KEMO -Aznlk Gruplarn Aratrma Merkezi(GR) ile Lozan Mubadilleri Vakfnn (TR) AB destekli toplantlarndan ncs 21 Mays 2005

gn Gmlcinede yapld. nc toplantnn konusu ise din zgrl idi. Toplantya Bat Trakya Trk Aznl dernek temsilcileri katlmadlar. Toplantnn bir blmn milletvekili lhan Ahmet ve eski milletvekili Galip S. Galip de izlediler. Konumac olarak ise Elin Macar (TR), Nikos Alivizatos (GR), Yannis Ktistakis (GR), Mustafa mamolu (GR), Dimosthenis Yacolu (TR), Baskn Oran (TR), Konstantinos iielikis (GR), Stamatis Sakelion (GR), raklis Millas (Herkl Millas) (GR) Sotiris Popouzis (GR),Mihalis Vasiliadis (TR), Lambros Baliotis (GR), Sefer Gven (TR), Andreas Takis ve Yorgos Mavromatis katldlar. Toplanty yaklak olarak yz kii izledi. Toplantda Bat Trakya ve stanbuldaki aznlklarn durumu tartld. Patrikhanenin Trk devleti tarafndan ekmenik olarak tannmad ve stanbul Rumlarnn vakflarnda yaanan sorunlar dile getirildi. 4 Aralk 2004 gn yine Gmlcinede dzenlenen Aznlk Eitimi ile ilgili toplantda yapt konumayla Bat Trakya Trklerinin tepkisini eken Elin Macar bu sefer ok temkinliydi. Vakflar idaresinin hukuk danmanln yapan avukat Sotiris Popouzis ise yapt konumada vakflar idarelerinde seimlerin olamayacan, seimlere siyaset gireceini ve dolaysyla bunlarn iyi ynetilemeyeceini belirtmesi tepkilere neden oldu. Popuzise cevab ise milletvekili lhan Ahmet verdi. lhan Ahmet, vakflarn iyi idare edilebilmesi iin yneticilerin seimle ibana gelmeleri gerektiini belirtti. Toplantda en dikkat ekici ve adeta siyaset dersi dedirten konumay ise Baskn Oran yapt. Baskn Oran skee Trk Birliinin AHMden dneceini belirtti ve kimlik konularyla ilgili geni bilgiler sundu. Baskn Oran aadaki konumay gerekletirdi: Bir kere ben 20 yl bir aradan sonra Gmlcineye geldim, ok mutluyum. lk nce 1985te gelmitim. Bu geldiime ok sevindiimi sylemem sadece kibarlktan deil, sadece adetten deil; 20 yl ncesine gre ok daha yaanabilir bir Bat Trakyaya geldiim iin ok mutluyum. Benim konum zor bir konu. Sadece aznlklar ve ounluklarn bu konuya hassasiyetinden dolay zor bir konu deil; ayn zamanda bugn burada din konusunu ele alyoruz ve sadece din zgrlklerinden bahsetmek lazm. Dini sadece kiliselere ve camilere saldr olmamas, insanln Pazar veya Cuma gn gidip ayinlerini yerine getirip getirmemesi biimiyle ele aldmz takdirde, fazla dar olarak ele alm oluruz. Din zgrl ok daha geni alanlar iine alarak mtalaa edildii takdirde anlalabilecek bir konudur. Onun iin de bu konuda konumak epey zor. Konumam ikiye ayracam. Birincisi aznlk kavramnn dnyada kndan bu yana 2005 ylna kadar geirdii deiiklikleri bir sre biiminde anlatacam. kincisi Trkiyedeki Rum Aznl ile Yunanistandaki Mslman-Trk Aznln dikkate alarak u andaki gelimelerin ne durumda olduunu tahlil etmeye alacam ve tabii ki bir sonuca varacam.

Aznlk kavram sanld gibi ok eski bir kavram deildir. 16. yzyla kadar aznlk kavram ve aznlk korumas kavramlar yoktu. 16 yzylda Protestanlk ortaya knca ilk defa aznlklar da ortaya kt. lk aznlk kavramnn ortaya k dinsel aznlk biiminde oldu. ounluklar derhal bu aznlklar ortadan kaldrmak istediler. Bunun mmkn olmadn grnce, aznlklar karlkl olarak korumaya giritiler. Bu ilk nce ikili anlamalar biiminde oldu. Ondan sonra bir byk devletin korumas biiminde oldu. nc olarak da byk devletlerin kollektif korumas biiminde oldu. Son olarak ise bir uluslar aras rgtn garantisi altnda, aznlk haklar vermek biiminde oldu. imdi bu drdnc aamann bir eitlemesini yayoruz. Gene, mesela MC Konseyi deil ama onun gibi uluslar aras rgtlerin emsiyesi altnda yaplan ve insan haklar szlemelerini imzalayarak, insan haklarn ve aznlk haklarn koruma evresinde bulunuyoruz 2005 ylnda. Dinsel aznlklarn16. yzylda ortaya kmasndan sonra, 1789 Fransz Devrimiyle birlikte yeni bir aznlk kavramnn gndemine girdik. Burada sadece dinsel haklar deil, belli bir soydan gelme ve belli bir dili konuma kavramlar da ortaya kt. Yani dinsel aznlklar yerine ulusal aznlklar kavram da geldi yerleti. Bu 1920de kurulan Milletler Cemiyetinde bir sanki kutsal teslis gibi l bir aznlk kriterinin kemiklemesine yol at; soy aznlklar, dil aznlklar, din aznlklar. Yalnz ok ilgintir, Trkiye ile Yunanistan ilgilendiren aznlk koruma antlamalar arasnda en nemlisi olan Lozan Antlamasnn 37 ila 45. maddeleri ok zel nedenlerden dolay, ok zel tarihsel ve ideolojik nedenlerden dolay, sanki 16 yzyla dnecekmi izlenimini verecek bir ekilde sadece din faktrnn zerinde younlat. Yalnz bu din faktrnn zerinde durmama iki saniye izin veriniz. Daha nce de sayn konumaclar belirttiler. Osmanl mparatorluu 1454 ylndan itibaren uygulad millet sistemi iinde, mparatorluu tekil eden eitli gruplar soylarna gre deil, dinlerine gre ayrmak ve ona gre hukuk uygulamak iin bir gelenee sahipti. Hatta dinlere gre deil, mezheplere gre ayrlmt son zamanlarda; Katolik, Ortodoks, Protestan gibi. Bir kere bu olay vard. kincisi Lozan Antlamasnn 37 ila 44. maddelerinin B.Trakya iin deil, esas olarak Trkiyedeki gayri mslim aznlklar iin kaleme alnm olduunu unutmamak lazm. Bu dokuz madde 1+7+1 formlne gre dnlmesi gerekir. 1, 37. maddedir ve bu kurallarn hibir ekilde deitirilemeyeceini syler. 7. madde Trkiyedeki gayri mslimler iin zel ve T.C.de oturanlar iin genel insan haklar getirir, Lozann bu maddeleri ayn zamanda bir insan haklar belgesidir; +1 ise, Trkiyenin kendi gayri mslimleri iin tand haklarn Yunanistanca da kendi Mslmanlar iin tannaca hkmn getirir. Dolaysyla Trkiye, Mslmanlarn da, Milletler Cemiyeti garantisi altnda, emsiyesi altnda kendi karsna aznlk olarak kmasn istemedii iin, ki bu millet sisteminin geleneine de aykrdr, sadece gayri mslimlere aznlk stats vermitir. Dolaysyla burada dine byk vurgu yapan Lozan sistemi ortaya kmtr; 1789dan itibaren soy ve dil aznlklar biiminde ulusal aznlklar artk kemikletii halde. 1923 sonras gelimelere gelince. Bu gelimeler 1950 ylndan balam ve

zellikle1991 ylndan sonra Sovyetler Birliinin dalmasndan sonra gelimitir. Bu gelimeler, Lozan Antlamasnda bulunmayan birtakm haklar ok somut olarak getirmitir. Mesela Yunanistann imzalam olduu fakat henz onaylamad Aznlklar ereve Szlemesinin 11. maddesinin son fkras aznlklarn youn olarak bulunduklar ve istedikleri blgelerde sokak isimlerinin ayn zamanda aznlk dilinde yazlmasn da ngrr. Lozanda bu kadar ayrntl ve geni haklar verilmesi sz konusu deildir. Dolaysyla bu son gelimeler karlkl aznlklara kimliklerini ortaya koymak asndan ok daha byk olanaklar getirmilerdir. imdi, bu olanaklar erevesinde acaba bugn ada aznlk hukuku nereye geldi? Aznlk haklar hukuku nereye geldi? Bunu sanrm noktada zetleyebiliriz. Saysz noktada da zetlenebilir, fakat byle ksa bir konumada ancak noktada zetleyebilirim bunu. 1- Alt kimlik/st kimlik ve objektif kimlik/subjektif kimlik meseleleri artk bir konsesse ulamtr. Artk insanlar bu konuda belli bir noktaya gelmitir. Bu konumann zor olmasnn sebeplerinden bir tanesi de burada herkesin hukuku olmak mecburiyetinin olmamasdr. Onun iin ksaca izah edeyim: a- Alt kimlik, insann doduu anda grubundan getirdii kimliktir. b- st kimlik devletin vatanda olduu zaman verdii kimliktir, vatandana bitii kimliktir. c- Objektif kimlik, insann anasnn karnndan kt zaman getirdii kimliktir. d- Sbjektif kimlik, akl bana geldii zaman ben uyum demesiyle iradesini belirten kimliktir. Dolaysyla artk burada ada hukukun geldii nokta udur: Aznlklar devletin st kimliine sayg gstereceklerdir ki, sadakatn asgari kouludur, ama devlet de aznlklarn alt kimliini saygyla tanyacaktr. Objektif kimlik ve sbjektif kimlik meselesine gelince. Burada objektif kimlik ilkel bir kimliktir, nemli olan subjektif kimliktir. Yani bir insann dinsel, soysal veya dilsel mensubiyeti ne olursa olsun, ben uyum dedii zaman, gerek cemaat ve gerekse de devlet onun subjektif kimliini onu olduu gibi tanmak zorundadr. 18 yana gelmi bir insann ben uyum dedii zaman onun kimlii konusunda mnakaa edilecek bir durum yoktur. Devletin onu tanmas gerekir. kinci zerinde uzlama salanan husus, zerinde konsenss salanan husus; entegrasyon ve asimilasyon tabirleriyle ilgilidir. Burada da varlan nokta udur: Artk bugnden sonra, kresellemenin vard bu noktadan sonra, devletlerin asimilasyon abalar, aznln kimliini sertletirmekten baka bir sonuca varamaz. Ama devletler aznlktan entegre olmasn isterler. Asimilasyon udur: Bir kahve deirmenidir, Trk kahvesi, Yunan kahvesi deirmenidir; ektiiniz zaman, aadan meydana kan Yunan ve Trk kahvesi

ayn byklkteki zerrelerden oluur. Yani asimilasyon toplumsal bellein sfrlanmasdr, zerinden bir silindir gemesidir. Bugnk ada hukuk ve siyaset bilimi anlay buna kardr. Buna karlk entegrasyon bir oban salatasdr, onun iinde; domates, biber, soan, maydanoz vardr, onun zerine zeytinya sirke veya zeytinya limon sosu dklr; o st kimliktir. O st kimlik olmadan, o bir oban salatas deildir. Ama, st kimliin olmas, bizi domatesin tadn almaktan engelleyemez, soann tadn engelleyemez, hele hele yeil biber acysa onun tadn almaktan hi engelleyemez. Dolaysyla ada toplum asimilasyonu reddetmekte, alt kimliklerin kesin olarak sayg grmesi artyla, entegrasyonu kesin olarak semi bulunmaktadr. nc sorun ki artk bunun zerinde de bir konsenss olutuunu gryoruz. ki ok nemli ve saygdeer kavram arasndaki atmann ne olaca meselesidir. Bu kavramlar da unlardr: Bir yanda grubun yani aznln haklar, bir yandan da ada gelimeler. Biz bunu daha nceki sayn konumaclardan; eitlik ve cemaat haklar eklinde grdk, fakat benim kabul ettiim, yelediim, tercih ettiim terminoloji bireysel haklar ve grup haklar dikotomisidir, terminolojisidir. Burada uzatmamak iin yle zetleyeyim. nemli olan insandr. nemli olan bireydir. Birey kendi grubunun kollektif haklarn devlete kar ve kendisinin bireysel haklarn da cemaata kar ileri srme hakkna sahiptir. Tekrar ediyorum, birey mensup olduu grubun haklarn devlete kar korur, bireysel haklarn da cemaata kar korur; cemaat onun bir insan olarak haklarna mdahale ettii takdirde. Daha fazla uzatmak istemiyorum. ------------------------

imdi zele geleyim: kili tecrbede aznlk korumas. Bugne kadar ok tatsz olumsuzluklar yaadk Trkiyede de Yunanistanda da ve bundan zarar grenler; iki tane fil dvt zaman aradaki otlar ezilirmi, iki tarafn aznlklar oldu. Hibir ekilde, tekinin berikinden daha fazla sknt ektii ekilde tartma ac bir konuya girimek istemiyorum. ki devletin mtekabiliyet kavramn, maalesef, ok olumsuz yorumlamas yznden aznlklar byk zarar grmlerdir. Bu adan hemen ileriye gemeden nce, bu noktadan yararlanarak sylemek istiyorum ki, Lozan Antlamasnn 45. maddesi bir mtekabiliyet maddesi deildir. Bu bize byle retilmitir, bana hocalarm tarafndan byle retildi. ki ciltlik Trk D Politikas adl kitabmn 1. basksnda ben bu yanl tekrarladm, fakat biz imdi 10. baskdayz, 2. baskdan itibaren bu yanll dzelttim, sizin de dzeltmenizi neriyorum. Bu madde bir mtekabiliyet maddesi deildir; bir paralel ykmllkler maddesidir. Trkiyenin ykmlendii aznlk korumasn, Yunanistan da ykmlenecektir. Yani birinin kendi vatandana ve kar tarafn soydana kt davranmas halinde, katiyen kar taraf, kendi vatandana ve kar tarafn soydana kt davranmak hakkna sahip deildir; ada hukukun geldii nokta

kesinlikle budur, itiraz gtrmeyecek nokta budur. Bu olumsuzluklar, nmzdeki yllarda ABnin iki tarafa verdii tavsiyeler sayesinde; nk gerek Trkiye gerek Yunanistan i dinamikler asndan zayf lkelerdir, bu tr lkelerde d dinamiin birtakm eyleri balatmas gerekmektedir, AB tavsiyeleri sayesinde bu olumlu bak daha da arttracana en ufak phem yok. imdi daha zele geliyorum. Bat Trakya meselesine geliyorum. Bu toplanty Gmlcinede yaptmza gre. Fakat sylediklerimin bire bir paralelini; mroz,Bozcaada, stanbul Rumlar iin de tercme ederek dinlemenizi rica ederim. Zaman yznden, bir de iki deerli arkadamn stanbul Rumlarnn skntlarn zaten anlatm olmalar yznden B.Trakyaya arlk vereceim. Burada ok olumlu gelimeler oldu; 19. maddenin kaldrlmasndan tutun da, anadasmosun (toprak btnlemesi) daha adil uygulanmasna varncaya kadar. Yalnz, bugn olumsuzluklar sadece dinsel konulara snrlayarak konuuyorum, eitim gibi konulara deinmiyorum, bu zel konuda iki noktaya younlaarak zetleme yapabilirim: Aznln kulland, aznln derneklerinin kulland Trk sfat konusu, ikincisi de daha pr mahiyette dinsel haklar konusu. Daha pr, daha saf mahiyette dinsel haklar konusunu vakflar ve mftler olarak ikiye ayrabiliriz. Peki neden pr anlamda dinsel sorunlar dedim; nk bir lkedeki aznln istedii kadar Lozan Antlamasnda dinle tannm olursa olsun, 1789dan beri artk kemiklemi olan soysal ve dilsel zelliklerinin inkar edilmesi, zellikle Balkanlar balamnda, dinsel haklara mdahaledir. nk, Yunanllar 1821de Yunanl oldular ama, onlar da 1454ten beri millet sistemi iinden geliyorlar ve ayn zamanda biz biliyoruz ki Yunan kimlii Ortodoks kimliiyle ayrlamaz bir durumdadr; aynen Trk kimliiyle Mslman kimliinin ayrlamaz durumda olduu gibi. Burada demin sylediim baz eylerin tartmaya ok ak olduunun farkndaym. Fakat tartrken zaman yoktur, u adan yoktur; yani meseleyi syleyeyim de bilmiyorum sanmayn. Din ve milliyetilik, aslnda kronolojik olarak birbirlerine kart iki ideolojidir; nk, nce feodal toplumda tutunum ideolojisi (bir toplumu birarada tutan temel ideoloji) dindi. Onun arkasndan gelen kapitalist toplumdaki tutunum ideolojisi milliyetilik oldu. imdi uluslararas kapitalizmde baka bir olay var onu kartrmayalm. Dolaysyla milliyetilik dinin koltuuna oturdu. Ama baknz bunu Yunanistanda sylemek ok ters bir eydir. Bunu B.Trakya toplumunda sylemek daha da ters bir eydir. Yalnz millet sisteminden geldikleri iin deil bu iki toplum, ama Balkanlarda din eittir ulusal kimlik forml geerli olduu iin. Dolaysyla, bir aznln daha da spesifik olarak, B.Trakya Aznlnn sbjektif kimlii olduu hi phe gtrmeyen Trk sfatnn reddi, ayn zamanda aznln dinsel haklarnn reddi anlamna gelir; zellikle Balkanlar balamnda ve Yunanistan da Balkanlardadr, Yunanllarn da bunu ok rahat anlayacaklarna inanyorum; Yunanl eittir Rum Ortodoks formlnden dolay. Trk sfat meselesini byle bitirelim.

Trk meselesi Strazbourga gtrld takdirde, kesinlikle olumlu bir sonu kaca konusunda, benden nce konuan Prof. Alivizatosla ayn fikirdeyim. zellikle eer Yunanistan Anayasasnn 28/1 maddesi bir ulusal yasayla bir uluslar aras antlama arasnda atma olduu takdirde uluslararas antlamann nde gelecei konusunda hkm getiriyorsa. kinci mesele vakflar ve mftler konusudur. Vakflar konusunun zerinde fazla durmayacam. Trkiyede de Rum ve dier gayri mslim vakflar zerine insan beynini isyan ettirici basklar yapldn hepimiz biliyoruz. Ama, aynen burada olduu gibi bu basklar da AB d dinamii sayesinde fevkalade azalma yoluna gidiyor. Bugn artk gayri mslim vakflarnn kanuna ve hukuka aykr olarak el konulmu olan tanmaz mallarnn eer devletteyse geri verilmesini kabul eden bir kanun tasars hazrland. Sorun sadece urada; eer bu tanmaz mallar nc kiilere, zel kiilere satlmsa ne olacak? Burada benim kanaatim bellidir. yiniyetli nc kiilerde kalr o mallar; ama devlet gayri mslim vakflarna kanunsuz ve hukuksuz el koyma nedeniyle tazminat der. imdi buna paralel olan gelimeleri de B.Trakyada beklemek aznln hakkdr diye dnyorum. Bu konuda fazla uzun konuacak deilim; Trkiyede tereciye tere satmak ve iyi bilene iyi bildii bir konuyu retmek ayp bireydir. Mftler konusuna gelince. Mftler konusu biraz daha klkl. Burada, Lozan fazla bir ey sylemiyor. Syleyen Yunan Yargtaynn 1980 kararyla geerli olduunu bir kere daha kabul etmi olduu 1913 tarihli Atina Ahidnamesidir. Bu ok ilgin bir ikili uluslararas antlamadr. kili uluslar aras antlamalarda bu kadar ayrntya girilmez ama, o antlama o kadar ayrntya girmektedir ki, Atinada oturacak bamftnn kurun taneleri atlarak seilecei ayrntsn dahi getirir. Benim bildiim kadaryla iki taraf arasnda yaplm olan 1913 Ahidnamesi hala yrrlktedir; Yunan Yargtay da bunu kabul etmektedir. Dolaysyla, 1991 Cumhurbakanl Kararnamesinin hkmleri, geerli bir uluslar aras antlama olan 1913 dnldnde, Yunan Anayasasnn 28/1 maddesine gre uygulanamaz. Dolaysyla bu konunun da uluslar aras ada ve insan haklar hukukuna uyarak zmlenmesi gerekir. Fakat, mesele udur; Yunan Dantayn 2003 tarihinde vermi olduu karar, mftlerin seimle gelemeyecekleri, nk mftlerin yarg yetkilerini kullandklar biimde bir karardr. Yarg yetkilerinin kayna nedir dendiinde daha nceki konumaclardan benim anladma gre, yanl yapyorsam hemen imdi dzeltiniz, Lozan Antlamasdr. Bendeniz Lozan Antlamasn yaklak 25 yldr, benim olum bina okur, dner dner yine okur usulne gre ezberlemekteyim. Benim bildiime gre, Lozan Antlamasnda eriat uygulanacaktr diye bir hkm yoktur. Eer vardr diyenler 42/1 maddeye gndermede bulunuyorlarsa, o zaman hukukun genel kurallarna bavurmak gerekir. Hukukun genel kurallarnda iki trl terim vardr; zel terimler, jenerik terimler. zel terimler, Antlamann yapld tarihte tamakta olduu anlamna gre yorum yaplmasn gerektirir. Jenerik terimler, antlamann yapld tarihte deil,

antlamann uyguland tarihteki anlamn dikkate alarak yorum yaplmasn gerektirir. Zaten Yunanistan da bu genel hukuk kurallar yznden 1976 sanyorum Lahey Mahkemesinde dava kaybetti; dorusu davas reddedildi. nk, Egedeki kuta sahanl konusunda 1930lu yllarda yazlm olan Territorial Status topraksal stat terimini 1930lu yllarda olduu gibi yorumlamay nerdi, Lahey Mahkemesi yle bir karar verdi: Territorial Status bir jenerik terimdir, genel terimdir, antlamann yapld tarihte deil, antlamann uygulanmak istendii tarihte yani 1976da geerli anlam dikkate alnarak yorum yaplr. Onun iin Lozan Antlamasnn 42/1 maddesindeki o nl aile stats ve dinsel haklar tabiri 1925te geerli olan eriata gre deil, 2005 tarihinde geerli olan insan ve aznlk haklar hukukuna vurgu yaplarak yorumlanmak zorundadr. O nedenle aznlk haklarnn ve dolaysyla aznln zelliinin korunmas bir tarafta, ada aznlk hukukundaki gelimeleri gzetmek dier tarafta; Trkiye ve Yunanistan bu ikisi arasnda ok dikkatli bir denge kurmak zorundadr. Bu dengeyi kurabilmek iin her iki tarafn da aznln dinsel kimliini de dikkate alan,ulusal kimliini de dikkate alan ve onlar inkar etmeyen bir tutum iine girmesi gerekir. Mesela burada 1927de kurulmu olan skee Trk Birliinin ad nedeniyle kapatlmas fevkalade yanl bir harekettir ve bu Strazbourgtan dnecektir. Daha nceden konuan dostlarmla ayn fikirdeyim. Dier yandan Trkiyede de, buradaki banaz kiliselerin olmadn m sanyorsunuz. Trkiyede bir adam kt geenlerde dedi ki: skee Trk Birlii kapatlmtr, Trkiyede de Rum ad tayan dernekler kapatlsn diye dileke verdi ileri Bakanlna ve ok utanarak sylyorum, bakan olduu dernein ad neydi biliyor musunuz; Hukukun stnl Dernei. Bu adam nsan Haklar Danma Kurulunda benimle beraber ye. Bu faizan davranlara iki lkede de itibar etmemek lazmdr, msaade etmemek lazmdr. Dolaysyla bu dinsel haklar eriat biiminde anlamak, bugnk ada hukuka uygun deildir; fakat bunu bahane ederek her iki taraf da ulusal kimlii reddetmemelidir. Bu kadar sabr gsterdiiniz iin saolun. Simeon Soltaridisin yorumu: 2345 sayl yasann uygulanmamas ki Atinada Bamftlk kurulmasn iermektedir ve o zamann Trk devlet yneticileri tarafndan istenmemitir. Eleftherios Venizelos Kemal Atatrkn isteini yerine getirmitir. Bu benim bir grmd. Soltaridisin 1936 Beyannamesi ile ilgili sorusu zerine: 1936 Beyannamesi denen belann; gayri mslimler iin bela, hem de T.C. iin bela. Gayri mslimler iin bela nk kanuna ve hukuka aykr olarak mallarn ellerinden alyorlar. T.C. iin bela nk kendi vatandan zorunlu vatanda haline sokuyor. Zorunlu vatandaa gvenemezsiniz, ancak gnll vatandaa gvenebilirsiniz. Gnll vatandan tarifi de, hakkn ihlal etmediiniz vatandatr. Soltaridis: Mallar iade edilecek mi?

Son durum udur. Vakflar Genel Mdrl direnmektedir. Kanun karmak kolaydr. Zihniyeti deitirmek daha zordur. Bunu Yunanllar kadar anlayacak bir halkn daha bulunacan dnmyorum. Son durum dediim gibidir. Devlete getiyse iade edilecek, nc kiilere getiyse tazminat denecektir. T.C. bir hukuk devletiyse o tazminat denmelidir ve Trkiye vatandalarn gnll vatanda yapmak istiyorsa. Soltaridis:Rum vakflarnn iadesi konusunda derin devlet ne yapacaktr? Derin devlet konusundaki sorunuza geliyorum. Derin devletin anlamn herkes bilmek zorunda olmad iin ksaca anlataym. Derin devlet iki anlama gelir; dar ve geni anlam. Dar ve zel anlam talyan polisi tarafndan ortaya karlan, 1950deki souk sava srasnda komnizmle mcadele etmek iin, sivillerin gayri hukuki olarak silahlandrlmasn ngren dzendir. kinci ve daha ok kullanlan geni anlam da udur: devletin iinde paralel bir devlet. Resmi devlet kurumlar iinde gzkmez ve amac devletin yksek menfaatlerini hangi hkmet gelirse gelsin, u veya bu biimde korumaktr. Yani kanuni veya deil; hukuki veya hukuki deil. Derin devletin anlam budur. Dolaysyla derin devlet burada ne yapacaktr meselesi, bunu da Yunanistann ok iyi anlayabileceini, Yunanl insann bunu ok iyi anlayabileceini dnyorum; nk Trakyada bir vali vardr, eskiden atamayla gelirdi imdi seimle geliyor; fakat Yunan devleti kendi aznlna mdahale etmek iin bir bakan yardmcs atam olan tek lkedir; eskiden Kavaladayd, imdi de skeede. Bu tr derin devletlerin her iki lkeden de eradike edilmesi, biz bu terimi 1930larda stma iin kullanrdk; stma eradikasyonu, dolaysyla her iki devletinde kendi derin devletinin kkn kazmas, onurlu yaamaya devam etmesi iin arttr.
Haberi Ekleyen: