CNLER VE KTLKLERNDEN KORUNMA YOLLARI Abdulhamid b. Abdurrahman es-Suheybn eviren : M.

Beir Eryarsoy

01. nsz 02. Szlk Ve Terim Anlamyla Cin 03. Cinlerin Varlna man Etmenin Hkm 04. Cinlerin Nitelikleri 05. Cinlerin nsanlara Rahatszlk Vermeleri Ve Bunun Nasl Olduu 06. Cin eytanlarnn errinden Korunma Yollar 07. Zikir Alannda 08. badetlerde 09. Bakalar le likilerde 10. Ev, Aile Ve Toplum 11. Ticaret Ve Pazarlara Girmek 12. Yolculukta

01. nsz

Hamd, lemlerin Rabbi Allah'a mahsustur. Allah'n salt ve selm, yarattklarnn en ereflisi, Rasllerinin en faziletlisi Abdullah olu Muhammed'e, onun aile halkna ve btn ashabna. mdi: phesiz mslmann ak ve net bir ekilde bilmesi gereken en nemli konulardan birisi de insann ztt bir yaratk olan ve cin diye bilinen varlklara dair bilgidir. Bu hayret verici varlk hakknda Kur'n- Kerim'de pekok yet-i kerimeler olduu gibi, snnet-i seniyye kitaplar da onlara dair bilgilerle dolup tamaktadr. slmn nder ilim adamlar da pek ok eserlerinde onlar szkonusu etmilerdir. Cinler konusunun Kitap ve Snnette ve slmn pekok kaynaklarnda igal ettii bu geni yer dolaysyla onlar tantacak, niteliklerini belirtecek, hayr ve erlerini aklayacak, ktlklerinden saknmaya yardmc olacak aralar szkonusu edecek zl, ayr bir eser kaleme almann olduka nemli olduunu grdm. zellikle cahilliin yaygnlat, sapmak ve saptrmak iin cinlerin kfirlerinden birtakm bilgiler alan byc ve khinlerle ilikinin oald byle bir zamanda bunun nemi daha da artmaktadr. Ayn ekilde onlarn szkonusu edilmesi, gnmzde kfir cinlerin sar'a tr birtakm tasallutlar musibeti ile kar karya kalanlara bir irad ve bir uyar da bulunmaktadr. Bylelikle bu musibete dar olanlar, bunun bir deneme ve snama olduunu, byle bir musibete urayp sabreden kimsenin mkaftnn cennet olduunu bilmi olacaklar. Nitekim bu husus (Peygamber dneminde) sar'aya den kadn ile ilgili kssada bylece vrid olmutur. Konunun eitli kitaplarda dank bir ekilde bulunan pekok incelikleri ve gizli noktas vardr. Bunlar ancak uzun boylu inceleme ve tetkik yoluyla bilinebilir. Ben gcm yettii kadaryla bunlar bu kk eserde ortaya koymaya altm. Konuyu drt temel balk altnda ele aldm. Bu temel balklarn herbirisinin altnda slm alimlerinin eitli eserlerinde dank bir ekilde bulunan ulaabildiim bilgileri kaydettim. Szkonusu temel balklar unlardr: 1. Belli bir aklama ile birlikte cinlerin tanm

2. Niteliklerinin szkonusu edilmesi 3. Cinlerin insanlara eziyet vermeleri ve bunun keyfiyeti 4. Ktlklerinden korunma yollar Bu hususta sahip olabildiim gcm ve vaktimi harcadm. Yce Allah'tan kyamet gnnde bunu iyiliklerimle birlikte tartmasn, bununla btn mslmanlara fayda salamasn niyaz ederim. Baarm ancak Allah'tandr. Ona tevekkl eder, Ondan yardm dilerim. Allah, emin ve kerim peygamberine, btn ashab ve tabine, kyamet gnne kadar onlara uyacak olanlar, salt ve selm eylesin. Abdu'l-Hamid b. Abdu'r-Rahman es-Suheybn 28/8/1420 H.

02. Szlk Ve Terim Anlamyla Cin

Szlkte cin oul bir cins isimdir, tekili "cinn" diye gelir. Bu (gizlenmek) demek olan el-ictinn kknden gelmektedir ki; bu da rt ile rtlmek, gizlenip saklanmak demektir. Onlara bu ismin verili sebebi insanlara kar rtl olmalar ve grnmeyileridir. [1] oulu "cennn" diye geldii gibi; oul olarak onlardan "el-cinne" diye de szedilir. [2] Kendimizi kendisi ile koruduumuz ve onunla rtndmz herbir ey cnne (kalkan)dr. Buhr'nin oru bahsinde rivayet ettii Nebi Sallallahu aleyhi vesellemin "oru bir cnnedir (kalkandr)" yani bir koruyucudur, hadisinde de bu lafz kullanlmtr. nk oru kiiyi masiyetlerden korur. "Cenin"e bu ismin verili sebebi annesinin karnnda gizli ve rtl oluundan dolaydr. Yce Allah'n: "Ve analarnzn karnnda ceninler halinde iken." (en-Necm, 53/32) buyruunda da bu lafz kullanlmtr. [3]

"Cennet"e bu adn verili sebebi ise, bir ksm dierini rtecek ekilde aalarnn ok oluundan dolaydr. [4] Terim olarak "cinn"e gelince: Onlar insanlarn mkellefiyetlerine benzer ekilde mkellef klnm, irade ve akl sahibi, maddeden soyutlanm, duyu organlarndan saklanp perdelenmi, gerek tabiat ve suretlerinde grlmeyen yiyip ien, evlenen, zrriyetleri bulunan ve hirette amellerinden sorumlu tutulacak olan ruhlardan bir eittirler. [5] Bir kimse: Cin ile eytanlar arasndaki fark nedir, diye sorarsa, cevap udur: eytanlar cinlerin azgnlardr. Yce Allah'n u buyruu bunu anlatmaktadr: "(Yahudiler) eytanlarn Sleyman'n mlk (nbuvvet ve hkmdarl) aleyhine uydurduklar eylere uydular. Halbuki Sleyman (by yaparak) kfir olmad... Fakat o eytanlar kfir oldular. nsanlara byy ve Bbil'deki iki melee Harut ve Marut'a indirilen eyleri retiyorlard. Halbuki o iki melek: 'Biz ancak imtihan (iin)iz. Sakn (by yapp da) kfre girme' demedike kimseye by retmezlerdi..." (el-Bakara, 2/102) oul olan (ve eytanlar demek olan): "eytn"in tekili "eytn"dr. Bu da uzak oldu anlamnda "etana"den alnmtr. Ancak bu lafz sadece cinlerin azgn olanlar hakknda kullanlmakla kalmayp, ayn ekilde cin ve insanlardan taknlk yapan ve eziyet veren herbir varlk hakknda da kullanlabilir. Nitekim yce Allah: "nsan ve cin eytanlar..." (el-En'm, 6/112) diye buyurmaktadr. Mnafklar hakknda da: "Ama kendi eytanlaryla babaa kaldklarnda: 'Biz sizinle beraberiz...' derler." (el-Bakara, 2/14) diye buyurulmaktadr ki, onlarn cin ve insanlardan olan arkadalar kastedilmektedir. [6]

03. Cinlerin Varlna man Etmenin Hkm

Cinlerin varlna inanmann ve varlklarn kabul etmenin hkm nedir? Onlarn varlklarn kabul etmeyen iin gnah szkonusu mudur? diye sorulursa yle cevap verilir: Kitab- aziz ve pk snnet -ileride gelecei zere- varlklarna delil tekil etmekte olduu gibi, icm da onlarn varlklarna dellet etmektedir. Buna gre herhangi bir kimsenin varlklarn inkr etmesi caiz olamaz. bn Hazm'n "el-Fsal fi'l-Mileli ve'l-Ahvi ve'n-Nihal" adl eserinde yle denilmektedir: [7] "Btn mslmanlar bu hususu icm ile kabul etmilerdir. -Yani cinlerin varln ve onlarn Allah tarafndan yaratlm olduklarn ittifakla kabul etmilerdir.- Hatta hristiyanlar, mecusiler, sabiler ve -yalnzca Samirallar mstesn- yahudilerin ounluu da var olduklarn ittifakla kabul etmilerdir. Dolaysyla bir kimse cinleri inkr etse yahutta onlar hakknda bu ak hkm ve ifadenin dna karacak ekilde bir tevilde bulunsa kan ve mal hell kafir bir mriktir." eyhu'l-slam bn Teymiye de yle demektedir: "Cinlerin varl hususunda mslman mezheplere mensup hibir kimsenin muhalefeti yoktur. Yce Allah'n onlara Muhammed Sallallahu aleyhi vesellem'i peygamber olarak gnderdiinde de. Kfirlerin eitli frkalarnn byk ounluu da cinleri kabul eder. Kitap ehli olan yahudilerle hristiyanlar da mslmanlarn kabul ettikleri gibi cinleri kabul ederler. Baz mslman taifeleri arasnda -Cehmiye ve Mutezile gibi- bunu inkr edenler bulunduu gibi; kitap ehli mensuplar arasnda da inkr eden kk bir kesim bulunmutur. Bununla birlikte bu taifelerin de ounluu ve nderleri bunu kabul etmektedirler. nk cinlerin varl ile ilgili peygamberlerin bildirdikleri haberler kesin bir bilgi ifade edecek ekilde tevtr ile gelmitir. Yine kesin olarak bilinen u ki, onlar diri, akll, irade ile i yapan varlklardr. Hatta onlara emirler ve yasaklar dahi verilmitir. Cinler baz inkrclarn ileri srdkleri gibi, varlklar insana yahut baka varlklara bal sfat ve araz trnden deildir. Cinlerin varlklar peygamberlerden ak ve kesin bir tevtr ile gelmi olduuna gre, avam ve havas da bunu bu ekilde bildii iin, peygamberlere iman eden taifelerden byk saylabilecek herhangi bir taife iin onlar inkr etmeye imkn yoktur. Tpk peygamberlere iman eden taifelerden byk herhangi bir taifenin melekleri, bedenlerin

lmden sonra diriliini, bir, tek ve ortaksz olarak sadece Allah'a ibadeti, yce Allah'n insanlardan yarattklarna bir rasl peygamber olarak gnderdiini ve buna benzer peygamberlerden tevatr yoluyla gelen avamn da, havasn da bildii btn haberleri inkr etmeye imkan bulunmad gibi ve tpk avamn da, havasn da tevatr yoluyla bildii Musa Aleyhisselam'n Firavun'a peygamber olarak geldii, Firavun'un suda boulduu, Mesih Aleyhisselam'n yahudilere geldii, onlarn ona dmanlk ettikleri, Muhammed Sallallahu aleyhi vesellem'in Mekke'de peygamber olarak ortaya kp, Medine'ye hicret ettii, Kur'n' ve apak er' hkmleri getirdii, az miktardaki yemei ve iecei arttrmak, ancak yce Allah'n bildirmesiyle mstesna hibir insann bilmesine imkn bulunmayan gemi ve gelecek gaybe haber vermesine dair bilgilerin ve bakalarnn tevatr yoluyla ulat gibi. [8]

04. Cinlerin Nitelikleri

Pek byk cin lemine bakan bir kimse, Kitab- Aziz'de ve sahih snnette vrid olmu bulunan niteliklerini incelemeden onlar iyi bir ekilde tanmasna imkn yoktur. Bundan dolay onlarn niteliklerini ak bir ekilde szkonusu etmek gerekir. Ben bu hususlar aadaki ekilde aklamak isterim: 1. Cinler ateten yaratlmlardr. Yce Allah yle buyurmaktadr: "Cinleri de daha nceden (deri gzeneklerinden) ieriye giren yakc ateten yarattk." (el-Hicr, 15/27) Yine yce Allah bir baka yerde yle buyurmaktadr: "Cinni de dumansz ateten yarattk." (er-Rahmn, 55/15) [9] Muslim, Sahih'inde Zhd bahsinde, ie Radyallahu anha'dan yle dediini rivayet etmektedir: "Melekler nurdan yaratld. Cinler de dumansz ateten yaratld. dem de size anlatlan eyden yaratld."

2. Cinler insanlardan daha nce yaratlmlardr. Alus, Ruhu'l-Meni adl tefsirinde [10] yce Allah'n: "Andolsun ki biz cehennem iin cin ve insanlardan ok kimseler yaratmzdr." (el-Araf, 7/179) buyruunu aklarken unlar sylemektedir: "Cinlerin nce szkonusu edilmesi, insanlara gre daha ok tannmalar, sayca daha ok olmalar ve yaratllar itibariyle daha nceden yaratlm olmalar dolaysyladr." 3. Cinler yerler, ierler. Buna delil de Muslim'in Sahih'inde Eribe (iecekler) blmnde bn mer Radyallahu anh'n rivayet ettii hadistir. Buna gre Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurur: "Sizden herhangi bir kimse yediinde sa eliyle yesin, itiinde de sa eliyle isin. nk eytan sol eliyle yer ve sol eliyle ier." Eb Dvd'un Snen'inde Tahare blmnde bn Mesud Radyallahu anh'dan yle dedii rivayet edilmektedir: "Cinlerden bir heyet Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in yanna gelerek yle dediler: Ey Muhammed! Sen mmetine kemik, tezek yahutta kmr ile istinc yapmalarn (pisliklerini temizlemelerini) yasakla! nk yce Allah onlarda bizim iin bir rzk var etmitir. Bunun zerine Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem bu ii yasaklad. Cinlerin iman edenlerinin yiyeceklerinin zerinde Allah'n ad anlan eyler olduu, kfir olanlarnn, zerinde Allah ad anlmayan eyler olduu da sylenmitir. Bu aklamay madu'd-Din el-mir "Behcetu'lMehfil" adl eserinde yapmtr. Cinlerin yiyeceklerinin kemik ve tezek, ieceklerinin ise kpk olduuna dair snnette szkonusu edilen malumat ile ilgili olarak bn Abdi'l-Berr unlar sylemektedir: "Bu gibi eyler akl ile idrk edilemeyen ve herhangi bir esasa gre kyas yaplamayan eylerdir. Bunlarda yce Allah'n bize vermedii bilgileri kendisine verdii peygamberimize teslimiyet szkonusudur." Yine bn Abdi'l-Berr unlar sylemektedir: "Cinlerin hepsinin yemek yiyen ve ien varlklar olma ihtimali olduu gibi, bazlarnn byle olmama ihtimali de vardr." [11] ez-Zerkn'nin (Muvatta) erhinde u ifadeler yer almaktadr: bnu'lArabi dedi ki: "Cinlerin yemek yemediklerini, imediklerini syleyen bir kimse, inkrcln tuzana ve doru olmayan bir yola dm olur.

Hatta btn eytanlar ve btn cinler yerler, ierler, evlenirler ve ocuklar olur, lrler. Bu aklen mmkn olabilen bir eydir. Ayrca bu hususta er'i deliller de vrid olmu, haberler birbirlerini pekitirir durumdadr. Dolaysyla bu muhtevann dna ancak aklszlar kar. Onlarn yemeklerinin koklamak olduunu syleyen bir kimse, ilmin kokusunu dahi almamtr. kmu'l-Mercan adl eserin mellifi de yle demektedir: "Genel deliller btn cin trlerinin yediklerini, itiklerini ortaya koymaktadr." 4. Cinler evlenirler, nesilleri oalr, zrriyetleri vardr. Yce Allah yle buyurmaktadr: "Onlar sizin dmannzken, siz beni brakp da onu ve onun soyunu veliler (dostlar) mi ediniyorsunuz?" (el-Kehf, 18/50) mam bn Cerir et-Taber -Allah'n rahmeti zerine olsun- diyor ki: "blisin zrriyeti (soyu), demoullarna hcum eden eytanlardr." [12] Ayrca senedini zikrederek Mcahid'den: "Onu ve soyunu veliler mi ediniyorsunuz?" (el-Kehf, 18/50) buyruu hakknda onun zrriyetini demek olup, onlar da eytanlardr dediini rivayet etmektedir. [13] Cinlerin evlendiklerine ve soylarnn olduuna delil olarak gsterilen hususlardan birisi de Buhr, Muslim, Tirmiz, Nes, bn Mce, Darm ve Eb Dvd'da sabit olan Enes b. Malik Radyallahu anh'n yle dediine dair nakledilen rivayettir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem helaya girdii vakit: "Allah'm hubsdan ve habisden sana snrm" derdi. Avnu'l-Mabud erhu Snen-i Ebi Davud'da [14] unlar sylemektedir: "Hattabi dedi ki: Hubs, eytanlar ve onlarn diileridir. Hubs habisin ouludur. Habis ise habisenin ouludur. Bununla eytanlarn erkeklerini ve diilerini kastetmektedir." nsanlarla cinler arasnda evlilik mmkn mdr? diye sorulursa yle denilir: Bu sorunun cevabn eyhu'l-slam bn Teymiyye ylece vermektedir: "nsanlarla cinler birbirleriyle evlenebilirler. Onlardan ocuk da dnyaya gelebilir. Bu ok rastlanan ve bilinen bir husustur." [15] Buna yce Allah'n huriler hakkndaki u buyruu da delil gsterilebilir:

"O ikisinde de bunlardan evvel ne bir insann, ne bir cinnin asla dokunmad, gzlerini yalnz elerine dikmi (huri)ler vardr." (erRahman, 55/56) bnu'l-Cevzi, Zadu'l-Mesr adl eserinde [16] unlar sylemektedir: "Bu ayet-i kerime'de cinden olan bir erkein tpk insan erkei gibi, kadn ile iliki kurduuna delil vardr." 5. Cinler birbirlerine kar merhametlidirler. Buna delil Muslim'in Sahih'inde tevbe blmnde Ebu Hureyre Radyallahu anh'dan Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in yle buyurduuna dair naklettii rivayettir: "phesiz Allah'n yz rahmeti vardr. Bundan bir tek rahmeti cinler, insanlar, hayvanlar ve haerelere indirdi. Bununla birbirlerine balanr, birbirlerine merhamet ederler ve bununla yrtc hayvanlar yavrularna efkat gsterirler. Allah doksandokuz rahmetini ertelemitir. Bunlarla kyamet gnnde kullarna merhamet buyuracaktr." 6. Cinler mkelleftirler Yce Allah yle buyurmaktadr: "Ben cinleri de, insanlar da ancak bana ibadet etsinler diye yarattm. Ben onlardan bir rzk da istemiyorum. Bana yemek yedirmelerini de istemiyorum. nk phesiz ki Allah'tr, hem rzk veren, hem pek etin kudret ve kuvvet sahibi olan." (ez-Zariyat, 51/56-58) bn Kayyim -Allah'n rahmeti zerine olsun- diyor ki: "Yce Allah onlar ibadet etmek iin yarattn bildirmektedir. Ayn ekilde kendisine ibadet etsinler diye onlara rasller gndermi ve bu peygamberlere kitaplarn indirmitir. O halde ibadet onlarn kendisi iin yaratldklar yaratl amalardr. Onlar terkedilip braklsnlar diye yaratlmadlar. nk byle bir i, yokluk ile alakal bir durumdur, yokluk mkemmelliin szkonusu olmad bir haldir. Oysa emrolunana uymak bundan farkldr. nk bu varlk ile alakal bir durumdur ve varolmas istenen bir itir." [17] Tirmiznin, Snen'inde, Ebu Hureyre Radyallahu anh'dan sabit olan rivayete gre Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurmutur:

"Ben dier peygamberlere alt zellikle stn klndm..." Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem bunlar arasnda: "Ve ben btn yaratlmlara peygamber olarak gnderildim" diye buyurmutur. Tirmiz dedi ki: Bu hasen, sahih bir hadistir. Peygamber Sallallahu aleyhi vesellemin: "Ve ben btn yaratlmlara peygamber olarak gnderildim" buyruundan kast, onlarn cinlerine de, insanlarna da peygamber gnderildiidir. Nitekim buna tanklk etmek zere Darim Snen'inin mukaddimesinde bn Abbas Radyallahu anh'dan unu rivayet etmektedir: Ona: Onun -yani Peygamberimizindier peygamberlere stnl nerededir, diye soruldu. bn Abbas dedi ki: Yce Allah: "Biz gnderdiimiz her peygamberi -kendilerine apak anlatsn diye- ancak kendi kavminin dili ile gnderdik." (brahim, 14/4) diye buyurmaktadr. Yine yce Allah Muhammed Sallallahu aleyhi vesellem'e: "Biz seni ancak btn insanlar iin gnderdik." (Sebe, 34/ 28) diye buyurmaktadr. Bylelikle onu hem cinlere, hem insanlara peygamber olarak gndermitir. bn Hacer der ki: "Cinlerin mkellef olduklar ortaya ktna gre, onlar tevhidi kabul etmekle ve slmn rknlerini yerine getirmekle ykmldrler. Bunlarn dnda kalan dier fer' hkmlere gelince, bu hususta gr ayrl vardr. nk tezek ve kemik kullanmnn nehyedildiine ve bunlarn cinlerin azklar olduuna dair sabit olan rivayetler vardr." [18] 7. Cinlerin mslman, kafiri, salih olan, olmayan vardr. Yce Allah cinlerin yle dediklerini haber vermektedir: "Gerekten biz kimimiz salih kimseleriz, kimimiz bundan aadadr. Biz eit eit yollara ayrlmz." (el-Cin, 72/11) Beav, Melimu't-Tenzl adl tefsirinde unlar sylemektedir: [19] Yce Allah'n: "Kimimiz bundan aadadr" buyruu salihlerden deildir, demektir. "Biz eit eit yollara ayrlmz." eitli cemaatlere, deiik snflara ayrlmz. Mcahid dedi ki: Mslmanlar ve kfirler olarak ayrlmz demek istemektedirler, diye aklamtr. Farkl hev ve mezheplere ayrlmz, diye de aklanmtr. el-Hasen ve es-Sddi: Cinler de sizin gibidir. Kimileri kaderiyecidir, kimileri mrcieci, kimisi de rafzidir. bn Keysan dedi ki: nsanlarn hevlar gibi herbir frkann da kendisine gre bir hevs bulunan deiik gruplara

ayrlmlardr. Said b. Cbeyr dedi ki: eitli renklerdeyiz demektir. Ebu Ubeyde: "eitli snflar, demektir diye aklamtr. Yce Allah ayn ekilde onlardan yle dediklerini haber vermektedir: "Gerekten kimimiz mslmanlar, kimimiz zalimleriz. Mslman olmular, ite onlar doru yolu aram olanlardr. Zalim olanlara gelince onlar cehenneme odundurlar." (el-Cin, 72/14-15) "Zalim olanlar" kfir olanlardr. Cinler arasnda samimi mslmanlarn varlna tanklk eden buyruklardan birisi de yce Allah'n u buyruudur: "Hatrla ki, cinlerden bir grubu Kur'n' dinlesinler diye sana yneltmi idik. Onun huzuruna geldiklerinde: 'Susup dinleyin' dediler. (Okunmas) bitirilince de kavimlerine uyarclar olarak dndler. Dediler ki: 'Ey kavmimiz, biz Musa'dan sonra indirilmi olup, kendinden ncekileri dorulayan, hakka ve dosdoru yola ileten bir kitap dinledik. Ey kavmimiz! Allah'n davetisinin arsn kabul edin ve ona iman edin, ta ki Allah gnahlarnzdan bir ksmn balasn ve sizi ackl bir azaptan kurtarsn. Kim Allah'n davetisinin arsn kabul etmezse o yeryznde (Allah') ciz brakc deildir. Onun ondan baka dost ve yardmclar da olmaz. te onlar apak bir sapklk iindedirler.'" (elAhkaf, 45/29-32) Bu buyruk cinlerden m'min olan bu topluluun, dinledikleri Kur'n- Kerim'in ne kadar ileri lde byk etkisi altnda kaldklarna derin bir iaret tamakta, kendi kavimlerini imana ve slma davet edecek kimseler olmakla sahip olduklar pek byk ayrc zelliklerini aa karmaktadr. Bunlar kalpte huu ve yakni harekete getiren anlardr. Ayn zamanda Kur'n- Kerim'den ve imandan yz eviren herkesi uyarp, tehdit etmektedir. Eer bu kitabn hitabna boyun emez ve onu indirene teslim olmazsa, o kimse iin cehennem ateinden baka bir karlk verilmeyecektir. Oras ne kt bir duraktr: "Kim Rabbinin zikrinden yz evirirse onu zorlu bir azaba sokar." (elCin, 72/17) Ayn zamanda bu olay, m'min kimseleri slm tebli etmekte, slam davetini insanlara ulatrmakta olanca gayreti ortaya koymak iin de gayrete getirmektedir:

"Allah'a davet eden, salih amel ileyen ve: 'phesiz ki ben mslmanlardanm' diyen kimseden daha gzel szl kim olabilir?" (Fussilet, 41/33) Cinlerden bir ksmnn m'min ve mslman olduuna delil gsterilebilecek rivayetlerden birisi de, Muslim'in Namaz blmnde zikrettii bn Abbas Radyallahu anh'n u szleridir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem cinlere ne Kur'n okudu, ne de onlar grd. Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem ashabndan bir grup ile birlikte Ukaz panayrna doru gittiler. O srada eytanlar ile semadan haber almalar arasnda bir engel konulmutu. Onlara gkten alevli ateler gnderildi. eytanlar kavimlerine geri dndklerinde: Size ne oluyor dediler, onlar: Bizimle semann haberi arasna engel konuldu ve zerimize alevli ateler gnderildi, dediler. brleri bu ancak meydana gelmi nemli bir olay sebebiyle olmutur. Haydi yeryznn doularna, batlarna gidiniz. Tihme tarafna doru yola koyulmu grup, -Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem Nahle denilen yerde iken. Ukaz'a doru gidiyorlarken orada ashabna sabah namazn kldrdn grdler. Kur'n' duyunca ona kulak verdiler ve: te bizimle semann haberi arasna engel olan budur, dediler. Bunun zerine kavimlerine geri dndler ve: Ey kavmimiz dediler. Biz hayret veren bir Kur'n dinledik. O dosdoru yola iletiyor. Bu sebeple biz de ona iman ettik, Rabbimize hi kimseyi ortak komayz. Bunun zerine yce Allah, Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in zerine: "De ki: 'Bana u vahyolundu: Cinlerden bir topluluk beni dinlediler...'" (el-Cin, 72/1) buyruklarn indirdi. Ayn ekilde cinlerden mslman olanlarn varlna delil gsterilebilecek hususlardan birisi de yine Muslim'in Sahih'inin Tefsir blmnde Abdullah (b. Mesud) dan naklettii u rivayettir: "Onlarn o tapndklar da rablerine hangisi daha yakn olacak diye yol ararlar" buyruu hakknda (Abdullah b. Mesud) dedi ki: nsanlar bir topluluk, cinlerden bir toplulua ibadet ve dua ediyorlard. Nihayet cinlerden bir topluluk slma girdi, fakat insanlar onlara ibadete devam etti. te bunun zerine: "Onlarn o tapndklar da rablerine hangisi daha yakn olacak diye yol ararlar." yeti nzil oldu.

Mslman cinlerin gzel amelleri, iyi fiilleri vardr. Mesel, Beyhaki'nin uabu'l-man adl eserinde nakledildiine gre onlar iyilii emreder, yalan ve ktlkten uzak tutmaya alrlar. Yine Tabern'nin, elMucemu'l-Kebir'inde belirtildii zere onlardan kimisi kulun dikkatini tevhide eker ve onu irkten sakndrr. [20] Bezzar'n Msned'inde belirtildiine gre onlardan kimileri namaz klan m'minle birlikte namaz klarlar, m'minin Kur'n okumas ile birlikte Kur'n okurlar ve onu dinlerler. [21] bn Ebi eybe'nin, Musannef'inde [22] ile el-Hallal'in es-Snne [23] adl eserinde belirtildii zere mer Radyallahu anh'n ldrlmesi dolaysyla onlarn bir kesimi alamtr. Ayn ekilde yine el-Halll'n es-Snne [24] adl eserinde Osman Radyallahu anh'n ldrlmesi iin de aladklar gibi, Huseyn Radyallahu anh'n ldrlmesi zerine de aladklar zikredilmitir. [25] Birisi: Cinler arasnda sahabi saylacak kimseler var mdr? diye sorarsa yle cevap verilir: Buhr'nin sahabiyi: Mslman olarak Nebi Sallallahu aleyhi vesellemle sohbette bulunan yahut onu gren kimsedir diye aklamasn szkonusu eden bn Hacer unlar sylemektedir: "Acaba bu btn Adem oullarna m hastr, yoksa onlarn dndaki dier akl sahiplerini de kapsayacak bir genellikte midir? Bu dnlmesi gereken bir husustur. Cinleri szkonusu edecek olursak, tercihe deer husus onlarn bu kapsama girdikleridir. nk Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in onlara da peygamber olarak gnderildii kesindir. Onlar da mkelleftirler. Aralarnda isyankrlar vardr, itaatkrlar vardr. Aralarndan ismi bilinenlerin ashab- kiram arasnda anlmasnda tereddt etmemek gerekir. Her ne kadar bn Kesir bu hususta Ebu Musa'y [26] ayplamakta ise de bu hususta herhangi bir delile dayanmamaktadr." [27] 8- Cinlerin eytanlar kendilerine itaat eden byc ve benzeri insan eytanlarna yardmc olmak zere semdan bilgi almaya alrlar. Buna Muslim'in Sahih'inde selm bahsinde rivyet ettii Abdullah b. Abbas Radyallahu anh'n u szleridir: Peygamber ashabndan ensardan bir adamn bana haber verdiine gre, bir gece Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem ile birlikte oturuyorlarken bir yldz kayd ve etraf aydnlatt. Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem onlara yle sordu: "Bunun gibi bir yldz kayd zaman cahiliye dneminde ne diyordunuz?" Onlar:

Allah ve Rasl daha iyi bilir, dediler. Biz yle diyorduk: Bu gece byk bir kii dnyaya geldi, byk bir kii ld. Bunun zerine Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurdu: Bu yldz herhangi bir kimsenin lm ya da hayat dolaysyla kaymaz. Fakat an yce ve mbarek olan Rabbimiz bir ie hkm verdii zaman Arn tayclar tesbih getirirler. Daha sonra onlardan sonraki semada bulunanlar tesbih getirirler. Nihayet tesbih, bu dnya semasnn sakinlerine kadar ular. Daha sonra Ar tayanlarn yanndakiler Ar tayanlara: Rabbiniz ne buyurdu? diye sorarlar. Onlar da tekilerine ne buyurduunu haber verirler. (bn Abbas devamla) dedi ki: Semavattakiler birbirlerine haberin mahiyetini sorarlar ve nihayet bu haber u dnya semasndakilere ular. Cinler bu sz dinleyerek kapmaya alrlar ve bu kaptklarn dostlarna brakrlar ve onu onlara ulatrrlar. te onlarn olduu gibi bildirdikleri haktr, fakat onlar ona baka eyler katar ve ilave ederler." Nevev dedi ki: "Baka eyler katarlar" ifadesi ona yalan kartrrlar demektir. Buna delil de Peygamber Sallallahu aleyhi vesellemin cinler o iittikleri sz kaparlar ve bunu dostlarna brakrlar ve onu atarlar ifadesidir. Buna ayn ekilde Muslim'in Sahih'inde Selm blmnde yer alan bir baka rivayet aklk getirmektedir. ie Radyallahu anha'dan yle dedii rivayet edilmitir: Bazlar Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'e khinler hakknda soru sordular. Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem onlara: "Onlar hibir ey deildir" diye buyurdu. Ey Allah'n Rasl, dediler. Onlar bazan bir ey anlatyorlar ve doru kyor? Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurdu: "O, cinnin szlerindendir. Cinni o sz alr ve bunu kendi dostunun kulana tpk bir tavuk gibi brakr, onlar bu sze yz yalandan daha fazlasn katar kartrrlar." Hattab ve bakalar yle demektedir: Yani cinlere mensup kii duyduu sz khin dostuna brakr. Dier eytanlar da bu szleri iitirler. Tpk tavuun sesiyle dier arkadalara haber vermesi, onlarn da ona karlk vermeleri gibi.

Bu buyrukta khinlik yapmann haram olduuna, khinlere gitmenin haram olduuna ve bu iin yasaklanmasna delil vardr. Nitekim elMaverdi, el-Ahkmu's-Sultaniye'de yle demektedir: "Hisbe grevlisi (emr bi'l-maruf nehy ani'l-mnkerle grevli olan kii) insanlarn kehanetle ve oyun ve elence ile kazan salamalarn engeller, bu sebeple mal vereni de, alan da tedib eder." 9- Cinlerin eytanlar arasnda pek byk yalan syleyenler de vardr. Buna az nce kaydedilen hadis delil tekil etmektedir. 10- Cinlerin azgn olanlar Ramazan aynda zincirlerle sk skya balanrlar. Bylelikle mslmanlara baka aylarda yapabildikleri zarar kadarn yapma imkn bulamazlar ve mslmanlar fitneye drme imknna ulaamazlar. nk m'minler Ramazanda her trl arzuyu kaldran oru ile meguldrler. Kur'n ve zikirle uramaktadrlar. [28] Tirmiz'nin Snen'inin oru bahsinde rivayet ettii Ebu Hureyre Radyallahu anh'n yle dediine dair rivayet te buna tanklk etmektedir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: Ramazan aynn ilk gecesinde eytanlarla cinlerin azgnlar zincirlere vurulurlar, atein kaplar kapatlr, onun hibir kaps almaz, cennetin kaplar alr ve onun hibir kaps kapal tutulmaz. Bir mnadi yle seslenir: Ey hayr arayan (hayra) ynel ve ey ktlk arayan (ktlkten) vazge ve yce Allah'n cehennem ateinden azad edilecek kullar vardr." Bu Tirmiz'nin lafzdr. Buna yakn bir ekilde Buhr ve Muslim de bu hadisi rivayet etmilerdir. Tuhfetu'l-Ahvez [29] adl eserde yle demektedir: Bazlar hakknda bundan farkl hususlar gerektiren rivayetlere gelince, bunlar eytanlarn kandrmalarnn sebep olduklar birtakm etkilerdir ve bu etkiler bu nefislerin derinliine kadar ilemi ve eytanlar onlarn balarna yumurtalam bulunmaktadr." 11- Cinler tpk dier varlklar gibi gayb bilmezler. Yce Allah Sleyman Aleyhisselam'n lmn szkonusu ederken yle buyurmaktadr: "Biz lmne hkmedince asasn yiyen aa kurdundan bakas onlara lmn gstermedi. Nihayet yklp yere dnce aka ortaya kt ki, eer cinler gayb bilmi olsaydlar, bu horlayc azap iinde devam etmezlerdi." (Sebe, 34/14)

Kurtub dedi ki: "Denildiine gre cinlerin elebalar yedi kii idi. Bunlar Sleyman Aleyhisselam'n emrine itaat ediyorlard. Davud Aleyhisselam Beytu'l-Makdis'in temellerini atmt. Vefat ettiinde Sleyman Aleyhisselam'a Beytu'l-Makdis mescidini tamamlamasn vasiyet etmiti. Sleyman Aleyhisselam cinlere bu ii emretti. Vefat yaklatnda yaknlarna dedi ki: Mescidin inaatn tamamlayncaya kadar lmm onlara haber vermeyiniz. Mescidin bitmesine bir yllk bir zaman kalmt. Haberde belirtildiine gre lm melei onun arkada idi. lmnn alametinin ne olacan ona sordu. O da dedi ki: Secde ettiin yerden Harnube (kei boynuzu) ad verilen bir aa (bitki) kacak. Mutlaka her sabah Beytu'l-Makdis'de bir aa biterdi, ona: Adn ne diye sorard. O aa da: Adm u udur derdi. Ona: Sen ne ie yararsn, diye sorar, aa una una derdi. Bunun zerine emir verir, o aa kesilir ve kendisine has bir baheye diker ve o aacn fayda ve zararlarnn adnn ve tpta neye yaradnn yazlmasn emrederdi. Bir gn namaz klmakta iken nnde bir aacn yeermekte olduunu grd. Ona: Adn ne diye sordu, o da: Keiboynuzu dedi. Ne ie yararsn diye sordu. Aa: Bu mescidin tahribine, diye cevap verdi. Sleyman Aleyhisselam: Ben hayatta olduum srece Allah onu tahrip etmeyecektir. Sen, benim ve Beytu'l-Makdis'in helakine sebep olacak aasn. O aac yerinden kopard ve bahesine dikti. Sonra yle dedi: Allah'm, lmmden cinlerin haberdar olmamasn sala ki, insanlar da cinlerin gayb bilmediklerini rensinler. Cinler insanlara gayba dair baz eyler bildiklerini ve yarn neler olacan bildiklerini haber veriyorlard. Sonra kefenini giyindi,

hanutlarn srnd, mihrabna girdi. Namaza durdu, taht zerinde asasna yasland. ld halde, lm zerinden bir sene geinceye kadar cinler bunu bilemedi. Bu srada mescidin inas da tamamland. Ebu Cafer en-Nehhs dedi ki: Bu yet-i kerime hakkndaki aklamalarn en gzeli budur. Peygamber Sallallahu aleyhi veselleme kadar ulaan hadis de bu grn shhatine delil tekil eder. brahim b. Tahmn, Ata b. es-Sid'den, o Saib b. Cbeyr'den, o bn Abbas'tan rivayet ettiine gre Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurmutur: Allah'n peygamberi Davud olu Sleyman -ikisine de selam olsunnamaz kld m, nnde yeeren bir aa grrse ona: Adn nedir diye sorar. ayet dikilmek iin ise, onu diker, bir ila iin ise bunu yazard. Bir gn namaz klmakta iken yine nnde bir aa bitiverdi. Adn nedir diye sordu, o: Keiboynuzu dedi. Sen ne ie yararsn diye sordu. Aa: Bu evin tahribi iinim, dedi. Sleyman dedi ki: Allah'm, cinler lmm bilemesinler. Bylelikle insanlar cinlerin gayb bilmediklerini bilmi olacaklar. Sleyman o aac bir asa halinde yonttu ve bir sene boyunca ona yasland. Onlar da bunu bilmediler. Derken asa dt. nsanlar cinlerin gayb bilmediklerini renmi oldular. Bu halin miktarna baktlar, bir sene olduunu tespit ettiler. Yine Kurtub unlar sylemektedir: Sahih senedlerle tefsirde belirtildiine gre bn Abbas unlar sylemektedir: Davud olu Sleyman -ikisine de salt ve selm olsun- bir sene boyunca lm bilinmeksizin asas zerine yaslanm olarak kald. Bu vakitte cinler, kendilerine vermi olduu emirleri yerine getiriyorlard. Bir sene sonra yere dt, yere yklnca insanlar, cinler eer gayb bilmi olsalard, hor ve hakir klc azapta devam edemeyeceklerini aka anlam oldular. [30]

Hadisi Hakim, Mstedrek'inde rivayet etmi olup, bu senedi sahih bir hadis olduu halde Buhr ve Muslim tarafndan rivayet edilmemitir, dedi. 12- Cinlerin grlmeyecek ekilde olan asl hilkatlerinden karak ekillenebilmeleri ve grlmeleri mmkndr. Bu hususta birka ekil szkonusudur: a. nsan suretinde gelmeleri. Buna delil gsterilecek hususlardan birisi de yce Allah'n u buyruudur: "Hani eytan onlara yaptklarn sslemi ve yle demiti: 'Bugn insanlardan sizi yenebilecek yoktur. Ben de muhakkak sizin yardmcnzm.'" (el-Enfl, 8/48) Bu Bedir gn eytan bir adam suretinde grnerek onlara syledii szleri syleyip, mrikleri aldatt zaman tahakkuk etmiti. Ebu Hureyre Radyallahu anh'n bir adam suretinde gelen eytan ile bandan geen olaylar anlatan rivayet te buna delildir. Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem Ebu Hureyre'yi ramazan zekatn korumakla grevlendirmesi bilinen bir olaydr. Bu Buhr'nin Sahih'inde Veklet bahsinde ve baka yerlerde sabittir. b. Siyah kpek suretinde gelmeleri. Buna da Muslim'in Sahih'inde namaz bahsinde Abdullah b. es-Smit'ten, onun Ebu Zerr Radyallahu anh'dan yle dediine dair rivayet delil tekil etmektedir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "Sizden herhangi birisi kalkp namaz klacak olursa, eer nnde deve eerinin arka tarafndaki tahta gibi bir ey bulunursa onun iin stre olur. ayet nnde deve eerinin arkasndaki tahta gibi bir ey bulunmayacak olursa eek, kadn ve siyah kpek onun namazn keser." Ben (Abdullah b. es-Samit): Ey Ebu Zerr dedim. Siyah kpek ile krmz kpek ve sar kpek arasnda nasl bir fark vardr? Ebu Zerr dedi ki: Kardeimin olu, senin bana sorduun ekilde ben de Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'e sordum. yle buyurdu: Siyah kpek bir eytandr.

Bu hadisi buna yakn bir ekilde Tirmiz de Snen'inin Namaz bahsinde, Nes Kble bahsinde, Eb Dvd Namaz bahsinde, bn Mce Namazn klnmas ve Namazda Snnet bahsinde, Ahmed, Msned'inde, Darim Snen'inin Namaz bahsinde ve hepsi de Abdullah b. es-Samit'ten o Ebu Zerr'den diye rivayet etmilerdir. Siyahn cinlere mahsus renk olduunu gsteren birtakm deliller de vardr. mam Ahmed Msned'inde rivayet ettiine gre Ebu Zerr Radyallahu anh dedi ki: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "Benden nce hibir peygambere verilmemi be ey bana verildi. (Dmanmn kalbine salnan) korku ile bana yardm olundu. Bu sebeple dman bir aylk mesafeden benden korkar. Yeryz benim iin hem namaz klacak yer, hem de temizlenme arac yer klnd ve ganimetler bana hell klnd. Benden nce hi kimseye hell klnmad ve ben hem krmzya, hem siyaha gnderildim. Bana: "ste O sana verilecek denildi. Ben isteimi mmetime yapacam efaat olarak sakladm. O inaallah sizden yce Allah'n huzuruna ona hibir eyi ortak komadan kan kimselere eriecektir." Ame -ki burada delilimiz de budur- dedi ki: Mcahid'in grne gre krmzdan kast insanlar, siyahdan kast cinlerdir. Mucemu uyuhi Ebi Bekr el-smaildeki rivayete gre Ebu Abdi'rRahman es-Slem yle demitir: Ali b. Ebi Talib Radyallahu anh dedi ki: "Cinler muayyen birtakm kpeklerdir." Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem de yle buyurmutur: "Sizler iki noktas bulunan simsiyah kpei ldrnz. nk o eytandr." bn Abdi'l-Berr dedi ki: "lim adamlarnn dediklerine gre simsiyah (kpek) eytandr. Yani byle bir kpek menfaat salamaktan uzak, zarar ve eziyeti bir ihtimali yakn bir yaratktr. Bunlar dnme ile anlalacak konular deildir. Kyas ile bu neticelere ulalamaz. Bu hususlarda Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in dedii kabul edilir. [31] bn Abdi'l-Berr -yce Allah'n rahmeti zerine olsun- kimseye zarar vermedikleri ve kimseye saldrmadklar takdirde siyah kpeklerin dahi ldrlmeyecei kanaatine yatkndr. nk Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem canl herhangi bir varln hedef edinilmesini yasaklamtr. Ayrca kpeklerin ldrlmesine dair verilen emir

Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in Eb Dvd'un Snen'indeki u rivayette olduu gibi neshedilmitir: "Be haere vardr ki bunlar Harem hududlar ierisinde de, dnda da ldrlrler. Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem bunlar arasnda saldrgan kpei de sayd." Bu hadisiyle Nebi Sallallahu aleyhi vesellem kpekler arasndan sadece saldrgan iin zel hkm vermitir. nk m'mine saldran, eziyet veren ve m'min tarafndan kendisine g yetirilen herbir hayvann ldrlmesi vaciptir. (bn Abdi'l-Berr devamla) dedi ki: Yine bu husustaki delillerden birisi de udur: mam Malik -Allah'n rahmeti zerine olsun-'den sonra dnemlerin deiip durmasna ramen btn blgelerde kpekler ldrlmemitir. Btn bu lkelerde ise mam Malik'in de, bakalarnn da mezhebinde olan ilim adamlar ve fazilet sahipleri bulunagelmitir. Herhangi bir mnker ve ak masiyette hibir ekilde msamaha gstermeyen, mutlaka o mnkere kar tepki gsteren ve onu deitirmeye kalkan kimseler de bulunmutur. Bu hususta rivayet edilen ve eytan olduunu belirten siyah kpeklerin ldrlmesi kanaatini benimseyenlerin ise buna dair bir delilleri yoktur. nk yce Allah ktl ar basan insanlara ve cinlere mensup olanlara "insan ve cin eytanlarn" (el-En'm, 6/112) buyruunda "eytan" adn vermi bulunmaktadr ve bu sebep dolaysyla da ldrlmesi gerekmemitir. [32] c. Evlerde barnan ylanlar eklinde gelmeleri. Buna Muslim'in Sahih'inde Selm blmnde Ebu Said el-Hudri Radyallahu anh'dan yle dediine dair kaydettii rivayet delildir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "phesiz Medine'de mslman olmu cinlerden bir kesim vardr. Her kim evlerde barnan bu kesimden bir eyler grecek olursa (gn ya da defa) onlara sre tansn. Bundan sonra bir daha ona grnecek olursa onu ldrsn. nk o bir eytandr." "Evlerde barnanlar"dan kast ise evlerde barnan ylanlardr, bunlar ounlukla cinlerden olurlar. Nitekim Ahmed'in Msned'inde bn Abbas'n rivayet ettii hadiste yle denilmektedir. Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "Ylanlar cinlerden mesh olmulardr. (Hilkatleri deitirilmitir.)"

d. Zararl haereler suretinde grnmeleri. Buna da Eb Dvd'un Snen'inde Edeb blmnde Ebu Said el-Hudr Radyallahu anh'dan yle dediine dair kaydettii rivayet delil tekil etmektedir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "phesiz cinlerden olan haerelerden herhangi birisini evinde kim grecek olursa defa ona grnsn. Eer tekrar gelecek olursa onu ldrsn, nk o bir eytandr." 13- Cinler hzl hareket ederler ve zor ilere g yetirebilirler. phesiz ki cinler alemi, hayret verici bir alemdir. Onlarn en hayret verici zelliklerinden birisi de yce Allah'n u buyruunun tanklk ettii gibi bir yerden bir baka yere hzlca intikal edebilme gleridir: "Cinlerden bir ifrit dedi ki: 'Ben onu sana sen yerinden kalkmazdan nce getirebilirim ve muhakkak ben buna gc yeten ve gvenilir bir kimseyim.'" (en-Neml, 27/39) Grld gibi burada cinlerden olan bu ifrit Sebe Melikesi Belks'n tahtn Sleyman Aleyhisselam meclisinden kalkmadan nce getirmeyi stlenmi bulunmaktadr. Bu ise onlarn hzl bir ekilde hareket edebildiklerine delildir. Ayn ekilde onlarn hayret verici zelliklerinden birisi de; yce Allah'n haber verdii ekilde, ar ve yorucu ileri yerine getirebilecek gce sahip olmalardr. Buna gre cinler Sleyman Aleyhisselam'a pek byk kkler, pek byk timsaller ve olduka geni, byk kazanlar ve ok byk su havuzlar yapyorlard. Nitekim yce Allah yle buyurmaktadr: "Onlar kendisine kklerden, heykellerden, byk havuzlar andran anaklardan ve yerlerinde sabit kazanlardan istediini yaparlard. 'Ey Dvd hanedan! Siz de krederek aln, kullarmdan kreden ise azdr.'" (Sebe, 34/13)

05. Cinlerin nsanlara Rahatszlk Vermeleri Ve Bunun Nasl Olduu

zellikle cinlerin eytanlarnn, yce Allahn dilemesi halinde insanlar zerinde bir etkileri vardr. nk aralarndan kimileri insana onu ldrmek yahut bunun neticesinde taun hastal ortaya ksn diye drtmekle, onu saraya drmek yahut ona nazar demek yahut onu almak ya da uykusunda iken ona eziyet verip onu korkutmak veya namazn kesmek suretiyle insanlara zarar verenleri vardr. Kimileri yardmclar olan khinlere ve yeryznde fesad kartp, asla slh etmeyen hokkabazlara faydal olmak zere hrszlama dinledikleri szleri alarlar. Aadaki satrlarda bu gibi kimselerin ktlk ekillerinin bazlar szkonusu edilecektir: 1. Bir insan ldrmeleri. Buna Muslim'in Sahih'inde Selm bahsinde zikrettii u rivayet tanklk etmektedir: Ebu Saib, Ebu Said el-Hudr Radyallahu anh'n yanna evinde bulunduu bir srada girdi. Dedi ki: Onun namaz klmakta olduunu grdm. Namazn bitirsin diye oturup bekledim. Bu srada evin bir tarafndaki (atda bulunan) kuru hurma dallar arasnda bir hareket duydum. Dnp baktmda bir ylan olduunu grdm. Onu ldrmek zere zerine atldm. Bana: Otur diye iaret etti, ben de oturdum. Namaz bitirince evdeki bir odaya iaret etti ve yle dedi: u oday gryor musun? Ben: Evet dedim. yle dedi: Burada bizden yeni evlenmi bir gen vard. Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem ile birlikte Hendek'e ktk. Gnn ortalarnda bu gen Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'den izin alr ve hanmnn yanna giderdi. Bir gn ondan izin istedi. Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem ona: "zerine silahn al. nk ben Kureyzallarn sana zarar vereceinden korkarm." diye buyurdu. Adam silahn ald, sonra (evine) dnd. Hanmnn iki kap arasnda ayakta dikilmekte olduunu grd. Hemen hanmna saplamak zere mzra ile zerine yrd. nk bundan dolay hanmn kskanmt. Hanm ona:

Mzran tut ve benim darya kmama neyin sebep olduunu grmek iin evin ierisine gir, dedi. Gen ieri girdiinde yatak zerinde katlanp durmu byke bir ylan ile karlat. Elindeki mzrakla zerine atlp mzran ona saplad, sonra kt. Mzran evin ortasna saplad ve ylan onun zerinde bir sre hareket etti. nce ylan m ld yoksa gen delikanl m daha abuk ld, bilinmiyor. (Ebu Said) dedi ki: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'in yanna gelip ona durumu anlattk; dedik ki: Onu bize diriltsin diye Allah'a dua et. Peygamber yle buyurdu: "Arkadanz iin mafiret dileyiniz." Sonra yle buyurdu: "phesiz Medine'de mslman olmu cinler vardr. Onlardan herhangi birilerini grecek olursanz gn sreyle ona izin veriniz (uyarnz). Eer bundan sonra bir daha size grnrse onu ldrnz. phesiz ki o, bir eytandr." Bu hadis-i erif bu gencin, cinlerden birisi olan o ylan sebebiyle ldrldne delildir. leride yce Allah'n izniyle cinlerin erlerini bertaraf etmekte yardmc yollar szkonusu edilecei vakit, yine bu olaydan daha geni bir ekilde szedilecektir. 2- Tn hastal ortaya ksn diye insan drtmeleri: Tn: Kann galeyanndan tr meydana gelen ikinlik yahutta kann belli bir organ zerinde fazlaca toplanmas ve o organ ifsd etmesi demektir. [33] Bu hastaln cinlerin drtmeleri sonucu meydana geldiinin delili, bu hususta bizlere kadar ulam hadislerde sabit olan ifadelerdir. Mesel, mam Ahmed'in rivayet ettii Ebu Musa Radyallahu anh yoluyla gelen hadis byledir. Buna gre Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurmutur: "mmetimin yok oluu drtmekle (silahlarla ldrlmekle) ve tn ile olacaktr." Ey Allah'n Rasl, drtmenin ne olduunu biliyoruz, peki taun nedir? diye soruldu. yle buyurdu: "Cinlerden dmanlarnzn drtmeleridir. Hepsi de ehadete sebeptir."

Yine mam Ahmed'in ve sahih olduunu belirterek Hakim'in, sm elAhvel'den, onun Kureyb b. el-Haris'den, onun Ebu Musa el-E'ari'nin kardei Burde b. Kays'dan kaydettii yle bir rivayet vardr: Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "Allah'm, mmetimin telef olmasn senin yolunda (silahla) drtlmek ve taun hastal sonucu lmek suretinde takdir buyur!" bn Hacer dedi ki: Tnun cinlerin drtmesi neticesinde ortaya ktn destekleyen hususlardan birisi de ounlukla en mutedil mevsimlerde ve havas itibariyle en salkl, suyu en gzel blgelerde ortaya kmasdr. Ayrca eer bu hastalk, havann ktl sebebiyle ortaya km olsayd, yeryznde devam ederdi. nk hava kimi zaman sala aykr, kimi zaman sala uygun olur. Kimi zaman bu gider, kimi zaman teki gelir ve bu herhangi bir kyas veya deneye gre olmamaktadr. Kimi zaman bylesi stste birka sene gelir, kimi zaman bir ka sene gecikir. Ve eer yine byle (yani kt hava artlar dolaysyla) olsayd insanlar ve hayvanlar da kapsamas gerekirdi. Mahede ile varl tespit edilen ise, onun pekok kimseye isabet etmekle birlikte, mizalar itibariyle onlar gibi olup, o kimselerin yanlarnda bulunanlara isabet etmemesidir. Ayrca byle olsayd bedenin tamamn kapsamas gerekirdi. Oysa bu hastalk bedende belli bir yerde zellikle olur ve oray amaz. Dier taraftan havann bozukluu, vcuttaki karmlarn deimesini ve hastalklarn oalmasn gerektirir. Bu ise ounlukla hastalk olmadan da lme sebeptir. te bu durum, tnun cinlerin drtmesi sonucu ortaya ktn gstermektedir." [34] bn Mce'nin Snen'inde ve Hakim'in Mstedrek'inde sabit olduuna gre Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurmutur: "Herhangi bir toplum arasnda fuhu aktan ilenecek olursa, mutlaka onlar arasnda tn hastal ve daha nce geip gitmi olan gemilerinde bulunmayan arlar bagsterir. Yine Hakim'in rivayet ettiine gre: "Zina artarsa ldrmeler de oalr ve tn bagsterir." Bylelikle bu iki hadis-i erifte aklandna gre tnun sebepleri arasnda toplumda fuhun ve hayaszca davranlarn yaygnlk kazanmasdr. Bu da alp salmann propagandas yaplarak, fskn ve

fuhiyatn sebeplerinin yaygnlamas, plak resimlerin ve hayay ortadan kaldran ve salkl tabiatlarn nefret ettii ak sak dizilerin yaynlanarak, insanlar burada anlatlan kiilerin izinden gitmeye arlmalar ve hayaszlklarnda ve fuhiyatlarnda onlarn taklidlerinin yaplmasna davet edilmesidir. Bundan dolay bu tr toplumlarn cezas, yce Allah'n onlara bedenlerini lnceye kadar perian eden tn hastaln musallat klmasdr. eyh el-Mnav az nce geen: "Zina oalrsa ldrme de oalr ve taun bagsterir." hadisiyle ilgili olarak unlar sylemektedir: "Bunun byle olmasnn sebebi, zinann cezasnn ldrlmek olmasdr. Eer aralarnda bu had uygulanmayacak olursa, yce Allah onlara cinleri musallat eder, cinler de onlar ldrrler." [35] Onun bu sz muhsan zinakr hakknda zel bir ifadedir. nk muhsan zinakrn cezas recmdir. Byle bir aklama da su gtrr. nk yle demek yeterlidir: Tn yce Allah'n Kur'n- Kerim'de szn ettii sapk ve fesd ehli kimselere verdii cezalar trnden fsk ve gnahkrlara verdii bir cezadr. Yce Allah yle buyurmaktadr: "Derken biz herbirini gnah ile yakaladk. Kimilerinin zerine ta yadran kasrga gnderdik. Kimilerini o lk yakalad. Onlardan kimisini yere geirdik, kimilerini de suda boduk. Allah onlara zulmetmiyordu, fakat onlar kendi nefislerine zulmediyorlard." (elAnkebt, 29/40) Bu buyruk tn neticesinde lmn ehidlik olduuna dair vrid olmu buyruklarla elimemektedir. Nitekim Buhr Sahih'inin Tp blmnde kaydettii rivayete gre Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem: "Tn her mslman iin bir ehdettir." diye buyurmutur. Ayn ekilde tnun yce Allah'tan bir rahmet olduunu belirten rivayetlerle de atmaz. Nitekim byle bir rivayeti bn Ebi eybe Musannef'inde [36], Abd b. Humeyd Msned'inde [37], Taberan el-Mucemu'l-Kebir adl eserinde [38] kaydetmilerdir. Lafz da ksaca yledir: el-Hris b. Umeyra ez-Zebid dedi ki: am'da tn hastal ortaya kt. Muz kalkp, Hms'da onlara bir hutbe irad ederek dedi ki: phesiz bu tn Rabbimizin rahmeti, Peygamberimizin duas ve sizden nceki salihlerin (sebebiyle) lmdr... bn Hacer tnun bazan masiyet sebebi ile bir ceza olarak grlebileceini ifade eder. Baz hadisleri kaydettikten sonra unlar sylemektedir: "Bu hadislerde ifade edildiine gre tn bazen masiyet

sebebiyle bir ceza olarak verilebilmektedir. Peki, nasl ehadet olabilir? yle denilebilir: Bu hususta varid olmu haberlerin genel ifadesi dolaysyla, bu sebeple len bir kimse ehidlik mertebesine ular. Gnahlar ilemi bir kimsenin ehidlik mertebesine ulamas, kamil bir m'min ile ayn mevkide eit olmasn gerektirmez. nk ehitlerin mertebeleri de yce Allah'n ad en yksek olsun diye arprken Allah yolunda geri dnmeksizin ileri atlrken cihad ederek ldrlen ve birtakm gnahlar bulunan benzeri ehidler gibi de dereceleri farkl farkldr. Yce Allah'n Muhammed mmetinin fertlerine dnya hayatnda gnahlarnn cezasn vermesi, bu mmete bir rahmetidir. Yine bu durum da tn hastal ile len bir kimsenin, ehadet mkfatn almasna aykr deildir ve zellikle onlarn ounluu bu tr hayaszlklar iliyorsa bile bu byledir. Dorusunu en iyi bilen Allahtr ya, bu hastaln onlarn genelini kapsamasnn sebebi onlarn mnkerlere kar kmamalar ve tepki gstermeyileridir..." [39] Peki, tn hastal her lkede mi grlr? diye sorulursa u cevap verilir: Hayr. nk Mekke ile Medine'nin istisn edildiine dair delil vrid olmutur. Nitekim mer b. ebbe'nin Tarihu Mekke adl eserinde sahih bir sened ile [40] kaydettiine gre, Ebu Hureyre Radyallahu anh Peygamber Sallallahu aleyhi vesellemden yle buyurduunu rivayet etmektedir: "Mekke ve Medine'nin herbir delii meleklerle doldurulmutur. O bakmdan onlara Deccal de, Tn da inemez." Buhr'de Fiten bahsinde Enes'den gelen rivayette de unlar yer almaktadr: "Bylelikle meleklerin oray -yani Medine'yi- koruduunu grrler. O bakmdan inaallah Deccal de, tn da ona yaklamayacaktr." Buradaki "inaallah" ifadesinin mahiyeti hakknda farkl grler vardr. Bunun teberrken sylendii belirtilmitir. Bu durumda girmeyi Medine'yi (her zaman ve her durumda) kapsar. Bunun Allah'n iradesine bal olduu anlamnda olduu da sylenmitir. Buna gre tnun Medine'ye girmesi mmkn olabilir. [41] Az nce kaydettiimiz Ebu Hureyre'nin hadisi dolaysyla birinci aklama daha uygundur. Dorusunu en iyi bilen Allah'tr. 3- Baz cinler bir insan saraya drebilir ve ona tesir edebilir.

yle ki; kfir cinlerden bazlar insann aklna ve bedenine musallat olarak musibetzedenin hareketlerini ve tasarruflarn kartrr. Kimi zaman cinni sadece insann bedenine zarar verir, aklna vermez. Btn bunlar yce Allah'n kullarn bir snamasdr. Nitekim yce Allah: "O hanginizin daha gzel amelde bulunacan denemek zere..." (el-Mlk, 67/1) diye buyurmaktadr. Cinlerden olan bir kimse neden bir insan saraya drr sorusunun cevabna gelince: Bu ya ak olmalar, arzulamalar ve ehvetleri dolaysyla olabilir yahut kimi insanlarn onlara eziyet vermesine bir ceza ve nefret sonucu olabilir yahut onlarn birilerinin zerine kk abdest bozmak, scak su dkmek, birilerini ldrmek gibi, bir insann kendilerine kasten eziyet vermek istediini sanmalar sebebiyle olabilir. sterse insan bunu bilmesin. Cinler arasnda ise cahillik ve zulm vardr. Bundan dolay insana hakettiinden daha fazla ceza verebilirler. Bazen bu onlarn insanlarn sefihleri trnden kimselere yaptklar bir ktlk ve bir abes i de olabilir. Sz geen bu iki husus ile ilgili olarak, cinlerin yaptklarnn bir dereceye kadar onlara aklanmas gerekir. yle ki birinci trden olan iler haram olan hayaszlklar trndendir. Bu husus cinne bildirilir. Ayrca onlar hakknda Allah'n btn cinlere ve insanlara peygamber olarak gnderdii Raslnn hkmyle hkm verilecei onlara bildirilir. kinci trden olanlara gelince; eer insan bu hususu biliyor ise, cine bu iin bilinmeyen bir husus olduunu syler. Kasten eziyete kalkmayan bir kimsenin ise cezalandrlmay haketmesi szkonusu deildir ve eer bu ii kendi evinde ve mlknde yapm ise, bu evin o insann mlk olduu ve mlknde caiz olan ekilde tasarruf hakkna sahip olduu onlara bildirilir ve yine onlara izinlerini almakszn insanlarn mlknde kalma haklarnn bulunmad sylenir. Bunun yerine onlar, insanlarn mesken olarak kullanmadklar harabe yerleri, boluklar mesken olarak kullanabilirler. Bundan tr cinler ounlukla harabelerde ve bo yerlerde bulunurlar. Ayn ekilde hamam, bostan, plk ve kabristan gibi yerlerde bulunurlar. eytanlarn beraberlerinde bulunduklar ve halleri rahman olmaktan ok eytan olan sapk tasavvuf eyhleri de eytanlarn daldklar yerler olan bu gibi meknlara oka giderler. [42]

Acaba sara kt olan ve olmayan ruhlarn etkisiyle ortaya kar m, sorusuna yle cevap verilmitir: bn Hacer bu hususa u szleriyle cevap vermitir: "Sara cinnin etkisiyle olabilir. Fakat ancak cinlerin kt ruhlu olanlarndan meydana gelir..." Daha sonra da az nce geen ifadelere yakn bir ekilde sarann sebebini szkonusu etmektedir. [43] Ebu Cafer Ahmed b. Muhammed et-Tayyib b. Ebi'l-E'as (vefat 360 h.)'n saraya dair bir kitab da vardr ki, bunu Kefu'z-Zunun szkonusu etmektedir. [44] 4- Cinlerden kimilerinin nazar insanlara deer. Buhr'nin Tp bahsinde Um Seleme Radyallahu anh'dan rivayet ettiine gre Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem onun odasnda yznde nisbeten deiik renkte bir blgenin de bulunduu bir kk kz grr. Peygamber efendimiz: "Siz bu kza okutunuz. nk buna nazar demitir" diye buyurdu. Hadis ile ilgili olarak bn Hacer unlar demektedir: "Buradaki "nazar demitir" ifadesi ile kastedilenin ne olduu hususunda farkl grler vardr. Bunun cinlerin bakndan bir gz demesi olduu sylendii gibi, insanlarn bakndan bir gz demesi olduu da sylenmitir. Fakat kabul edilmeye daha deer olan, ifadenin bunlardan daha kapsaml olduudur." [45] 5- Kimi cinler bir insan alp karabilir. Buna delil Malik'in Muvatta'nda, afii, Abdu'r-Rezzak, Ebu Ubeyd, Beyhaki ve bn Ebi eybe [46] ile bn Ebi'd-Dnya'nn rivayet ettii u lafzdaki rivayettir: Abdu'r-Rahman b. Ebi Leyla'dan rivayet edildiine gre, onun kavminden bir adam yats namazn arkadalaryla birlikte klmak zere evinden kt, fakat bulunamad. Hanm mer b. el-Hattab Radyallahu anh'a gitti ve ona durumu anlatt. mer Radyallahu anh bu hususu kadnn yaknlarna sordu. Onlar da onun dediklerini doruladlar. mer Radyallahu anh ona drt yl beklemesini emretti. Drt yl bekledikten sonra mer Radyallahu anh'n yanna geldi ve ona durumu haber verdi. Bu hali yaknlarna sordu, onlar da onun doru sylediini belirttiler. mer Radyallahu anh kadna evlenmesini emretti. Daha sonra onun ilk kocas geldi. mer b. el-Hattab Radyallahu anh'n huzurunda davalatlar. mer dedi ki: Sizden herhangi bir kimse uzun bir sre kaybolur da ailesi onun hayatta olup olmadn bilmezse (ne yapsn) dedi. Adam:

Ama benim mazeretim vard, deyince, mazeretin nedir diye sordu. Adam dedi ki: Ben kavmimle birlikte yats namazn klmak zere ktm. Cinler beni esir ald -ya da bana cinler isabet etti, dedi- uzun bir sre aralarnda kaldm. Bunlara m'min olan cinler gaza etti. Onlarla savatlar ve onlara kar zafer kazandlar. Onlardan esir aldlar. Aldklar esirler arasnda ben de vardm. Bana: Dinin ne dediler. Ben mslmanm, dedim. Onlar: Sen bizim dinimiz zeresin, seni esir almamz bize helal olmaz, dediler. Sonra da beni aralarnda kalmak ya da gitmek arasnda serbest braktlar. Ben de gitmeyi tercih ettim. Geceleyin beni alp gtrdler. Geceleyin benimle yol yryorlard, gndzn de frtnal bir rzgarn arkasndan gidiyordum. (mer): Peki ne yiyordun diye sordu. Adam: Bakla ve zerinde Allah'n ad anlmadk eyler, dedi. Ne iiyordun diye sorunca, st rtlmemi eyler diye cevap verdi. Katade dedi ki: (Buradaki) el-cedef: st rtlmemi iecekler demektir. (bn Ebi Leyl) dedi ki: mer adam hanmn almak ile ona verdii mehri geri almak arasnda muhayyer brakt. bn Abdi'l-Berr -Allah'n rahmeti zerine olsun- et-Temhid lima fi'lMuvattai mine'l-Men ve'l-Esnd adl eserinde bu rivayet ile ilgili olarak unlar sylemektedir: "Bu, Irakllarn rivayeti olarak sahih bir haberdir. Mekkelilerin de mehur bir rivayetidir..." [47] 6- Mslmana uykuda iken eziyet vermeye gayret etmeleri ve onu korkutmaya almalar. bn Ebi eybe Musannef'inde [48] Kii geceleyin kalkacak olursa nasl dua eder? (bahsinde) u rivayeti zikretmektedir: Bize Abdullah b. Numeyr, Zekeriya b. Ebi Zaide'den anlatt. O Mus'ab b. Yahya b. Cade'den dedi ki: Halid b. el-Velid geceleyin korkard. O

kadar ki, beraberinde klc olmadan dar kmazd. Bu sebeple herhangi bir kimseye bir zarar vereceinden korktu. Bu husustan Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'e ikyeti olunca yle buyurdu: Cebrailin bana dediine gre, cinlerden bir ifrit sana ktlk ediyor. Bunun iin sen de de ki: yi bir kimsenin de gnahkrn da aamad Allah'n eksiksiz kelimeleri ile semadan inenin ve oraya ykselenin ktlklerinden, yeryznde yaylanlarn ve oradan kanlarn ktlklerinden, gece ve gndzn fitnelerinden, hayr ile gelen mstesn, geceleyin gelen herbir eyin errinden sana snrm ey Rahmn" diye buyurdu. Halid bu szleri syledi ve o korkusu gitti. 7- Mslmann namazn kesmek gayretleri: Buhr'nin Sahih'inde Ehadiysu'l-Enbiy blmnde Ebu Hureyre Radyallahu anh'n rivayetine gre Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurmutur: "Cinlerden bir ifrit kurtularak benim namazm kesmek istedi. Allah da ona kar bana yardmc oldu, ben de onu alp yakaladm. Hepinizin onu grmeniz iin mescidin direklerinden birisine onu balamak istedim. Kardeim Sleyman'n: "Rabbim, bana mafiret buyur ve benden sonra hi kimseye nasip olmayacak bir mlk ver bana!" (Sd, 38/35) eklindeki duasn hatrladm ve onu hor ve hakir olarak geri evirdim." Peygamber efendimizin: "Cinlerden bir ifrit" buyruundaki ifrit azgn ve kt kimse demektir. [49] 8- Khinlere ve madrabazlara faydal olmak amac ile sz hrszlama gayretleri: Bunun delili daha nce gemi bulunmaktadr. bn Hacer dedi ki: "Hattab dedi ki: Bu khinler, snamalarn da tanklk ettii ve bilindii zere zihinleri keskin, nefisleri erli, tabiatlar ate tabiatnda olan bir topluluktur. Bunlar eitli meselelerini cinlere gtrrler ve eitli olaylar hakknda onlarn grlerini sorarlar. Cinler de onlara birtakm kelimeleri telkin ederler." [50] Yine bn Hacer diyor ki: "Hattab dedi ki: Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in akladna gre khinin bazan isabet etmesi, ancak cinninin ona meleklerden hrszlama yoluyla dinledii kelimeyi ona brakmasnn bir sonucudur. O da bu doru kelimeye duyduklarna kyas ederek birtakm yalanlar ilave eder. Nadir olarak bazan isabet edebilir, hatal olduu ise daha ok grlen bir husustur. [51]

9- Kafir cinnin herbir insan ile birlikte bulunmas ondan ayrlmayarak, ona her trl ktl emretmesi: Bunun delili Muslim'in Kyamet Gnnn Nitelikleri bahsinde kaydettii Abdullah b. Mesud Radyallahu anh'n yle dediine dair rivayettir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "Aranzdan cinlerden onunla birlikte bulunann kendisi iin grevli klnmad hibir kimse yoktur. Sen de mi ey Allah'n Rasl? diye sordular. yle buyurdu: Evet ben de. u kadar var ki, Allah ona kar bana yardmc oldu ve bunun zerine o da slma girdi. O bakmdan bana sadece hayr emreder." mam Ahmed'in Msned'inde yine bn Mesud'un rivayetine gre: "Cinden onunla birlikte bulunacak olan kimse ile onunla beraber meleklerden olacak kimsenin grevli klnmad hibir kimse yoktur. Sen de mi ey Allah'n Rasl, dediler. Peygamber yle buyurdu: "Ben de. u kadar var ki Allah ona kar bana yardmc olmutur. Bu sebeple bana ancak hakk emreder." Darim'nin Snen'inde Rikak bahsinde Abdullah b. Mesud'dan yle dedii rivayet edilmektedir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "Sizden kendisiyle birlikte bulunan cinlerden ve yine kendisiyle birlikte bulunan meleklerden birisinin beraberinde bulunmad hibir kimse yoktur. Sen de mi dediler, Peygamber: Evet ben de, dedi. u kadar var ki, Allah ona kar bana yardm etti, bunun iin ben de selmete eriyorum. (Onun errinden kurtuluyorum.)

Ebu Muhammed dedi ki: nsanlardan kimisi burada "selamete eriyorum" lafzna esenlie kavuuyorum, errinden korunuyorum diye anlam vermilerdir ki, bu da o zelil oldu, demektir. Hadisi ayn ekilde bn Huzeyme, [52] bn Hibban, [53] Msned'inde e, [54] es-Snne adl eserinde el-Hallal [55] ve bakalar [56] rivayet etmilerdir.

06. Cin eytanlarnn errinden Korunma Yollar

slm dinini ayrcalkl klan ve onu gl ve stn hale getiren zelliklerinden birisi de; yce Allah'n izniyle zorluk ve mihnetlere kar durabilme gc, mslmana rahat ve huzur ortamlarnda, huzursuzluk ve tedirginlikten uzak bir ekilde yaamasna yardmc olacak yollar ve yntemleri vermi olmasdr. Bunlar arasnda snnet-i seniye'de aklanm bulunan ve mslmann yce Allah'n izniyle tabi olup balandklar takdirde, cin eytanlarnn ktlklerini defedebilecei yollar ve yntemleri aklamas da vardr. Cinlerin eytanlar, hi phesiz ellerindeki btn imkan ve yollarla insanlara zarar vermeye alrlar. Pak snnet mslmann cin eytanlarnn btn alanlarda kendisine verecei zararlar nlemekte kendisine yardmc olacak btn yollar aklam bulunmaktadr. Aada buna dair etrafl aklamalar grlecektir:

07. Zikir Alannda

1. Kur'an- Kerim okumak: Bunun pekok delilleri vardr. Bunlardan birisi de bn Mce'nin Tp bahsinde bn Ebi Leyl'dan, onun babas Eb Leyl'dan yle dediine dair naklettii rivayettir. Ben Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in yannda oturuyorken bedevi bir arap onun yanna geldi ve: Benim, arlar bulunan bir kardeim vardr dedi. Peygamber: Kardeinin arlar nedir, diye sordu. O, onda bir para delilik vardr dedi. Peygamber: Git onu bana getir, dedi. (Eb Leyl) dedi ki: Bedevi arap gitti, kardeini getirdi. Peygamber Sallallahu aleyhi vesellemin nnde oturttu. Peygamber Sallallahu aleyhi vesellemin ona Fatiha'y, Bakara suresinden ilk drt yeti, ortasndan "ilhnz tek bir ilahtr" (el-Bakara, 2/163) ve Ayet'l-Krs ile birlikte iki yeti,

sonundan da yeti okudu. Al-i mran suresinden de bir yet okudu. Zannederim: "Allah kendisinden baka hibir ilh olmadn... aklad." (Al-i mran, 3/18) ayetini okudu. el-Araf suresinden de: "phesiz Rabbiniz o Allah'tr ki... yaratt." (7/54) yetini, M'minn suresinden bir yeti: "Kim buna dair hibir delili bulunmakszn Allah ile birlikte baka bir ilha ibadet ederse..." (el-Mu'minn, 23/117) yetini, el-Cin suresinden de bir yeti: "Dorusu Rabbimizin an ok ycedir. O ne bir zevce edinmitir, ne de bir evlat." (el-Cin, 72/3) yetini, Saffat suresinin bandan on yet-i kerime, Har suresinden ayet-i kerime; "De ki: O Allah'tr, bir ve tektir" (hlas, 112/1) suresini ve Muavizeteyn (Felak ve Nas) surelerini okudu. (Hasta olan) bedevi arap en ufak bir rahatszl olmakszn iyilemi olarak kalkt. Darim'nin, Snen'inde Fedilu'l-Kur'n bahsinde Abdullah b. Mesud Radyallahu anh'dan yle dedii rivayet edilmektedir: Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in ashabndan bir adam, cinlerden bir adam ile karlat. Onunla greti ve insandan olan adam cinni yere ykt. Ashabdan olan adam ona: Grdm kadaryla sen ok zayfsn, ok clzsn. Sanki senin iki kolcazn kpek kolu gibidir. Siz cinler topluluu byle misiniz, yoksa aralarndan sadece sen mi bylesin? Cinlerden olan: Hayr, Allah'a yemin ederim ki ben, onlar arasnda iri yapl birisi saylrm fakat benimle ikinci defa gre, dedi. Eer beni yenersen sana faydal olacak bir ey retirim. Evet deyip (onunla greti ve onu yenince ona): "Allah odur ki ondan baka hibir ilah yoktur. Diridir, Kayymdur..." (el-Bakara, 2/255) yetini okumasn biliyor musun? dedi. nsanlardan olan: Evet deyince, cin ona dedi ki: Sen bu ayeti bir evde okuduun takdirde, mutlaka eytan oradan eek kokusunu andran bir koku kartarak kar gider. Sonra da sabah oluncaya kadar bir daha oraya girmez. 2- Kzgnlk annda eytandan Allah'a snmak ve abdest almaya zen gstermek. Buna delil Muslim'in el-Birr ves-Sla blmnde rivayet ettii Sleyman b. Surad'n yle dediine dair hadistir: Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in yannda iki adam birbirlerine ar szler syledi. Birisinin gzleri kzarmaya, damarlar imeye balad. Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurdu:

"Ben bir sz biliyorum, eer onu sylese btn bu hissettikleri ondan gider. (Bu sz) ezu billahi mineeytanirracim (kovulmu eytandan Allah'a snrm) szdr." Bu sefer adam: Sen bende bir delilik mi gryorsun? dedi. (Hadisin ravilerinden) Ebu'l-Al: "Bende... gryor musun" dedi; fakat "adam" lafzn zikretmedi. te bu, kzgnlk halinde eytandan Allah'a snmann delilidir. Abdest almann deliline gelince, Eb Dvd Edeb bahsinde Eb Vail el-Kas'dan yle dediini rivayet etmektedir: Bizler Urve b. Muhammed esSad'nin yanna girdik. Bir adam onunla konutu ve onu kzdrd. Kalkt, abdest ald. Sonra abdest alm olarak geri dnd ve yle dedi: Bana babam, dedem Atiye'den naklen anlatt, dedi ki: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "phesiz ki kzgnlk eytandandr ve phesiz eytan ateten yaratlmtr. Ate ise su ile sndrlr. Buna gre sizden herhangi bir kimse fkelenecek olursa abdest alsn." 3- Deve almak srasnda da ayn ekilde eytandan Allah'a snmak: Buna delil Malik'in Muvatta adl eserinde Nikh bahsinde zikrettii Zeyd b. Eslem'den rivyet edilen Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'in yle buyurduuna dair hadis-i eriftir: "Sizden herhangi bir kimse bir kadn ile evlenir yahut bir cariye satn alrsa, alnndan yakalasn ve bereketli olmas iin dua etsin ve sizden herhangi bir kimse bir deve satn ald vakit onun omuzu zerine elini koysun ve eytandan Allah'a snsn." Feyzu'l-Kadr bu hadis-i erifte deve satn alnd vakit eytandan Allah'a snmann tevik edildiini szkonusu ettikten sonra unlar sylemektedir: "nk develer eytann bineklerindendir. O istizede bulunulduunu duydu mu hemen kaar... stize (Allah'a snma) emrinin develerdeki g, vnme ve byklenmeden tr verilmi olma ihtimali de vardr. leride yce Allah'n izniyle gelecei gibi. O takdirde byle bir istize eytann sevdii, emrettii ve tevik ettii byle bir erden, Allah'a snmak demek olur." [57] 4- eytann namazda vesvese vermesi halinde Allah'a snmak ve sol tarafa tkrr gibi yapmak. Buna delil Muslim'in Sahih'inde Selm

bahsinde Ebu'l-Ala'dan kaydettii u rivayettir: Osman b. Ebi'l-s, Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'e gelerek dedi ki: Ey Allah'n Rasl, eytan benimle namazm ve Kur'n okumam arasna giriyor ve benim namazm kartryor. Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurdu: "O, Hanzeb ad verilen bir eytandr. Onu hissettiin vakit ondan Allah'a sn ve sol tarafna defa tkrr gibi yap." (Osman b. Ebi'l-s) dedi ki: Ben onu yaptm ve Allah onu benden giderdi. 5- Mescide girildii vakit eytandan Allah'a snmak. Buna delil Eb Dvd'un, Snen'inin Namaz bahsinde kaydettii Hayve b. ureyh'in yle dediine dair rivayettir. Ukbe b. Muslim ile karlatm. Ona: Bana ulatna gre sen Abdullah b. Amr b. el-As'dan, o Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'den mescide girdii vakit: Koulmu olan eytandan pek byk Allah'a, onun kerim zatna ve kadim sultanna snrm." dediini rivayet etmisin. (Abdullah b. Amr b. el-s) dedi ki: Bu kadar m diye sordu. Ben: Evet dedim. O dedi ki: Kii bunu syledi mi eytan: Bu gnn dier blmlerinde de benim errimden korunmu oldu, der. 6- Helya girildii vakit erkek ve dii eytanlardan Allah'a snmak: Buna delil Eb Dvd'un Taharet bahsinde sahih bir senedle kaydettii hadisi eriftir. Buna gre Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem helaya girdii vakit: Allah'm, ben sana erkek ve dii eytanlardan snrm." derdi. Burada sz geen hubs ve habis, Avnu'l-Mabud mellifinin belirttii gibi eytanlarn erkekleri ve diileridir. 7- Yemek esnasnda besmele ekmek: Buna delil Muslim'in Sahih'inin eribe (iecekler) bahsinde naklettii Huzeyfe Radyallahu anh'n yle dediine dair rivayetidir: Bizler Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem ile birlikte bir yemekte bulunduumuz takdirde, Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem balayp da elini yemee uzatmadka, biz ellerimizi

uzatmazdk. Bir seferinde onunla birlikte bir yemekte bulunduk. Adeta itilircesine kk bir kz geldi. Elini yemee uzatmak istedi. Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem onun elini tuttu. Daha sonra yine itilircesine bedevi bir arap geldi, onun da elini tuttu. Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurdu: "phesiz eytan zerinde Allah'n ad anlmayan yemei kendisi iin hell beller. Bu cariyeyi onun vastasyla yemek kendisine helal olsun diye getirdi. Ben onun elini tuttum. Daha sonra bu vasta ile yemek kendisine hell olsun diye bu bedev arab getirdi, onun da elini yakaladm. Nefsim elinde olana yemin ederim ki, onun eli bu cariyenin eliyle birlikte benim elimin iindedir." 8- Cima halinde besmele ekmek ve Allah' zikretmek. Buna Muslim'in Nikh bahsinde rivayet ettii bn Abbas Radyallahu anh'n yle dediine dair kaydettii hadis, delil tekil etmektedir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "Onlardan herhangi bir kimse hanmna yaklamak istedii vakit: Allah'n adyla, Allah'm eytan bizden uzaklatr ve eytan bize ihsan ettiin rzktan uzaklatr" diyecek olur da bu (yaklama) sebeb(iy)le onlardan bir ocuk takdir edilir ise, eytan ebediyyen ona zarar vermez." 9- Eve girildii vakit yce Allah' anmak: Buna delil Muslim'in Sahih'inde Eribe (iecekler) bahsinde zikrettii Cbir b. Abdullah yoluyla gelen hadistir. O Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'i yle buyururken dinlemitir: "Adam evine girip te evine girdiinde ve yemek yediinde Allah'n adn anacak olursa eytan: Sizin ne geceleyecek yeriniz vardr, ne de yiyecek yemeiniz, der. Ve eer adam eve girerken Allah'n adn anmazsa eytan: Gece kalacanz yeri buldunuz, der. Eer yemek yedii vakit Allah'n adn anmazsa: Hem gece kalacanz yeri hem akam yemeini saladnz, der." Eb Dvd'un Snen'inde eve girildii vakit okunacak dua kaydedilmitir. O bu duay Edeb bahsinde Ebu Malik el-Ear'nin rivayet ettii bir hadis olarak kaydetmektedir. Ebu Malik dedi ki: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki:

Adam evine girdii vakit yle desin: Allah'm, ben senden hayrl girii ve hayrl k dilerim. Allah'n adyla ieri girdik, Allah'n adyla dar ktk ve Rabbimize tevekkl ettik." Sonra da aile halkna selm versin. 10- Binek ve bakalarnn tkezlemesi srasnda besmele ekmek: Nitekim Eb Dvd'un Snen'inin Edeb bahsinde rivayet ettiine gre Ebu'l-Melih bir adamdan yle dediini nakletmektedir: Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in terkisinde binek zerindeydim. Bir binek tkezledi. Ben: Krolasca eytan, dedim. Peygamber yle buyurdu: "Krolasca eytan deme! nk byle bir ey sylediin vakit o bir ev kadar olana kadar kendisini byk grr ve benim gcmle oldu, der. Fakat bunun yerine bismillah de. Bu ekilde sylediin takdirde ise eytan sinek gibi oluncaya kadar klr. 11- Evden knca Allah' zikretmek. Buna delil Tirmiz'nin Deavt bahsinde rivayet ettii Enes b. Malik'in u szleridir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "Her kim evinden kt vakit: Bismillah tevekkeltu alallah la havle ve l kuvvete ill billah: Allah'n ad ile Allah'a gvenip dayandm. Allah ile olmadka hibir eye takat getirilemez, g getirilemez derse ona: Bu sana yeter ve sen korundun denilir ve eytan ondan uzaklar, gider." Ebu sa (Tirmiz) dedi ki: Bu hasen, sahih, garb bir hadistir. Onu ancak bu yolla biliyoruz. 12- Uyku srasnda Allah' zikretmeye gayret gstermek ve aksinden saknmak. Buna delil Tirmiz'nin Deavt bahsinde kaydettii Abdullah b. Amr Radyallahu anh'n yle dediine dair hadistir. Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "ki haslet vardr ki; mslman bir kimse bunlar yerine getirecek olursa mutlaka cennete girer. Haberiniz olsun, bu ikisi de kolay eylerdir. Ama bunlarla amel edenler azdr: Her namazn sonunda on defa subhanallah der, on defa Allah'a hamdeder, on defa da Allah' tekbir eder.

(Abdullah b. Amr) dedi ki: Ben Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'i bunlar eliyle sayarken grdm. (Peygamber) buyurdu ki: te bunlar dil ile sylenecek yzelli szdr. (Be vakit namazn toplamnda) Mizanda ise bunlar binbeyzdr ve eer sen yatana ekilecek olursan yz defa Allah' tesbih, tekbir eder ve ona hamdedersin. te bunlar dil ile yz defa sylenen szlerdir. Mizanda ise bunlar bin deerindedir. Sizden kim bir gn ve bir gecede ikibinbeyz gnah iler? Ashab: Nasl olabilir? Bu kadar yapamayz ki. Peygamber yle buyurdu: "eytan birinize namazda iken gelir, ona unlar unlar hatrla der ki, baka bir yere ynelmesini salamak ister. Belki onun bu isteini yapmaz. Bu sefer o yatanda iken ona gelir ve o uykusunda dalp gidinceye kadar onu uyutmaya devam eder." Ebu sa (Tirmiz): Bu hasen, sahih bir hadistir, demitir. Hadisi ayn ekilde Taber, el-Mzzemmil suresinin tefsirinde, bn Hibban Sahih'inde [58], bn Mce Snen'inde [59] hepsi de Abdullah b. Amr Radyallahu anh'dan diye rivyet etmilerdir.

08. badetlerde

1- Ezana zen gstermek: Buna Muslim'in namaz bahsinde kaydettii Cabir Radyallahu anh'n yle dediine dair hadis tanklk etmektedir: Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'i yle buyururken dinledim: "phesiz eytan namaza armak iin okunan ezan iitecek olursa, er-Ravh denilen yere kadar kaar." Sleyman (el-Ame) dedi ki: Ben ona (hadisi Cabir'den rivayet eden Ebu Sfyan'a) er-Ravh'y sordum da yle dedi: Oras Medine'den otuzalt mil uzaklktadr. Yine Muslim ayn bahiste Ebu Hureyre Radyallahu anh'dan yle dediini rivayet etmektedir: Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: eytan namaz iin okunan ezan iitti mi ezan sesini duymasn diye yksek sesle yellenir. Ezan kesildi mi geri dner ve

vesvese vermeye balar. Kameti iitti mi yine sesini duymayaca yere kadar gider. Kamet sustu mu geri dner, vesvese verir. Zerkan erhinde [60] yle demektedir: "eytandan kast zahirinden anlald zere blistir... Cins olarak eytann kastedilmi olma ihtimali de vardr. Bu da cinlerden yahut insanlardan haddi aan herbir azgn hakknda kullanlan bir isimdir. Fakat burada zel olarak cin eytan kastedilmektedir. "Yksek sesle yellenerek" buyruu zamir ile irtibat bulunduundan dolay vavsz olarak hal konumunda bir isim cmlesidir. Buhr'nin kaydettii rivayet te vavldr. Iyad dedi ki: fadenin zahirine hamledilmesi mmkndr. nk eytan gdalanan bir cisimdir. Ondan yelin kmas mmkndr. Ayrca bunun onun ar derecedeki nefret ve kandan szeden bir tabir olma ihtimali de vardr. Muslim'deki u rivayet te buna yakndr: "Onun husas olduu halde... " Esmai ve bakalar bunu ar derecede komak diye aklamlardr. et-Tb der ki: eytann ezan duymamak iin kendisini megul etmesi kulaklar dolduran ve kiiyi baka bir ey duymaktan engelleyen sese benzetmitir. Daha sonra buna "yksek sesle yellenmek" adn vermitir. Bunu da ezan duymasn diye yapar... yle de aklanmtr: fadenin zahirinden anlald kadaryla o bu ii kasti olarak yapmaya alr. Bunu da ya karaca bu ses, kendisini mezzini dinlemekten megul etsin diye yapar, yahutta bunu beyinsizlerin yaptklar gibi, hafife almak iin yapar ya da namaza uygun den hadesten taheretin ztt abdestsizlik ile karlk vermek iin yapar. Bunu kasten yapmama ihtimali de vardr. Aksine o ezan duyunca o kadar iddetli derecede korkar ki, bu korkusu sebebiyle bu sesi kartr. Hadiste yksek sesle ezan okumann mstehab olduuna delil vardr. nk ezan sebebiyle eytann sesi duymayaca bir yere kadar uzaklaaca aka ifade edilmektedir. Az nce kaydedilen dier hadiste Peygamber Sallallahu aleyhi vesellemin kulland: "Taki erRavh denilen yere varncaya kadar..." sz nereye kadar gideceini aklamaktadr. 2- Uykudan uyand vakit defa burnunu temizlemek: Buna Muslim'in Sahih'inde Taharet bahsinde kaydettii rivayet delil tekil etmektedir. Ebu Hureyre Radyallahu anh'dan rivayet edildiine gre Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurmutur: "Sizden herhangi bir kimse uykudan uyand vakit defa burnunu temizlesin. nk eytan onun burun delikleri zerinde geceler."

3- Cemaat ile birlikte namaz klmaya zen gstermek: Buna Nes'nin Snen'inin mamet bahsinde kaydettii Madn b. Ebi Talha elYa'mur'nin yle dediine dair rivayeti tanklk etmektedir: Ebu'dDerd bana: Nerede kalyorsun diye sordu. Ben Hmsa yakn bir kasabada dedim. Ebu'd-Derda Radyallahu anh dedi ki: Ben Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'i yle buyururken dinledim: "Bir kasabada ya da bir gebe yerinde kii bulunur da aralarnda namaz iin (cemaatle klmak zere) kamet getirilmeyecek olursa, mutlaka eytan onlara musallat olur. Onun iin cemaatle birlikte olmaya baknz. nk kurt srden uzak kalan yer." es-Sib dedi ki: Cemaatten kast namazn cemaatle klnmasdr. mam Ahmed'in Msned'in Ubade b. Nisiy'den yle dedii rivayet edilmektedir: am'da Madan [61] diye bilinen ve Ebu'd-Derd'nn kendisine Kur'n okuttuu birisi vard. Ebu'd-Derd bir gn onu gremedi. Bir gn o Dabk'da [62] iken onunla karlat. Ebu'd-Derd: Ey Madan rendiin Kur'n ne alemde? Bugn senin Kur'nla aran nasl, diye sordu. (Madan): Allah da bilir ki daha iyi, dedi. (Ebu'd-Derd) ona: Ey Madan, sen bugn bir ehirde mi yayorsun, yoksa bir kyde mi? Madan: Hayr ehre yakn bir kyde, dedi. Ebu'd-Derda: Yava ol, yazk sana ey Madan, dedi. nk ben Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'i yle buyururken dinledim: "Be aile halk bulunup da namaz iin aralarnda ezan okunup, namazlar iin kamet getirilmeyecek olursa mutlaka eytan onlara musallat olur ve phesiz kurt ayrlan yakalar. Onun iin yazk sana ey Madan: Sen ehirlerde kalmaya bak!"

Suyut dedi ki: "eytan onlara musallat olur; eytan onlar kuatr ve kendisine doru onlar ynlendirir, demektir. Bu sebeple siz cemaate sk skya balannz. phesiz kurt (srden) uzak olan yer. en-Nihye adl eserde yle denilmektedir: Burada (uzak anlam verilen el-Kasiye) kelimesi ile srden ayr, srden uzakta duran, tek bana kalan kastedilmektedir. Demek istiyor ki, eytan ehl-i snnet ve'l-cemaatin dna kan kimselere musallat olur." [63] 4- Namazda saflar dzgn tutmaya dikkat etmek: Buna Eb Dvd'un Snen'inde Namaz bahsinde zikrettii Enes b. Malik'ten, Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'in yle buyurduuna dair rivayeti delil tekil etmektedir: "Saflarnz sk tutunuz ve saflar birbirine yakn yapnz. Boyunlar ayn hizaya getiriniz. Nefsim elinde olana yemin ederim ki, ben eytan safn arasndaki boluklardan sanki kuzu imi gibi girdiini gryorum." Ebu Abdullah Muhammed b. Abdu'l-Vhid el-Makdis: "Bu hadisin isnad sahihtir" demitir. [64] Hadisin manas udur: "Omuzlarnz birbirine kavuturmak suretiyle, saflarnz da bitiik tutunuz. Saflar da birbirine yakn yapnz. yle ki her iki saf arasnda bir baka saf smasn ve eytan da nnzden geemesin. Sizin bedenlerinizin birbirine yaknl, ruhlarnzn da birbirleriyle dayanmasna sebep olsun. Herbirinizin boynu dierinin boynu hizasnda olacak ekilde boyunlar da ayn hizada olsun. Bu da biriniz dierinizden yksekte olmasn, demektir. Yoksa bizzat boyunlarn kendisine itibar edilsin, demek deildir. nk uzun boylu olan bir kimsenin boynunu yanndaki ksa birisinin boynu ile ayn hizada olsun diye eilmek gibi bir ykmll de, bir hakk da yoktur." [65] 5- Namaz klarken stre edinmek ve streye yakn durmak: Buna da Nes'nin Kble bahsinde zikrettii Sehl b. Ebi Hasme'nin rivayet ettii Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'in u buyruu delildir: "Sizden herhangi bir kimse streye kar namaz kld takdirde ona yaklasn ki, eytan onun aleyhine namazn kesmesin." Nes'nin lafz bu ekildedir. bn Abdi'l-Berr dedi ki: "Bu senedinde ihtilaf bulunan bir hadis olmakla birlikte, hasen bir hadistir." [66]

Bu hadisi ayn ekilde afii de es-Snenu'l-Me'sre'de [67]; bn Ebi eybe Musannef'inde [68], Tahavi erhu Meanil-sr'da [69], Tabern elMucemu'l-Kebir'de [70], Ebu'l-Hseyn Abdu'l-Baki b. Kaani de Mucemu's-Sahabe [71] adl eserlerinde zikretmi bulunmaktadrlar. 6- Namaza ynelmek ve g yettii kadaryla namazn dndaki hususlar dnmekten saknmak: Nes'nin Snen'inde Sehv bahsinde, eytann mslmann ecrini azaltmak iin namazn dndaki hususlar zerinde dndrmek amacyla btn abasn ortaya koyduunu ifade eden bir hadis zikretmektedir. Buna gre Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurmutur: "eytan sizden herhangi birinize -o namazda iken- gelir ve ona: "unu hatrla, bunu hatrla... der, durur." Tirmiz'nin Snen'inde Deavt bahsinde de yle buyurulmaktadr: "eytan herhangi birinize o namaz klmakta iken gelir ve ona namazn bitirinceye kadar unu hatrla, bunu hatrla der, durur..." Ebu sa (Tirmiz) dedi ki: Bu hasen, sahih bir hadistir. 7- Namazda baka yere ynelmekten saknmak: Tirmiz'nin Snen'inde cuma bahsinde kaydettii rivayete gre Aie Radyallahu anh yle demitir: Ben Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'e namazda baknmaya dair soru sordum, yle buyurdu: "O eytann kiinin namazndan ald bir haldir. Ebu sa (Tirmiz) dedi ki: "Bu hasen, garb bir hadistir." Hadisi ayn ekilde Buhr Ezan bahsinde, Eb Dvd Namaz, Nes Sehv bahsinde rivayet etmitir. evkn hadis hakknda unlar sylemektedir: "(Hadisteki) ihtils (almak) bir eyi hzlca almak demektir. Bir eyi ald vakit, o eyi ihtils etti denilir. en-Nihaye adl eserde yle denilmektedir: htils selb yoluyla alnan eydir. Bir aklamaya gre ihtils yapan kii herhangi bir eyi zor ve g kullanmakszn hzlca alp kaan kimsenin yaptdr. Bu fiilin eytana nisbet edilmesi, vesvesesi ile buna sebep tekil ettiinden dolaydr. htils adnn bu ekilde baka bir tarafa iltifat etmeye, dnmeye isim olarak verilmesi ise, bir mbalaal anlatmdr. Bundan nefret ettirip, uzaklatrmaktaki hikmet ise namazdaki huu azaltmas, yce Allah'tan yz evirmeye sebep tekil etmesi ve eytann verdii vesveseye muhalefette kararllk bulunmamasndan dolaydr. [72]

8- Namazda phe halinde sehv secdesi yapmaya dikkat etmek: Buna delil Muslim'in Sahih'inde Mescid bahsinde, Nes'nin Sehv bahsinde, Ahmed'in Msned'inde, Darim'nin Snen'inin Namaz bahsinde kaydettikleri, Ebu Said el-Hudri Radyallahu anh'n rivayet ettii u hadistir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "Sizden herhangi bir kimse namaznda m, drt m ka rekt kldn bilmeyecek kadar phe ederse, pheli ksm bir kenara atsn ve kesin olarak kldndan emin olduu rekatleri esas alsn. Sonra da selam vermeden nce iki secde yapsn. Eer be rekat klm ise bu iki rekat onun namazn ifte karm olur ve eer drde tamamlamak iin klm ise kld bu iki rekatte eytana ramen olur." Muslim'in lafz ile hadis byledir. 9- Namaz klan bir ses duymadka yahut bir koku almadka eytann vesvesesi halinde namazdan kmamak: Buna delil mam Ahmed'in Msned'inde kaydettii Ebu Hureyre yoluyla gelen u hadisi eriftir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "Sizden herhangi bir kimse namazda iken ona eytan gelir de bir kimsenin bineini drtklemesi gibi kendisini drtkleyecek olur da bu sebeple teskin olur (dikkat kesilir) ise, onu namaznda uzaklatrmak maksadyla kaba etleri arasnda yellenir. Bu sebeple sizden herhangi bir kimse bu kabilden bir ey hissedecek olursa, phe etmeyecei ekilde bir ses duymadka yahut bir koku almadka namazn brakmasn." Bu hadisi buna yakn ifadelerle Muslim, Hayz bahsinde, Tirmiz, Eb Dvd ve bn Mce -hepsi de- Snenlerinin Taharet bahislerinde rivayet ettikleri gibi ayn ekilde Darim de Taharet bahsinde rivayet etmitir. Yine mam Ahmed, Ebu Hureyre'den yle bir hadis rivayet etmektedir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "Sizden herhangi bir kimse mescidde bulunur da eytan ona gelir, bir adamn bineini drtklemesi gibi onu drtklerse ve bu sebeple de o kii ona boyun eerse eytan ona gem takar yahut yular takar." Ebu Hureyre dedi ki: Siz bunu gryorsunuz. Kendisine gem taklan kiinin ylece yan yatm olduunu grrsn, Allah' pek anmaz. Yular taklm kimsenin de azn ak tuttuunu ve Allah' zikretmemekte olduunu grrsnz.

Tabern el-Mucemu'l-Kebir'de, el-Bezzar sahih bir sened ile [73] bn Abbas'tan rivayet ettiklerine gre Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'e namazda iken kendisi abdestini bozacak bir i yapmad halde, abdesti bozulduu hissi kendisinde uyanan adam hakknda soru soruldu da Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurdu: "Sizden herhangi bir kimse namazda iken eytan ona gelip, onun makadn aar, kii abdestini bozacak bir i yapmad halde ona abdestini bozduu intiban verir. Sizden herhangi bir kimse byle bir hal ile karlarsa bunun sesini kulayla duymadka yahut burnu ile kokusunu almadka namaz brakmasn." 10- Namaz klarken akl talarn ve benzeri eyleri hareket ettirmekten saknmak: nk Nes, Snen'inin Tatbik bahsinde Abdullah b. mer'den unu rivayet etmektedir: O, namazda iken eliyle akl talarn hareket ettiren bir adam grd. Namazn bitirince Abdullah ona yle dedi: "Sen namazda iken akl talar ile oynama. nk bu eytandandr. Bunun yerine Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'in yapt gibi yap! Adam: O nasl yapard, diye sordu. Abdullah b. mer yle dedi: Sa elini, sa uyluu zerine koydu ve baparmaa bitiik olan parma (ehadet parma) ile kbleye iaret etti. Gz ile de ona yahut onun bulunduu tarafa bakt. Sonra da: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'i byle yaparken grdm, dedi." Hadisi ayn ekilde mam bn Hibban Sahih'inde [74], bn Ebi eybe Musannef'inde [75], Abdu'r-Rezzak da ayn ekilde Musannef'inde [76] buna yakn ifadelerle rivayet ettikleri gibi, bakalar da rivayet etmitir. 11- Deve allarnda namaz klmaktan saknmak: Buna bn Mce'nin Snen'inde Mesacid ve cemaatler bahsinde, mam Ahmed'in de Msned'inde rivayet ettii Abdullah b. Muaffel el-Mzen'nin rivayet ettii u hadis delildir: Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "Sizler koyun allarnda namaz klabilirsiniz. Fakat deve allarnda namaz klmaynz. nk onlar eytanlardan yaratlmlardr."

mam afi Msned'inde [77] yine Abdullah b. Muaffel'den, o Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'den yle buyurduunu rivayet etmektedir: "Sizler koyun allarnda iken namaz vakti girerse orada namaz klnz. nk onlar (koyunlar) huzur ve berekettirler. Fakat deve allarnda iken namaz vakti girerse oradan dar knz ve (yle) namaz klnz. nk onlar (develer) cindir, cinlerden yaratlmlardr. Sizler onlarn rkp katklar vakit nasl burunlarn yukarya doru kaldrdklarn grmyor musunuz?" Deve allarnda namaz klmann yasaklan illeti (gerekesi) hususunda gr ayrl vardr. Bu hususta en uygun aklama develerin allarnda hemen hemen hi sknet bulmamalar ve rahat olmamalardr. Aksine hep galeyan halindedirler. Bu bakmdan kimi hallerde namaz klann namazn keserler. [78] Bu aklamaya eyhu'lslam bn Teymiyye'nin szn ettii u husus da eklenebilir: "Sahih olan ise hamamda, deve allarnda ve benzeri yerlerde (namazn yasaklan) illeti, buralarn eytanlarn barnaklar olularndan dolay olduudur. [79] Bu aklama her iki hususu da bir arada ifade etmektedir. Dorusunu en iyi bilen Allah'tr. 12- Gece namaz klmak: Muslim'in Saltu'l-msafirin bahsinde rivayet ettii zere, Ebu Hureyre Radyallahu anh, Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in yle buyurduunu zikretmektedir: "eytan sizden herhangi bir kimsenin uykuya dald vakit kulaklar arkasna tane dm balar. Herbir dm vurarak nnde uzun bir gece var, diye vurur. Kii uyanp, Allah' anarsa bir dm zlr. Abdest alrsa iki dm zlr. Namaz klarsa dmlerin de zlr ve bylelikle sabahleyin ho ve alkan uyanr. Aksi takdirde kt ve tembel uyanr." Yine Muslim'in Sahih'inde Saltu'l-msafirn bahsinde Ebu Vil'den, o Abdullah b. Mesud'dan yle dediini nakletmektedir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'in huzurunda bir gece sabaha kadar uyuyan bir adamdan szedildi. Peygamber yle buyurdu: Bu eytann iki kulana -yahut bir kulana, dedi- iedii bir adamdr.

bn Abdi'l-Berr birinci hadisin anlam ile ilgili olarak unlar syler: "eytan kiiyi uyutur, abalaryla, ona verilmi olan vesvese verme gc ile azdrma ve saptrma kudreti, batl ssleme ve batl zere yardmc olma gc ile tembelliini ve arln arttrr. Allah'n ihlasa erdirilmi kullar ise bundan mstesndr. Hadis-i erifte yce Allah' anmann eytan kovup uzaklatrdna delil olduu gibi, abdest ve namaz klmann da byle olduu grlmektedir. Zikrin abdest ve namaz olma ihtimali de vardr. nk her ikisinde de Allah' zikretmek manas vardr. Bu fazileti dolaysyla zellikle eytan kovalad belirtilmektedir. Dorusunu en iyi bilen Allah'tr ya, dier hayrl amellerin de byle olma ihtimali vardr. Buna gre geceleyin kalkp namaz klan bir kimsenin zerinden eytann btn dmleri zlr. Eer bunu yapmayacak olursa Peygamber Sallallahu aleyhi vesellemin dedii ekilde sabah eder. u kadar var ki farz iin ald abdest ve kld farz namaz ile onun da dmleri zlr. -Dorusunu en iyi bilen Allah'tr- eytann Kur'n okumak, Allah' anmak ve ezan okumak ile kovulaca hususu zerinde ise icma vardr ve bu husus ilgili rivayetler de mehurdur... bn Abdi'l-Berr dedi ki: "Bu hadiste gece namaz klmak tevik edilmektedir. nk bu sayede kii abdest ve namaz ile zikirden sonra alkan ve nefsi ho bir ekilde sabah eder." [80] Nevev, Sahih-i Muslim erhinde unlar sylemektedir: "Nefsi ho ve alkan olarak sabah eder" ifadesi u demektir: Keremi bol yce Allah ona bu ekilde itaati ihsan ettiinden ve buna karlk ona vaad ettii sevaplardan dolay sevinir. Bununla birlikte yce Allah nefsinde herbir iindeki tasarrufunda ona bereket ihsan eder. Ayrca eytann dmleri ve onu itaatten uzaklatrma abalar da ondan uzaklam olur." [81] 13- Oru tutmaya dikkat etmek: mam Ahmed, Msned'inde Ebu Zerr Radyallahu anh'dan yle dediini rivayet etmektedir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'i yle buyururken dinledim: "Sabr ayn (ramazan) ve her aydan gn orula geirmek btn seneyi orula geirmek demektir. Ayrca bu kalbteki aldatmalar da giderir." Ebu Zerr dedi ki: Kalbteki aldatmalar ne demek oluyor, diye sordum, Peygamber: "eytann pislikleri" diye buyurdu.

Hadisi Tayalisi, Msned'inde [82], Beyhaki uabu'l-man'da [83] her ikisi de Ebu Zerr'den diye rivayet etmilerdir. 14- Hac etmeye ve Arafe gnnde bulunmaya dikkat etmek: Buna Malik'in Muvatta adl eserinde hac bahsinde zikrettii Talha b. Ubeydullah b. Kerz'in rivayet ettii u hadistir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "eytan Arafe gnnde grld kadar kk, koulmu, hakir ve fkeli hibir gnde grlmemitir. Bunun tek sebebi ise, onun inen rahmeti grmesi ve Allah'n pek byk gnahlar affettiini mahede etmesidir. Bundan tek istisna Bedir gn grdkleridir." Ey Allah'n Rasl peki Bedir gnnde ne grd diye sorulunca yle buyurdu: "O Cebrail'i, melekleri saf dzenine sokarken grd." bn Abdi'l-Berr dedi ki: "Bu, byle mbarek bir yerde bulunmann faziletine dair hasen bir hadistir. Haccn tevik edildiine dair delil de ihtiva etmektedir... Yine bu hadis blisin kskanln ve dmanlk derecesini de haber vermektedir..." [84] Derim ki: Bu hadisi ayn ekilde Taber, Tefsirinde, Abdu'r-Rezzak Musannef'inde, Beyhak, uabu'l-man'da, Deylem el-Firdevs'de ve elFkih Ahbaru Mekke'de rivayet etmitir.

09. Bakalar le likilerde

Mslman bir kimsenin bakalar ile ilikilerinde eytann erlerinden esenlie kavumasn salayabilecek yollarn bir ksm da aada gsterilmitir: 1- Mslmanlar arasnda candan sevgiye dikkat etmek, karlkl nefretten ve uzaklamaktan saknmak: Buna delil Muslim'in Sahih'inde Kyametin, cennet ve cehennemin sfatlar bahsinde rivayet ettii Cbir Radyallahu anh'dan gelen u hadis-i eriftir: Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'i yle buyururken dinledim:

"phesiz ki eytan arap yarmadasnda namaz klanlarn kendisine ibadet edeceklerinden midini kesmitir. Fakat aralarn bozmakla (da yetinir)." Hadisi ayn ekilde hadis imamlarndan bir topluluk rivayet etmitir. Snen'inde Tirmiz, Bir ve sla bahsinde, Ahmed, Msned'inin deiik yerlerinde Ebu Ya'l da Msned'inde rivayet etmitir. Feyzu'l-Kadr'de unlar sylemektedir: "Maksat arap yarmadasnda m'minlerden herhangi bir kimsenin puta ibadete geri dneceinden, tekrar irke girip irtidad edeceinden eytann midini kesmi olduudur. Baz araplarn irtidad etmesi onun mit kesmi olmasna aykr deildir ve bu rtc bir delil olarak ileri srlemez. Yahutta onlar puta ibadet etmedikleri iin onlarn irtidadlar bu buyrua aykr deildir ya da namaz klanlar namaz klmak ile eytana ibadeti birarada yapmayacaklardr, demektir. "Fakat aralarn bozmak (da ona yeterlidir)." Yani kkrtmak iin alr yahutta birbirlerine kar onlar kkrtr ve onlar fitnelere, savalara ve kin duymaya iter. Kad dedi ki: Tahr (kkrtmak) bir eye kar bir tr aldatmak ile birlikte tevik etmek demektir. eytann ancak marifet-i ilhiye konusunda basiret sahibi kimselerin anlayabilecekleri ince vesveseleri vardr. mamlardan birisi yle demitir: zellikle arap yarmadasn szkonusu etmesi orann vahyin indii yer oluundan dolaydr..." [85] 2- Cemaale birliktelik: Tirmiz'nin Snen'inde Fiten bahsinde bn mer'den naklettii u rivayet buna delildir: mer bize Cbiye'de bir hutbe irad edip dedi ki: Ey insanlar! Ben vaktiyle Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'in nmzde ayakta durduu gibi sizin nnzde duruyorum. O bize yle demiti: Sizlere ashabm tavsiye ederim, sonra onlardan sonra gelenler, sonra onlardan sonra gelenleri. Daha sonra yalan yaylacak. yle ki, kiiden yemin istenmeden o yemin edecek, ahit ahitlik etmesi istenmeden ehadette bulunacak. Dikkat edin! Eer bir erkek, bir kadn ile tenhada babaa kalacak olursa mutlaka onlarn ncleri eytan olur. Sizlere cemaate balanmanz tavsiye ederim. Tefrikadan ok saknn. phesiz eytan tek kimseyle birliktedir. ki kiiden ise daha uzaktr. Her kim cennetin geni yerini arzu ederse, o cemaatten ayrlmasn. Her kimin iledii gzel i onu sevindirir, iledii ktlk onu rahatsz ederse ite o kimse, m'min demektir."

Ebu sa (Tirmiz) dedi ki: Bu hadis bu cihetiyle sahih ve garb bir hadistir. Bu hadisi buna yakn ifadelerle Beyhk, es-Snenu'l-Kbr'da, bn Ebi Ebi Asm, es-Snne'de, Nes, Snen'inin Tahrim'd-dem bahsinde Arfece b. ureyh el-Eca'den diye rivayet etmilerdir. Arfece dedi ki: Ben minber zerinde Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'i insanlara hutbe irad ederken grdm, dedi ki: "Benden sonra unlar unlar olacaktr. Her kimin cemaatten ayrldn, yahutta Muhammed Sallallahu aleyhi vesellem mmetini blmek istediini grrseniz kim olursa olsun onu ldrnz. phesiz Allah'n eli cemaat zerindedir ve phesiz eytan cemaatten ayrlan kimse ile birlikte koar." 3- Gereksiz yere tartmadan ve atmadan ekinmek: Buna Darim'nin Snen'inin Mukaddimesinde zikrettii Muhammed b. Vasi'in yle dediine dair rivayet tanklk etmektedir: Muslim b. Yesr yle derdi: "Tartmadan uzak durunuz. nk o alimin bilgisizlik andr ve bu sayede eytan onun yanlmasn salamaya alr." Hadisi bu ekilde Ebu Nuaym Hilyetu'l-Evliy adl eserinde [86], bn Sad da et-Tabakatu'l-Kbr'da [87] rivayet etmilerdir. 4- vgde arya kamamak: Buna Eb Dvd'un Snen'inde Edeb bahsinde rivayet ettii Ebu Nadra'nn Mutarrif'den yle dediine dair nakli tanklk etmektedir: Babam dedi ki: Ben mir oullar heyeti ile birlikte Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'in yanna gittim. Sen bizim seyyidimizsin, dedik, o: Seyyid yce ve mbarek olan Allah'tr dedi. Bu sefer: Sen fazilet itibariyle bizim en stnmz, cmertlik itibariyle bizim en bymzsn, dediler. Peygamber: Kendi aranzdaki szler gibisini ya da sznzn bir ksmn syleyin, sakn eytan sizleri arla srklemesin." diye buyurdu.

mam Ahmed, Msned'inde, Enes Radyallahu anh'dan rivayet ettiine gre bir adam: Ey Muhammed, ey bizim en hayrlmz, ey en hayrlmzn olu, ey seyyidimiz (efendimiz) ve ey efendimizin olu, diye hitap etti. Peygamber yle buyurdu: "Siz kendi aranzdaki sz gibi syleyiniz. eytan -ya da, eytanlarsizleri arya srklemesin. -Bu iki ifadeden birisini kulland.- Ben Allah'n kulu ve Rasl Muhammed'im, ben Allah'n kulu ve Rasl Muhammed'im. Yce Allah'n beni getirdii konumun daha yukars bir konuma ykseltmenizi sevmiyorum." 5- Hakim adaletli olmaya dikkat edecek, zulmden saknacak. Buna Tirmiz'nin Snen'inde Ahkm bahsinde sabit olan Abdullah b. Ebi Evfa'nn yle dediini belirten rvyet tanklk etmektedir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "phesiz Allah hakszlk yapmadka hakim ile birliktedir. Hakszlk yapt m onu kendi haline brakr ve bu sefer eytan ondan ayrlmaz." Hadisi bylece Beyhk de es-Snenu'l-Kbr [88]'snda u lafzla rivayet etmitir: "phesiz aziz ve celil olan Allah zalimlik yapmad srece hakim ile birliktedir. Eer hakszlk yaparsa Allah ondan uzaklar ve eytan onun yakasn brakmaz." Ayn ekilde Deylem de bu hadisi el-Firdevs bi Me'suri'l-Hitab adl eserinde [89] u lafzla rivayet etmektedir: phesiz aziz ve celil olan Allah, hainlik etmedii srece hakim ile birliktedir. ayet hainlik ederse Allah ondan uzak kalr ve eytan onun yanndan ayrlmaz." Feyzu'l-Kadr'de [90] hadisi aklarken unlar sylemektedir: "Allah yardm, irad desteklemesi ile hakim ile birliktedir. Verdii hkmde hakszlk etmedike ona yardmc olur. Verdii hkmde kasten zulme sapma srece byledir, demektir. Verdii hkmde zulme sapacak olursa Allah onu kendi haline brakr yani onu dorultmay, ona baar ihsan etmeyi terkeder. eytan onun yakasna yapr, onu aldatr, saptrr. Yapt zulm, iledii batl, bezendii kt nitelikler ve irkin bayalklar sebebiyle yarn onu rezil ve zelil klmak iin alrr."

6- aka yollu dahi olsa mslmana silahla iaret etmemek: Nitekim Muslim'in Sahih'inde el-Birr ve's-Sla bahsinde ve bakalarnn Ebu Hureyre Radyallahu anh'dan rivayet ettikleri hadis bunu gstermektedir. Ebu Hureyre birtakm hadisleri nakledip, aralarnda unu da zikretmitir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem yine buyurdu ki: "Sizden herhangi bir kimse silahla kardeine iaret etmesin. nk sizden herhangi bir kimse farknda olmakszn belki eytan onun eliyle at yaptrr ve bylelikle o da atein bir ukuruna der." Nevev dedi ki: Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in: "Kimse silhla kardeine iaret etmesin. nk belki de o bilmeksizin eytan herhangi birinizin elinden at yaptrr." Hadisi btn nushalarda bu ekilde n harfinden sonra ye harfi ile "l yuru: iaret etmesin" eklindedir ve sahih olan ekil de budur. nk bu yce Allah'n: "Hibir anneye zarar verilmez." (el-Bakara, 2/233) buyruunda olduu gibi haber lafznda gelmi bir nehiydir. Daha nce bir ka defa da iaret ettiimiz gibi bu bizzat nehy lafzndan daha belidir. "Belki eytan at yapar." ifadesini biz de noktasz ayn ile (yenziu eklinde) yazdk. Kad da Muslim'in btn rivayetlerinden bylece nakletmitir. Bizim blgemizin nshalarnda da hep bu ekildedir. Manas da udur: Onun elinden atar ve onun atn gerekletirir. Muslim'in dndaki rivayetlerde noktal gayn ile rivayet edilmitir. Bu da tevik anlamn verir. Yani o silahla vurmay gerekletirmeye onu iter ve bu ii ona ssl gsterir." [91]

10. Ev, Aile Ve Toplum

1- Uyku vakti kaplar kilitlemek; su kaplarnn azn balamak, kaplar rtmek ve kandilleri sndrmek. Muslim'in Sahih'inde Eribe bahsinde Cbir Radyallahu anh'dan rivayete gre Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurmutur: "Kaplar rtnz. Su kaplarnn (krbalarn) azn balaynz. Kapy kilitleyiniz, kandili sndrnz. phesiz eytan bir su kabnn azn zmez, kapy aamaz, rtl bir kab aamaz. Eer sizden herhangi bir kimse ancak kabn zerine enine bir ubuk yatrp Allah'n adn

anmaktan baka bir ey yapamazsa onu dahi yapsn. nk faskck (fare) aile halknn zerine evlerini atee verebilir." Hadisi ayn ekilde Ebu Avane, Msned'inde [92], Beyhk es-Snenu'lKbr'da [93], bn Mce Snen'inde ve bakalar da rivayet etmitir. Feyzu'l-Kadr'de yle demektedir: "Kab rtnz" yani stn kapatnz. nk rtmek setretmek demektir. Buradaki emir bilhassa gece iin mendubluk ifade eder. Burada bundan nceki halde ve bundan sonraki dier hallerde, Allah'n adnn anlmas ile birlikte su kabnn aznn balanmasna gelince, yce Allah'n ad uzun ve enli bir surdur. Her trl ktlkten koruyan kaln perdedir." [94] bn Hacer dedi ki: "bn Dakik'l-d dedi ki: Kaplarn kapatlmas emrinde dini ve dnyevi maslahatlar arasnda canlarn, mallarn bo ilerle uraanlardan, fesatlardan korunmas bilhassa eytanlara kar muhafaza edilmesi szkonusudur. Nebi Sallallahu aleyhi vesellem'in "phesiz ki eytan kapal bir kapy aamaz" buyruu kapy kapatma emrinin, eytann insan ile karmaktan uzaklatrlmas maslahatna iaret edilmektedir. zellikle eytann bu halinin gereke olarak zikredilmesi, ancak Peygamberlik tarafndan bilinebilecek gizli bir hususa dikkat ekmek iindir. "eytan" kelimesinin bandaki elif lam cins iindir. nk muayyen bir fert kastedilmemektedir." [95] Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in kandilin sndrlmesi emrine gelince; Eb Dvd'un rivayet ettiine gre bu hususta Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'den bir haber gelmi bulunmaktadr. bn Hibban ve Hakim sahih olduunu belirtmilerdir. Buna gre krime, bn Abbas Radyallahu anh'dan yle dediini rivayet etmektedir: "Bir fare geldi ve yanan fitili ekti, Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in nnde zerinde oturmakta olduu seccadenin zerine brakt. Bu seccadenin dirhem kadar bir yerini yakt. Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurdu: "Uyuduunuz zaman kandilinizi sndrnz. phesiz eytan bunun gibi birisine byle bir ii yapmaya yol gsterir ve sonra sizi yakar." bn Hacer dedi ki: "Bu hadiste de yine bu emrin sebebi aklanmakta ve faskck denilen fareyi bu fitili ekmeye iten sebep aklanmaktadr ki; o da eytandr. nsann dman olan eytan bir baka dman ile dayanmaktadr. Dier dman ise atetir. Yce Allah, ltf-u keremiyle

dmanlarn tuzaklarndan bizleri korusun. phesiz ki O, ok efkatli, ok merhametlidir." [96] Kimi ilim ehlinin naklettiklerine gre zararl hale gelmeyeceklerinden emin olunan eyler, bunun kapsamna girmemektedir. [97] 2- Evlerdeki ylanlarn gn tehdit edilmedike ldrlmemeleri: Bundan tehditsiz olarak ldrlebilen iki tr ylan istisn edilir. nk cinler bunlarn suretlerine girmez. Nitekim Muslim, Selm bahsinde mer b. Nfi'den yle dediini rivayet etmektedir: Abdullah b. mer Radyallahu anh bir gn kendisine ait ykk bir evin yannda bulunuyordu. Bir ylan parltsn grd. Bu ylan takip edin ve onu ldrn, dedi. Ebu Lbabe el-Ensar Radyallahu anh dedi ki: Ben Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'i kuyruksuz olan ile srtnda iki beyaz izgi bulunan dnda, ylanlarn ldrlmesini nehyettiini dinledim. nk bu iki ylan eidi gzleri kr eder ve kadnlarn karnlarndakini drrler." Bylece Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem evlerde bulunan ylanlarn bu iki tr dnda tehdit edilmeden ldrlmesini yasaklam bulunmaktadr. Bu iki trn biri kuyruu ksa olandr. Nadr b. umeyl dedi ki: Bu, ylanlardan kuyruu kesik, mavimsi bir eittir. Hamile bir kadn bu ylana bakacak olursa mutlaka karnndakini drr. ki izgi ise ylann srtnda bulunan iki beyaz izgidir. gn tehdit edilmedike evlerde bulunan ylanlarn ldrlmeyeceinin delili ise, yine Muslim'in Selm bahsinde kaydettii Ebu Said el-Hudri Radyallahu anh'dan yle dediine dair rivayet ettii hadistir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "phesiz Medine'de mslman olmu cinlerden bir kesim vardr. Her kim bunlardan evlerde kalan kimseyi grrse gn sreyle onu uyarsn. Eer bundan sonra yine ona grnrse onu ldrsn. nk o bir eytandr." Yine bu hususa daha nce kaydettiimiz ensardan olan gen ile ilgili olay da delil tekil etmektedir. O evinde grd byke bir ylan ldrm, daha sonra da kendisi lmt. Bu hususu Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'e anlattklarnda yle buyurmutu: "Arkadanz iin mafiret dileyiniz." Daha sonra da unlar sylemiti:

"phesiz Medine'de slama girmi cinler vardr. Onlardan herhangi bir ey grecek olursanz gn sreyle onu uyarnz. Eer bundan sonra bir daha size grnrse onu ldrnz. nk o ancak bir eytandr." ez-Zerkan dedi ki: "Bu hadisten gencin ldrd cinnin mslman olduu ve cinlerin onu ksas olmak zere ldrdkleri anlalmaz. nk ksas her ne kadar insanlarla cinler arasnda meru ise de, bunun kasten yaplmas art vardr. Gen ise mslman bir can ldrmeyi kastetmemiti. O tr itibariyle er'an ldrlmesi caiz olan eziyet verici bir varl katletmiti. O bakmdan bu, hata yoluyla ldrme kabilindendir. Bu sebeple daha uygun olan yle sylemektir: Cinlerin fasklar haddi aarak arkadalar karlnda onu ldrdler. Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem de yle buyurmutur: "phesiz Medine'de slama girmi cinler vardr. Bylelikle aralarndan mslman olmu kimseleri ldrmekten saknlabilecek ve onlardan kfir olanlarn ldrlmesine frsat tanyacak bir yol aklam olmaktadr." [98] Peki, uyarmak nasl yaplacaktr? sorusuna u ekilde cevap verilir: Buna dair cevap Tirmiz'nin hasen olduunu belirterek kaydettii Ebu Leyl'nn yle dediine dair rivayettir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "Ylan meskende grnecek olursa ona Nuh'un ahdi, Davud olu Sleyman'n ahdi ile sana bize eziyet vermemeni sylyoruz. Eer tekrar geri gelirse onu ldrnz." Malik dedi ki: Allah iin ve size hiret gnn hatrlatarak bize grnmeyiniz ve bize eziyet etmeyiniz, demesi yeterlidir. Kad Iyad dedi ki: Zannederim bunu Muslim'in Ebu Said'den naklettii bir rivayetten almtr. Bu rivayette Ebu Said yle demektedir: "phesiz bu evlerde kalanlar vardr. Onlardan herhangi birisini grecek olursanz defa onlar uyarnz." [99] Ylanlarn ldrlme yasa Medine'deki evlere zel midir, yoksa genel midir? Bu hususta ilim adamlarnn iki gr vardr. Hadisin zahiri uyarlmadan nce btn evlerde ylanlarn ldrlmesinin nehyedildiidir. Dzlklerde, llerde ise uyarmadan ldrlrler. bn Abdi'l-Berr bunun Medine evlerine has olduu grn tercih etmitir.

[100] Ancak dorusunu en iyi bilen Allah'tr ya, daha gl grnen birinci grtr. [101] 3- Akam vakti girdiinde ocuklar darya brakmamak: Buna delil Muslim'in Sahih'inde Eribe bahsinde kaydettii Cbir b. Abdullah'tan gelen hadistir. Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "Gece bastrd m yahut akam ettiniz mi ocuklarnz (evde) alkoyunuz. phesiz eytanlar o vakit etrafa yaylr. Gecenin bir blm geti mi o takdirde onlar brakabilirsiniz..." Feyzu'l-Kadr'de dedi ki: "Gecenin bir blm yani karanl bastrd m, demektir. et-Tyb dedi ki: Gecenin bir blmnn bastrmas onun bir blmnn girmesi demektir. Burada ise akam karanlnn uzamasnn gerekletii gecenin ilk saatleridir. ocuklarnz alkoyunuz, buyruu, onlar yannzda tutunuz ve darya kmalarn engelleyiniz, demektir. Bu hususta bir tevik (mendubluk) szkonusudur... Zahiriler ise bunun vcub ifade ettiini kabul ederler. "nk eytan" ile kastedilen cinlerdir. Bir rivayette ise "eytann yaylmas..." eklindedir. Bandaki lam cins ifade etmek iindir. "O vakit yaylrlar" gece karard vakit yaylrlar, demektir. nk onlarn geceleyin hareket etmeleri gndze gre daha rahattr. Zira karanlk, eytann gcn daha bir pekitirir. Onlarn yaylmalarnn balad vakit ise yapabilmeleri mmkn olan herbir eye yaprlar. Bu sebeple onlarn ocuklara eziyet vermesinden korkulmutur." "Gecenin bir blm geti mi" Bir baka rivayette "akamn bir blm geti mi" onlar serbest brakn, eklindedir. "Onlar serbest brakn" ifadesi Buhr'nin Sahih'inde ha harfi noktaszdr. (Onlar zn anlamna gelir.) Yine bir baka rivayette ise fethal ve noktal h iledir. (Onlar serbest brakn, demek olur.) treli de nakledilmitir. Yani onlar kp girmekten engellemeyiniz, demek olur." [102] Burada terekleri kesilmi gvercinler edinmeyi tevik etmeye dair uydurulmu bir rivayete dikkat ekmek gzel olabilir. Buna gre bu gvercinler cinleri oyalayarak ocuklara zarar vermelerini nler. Szkonusu bu rivayet bn Abbas'tan Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'e isnad edilerek yledir: "Terekleri kesilmi gvercinler edininiz. nk onlar cinleri oyalayarak ocuklarnza ilimelerini nlerler."

Bu rivayetin uydurma ve Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'e isnad edilen bir yalan olma sebebine gelince, Muhammed b. Ziyad el-Yekuri el-Meymuni et-Tahhann rivayeti oluudur. Bu kii hakknda Ehl-i hadisin imam Ahmed b. Hanbel tek gz kr bir yalancdr, hadis uydurur, demitir. bn Man ok yalancdr, bnu'l-Medin ben ondan ne kadar hadis yazdmsa hepsini attm, demi ve olduka zayf olduunu belirtmitir. Ebu Zr'a o yalan sylerdi, demitir. Darakutn ise o ok yalanc birisidir, demitir. [103] Ebu Hatim el-Bust dedi ki: "O sika ravilere hadis uyduran kimselerdendi. Salam ravilerden mudal rivayetler naklederdi. Onun ancak tenkid maksadyla kitaplarda anlmas hell olabilir. Ancak bu sanat erbab nezdinde itibar yolu ile ondan rivayet nakledilebilir. zellikle byle olmayanlar nezdinde nakledilemez." Daha sonra ondan gelmi eitli rivayetleri kaydeder ki, bunlardan birisi de az nce zikrettiimiz "terekleri kesilmi gvercinler edininiz..." rivayetidir. [104] 4- Mzik ve alg aletlerinden yz evirmek: Kurtub sra suresinde yer alan yce Allahn: "Onlardan gcnn yettii kimseleri sesinle yerinden oynat. Onlara kar atllarnla, piyadelerinle grlt kararak baskn dzenle, mallarna evlatlarna ortak ol, onlara batl vaadlerde bulun. Fakat eytan onlara bir aldattan baka ne vaadeder?" (el-sra, 17/64) buyruunu aklarken unlar sylemektedir: "yet-i kerimede alg aletlerinin ark ve bo oyalayc ilerin haram klndna dellet eden ifadeler vardr. nk yce Allah: "Onlardan gcnn yettii kimseleri sesinle yerinden oynat." buyruu bir gre gre bu demektir. Mcahid dedi ki: "eytann sesi yahut fiili ve onun gzel grd ilerden olan herbir eyden saknmak icab eder." [105] Beyhk, es-Snenu'l-Kbr'da [106] Abdullah b. Dinar'dan yle dediini rivayet etmektedir: bn mer ark syleyen bir kk kzn yanndan geti. yle dedi: Eer eytan (ktle srklemeksizin) kimsenin yakasn brakacak olsayd bunu brakrd. bn Ebi'd-Dnya ve Beyhk, uabu'l-man'da bn Mesud Radyallahu anh'dan yle dediini rivayet etmektedirler: Kii bineine binip de Allah'n adn anmazsa bir eytan onunla birlikte terkisine biner ve ona haydi ark syle, der. Eer gzel ark syleyemiyor ise ona: Temennide bulun, der. [107]

Yine bn Ebi'd-Dnya'nn naklettiine gre mer b. Abdu'l-Aziz -Allah'n rahmeti zerine olsun- olunun mrebbisine unu yazmtr: "Onlarn senin tedibin neticesinde kanaat sahibi olacaklar ilk husus balangc eytan, kbeti Rahmann gazab olan lehviyta buzetmek olsun. nk ilim bellemi gvenilir kimselerden bana ulatna gre alg aletlerinin alnd yerde bulunmak ve arklar dinlemek ve bunlar dillendirmek, suyun otu yeerttii gibi kalpte mnafkl yeertir." [108] 5- Den lokma zerindeki rahatsz edici eyleri giderdikten sonra yemek: Buna delil Muslim'in Sahih'inde Eribe bahsinde Cabir Radyallahu anh'dan yle dediine dair naklettii rivayettir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'i yle buyururken dinledim: "Sizden herhangi bir kimsenin herbir hali srasnda yannda eytan bulunur. yle ki yemek yerken dahi onun yannda olur. Buna gre sizden herhangi birinizden bir lokma (yere) decek olursa, onun zerindeki rahatszlk verici eyleri gidersin, sonra onu yesin ve o lokmay eytana terketmesin. Yemeini bitirdii vakit de parmaklarn yalasn. nk o, bereketin yemeinin neresinde olduunu bilemez." Hadisi ayn ekilde bn Hibban, Sahih'inde [109], Beyhk, es-Snenu'lKbr'da [110], Ahmed Msned'in birka yerinde, Abd b. Humeyd, elMnteh'da [111], Tabern el-Mucemu'l-Kebir'de [112], Ebu'-eyh Tabakatu'l-Muhaddisin bi Asbahan adl eserinde ve bakalar rivayet etmilerdir. Burada "eytan"dan kast cinsidir. eytanlardan herhangi birisine mahsus bir ey deildir. Ebu Zr'a [113] erh-u Snen-i bn Mce [114]'de unlar sylemektedir: "Onu eytana brakmasn." Sz geen lokmann eytana terkedilmesi, yce Allah'n nimetinin bir bakma kaybedilmesi dolaysyladr... Dier taraftan bu, mtekebbirlerin huylarndandr. ounlukla byle bir lokmay almay engelleyen kibirdir. Bu da eytann amelindendir." 6- Esnemeyi tutmak ve ses karmamak: Buna delil Muslim'in Zhd ve rekik bahsinde Ebu Hureyre Radyallahu anh'dan naklettii u rivayettir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "Esnemek eytandandr. Buna gre sizden herhangi bir kimse esnedii takdirde gc yettiince kendisini tutsun."

Yine ayn bahiste Sheyl b. Ebi Salih'den yle dediini rivayet etmektedir: Ebu Said el-Hudri'nin bir olunu babama babasndan hadis naklederek yle dediini dinledim: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem buyurdu ki: "Sizden herhangi bir kimse esnedii vakit elini aznn zerinde tutsun. nk eytan girer." Tirmiz de Snen'inin Edeb bahsinde Ebu Hureyre Radyallahu anh'dan rivayet ettiine gre Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurmutur: "Haprmak Allah'tandr. Esnemek eytandandr. Sizden herhangi bir kimse esneyecek olursa elini aznn zerine koysun. Eer ah ah diyecek olursa, phesiz eytan onun karnnn iinden glyor demektir ve phesiz Allah haprmay sever, fakat esnemekten holanmaz." Yine Tirmiz'nin Snen'inde Ebu Hureyre Radyallahu anh'dan rivayete gre Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurmutur: "Namazda esnemek eytandandr. Herhangi bir kimse esnedii takdirde gc yettiince esnemesini tutsun." Ebu sa (Tirmiz) dedi ki: Ebu Hureyre'nin hadisi hasen, sahih bir hadistir. bn Hacer dedi ki: "bn Battal dedi ki: Esnemenin eytana izafe edilmesi, raz olu ve isteyi anlamnda bir izafettir. Yani eytan insan esnerken grmekten holanr. nk bu insann suretinin deiiklie urad bir haldir ve bundan dolay o da gler. Yoksa bu esnemeyi eytan yapmtr, demek istemiyor. bnu'l-Arab dedi ki: riin eytana nispet ettii ho olmayan herbir iin, eytann o ie vasta oluundan dolay nispet edildiini ve riin melee nispet ettii herbir gzel fiilin, melein onun vastas olmas dolaysyla ona nispet edildiini aklam bulunuyoruz. (bnu'l-Arabi devamla) dedi ki: Esnemek karnn dolu olmasndandr. Tembellikten ne'et eder. Bu ise eytan vastasyla olur. Haprmak ise gdann azaltlmasndandr. Bu ise insan alkanla gtrr ve bu melein vastas ile olur. Kimi ilim adam yle demitir: Esnemenin eytana nispet edilmesi onun ehvet ve arzulara armasndandr. nk bu bedenin arlndan, gevemesinden ve tokluktan ortaya kar. Maksat ise byle bir davran douran sebebten sakndrmaktr ki, bu da alabildiine yemek demektir." [115]

7- Yabanc kadnla babaa (halvette) kalmamak: Buna Tirmiz'nin Rad (st emmek) bahsinde naklettii Ukbe b. mir Radyallahu anh'n Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem'in yle buyurduuna dair rivayeti delildir: "Sakn kadnlarn yanna girmeyiniz. Ensardan bir adam: Ey Allah'n Rasl kayn hakknda ne dersin, diye sordu. Peygamber: "Kayn lmdr" diye buyurdu. (Tirmiz) dedi ki: Bu konu hakknda mer, Cbir ve Amr b. el-s'dan gelmi rivayetler vardr. Ebu sa (Tirmiz) dedi ki: Ukbe b. mir'in rivayet ettii hadis hasen, sahih bir hadistir. Kadnlarn (yalnzken) yanlarna girmenin ho olmay, anlam itibariyle Peygamber Sallallahu aleyhi vesellemden rivayet edilen u buyrua benzemektedir: "Bir erkek, bir kadnla halvette (babaa) kalrlarsa, mutlaka ncleri eytan olur." Feyzu'l-Kadr'de dedi ki: "Mutlaka ncleri eytan olur." Vesvese ile ehveti galeyana getirmekle, hayay kaldrmakla, masiyeti gzel gstermekle ncleri olur. Ta ki cima ile onlar bir araya getirinceye yahutta bundan daha aa cimaya drmeye yakn cima mukaddimelerini iletinceye kadar. Buradaki yasak, haramlk bildirmek iindir. bn Cerir de es-Sevri gibi, erkein hanmna ait cariyenin hanm yokken kendisine hizmet etme hali gibi kanlmaz durumlar istisna etmitir." [116] evkn dedi ki: Peygamber Sallallahu aleyhi vesellemin "bir erkek, bir kadnla babaa kalrsa mutlaka ncleri eytandr" buyruunda belirtilen durumun sebebi udur: Erkek kadna kar istek duyar. Buna sebep de onun ftratndaki kadna meyletme arzusudur. nk onun yapsnda kadnla birlikte olma istei vardr. Ayn ekilde kadn da erkee istek duyar... Bununla birlikte eytan her birinin dierine kar isteini galeyana getirme yolunu bulur ve neticede masiyet ortaya kar." [117] Selef -yce Allah'n rahmeti zerlerine olsun- byle bir halvetin tehlikesini idrk ettiklerinden tr, bu iten olduka saknrlard. Nitekim Ata b. Ebi Rebah -Allah'n rahmeti zerine olsun- yle demitir: "Eer beytu'l-mal bana emanet edilse gerekten emin

olduumu ortaya koyarm, fakat ok irkin bir cariyeye kar dahi kendimden emin deilim." Zeheb bu szle ilgili olarak unlar sylemektedir: "Derim ki -Allah'n rahmeti zerine olsun- gerekten doru sylemitir. nk hadiste yle buyurulmutur: "Dikkat edin! Sakn bir erkek, bir kadnla babaa kalmasn. nk phesiz onlarn ncleri eytandr." [118] Hadisi Ahmed, Tirmiz Fiten bahsinde ve Hkim rivayet etmi olup, Hakim sahih olduunu belirtmi, bu hususta Zehebi de ona muvafakat etmitir. 8- Kadnn olduka zaruri bir hal olmadka evinden kmamas: Tirmiz'nin Snen'inde Red bahsinde Abdullah b. Mesud'dan rivayete gre Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurmutur: "Kadn avrettir. O dar kacak olursa eytan da ona baktrr." Ebu sa (Tirmiz) dedi ki: Bu hasen, garip bir hadistir. Elbn -yce Allah'n rahmeti zerine olsun- hadisin sahih olduunu sylemitir. bn Huzeyme Sahih'inde [119] geen hadisi rivayet etmi ve sonunda unu da eklemitir: "Kadnn Rabbinin rzasna en yakn olaca hal, o evinin iinde ikenki halidir." Yine bu fazlal buna yakn ifadelerle bn Hibban da [120] rivayet etmitir. Tabern, el-Mucemu'l-Kebir'de [121] rivyeti ylece zikretmektedir: "phesiz kadn avrettir ve o evinden dar kt m eytan ona baktrr. Kadn da: Beni kim grdyse beni beendi, der. Kadnn yce Allah'a en yakn olduu hali evinin iinde olduu haldir." Feyzu'l-Kadr'de dedi ki: "eytan ona baktrr." Yani onu saptrmak yahut onun vastasyla bakalarn saptrmak iin ona baklmasn salar. Bylelikle onlardan birini ya da ikisini fitneye drr... Tyb dedi ki: Hatra gelen mana udur: O evinde bulunduu srece eytann onu gnaha sokma yahut insanlar gnaha srkleme midi yoktur. Dar kt m kadn hakknda da, bakalar hakknda da bu mide kaplr. nk kadn onun alardr ve alarnn en bydr." En ufak bir teredddn bulunmad hak u ki; slm mslman kadn evinde oturmaya armtr. nk bu yolla kadnn iffeti korunur, hayas muhafaza edilir. Onun sebep olaca fitneler ve onun fitneye maruz kalmas nlenir. Bundan dolay selef, kadnn evinde kalmasn tevik etmitir. Onun evinde namaz klmasnn mescidde namaz

klmasndan hayrl olduunu belirtmilerdir. Sevr dedi ki: "Yal dahi olsa kadn iin evinden hayrls yoktur." [122] Ayn ekilde: "Ben bugn kadnlarn bayramlara kmalarn dahi ho grmyorum" demitir. [123] bnu'l-Mbarek dedi ki: "Ben bugn kadnlarn bayramlara kmalarn ho grmyorum. ayet kadn mutlaka kmak isterse kocas ona temizlik hallerinde kmasna izin versin ve sslenmesin. Eer ancak byle kmakta direnirse bu sefer kocann onu bu iten alkoyma hakk vardr." [124] Ebu Hanife dedi ki: "Bayramlarda dar kmalar iin kadnlara ruhsat verilirdi. Bugn ise ben bunu ho grmyorum. Onlarn cuma namazlarnda bulunmalarn da, farz namazlar cemaatle klmalarn da ho grmyorum. Yalanm kadnn yats ve sabah namazlarnda bulunmalarna ruhsat veriyorum. Bunun dndakilerinde ise hayr." [125] Bu szleri bu imamlar kendi dnemleri hakknda sylemektedirler. Ya bizim bu zamanmz, zamanmzdaki kadn fitnesini, mslman lkelere fsklarn kadnlar sebebiyle trl fitnelere dren yollar celbettiklerini grselerdi ne derlerdi? Allah yardmcmz olsun.

11. Ticaret Ve Pazarlara Girmek

1- Ticaret yapanlarn sadaka vermeye dikkat etmeleri: Buna delil Tirmiz'nin Snen'inde Buy (al-veri) bahsinde Kays b. Ebi Gareze'nin yle dediine dair kaydettii rivayettir: Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem bizim yanmza kp geldi. O srada bizler "simsarlar" diye adlandrlrdk. yle buyurdu: Ey tccar topluluu, phesiz eytan ve gnah alverite hazr bulunurlar. O bakmdan alveriinide(n ayrca) sadaka veriniz. Ebu sa (Tirmiz) dedi ki: Kays b. Ebi Gareze'nin hadisi hasen, sahih bir hadistir. Bunu Mansur, el-A'me, Habib b. Ebi Sabit ve birden ok kii Ebu Vil'den, o Kays b. Ebi Gareze'den diye rivayet etmilerdir. Kays'n,

Peygamberden, diye bunun dnda yapt bir rivayeti olduunu bilmiyorum. "Semsire: Simsarlar"n tekili "simsar" lafzdr ki; bu da belli bir karlk ile bakasnn maln satan kimse demektir. 2- Kii nemli bir ihtiya olmakszn ar-pazara gidip gelmekten saknmaldr. arya gidecek olursa ihtiyacn grr grmez hzlca kmaldr. Muslim, Sahih'inde Fedailu's-Sahabe bahsinde rivayet ettiine gre Mutemir b. Sleyman dedi ki: Babam bize yle derken dinledim: Bize Ebu Osman, Selman'dan naklen dedi ki: Eer gcn yeterse sakn pazara ilk giren ve oradan en son kan kii sen olma. nk oras eytann savat yerdir ve bayran oraya diker... Nevev der ki: "Pazar hakknda: "Oras eytann sava alandr" demesi ile ilgili olarak dilbilginleri yle demilerdir: "Mareke: sava alan" kahramanlarn birbirleri ile dmeleri dolaysyla sava yerinin addr. Pazar ve eytann pazardakilere yaptklar ve onlara verdii zarar savaa benzetilmitir. Buna sebep ise ar-pazarlarda kandrmak, hile yapmak, yalan yeminler, fsid akitler, kardeinin yapt alveri stne alveri yapmalar, onun pazarlk yapt bir eyi pazarlk etme, l ve tartlarn hileli ve eksik yaplmas oka grldnden trdr. "eytan oraya sancan diker" ifadesi de onun orada kalc olduuna ve yardmclarnn insanlar birbirlerine kar kkrtmak ve sz geen bu ktlklerle benzerlerini ilemeye itmek iin toplandklarna iarettir. O halde ar-pazar hem onun, hem de onun yardmclarnn yeridir." [126] Kurtub dedi ki: Bu hadis zellikle erkeklerin kadnlar ile birlikte kartklar bu dnemlerde [127] pazarlara girmenin mekruh olduuna delildir. Alimlerimiz de byle demilerdir. ar-pazarlarda batl oalp, oralarda mnkerler ortaya knca dinde fazilet sahibi ve kendilerine uyulan kimselerin oralara girmeleri mekruhtur. Bu onlarn Allah'a isyan olunan yerlerde bulunmaktan uzak bir ekilde temiz kalmalar iindir. Dolaysyla yce Allah'n ar-pazarda bulunmak ile mptela kld kimselerin hatrna eytann ve askerlerinin bulunduu bir yere girdiini hatrlamas ve eer orada kalacak olursa helak olacan unutmamas gerekir. Kimin durumu byle olursa kendisi iin zaruri olan miktar kadaryla orada bulunur, bylece bunun kt akbetinden ve onun belasndan korunmaya alr." [128]

12. Yolculukta

1- Yolculuk yapann yolculukta beraberinde iki ve daha ok kimse bulunmasna zen gstermelidir. nk bn Huzeyme, Hakim, Tirmiz, es-Snen'l-Kbr'da Beyhak, Eb Dvd, Muvatta'da Malik, Msned'de Ahmed'in rivayet ettiine gre Amr b. uayb babasndan, o dedesinden; Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurmutur: "Bir binici eytadr. ki binici iki eytandr. ise kafiledir." Ahmed'in lafz bu ekildedir. el-Fethu'r-Rabbn'de hadisin hasen olduunu belirtmektedir. [129] bn Kuteybe hadisin manas hakknda unlar sylemektedir: "Nasl ki bir hrsz ve yrtc hayvan bir kiiyi gzleri kesiyorsa, eytann da gz bir kiiyi keser. Bu sebeple tek bana yola karsa belya maruz kalacandan bir eytan demektir. ki binici ise iki eytandr. nk herbirisi byle bir eye maruzdur. nk bunlarn herbirisi yolculukta tek bana kalmay setiinden tr eytann yolunu izlemi olur." [130] Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in: " kii ise bir kafiledir" diye buyurmas bu ekilde yalnzln ortadan kalkmas, nsiyetin meydana gelmesi ve bakalarnn onlara zarar verme mitlerinin kesilmesinden trdr. Bu Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in Ebu Bekr Radyallahu anh ile beraber iki muhacir olarak kmalar ile elimemektedir. Buna sebep ise, mriklerin kendilerine zarar vereceklerinden korkmalar yahutta yolculukta tek bana yolculuk yapmasnn mekruh olmay, onun zelliklerinden olmasdr. nk bu o bakasndan farkl olarak eytann errinden emniyet altnda idi. Nitekim Hafz el-Irak de byle demitir. Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in haberciyi tek bana gndermesi ise, onunla gnderilen haberin ulatrlmasnda sratin gerekli oluundan dolaydr. Bununla birlikte ona yolda grecei arkadalarla birlikte yol almasn da emrederdi. Buna gre eliki olduu iddiasnda bulunan birtakm sapklarn iddialar da rtlm olmaktadr. [131]

2- Yolculuk ve benzeri hallerde herhangi bir yerde konaklama esnasnda vadilere ve yollara dalmay terketmek ve birarada bulunmaya dikkat etmek: Eb Dvd, Snen'inin Cihad bahsinde rivayet ettiine gre Ebu Salebe el-Hueni Radyallahu anh dedi ki: nsanlar bir yerde konakladklar vakit vadilere ve da yollarna dalrlard. Raslullah Sallallahu aleyhi vesellem yle buyurdu: "Sizin bu da yollarna ve vadilerine dalma haliniz var ya; phesiz bu haliniz eytandandr." (Ebu Salebe) dedi ki: Artk bundan sonra bir yerde konakladlar m mutlaka birbirlerine yakn olurlard. yle ki zerlerine bir rt braklacak olursa hepsini kapatabilirdi. Hadisi ayn ekilde bn Hibban Sahih'inde [132], Hakim de sahih olduunu belirterek [133] ve Beyhk es-Snen'l-Kbra'da [134] rivayet etmilerdir. Avnu'l-Mabud'da "sizin bu dalmanz eytandandr" lafznn manas "Allah'n dostlarn korkutmak ve dmanlarn harekete geirmek iin..." diye aklamtr.

[1] Cinler, ileride tanmlar yaplrken grlecei zere gerek suretleri ve tabiatlar zere grlemezler. Bylelikle bu gr ile onlarn insan, ylan, kpek ve baka ekillerde ekillenebileceklerine dair gelmi rivayetler arasnda bir eliki olmad ortaya kmaktadr. Bu yolla da mam afi'nin: "Her kim cinleri grdn iddia ediyorsa biz onun ehadetini kabul etmeyiz" sz de doru bir ekilde anlalabilmektedir. Bunu Ebu Nuaym, el-Hilye (IX, 141)'de zikretmi bulunmaktadr ki, onlarn gerek suret ve tabiatlarnda grlmeleri iddiasn kastetmektedir. [2] Bk. el-Kamusu'l-Muht, s. 1532, c.n.n maddesi; Lisnu'l-Arab, XIII, 95 [3] Bk. Rb el-sfahn, el-Mfredt, s. 98 [4] Bk. el-Ezheri, Tehzibu'l-Luga, X, 499 [5] Bk. bn Hazm, el-Fsal fi'l-Mileli ve'l-Ahvai ve'n-Nihal, V, 12; bn Hacer, Fethu'lBari, VI, 344; el-Mnavi, Feyzu'l-Kadir, I, 113 [6] Rb, el-Mfredt; Ayrca bk. Fethu'l-Bari, VI, 344 [7] V, 12 [8] Mecmu'l-Fetv, XVIIII, 10-11 [9] Bk. bn Hazm, el-hkm, II, 166 [10] IX, 119 [11] bn Abdi'l-Berr, et-Temhd, XI, 116 [12] Cmiu'l-Beyn, VIII, 237 [13] Cmiu'l-Beyn, VIII, 237 [14] el-Azimbd, Avnu'l-Mabud, I, 12; Ayrca bk. el-Mnav, Feyzu'l-Kadir, I, 99 [15] Mecmu'l-Fetav, XVIIII, 39; Ayrca bk. bnu'l-Kayyim'in Haiyesi, XIV, 8 [16] VII, 315 [17] bnu'l-Kayyim, Bediu't-Tefsir, IV, 248 [18] Fethu'l-Br, VIII, 240 [19] Melimu't-Tenzil, VI, 345; Ayrca bk. bn Abdi'l-Berr, et-Temhid, XI, 117 [20] Bk. Tabern, el-Mucemu'l-Kebir, IV, 214 [21] Bk. el-Bezzar, Msned, VII, 97, rivayet no: 2655; Ayrca bk. Hilyetu'l-Enbiya,

VI, 245; Ebu Ya'la, el-rad, II, 187 [22] VI, 357 [23] II, 316 [24] II, 339 [25] Mecmu'z-Zevid, IX, 199'da unlar sylemektedir: "Hadisi Tabern rivayet etmi olup, ravileri arasnda tanmadm kimseler vardr." Ayrca bk. Fethu'l-Kadir, I, 205 [26] Bunun nerede getiini tespit edemedim. [27] Fethu'l-Br, VII, 4; Ayrca bk. Lisnu'l-Mizn, VII, 301 [28] Bk. Fethu'l-Br, IV, 114; Ayrca el-Mbarek Fri, Tuhfetu'l-Ahvez, III, 291 [29] III, 291 [30] el-Cmiu li Ahkmi'l-Kur'n, XIV, 179-180 [31] et-Temhid, XIV, 229 [32] et-Temhid, XIV, 233-234 [33] Fethu'l-Br, X, 180 [34] Fethu'l-Br, X, 181 [35] Feyzu'l-Kadr, I, 266 [36] VI, 161 [37] I, 74 [38] XX, 116 [39] Fethu'l-Br, X, 193 [40] Bk. ez-Zrkan erhi, IV, 299 [41] ez-Zrkan erhi, IV, 299 [42] Mecmuu'l-Fetava, XIX, 39-41 [43] Bk. Fethu'l-Br, X, 114

[44] Bk. Kefu'z-Zunun, II, 1422 [45] Fethu'l-Br, X, 202 [46] Bk. Telhisu'l-Habir, III, 235 [47] et-Temhid, XII, 184; Ayrca bk. ed-Diraye fi Tahrici Ehadisi'l-Hidaye, II, 142 [48] VI, 80 [49] Fethu'l-Br, VI, 460 [50] Fethu'l-Br, VI, 219 [51] Fethu'l-Br, VI, 220 [52] Bk. bn Huzeyme, es-Sahih, I, 330 [53] Bk. bn Hibban, es-Sahih, IV, 327 [54] Bk. e-ai, Msned, II, 251 [55] Bk. el-Hallal, es-Snne, I, 191 [56] Bk. Ebu'l-Mehasin el-Hanef, Mutasaru'l-Muhtasar, II, 245; Tabern, elMucemu'l-Evsat, III, 93; Deylem, el-Firdevs, IV, 37; Darakutn, lel, V, 342 [57] Feyzu'l-Kadr, I, 282 [58] V, 307 [59] I, 299 [60] I, 209 [61] Bu bundan nceki hadiste geen Madan b. Ebi Talha el-Yamuri'dir. [62] Dabk: Fars diyarnn uzak yerlerinde bilinen bir ehirdir. Bk. Mucemu Mesta'cem, II, 531 [63] erhu's-Suyuti, II, 98 [64] el-Ehadsu'l-Muhtare, VII, 42 [65] Feyzu'l-Kadir, IV, 5 [66] et-Temhid, IV, 194

[67] I, 242 [68] I, 250 [69] I, 458 [70] VI, 98 [71] I, 369 [72] Neylu'l-Evtar, II, 379 [73] Bk. Mecmu'z-Zevid, II, 242 [74] IV, 603 [75] I, 337 [76] I, 409 [77] I, 21 [78] Bk. bn Abdi'l-Berr, et-Temhid, XXII, 333; ez-Zerkan erhi, I, 486; Tevilu Muhtelifi'l-Hadis, I, 132; Avnu'l-Mabud, II, 113; Nes, Snen'inde Sindi haiyesi, II, 56 [79] Bk. Mecmu'l-Fetava, XIX, 41 [80] Temhid, XIX, 45-47 [81] Nevevi erhi, VI, 66 [82] s. 65 [83] III, 391 [84] Temhid, I, 116 [85] Feyzu'l-Kadr, II, 356; Ayrca bk. Tuhfetu'l-Ahvez, VI, 57 [86] II, 294 [87] VII, 187 [88] X, 88 [89] I, 168

[90] II, 99 [91] Nevevi erhi, XVI, 170-171 [92] V, 145 [93] I, 256 [94] Feyzu'l-Kadr, IV, 404 [95] Fethu'l-Br, XI, 86 [96] Fethu'l-Br, XI, 87 [97] Fethu'l-Br, XI, 87 [98] erhu'z-Zerkani, IV, 497 [99] erhu'z-Zerkani, IV, 497 [100] Temhid, XVI, 25 [101] Bk. erhu'z-Zerkani, IV, 494 [102] Feyzu'l-Kadr, I, 423 [103] Zehebi, Mizanu'l-tidal, III, 552-553 [104] el-Mecuhi, II, 250; Ayrca bk. bn Adi, el-Kmil fi Duafai'r-Rical, VI, 130; Hatib Badadi, Tarihu Badad, V, 279; ez-Zrai, Nakdu'l-Menkul, s. 94 [105] el-Cami li Ahkmi'l-Kur'n, X, 290 [106] X, 223 [107] ed-Durru'l-Mensur, V, 308 [108] ed-Durru'l-Mensur, V, 308 [109] XII, 54 [110] VII, 278 [111] s. 324 [112] III, 88 [113] Feyzu'l-Kadir, II, 350

[114] s. 236 [115] Fethu'l-Br, X, 613; Ayrca bk. Suyuti, ed-Dibac ala Sahih-i Muslim, VI, 298; Suyuti, erhu Snen-i bn Mce, s. 68; bnu'l-Esir, en-Nihaye fi Garibi'l-Hadis, I, 204 [116] Feyzu'l-Kadr, III, 78 [117] Neylu'l-Evtar, VI, 231 [118] Siyeru Almi'n-Nbel, V, 88 [119] bn Huzeyme, Sahih, III, 93 [120] bn Hibban, Sahih, XII, 413 [121] Tabern, el-Mucemu'l-Kebir, IX, 295 [122] Temhid, XXIII, 402 [123] Temhid, XXIII, 402 [124] Temhid, XXIII, 402 [125] Temhid, XXIII, 402 [126] Nevev, XVI, 7 [127] Bu szleri Kurtubi kendi zaman hakknda sylemektedir. Ya bizim zamanmz grseydi neler sylerdi? [128] el-Cami li Ahkami'l-Kur'an, XIII, 16 [129] VI, 53 [130] erhu'z-Zerkn, IV, 500 [131] Feyzu'l-Kadir, IV, 44 [132] VI, 408 [133] II, 126 [134] VII, 210