టిడిపి ఎన్నికల మ్యానిపెస్టో - 2009

12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
=∂ `≥Å∞QÆ∞`«e¡ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
=∂ `≥Å∞QÆ∞`«e¡H˜ =∞Öˇ¡Ñ¨Ó^ŒO_» 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
=∂ Hõ#fl `«e¡H˜ =∞OQÆàÏ~°`«∞Å∞ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
Hõ_»∞Ñ¨ÙÖ’ |OQÍ~°∞ Hõ#∞ K«∂Ñ¨ÙÖ’ Hõ~°∞} 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
z~°∞#=ÙfiÖ’ ã≤~°∞Å∞ ^˘~°eOK«∞ =∂`«e¡ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
QÆÅQÆÖÏ QÀ^•i Hõ^Œe áÈ`«∞O>Ë#∞ 12345678901234567890
12345678901234567890
ã¨=∂["Õ∞ ^Õ"åÅÜ«∞O
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
|OQÍ~°∞ ÑÖ@ÖË ÑÖ_»∞`å~Ú „Ñ¨[ÖË ^Õ=Ùà◊√¡
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
J=∞~å=f #QÆ~° JÑ¨Ù~°∂Ñ¨ tÖÏÊÅ∞ 12345678901234567890
12345678901234567890
- Z<£.\˜.P~ü.
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
`åºQÆÜ«∞º Q˘O`«∞Ö’ `å~å_»∞ <å^•Å∞ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
uHõ¯Ü«∞º HõÅ=ÚÖ’ uÜ«∞ºO^Œ<åÅ∞ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
x`«º"≥∞ÿ xdÅ"≥∞ÿ xezÜ«ÚO_Õ^•Hõ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
~°∞„^Œ=∞‡ Éèí∞[â◊HÎ̃, =∞Å¡=∞‡ ÑüÉèíHÎ̃ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
u=∞‡~°∞ã¨∞ nèÜ«ÚHÎ̃, Hõ$+¨‚~åÜ«∞Å H©iÎ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
=∂ K≥=ÙÅ iOQÆ∞=∞x =∂~°∞„"≥∂ˆQ^•Hõ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
h P@ÖË P_»∞`åO - h áê@ÖË áê_»∞`åO 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
*ˇ· `≥Å∞QÆ∞ `«b¡! *ˇ· `≥Å∞QÆ∞ `«b¡! 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊Oáêsì
2009 ZxflHõÅ „Ñ¨}ÏoHõ - JOâßÅ∞
♦ J^èºŒ ‰õΩΔ Å"åi ãÖ^ÕâO◊ .............................................................................. 3
♦ #QÆ^∞Œ |kb Ñ¨^HŒä Oõ ................................................................................. 6
♦ ™ê=∞#∞ºx K≥O`«‰Ωõ ã¨=∂Kå~°O – Lz`« HõÅ~ü \©g .............................................. 8
♦ Z<£.\˜.P~ü. ã¨=∞„QÆ P~ÀQÆº Ñ¨^HŒä Oõ ................................................................ 9
♦ =º=™êÜ«∞O - Ñ¨Ù#~°∞`Õ[Î O ........................................................................10
♦ h\˜áê~°∞^ŒÅ ~°OQÆO ................................................................................18
♦ q^Œ∞º`ü~°OQÆO .......................................................................................19
♦ „Ñ¨`ºÕ Hõ `≥ÅOQÍ} JOâ◊O ..........................................................................20
♦ Ü«Ú=`« ™êkèHÍ~°`« .................................................................................21
♦ Hˆ |∞Öò PÑ¨~ˆ @~°‰¡ Ωõ ~å~ÚfÅ∞......................................................................27
♦ =∞Ç≤ÏàÏ ™êkèHÍi`«, ãÖHˆ =Δ ∞O .....................................................................28
♦ "≥#∞Hõ|_ç# `«~Q° `Æ ∞« Å ™êkèHÍi`«, ãÖHˆ =Δ ∞O .....................................................30
♦ Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ JÉè∞í º^ŒÜ∞« O .....................................................................38
♦ yi[<åÉèí∞º^ŒÜ«∞O ...................................................................................39
♦ "≥∞<ÿ åi\© =~åæÅ ãÖHˆ =Δ ∞O .........................................................................40
♦ qHõÖÏOQÆ∞Å ãÖHˆ =Δ ∞O ..............................................................................42
♦ ¿Ñ^ŒÅ ãÖHˆ =Δ ∞O .....................................................................................43
♦ |ÅÇ‘Ï#=~åæÅ‰õΩ Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O .............................................................44
♦ HÍi‡Hõ ãÖHˆ =Δ ∞O ....................................................................................45
♦ ÑïáêÅ<å Ü«∞O„`åOQÆO - L^ÀºQÆ∞Å ãÖHˆ =Δ ∞O .................................................46
♦ ã‘xÜ«∞~ü ã≤\[˜ <£û ãÖHˆ =Δ ∞O........................................................................47
♦ HõàÏHÍ~°∞Å ãÖHˆ =Δ ∞O ...............................................................................49
♦ ~À_»∞¤ ~°"å}Ï =~°¯~°¡ ãÖHˆ =Δ ∞O .....................................................................50
♦ =∂#= =#~°∞Å Jaè=$kú ..........................................................................52
♦ W#Êù~ˆ ‡+¨<£ >ˇHÍflÅr, „Ñ¨"å™êO„^è∞Œ Å∞ ............................................................55
♦ =∞øeHõ ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å∞ ..............................................................................57
♦ "å}˜[º ~°OQÆO ......................................................................................57
♦ áêi„âßq∞Hõ ~°OQÆO .................................................................................58
♦ Ñ¨~åº=~°} Ñï~°H} Δí ................................................................................59
♦ âßOu Éè„í ^Œ`Å« ∞ .....................................................................................59
♦ ™ê÷xHõ ãÖã¨Å÷ ‰õΩ „áÈ`åûÇ¨ÏO .......................................................................60
♦ Ñ¨@} ì Ïaè=$kú ~°OQÆO ................................................................................61
♦ <åºÜ«∞"å^Œ∞Å‰õΩ „áÈ`åûÇ¨ÏO .......................................................................63
♦ q^ÕâßOQÆ q^è•#O ..................................................................................64
1
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊Oáêsì
2009 ZxflHõÅ „Ñ¨}ÏoHõ
J^èŒº‰õΔΩÅ"åi ãÖ^Õâ◊O
Pf‡Ü«∞ ~åR „Ñ¨[ÖÏ~å!
™ê=∂#∞º_çH˜ ‰õÄ_»∞, QÆ∞_»,¤ QÆ∂_»∞ J<Õ „áê^èqŒ ∞Hõ J=ã¨~åÅ∞ f~°∞Û`«∂ Jaè=$kú Ñ¶Ö¨ ÏÅ#∞
JO^ŒiH© JOkOKåÅ<Õ ã¨fisæÜ∞« Z<£.\˜.~å=∂~å=ÙQÍi PÖ’K«#Ö’ #∞OKÕ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ Ñ¨Ù\Õì k.
™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O, ã¨∞Ç¨Ï$^•ƒù= ÉèÏ=#Å∞, „Ñ¨âßO`«`« xO_ç# Ñ¨ÖÖ¡ˇ ’¡ ã¨=∞„QÆ Pi÷HÍaè=$kú`Àáê@∞
~åROÖ’x Jxfl „áêO`åÅ Jaè=$^Õú ^èºÕ Ü«∞OQÍ ^Œ$_è» ãÖHõÅÊO`À Ñ¨xKÕ¿ã Ü«Ú=â◊HHÔÎ̃ · HõÅÅ∞ QÆ#fl
=∞Ç¨`å‡QÍOnè, a.P~ü.JOÉË^Œ¯~ü ã¨¥ÊùiÎx QÆ∞O_≥ xO_® xOÑ¨Ù‰õΩ#flÑ¨C_Õ ã¨=∂*Ïxfl =ÚO^Œ∞‰õΩ
#_çÑ≤OK«QÆÅO.
1982Ö’ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì Pq~°ƒqù Oz# `«^∞Œ Ñï 1983 Ö’ [iy# ZxflHõÅ ãÖ^Œ~ƒ° Où QÍ
„Ñ¨[Å =ÚO^Œ∞‰õΩ áêsì "≥o§#Ñ¨C_»∞, áêsì =º=™ê÷ÑH¨ õ J^èºŒ ‰õΩΔ Å∞ N #O^Œ=¸i `å~°H~õ å=∂~å=Ù
QÍi <Õ`$« `«fiOÖ’ P<å_»∞ q_»∞^ŒÅ KÕã#≤ `˘e ZxflHõÅ "Õ∞xÃÑ™¶ ÈìÖ’ á⁄O^Œ∞Ñ¨~z° # JOâßÅ#∞,
„Ñ¨[Å‰õΩ WzÛ# Ç¨g∞Å#∞ XHõ™êi Ñïje¿ã.Î . `≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨‰Ωõ xO_»∞ Q“~°=O, ~Ô `· ∞« ‰õΩ KÕÜ¸ « `«,
„QÍg∞}Ïaè=$kú, „QÍg∞} q^Œ∞ºnÌH~õ }° , ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨Å÷ ‰õΩ ÃÇÏK«∞Û JkèHÍ~åÅ∞, q^•º q^è•#OÖ’
=∞øeHõ =∂~°∞ÊÅ∞, "≥∞~°∞QÔ #· "≥^· ºŒ -P~ÀQÆº ¿ã=Å∞, ã¨HÍÅOÖ’ „áê*ˇ‰Ωõ Åì x~å‡}O, =∞Ç≤ÏàÏÉè∞í º^ŒÜ∞« O,
Ü«Ú=`«‰Ωõ „áÈ`åûÇ¨ÏO, ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O, ~Ô O_»∞ ~°∂áêÜ«∞ÅˆH H˜Ö’ aÜ«∞ºO, ã¨QOÆ ^è~Œ H°̂
|@ìÅ∞, Jqhux ~°∂Ñ¨Ù=∂Ñ¨_»O, |_»∞QÆ∞ =~åæÅ JÉèí∞º#flu, Ãã‰õΩºÅ~ü q^è•#O, áÈbãπ âßY
„Ñ¨HÍΔ à◊#, ZxflHõÅ ãÖã¨¯~°}Å∞, áêsì Ç¶~≤ å~ÚOÑ¨ÙÅ x~À^èOŒ , Hˆ O„^Œ-~åR ãÖ|O^è•Å∞, JO`«~å˚fÜ«∞
^Œ$HõÊ^äOŒ .. "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜x <≥~"° ~Õ Û° _®xH˜ z`«âÎ √◊ kÌ`À Hõ$+≤ KÕã#≤ K«i„`« `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsìk. JÑ¨Ê\˜
#∞Oz „Ñü ZxflHõÅ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ q_»∞^ŒÅ KÕã#≤ "Õ∞xÃÑ™¶ ÈìÅÖ’ á⁄O^Œ∞Ñ¨~z° # JOâßÅ#∞, z`«âÎ √◊ kÌ`À
J=∞Å∞ *Ëã#≤ HÍ~°}OQÍ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsìÃÑ· „Ñ¨[ÅÖ’ JK«OK«Å #=∞‡HõO, qâßfiãÖ HõeQÍ~Ú. P
X~°=_çÖ’<Õ 2009Ö’ [~°QÉÆ ’ÜÕ∞ ™ê~°fi„uHõ ZxflHõÅ =ÚO^Œ∞ q_»∞^ŒÅ KÕã∞¨ #Î fl D "Õ∞xÃÑ™¶ Èì... Hˆ „Δ `«
™ê÷~Ú #∞O_ç „Ñ¨[Å Pâ◊Å∞, Pâ◊Ü∂« Å∞, JHÍOHíÅΔ #∞ „ÑüaOaã¨∞OÎ k. =ÚYºOQÍ, ''„Ñ¨*Ï™êfi=∞º
=º=ã¨Ö÷ ’ „Ñ¨[ÖË áêÅ‰õΩÅ∞—— J<Õ ~å*ÏºOQÆ =¸Å ã≤^•úO`åxfl =∞~°∞QÆ∞# Ñ¨_ãÕ #≤ „Ñ¨ã∞¨ `Î « Hˆ O„^Œ, ~åR
„Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ J#∞ãïã¨∞#Î fl „Ñ¨*Ï =ºuˆ~Hõ q^è•<åÅ <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ ã¨=∞„QÍaè=$kú, ãÖHˆ =Δ ∞O, ™ê=∂lHõ
<åºÜ«∞O, ã¨∞ÑïáêÅ#Å HÀãÖ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì D "Õ∞xÃÑ™¶ Èì#∞ q_»∞^ŒÅ KÕã∞¨ #Î flk.
QÆ`« 5 ãÖ=`«û~åÅ∞QÍ Hˆ O„^ŒOÖ’ Ü«ÚÑ≤U „Ñ¨É∞íè `«fiO, ~åROÖ’ HÍO„ÔQãπ „Ñ¨É∞íè `«fiO J#∞ãïã¨∞#Î fl
JãÎ̈=ºãÎ̈ q^è•<åÅ HÍ~°}OQÍ J@∞ ^Õâ◊OÖ’, W@∞ ~åROÖ’ Jxfl =~åæÅ „Ñ¨[ÅÖ’ JãÖ`«$Ñ≤Î,
JÉè„í ^Œ`å ÉèÏ=O <≥ÅH˘#flq. QÆÒ« Ö’ Z#fl_»∂ ÖËx q^èOŒ QÍ Pi÷Hõ =º=ã¨÷ z<åflaè#flO HÍ=_»O,
3
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊Oáêsì ZxflHõÅ „Ñ¨}ÏoHõ-2009
J=^è∞Œ Å∞ ÖËx Jqhu, xOy#O\˜# x`åº=ã¨~° =ã¨∞=Î ÙÅ ^è~Œ Å° ∞, ãÖHΔ’ÉèOí kâ◊QÍ ^Õâ◊ PÇ¨~°
Éè„í ^Œ`,« x~°H¡ ÍΔ ºxH˜ QÆ∞iHÍ|_»¤ ~Ô `· ∞« „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ∞ ÖÏO\˜ =∞øeHõ JOâßÅ#∞ xt`«OQÍ Ñïje¿ãÎ ^Õâ◊
Éèqí +¨º`«∞,Î ~åR Éèqí +¨º`«∞Î f„= PO^Àà◊#Hõ~° Ñïã≤u÷ H˜ KÕ~∞° H˘Ok. „Ñ¨É∞íè `«fi „áê^è•#º`«Å∞ `«~K° ∂«
`å~°∞=∂~°=Ù`«∂, ãÖHˆ =Δ ∂xH˜ Hˆ \Ï~ÚOz# |_≥\˚ ò x^è∞Œ Å∞ ‰õÄ_® Y~°∞Û KÕÜ∞« HõáÈ=_»O, =∂#=
=#~°∞Å Jaè=$kú... „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ q^•º, "≥^· ºŒ ~°OQÍÅ∞ Ñ¨ÓiÎQÍ x~°H¡ ÍΔ ºxH˜ QÆ∞iHÍ=_»O, ^Õâ"◊ åºÑÎ̈OQÍ
L„QÆ"å^ŒO ~åROÖ’ á¶êºHíΔx[O Ãã·fi~° qÇ¨~°O KÕã¨∞Î#fl HÍ~°}OQÍ âßOuÉèí„^Œ`«Å∞ H©Δ}ÕK«_»O,
™ê=∂#∞ºxH˜ Hõhã¨ Éèí„^Œ`« ÖËHõáÈ=_»O, =∞Ç≤Ïà◊ÅÃÑ· J`åºKå~åÅ∞, Ü«∂ã≤_£ ^•_»∞Å∞, Ç¨Ï`«ºÅ∞
ÃÑiyáÈ=_»O, Ü«∞ãπã,≤ Ü«∞ãπ\,˜ a.ã≤., "≥∞<ÿ åi\© =~åæÅ∞ x~°H¡ ÍΔ ºxH˜ QÆ∞iHÍ=_»O, =∞Ç≤ÏàÏ ™êkèHÍ~°`,«
Ü«Ú=`« Éèqí +¨º`«∞Î JO^èHŒ Í~°OQÍ =∂~°_O» ÖÏO\˜ J<ÕHõ Ö’Ñ¨É∂íè ~Ú+ì̈ q^è•<åÅ‰õΩ HÍO„ÔQãπ „Ñ¨É∞íè `«fi
ÑïáêÅ# J^ŒOÌ Ñ¨_∞» `«∞#flk.
2004 ZxflHõÅ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ HÍO„ÔQãπ áêsì KÕã#≤ "åQÍÌ<åÅ∞ ''U~°∞ ^•\ÏHõ `≥ÑÊ¨ `«QÖÆ ãË #≤ ——
K«O^ŒOQÍ =∂~å~Ú. ÑïáêÅ<å =º=ã¨÷ QÍ_ç `«Ñ≤Ê# HÍ~°}OQÍ ~åROÖ’ Jqhu, J¢Hõ=∂Å∞,
~å[H©Ü∞« Ç¨Ï`«ºÅ∞, ~Ô `· ∞« Å P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞, KÕ<`Õ « =~åæÅ PHõeKå=ÙÅ∞, q^Œ∞º`ü HÀ`«Å∞, =O@QÍºãπ
H˘~°`,« _ôlÖò H˘~°`,« Z~°∞=ÙÅ H˘~°`,« HõbÎ q`«<Î åÅ∞, HõbÎ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞ =∞O^Œ∞Å∞, =º=™êÜ«∞ L`«Ê`«∞ÅÎ ‰õΩ
Hõhã¨ =∞^Œ`Ì ∞« ^è~Œ Å° ∞ ÖËHáõ È=_»O ÖÏO\˜ J<ÕHõ ã¨=∞ã¨ºÅ HÍ~°}OQÍ ~åROÖ’ Jxfl =~åæÅ „Ñ¨[Å∞
Pi÷HOõ QÍ zuH˜áÈ"åeû# ^Œ∞~°ƒ~ù ° Ñïã≤`÷ ∞« Å∞ U~°Ê_®¤~Ú. „QÍg∞}, Ñ¨@}ì ¿Ñ^Œ =~åæÖË HÍ^Œ∞, =∞^èºŒ `«~Q° uÆ
‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ ‰õÄ_® QÆ_∞» ¤ Ñïã≤`÷ ∞« Å∞ Z^Œ∞~˘¯O@∞<åfl~Ú.
~åROÖ’ [ÅÜ«∞[˝O ¿Ñ~°∞`À qK«ÛÅq_çQÍ H˘#™êQÆ∞`«∞#fl ^è#Œ Ü«∞[˝O, „áê*ˇ‰Ωõ Åì x~°fiÇ¨Ï}Ö’
KÀ@∞ KÕã∞¨ H˘O@∞#fl ÉèÏs Jqhu, Ü«∞^èKÕ Û« Qù Í [~°∞QÆ∞`«∞#fl Éè∂í ‰õΩOÉèHí À}ÏÅ∞, J#∞Ü«∂Ü«ÚÅ‰õΩ
L^•~°OQÍ Éè∂í Hˆ \Ï~ÚOÑ¨ÙÅ∞, qÅ∞"≥#· Yx[ ãÖÑ¨^,Œ „Ñ¨É∞íè `«fi Éè∂í =ÚÅ∞, =H±Êù Éè∂í =ÚÅ∞, ^Õ"å^•Ü«∞
Éè∂í =ÚÅ#∞ J~Ú# "åiH˜ qK«ÛÅq_çQÍ Hõ@Éì @ ˇ _ì O» , „Ñ¨`ºÕ Hõ Pi÷Hõ =∞O_»à√◊ § - HÀãì̈Öò HÍi_®~üÅ
¿Ñ~°∞`À ÅHíΔÖÏk ZHõ~åÅ =º=™êÜ«∞ Éèí∂=ÚÅ#∞ |Å=O`«OQÍ z#fl, ã¨#flHÍ~°∞ Ô~·`«∞Å #∞O_ç
¿ãHõiOK«_»"Õ∞ QÍHõ H˘xfl „QÍ=∂Å#∞ ã¨~Ú`«O MÏm KÕ~ÚOz ¿Ñ^Œ=~åæÅ "åix x~åúH˜Δ}ºOQÍ
x~åfiã≤`∞« Å#∞ KÕÜ∞« _»O, =ÚYº=∞O„u ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÖË ™⁄O`«OQÍ '™êHΔ̃— k#Ñ¨„uHõ =∞iÜ«Ú '™êHΔ̃—
\˜q Kèå#Öò ÃÑ@∞ìHÀ=_»O, ÉèÏs ÃÑ@∞ì|_»∞Å`À ã≤"≥∞O\ò, ã‘ìÖò áêºHõìsÅ ÖÏO\˜ ™⁄O`« "åºáê~°
™ê„=∂*ÏºÅ#∞ J¢H=õ ∞OQÍ ™ê÷ÑO≤ K«∞HÀ=_»O... K«∂ã¨∞OÎ >Ë ~åROÖ’ HÍO„ÔQãπ „Ñ¨É∞íè `«fiO XHõ ^ÀÑ≤_ô
=º=ã¨÷QÍ =∂iO^Œ<Õ q+¨Ü«∞OÖ’ ãÖ^ÕÇ¨ÏO ÖË^Œ∞. Éèíq+¨º`ü `«~åÅ "åi J=ã¨~åÅ#∞ Ñ¨ÓiÎQÍ
qã¨‡iã¨∞#Î flk ~åROÖ’ "≥Z· ãπ „Ñ¨É∞íè `«fiO
„Ñ¨ã∞¨ `Î O« ~åROÖ’ H˘# ™êQÆ∞`«∞#fl HÍO„ÔQãπ ÑïáêÅ# ''<årÅ—— xÜ«∞O`«$`«fi áÈHõ_Å» #∞
=∞iÑ≤™ÈÎOk. ~åR ã¨=∞„QÍaè=$kú, „Ñ¨*Ï ãÖˆHΔ=∞O Ñ¨ÓiÎQÍ ‰õΩO@∞Ñ¨_®¤~Ú. `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsì
Pq~åƒù=O`À TÑ≤iáÈã¨∞‰õΩ#fl „Ñ¨*Ï ãÖHˆ =Δ ∞O HÍO„ÔQãπ Ç¨ÏÜ«∂OÖ’ Ñ¨ÓiÎQÍ Hõ#∞=∞~°∞QÔ O· k. PY~°∞‰õΩ
Ñ¨HÍ¯QÆ$Ç¨Ï x~å‡}ÏÅÖ’, Láêkè Ç¨g∞ Ñ¨^HŒä ÍÅÖ’ ‰õÄ_® Jqhu ~å[º"Õ∞Å∞`«∞#flk. ~åR =ÚYº=∞O„uQÍ
K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞ „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\ì̃# Pi÷Hõ ãÖã¨¯~°}Å Ñ¶e¨ `«OQÍ `«fii`«QuÆ # ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl „Ñ¨É∞íè `«fi
P^•Ü«∂xfl ã¨=∂[OÖ’ ¿Ñ^Œ, |_»∞QÆ∞, |ÅÇ‘Ï#=~åæÅ‰õΩ, KÕu=$`«∞ÅÎ ∞, ‰õΩÅ=$`«∞ÅÎ "åiH˜, ~Ô `· ∞« Å‰õΩ,
~Ô `· ∞« ‰õÄbÅ‰õΩ K≥O^ŒhÜ«∞‰õΩO_® Hˆ =ÅO H˘O`«=∞Ok ™êfi~°Ñ÷ ~¨ ∞° ÅˆH Ñïq∞`«O KÕã∞¨ #Î fl HÍ~°}OQÍ...
4
„Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO PtOz# ¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å# [~°QHÆ áõ ÈQÍ, |ÅÇ‘Ï#=~åæÅ‰õΩ „|`«∞‰õΩ ÉèÏ~°O J=Ù`«∂
L#flk. L#fl"åiH˜, ÖËx"åiH˜ =∞^èºŒ JO`«~åÅ∞ =∞iO`« ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.''HÍ‰õΩÅ#∞ H˘\ì̃ QÆ^ÅÌŒ ‰õΩ——
"Õã∞¨ #Î fl K«O^ŒOQÍ =ÚYº=∞O„u ~å[âıY~ü~Ô _ç¤ ÑïáêÅ<å q^è•#O qHõ$`«~∂° ÑÖ ^•eÛOk. =ÚYº=∞O„u
‰õΩ=∂~°∞_»∞ qãïÎ OK«∞H˘#fl Jqhu "åºáê~° ™ê„=∂*ºO, "å~°∞ áêÅÊ_ç# PiúHõ <Õ~åÅ∞, LÅ¡OÑ¶∞≤ Oz#
K«\ÏìÅ∞ K«∂ã¨∞OÎ >Ë ã¨Éºíè ã¨=∂[O qã¨∞áÎ È`«∞#flk. ~åR„Ñü+¨ì kQÆ*ÏiáÈ~ÚOk. DÑïã≤u÷ #∞Oz
~å„ëêìxfl HÍáê_»∞HÀ"åe. Wk ~åR „Ñ¨[Å `«H} Δí Z*ˇO_®Ö’ „áê^è•#º`å HÍ~°º¢H=õ ∞O HÍ"åe.
QÆ`« J~Ú^Õà√◊ Q¡ Í =ÚYº=∞O„u ~å[âıY~ü~Ô _çQ¤ Íi Hõ#∞ã¨#flÖ’¡ ~åROÖ’ Jqhu U~°∞Öˇ· áêiOk.
nx=Å# qÅ∞"≥#· "ÕÖÏk HÀ@¡ „Ñ¨*Ï^è#Œ O ^•i`«ÑÊ≤ Jaè=$kú, ãÖHˆ =Δ ∞ HÍ~°º¢H=õ ∂ÅÃÑ· f„= „Ñ¨ÉÏè "åxfl
K«∂Ñ≤Ok. "Õ∞=Ú JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ# "≥O@<Õ D ÉèÏs Jqhu ‰õΩOÉèHí À}ÏÅÃÑ· „Ñ¨`ºÕ Hõ HÀ~°∞Åì Ö’
ã¨`fi« ~° qKå~°} [iÑ≤Oz... áêÅ‰õΩÅ∞ kQÆq∞Oy# „Ñ¨*Ï^è<Œ åxfl uiy ~å|\˜ì ¿Ñ^ŒÅ ãÖHˆ =Δ ∂xH˜
qxÜ≥∂y™êÎ=Ú.
D `«~∞° }OÖ’ 2009Ö’ [~°Q#Æ ∞#fl ™ê^è•~°} ZxflHõÅ ãÖ^Œ~ƒ° Où QÍ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì `«#‰õΩ#fl
ã¨∞n~°… ~å[H©Ü∞« , ÑïáêÅ<å J#∞Éè=í O`À ~åR ã¨=∞„QÍaè=$kú, „Ñ¨*ÏãÖHˆ =Δ ∂xfl ^Œ$+≤Öì ’ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x
PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò ~å„ëêìxfl ^ÕâO◊ Ö’<Õ „Ñ¨^•è # Pi÷Hõ â◊HQÎ̃ Í Jaè=$kÌ Ñ¨ÔŒè Ö’ xÅáêÅx, P^Œ~≈° ~åROQÍ
~°∂á⁄OkOKåÅ<Õ L^ÕÌâ◊ºO`À D ã¨=∞„QÆ HÍ~åºK«~°} „Ñ¨}ÏoHõ#∞ „Ñ¨[Å =ÚO^Œ∞ LOK«∞`ÀOk
`≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì.
„Ñ¨[Å =ÚO^Œ∞ „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\˜#ì ZxflHõÅ „Ñ¨}ÏoHõ#∞ Ü«∞^è•`«ÔŒä QÍ J=∞Å∞ KÕÜ∞« _®xH˜ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊
„Ñ¨É∞íè `«fiO XHõ ''"Õ∞xÃÑ™¶ Èì ã¨g∞HíΔ =∞iÜ«Ú J=∞Å∞ Hõq∞\©——x U~åÊ@∞ KÕã∞¨ OÎ k. D Hõq∞\© "Õ∞xÃÑ™¶ ÈìÖ’
á⁄O^Œ∞Ñ¨~z° # JOâßÅ#∞ ã¨g∞HíΔ KÕã,≤ J=∞Å∞ KÕ¿ã q^èOŒ QÍ „Ñ¨É∞íè `åfixfl ["å|∞^•sQÍ KÕã∞¨ OÎ k. D
ã¨=∂Kå~åxfl ZÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ áê~°^~Œ ≈° HõOQÍ „Ñ¨[Å =ÚO^Œ∞ LOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O, Pi÷Hõ ™êfi=ÅO|#, ¿Ñ^ŒiHõO ÖËx ã¨=∂[ ~°∂Ñ¨HÅõ Ê#, ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl
~åR P^•Ü«∞OÖ’ ã≤OÇ¨ÏÉèÏQÆO |_»∞QÆ∞, |ÅÇ‘Ï# =~åæÅ‰õΩ =∞o§OÑ¨Ù, Ü«Ú=`«, =∞Ç≤Ïà◊ ™êkèHÍi`«,
Jqhu x~°∂‡Å#, âßOuÉè„í ^Œ`Å« Ñï~°H} Δí , =º=™êÜ«∞ ~°OQÆ „áÈ`åûÇ¨ÏO, =∂#= =#~°∞Å Jaè=$kú,
~åR ã¨=∞„QÍaè=$kú „Ñ¨^è•# JOâßÅ∞QÍ Pâß[#Hõ"≥∞ÿ#, JÉèí∞º^ŒÜ«∞Hõ~°"≥∞ÿ# ãÖˆHΔ=∞ ~å„ëêìxfl
~°∂á⁄OkOK«_"» ∞Õ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì ^èºÕ Ü«∞O. `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì Pq~åƒù=O`À Ñ¨Ù#ó„Ñü+≤Oì K«|_ç#
`≥Å∞QÆ∞*Ïu P`«‡Q“~°=O, P`«‡ qâßfi™êÅ‰õΩ f„= qÑ¶∂¨ `«O U~°Ê_ç# „Ñ¨ã∞¨ `Î « `«~∞° }OÖ’ ~åR „Ñ¨[Å∞
"å\˜ Ñï~°H}Δí ‰õΩ L^Œºq∞OKåeû# ã¨=∞Ü«∞O Pã¨#fl"≥∞Oÿ k. D Ñ¨q„`« Pâ◊Ü∞« OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊
áêsìH,˜ q∞„`«ÑH¨ ÍΔ Å‰õΩ ~åR „Ñ¨[Å∞ `«=∞ qÅ∞"≥#· ã¨ÇÏ¨ HÍ~åxfl JOkOK«_O» ^•fi~å `≥Å∞QÆ∞*Ïu
Éèqí +¨º`«∞Î Ñ¨Ù#ifl~å‡}OÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞ HÍ"åÅx HÀ~°∞`«∞<åfl#∞.
~°O_ç ! ã¨ÇÏ¨ HõiOK«O_ç !! nqOK«O_ç !!!
g∞ „âıÜ∂≥ aèÖÏ+≤
(<å~å K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞)
5
#QÆ^Œ∞ |kb Ñ¨^äŒHõO

Jaè=$kú Ñ¶¨ÖÏÅÖ’ "å\Ï`À ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ |Ç¨ïà◊ „Ñ¨Ü≥∂[Hõ ~°HíΔ} =ÅÜ«∞O
„Ñ¨É∞íè `åfixH˜ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl P^•Ü«∞OÖ’ x~°∞¿Ñ^Œ, ¿Ñ^Œ, =∞^èºŒ `«~Q° uÆ =~åæÅ‰õΩ
`«Q∞Æ "å\Ï HõeÊOK«_"» ∞Õ #QÆ^∞Œ |kb Ñ¨^HŒä Oõ „Ñ¨^•è # L^ÕâÌ O◊ . „Ñ¨ÑO¨ pHõ~} ° , Pi÷Hõ
ãÖã¨¯~°}Å <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ ^ÕâO◊ Ö’ ãÖÑ¨^Œ ÃÑiy#Ñ¨Ê\˜H© „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO PtOz# q^èOŒ QÍ
¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å# [~°Q_Æ O» ÖË^∞Œ , Pi÷Hõ Jã¨=∂#`«Å∞ `«QÖæÆ ^Ë ∞Œ . ÃÑiy# P^•Ü«∞O
¿Ñ^Œ=~åæÅ =~°‰Ωõ KÕ~x° HÍ~°}OQÍ, L#fl"å~°∞–ÖËx"åi =∞^èºŒ Pi÷Hõ JO`«~åÅ∞ <å<å\˜H©
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂<Õ L<åfl~Ú. ™êfi`«O„`«ºO =zÛ# <å\˜ #∞O_ç ^ÕâO◊ Ö’ „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ J<ÕHõ
¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å# Ñ¨^HŒä ÍÅ∞ „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\ì̃#Ñ¨Ê\˜H© Ñ¶e¨ `åÅ∞ =∂„`«O JO`«O`«=∂„`«"∞Õ .
^•i„^Œº ~ˆ Y‰õΩ kQÆ∞=# L#fl ‰õΩ@∞OÉÏÅ ãÖYº `«Q∞Æ =æ ÚYO Ñ¨@_ì O» ÖË^xŒ QÆ}ÏOHÍÅ∞
x~å÷iã¨∞Î<åfl~Ú. D X~°=_ç ~å*ÏºOQÆ =∞øeHõ ã≤^•úO`åÅ#∞, Pâ◊Ü«∂Å#∞ ==Ú‡
KÕ™ÈÎOk. W\©=Å „Ñ¨ÑO¨ K«"åºÑÎ̈OQÍ KÀ@∞KÕã∞¨ ‰õΩ#fl Pi÷H=õ ∂O^ŒºO, =º=™êÜ«∞~°OQÆ
u~ÀQÆ=∞#O ã¨=∂[OÖ’ Pi÷Hõ Jã¨=∂#`«Å‰õΩ =∞iO`« ^ÀÇ¨Ï^ŒO KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. PÇ¨~°
ãÖHΔÀÉèOí kâ◊QÍ ^ÕâO◊ Ñ¨Ü∞« xOK«_O» PO^Àà◊# Hõeyã¨∞#Î flk. x`åº=ã¨~° =ã¨∞=Î ÙÅ
^èŒ~°Å∞ <å<å\˜H© ÃÑiyáÈ`«∞#fl HÍ~°}OQÍ ã¨=∂[OÖ’x Jxfl =~åæÅ∞ Pi÷HõOQÍ
zuH˜áÈ`«∞<åfl~°∞. D <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ x~°∞¿Ñ^Œ, ¿Ñ^Œ, =∞^èºŒ `«~Q° uÆ =~åæÅ ãÖHˆ =Δ ∞O, Pi÷Hõ
™êkèHÍ~°`«ÅÃÑ· „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ JkèHõ ^Œ$+≤xì ™êiOK«=Åã≤# P=â◊ºHõ`« ZO`≥<· å LOk.
™ê=∂#∞ºx Hõhã¨ J=ã¨~åÅ∞ fˆ~ q^èOŒ QÍ „Ñü =ºH˜Î k#ãï P^•Ü«∞O HõhãÖ ~°∂.50 Å∞QÍ
(XHõ _®Å~°∞`À ã¨=∂#O) LO_®Åx ^Õâ"◊ åºÑÎ̈OQÍ K«~Û° [~°∞QÆ∞`«∞#flÑ¨Ê\˜H,© J=∞Å∞Ö’ „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞
"≥Ñ· Å¨¶ ºO K≥O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. Ñïã≤u÷ x ‰õÄÅOHõ+O¨ QÍ J^èºŒ Ü«∞#O KÕã#≤ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì ¿Ñ^Œ, ™ê=∂#º
=~åæÅ k#ãï P^•Ü«∞O ÃÑOK«_O» , "åi Hõhã¨ J=ã¨~åÅ∞ fˆ~Û kâ◊Ö’ „Ñ¨É∞íè `«fi Hõ~=Î° ºO U q^èOŒ QÍ
=ÙO_®Å<Õ q+¨Ü«∂xfl qâı¡+≤OzOk. Pi÷Hõ ãÖã¨¯~°}Å J=∞Å∞ HÍ~°}OQÍ ^Õâ◊OÖ’, ~åROÖ’
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl ãÖÑ¨^ÖŒ ’ ã≤OÇ¨ÏÉèÏQÆO x~°∞¿Ñ^Œ, ¿Ñ^Œ, =∞^èºŒ `«~Q° uÆ =~åæÅ‰õΩ <Õ~∞° QÍ #QÆ^∞Œ ~°∂ÑÖÖ’
K≥Ok#Ñ¨ÙÊ_Õ PtOz# ¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å# ™ê^èŒºÑ¨_»∞`«∞O^Õ `«Ñ¨Ê, ¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å# Ñ¨^äŒHÍÅ∞
„Ñ¨Hõ\Õz#O`« =∂„`å# ãïáÈ^Œ∞. Jq HÍy`åÅˆH Ñïq∞`«=∞=Ù`å~Ú. Jqhux „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∂Î,
™ê=∂#∞º_ç <À~°∞ H˘_ç`Õ P =~åæÅ‰õΩ Z#fl\˜H© Pi÷Hõ ™êkèHÍ~°`« ÅaèOK«^∞Œ .
D H˜+¡ ì̈ Ñïã≤u÷ H˜ XHõ Ñïëê¯~°O K«∂Ñ≤OKåÅ<Õ |$Ç¨Ï`«~Î ° Pâ◊Ü∞« O`À `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì...
<Õ~∞° QÍ #QÆ^∞Œ ~°∂ÑÖÖ’ „Ñ¨É∞íè `«fiO #∞O_ç ¿Ñ^Œ"åxH˜ ™êÜ«∞O JO^•Åx, `«^•fi~å ™ê=∂#º ‰õΩ@∞O|
Pi÷Hõ ™êkèHÍ~°`#« ∞ ÃÑOKåÅx, ã¨=∂[OÖ’ q*Ï˝#=O`«"∞≥ #ÿ , P~ÀQÆº=O`«"∞≥ #ÿ =∂#= =#~°∞Å∞
6
Jaè=$kú [~°QÍÅ<Õ |Ç¨ïà◊ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ ^Œ$ëêìº #QÆ^∞Œ |kb Ñ¨^HŒä Íxfl ~°∂á⁄OkOzOk. D Ñ¨^HŒä Oõ
^•fi~å „Ñ¨É∞íè `«fiO #∞O_ç |kb JÜÕ∞º #QÆ^∞Œ #∞ ‰õΩ@∞O|OÖ’ =∞Ç≤Ïà◊ ¿Ñ~°∞`À ÉÏºO‰õΩ JH“O\ò `≥iz
P JH“O\òÖ’H˜ <Õ~∞° QÍ |kb KÕÜ∞« |_»∞`«∞Ok. ¿Ñ^ŒiHõO #∞O_ç q=ÚH˜xÎ HõeyOKÕ D #QÆ^∞Œ |kb
Ñ¨^HŒä Oõ x~°∞¿Ñ^Œ, ¿Ñ^Œ, =∞^èºŒ `«~Q° uÆ ‰õΩ@∞OÉÏÅ P^•Ü«∞O, H˘#∞QÀÅ∞ â◊HÅÎ˜ #∞ `«H} Δí O ÃÑOK«∞`«∞Ok.
J<ÕHõ JO`«~å˚fÜ«∞ ãÖã¨Å÷ ∞ J^èºŒ Ü«∞#O KÕã≤ ¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å#‰õΩ, Pi÷Hõ Jã¨=∂#`«Å∞ `˘ÅyOK«_®xH˜,
PÇ¨~° Éè„í ^Œ`‰« Ωõ , ÉÏÅHÍi‡Hõ =º=ã¨÷ ~°∂Ñ¨Ù=∂Ñ¨_®xH˜, =∞Ç≤ÏàÏ ™êkèHÍ~°`‰« Ωõ , áœ+≤Hì ÍÇ¨~åxH˜, P~ÀQÆº
Ñï~°H} Δõ ‰õΩ, =∂#= =#~°∞Å Jaè=$kú ÖÏO\˜ J<ÕHõ ™ê#∞‰õÄÅ Ñ¶e¨ `åÅ∞ á⁄O^Œ_®xH˜ #QÆ^∞Œ |kb
Ñ¨^HŒä Oõ ^ÀÇ¨Ï^Œ Ñ¨_∞» `«∞O^Œx Jaè„áêÜ«∞Ñ¨_®¤~Ú. „Ñ¨ã∞¨ `Î O« „Ñ¨ÑO¨ K«"åºÑÖÎ QÍ <≥ÅH˘x L#fl Pi÷H=õ ∂O^ŒºO
=Å# ¿Ñ^Œ, =∞^èºŒ `«~Q° uÆ "å~°∞ Ñ¨Å∞ Hõ™êìÅ∞ J#∞Éèqí ã¨∞<Î åfl~°∞. D Ñïã≤`÷ ∞« ÅÖ’ `«H} Δí #QÆ^∞Œ |kb
=Å# PÜ«∂ =~åæÅ H˘#∞QÀÅ∞ â◊H˜Î ÃÑiy... `«^•fi~å Pi÷Hõ =º=ã¨÷ Ñ¨ÙOAHÀ=_®xH˜ ‰õÄ_®
^ÀÇ¨Ï^ŒÑ_¨ Q» ÅÆ ^Œx ‰õÄ_® xÑ¨Ù}∞Å Jaè„áêÜ«∞O.
D Ñ¨^HŒä Oõ ^•fi~å „Ñü ‰õΩ@∞O| Pi÷H,õ ™ê=∂lHõ Ñïã≤`÷ ∞« Å#∞ ^Œ$+≤Öì ’ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x ''‰õΩ@∞O|
Pi÷Hõ "≥ã∞¨ Å∞ÉÏ@∞—— (á¶êºq∞b ÃãO„\˜H± ÃÑ<·¶ åx¬Ü∞« Öò Jã≤Ãã<ì û£ ) „Ñ¨^•è # ÅHõºΔ OQÍ ÅaÌ KÕ‰Äõ ~°Û|_»∞`«∞Ok.
ÅaÌ^•~°∞Å ‰õΩ@∞OÉÏÅ#∞ x~°∞¿Ñ^Œ, ¿Ñ^Œ, =∞^èºŒ `«~Q° uÆ ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞QÍ QÆ∞iÎOz, P ‰õΩ@∞O| =∞Ç≤ÏàÏ
ÃÑ^ŒÌ ¿Ñ~°∞g∞^Œ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ `≥~∞° =|_ç# ÉÏºO‰õΩ MÏ`å‰õΩ „Ñü <≥ÖÏ =~°∞ã¨QÍ ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ ~°∂.2000,
~°∂.1500, ~°∂.1000 K˘Ñ¨ÙÊ# [=∞ KÕÜ∞« |_»∞`«∞Ok. D #QÆ^∞Œ "≥Ú`åÎxfl x`åº=ã¨~° =ã¨∞=Î ÙÅ
^è~Œ Å° Hõ#∞QÆ∞}OQÍ ZÑ¨Ê\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ ÃÑOK«|_»∞`«∞Ok. ÉÏºO‰õΩ MÏ`å^•~°∞ J~Ú# =∞Ç≤Ïà◊‰Ωõ ZÅ„HÍìxH±
HÍ~°∞¤ (Z.\˜.ZO.) ã¨=∞‰õÄ~°Û|_»∞`«∞Ok. „Ñü <≥Å 1= `Õn#<Õ ÉÏºO‰õΩ #∞O_ç #QÆ^∞Œ #∞ á⁄Ok,
‰õΩ@∞O| J=ã¨~åÅ#∞ f~°∞ÛH˘<Õ "≥ã∞¨ Å∞ÉÏ@∞ x~°∞¿Ñ^Œ, ¿Ñ^Œ, =∞^èºŒ `«~Q° uÆ ‰õΩ@∞OÉÏÅ‰õΩ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
D Ñ¨^HŒä Oõ ^•fi~å `«‰Ωõ ¯= P^•Ü«∞O L#fl ‰õΩÅ=$`«∞ÅÎ "å~°∞, KÕu=$`«∞ÅÎ "å~°∞, HÍi‡‰õΩÅ∞, x~°∞¿Ñ^ŒÅ∞
Åaú á⁄O^Œ∞`å~°∞. P^•Ü«∞O `«‰Ωõ ¯=QÍ LO_Õ z#fl, ã¨#flHÍ~°∞ ~Ô `· ∞« Å‰õΩ ‰õÄ_® D Ñ¨^HŒä Oõ =iÎã∞¨ OÎ k.
|Ç¨ïà◊ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ#∞ PtOz, ~å*ÏºOQÆ xˆ~âÌ O◊ =∞iÜ«Ú „Ñ¨*Ï™êfi=∞º ã¨∂ÊùiHÎ ˜ J#∞QÆ∞}OQÍ
~°∂á⁄OkOz# #QÆ^∞Œ |kb Ñ¨^HŒä Oõ „Ñü ™ê=∂#º ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ XHõ ~°H} Δí =ÅÜ«∞O HÍQÆÅ^Œx
`≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì qâ◊fiã≤™ÈÎOk.
7
™ê=∞#∞ºx K≥O`«‰Ωõ ã¨=∂Kå~°O – Lz`« HõÅ~ü \©g

<Õ\˜ P^è∞Œ xHõ q*Ï˝# ã¨=∂[OÖ’ „Ñü áœ~°∞xH˜ ã¨=∂Kå~° ™êkèHÍ~°`« J`«º=ã¨~O° . =∂~°∞=¸Å
„áêO`«OÖ’x áœ~°∞_»∞ ‰õÄ_® <Õ_»∞ '„Ñ¨ÑÖK« áœ~°∞_»∞— J=Ù`«∞<åfl_»∞. ™ê÷xHõ, ^ÕjÜ«∞, „Ñ¨ÑÖK«
Ñï}Ï=∂Å`À ™ê=∂#∞ºx rq`«O =Ú_çÑ_¨ ∞» `ÀOk. D Ñï}Ï=∂Å‰õΩ ãÖ|OkèOz# ã¨=∂Kå~°O
á⁄O^Œ_O» XHõ ~°HOõ QÍ <Õ\˜ áœ~°∞Å Ç¨Ï‰õΩ¯. J~Ú`Õ, ™êfi`«O„`«ºO ã≤kOú z 6 ^ŒâßÉÏÌÅ∞ QÆ_zç #Ñ¨Ê\˜H©
™ê=∂#º ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ ¿Ñ^ŒiHõO HÍ~°}OQÍ ã¨=∂Kå~åxH˜ D<å\˜H© ^Œ∂~°OQÍ<Õ L<åfl~Ú. ~åROÖ’
^•^•Ñ¨Ù 60% ÃÑQ· Í „Ñ¨*Å∞ JHõ~Δ åã¨∞ºÅx K≥ÑÙ¨ Ê‰õΩO@∞#flÑ¨Ê\˜H© k#Ñ¨„uHõÅ∞ K«kq ã¨=∂Kå~åxfl
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ „Ñ¨[Å âß`«O KåÖÏ `«‰Ωõ ¯=. x~°H~Δõ åã¨∞ºÅ∞ ‰õÄ_® ã¨=∂Kå~åxfl `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅO>Ë QÆÒ« Ö’
~ˆ _çÜ∂≥ Å∞, „\Ïxûãì̈~∞° ¡ „Ñ¨^•è # ™ê^è<Œ åÖˇ`· ,Õ „Ñ¨ã∞¨ `Î O« \©gÅ∞ J`«ºO`« H©ÅHõ"∞≥ #ÿ áê„`« áÈ+≤ã∞¨ <Î åfl~Ú.
J~Ú`Õ, ¿Ñ^ŒiHõO HÍ~°}OQÍ ~åROÖ’ JkèHõ âß`«O ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ \©gÅ∞ H˘#∞HÀ¯ÖËH,õ k#Ñ¨„uHõÅ∞
K«^=Œ ÖËHõ ã¨=∂Kå~åxH˜ ^Œ∂~°OQÍ<Õ LO@∞<åfl~°∞.
Ñïã≤u÷ x J^èºŒ Ü«∞#O KÕã#≤ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì ~å*ÏºOQÆ ã¨∂ÊùiHÎ ˜ J#∞QÆ∞}OQÍ ã¨=∂[OÖ’
„Ñü XHõ¯iH© ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯#∞ HõeÊOKåÅx, ^•xH˜ UÔHH· õ =∂~°Oæ „Ñü WO\’¡ \©g LO_»=Åã≤#
P=â◊ºHõ`« LO^Œx Jaè„áêÜ«∞Ñ¨_Oç k. J<ÕHõ L#fl`« ‰õΩ@∞OÉÏÅÖ’ ~°∂"£∞H˘Hõ \©g K˘Ñ¨ÙÊ# XH˘¯Hõ¯
WO\’¡ J~Ú^•~°∞ \©gÅ∞, Ç¨ÏŸ"£∞ käÜ∞Õ @~üÅ∞ LO@∞#fl „Ñ¨ã∞¨ `Î « ã¨=∂[OÖ’ ¿Ñ^Œ ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ HõÅ~ü
\©g U q^èOŒ QÍ P_»O|~°O J=Ù`«∞Ok?
\©gÅ∞ Hˆ =ÅO q<À^ŒO H˘~°Hˆ J#∞‰õΩO>Ë Jk á⁄~°áê@∞. \©gÅ ^•fi~å q^Œº, P~ÀQÆºO,
=º=™êÜ«∞O, "å`å=~°} HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ „Ñü~ÀE „Ñ¨™ê~°O KÕÜ«∞|_»∞`«∞<åfl~Ú. `«~°QÆu QÆkÖ’
Láê^è•ºÜ«Úx ^•fi~å <Õ~°∞ÛHÀÖËx J<ÕHõ JOâßÅ ÃÑ·# q^Œº Ñ¨@¡ J=QÍÇ¨Ï# HõeÊã¨∞Î<åfl~Ú, U
ã‘[<£Ö’ U q^è"Œ ∞≥ #ÿ J<å~ÀQÍºÅ∞ =™êÎÜ∂≥ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ ÃÇÏK«ÛiHõÅ∞ KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. U <≥ÅÖ’ U ÑÖ@
"Õã∞¨ HÀ"åÖ’, "å\˜ Ü«∂[=∂#º Ñ¨^`úŒ ∞« ÖËq∞\’, L`«Ê`«∞ÅÎ =∂Ô~¯\ò ^è~Œ Ö° qË ∞\’ `≥eÜ«∞=ã¨∞<Î åfl~Ú.
"å`å=~°} ÃÇÏK«ÛiHõÅ#∞ |\˜ì =º=™êÜ«∞ Ñ¨#∞Å∞, =∞`«ûºHÍ~°∞Å KÕÑ¨Å "Õ@Å ã¨=∞Ü«∂Å∞
x~°~‚ ÚOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. J<ÕHõ „Ñ¨É∞íè `«fi Ñ¨^HŒä ÍÅ g∞^Œ J=QÍÇ¨Ï<å K«~Û° Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. W@∞=O\˜
„Ñ¨*Ï K≥`· #« º HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ Z<Àfl... Z<≥fl<Àfl... „Ñ¨™ê~°=∞=Ù`«∞#fl D ~ÀAÖ’¡ „Ñü WO@ \˜.q.
J=ã¨~"° ∞Õ `«ÑÊ¨ P_»O|~°O HÍ^Œ∞. J<ÕHõ q+¨Ü∂« ÅÃÑ#· q*Ï˝<åxfl JO^Œ*Ü Ë ∞« _»O`Àáê@∞ ‰õΩ@∞O|
ã¨É∞íè ºÅO^Œ~∂° XHõ KÀ@ ‰õÄ~˘Ûx q<À^•xfl á⁄O^Œ_O» ^•fi~å ¿Ñ^Œ ‰õΩ@∞OÉÏÖ’¡ PÇ¨^¡ OŒ , ™ê=∂lHõ
K≥`· #« ºO, ~å[H©Ü∞« J=QÍÇ¨Ï# X#QÆ∂~°∞`«∞<åfl~Ú. Wxfl ~°HÍÅ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ#∞ PtOz, ¿Ñ^Œ"åi
=ÚOy\’¡H˜ J^è∞Œ <å`«# ã¨=∂Kå~°O, q<À^•Å#∞ fã¨∞‰õΩ"≥àÏ§Åx, <åQÆiHõ „Ñ¨ÑO¨ KåxH˜ KÕ~∞° = KÕÜ∂« Åx
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊Oáêsì JaèÅ+≤™ÈÎOk. ¿Ñ^Œ=~åæÅ Ñ¨@¡ `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊Oáêsì JOH˜`«ÉèÏ"åxH˜ W^˘Hõ „Ñ¨|Å
x^Œ~≈° #O. JO^Œ∞=ÖË¡ „Ñü ''™ê=∂#∞ºx WO\˜H˜ HõÅ~ü \©g—— W"åfiÅ#fl |$Ç¨Ï`«~Î ° Ñ¨^HŒä Íxfl „Ñ¨H\õ ™˜ ÈÎOk
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O.
8
Z<£.\˜.P~ü. ã¨=∞„QÆ P~ÀQÆº Ñ¨^äŒHõO

`≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì JOkã¨∞#Î fl q#∂`«fl Ñ¨^HŒä ÍÖÖ’ ''Z<£.\˜.P~ü. ã¨=∞„QÆ P~ÀQÆº Ñ¨^HŒä Oõ —— XHõ\.˜
¿Ñ^Œ, =∞^èºŒ `«~Q° uÆ =~åæÅ „Ñ¨[Å P~ÀQÍºxfl ^Œ$+≤Öì ’ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x qq^èŒ ~°HÍÅ J<å~ÀQÍºÅ‰õΩ "Õ∞Öˇ#·
Lz`« "≥^· ºŒ ™œHõ~åºxfl JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LOKåÅ<Õ^Õ D Ñ¨^HŒä Oõ Ü≥ÚHõ¯ „Ñ¨^•è # ^èºÕ Ü«∞O.
„Ñ¨ã∞¨ `Î O« ~åROÖ’ J=∞Å∞Ö’ L#fl P~ÀQÆº Ñ¨^HŒä ÍÅ∞ Hˆ =ÅO Ju `«‰Ωõ ¯= =∞OkH˜ =KÕÛ H˘xfl
[|∞ƒÅ‰õΩ =∂„`«"∞Õ Ñïëê¯~°O K«∂Ñ¨Ù`«∞#fl HÍ~°}OQÍ, [|∞ƒÅ ÉÏi# Ñ¨_∞» `«∞#fl „Ñ¨[ÅÖ’ HõhãÖ
XHõ¯ âß`åxH˜ ‰õÄ_® "≥∞~°∞QÔ #· „Ñ¨É∞íè `«fi Lz`« P~ÀQÆº ¿ã=Å∞ JO^Œ_O» ÖË^∞Œ . HÍ~˘Êˆ~\ò Pã¨∞Ñ¨„`«∞ÅÖ’
"≥^· ºŒ O JO^Œ*™Ë êÎ=∞x Q˘Ñ¨ÊÅ∞ K≥ÑÙ¨ ÊH˘O@∞#fl „Ñ¨É∞íè `«fiO Jxfl =~åæÅ „Ñ¨*ÏhHÍxH˜ HÍh, "åiH˜
`«~°K«∂ =KÕÛ qq^èŒ J<å~ÀQÍºÅ‰õΩ HÍh =iÎOÑ¨*ËÜ«∞_»O ÖË^Œ∞. „áê^äŒq∞Hõ P~ÀQÆºO Ñ¨ÓiÎQÍ
‰õΩO@∞Ñ¨_Oç k. JO^Œ∞=Å¡<Õ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì ã¨=∞ã¨º#∞ xt`«OQÍ ÑïjeOz# g∞^Œ@ [fi~åÅ∞,
HÍ#∞ÊÅ∞, =∞Ç≤Ïà◊Å∞–Ñ≤ÅÅ¡ P~ÀQÆºO, áœ+≤Hì ÍÇ¨~° Ö’ÑÖ ^ŒQ~æÆ ° #∞O_ç ÃÑ^ŒÌ PÑ¨~ˆ +¨<Å£ =~°‰Ωõ ¿Ñ^Œ
„Ñ¨[Å‰õΩ "≥∞~°∞QÔ #· HÍ~˘Êˆ~\ò™ê÷~Ú "≥^· ºŒ O JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ fã¨∞H˘x~å"åÅ<Õ L^ÕâÌ º◊ O`À ''Z<£.\˜.P~ü.
ã¨=∞„QÆ P~ÀQÆº Ñ¨^HŒä Oõ —— ~°∂á⁄OkOK«|_çOk.
„Ñ¨É∞íè `«fi, HÍ~˘Êˆ~\ò Pã¨Ê„`«∞Å ^•fi~å D Ñ¨^HŒä Oõ J=∞Å∞ *ËÜ∞« |_»∞`«∞Ok. `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fi
Ç¨ÏÜ«∂OÖ’ xi‡Oz# „áê^äqŒ ∞Hõ P~ÀQÆº Hˆ O„^•Å #∞O_ç UiÜ«∂ Pã¨∞Ñ¨„`«∞Å∞, lÖÏ¡ Pã¨∞Ñ¨„`«∞Å∞,
ã¨∂Ñ¨~ü ÃãÊëêe\© Pã¨∞Ñ¨„`«∞ÅxflO\˜Ö’ xÑ¨Ù}∞Öˇ#· _®Hõ~ì ¡° ãÖYº#∞ QÆ}hÜ«∞OQÍ ÃÑOz, „Ñü lÖÏ¡
Pã¨∞Ñ¨„ux XHõ „ÃÑ"· \Õ ò HÍ~˘Êˆ~\ò ™ê÷~Ú Pã¨∞Ñ¨„uQÍ ~°∂Ñ¨ÙkkÌ ~åROÖ’ "≥^· ºŒ „Ñ¨=∂}ÏÅ#∞ QÆ}hÜ«∞OQÍ
ÃÑOz ¿Ñ^ŒÅ P~ÀQÆºO Ñ¨@¡ Ñ¨ÓiÎ ÉÏ^èºŒ `« =Ç≤ÏOK«_O» `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì Pâ◊Ü∞« O.
9
=º=™êÜ«∞O - Ñ¨Ù#~°∞`ÕÎ[O
Ô~·`«∞ ãÖˆHΔ=∞O - `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O ^èÕºÜ«∞O
~åR [<åÉèÏÖ’ 65 âß`åxH˜ ÃÑQ· Í „Ñ¨`º« HíOΔ QÍ, Ñ¨~ÀHíOΔ QÍ =º=™êÜ«∞O... =º=™êÜ«∞ J#∞|O^èŒ
~°OQÍÅÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ç rqã¨∞<Î åfl~°∞. ^ÕâO◊ Ö’<Õ 'J#flÑ¨Ó~°—‚ QÍ MÏºu QÍOz# ~åRO =∞#k. J~Ú`Õ,
=∞# ~Ô `· ∞« =∂„`«O Ñ¨Å∞ ã¨=∞ã¨ºÅ`À ã¨`=« ∞`«=∞=Ù`«∂ ^Œ∞~°ƒ~ù ° Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡ H˘@∞ìq∞\Ïì_∞» `«∞<åfl_»∞.
QÆ`« 5 ãÖ=`«û~åÅÖ’ ~åR =º=™êÜ«∞~°OQÆ Ñïã≤`÷ ∞« Å∞ Ñ¨ÓiÎQÍ kQÆ*ÏiáÈÜ«∂~Ú. =~å¬Å∞, "å`å=~°}O
J#∞‰õÄeOz#Ñ¨Ê\˜H© HÍO„ÔQãπ „Ñ¨É∞íè `«fi áêÅ#Ö’ ~Ô `· åOQÆO =OK«#‰õΩ QÆ∞~Ô O· k. =º=™êÜ«∞^•~°∞x
Pi÷Hõ Ñïã≤u÷ <å<å\˜H© H©}Δ O˜ z, "≥∂Ü«∞ÖËx JÑ¨CÅ ÉèÏ~°O`À 5800 =∞OkH˜ ÃÑQ· Í ~Ô `· ∞« Å∞ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ
áêÅÊ_®¤~°∞.
=º=™êÜ«∞O, ^•x J#∞|O^èŒ ~°OQÍÅ‰õΩ `«Q∞Æ „áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ`À LnÌÑ#¨ HõeyOKåeû# `«H} Δí
P=â◊ºHõ`« LOk. ~Ô `· ∞« #∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOz, „Ñ¨ÑO¨ K«"åºÑÎ̈OQÍ J<ÕHõ ^ÕâßÖ’¡ qãÎ̈iã¨∞#Î fl PÇ¨~° ãÖHΔÀÉèÏxfl
x"åiOKÕO^Œ∞‰õΩ =∞# ~åR ~Ô `· åOQÆO `«=∞ =O`«∞ áê„`« áÈ+≤OKåe. P ÅHíºΔ ™ê^è#Œ Ö’ Jxfl ÑÖ@Å
L`åÊ^ŒH`õ #« ∞ ÃÑOá⁄OkOK«_®xH˜ <å}º"≥∞#ÿ q`«<Î åÅ∞, Z~°∞=ÙÅ∞, Ñ¨Ù~°∞QÆ∞ =∞O^Œ∞Å∞, =_ô¤ ÖËx/
`«‰Ωõ ¯= =_ô`¤ À ‰õÄ_ç# ãÖ™ê÷Q`Æ « |∞∞}ÏÅ∞, ~Ô `· åOQÍxH˜ `«‰Ωõ ¯= ÃÑ@∞ì|_»∞Å`À Z‰õΩ¯= kQÆ∞|_»∞Å#∞
™êkèOKÕ ™êOˆHuHõ Ñï*Ï˝#O, „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ z#fl, ã¨#flHÍ~°∞ ~Ô `· ∞« Å J=ã¨~åÅÃÑ· ^Œ$+≤,ì `«~K° ∂« „Ñ¨H$õ u
"≥Ñ· s¨ `åºÅ`À ^≥|ƒux =º=™êÜ«∞^•~°∞_»∞ f„=OQÍ #+¨áì È`«∞#fl <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ ã¨=∞„QÆ ÑÖ@Å c=∂
Ñ¨^HŒä Oõ J=∞Å∞, #+ì̈Ñi¨ Ç¨~åxfl „Ñ¨É∞íè `«fiO "≥O@<Õ JOkOK«_O» , „QÍg∞} ™ê÷~ÚÖ’ QÀ_Ò#∞¡, j`«Å
y_»¤OQÆ∞Å x~å‡}O KÕã≤ `«‰õΩ¯= Y~°∞Û`À =º=™êÜ«∞ L`«Ê`«∞ÎÅ#∞ xÅfi KÕã¨∞H˘<Õ U~åÊ@∞,
=º=™êÜ«∞O`Àáê@∞ L^•º#=<åÅ∞, áê_ç, Ñ¨@∞ì, =∞`«ûº, HÀà◊§ ÃÑOÑ¨HOõ ÖÏO\˜... qq^èŒ J#∞|O^èŒ
"åºÑ¨HÍÅ#∞ qiqQÍ „áÈ`«ûÇ≤ÏOz, =º=™êÜ«∞ L`«Ê`«∞ÅÎ =∂Ô~¯\ÕQ∑ =º=ã¨#÷ ∞ Ñ¨\+˜ Ñì̈ i¨ z, "åºáê~°
^Œ$HõÊ^äOŒ `À =º=™êÜ«∞ ~°OQÍxfl ~Ô `· ∞« ‰õΩ ÖÏÉè™í ê\˜QÍ fiÛkkÌ, ~åROÖ’ =º=™êÜ«∞ Pi÷Hõ =º=ã¨#÷ ∞
ã¨∞ã≤~÷ ° ÉÏ@Ö’ #_çÑO≤ K«_"» ∞Õ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fi Éèqí +¨º`ü „áê^è•#º`å „Ñ¨}ÏoHõ.
„Ñ¨ÑO¨ K«"åºÑÖÎ QÍ Ñ¨Å∞ HÍ~°}ÏÅ =Å# 'PÇ¨~° Éè„í ^Œ`—« ‰õΩ =ÚÑ¨ÙÊ U~°Ê_»∞`ÀO^Œx Ñ¨Å∞=Ù~°∞
=º=™êÜ«∞ âßG"Õ`«ÎÅ∞, Pi÷Hõ"Õ`«ÎÅ∞, xÑ¨Ù}∞Å∞ `«=∞ x"ÕkHõÖ’¡ ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl~°∞. WÑ¨Ê\˜ˆH,
„Ñ¨ÑO¨ K«"åºÑÎ̈OQÍ ^•^•Ñ¨Ù 76 ^ÕâßÅ∞ PÇ¨~° ãÖHΔÀÉèOí Ö’ H˘@∞ìq∞\Ïì_∞» `«∞<åfl~Ú. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’
‰õÄ_® PÇ¨~°^•è <åºÅ L`«Ê`«∞ÅÎ ∞ QÆ}hÜ«∞OQÍ `«Q∞Æ =æ ÚYO Ñ¨\Ïì~Ú. 2008 _çÃãO|~°∞ „`≥=· ∂ã≤Hõ
JO`åxH˜ ^ÕâO◊ Ö’ PÇ¨~°^•è <åºÅ L`«ÊuÎ ~ˆ @∞ 6.9% #∞O_ç 2.2%xH˜ Ñ¨_áç È=_»O PO^Àà◊#
Hõey™ÈÎOk. ˆHO„^Œ „Ñ¨Éèí∞`«fi Pi÷HõâßY Ñ¶≤„|=i 2009Ö’ "≥Å¡_çOz# q=~åÅ „Ñ¨HÍ~°O PÇ¨~°
^è•<åºÅ∞, W`«~° PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å ^è~Œ Å° ∞ QÆ`« ãÖ=`«û~° HÍÅOÖ’ 8 âß`«O #∞O_ç 11 âß`«O "Õ∞~°
10
ÃÑiQÍ~Ú. W`«~° Jxfl =ã¨∞=Î ÙÅ HõO>Ë PÇ¨~°O Ys^≥#· =ã¨∞=Î ÙQÍ =∂iO^Œ<Õ "å^ŒO xifi"å^•Oâ◊O.
^ÕâO◊ Ö’ PÇ¨~°^•è <åºÅ ãÖHΔÀÉèOí =ÚOK«∞H˘ã¨∞OÎ ^Œ<Õ ^•xH˜ Wk „Ñ¨|Å ãÖHˆ `«O. D Ñïã≤u÷ #∞O_ç
^Õâßxfl, ^Õâ◊ „Ñ¨[Å#∞ HÍáê_»∞HÀ=Åã≤# J=ã¨~°O Jxfl ~å„ëêìÅÃÑ·# „Ñ¨`ÕºHõOQÍ ''J#flÑ¨Ó~°‚——QÍ
Ñ≤Å=|_Õ PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò ÃÑ#· LOk. P kâ◊QÍ =∞# ~å„ëêìxfl =º=™êÜ«∞~°OQÆOÖ’ Ñ¨Ù~ÀQÆq∞OÑ¨KÜ Õ ∞« =Åã≤#
`«H}
Δõ Hõ~=Î° ºO =∞#O^ŒiÃÑ#· L#flk.
D Hõ~Àî ~° "åãÎ̈"åÅ∞, J#∞Éè"í åÅ <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ q`«∞Î <å>Ë ^ŒQ~æÆ ° #∞O_ç... `«# „â◊=∞ Ñ¶Ö¨ Ïxfl
q„Hõ~ÚOK«∞‰õΩ<Õ^•HÍ Jxfl ^ŒâÖ◊ ’¡ ~Ô `· ∞« ‰õΩ ~åR, Hˆ O„^Œ „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ JO_»QÍ LO_®eû# J=ã¨~O°
LOk. ã¨=∂[OÖ’ Ô~·`«∞ ''<Õ#∞ PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ~åR Ô~·`«∞——#x ã¨QÆ~°fiOQÍ, ã¨Q“~°=OQÍ K≥Ñ¨ÙÊH˘x,
`«Öˇ`«∞Î‰õΩx rqOKÕ q^èŒOQÍ ~åROÖ’ =º=™êÜ«∞ ~°OQÍxfl fiÛk^•ÌÅ<Õ^Õ `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O PHÍOHõΔ,
Pâ◊Ü«∞O. JO^Œ∞Hõ<Õ... `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O JkèHÍ~°OÖ’H˜ ~åQÍ<Õ =º=™êÜ«∞~°OQÆ Ñ¨Ù#~°∞`ÕÎ*ÏxH˜, Ô~·`«∞
ãÖHˆ =Δ ∂xH˜ J`«ºO`« „áê^è•#º`«xã¨∞OÎ k. ''Ô~`· ∞« ãÖHˆ =Δ ∞"Õ∞–~åR ãÖHˆ =Δ ∞O—— J<Õ =¸Å ã≤^•úO`«O
"Õ∞~°‰Ωõ ÖÏÉè™í ê\˜ =º=™êÜ«∞O kâ◊QÍ ~Ô `· åOQÍxfl #_çÑO≤ K«_®xH˜ ~åR „Ñ¨É∞íè `«fiO D „HÕk K«~º° Å∞
KÕÑ_¨ ∞» `«∞Ok :
=º=™êÜ«∂aè=$kú, ~Ô `· ∞« qHÍ™êÅ‰õΩ ã¨=∞„QÆ kâß, xˆ~âú O◊
J =º=™êÜ«∞ ~°OQÍxH˜ kâß, xˆ~âú ßÅ#∞ HõeÊOK«_®xH˜ =ÚYº=∞O„uQÍi J^èºŒ Hõ`Δ #« ''PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò
~åR =º=™êÜ«∞ Jaè=$kú J^ä•i\©—— (PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò ¿ã\ì ò J„yHõÅÛ~°Öò _≥=ÅÑπ"∞≥ O\ò J^ä•i\©)
U~åÊ@∞.
J =º=™êÜ«∞~°OQÆ ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ „Ñ¨^•è # HÍ~°}"≥∞#ÿ ã¨=∞„QÆ, ã¨g∞Hõ$`« „Ñ¨Ü∞« `«fl Ö’áêxfl D J^ä•i\©
`˘Åyã¨∞ÎOk.
J *ÏfÜ«∞, JO`«~å˚fÜ«∞ ™ê÷~ÚÖ’ x~°O`«~O° "≥Å∞=_»∞`«∞#fl P^è∞Œ xHõ =º=™êÜ«∞ âßG, ™êOˆHuHõ
Ñï*Ï˝<åxfl ã¨=∞„QÆOQÍ J^èºŒ Ü«∞#O KÕã≤ #∂`«# =º=™êÜ«∞ ã≤^•úO`åÅ#∞ ~°∂á⁄OkOz "å\˜
Ñ¶e¨ `åÅ#∞ ~Ô `· åOQÍxH˜ JOkOK«|_»`å~Ú.
J =º=™êÜ«∞OÖ’ J^è∞Œ <å`«# âßG, ™êOˆHuHõ Ñï*Ï˝<åxfl, J`«∞º#fl`« „Ñ¨=∂}ÏÅ#∞, <≥Ñ· Ù¨ }ÏºÅ#∞
¿ãHõiOz ~Ô `· ∞« ‰õΩ `«‰Ωõ ¯= Y~°∞Û`À Z‰õΩ¯= L`åÊ^ŒH`õ «#∞ ™êkèOz =º=™êÜ«∞O ÖÏÉè™í ê\˜QÍ
LO_Õ q^èOŒ QÍ =º=™êÜ«∞ q^è•<åÅ#∞ ~°∂á⁄Okã¨∞OÎ k.
J =º=™êÜ«∞, Ñ¨â√◊ QÆ}Ïaè=$kú =∞iÜ«Ú áê_çÑi¨ „â◊=∞, „QÍg∞}Ïaè=$kú, áêi„âßq∞HÍaè=$kú, Pi÷Hõ
=∞O„u`«fiâßYÅ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO`À D J^ä•i\© Ñ¨xKÕã∞¨ OÎ k.
J „QÍg∞} ™ê÷~ÚÖ’ =º=™êÜ«∞ P^è•i`« Ñï„â◊=∞Å‰õΩ „áÈ`åûÇ¨ÏHõ ~å~ÚfÅ`À ‰õÄ_ç# „Ñ¨`ºÕ Hõ
áêºˆHrx B`åûÇ≤ÏHõ áêi„âßq∞Hõ"Õ`«ÎÅ‰õΩ JO^Œ*ËÜ«∞_»O ^•fi~å Ô~·`«∞ =º=™êÜ«∞ ~å|_ç
ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ ^ÀÇ¨Ï^ŒO KÕã∞¨ OÎ k.
J ~åROÖ’ D-™êQÆ∞ #∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOz, =º=™êÜ«∞OÖ’ J`«∞º#fl`« „Ñ¨=∂}ÏÅ∞ <≥ÅH˘ÅÊ_»O
^•fi~å =º=™êÜ«∞ L`«Ê`«∞ÅÎ #∞, L`åÊ^ŒH`õ #« ∞ ÃÑOK«_®xH˜ K«~º° Å∞.
11
J =º=™êÜ«∞ L`«Ê`«∞ÎÖ’¡ =$^è•#∞ x"åiOK«∞`«∂ J`«ºO`« H©ÅHõ"≥∞ÿ# ''á¶ê~°fi~ü¤ ÉÏºH±=~ü¤

WO\˜„Qˆ +¨<—£ —#∞ =º=ã‘H÷ $õ `«O KÕÜ∞« _»O. ~°"å}Ï, QÀ_Ò#∞¡, j`«Å y_»O¤ QÆ∞Å ™œHõ~º° O (HÀÖò¤ K≥<· £
eOˆH*ò) HõeÊOz "≥∞~°∞QÔ #· =∂Ô~¯\ò =ÓºÇ¨Å#∞ ~°∂á⁄OkOK«_O» ^•fi~å ~Ô `· ∞« ‰õΩ JkèHõ P^•Ü«∞O
KÕ‰Äõ ~°Û_»O D J^ä•i\© „Ñ¨^•è # ÅHõºΔ O.
J ã‘_£ „á⁄‰õÄº~ü"∞≥ O\ò, ã‘_£ „áêÃãã≤OQ∑, =º=™êÜ«∞ Ü«∞O„`åÅ∞, ÑïHõ~åÅ∞, =∂Ô~¯\ÕQ∑ Ü«∂~üÅ¤ ∞,
HÀÖò¤ ™Èì̂~*ò, ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞}ÏÅ∞... ãÔ̈~#· q^èOŒ QÍ ÅaèOÑ¨*Ü Ë ∞« _®xH˜ K«~º° Å∞.
J *ÏfÜ«∞, JO`«~å˚fÜ«∞ =∂Ô~¯\òÅÖ’ =º=™êÜ«∞ L`«Ê`«∞ÅÎ ^è~Œ Å° ‰õΩ ãÖ|OkèOz# ã¨=∂Kå~°
¿ãHõ~°}, `«^•fi~å Ô~·`«∞Å‰õΩ =∂Ô~¯\ÕQ∑ Ñ¨~°"≥∞ÿ# ã¨ÅÇ¨Å#∞ JOkOK«_®xH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ#
=º=ã‘H÷ $õ `« U~åÊ@¡ Ñ¨~º° "ÕH} Δõ .
J ~åR"åºÑÎ̈OQÍ ~Ô `· ∞« ™ê÷~ÚÖ’ ã¨=∞„QÆ Éè∂í ™ê~° Ñ¨sHõÅΔ ‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ U~åÊ@∞¡KãÕ ,≤ ''™ê~ÚÖò
ÃÇÏÖòÎ HÍ~°∞Å¤ ——#∞ ~°∂á⁄OkOz, "å\˜ P^è•~°OQÍ ÑÖ@ <ÕÅÅ Éè∂í ™ê~åxfl "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~K° _« ®xH˜
Z~°∞=ÙÅ∞, ã¨∂Hõ‡Δ ^è•`«∞=ÙÅ qxÜ≥∂QÍxfl x~å÷iOz, ÑÖ@Å „Ñ¨}ÏoHõÅ#∞ `«Ü∂« ~°∞KÕã≤ ~Ô `· ∞« ‰õΩ
JOkOK«|_»`å~Ú.
J ã¨=∞Ü«∂#∞‰õÄÅOQÍ Z^Œ∞~°Ü∞Õ º PÜ«∞Hõ@∞ì ã¨=∞ã¨ºÅ∞, Éè∂í QÆ~ƒ° ù [ÖÏÅ∞, "å@~üÃ+_£Å∞, h\˜
Ü«∂[=∂#ºO ÖÏO\˜ qq^èŒ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ ã¨=∞„QÆOQÍ ÑïjeOz, "å\˜x J#∞ãÖ^è•#O KÕã,≤
qq^èŒ âßYÅ ã¨=∞#fiÜ«∞O`À =º=™êÜ«∞OÖ’ #∂`«# qkè q^è•<åÅ#∞ Ô~·`åOQÍxH˜
JOkOK«|_»∞`«∞Ok.
=º=™êÜ«∞ ~°∞}ÏÅ∞
J 2008 |∞∞} =∂Ç¶‘ Ñ¨^HŒä Oõ ¢HO˜ ^Œ =∂Ç¶Q‘ Íx ~Ô `· ∞« Å =º=™êÜ«∞ |∞∞}ÏÅ∞ =∂Ç¶‘ KÕÜ∞« _»O
J |∞∞}=∂Ñ¶‘ „Ñ¨H\õ O˜ z# <å\˜H˜ U ~Ô `· ∞« Å ~°∞}ÏÅ∞ =∂Ñ¶‘ HÍ=_®xH˜ J~°›`Å« ∞<åflÜ≥∂ ÑïjeOz
"å~°O^ŒiH© ~°∞}=∂Ñ¶‘ =iÎOÑ¨*Ü Ë ∞« _»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
J z#fl, ã¨#fl HÍ~°∞ ~Ô `· ∞« Å‰õΩ ~°∂.25,000 Ö’Ñ¨Ù ÑÖ@ ~°∞}ÏÅ‰õΩ =_ô¤ ÖË‰Ωõ O_® (r~À ~ˆ \ò PÑ¶π
WO@Ô~ãπ)ì , PÃÑ· ~°∞}ÏÅ‰õΩ 25 ÃÑã· Å¨ =_ôH¤ ˜ ãÖ™ê÷Q`Æ « |∞∞}ÏÅ∞.
J xs‚`« HÍÅOÖ’ Ô~·`«∞Å#∞ „ÃÑ·"Õ@∞ =_ô¤ "åºáê~°∞Å Hõ|O^èŒ Ç¨Ï™êÎÅ #∞O_ç `«Ñ≤ÊOK«_®xH˜
ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞} ™œHõ~åºÅ∞ ÃÑOÑ¨Ù.
q`«Î<åÅ∞
J ''„uÑ¨HΔí XÑ¨ÊO^ŒO—— („ÃÑ"· @
Õ ∞ q`«#Î HõOÃÑhÅ∞, „Ñ¨É∞íè `«fiO, ~Ô `· ∞« ) =º=ã¨÷ Ñ¨Ù#~°∞^Œ~Ì }
° .
J ''q`«#Î L`«ÊuÎ „QÍ=∂Å#∞—— (ã‘_£ qÖËr q^è•#O) =º=™êÜ«∞ xÑ¨Ù}∞Å Ñ¨~º° "ÕH}Δí Ö’ qãïÎ OÑ¨*ãË ≤
<å}º"≥∞#ÿ , JkèHõ kQÆ∞|_ç =OQÆ_®Å#∞ L`«ÊuÎ *Ëã,≤ H˘~°`« ÖË‰Ωõ O_® ~Ô `· åOQÍxH˜ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’
LOK«|_»`å~Ú. `«~K° ∂« q`«#Î =∂iÊ_çx „Ñ¨É∞íè `«fiO „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∞OÎ k.
12
Z~°∞=ÙÅ∞, Ñ¨Ù~°∞QÆ∞ =∞O^Œ∞Å∞

J „QÍ=∞ ™ê÷~ÚÖ’ <å}º"≥∞#ÿ Z~°∞=ÙÅ ã¨~Ñ° ~¨¶ å =∞iÜ«Ú ÑÖÑ≤}© =º=ã¨Å÷ #∞ Ñ¨\+˜ ì̈ Ñ¨~K° _« O» .
J Éè∂í ™ê~° Ñ¨sHΔÍ Ñ¶e¨ `åÅ P^è•~°OQÍ <ÕÅ#∞ |\˜ì ÑÖ@Å∞, ÑÖ@Å#∞ |\˜ì Z~°∞=ÙÅ qxÜ≥∂QÆO,
lO‰õΩ, É’~å<£ ÖÏO\˜ ã¨∂Hõ‡Δ ^è•`«∞=ÙÅ "å_»HOõ ÃÑ· ~Ô `· ∞« Å‰õΩ x`«ºO ã¨ÅÇ¨Å∞ JOkOK«_O» ,
ã¨∂Hõ‡Δ ^è•`«∞=ÙÅ#∞ ãäû_ôÃÑ· ã¨~Ñ° ~¨¶ å KÕÜ∞« _»O.
J HõbÎ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞/`≥Q∞Æ Å∞ =∞O^Œ∞Å#∞ JiHõ\ì̃ <å}º"≥∞#ÿ =∞O^Œ∞Å∞ ã¨~Ñ° ~¨¶ å KÕÜ∞« _®xH˜ Ñ¨\+˜ "ì̈ ∞≥ #ÿ
K«~°ºÅ∞.
=º=™êÜ«∞ ~°OQÆOÖ’ q^Œ∞º`ü
J =º=™êÜ«∞ ~°OQÍxH˜ Ñ¨Q\Æ Ñ˜ Ó¨ @ ''12 QÆO@Å∞ <å}º"≥∞#ÿ Lz`« q^Œ∞º`ü—— ã¨~Ñ° ~¨¶ å.
J „Ñ‘q∞Ü«∞O Y~°∞Û#∞ „Ñ¨É∞íè `«fi"Õ∞ Éèií Oz ÑÖÑ¨ÙÃã@¡‰Ωõ c=∂ ™œHõ~º° O HõeÊOz i¿Ñ~°∞,¡ s¿Ñã¡ "π ∞≥ O\ò
Y~°∞Û ÉèÏ~åxfl ~Ô `· ∞« ÃÑ· #∞O_ç `˘ÅyOK«_O» .
=º=™êÜ«∞ Ü«∂O„uH©H~õ }°
J =º=™êÜ«∞ Ü«∂O„uH©H~õ } ° #∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOKÕ kâ◊QÍ P^è∞Œ xHõ =º=™êÜ«∞ Ñ¨x=Ú@¡ ÃÑ#· 75
âß`«O =~°‰Ωõ ãäû_ô.
J =º=™êÜ«∞O xq∞`«OÎ ~Ô `· ∞« Å∞ H˘#∞QÀÅ∞ KÕ¿ã „\ÏHõ~ì ∞° ,¡ „>ÿ̌Å~ü, "å\˜ J#∞|O^èŒ Ñ¨x=Ú@∞¡,
ÑÖ@ HÀ`« q∞+¨#∞¡ (Ç¨~Ô fiãì̈~ûü )ÃÑ· "≥∂\Ï~ü "≥ÇÏ≤ HõÖò \ÏºH±û ~°^∞Œ .Ì "å\˜ H˘#∞QÀÅ∞ xq∞`«OÎ
fã¨∞‰õΩ<Õ ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞}ÏÅÃÑ· 3% =_ô¤ ~å~Úf.
J =º=™êÜ«∞ L`«Ê`«∞ÎÅ#∞, =º=™êÜ«∞ ‰õÄbÅ#∞ „\ÏHõì~°∞¡, „>ˇÿÅ~üÅ ^•fi~å ~°"å}Ï KÕã¨∞Î#fl
ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ _çáê~ü"ì ∞≥ O\ò "ÕkOè Ñ¨ÙÅ∞ ÖË‰Ωõ O_® K«~º° Å∞
™êQÆ∞h\˜ ã¨~Ñ° ~¨¶ å
J =º=™êÜ«∞ ~°OQÆOÖ’ ''Lz`« ™êQÆ∞h\˜ ™œHõ~º° O—— HõÅ∞QÆ*Ü Ë ∞« |_»∞`«∞Ok. ''™êQÆ∞h\˜ Ãããπ
Ñ¨ÓiÎQÍ ~°^∞Œ —Ì —.
J J^Õ ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’ WÑ¨Ê\˜=~°‰Ωõ ~Ô `· ∞« Å∞ #∞Oz ~å=Åã≤# ''™êQÆ∞h\˜ Ãããπ |HÍ~ÚÅ∞ ~°^Œ∞Ì——
KÕÜ«∞|_»`å~Ú.
J ™êQÆ∞h\˜ Ñ¨^äŒHÍÖ’¡ Jqhux ~°∂Ñ¨Ù=∂Ñ≤, `«y# "Õ∞~°‰õΩ x^èŒ∞Å∞ ˆH\Ï~ÚOz, ã¨HÍÅOÖ’
„áê*ˇ‰õΩìÅ x~å‡}O Ñ¨ÓiÎ KÕÜ«∞_»O `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O „áê^è•#º`«. `«^•fi~å ~åROÖ’ #∂`«#
PÜ«∞Hõ@∞ì#∞ qãÎ̈iOz JkèHõ PÇ¨~°^•è <åºÅ L`«ÊuÎH˜ „áê^è•#º`«.
J PÜ«∞Hõ@∞ì z=i Éè∂í =ÚÅ h\˜ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ fˆ~Û q^èOŒ QÍ PÜ«∞Hõ@∞ì ã≤s÷ Hõ~} ° ‰õΩ ã¨`fi« ~° K«~º° Å∞.
J „Ñ¨H$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ HÍ~°}OQÍ ~Ô `· ∞« Å∞ `«~K° ∞« #+ì̈áÈ‰õΩO_® ~å„+Öì Ö’ ™êQÆ∞h\˜ =∞iÜ«Ú
=Ú~°∞QÆ∞h\˜ HÍÅfiÅ#∞ ÉèÏs x^è∞Œ Å`À P^è∞Œ hHõ~} ° KÕÑ@ ¨ _ì O» .
13
J Ü«Ú^Œú „áêuÑ¨kHõ# „QÍg∞} K≥~∞° =ÙÅ =∞~°=∞‡`«∞ÅÎ #∞ KÕÑ@ ¨ _ì O» , =~å¬ HÍÅOÖ’ =$^è•QÍáÈÜÕ∞
h\˜x K≥~∞° =ÙÅÖ’ xÅfi *ËãH≤ ˘#_»O ^•fi~å Éè∂í QÆ~ƒ° ù [ÖÏÅ Jaè=$kú, K≥~∞° =ÙÅ ¢HO˜ ^Œ =º=™êÜ«∞O,
„QÍ=∂ÅÖ’ Ñ¨â√◊ =ÙÅ‰õΩ h~°∞, =∞Ozh\˜ Ñ¨^HŒè ÍÅ‰õΩ h~°∞ JO^Œ∞`«∞Ok.
J ~åROÖ’ ™êQÆ∞Ö’H˜ ~åx ''x~°~H÷° õ Éè∂í =ÚÅ∞ ("Õãìπ ÖÏºO_£û)—— qã‘~Î O‚° QÆ}hÜ«∞OQÍ LOk. P
Éè∂í =ÚÅ#∞ ™êQÆ∞Ö’H˜ `≥KÛÕ O^Œ∞‰õΩ XHõ „Ñ¨`ºÕ Hõ ''x~°~H÷° õ Éè∂í =ÚÅ Jaè=$kú Ñ¨^HŒä Íxfl—— ~°∂á⁄OkOz
"å\˜x ™êQÆ∞Ö’H˜ fã¨∞‰õΩx ~å=_®xH˜ „áÈ`åûÇ¨ÏO.
J ''"å@~üÃ+_£ _≥=ÅÑπ"∞≥ O\ò „áÈ„QÍ"£∞—— uiy Ñ¨\+˜ =ì¨ O`«OQÍ J=∞Å∞
J "≥∞@ì =º=™êÜ«∞^•~°∞Å P^•Ü«∂xfl ÃÑOá⁄OkOK«∞@‰õΩ „Ñ¨`ÕºHõ Ñ¨^äŒHÍÅ#∞ ~°∂á⁄OkOz
J=∞Å∞KÕÜ«∞_»O.
Hõhã¨ =∞^ŒÌ`«∞ ^èŒ~°Å∞ / =∂Ô~¯\ÕQ∑ =º=ã¨÷ Ñ¨\˜+ì̈`«
J _®II™êfiq∞<å^è<Œ £ Hõq∞\© ã≤áê¶ ~°∞ûÅ "Õ∞~°‰Ωõ ZÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ =º=™êÜ«∞ L`«ÊuÎ Y~°∞ÛÅ g∞^Œ
50% J^Œ#OQÍ Hõhã¨ =∞^Œ`Ì ∞« ^è~Œ ° x~°Ü ‚ ∂« xH˜ K«~º° Å∞.
J ã‘Uã‘Ñ‘ ã≤áê¶ ~°ã∞¨ KÕã#≤ ^è~Œ Å° ∞ J=∞Å∞ HÍ‰õΩO_® L#fl ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ Hˆ O„^Œ „Ñ¨É∞íè `«fiOÃÑ· XuÎ_ç
fã¨∞‰õΩ=zÛ P ^è~Œ Å° #∞ J=∞Å∞ KÕ~ÚOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
J ~åROÖ’ ÑÖ_çOKÕ Ñ¨Å∞ ÑÖ@Å‰õΩ Hˆ O„^Œ „Ñ¨É∞íè `«fi ™ê÷~ÚÖ’ Hõhã¨ =∞^Œ`Ì ∞« ^è~Œ Å° ∞ x~°~‚ ÚOK«x
HÍ~°}OQÍ ~åROÖ’ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ ''~åR =º=™êÜ«∞ Y~°∞ÛÅ∞–^è~Œ Å° ãÖÑ¶∞¨ O——#∞ U~åÊ@∞ KÕã≤
Jxfl ÑÖ@Å‰õΩ ''y@∞ìÉÏ@∞ ^è~Œ Å° ∞—— ÖË^• ''¿ã\ì ò J_»fi~Ú[s ^è~Œ —° — Å#∞ x~°~‚ ÚOz J=∞Å∞
KÕÜ∞« _»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
J ~Ô `· ∞« Å‰õΩ y@∞ìÉÏ@∞ ^è~Œ Å° ∞ ã¨=∞‰õÄ~°Û_®xH˜ HõhãÖ ~°∂.1000 HÀ@¡`À ''=º=™êÜ≥∂`«Ê`«∞ÅÎ
„áÈ`åûÇ¨ÏHõ ^è~Œ Å° xkè—— (=∂Ô~¯\ò WO@Ô~fi#¬<£ Ñ¶O¨ _£)#∞ U~åÊ@∞
J ~°∂.500 HÀ@¡`À ''Ô~`· ∞« ~°H} Δí xkè——x U~åÊ@∞ KÕã,≤ Hˆ O„^ŒO #∞O_ç =KÕÛ „Ñ¨H$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ
xkèx ‰õÄ_® P xkèH˜ *’_çOz ~åROÖ’ „Ñ¨H$õ u "≥Ñ· s¨ `åºÅ x"å~°}‰õΩ =∞iÜ«Ú ÑÖ@Å∞
#+¨áì È~Ú# ~Ô `· åOQÍxH˜ ÑïÇ¨~°O W=fi_®xH˜ qxÜ≥∂yã¨∞OÎ k.
J H˘|ƒi, "Õ~∞° â◊#QÆ, K≥é‰õΩ =∞iÜ«Ú ~åROÖ’ ÑÖ_çOKÕ W`«~° ÑÖ@Å#∞ Hõhã¨ =∞^Œ`Ì ∞« ^è~Œ Å°
ÑïkèÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ~å=_®xH˜ Hõ$+≤. K≥é‰õΩ ¿ã\ì ò J_»fi~Ú[s ^è~Œ ° x~°Ü ‚ ∂« xH˜ „Ñ¨`ºÕ Hõ K«~º° Å∞.
J ã¨∞ÉÏ|∞Öò, ã¨~∞° QÆ∞_»∞, *Ï=∂~ÚÖò, â◊#QÆ, "≥ÚHõ¯*Á#fl, Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù, áê"≥∂e"£ QÔ ÅÅ∞ =∞iÜ«Ú
W`«~° =º=™êÜ«∞ L`«Ê`«∞ÅÎ ‰õΩ y@∞ìÉÏ@∞ ^è~Œ Å° ∞ HõeÊOK«_®xH˜ „Ñ¨É∞íè `«fiO ZÑ¨Ê\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ `«H}Δõ
K«~°ºÅ∞
ÑÖ@Å c=∂
J „QÍ=∞O Ü«¸x\òQÍ ÑÖ@Å c=∂ Ñ¨^HŒä Oõ J=∞Å∞. ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞}ÏÅ∞ fã¨∞‰õΩ#fl "åiˆH
HÍ‰õΩO_® ÑÖ@Å∞ #+ì̈áÈ~Ú# ~Ô `· ∞« ÅO^ŒiH© c=∂ Ñ¨^HŒä Oõ =iÎOKÕ q^èOŒ QÍ K«~º° Å∞, ÑÖ@Å
c=∂ Ñ¨^HŒä Oõ „Ñ‘q∞Ü«∞O#∞ ¢H=õ ∞O `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® ~åR „Ñ¨É∞íè `«fiO K≥eã¡ ∞¨ OÎ k.
14
J ÑÖ@Å c=∂ Ñ¨^HŒä Oõ ÑïkèÖ’H˜ Jxfl ÑÖ@Å#∞ KÕ~Û° _®xH˜ K«~º° Å∞. `«~K° ∂« ãÖÉèqí OKÕ
Ñ¨Ù~°∞QÆ∞/ `≥Q∞Æ à◊¡ =Å# =∞iÜ«Ú U#∞QÆ∞Å∞, J_»q ÑÖ^Œ∞Å∞, HÀ`«∞Å =Å¡ ãÖÉèqí OKÕ ÑÖ@
#ëêìÅ#∞ ‰õÄ_® W#∂ûÔ~<£û ÑïkèÖ’H˜ fã¨∞‰õΩx ~å=_®xH˜ K«~º° Å∞
W`«~° á„ ê^è•#º`åOâßÅ∞
J "Õ~°∞â◊#QÆ =∞iÜ«Ú W`«~° #∂<≥yO[Å ÑÖ@Å‰õΩ J#O`«Ñ¨Ù~°OÖ’ ''„Ñ¨`ÕºHõ Hõq∞+¨#ˆ~\ò——
U~åÊ@∞.
J *ÏfÜ«∞ „QÍg∞} Láêkè Ç¨g∞ Ñ¨^HŒä Íxfl =º=™êÜ«∞ ~°OQÍxH˜ qãïÎ Oz J@∞ ~Ô `· ∞« Å‰õΩ, W@∞
Láêkèx PtOKÕ =~åæÅ‰õΩ... W~°∞=ÙiH˜ „Ñ¨Ü≥∂[#O KÕ‰õÄˆ~Û q^èŒOQÍ J#∞ãÖ^è•#O
KÕÜ«∞|_»∞`«∞Ok.
J Ñ¨Å∞ =º=™êÜ«∞ Ñ¨#∞Å#∞, =º=™êÜ«∂xH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# =∞øeHõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å HõÅÊ#
HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ D Ñ¨^HŒä Oõ HÕ^Œ KÕ~Û° _»O.
J ~ÀA"ås Láêkèx PtOKÕ "åiH˜ K≥eO¡ K«=Åã≤# "Õ`<« åÖ’¡ ã¨QÉÆ Ïè QÆO ~Ô `· ∞« Å #∞O_ç, =∞~À
ã¨QOÆ ''Láêkè Ç¨g∞ Ñ¨^HŒä Oõ x^è∞Œ Å—— #∞O_ç K≥eO¡ K«|_»`å~Ú.
J nx =Å# ~Ô `· ∞« Å J=ã¨~åÅ "Õ∞~°‰Ωõ Ñ¨x"å~°∞ ÅaèOK«_"» ∞Õ HÍHõ Láêkè Ç¨g∞ Ñ¨^HŒä Oõ HÕ^Œ
Z‰õΩ¯= =∞OkH˜, n~°H… ÍÅO Ñ¨#∞Å∞ Åaè™êÎ~Ú.
J J#fl^•`« ÅaÌHÀãÖ ''Ô~`· ∞« ™ê=∂lHõ Éè„í ^Œ`« - Lz`« c=∂ =∞iÜ«Ú ÃÑ#¬<—£ — Ñ¨^HŒä Oõ .
J =º=™êÜ«∞^•~°∞Å‰õΩ ''Z<£.\˜.P~ü. Hõ~¬° Hõ „Ñ¨QuÆ Ñ¨^HŒä Oõ —— ¿Ñ~°∞`À XHõ =ºHÎ̃QÆ`« QÆ∞iÎOÑ¨Ù HÍ~°∞¤
(=∞bìÑ~¨ Ê° ãπ S_≥O\˜\© HÍ~°∞)¤ *Ïs.
J P^è∞Œ xHõ ã¨=∂Kå~° ™êOˆHuHõ Ñï*Ï˝<åxfl ÃÑ^ŒÌ Z`«∞#Î qxÜ≥∂yOK«_O» ^•fi~å ~Ô `· åOQÍxH˜
x~°O`«~O° =º=™êÜ«∞ ãÖ|O^è"Œ ∞≥ #ÿ ã¨ÅÇ¨ ãÖ„Ñ¨kOÑ¨ÙÅ#∞ JOkOK«_O» . nxHÀãÖ XHõ
„Ñ¨`ºÕ Hõ \©g Kèå#Öò#∞ ~Ô `· åOQÍxH˜ Ñ¨ÓiÎQÍ JOH˜Ò« KÕÜ∞« _»O.
J =º=™êÜ«∞ âßGA˝Å∞, ~Ô `· ∞« Å`À ''\’Öò „Ñ¶‘ á¶È<£ ^•fi~å >ˇeHÍ#Êù~Ô xûOQ∑, HÍÖò ÃãO@~°¡ ^•fi~å
ã¨=∂Kå~åxfl JOkOK«_»O——. D HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ ã¨=∞#fiÜ«∞O KÕÜ«∞_®xH˜ ~åR™ê÷~ÚÖ’
„Ñ¨`ºÕ HõOQÍ ''=º=™êÜ«∞ ã¨=∂Kå~° qãÎ̈~} ° —— Hˆ O„^ŒO U~åÊ@∞
J ~åROÖ’ Jxfl lÖÏ¡Å‰õΩ Hõ$+≤ q*Ï˝# Hˆ O„^•Å∞ qãïÎ OÑ¨*Ü Ë ∞« _»O.
J `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO =∞O_»Å/Ñ¨@}ì ™ê÷~ÚÖ’ U~åÊ@∞ KÕÜ∞« `«ÅÃÑ\ì̃# ''P^è∞Œ xHõ Jaè=$kú
ã¨=Ú^•Ü«∂Å——Ö’ ÉèÏQÆOQÍ „Ñü =∞O_»ÅOÖ’ „ÃÑ"· @ Õ ∞ ~°OQÆ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO`À ''=º=™êÜ«∞
P^è•i`« áêi„âßq∞Hõ "å_»——#∞ <≥ÅH˘ÅÊ|_»∞`«∞Ok.
J D áêi„âßq∞Hõ "å_»ÅÖ’ ''á¶ê~°fi~ü–¤ ÉÏºH±=~ü¤ WO\˜„Qˆ +¨<—£ —, „\ÏHõ~ì ∞° ,¡ Ç¨~Ô fiã¨~ì ∞° ¡ ÖÏO\˜ =º=™êÜ«∞
Ü«∞O„`åÅ∞, ÑïHõ~åÅ∞ ã¨~Ñ° ~¨¶ å ^•fi~å =º=™êÜ«∞ P^è•i`« Ñï„â◊=∞Å‰õΩ „áÈ`åûÇ¨ÏO.
15
J ''áÈãπì Ç¨~Ô fiãπì >ˇHÍflÅr ã¨sfiÃããπ——#∞ Ñ¨\ +˜ Ñì¨ i¨ z qq^èŒ ÑÖ@Å‰õΩ ''"åºÅ∂º Z_ç+<¨ —£ — KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ
"≥ã∞¨ Å∞ÉÏ@∞ HõÅ∞QÆ*Ü Ë ∞« |_»∞`«∞Ok.
J =º=™êÜ«∞ P^è•i`« Ñï„â◊=∞Å ™ê÷Ñ#¨ ‰õΩ ÉèÏsQÍ „áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ∞, ~å~ÚfÅ∞ ã¨=∞‰õÄ~°Û|_»`å~Ú.
J =º=™êÜ«∞ ~°OQÍxH˜ (J#∞|O^èŒ ~°OQÍÅ`À ã¨Ç¨ ) JkèHõ „áê^è•#º`«xã¨¥Î QÆ}hÜ«∞OQÍ |_≥\˚ ò
Hˆ \Ï~ÚOÑ¨ÙÅ∞ ÃÑOÑ¨Ù.
J =º=™êÜ«∞ q^Œº, Ñïâ’^è#Œ , qãÎ̈~} ° qÉèÏQÍÅ Ñ¨\+˜ `ì̈ ‰« Ωõ |_≥\˚ òÖ’ JkèHõ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨ÙÅ∞.
J ~åROÖ’ ''¿ãO„nÜ«∞ =º=™êÜ«∞O—— (P~åæxH± á¶êi‡OQ∑)‰õΩ „áÈ`åûÇ¨ÏO.
J =º=™êÜ«∞ Ñïâ’^è#Œ Ö’ xëê‚`∞« Öˇ#· =º=™êÜ«∞ âßG"Õ`ÅÎ« ‰õΩ =∞iÜ«Ú qq^èŒ ÑÖ@Ö’¡ JkèHõ
L`åÊ^ŒH`õ « ™êkèã∞¨ #Î fl P^Œ~≈° ~Ô `· ∞« Å‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ QÆ∞iÎOÑ¨Ù, „áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ∞. „QÍg∞} Ü«Ú=`«‰Ωõ
=º=™êÜ«∞ Ñ¨#∞ÅÖ’ áÈ\©Å∞ x~°fiÇ≤ÏOz q*Ë`Å« ‰õΩ „áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ∞. „Ñü ãÖ=`«û~°O ãÖ„HÍOu
ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ Jxfl lÖÏ¡ÅÖ’ ''ãÖ„HÍOu Hõ~°¬Hõ L`«û"åÅ∞—— [iÑ≤, „áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ∞
JO^Œ*ËÜ«∞|_»`å~Ú.
J ~åROÖ’ =º=™êÜ«∞ q*Ï˝<åxfl ~Ô `· ∞« Å‰õΩ JOkOK«\ÏxH˜ =∞O_»Å ™ê÷~ÚÖ’ âßâ◊fi`« „áêuÑ¨kHõ#
=º=™êÜ«∞ JkèHÍ~°∞Å xÜ«∂=∞HõO.
J ~Ô `· ∞« Å ™êfinè#OÖ’ LO_ç "å~°∞ Ñ¨<fl≥ O_Õà‰¡◊ Ωõ ÃÑQ· Í ™êQÆ∞ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞#fl „Ñ¨É∞íè `«fi áÈ~°OÉ’‰õΩ,
JÃã<· ¤£ Éè∂í =ÚÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz XHõ ÃÇÏHÍì~∞° =∂QÍ}˜ Éè∂í q∞ ÖË^• 2 ÃÇÏHÍì~¡° "≥∞@ì Éè∂í q∞
Ö’Ñ¨Ù, „Ñ¨Éèí∞`«fiO x~°‚~ÚOz# ~°∞ã¨∞=Ú`À "åiH˜ Ñ¨ÓiÎ Ç¨Ï‰õΩ¯Å#∞ HõeÊOK«_®xH˜ „Ñ¨`ÕºHõ
K«@Oì . nx=Å¡ PÜ«∂ Éè∂í =ÚÅ ¢HÜ õ ∞« q¢HÜ õ ∂« ÅÃÑ· ~Ô `· ∞« Å‰õΩ W|ƒOk HõÅ∞QÆ‰Ωõ O_®, Ñ¨ÓiÎ
¿ãfiK«Û,ù Ç¨Ï‰õΩ¯ HõeÊOK«_O» `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì ^èºÕ Ü«∞O.
J =º=™êÜ«∞ Éè∂í =ÚÅÃÑ· il„¿ã+ì <¨ £ Kèås˚Å∞ 6% q∞OK«‰Ωõ O_® xÜ«∞O„uOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
=∞Ç≤Ïà◊Å ¿Ñi@ [iˆQ il„¿ã+ì #¨ Ã¡ Ñ· 2% ~å~Úf HõeÊOK«|_»∞`«∞Ok.
=º=™êÜ«∞ J#∞|O^èŒ ~°OQÍÅ∞
J áê_ç Ñ¨â√◊ =ÙÅ∞, Q˘„Ô~Å∞, "Õ∞HõÅ∞, áœ„bì "≥ÚII Ñ¨â√◊ ãÖÑ¨^Œ H˘#∞QÀÅ∞ÃÑ· ~°∂.25,000 Ö’Ñ¨Ù
ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞}ÏÅ∞ =_ô¤ ÖË‰Ωõ O_®, PÃÑ#· Hˆ =ÅO 25 ÃÑã· Å¨ =_ô¤ K˘Ñ¨ÙÊ# ~°∞}ÏÅ∞
J Ñ¨â√◊ QÆ}Ïaè=$kú H˘~°‰Ωõ ~åROÖ’ "≥@~°fls _®Hõ~ì ¡° ãÖYº#∞ ÃÑOK«_O»
J L#fl`« „âı}˜ Ñ¨â√◊ QÆ}Ïaè=$kú H˘~°‰Ωõ „âı+"ì̈ ∞≥ #ÿ g~åºxfl ¿ãHõiOz „QÍg∞} ™ê÷~ÚÖ’<Õ Ñ¨â√◊ =ÙÅ‰õΩ
Hõ$„u=∞ QÆ~ƒ° ^ù •è ~°} ™œHõ~º° O HõÅ∞QÆ*Ü
Ë ∞« |_»∞`«∞Ok. nxH˜QÍ#∞ lÖÏ¡Ö’ "≥ÚÉˇÖ· ò "åÇ¨Ï<åÅ
U~åÊ@∞‰õΩ K«~º° Å∞.
J L^•º#=<åÅ ™êQÆ∞Ö’ aO^Œ∞, `«∞OÑ¨~° ¿ã^•ºxH˜, PÜ«∂ ÑÖ@Å∞ "Õ¿ã „áêO`åÅ#∞ |\˜ì 90
âß`«O "Õ∞~°‰Ωõ ãäû_ô.
16
W`«~° K«~º° Å∞
J ''Ãã*ò——Å K«\Ïìxfl ã¨=∞„QÆOQÍ ã¨g∞HΔ̃Oz Ö’@∞áê@¡#∞ ãïk^Œ_Ì O»
J Éè∂í =ÚÅ∞ HÀÖ’ÊÜÕ∞ "åiH˜ `«ÑÊ¨ xãïQÍ Ãã*òÅÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO HõeÊOK«_O»
J ~Ô `· ∞« Å JcèëêìxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ HÍO„ÔQãπ „Ñ¨É∞íè `«fiO ¿ãHõiOz# Éè∂í =ÚÅ#∞ uiy ~Ô `· ∞« Å‰õΩ
JÑ¨ÊyOK«_»O.
J Ãã*òÅ x~åfiÇ¨Ï‰õΩÅ∞ ~Ô `· ∞« Å #∞O_ç Éè∂í =ÚÅ#∞ H˘O>Ë, "åˆ~ <Õ~∞° QÍ ~Ô `· ∞« Å`À ãÖ„Ñ¨kOz
=∂Ô~¯\ò ^è~Œ #° ∞ K≥eO¡ z "åi P"≥∂^ŒO "Õ∞~°‰Ωõ Éè∂í =ÚÅ∞ ¿ãHõiOKÕ q^è•#O.
J HÀã¨Öì ò HÍi_®~ü =O\˜ ÉèÏs Ñ¨^HŒä ÍÅ ¿Ñ~°∞`À =∞`«ûºHÍ~°∞Å∞, z#fl, ã¨#flHÍ~°∞ ~Ô `· ∞« Å‰õΩ J<åºÜ«∞O
[iˆQ gÅ∞ ÖË‰Ωõ O_® áêi„âßq∞HÍaè=$kú q^è•<åÅ ~°∂Ñ¨HÅõ Ê#.
J =º=™êÜ«∞ ‰õÄbÅ‰õΩ K«@|ì ^Œ"Ì ∞≥ #ÿ Hõhã¨ "Õ`<« åÅ∞ ÅaèOÑ¨*Ü Ë ∞« @O`À áê@∞, "åiH˜ P~ÀQÆº
cè=∂ Ñ¨^HŒè Íxfl „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ@ì_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
=º=™êÜ«∞ =∂Ô~¯\ÕQ∑ =º=ã¨÷ Ñ¨\+˜ `ì̈ «
- =º=™êÜ«∞ =∂Ô~¯\ÕQ∑ =º=ã¨#÷ ∞ ã¨=¸ÅOQÍ „Ñ¨HÍΔ à◊#
- q^è•<åÅ ~°∂Ñ¨HÅõ Ê#‰õΩ XHõ ''L#fl`«™ê÷~Ú xÑ¨Ù}∞Å Hõq∞\©——
- Ñ¨\+˜ "ì̈ ∞≥ #ÿ ''=∂Ô~¯\ò WO@~ü"#≥ ¬<£ ã‘¯"£∞——
- ''Ô~`· ∞« |*Ï~°—¡ — =º=ã¨#÷ ∞ Ñ¨\+˜ Ñì̈ ~¨ K° ∞« @
- ''=∂Ô~¯\ò Ü«∂~°∞Å¤ P=~°}Ö’ =º=™êÜ«∞ y_»O¤ QÆ∞Å∞, j`«Å y_»O¤ QÆ∞Å∞ x~å‡}O——
- ''=∂Ô~¯\ò Ãããπ——#∞ =º=™êÜ«∞^•~°∞Å ™œHõ~åºÅ‰õΩ qxÜ≥∂yOK«|_»∞`«∞Ok.
- Ñ¨\+˜ "ì̈ ∞≥ #ÿ ''áÈã¨∞ì Ç¨~Ô fiãπì >ˇHÍflÅr——H˜ „áÈ`åûÇ¨ÏO.
™ê#∞‰õÄÅ"≥∞#ÿ ã¨ÇÏ¨ HÍ~° ~°OQÆO
- ''Ô~`· ∞« q∞„`«—— „QÆ∂Ñ¨ÙÅ ^•fi~å H“Å∞ ~Ô `· ∞« Å Pi÷Hõ J=ã¨~åÅ#∞ fˆ~Û q^èOŒ QÍ ã¨ÇÏ¨ HÍ~° =º=ã¨#÷ ∞
fiÛk^ŒÌ_»=∞ø`«∞Ok.
– „QÍg∞} =º=ã¨Ö÷ ’ ''Ô~`· ∞« q∞„`« „QÆ∂Ñ¨ÙÅ——#∞ |Ö’¿Ñ`«O KÕã,≤ g\˜ ^•fi~å ã¨ÇÏ¨ HÍ~° ~°∞} ™œHõ~º° O,
W`«~° H©ÅHõ JOâßÅ#∞ ã¨=∞#fiÜ«∞O KÕÜ∞« _»O ^•fi~å ~Ô `· ∞« J=ã¨~åÅ#∞ f~°Û|_»`å~Ú.
- ã¨ÇÏ¨ HÍ~° ãÖÑ¶∂¨ Å x~°fiÇ¨Ï}Ö’ „Ñ¨É∞íè `«fi *’HõºO ‰õΩkOz ã¨É∞íè ºÅ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ∞ HÍáê_»|_»`å~Ú.
- =∂ºH±û K«@Oì ÑïkèÖ’H˜ ã¨fiK«ÛOù ^ŒOQÍ "≥à§ı ãÖÑ¶∂¨ Å‰õΩ ¿ãfiK«Ûxù =fi|_»∞`«∞Ok.
- ã¨Ç¨ÏHÍ~° |∞∞} ™œHõ~åºxfl „QÍg∞} ™ê÷~ÚÖ’ Ô~·`åOQÍxH˜ JO^Œ*ËÜ«∞_®xH˜ Jxflq^è•ÖÏ
`≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO Hõ$+≤ *Ëã∞¨ OÎ k.
17
h\˜áê~°∞^ŒÅ ~°OQÆO
„Ñ¨ÑO¨ K«"åºÑÎ̈OQÍ J#uHÍÅOÖ’<Õ PÇ¨~° Éè„í ^Œ`‰« Ωõ U~°Ê_»#∞#fl =ÚÑ¨C#∞ QÆ∞iOz =º=™êÜ«∞
~°OQÍxH˜ K≥Ok# „Ñüáê^Œ#Ö’¡ q=iOK«_O» [iyOk. =º=™êÜ«∞~°OQÆOÖ’ L`åÊ^ŒHõ â◊HxÎ˜ ÃÑOK«_®xH˜
™êQÆ∞h\˜ ™œHõ~°ºO J`«º=ã¨~°O. =∞# ^Õâ◊OÖ’ ÉèÏs „áê*ˇ‰õΩìÅ x~å‡}O Ñ¨Å∞ „Ñ¨}ÏoHÍ|^Œú"≥∞ÿ#
Ö’áêÅ`À ã¨`=« ∞`«=∞=Ù`ÀOk. Wk h\˜ „áê*ˇ‰Ωõ Åì x~å‡}O q+¨Ü∞« OÖ’ =∞iO`«QÍ ã¨∞ã¨Ê+Öì . Wk
`≥eã≤ ‰õÄ_® ~åR „Ñ¨É∞íè `«fiO ÉÏ^èºŒ `å~°ÇÏ≤ `«OQÍ =º=Ç¨ÏiOz [ÅÜ«∞*Ï˝xfl ^è#Œ Ü«∞[˝OQÍ =∂iÛOk.
~Ô `· åOQÆ ãÖHˆ =Δ ∞O Ñ¨@¡ z`«âÎ √◊ kú ÖËx HÍO„ÔQãπ „Ñ¨É∞íè `«fiO Hõ$ëê‚, QÀ^•=i [ÖÏÖ’¡ =∞# Ç¨Ï‰õΩ¯Å
Ñï~°HíΔ}‰õΩ ãÖ|OkèOz qÑ¶¨ÅO K≥OkOk. h\˜áê~°∞^ŒÅ ~°OQÍxH˜ ãÖ|OkèOz `≥^Õáê ã¨Ê+ì̈`«,
x|^Œú`«Å`À =º=Ç¨ÏiOz ~åR Ô~·`åOQÆ „Ñ¨Ü≥∂[<åÅ#∞ HÍáê_»∞`«∞Ok. ~åROÖ’ ÅaèOKÕ Jxfl
~°HÍÅ [Å =#~°∞Å#∞ ã¨kfixÜ≥∂QÆO KÕã≤ gÖˇ#· O`« "Õ∞~°‰Ωõ ™êQÆ∞h~°∞ JOkOK«_®xH˜ ã¨~fi° â◊‰Ωõ ÅÎ ∂
X_»∞¤`«∞Ok.
J ~åROÖ’ ã¨=∞„QÆ [Åq^è•<åxfl ~°∂á⁄OkOz „áêO`åÅ =∞^èºŒ qÉè^ Ë •Å∞ `«Ö`ˇ ‰Î« Ωõ O_® #n[ÖÏÅ
ÑÖÑ≤}H© ˜ K«~º° Å∞.
J JO`«~~ ü åR #n [ÖÏÅ XÑ¨ÊO^•Å#∞ =∞iÜ«Ú J"å~°∞Å¤ #∞ Q“~°qã¨¥Î #n[ÖÏÅÃÑ· ~å„ëêìxH˜
~å=Åã≤# h\˜ "å\ÏÅ#∞ =∞iÜ«Ú Ç¨Ï‰õΩ¯Å#∞ HÍáê_»∞‰õΩ<Õ q^èOŒ QÍ <åºÜ«∞Ñ¨~"° ∞≥ #ÿ , K«@Ñì ~¨ "° ∞≥ #ÿ
K«~°ºÅ∞.
J QÀ^•=i, Hõ$ëê‚, `«∞OQÆÉ„íè ^Œ, <åQÍ=o, =Oâ◊^•è ~° =∞iÜ«Ú W`«~° #^Œ∞ÅÃÑ· ZQÆ∞= ~å„ëêìÖ# ·ˇ
=∞Ç¨~åR =∞iÜ«Ú Hõ~åfl@Hõ ~å„ëêìÅ∞ x~å‡}O KÕã∞¨ #Î fl J¢H=õ ∞ „áê*ˇ‰Ωõ Åì #∞ (ÉÏc¡ =∞iÜ«Ú
W`«~° „áê*ˇ‰Ωõ Åì ∞) J_»∞H¤ À=_®xH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ ~å[H©Ü∞« , K«@Ñì ~¨ "° ∞≥ #ÿ =∞iÜ«Ú <åºÜ«∞Ñ¨~"° ∞≥ #ÿ
K«~°ºÅ∞.
J áÈÅ=~°O =∞iÜ«Ú Ñ¨ÙezO`«Å`Àáê@∞ ~åROÖ’ „Ñ¨ã∞¨ ` Î O« x~å‡}OÖ’ L#fl „áê*ˇ‰Ωõ Åì ‰õΩ `«Q∞Æ
suÖ’ x^è∞Œ Å∞ Hˆ \Ï~ÚOz Ñ¨#∞Å#∞ "ÕQ=Æ O`«O KÕã≤ ã¨HÍÅOÖ’ Ñ¨ÓiÎ KÕÜ∞« _®xH˜ K«~º° Å∞.
J [ÅÜ«∞[˝O ¿Ñi@ [~°∞QÆ∞`«∞#fl Jqhux, JOK«<åÅÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞#fl J¢H= õ ∂Å#∞, Ñ¨#∞Å <å}º`å
Ö’áêÅ#∞ JiHõ@_ì ®xH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ K«~º° Å∞.
J ~åROÖ’ h\˜áê~°∞^ŒÅ ~°OQÆOÖ’ =Ù#fl ZuÎáÈ`«Å Ñ¨^H Œä ÍÅ‰õΩ =∞iÜ«Ú „Ñ¨ã∞¨ `Î O« x~å‡}OÖ’
=Ù#fl ZuÎáÈ`«Å „áê*ˇ‰Ωõ Åì ‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ q^Œ∞º`ü L`åÊ^Œ#‰õΩ, q^Œ∞º`ü qxÜ≥∂QÆ ÉèÏ~°O ~Ô `· ∞« ÅÃÑ·
Ñ¨_‰» Ωõ O_® „Ñ¨É∞íè `«fi"Õ∞ q^Œ∞º`ü Kèås˚Å#∞ =∞iÜ«Ú x~°fiÇ¨Ï} Y~°∞ÛÅ#∞ Éèií OKÕ q^èOŒ QÍ K«~º° Å∞.
J =KÕÛ J~Ú^Œ∞ ãÖ=`«û~åÖ’¡ (2009-2014) „Ñ¨ã¨∞Î`«O x~å‡}OÖ’ =Ù#fl „áê*ˇ‰õΩìÅ Ñ¨ÓiÎH˜
ã¨=∞„QÆ „Ñ¨}ÏoHõ =∞iÜ«Ú „Ñü „áê*ˇ‰Ωõ ì Ñ¨ÓiÎ KÕÜ∞« _®xH˜ xiú+ì̈ „Ñ¨}ÏoHõ#∞ x~åúiOz ã¨HÍÅOÖ’
„áê*ˇ‰Ωõ Åì hfl Ñ¨ÓiÎKãÕ ≤ ~Ô `· åOQÍxH˜ ™êQÆ∞h~°∞ JOkOK«_®xH˜ z`«âÎ √◊ kú`À Hõ$+≤. h\˜ „áê*ˇ‰Ωõ Åì
Ñ¨ÓiÎ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `åfixH˜ „áê^è•#º`åOâ◊O.
J Hõ$ëê‚ #n[ÖÏÅ „\˜|∞º#Öò =ÚO^Œ∞ ~åRO #∞O_ç |Å"≥∞# ÿ "å^Œ#Å∞ qxÑ≤Oz QÆ`« |Kå=`ü
J"å~°∞¤ „Ñ¨HÍ~°O Hõ$ëê‚ q∞QÆ∞Å∞ [ÖÏÅ ÃÑ#· =∞#‰õΩ#fl hà◊§#∞ ''"å_»∞‰õΩ<Õ ¿ãfiK«Û#ù ∞ Ç¨Ï‰õΩ¯——QÍ
á⁄O^Œ_®xH˜ „Ñ¨Ü∞« `«flO KÕ™êÎO.
18
q^Œ∞º`ü~°OQÆO
PO„^èŒ„Ñ¨^ÕâòÖ’ `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêÅ<å HÍÅOÖ’ q^Œ∞º`ü ~°OQÆO ãïH˘`«Î "≥Å∞QÆ∞Å#∞
ãÖ`«iOK«∞‰õΩO>Ë, „Ñ¨ã∞¨ `Î « HÍO„ÔQãπ „Ñ¨É∞íè `«fi Ç¨ÏÜ«∂OÖ’ D ~°OQÆOÃÑ· pHõ\˜ "Õ∞Ñ¶∂¨ Å∞ Hõ=Ú‡‰õΩ<åfl~Ú.
=ÚO^Œã∞¨ Î „Ñ¨}ÏoHõÅ∞ ÖËHõ ~åR „Ñ¨*ÏhHõO „Ñ¨ã∞¨ `Î O« Z^Œ∞~˘¯O@∞#fl Hõ~Ô O@∞ HõëêìÅ∞ Jhfl Whfl HÍ=Ù.
=º=™êÜ«∞, áêi„âßq∞Hõ ~°OQÍÅ‰õΩ ã¨„Hõ=∞OQÍ q^Œ∞º`ü ã¨~Ñ° ~¨¶ å ÖËHõ "å\˜ L`«Ê`«∞ÅÎ ÃÑ· f„= „Ñ¨ÉÏè =O
Ñ¨_»∞`ÀOk.
ZxflHõÅ‰õΩ =ÚO^Œ∞ HÍO„ÔQãπ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ P~åƒù@OQÍ WzÛ# Ç¨g∞Å∞... ~Ô `· ∞« ÅO^ŒiH© Lz`«
q^Œ∞º`ü, ¿Ñ^ŒÅO^ŒiH© Lz`« q^Œ∞º`ü |Å∞ƒ, PHÍfi ~Ô `· ∞« Å‰õΩ Lz`« q^Œ∞º`ü, ZuÎáÈ`«Å Ñ¨^HŒä ÍÅ‰õΩ
Lz`« q^Œ∞º`ü, q^Œ∞º`ü Kås˚Å‰õΩ ~ÀÖòÉÏºH± (2000 ãÖII =ÚO^Œ∞ <å\˜ Kèås˚Å∞), QÆ$Ç¨Å‰õΩ 24
QÆO@Å q^Œ∞º`ü ã¨~Ñ° ~¨¶ å, 100 ~ÀAÅÖ’<Õ ÃÑO_çOQ∑ ^Œ~M° Ïã¨∞ÅÎ Ñïëê¯~°O, 30 ~ÀAÖ’¡ H˘`«Î
^Œ~M° Ïã¨∞ÅÎ ‰õΩ q^Œ∞º`ü Hõ<H≥ #Δõ ∞¡, Ñ‘ÑU‘ ÅÃÑ· ã¨g∞HõΔ ÖÏO\˜q QÍeH˜ H˘@∞ì‰Ωõ áÈÜ«∂~Ú. =º=™êÜ«∞~°OQÍxH˜
12 QÆO@Åáê@∞ q^Œ∞º`ü W™êÎ##fl Ç¨g∞ J=∞Å∞Ö’ J~Ú^•~°∞ QÆO@Å‰õΩ q∞OK«Háõ È=_»O ^Œ∞~°^$Œ +¨Hì ~õ O° .
q^Œ∞º`ü~O° QÆO x~°H¡ ÍΔ ºxH˜ QÆ∞~Ô #· HÍ~°}OQÍ q^Œ∞º`ü~O° QÆ x~°fiÇ¨Ï} HÍO„ÔQãπ „Ñ¨É∞íè `«fi Ç¨ÏÜ«∂OÖ’
Ñ¶∞¨ ’~°OQÍ qÑ¶Å¨ "≥∞Oÿ k. _ç„ã≤|ì ∂º+¨<£ <≥\ò=~ü¯ ‰õΩÑ¨Ê‰õÄeOk. 25 "ÕÅ‰õΩ ÃÑQ· Í MÏmQÍ L#fl L^ÀºQÍÅ#∞
Éèsí Î KÕÜ∞« ÖË^∞Œ . Ñ¶Ó¨ ºAÅ∞ áÈ`Õ "Õ¿ã JkèHÍ~° Ü«∞O„`åOQÆO ÖË^∞Œ . „\Ï<£ûá¶ê~°‡~°∞¡ K≥_áç È`Õ Ñ¨\Oì̃ K«∞‰õΩ#fl
<å^ä∞Œ _»∞ ÖË_∞» . „\Ï<£ûá¶ê~°‡~ü "≥i· OQ∑ ãïQÍ ÖËx HÍ~°}OQÍ J<ÕHõ „Ñ¨=∂^•Å∞ [iQÍ~Ú. QÆ`« 5
ãÖ=`«û~åÖ’¡ q^Œ∞º`ü ëêH±Å HÍ~°}OQÍ 2600 =∞OkH˜ ÃÑQ· Í ^Œ∞~°‡~°}O áêÖÜ«∂º~°∞. ~åR =∂#=
Ç¨Ï‰õΩ¯ Hõq∞+¨<£ ~Ô `· ∞« Å∞ q^Œ∞º`ü ëêH±Å`À K«xáÈ=_»O Ñ¨@¡ „\Ï<£ûHÀ‰õΩ <À\©ã∞¨ Å∞ *Ïs KÕã#≤ L^ŒO`åÅ∞
L<åfl~Ú. J~Ú<å ã¨~Ñ° ~¨¶ å#∞ Ñ¨\+˜ Ñì̈ i¨ KÕ@O^Œ∞‰õΩ Z@∞=O\˜ K«~º° Å∞ fã¨∞HÀHõáÈ=_»O â’K«hÜ«∞O.
HõhãÖ K«xáÈ~Ú# "åi ‰õΩ@∞OÉÏÅ‰õΩ #+ì̈Ñi¨ Ç¨~°O ‰õÄ_® W=fiÖË^∞Œ . ~åROÖ’ =~å¬Å∞ ÉÏQÍ
‰õΩiã≤ i[~åfiÜ«∞~üÅ∞ xO_»∞QÍ L<åfl q^Œ∞º^Œ∞`«ÊuÎ =∂„`«O ÃÑ~°Q‰Æ Ωõ O_® q^Œ∞º`ü H˘~°`« Jxfl ~°OQÍÖ’¡
„Ñ¨ã∞¨ Êù@OQÍ Hõ#Ñ¨_Oç k.
=º=™êÜ«∞ ~°OQÍxH˜ ˆH=ÅO J~Ú^•~°∞ QÆO@Å∞=∂„`«"Õ∞ q^Œ∞º`ü ã¨~°Ñ¶¨~å KÕÜ«∞_»O,
QÆ$Ç¨ÏŸÑ¨Ü∂≥ QÍÅ‰õΩ ÉèÏs „Ñ¨H\õ `˜ ,« J„Ñ¨H\õ `˜ « q^Œ∞º`ü HÀ`«Å∞, áêi„âßq∞Hõ ~°OQÆO ‰õΩO@∞Ñ¨_Õ q^èOŒ QÍ
q^Œ∞º`ü H˘~°`« ÖÏO\˜q „Ñü~ÀA ^Œ~°≈#q∞KÕÛ ^Œ$âßºÅ∞. Z#fl_»∂ ÖËx q^èŒOQÍ PY~°∞‰õΩ
ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£ÖÏO\˜ #QÆ~O° Ö’ ‰õÄ_® q^Œ∞º`ü HÀ`«Å∞ qkèOKå~°∞. `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ Ç¨ÏÜ«∂OÖ’ rgˆH,
HÀ#ã‘=∞, Q“`«q∞, "Õ=∞yi HõOÃÑhÅ ^•fi~å 1500 "≥∞QÍ"å@¡ q^Œ∞º`ü#∞ L`«ÊuÎ KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ „Ñ¨}ÏoHõ
~°∂á⁄OkOK«QÍ Hˆ O„^ŒOÖ’ HÍO„ÔQãπ „Ñ¨É∞íè `«fi"Õ∞ L#flÑ¨Ê\˜H,© QÆ}hÜ«∞"≥∞#ÿ ãÖYºÖ’ Hˆ O„^ŒOÖ’ =∞O„`«∞Å∞,
áê~°"¡ ∞≥ O@∞ ã¨É∞íè ºÅ∞ L#flÑ¨Ê\˜H© QÍºãπ ~å|@ì_O» Ö’ Ñ¨ÓiÎQÍ "≥Ñ· Å¨¶ ºO K≥O^Œ_O» ~å„ëêìxH˜ âßÑÖQÍ
Ñï}q∞OzOk. QÍºãπ P^è•i`« q^Œ∞º`ü Hˆ O„^•ÅÖ’ 45% "Õ∞~°Hˆ L`åÊ^Œ# [iyOk.
19
D <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ QÍ_ç`Ñ« Ê≤ # q^Œ∞º`ü ~°OQÍxfl ãïk^Œ_Ì O» `Àáê@∞ qq^èŒ ~°OQÍÅ J=ã¨~åÅ
"Õ∞~°‰Ωõ q^Œ∞º`ü L`åÊ^Œ##∞ ÃÑOKÕ n~°H… ÍeHõ „Ñ¨}ÏoHõ#∞ ~°∂á⁄OkOK«∞HÀ=Åã≤# ÉÏ^èºŒ `« 2009
`«^∞Œ Ñï `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiOÃÑ#· LOk. P kâ◊QÍ D „HÕk K«~º° Å∞ KÕÑ_¨ ∞» `«∞Ok :
J ~åROÖ’ J^Œ#OQÍ 20 "ÕÅ "≥∞QÍ"å@¡ q^Œ∞º^Œ∞`«ÊuÎH˜ xiÌ+ì¨ „Ñ¨}ÏoHõ ~°∂Ñ¨HÅõ Ê#, J=∞Å∞.
J QÆ$Ç¨Ï, áêi„âßq∞Hõ, "å}˜[º J=ã¨~åÅ‰õΩ x~°O`«~° q^Œ∞º`ü ã¨~Ñ° ~¨¶ å‰õΩ K«~º° Å∞. =º=™êÜ«∞
~°OQÍxH˜ WzÛ# Ç¨g∞ "Õ∞~°‰Ωõ ~ÀA‰õΩ Lz`«OQÍ 12 QÆO@Å <å}º"≥∞#ÿ Hõ~Ô O@∞ ã¨~Ñ° ~¨¶ å.
J „ÃÑ"· @Õ ∞ ~°OQÆOÖ’ q^Œ∞º^Œ∞`«ÊuÎx „áÈ`«ûÇ≤ÏOKÕO^Œ∞‰õΩ K«~º° Å∞.
J QÍºãπ P^è•i`« q^Œ∞º`ü L`«ÊuÎ Hˆ O„^•Å ™ê÷Ñ#¨ ÃÑ· „Ñ¨`ºÕ Hõ „â◊^.úŒ Hˆ O„^Œ „Ñ¨É∞íè `«fiOÃÑ· XuÎ_ç ÃÑOz
J^Œ#OQÍ QÍºãπ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨ÙÅ‰õΩ Hõ$+≤.
J q^Œ∞º`ü ã¨~Ñ° ~¨¶ åÖ’ #ëêìÅ#∞ `«yOæ KÕO^Œ∞‰õΩ J^Œ#Ñ¨Ù „\Ï<£ûá¶ê~°‡~°¡ U~åÊ@∞, J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ KÀ@¡
"å\˜ ™ê=∞~°º÷ O ÃÑOÑ¨Ù#‰õΩ K«~º° Å∞.
J „Ñ¨ã∞¨ `Î O« J=∞Å∞Ö’ L#fl q^Œ∞º`ü Kèås˚Å#∞ Ü«∞^è•`«ÔŒè QÍ H˘#™êyOÑ¨Ù.
J ™êO„Ñ¨^•ÜÕ∞`«~° WO^è#Œ =#~°∞Å ^•fi~å JkèHõ q^Œ∞º^Œ∞`«ÊuÎH˜ „áÈ`åûÇ¨ÏO.
„Ñ¨`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} JOâ◊O

"≥#∞Hõ|_ç# „áêO`åÅ Jaè=$kÌÃÑ· `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì "≥Ú^Œ\˜ #∞O_ç ^Œ$+≤ì Hˆ O„nHõiOzOk. D
kâ◊Ö’ x~°O`«~O° „â◊q∞ã¨¥<Î Õ LO@∞Ok. `≥Å∞QÆ∞"åi P`«‡ Q“~°= Ñï~°H} Δí , "åi ã¨~fi° `À=ÚMÏaè=$kú
ÅHíºΔ O`À Q“II #O^Œ=¸i `å~°H~õ å=∂~å=Ù QÍ~°∞ ™ê÷ÑO≤ z# `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì, `≥Å∞QÆ∞"å~°∞ U „áêO`«OÖ’
x=tOz<å JO^ŒiH˜ ã¨=∞<åºÜ«∞O [iˆQÖÏ Hõ$+≤ KÕã∞¨ OÎ k.
„Ñ¨`ºÕ Hõ `≥ÅOQÍ} ~åR U~åÊ@∞ JOâ◊OÃÑ· `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì xÜ«∞q∞Oz# HÀ~ü Hõq∞\© JO^Œ*ãË #≤
x"ÕkHõÃÑ· ‰õÄÅOHõ+O¨ QÍ K«iÛOz# áêsì áÈe\ò|∂º~À `≥ÅOQÍ}Ï „Ñ¨[Å =∞<ÀÉèÏ"åÅ#∞ Q“~°qã¨¥Î
"åi Jcè+Oì¨ "Õ∞~°‰Ωõ „Ñ¨`ºÕ Hõ `≥ÅOQÍ}Ï ~åR U~åÊ@∞‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ x~°Ü ‚ ∂« xfl „Ñ¨H\õ O˜ zOk. D
"Õ∞~°‰õΩ „Ñ¨}Éò=ÚYs˚ Hõq∞\©H˜ `«# Jaè„áêÜ«∂xfl ÖËY ~°∂ÑÖÖ’ WÑ¨Ê\˜ˆH `≥eÜ«∞*Ëã≤Ok. D
<ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’... `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ# "≥O@<Õ `≥ÅOQÍ} ~åR U~åÊ@∞‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ
~å[H©Ü∞« , K«@Ñì ~¨ "° ∞≥ #ÿ K«~º° Å∞ fã¨∞H˘O@∞Ok.
20
Ü«Ú=`« ™êkèHÍ~°`«
„áêp# „QÆO^ä•Ö’¡<Õ Ü«Ú=`« „áê=ÚMÏºxfl QÆ∞iOz, ã¨=∂[ x~å‡}OÖ’ "åi áê„`« QÆ∞iOz
ã¨=Úz`«OQÍ „Ñ¨™êÎqOK«|_çOk. ^è~Œ ‡° jÅ∞~°∞QÍ LO_Õ Ü«Ú=`« Jqhu, J^è~Œ å‡Å‰õΩ Jf`«OQÍ ã¨=∂*Ïxfl
^è~Œ ‡° Ñ¨ÔŒä Ö’ #_çÑO≤ K«QÅÆ ^Œ∞. ã¨^~Œ ∞° Pâ◊Ü∞« ™ê^è#Œ ^•fi~å<Õ ã¨=∂[O Z^Œ∞~˘¯O@∞#fl J<ÕHõ ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ
Ü«Ú=`« =∂~°æ^Œ~°≈#O KÕÜ«∂e. ÉèíQÆ`üã≤OQ∑, K«O„^ŒâıY~ü P*Ï^£, JÅ∂¡i ã‘`å~å=∞~åA, ™êfiq∞
q"ÕHÍ#O^Œ, ã¨∞ÉèÏ+πKO« „^ŒÉ’ãπ... ÖÏO\˜ ZO^Œ~À Ü«Ú= H˜â’~åÅ∞ =∞#‰õΩ P^Œ~≈° =O`«∞Å∞. Ü«Ú=`«#∞
QÆ∞iOz ™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ „Ñ¨™êÎqã¨¥.Î .. ''100 =∞Ok "≥∞iHõÖÏ¡O\˜ Ü«Ú=‰õΩÅ#∞ `«#‰õΩ JÑ¨Ê*ˇÑ`≤ Õ
^Õâ◊ Éèqí +¨º`«∞#Î ∞ =∂ˆ~Û™êÎ#∞—— Jx J<åfl~°∞. K«^∞Œ =Ù‰õΩ#fl Ü«Ú=`« ã¨=∂*ÏxH˜ Ñ¨Ù<åk J=Ù`å~°x
XHõ [~°‡<£ `«`fi« "Õ`Î« K≥áêÊ~°∞. Éèqí +¨º`ü ã¨"åà◊§#∞ Z^Œ∞~À¯=_®xH˜ Ü«Ú=`« ™ê=∞~å÷ºÅ#∞ LÑ¨Ü∂≥ yOK«∞
HÀ"åÅx J"≥∞iHÍ =∂r J^èŒº‰õΔΩ_»∞ ~°∂*ò"≥Öòì K≥áêÊ~°∞. P q^èŒOQÍ, Ü«Ú=`« ã¨=∂*Ïaè=$kúÖ’
H©ÅHõ"∞≥ #ÿ =∂#= =#~°∞ J<Õ q+¨Ü∞« O ã¨~fi° „`å qk`«"∞Õ .
^ÕâO◊ Ö’, ~åROÖ’ 40% ÃÑQ· Í L#fl Ü«Ú=`«#∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOz, "åi â◊HÜ Î˜ Ú« ‰õΩÅÎ #∞ ãÖÑ¨Ó~°O‚ QÍ
qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩ#fl <å_Õ ã¨=∂[ Pi÷Hõ =º=ã¨÷ Ñ¨\+˜ =ì¨ O`«=∞=Ù`«∞Ok. `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì Pq~åƒù=O
#∞Oz áêsì =º=™ê÷Ñ‰¨ Ωõ Å∞ #O^Œ=¸i `å~°Hõ ~å=∂~å=ÙQÍ~°∞ Ü«Ú=`«‰Ωõ „áê^è•#º`«xã¨¥Î J@∞
„Ñ¨ É è í ∞ `« fi , W@∞ áêsì HÍ~° º ¢Hõ = ∂Å#∞ ~° ∂ á⁄OkOKå~° ∞ . `« ^ Œ ∞ Ñ¨ i ~åR =ÚYº=∞O„uQÍ
K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞QÍ~°∞ Ü«Ú=`«‰Ωõ L^ÀºQÆ, Láêkè J=HÍâßÅ∞ HõeyOKåÅ<Õ L^ÕâÌ O◊ `À q^•º
=º=ã¨Ö÷ ’ J<ÕHõ H©ÅHõ"∞≥ #ÿ =∂~°∞ÊÅ∞ fã¨∞‰õΩ=zÛ ™êOˆHuHõ q^Œº‰õΩ ÃÑ^ŒÑÌ @ ‘ "ÕÜ∞« _»O ^•fi~å „QÍg∞}
Ü«Ú=`«‰Ωõ L^ÀºQÆ, Láêkè J=HÍâßÅ∞ "≥∞~°∞QÆ∞ÑïKå~°∞.
^Õâ,◊ q^ÕâßÖ’¡ PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò Ü«Ú=`« ã¨=∂Kå~°, ™êOˆHuHõ qÑ¨=¡ OÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÖˇ#· `«~∞° }OÖ’
W\©=Å „Ñ¨ÑO¨ K«"åºÑÎ̈OQÍ KÀ@∞KÕã∞¨ ‰õΩ#fl Pi÷H=õ ∂O^ŒºO Ü«Ú=`« Éèqí +¨º`«∞ÃÎ Ñ· f„= Ñï}Ï=∂Å∞
HõÅ∞QÆ*ãË O≤ k. *ÏfÜ«∞, JO`«~å˚fÜ«∞ ãÖã¨Å÷ ∞ W\©=e HÍÅOÖ’ ''ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ Pi÷Hõ =º=ã¨-÷ Ü«Ú=`«
Éèíq+¨º`«∞Î—— J<Õ JOâ◊OÃÑ· J^èºŒ Ü«∞#O KÕã≤ ~å#∞#fl ã¨g∞Ñ¨ Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ ^Õâ◊ ãÖÑ¨^Œ Jaè=$kú ~ˆ @∞
5% HõO>Ë `«‰Ωõ ¯=QÍ Ñ¨_áç È`«∞O^Œx, P HÍ~°}OQÍ ^ÕâO◊ Ö’, „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ =∞# ~åROÖ’ Láêkè,
L^ÀºQÆ J=HÍâßÅ∞ `«yáæ ÈQÆÅ=x ÃÇÏK«ÛiOzOk. D X~°=_ç W\©=Å =∞# ~åROÖ’ QÆ=∞xã¨¥<Î Õ
L<åflO.
D <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ KÕ+Åì¨ ∞_çy, xã¨ûÇ¨Ü«∞`« =ºHõOÎ KÕÜ∞« _»O ÉÏ^èºŒ `å~åÇ≤Ï`«º =∞=Ù`«∞Ok.
Hõ#∞Hõ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì 2009 ZxflHõÅ `«^∞Œ Ñï ã¨=∂*ÏxH˜ `«~Q° xÆ Pã≤Î J~Ú#@∞=O\˜ Ü«Ú=â◊HÎ̃
xsfi~°ºO HÍ‰õΩO_® "åiH˜ Láêkè, L^ÀºQÆ J=HÍâßÅ∞ HõeÊOz ã¨=∂[ ãÖÑ¨^Œ ã¨$+≤Öì ’ Ü«Ú=`«#∞
H©ÅHõ"≥∞ÿ# ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞QÍ KÕÜ«∞_»O `«# ÉÏ^èŒº`«QÍ, ã¨"åÅ∞QÍ ã‘fiHõiã¨¥Î ''Ü«Ú=`« ™êkèHÍ~°`«
Ñ¨^HŒä Oõ (Youth Empowerment Scheme (YES))—— J<Õ |$Ç¨Ï`«~Î ° HÍ~°º¢H=õ ∂xfl ~°∂á⁄OkOzOk.
D Ñ¨^äŒHõO ^•fi~å Ü«Ú=`«‰õΩ „Ñ¨Éèí∞`«fi, „ÃÑ·"Õ@∞ ~°OQÍÅÖ’ L^ÀºQÆ, Láêkè J=HÍâßÅ∞
21
qãÎ̈$`«OQÍ HõÅ∞QÆ*Ü Ë ∞« _»O, „Ñ¨É∞íè `«fi ™ê=∂lHõ ÉÏ^èºŒ `«QÍ x~°∞^ÀºQÆ∞Å‰õΩ Éè$í ux JOkOK«_O» , ã¨=∂[
J=ã¨~åÅ‰õΩ `«Q@ æÆ ∞ìQÍ Ü«Ú=`«Ö’ =$uÎ <≥Ñ· Ù¨ }Ïºxfl ÃÑOKÕ tHí} Δ J=HÍâßÅ#∞ HõeÊOK«_O» `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊
„Ñ¨É∞íè `«fiO `«=∞ ÉÏ^èºŒ `«QÍ ã‘fiHõiã¨∞OÎ k. D Pâ◊Ü∞« O`À `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO XHõ ã¨=∞„QÆ"∞≥ #ÿ ,
ã¨∞ã≤÷~°"≥∞ÿ# |Ç¨ïà◊ „Ñ¨Ü≥∂[<åÅ`À ‰õÄ_ç# |$Ç¨Ï`«Î~° HÍ~°º¢Hõ=∞O ^•fi~å Ü«Ú=`« ™êkèHÍ~°`«‰õΩ
NHÍ~°O K«∞@ì#∞#flk. ÉÏ^èºŒ `åÜ«Ú`«"∞≥ #ÿ Ü«Ú=`« ^Õâ◊ Éèqí +¨º`«∞<Î Õ =∂iÛ "ÕÜ∞« QÆÅ^Œx áêsì ^Œ$_è"» ∞≥ #ÿ
qâßfiãÖ. Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ ¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å#, Láêkè, L^ÀºQÆ J=HÍâßÅ ~°∂Ñ¨HÅõ Ê#, Jqhu x~°∂‡Å#,
ã¨=∞~°`÷ ,« <≥Ñ· Ù¨ }º`«, <≥u· Hõ qÅ∞=Å`À ‰õÄ_ç# ã¨=∂[ ã¨$+≤ì =∞# Ü«Ú=`« ÉÏ^èºŒ `« HÍ"åe. D kâ◊QÍ
~åR Ü«Ú=`«#∞ ^Õâ◊ ãÖÑ¨^QŒ Í ~°∂á⁄OkOKåÅx `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì Ü«Ú=`« ™êkèHÍ~°`« ÃÑ#· „Ñ¨`ºÕ Hõ
^Œ$+≤xì ™êiOz, Ü«Ú=`« ™êkèHÍ~°`« Ñ¨^HŒä Oõ (YES) Ñ¨^HŒä Oõ HÕ^Œ D ¢HO˜ k HÍ~°º¢H=õ ∂Å∞ KÕÑ_¨ ∞» `«∞Okó
Ñ¨^HŒä Oõ - 1 : Ñ„ É¨ ∞íè `«fi, ÑÃ„ "· @Õ ∞ ~°OQÍÖ’¡ L^ÀºQÆ, Láêkè J=HÍâßÅ∞
J „Ñ¨É∞íè `«fi, „ÃÑ"· @
Õ ∞ ~°OQÍÖ’¡ áêi„âßq∞Hõ"`Õ ÅÎ« #∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOz ~åROÖ’ q^•º=O`«∞Öˇ#· Ü«Ú=`«Hˆ
HÍHõ, H˘kÌáê\˜ q^Œº, U=∂„`«O q^Œº ÖËx x~°∞^ÀºQÆ Ü«Ú=`«‰Ωõ ‰õÄ_® L^ÀºQÆ J=HÍâßÅ∞
HõeÊOKÕ „Ñ¨Ü∞« `«flO.
J áêi„âßq∞Hõ"`Õ ÅÎ« ‰õΩ q^Œ∞º`ü, J=∞‡HõO Ñ¨#∞fl, =ÚxûÑ¨Öò \ÏºH±ûÅ∞, W`«~° ™ê÷xHõ Ñ¨#∞flÅÃÑ#·
~å~ÚfÅ∞, „áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ∞ JOkOz J^Œ#OQÍ Ü«Ú=`«‰Ωõ L^ÀºQÍ=HÍâßÅ∞ HõÅ∞QÆ*Ü Ë ∞« \Ïxfl
`≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∞OÎ k.
J J^Œ#Ñ¨Ù L^ÀºQÍ=HÍâßÅ∞ HõeÊOKÕ x|O^è#Œ #∞ JOwHõiOz# áê`«, H˘`«Î áêi„âßq∞Hõ"`Õ ÅÎ« ∞,
HõOÃÑhÖË D Ñ¨^HŒä Oõ Ö’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞ HÍ=_®xH˜ J~°∞›Å∞.
J J~°›`Q« ÅÆ , B`åûÇ≤ÏHõ, „áêq_≥O\ò Ñ¶O¨ _£ ÑïkèÖ’ L#fl áêi„âßq∞Hõ"`Õ ÅÎ« ∞ „Ñ¨É∞íè `«fiOÖ’ il+ì̈~ü
KÕã∞¨ ‰õΩx D Ñ¨^HŒä Oõ Ö’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞ HÍ=K«∞Û.
J #∂`«#OQÍ <≥ÅH˘ÖËÊ Ñï„â◊=∞Å‰õΩ D Ñ¨^HŒä Oõ =∞iO`« „áÈ`åûÇ¨ÏHõ~O° QÍ LO@∞Ok.
J D Ñ¨^HŒä Oõ ^•fi~å =KÕÛ ~å~ÚfÅ∞, „áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ∞ HõhãÖ 3 ãÖ=`«û~åÅáê@∞ áêi„âßq∞Hõ"`Õ ÅÎ« ∞
qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=K«∞Û.
J ~å„ëêìxH˜ K≥Ok# 30 ãÖ=`«û~åÅÖ’Ñ¨Ù Jxfl =~åæÅ Ü«Ú=`«† Zã‘û, Zã‘ì, cã‘ =~åæÅ‰õΩ
K≥Ok# 35 ãÖ=`«û~åÅÖ’Ñ¨Ù Ü«Ú=`« D Ñ¨^HŒä Oõ ^•fi~å il+¨~ì ü HÍ|_»¤ Ñï„â◊=∞Ö’¡ L^ÀºQÍÅ∞
á⁄O^Œ=K«∞Û.
J q^•º~°›`Å« #∞ |\ì̃ L^ÀºQÍÖ’¡ xÜ«∂=∞HõO KÕÜ∞« |_Õ Ü«Ú=`«‰Ωõ Hõhã¨ "Õ`<« åÅ∞QÍ† ™êOˆHuHõ
Ñ¨@ìÉèí„^Œ∞Å‰õΩ <≥Å‰õΩ ~°∂.8000, W`«~° _ç„w, _çá⁄¡=∂ HõÅ"åiH˜ ~°∂.6,000† W`«~°∞Å‰õΩ
<≥Å‰õΩ ~°∂.4000 K˘Ñ¨C# W=fi=Åã≤ LO@∞Ok.
22
J D Ñ¨^HŒä Oõ HÕ^Œ JOkOK«|_Õ „áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ`À ~åROÖ’ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ ÃÑiy „Ñ¨ã∞¨ `Î O« ã¨~fi° „`å
<≥ÅH˘x L#fl Pi÷H=õ ∂O^ŒºO ^Œ∞+¨Êiù }Ï=∂Å#∞ JkèQqÆ ∞OK«_®xH˜ `À_»Ê_»∞`«∞Ok.
J D Ñ¨^äŒHõO HÕ^Œ ~åÉ’ÜÕ∞ 5 ãÖ=`«û~åÅÖ’ ã¨∞=∂~°∞ 25,00,000 =∞Ok Ü«Ú=`«‰õΩ
L^ÀºQÍ=HÍâßÅ∞ Åaè™êÎ~Ú.
Ñ¨^äŒHõO - 2 : P^èŒ∞xHõ Jaè=$kú ˆHO„^•Å∞ (Modern Development Centres)
J ~åROÖ’ „Ñü =∞O_»ÅO, z#fl =Úxûáêe\©Å Ñïã¨~åÖ’¡ HõhãÖ 200 #∞O_ç 500 ZHõ~åÅÖ’
#∂`«#OQÍ 1250 ''P^è∞Œ xHõ Jaè=$kú Hˆ O„^•Å——#∞ „Ñ¨É∞íè `«fi"Õ∞ U~åÊ@∞ KÕã∞¨ OÎ k.
J D Hˆ O„^•ÅÖ’ W#Êù̂~‡+¨<£ >ˇHÍflÅr, q^•º =ã¨`∞« Å∞, @∂i[O, Ñ¨~åº@Hõ, ‰õΩ\©~° Ñï„â◊=∞Å∞,
=º=™êÜ«∞ P^è•i`« Ñï„â◊=∞Å∞, Ü«Ú=`«‰õΩ =$uÎ q^•º tHíΔ}Ï ˆHO„^•Å∞, _®fi¢HÍ/_®fiHÍfi
=∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ =ã¨∞Î L`«ÊuÎ Hˆ O„^•Å∞, _®fi¢HÍ |*Ï~°∞,¡ Ñ¨\+˜ "ì̈ ∞≥ #ÿ =∂Ô~¯\ÕQ∑ =º=ã¨,÷ QÀ_Ò<£
™œHõ~åºÅ∞, ã¨=∂Kå~° Hˆ O„^•Å∞, ÉÏºOHÕQ∑ =º=ã¨÷ ÖÏO\˜ Ñ¨Å∞ J=HÍâßÅ∞ XˆHKÀ@ U~åÊ@∞
KÕã∞¨ H˘<Õ J=HÍâßÅ∞ D Hˆ O„^•ÖÖ’ Láêkè á⁄O^Õ "åi HÀãÖ QÆ$Ç¨Ï =∞iÜ«Ú W`«~° ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å
HõÅÊ#.
J D Hˆ O„^•ÅÖ’ q^Œ∞º`ü, ~À_»∞,¡ =∞Ozh\˜ ™œHõ~åºÅ∞ „Ñ¨É∞íè `«fi"Õ∞ U~åÊ@∞ KÕã∞¨ OÎ k.
J ™ê÷xHõOQÍ ^˘iˆH =º=™êÜ«∞ =Ú_ç Ñ¨^•~å÷Å∞, Yx[ =∞iÜ«Ú J@g ãÖÑ¨^Œ ÖÏO\˜ J<ÕHõ
™ê÷xHõ =#~°∞Å#∞ qxÜ≥∂yOz, ‰õΩ\©~° Ñï„â◊=∞Å∞, =º=™êÜ«∞ P^è•i`« Ñï„â◊=∞Å#∞
„áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_O» ^•fi~å Ü«Ú=`«‰Ωõ L^ÀºQÆ, Láêkè J=HÍâßÅ∞ "≥∞O_»∞QÍ ^˘~°∞‰õΩ`å~Ú.
J ~åR"åºÑÖÎ QÍ #∂`«#OQÍ =∞O_»Å™ê÷~ÚÖ’ U~°Ê_Õ ''P^è∞Œ xHõ Jaè=$kú Hˆ O„^•Å——xflO\˜h lÖÏ¡
™ê÷~Ú ÑïáêÅ<å ˆHO„^•Å‰õΩ ~À_»∞¤ ~°"å}Ï =∞iÜ«Ú á¶È<£ Hõ=¸ºxˆH+¨<£ ^•fi~å
J#∞ãÖ^è•#O.
J P q^èOŒ QÍ „Ñü =∞O_»Å, Ñ¨@} ì Hˆ O„^•Å#∞ áêi„âßq∞Hõ"å_»Å∞QÍ Jaè=$kú KÕÜ∞« _»O ^•fi~å
™ê÷xHõ Ü«Ú=`«‰Ωõ qiqQÍ Láêkè, L^ÀºQÆ J=HÍâßÅ∞ ÃÑ~°QQÆ ÅÆ =Ù.
J D Hˆ O„^•ÅÖ’ ™ê÷ÑO≤ K«|_Õ ‰õΩ\©~° Ñï„â◊=∞Å∞, =º=™êÜ«∂^è•i`« Ñï„â◊=∞Å∞ „Ñ¨É∞íè `«fi, „ÃÑ"· @
Õ ∞
ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO`À „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«|_»`å~Ú.
ã¨fiÜ«∞O Láêkè Ñ¨^äŒHÍÅ‰õΩ „áÈ`åûÇ¨ÏO
J „Ñü Hˆ O„^ŒOÖ’ ã¨fiÜ«∞O Láêkè Ñ¨^HŒä ÍÅ`À =ÚO^Œ∞‰õΩ =KÕÛ Ü«Ú=`«‰Ωõ Ñ¨#∞fl ~å~ÚfÅ∞,
q^Œ∞º`ü ~å~ÚfÅ∞ ÖÏO\˜ „Ñ¨É∞íè `«fi „áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ∞ JO^Œ*Ü Ë ∞« |_»`å~Ú.
J ã¨fiÜ«∞O Láêkè Ñ¨^HŒä ÍÅ∞ <≥ÅH˘ÖËÊ Ü«Ú=`«‰Ωõ „áê^äqŒ ∞Hõ ÃÑ@∞ì|_»∞Å‰õΩ ~°∂.50,000 Ö’Ñ¨Ù
~°∞}ÏÅ∞ =_ô¤ ÖË‰Ωõ O_®, PÃÑ#· ~°∂.50,00,000 =~°‰Ωõ 3% =_ô¤ ~å~Úf`À ãÖ™ê÷Q`Æ « |∞∞}ÏÅ∞
W=fi|_»`å~Ú.
23
J x~°∞¿Ñ^Œ, ¿Ñ^Œ, =∞^èŒº`«~°QÆu =~åæÅ Ü«Ú=`«#∞ D ã¨fiÜ«∞O Láêkè Ñ¨^äŒHÍÅ ÑïkèÖ’H˜

fã¨∞‰õΩx~å|_»∞`«∞Ok.
J D Ñ¨^HŒä õ x~°fiÇ¨Ï}‰õΩQÍ#∞ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO ~°∂.2,000 HÀ@¡ HÍ~°Êãπ Ñ¶O¨ _£`À Ü«Ú=`«
ã¨fiÜ«∞O Láêkè xkè (Ü«¸`ü ÃãÖòÊù ZOáê¡Ü∞ü "≥∞O\ò Ñ¶O¨ _£)——#∞ U~åÊ@∞KÕã≤ ~åROÖ’ Ü«Ú=`«
ã¨fiÜ«∞O LáêkèH˜ LnÌÑ#¨ HõeÊOK«|_»∞`«∞Ok.
J D HÍ~°Êãπ Ñ¶Ö_£ #∞Oz ÅaèOKÕ ã¨Ç¨Ü«∞O`À ~°∂á⁄OkOK«|_Õ ã¨fiÜ«∞O Láêkè Ñ¨^äŒHÍÅ
J=ã¨~åÅ "Õ∞~°‰Ωõ ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞}ÏÅ U~åÊ@∞ KÕÜ∞« |_»∞`«∞Ok.
Ñ¨^HŒä Oõ - 3 ó =$uÎ q^•º tHí}Δ =∞iÜ«Ú <≥Ñ· Ù¨ }º`«Å ÑÃ OÑ¨Ù^ŒÅ Hˆ O„^•Å∞
J #∂`«#OQÍ U~åÊ@∞KÕÜ∞« `«ÅÃÑ\˜#ì P^è∞Œ xHõ Jaè=$kú Hˆ O„^•Å‰õΩ HÍ=Åã≤# =∂#= =#~°∞Å#∞
Jaè=$kú KÕÜ∞« _®xH˜ qq^èŒ =$`«∞ÖÎ ’¡ tHí} Δ W=fi|_»∞`«∞Ok.
J ã¨fiÜ«∞O Láêkè Ñ¨^HŒä ÍÅ‰õΩ HÍ=Åã≤# tHí} Δ J=HÍâßÅ#∞ ‰õÄ_® D Jaè=$kú ã¨=Ú^•Ü«∂Ö’¡<Õ
HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞|_»∞`«∞Ok.
J tHí}Δ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ñü =ºHÎ̃H© <≥Å‰õΩ ~°∂.500 K˘Ñ¨C# ÃãÃìÂ ÑO_£ W=fi|_»∞`«∞Ok.
J ã¨=∂[ J=ã¨~åÅ#∞ =∞iÜ«Ú áêi„âßq∞Hõ Jaè=$kúx ^Œ$+≤Öì ’ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x =∂#= =#~°∞Å
tHí}
Δ ÏOâßÅ∞ ~°∂á⁄OkOK«|_»`å~Ú.
J D tHí} Δ Ï Hˆ O„^•Å x~°fiÇ¨Ï}Ö’ áêi„âßq∞Hõ"`Õ ÅÎ« ∞, ÉÏºOHõ~∞° ,¡ ã¨fiÜ«∞O Láêkè Ñ¨^HŒä ÍÅ#∞
x~°fiÇ≤ÏOK«∞‰õΩ<Õ =º‰õΩÅÎ J#∞Éè"í åÅ#∞ fã¨∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
J D Hˆ O„^•ÅÖ’ tHí} Δ á⁄O^Õ Ü«Ú=f, Ü«Ú=‰õΩÅ‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ Ç¨ãì̈Öò =ãü HõeÊOK«|_»∞`«∞Ok.
J D Ñ¨^HŒä Oõ ^•fi~å „Ñü ãÖ=`«û~°O qq^èŒ =$`«∞ÅÎ ∞, "åºÑ¨HÍÅ∞, "åºáê~åÅÖ’ HõhãÖ 3 ÅHíÅΔ
=∞Ok Ü«Ú=f Ü«Ú=‰õΩÅ‰õΩ tHí} Δ WKÕÛ U~åÊ@∞¡ KÕÜ∞« |_»`å~Ú.
J D tHíΔ}ÏOâßÅ ~°∂Ñ¨HõÅÊ#‰õΩ, tHíΔ}Ï ˆHO„^•Å x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’x ''™êfiq∞
~å=∂#O^Œf~°÷ ~°∂~°Öò W<£ã@ì≤ ∂º\ò—— #∞O_ç ã¨=∂Kå~°, ™êOˆHuHõ Ñï*Ï˝<åxfl fã¨∞H˘#|_»∞`«∞Ok.
J D tHí} Δ Ï Hˆ O„^•ÅÖ’ „Ñ¨É∞íè `«fi L^ÀºQÆ ÉÏ^èºŒ `« x~°fiÇ≤ÏOKÕ Ü«Ú=`«‰Ωõ ‰õÄ_® qq^èŒ JOâßÅÃÑ·
`«~K° ∂« HÍ=Åã≤# tHí} Δ W=fi|_»∞`«∞Ok.
J =$uÎ q^•º tHí}Δ `Àáê@∞ P~ÀQÆºÑ¨~"° ∞≥ #ÿ JOâßÅ∞, Ü≥∂QÆÖ’ tHí}Δ ‰õÄ_® JOkOz ã¨=∂[OÖ’
ÉÏ^èºŒ `åÜ«Ú`«"∞≥ #ÿ áœ~°∞efl `«Ü∂« ~°∞KÕÜ∞« _®xH˜ D tHí} Δ Ï Hˆ O„^ŒO LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok.
J #∂`«#OQÍ U~åÊ@∞ HÍÉ’ÜÕ∞ J^è∞Œ <å`«# ã¨=Ú^•Ü«∂Ö’¡<Õ L^ÀºQÆ, Láêkè J=HÍâßÅ ã¨=∂Kå~°
Hˆ O„^ŒO- ''¿Ñã¡ "π ∞≥ O\ò ÃãÖò——#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ∞« _»O ^•fi~å Ü«Ú=`«‰Ωõ L^ÀºQÆ, Láêkè J=HÍâßÅ
ã¨=∂Kå~°O JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO@∞Ok.
24
J D Ñ¨^HŒä õ x~°fiÇ¨Ï}‰õΩQÍ#∞ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO ~°∂.100 HÀ@¡ HÍ~°Êãπ Ñ¶O¨ _£`À ''Ü«Ú=`«
Δ =∞iÜ«Ú <≥Ñ· Ù¨ }º`« ÃÑOÑ¨Ù^ŒÅ xkè (Youth Training and Skill Upgradation
tHí}
Fund)——#∞ U~åÊ@∞KÕã≤ ~åROÖ’ x~°∞^ÀºQÆ Ü«Ú=`«‰õΩ qq^èŒ =$`«∞ÎÖ’¡ tHíΔ} WzÛ "åi
L^ÀºQÆ, Láêkè J=HÍâßÅ#∞ ÃÑOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
Ñ¨^HŒä Oõ - 4 ó ã≤\[˜ <£ ã¨sfiãπ ãÃ O@~üû
J ''P^è∞Œ xHõ Jaè=$kú Hˆ O„^•Å——Å |$Ç¨Ï`«~Î ° Ñ¨^HŒä Oõ Ö’ ÉèÏQÆOQÍ Jxfl =∞O_»Å™ê÷~Ú Hˆ O„^•ÅÖ’
'ã≤\[˜ <£ ã¨sfiãπ ÃãO@~üû—#∞ <≥ÅH˘ÖËÊ@O^Œ∞‰õΩ Ü«Ú=`«‰Ωõ J=HÍâ◊O W=fi|_»∞`«∞Ok.
J ã¨sfiãπ ÃãO@~üû#∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ@O^Œ∞‰õΩ HÍ=Åã≤# Éè∂í q∞ J~°∞›Ö#·ˇ B`åûÇ≤ÏHõ Ü«Ú=`«‰Ωõ Lz`«OQÍ
ˆH\Ï~ÚOK«|_»∞`«∞Ok.
J ã≤\[˜ <£ ã¨sfiãπ ÃãO@~üû`Àáê@∞ HÍÖòÃãO@~ü ™œHõ~åºxfl „Ñ¨[Å‰õΩ JOkOKÕ@O^Œ∞‰õΩ HÍ=Åã≤#
Éè=í # x~å‡}O, W`«~° ÑïHõ~åÅ#∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ=_®xH˜ ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞}ÏÅ∞ ~°∂.50,000
Ö’Ñ¨Ù =~°‰õΩ =_ô¤ ÖË‰õΩO_®† PÃÑ· ~°∞}ÏÅ∞ ~°∂.5,00,000 =~°‰õΩ 3% =_ô¤ ~å~Úf`À
ã¨=∞‰õÄ~°Û|_»`å~Ú.
J D ã≤\[˜ <£ ã¨sfiãπ Hˆ O„^•Å ^•fi~å =º=™êÜ«∞O, "å\˜ J#∞|O^èŒ ãÖã¨Å÷ ∞, =º=™êÜ«∞ ™êOˆHuHõ
ã¨=∂Kå~°O, Z~°∞=ÙÅ∞, Ñ¨Ù~°∞QÆ∞ =∞O^Œ∞Å∞, q`«<Î åÅ∞, ~°∞} ™œHõ~º° O, "å`å=~°} Ñïã≤`÷ ∞« Å∞
ÖÏO\˜ J<ÕHõ JOâßÅÃÑ#· ã¨=∂Kå~°O W=fi|_»∞`«∞Ok.
J D ã¨=∂Kå~åxfl JOkOK«_®xH˜ '\’Öò „Ç¶‘ á¶È<£— ™œHõ~º° O HõÅ∞QÆ*Ü Ë ∞« |_»∞`«∞Ok.
J qq^èŒ „Ñ¨Éèí∞`«fi Ñ¨^äŒHÍÅÃÑ·# 'ã¨=∂Kå~° Ç¨Ï‰õΩ¯ ( Right to Information Act)— ^•fi~å
„Ñ¨É∞íè `«fiO JOkã¨∞#Î fl ã¨=∂Kå~°O U q^èOŒ QÍ á⁄O^Œ=KÀÛ J<Õ q+¨Ü∂« ÅÃÑ· 'ã≤\[˜ <£ ã¨sfiãπ
ÃãO@~ü—ÅÖ’ J=QÍÇ¨Ï# HõeÊã¨∞OÎ k.
L^ÀºQÆ, Láêkè HõÅÊ<å ™ê=∞~°º÷ O
J Ü«Ú=`« ™êkèHÍ~°`« Ñ¨^HŒä Oõ HÕ^Œ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì ~°∂á⁄OkOz JOkOK«#∞#fl D #∂`«#
P^è∞Œ xHõ Jaè=$kú Hˆ O„^•Å q^è•#O ^ÕâO◊ Ö’<Õ „Ñ¨„Ñ¨^=Œä ∞O. D Hˆ O„^•Å x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ „Ñü
ãÖ=`«û~°O „Ñ¨É∞íè `«fiO Hˆ \Ï~ÚOKÕ ~°∂.5,000 HÀ@¡`Àáê@∞ qq^èŒ ÉÏºO‰õΩÅ #∞O_ç =∞~À
~°∂.5,000 HÀ@∞¡ ¿ãHõiOz ãÖ=`«û~åxH˜ ~°∂.10,000 HÀ@∞¡ Y~°∞Û KÕã¨∞ÎOk. J#QÍ,
5 ãÖ=`«û~åÅ HÍÅOÖ’ ~°∂.50,000 HÀ@¡ ÃÑ@∞ì|_ç`À =∞~À 25,00,000 =∞Ok Ü«Ú=f,
Ü«Ú=‰õΩÅ‰õΩ Láêkè, L^ÀºQÆ J=HÍâßÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú.
J D q#∂`«fl Ñ¨^HŒä Oõ ~åROÖ’ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ „QÍg∞} =º=ã¨Ö÷ ’ Pi÷Hõ „Ñ¨QuÆ H˜ `À_»Ê_»_"» ∞Õ QÍHõ,
¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å#‰õΩ, „áêOfÜ«∞ Jaè=$kúÖ’ ã¨=∞`«∞Åº`«‰Ωõ , Pi÷Hõ Jã¨=∂#`«Å `˘ÅyOÑ¨Ù#‰õΩ
ZO`«QÍ<À LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok.
25
Ñ¨^HŒä Oõ - 5 ó Ü«Ú=`« ™êkèHÍ~°`Ö« ’ W`«~° JOâßÅ∞

J Ü«Ú=`«‰Ωõ ã¨~Ô #· „áÈ`åûÇ¨ÏO ÖËH,õ "åiH˜ L^ÀºQÆ, Láêkè J=HÍâßÅ∞ H˘~°=_ç x~åâß, xã¨Ê$Ç¨ÏÅ`À
Ü«Ú=`« xsfi~°º"≥∞`ÿ Õ ~åR „Ñ¨QuÆ ‰õΩO@∞Ñ¨_∞» `«∞O^Œ#fl "åãÎ̈"åxfl QÆ=∞xOz x~°∞^ÀºQÆ Ü«Ú=`«‰Ωõ
„Ñ¨É∞íè `«fiO Pi÷Hõ "≥ã∞¨ Å∞ÉÏ@∞#∞ HõÅ∞QÆ*Ü Ë ∞« _®xH˜ x~°∞^ÀºQÆ Éè$í uQÍ „Ñü <≥ÖÏ ~°∂.1000
JO^Œ*ËÜ«∞|_»∞`«∞Ok.
J „QÍg∞} Ü«Ú=`«‰Ωõ =º=™êÜ«∞OÖ’ P^è∞Œ xHõ "≥∞à◊‰Ωõ =ÅÃÑ· tHí} Δ HõÅ∞QÆ*ãË ,≤ ã¨fiÜ«∞O Láêkè
HÀãÖ =º=™êÜ«∞ ÑïHõ~åÅ∞ H˘#∞‰õΩ¯<Õ xq∞`«OÎ ~°∂.25,000 =~°‰Ωõ =_ô¤ ÖË‰Ωõ O_®, PÃÑ#·
~°∂.2,00,000 =~°‰Ωõ 25 ÃÑã· Å¨ =_ô¤ K˘Ñ¨C# ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞} ™œHõ~º° O HõÅ∞QÆ*Ü Ë ∞« |_»∞`«∞Ok.
J ã¨fiÜ«∞O Láêkè Ñ¨^HŒä ÍÖ#∞ KÕÑ>¨ ìË Ü«Ú=`«#∞ B`åûÇ≤ÏHõ áêi„âßq∞Hõ"`Õ ÅÎ« ∞QÍ QÆ∞iÎOz "åiH˜
Jxfl q^è•ÖÏ ~å~ÚfÅ∞, „áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ∞ JOkã¨∞OÎ k.
J B`åûÇ≤ÏHõ áêi„âßq∞Hõ Ü«Ú=`«‰Ωõ =∂i˚<£ =∞h`Àáê@∞ ÉÏºO‰õΩÅ #∞O_ç =i¯OQ∑ HÍºÑ≤@Öò#∞
25 ÃÑã· Å¨ =_ôH¤̂ ã¨=∞‰õÄ~°∞ã¨∞OÎ k.
J =∞Ç≤ÏàÏ áêi„âßq∞Hõ "Õ`ÅÎ« ‰õΩ JkèHõ „áÈ`åûÇ¨ÏO.
J |ÅÇ‘Ï#=~åæÅ∞ „QÍg∞} „áêO`åÖ’¡ ã¨fiÜ«∞O Láêkè Ñ¨^HŒä ÍÅ#∞ <≥ÅH˘Å∞Ê‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ =∞ixfl
„áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ∞.
J Ü«Ú=`«#∞ ã¨fiÜ«∞O Láêkè Ñ¨^äŒHÍÅ∞ <≥ÅH˘Å∞ÊH˘<Õ kâ◊QÍ „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_»O ^•fi~å "åi
‰õΩ@∞OÉÏÅ‰õΩ Pi÷Hõ =#~°∞Å∞ ã¨=∞‰õÄ~°_"» ∞Õ QÍHõ „QÍg∞} =º=ã¨Ö÷ ’ Láêkè J=HÍâßÅ∞ ÃÑiy
„QÍg∞} Pi÷Hõ =º=ã¨÷ |ÅÑ¨_∞» `«∞Ok. Wk ¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å#Ö’ H©ÅHõ"∞≥ #ÿ JOâ◊O HÍQÆÅ^Œ∞.
J Ü«Ú=`« ã¨=∞ã¨ºÅ∞ ZÑ¨Ê\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ Ñï+¨¯iOK«_®xH˜ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ ''~åR™ê÷~Ú Ü«Ú=`« Hõq∞+¨<£
(¿ã\ì ò Ü«¸`ü Hõq∞+¨<)£ —— U~åÊ@∞ KÕÜ∞« |_»∞`«∞Ok.
J „Ñü ãÖ=`«û~°O Ü«¸`ü ÃÑã¶ =ì≤ Öòû Ñ¶∞¨ #OQÍ x~°fiÇ≤ÏOz Ü«Ú=`« ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ K«iÛOK«_O» , P
K«~Û° Å ^•fi~å =KÕÛ ã¨¥K«#Å∞, ã¨ÅÇ¨Å "Õ∞~°‰Ωõ „Ñ¨É∞íè `«fiO ZÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ Ü«Ú=`« q^è•<åÅ#∞
~°∂á⁄OkOK«∞`«∞Ok.
J „H©_Å» #∞, HõàÅ◊ #∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOz, QÆ∞iÎOÑ¨Ù á⁄Ok# „H©_®HÍ~°∞Å‰õΩ/HõàÏHÍ~°∞Å‰õΩ qq^èŒ „Ñ¨É∞íè `«fi
L^ÀºQÍÅÖ’ „Ñ¨`ºÕ Hõ HÀ\Ï. „Ñü =∞O_»ÖÏxH˜ XHõ q∞h ™ÈÊ~üûì ¿ã_ì Ü ç ∞« O U~åÊ@∞.
J x~°∞^ÀºQÆ Ü«Ú=`«‰Ωõ „uK«¢Hõ P\’Å H˘#∞QÀÅ∞ÃÑ· 10 âß`«O ãäû_ô, ~À_»∞¤ ~°"å}Ï \Ï‰õΩû
~°^∞Œ ,Ì 25 ÃÑã· Å¨ =_ôÃ¤ Ñ<· Õ ÉÏºO‰õΩ |∞∞}ÏÅ∞, „Ñ¨É∞íè `«fi Y~°∞Û`À<Õ P\’ W#∂ûÔ~<£û ™œHõ~º° O
HõÅ∞QÆ*ËÜ«∞|_»∞`«∞Ok.
J QÆÒ« Ö’ Ü«Ú=`« fã¨∞‰õΩ#fl ã‘Ü∞« OD"≥· ~°∞}ÏÅ =∂Ç¶.‘
J Pi÷HOõ QÍ "≥#∞Hõ|_ç#"å~°O^ŒiH© q"åÇ¨Ï ãÖ^Œ~ƒ° Où QÍ |OQÍ~°∞ =∞OQÆà◊ ã¨¥„`«O.
26
J MÏmQÍ L#fl „Ñ¨É∞íè `Àfi^ÀºQÍÅ Éèsí .Î

J Zãπã,≤ Zãπ\˜ ÉÏºH±ÖÏQ∑ áÈã¨∞Åì Éèsí .Î
J „Ñü ãÖ=`«û~°O „Hõ=∞O `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® q^•º ãÖ=`«û~°O P~°OÉèÏxH˜ 3 <≥ÅÅ =ÚO^Õ _çZã‘û
x~°fiÇ¨Ï}.
J J~°∞›Ö#·ˇ q^•º "åÅO\©~∞° ,¡ „Ñ¨É∞íè `«fi HÍO„\Ï‰õΩì L^ÀºQÆ∞Å ¢H=õ ∞|núH~õ }
° .
J „QÍg∞} ™ê÷~ÚÖ’ ZÅ¢HÍìxH± Ñï„â◊=∞Å#∞ ‰õΩ\©~° Ñï„â◊=∞Å∞QÍ QÆ∞iÎOÑ¨Ù.
J ~åROÖ’x ÅHíÖΔ Ïk QÆÖòÊù ÉÏkè`∞« Å#∞ P^Œ∞H˘<ÕO^Œ∞‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ áêºˆHr. "åi ã¨=∞ã¨ºÅ Ñïëê¯~°O
HÀãÖ HÍi‡Hõ =∞O„u`«fi âßYÖ’ „Ñ¨`ºÕ Hõ ÃãÖò U~åÊ@∞.
J Hˆ O„^Œ „Ñ¨É∞íè `«fiOÃÑ· XuÎ_ç `≥zÛ Ñ‘Ü∞« OP~ü"·≥ ~°∞}ÏÅ =∂Ç¶H‘ ˜ Hõ$+≤.
J Hˆ O„^Œ „Ñ¨É∞íè `«fi L^ÀºQÍÅÖ’ ™ê÷xHõ Ü«Ú=`«‰Ωõ „áê^è•#ºO ÅaèOKÕÖÏ K«~º° Å∞.
J Ñ¨~åº@Hõ~O° QÆO, q^Œº, "≥^· ºŒ O, x~å‡}O, ÖÏlã≤Hì û± , ¿ã"å ~°OQÍÅÖ’ Ü«Ú=`«‰Ωõ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO
HõeÊOz "åix „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«∞@.
J „ÃÑ"· \Õ ò ãÖã¨Å÷ Ö’ `å`å¯eHõ L^ÀºQÆ∞Å‰õΩ WZãπS, Ñ≤ZÑ¶π "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q ã¨¢H=õ ∞OQÍ J=∞Å∞
[iˆQ q^èOŒ QÍ K«~º° Å∞.
J áÈ\©Ñs¨ HõÖΔ ’¡ áêÖÁæ<Õ "åiH˜ qq^èŒ JOâßÅÃÑ#· Lz`« tHõ} Δ W=fi|_»∞`«∞Ok. ÉÏºO‰õΩ ~°∞}ÏÅ∞
ã¨=∞‰õÄ~°Û|_»`å~Ú.
J qq^èŒ HÀ~°∞ûÅÖ’ „Ñ¨"Õâ◊ Ñ¨sHõΔÅ‰õΩ, áÈ\©Ñ¨sHõΔÅ‰õΩ "≥àı§ Ü«Ú=`«‰õΩ Lz`« |ã¨∞û „Ñ¨Ü«∂}
™œHõ~º° O HõÅ∞QÆ*Ü Ë ∞« |_»∞`«∞Ok.
Hˆ |∞Öò PÑ¨~ˆ @~°‰¡ Ωõ ~å~ÚfÅ∞
Hˆ |∞Öò PÑ¨~ˆ @~°¡ W|ƒO^Œ∞Å#∞ `˘ÅyOKÕO^Œ∞‰õΩ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO K«~º° Å∞ fã¨∞‰õΩO@∞Ok.
„Ñü „QÍ=∞OÖ’ q^Œ∞º`ü áÈÖòû‰õΩ Hˆ |∞Öò "≥~· ∞° ¡ J=∞~°∞Û`«∞#fl ãÖ^Œ~ƒ° Où QÍ ZÅ¢Hãì̃ \≤ © _çáê~ü"ì ∞≥ O\ò
=ã¨¥Å∞ KÕ¿ã áÈÖò Kèås˚Å#∞ ~°^∞Œ Ì KÕÜ∞« _»O, „QÍg∞} „áêO`åÖ’¡ x~°∞^ÀºQÆ∞Å∞ ã¨fiÜ«∞O LáêkèQÍ
#_»∞Ñ¨ÙH˘#∞K«∞#fl Hˆ |∞Öò <≥\ò=~ü¯ q^Œ∞º`ü Kèås˚Å#∞ Hˆ \yi 4Ö’ KÕ~Û° _»O, q<À^ŒÑÙ¨ Ñ¨#∞fl ~°^∞Œ #Ì ∞
ÑïjeOK«_O» , \©g ~°OQÆOÖ’ „Ñ¨"tÕ OKÕ „QÍg∞} PÑ¨~ˆ @~°¡ ™œÅÉèºí O H˘~°‰Ωõ =∞O_»Å ™ê÷~ÚÖ’ Jxfl
„QÍ=∂Å#∞ XˆH <≥\ò=~ü¯ HÕ^Œ‰Ωõ fã¨∞‰õΩ=zÛ ^•x x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ JÜÕ∞º Y~°∞Û‰õΩ ÉÏºO‰õΩÅ ^•fi~å
~°∞}ÏÅ∞ WÑ≤ÊOKÕO^Œ∞‰õΩ K«~°ºÅ∞, ˆH|∞Öò <≥\ò=~ü¯#∞ Ñï„â◊=∞QÍ QÆ∞iÎOK«_»O ^•fi~å Ñï„â◊=∞Å‰õΩ
X#QÆ∂~ˆ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ`Àáê@∞ c=∂ ™œHõ~º° O, „áêq_≥O\ò Ñ¶O¨ _£, ZOáê¡Ü∞« ~üû W#∂ûÔ~<£û ã‘¯"£∞
"≥Ú^ŒÅQÆ∞#q ã¨=∞‰õÄ~°Û|_»`å~Ú.
27
=∞Ç≤ÏàÏ ™êkèHÍi`«, ãÖˆHΔ=∞O

=∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ ~å[H©Ü∞« ™êkèHÍ~°`« HõeÊOKåÅ<Õ L^ÕâÌ O◊ `À K«@ãì É¨ Öíè ’¡ =¸_»= =O`«∞ i[ˆ~fi+¨<£
W"åfiÅx PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò âßã¨#ã¨ÉÖíè ’ f~å‡<åxfl P"≥∂kOÑ¨*ãË ,≤ áê~°"¡ ∞≥ O@∞ LÉèÜ í ∞« ã¨ÉÖíè ’¡ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊
áÈ~å_ç#Ñ¨Ê\˜H© H˘xfl ~å[H©Ü∞« ™êfi~°Ñ÷ ~¨ ° â◊‰Ωõ ÅÎ =∞Ç≤ÏàÏ =ºuˆ~Hõ ^èÀ~°}∞Å HÍ~°}OQÍ D<å\˜H©
áê~°"¡ ∞≥ O@∞Ö’ =∞Ç≤ÏàÏ i[ˆ~fi+¨<£ aÅ∞¡ P"≥∂^ŒO á⁄O^ŒÖ^Ë ∞Œ . `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì K«@ãì É¨ Öíè ’¡ =∞Ç≤ÏàÏ
i[ˆ~fi+¨<‰£ Ωõ Hõ@∞ì|_ç LOk. „Ñ¨ÑO¨ K«"åºÑÎ̈OQÍ J<ÕHõ ^ÕâßÖ’¡ =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ i[ˆ~fi+¨#∞¡ J=∞Å∞ KÕã∞¨ #Î fl
q+¨Ü∞« O QÆ=∞<å~°›O.
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊Oáêsì =∞Ç≤ÏàÏ ãÖˆHΔ=∂xfl „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∂Î J<ÕHõ K«~°ºÅ∞ fã¨∞‰õΩOk. `«e¡, Ñ≤Å¡Å
=∞~°}ÏÅ∞ x~ÀkèOKÕ ÅHõºΔ O`À '[#x— HÍ~°º„Hõ=∂xfl q[Ü«∞=O`«OQÍ J=∞Å∞ KÕãO≤ k. 'ã¨∞vÉè=í —
Ñ¨^HŒä Oõ HÕ^Œ ÅHõÅΔ =∞OkH˜ „Ñ¨Ü∂≥ [#O KÕ‰Äõ iÛOk. Jxfl lÖÏ¡Ö’¡ 'ÉÏeHõ–tâ◊√ ãÖ~°H} Δõ Ñ¨^HŒä Oõ —
J=∞Å∞, J<å^äŒ tâ◊√=ÙÅ ~°H} Δõ ‰õΩ 'tâ◊√ qÇ¨~ü—Å∞, Sã‘_Ü ô ∞« ãπÅ∞, JOQÆ<"£ å_ô Hˆ O„^•Å∞, `«Å∞¡Å
Hõq∞\©Å∞ U~åÊ@∞ KÕãO≤ k. 19= q_»`« [#‡Éè∂í q∞ HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ =∞Ç≤Ïà◊Å ã¨=∞„QÍaè=$kúH˜ „áê^è•#º`«,
1997 #∞O_ç |_≥\˚ òÖ’ =∞Ç≤ÏàÏ ã¨Éòáê¡<£ J=∞Å∞, ~åROÖ’ '=∞Ç≤ÏàÏ Hõq∞+¨<—£ U~åÊ@∞... ÖÏO\˜
J<ÕHõ =∞Ç≤ÏàÏ „áÈ`åûÇ¨ÏHõ Ñ¨^HŒä ÍÅ#∞ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì J=∞Å∞ KÕãO≤ k. lÖÏ¡Ñi¨ +¨`ü =∞Ç≤ÏàÏaè=$kú
Ñ¨#∞Ö‰õΩ "≥zÛOKÕ x^è∞Œ Å∞ 5% #∞O_ç 15%xH˜ ÃÑOzOk. =∞Ç≤ÏàÏ áÈbãπ ¿ã+ì #¨ ∞¡, á¶êºq∞b HÀ~°∞Åì ∞,
=∞Ç≤ÏàÏ HÀ~°∞Åì U~åÊ@∞ [iyOk. 2002Ö’ q"åÇ¨Å il„¿ã+ì <¨ £ K«@Oì ^•fi~å =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ Éè„í ^Œ`,«
KÒHõ^∞Œ HÍ}ÏÅ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨ÙÖ’ =∞iO`« „áê^è•#ºO, Sã‘_Ü ô ∞« ãπ „áê*ˇ‰Ωõ Åì ∞, JOQÆ<"£ å_ôÅ Ñ¨\+˜ `ì̈ ,«
JOQÆ<"£ å_ôÅ Éè=í <åÅ‰õΩ `«Å∞¡Å Hõq∞\©Å Ñ¨~º° "ÕH}Δõ , 2003#∞ 'H˜â’~° ÉÏeHÍ ãÖ=`«û~°OQÍ ÑïQÆ}#—,
~åR =∞Ç≤Ïà◊ JHõ~Δ åã¨º`« QÆ}hÜ«∞OQÍ ÃÑOÑ¨Ù† q`«O`«∞=ÙÅ‰õΩ Ñ≤OKè<« £ Ñ¨^HŒä Oõ J=∞Å∞... ÖÏO\˜
J<ÕHõ Ñ¨^HŒä ÍÅ#∞ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ JO^Œ*ãË O≤ k.
Pq~åƒù=O #∞O_ç =∞Ç≤ÏàÏ ãÖˆHΔ=∂xH˜, ™êkèHÍ~°`«‰õΩ Hõ@∞ì|_ç L#fl `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O 2009
ZxflHõÅ `«^∞Œ Ñï D „HÕk K«~º° Å∞ KÕÑ_¨ ∞» `«∞Ok :
J 2009 ZxflHõÅ „Ñ¨}ÏoHõ q^è•#Ñ¨„`«O =Ú™ê~Ú^• q_»∞^ŒÅ KÕã# ≤ ãÖ^Œ~ƒ° Où QÍ „Ñ¨H\õ O˜ z#
'#QÆ^∞Œ |kb Ñ¨^HŒä Oõ —Ö’ ÉÏºO‰õΩ JH“O@¡#∞ =∞Ç≤Ïà◊Å ¿Ñ~°∞`À<Õ LO_®Å<Õ x|O^è#Œ =∞Ç≤ÏàÏ
™êkèHÍ~°`« Ñ¨@¡ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì x|^Œ`ú ‰« Ωõ x^Œ~≈° #O.
J K«@ì ã¨ÉÅ íè Ö’ =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ =¸_»= =O`«∞ ã‘@∞¡ i[ˆ~fi+¨<£‰Ωõ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ Hõ@∞ì|_ç LOk.
J QÆÒ « Ö’ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\ì̃, J=∞Å∞KÕã#≤ 'nÑÖ— Ñ¨^HŒä Oõ uiy H˘#™êyã¨∂Î _®fi„HÍ/
_®fiHÍfi =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ Lz`«OQÍ QÍºãπ Hõ<H≥ #Δõ ∞.
J _®fi¢HÍ/_®fiHÍfi ãÖÑ¶∂ ¨ Å∞ '"≥Å∞QÆ∞— Ñ¨^HŒä Oõ HÕ^Œ fã¨∞‰õΩ#fl ~°∞} |HÍ~ÚÅ =∂Ç¶.‘
28
J _®fi¢HÍ/_®fiHÍfi ãÖÑ¶∂¨ Å‰õΩ ~°∂.25,000 i"åefiOQ∑ Ñ¶O¨ _£ „Hõ=∞O `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® JO^Œ*Ü Ë ∞« _»O.
J _®fi¢HÍ/_®fiHÍfi ãÖÑ¶∂¨ Å∞ fã¨∞‰õΩ#fl ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞}ÏÅÖ’ ~°∂.25,000 Ö’Ñ¨Ù ~°∞}ÏÅ‰õΩ =_ô¤
ÖË‰Ωõ O_®, PÃÑ· ~°∞}ÏÅ‰õΩ 10 ÃÑã· Å¨ =_ô¤ K˘Ñ¨C# ã¨~Ñ° ~¨¶ å.
J =∞^ŒºO ÉˇÅ∞ì ëêÑ¨ÙÅ∞ Ñ¨ÓiÎQÍ ~°^∞Œ .Ì
J x~°∞^ÀºQÆ Ü«Ú=`«‰Ωõ <≥Å‰õΩ ~°∂.1000 Éè$í u.
J x~°∞¿Ñ^Œ, ¿Ñ^Œ, =∞^èºŒ `«~Q° uÆ ‰õΩ@∞OÉÏÖ P_»ÑÅ≤ Å¡ ÃÑo§ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ñ¨É∞íè `«fiO `«~Ñ° Ù¨¶ # Lz`«OQÍ
`˘oÉÁ@∞ì W=fi_»O ^•fi~å `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ P_»a_»Å¤ #∞ Pj~°fikã¨∞OÎ k.
J ÃÇÏ· ã¨¥¯Öò q^•ºi÷#∞Å‰õΩ Lz`«OQÍ ÃãH· à˜ ¡◊ ÑÖÑ≤}©
J 10= `«~Q° uÆ =~°‰Ωõ Lz`«OQÍ Ñ¨Ùã¨HÎ ÍÅ∞, ~Ô O_»∞ [`«Å Ü«¸xá¶êOÅ ÑÖÑ≤}©
J 10= `«~Q° uÆ =~°‰Ωõ =∞^è•ºÇ¨Ïfl Éè’[# Ñ¨^HŒä Oõ Ñ¨\+˜ Oì̈ QÍ J=∞Å∞.
J Ñ≤l =~°‰Ωõ Lz`« |ãπ áêãπÅ∞
J QÆ∞~°∞‰õΩÅ áê~îâ° ßÅÅ#∞ J^Œ#OQÍ <≥ÅH˘eÊ ¿Ñ^Œ q^•ºi÷#∞Å‰õΩ Lz`« q^Œº.
J q^•ºÅÜ«∂Ö’¡ q^•ºi÷#∞ÅÃÑ· ~åºyOQ∑ ¿Ñ~°∞`À [~°∞QÆ∞`«∞#fl qHõ$`« KÕ+Åì̈ #∞ Ñ¨ÓiÎQÍ x¿+kèOKÕ
q^èOŒ QÍ K«~º° Å∞.
J ã¨=∂[OÖ’ =∞Ç≤Ïà◊ÅÃÑ#· , „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ „Ñ¨É∞íè `«fi HÍ~åºÅÜ«∂Ö’¡ H˘#™êQÆ∞`«∞#fl ÖˇO· yHõ "ÕkOè Ñ¨ÙÅ
x~À^è•xH˜ Hõi#î "≥∞#ÿ K«~º° Å`À ‰õÄ_ç# XHõ „Ñ¨`ºÕ Hõ K«\Ïìxfl fã¨∞H˘x ~å|_»∞`«∞Ok. D K«@Oì
^•fi~å =∞Ç≤Ïà◊ÅÃÑ· [~°∞QÆ∞`«∞#fl J`åºKå~åÅ∞, Ü«∂ã≤_£ ^•_»∞Å∞, ~åºyOQ∑ "ÕkèOÑ¨ÙÅ‰õΩ
ãÖ|OkèOz# Hˆ ã¨∞Å ã¨`fi« ~° Ñïëê¯~°O, Hõi#î tHíÅΔ J=∞Å∞.
J =∞Ç≤Ïà◊Å ¿Ñ~°∞`À [iˆQ Pã≤Î il„¿ã+ì <¨ Ö£ ’ 2% il„¿ã+ì <¨ £ Kèås˚Å∞ `«yOæ Ñ¨Ù.
J ~åROÖ’ =∞Ç≤ÏàÏ L^ÀºQÆ∞Å H˘~°‰Ωõ Ç¨ãì̈Öò =ã¨`∞« Å∞ ÃÑOÑ¨Ù.
J QÆiƒù}`© À L#fl „ã‘ÅÎ ‰õΩ, Ñ¨Ù@ìÉ’ÜÕ∞ tâ◊√=Ù`À ã¨Ç¨ W#∂ûÔ~<£û ÑïkèÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ~å=_®xH˜ XHõ
#∂`«# Ñ¨^HŒä Oõ ~°∂Ñ¨HÅõ Ê#.
J „ÃÑ"· @Õ ∞ ~°OQÆOÖ’ ‰õÄ_® =∞Ç≤ÏàÏ L^ÀºQÆ∞Å‰õΩ ~Ô O_»∞ HÍ#∞ÊÅ =~°‰Ωõ =∂`«$`«fi ÃãÅ=Ù HÍÖÏxfl
„Ñ¨É∞íè `«fi L^ÀºQÆ∞Å`À ã¨=∂#OQÍ 5 <≥ÅÅ∞QÍ KÕÜ∞« _®xH˜ `«Q∞Æ K«~º° Å∞.
J =∞Ç≤ÏàÏ B`åûÇ≤ÏHõ áêi„âßq∞Hõ"`Õ ÅÎ« ‰õΩ „áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ∞.
29
"≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å ™êkèHÍi`«, ãÖˆHΔ=∞O

1982Ö’ #O^Œ=¸i `å~°Hõ ~å=∂~å=ÙQÍ~°∞ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsìx U~åÊ@∞ KÕã#≤ <å\˜ #∞O_ç
áêsì |_»∞QÆ∞, |ÅÇ‘Ï#=~åæÅ‰õΩ Jxfl q+¨Ü∂« Ö’¡#∂ ÃÑ^ŒÑÌ @ ‘ "ÕãO≤ k. ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O kâ◊Ö’
1987Ö’ [iy# ™ê÷xHõ ãÖã¨Å÷ ZxflHõÖ’¡ `˘e™êi cã‘Å‰õΩ 20% i[ˆ~fi+¨#∞¡ HõeÊOK«_O» , Hˆ O„^Œ
„Ñ¨Éèí∞`«fi L^ÀºQÍÖ’¡ 27% i[ˆ~fi+¨#∞¡ HõeÊOK«_»OÖ’ H©ÅHõáê„`« =Ç≤ÏOz "≥#∞Hõ|_ç# =~åæÅ‰õΩ
Z<£\P˜ ~ü JO_»QÍ xez# q+¨Ü∞« O JO^ŒiH© qk`«"∞Õ . cã‘ HÍ~˘Êˆ~+¨<£ U~åÊ@∞, cã‘ q^•º~°∞Å÷ ‰õΩ
ãÖHˆ =Δ ∞ Ç¨ãì̈à√◊ ,¡ ™ê¯Å~ü+Ñ≤ Åπ ∞ W=fi_»O ^•fi~å cã‘ =~åæÖ’¡ P`«‡qâßfi™êxfl xOáê~°∞.
`«^∞Œ Ñï ~å[H©Ü∞« OQÍ cã‘Å#∞ „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨¥Î Hˆ O„^Œ, ~åR „Ñ¨É∞íè `åfiÅÖ’ „Ñ¨^•è # âßYÅ#∞
cã‘Å‰õΩ JÑ¨ÊyOz# Ñ¶∞¨ #`« `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì̂H ^ŒH¯˜ Ok. ‰õΩÅ=$`«∞ÅÎ "åiÖ’ <≥Ñ· Ù¨ }º`« ÃÑOKåÅx,
"åiH˜ P^è∞Œ xHõ Ñ¨x=Ú@¡#∞ JO^Œ*Ü Ë ∂« Åx, =$uÎÑ~¨ O° QÍ J<ÕHõ Ñ¨^HŒä ÍÅ#∞ ~°∂á⁄OkOz KÕ<`Õ ,«
w`«, =∞`«ûº, Q˘„Ô~Å HÍÑ¨~∞° Å∞, Hõ=∞‡i, ‰õΩ=∞‡i, tÅ∞ÊÅ∞, =_≥~¤ Å° ∞, HõO™êe, =∞¿ÇÏO„^Œ, <å~¸
„ÉÏÇ¨Ï‡}, ~°[Hõ, ã¨fi~°H‚ Í~°∞Å∞ ÖÏO\˜ J<ÕHõ KÕu=$`«∞ÅÎ ∞, ‰õΩÅ=$`«∞ÅÎ "åix K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞QÍi
Ç¨ÏÜ«∂OÖ’ 'P^Œ~} ° — Ñ¨^HŒä Oõ ^•fi~å „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_O» [iyOk. D q^èOŒ QÍ cã‘Å‰õΩ ™ê=∂lHõ,
~å[H©Ü∞« , Pi÷Hõ J=HÍâßÅ#∞ qiqQÍ HõÅ∞QÆ*ãË ≤ "åix „áÈ`«ûÇ≤ÏOz# Ñ¶∞¨ #`« `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsìHˆ
^Œ‰õΩ¯`«∞Ok.
D <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞ Pi÷Hõ q^è•<åxH˜ ~°∂Ñ¨HÅõ Ê# KÕã,≤ ãÖã¨¯~°}Å
J=∞Å∞ ^•fi~å ~åROÖ’ ÃÑiy# P^•Ü«∞OÖ’ ã≤OÇ¨ÏÉèÏQÆO ¿Ñ^Œ=~åæÅHˆ K≥O^•Åx Jaè„áêÜ«∞Ñ¨_Oç k.
~åROÖ’ ¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å#, Pi÷Hõ Jã¨=∂#`«Å `«Q∞Æ ^æ ÅŒ , =∂#= =#~°∞Å Jaè=$kú ¿Ñ^Œ =~åæÅ
ãÖHˆ =Δ ∞O ^•fi~å<Õ ™ê^èºŒ =∞x Jaè„áêÜ«∞Ñ¨_,ç 2009 ZxflHõÅ `«^∞Œ Ñï `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì JkèHÍ~°OÖ’H˜
~åQÍ<Õ qq^èŒ "≥#∞Hõ|_ç# =~åæÅ‰õΩ, ‰õΩÅ =$`«∞ÅÎ , KÕu=$`«∞ÅÎ "åi ãÖHˆ =Δ ∂xH˜ D ¢HO˜ k K«~º° Å∞
KÕÑ¨_»∞`«∞Ok.
J cã‘Å∞QÍ QÆ∞iÎOÑ¨Ù‰õΩ, „Ñ¨ã∞¨ ` Î =« Ú#fl cã‘ ‰õΩÖÏÅ Hˆ @yi =∂~°∞Ê‰õΩ _ç=∂O_»∞¡ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl
<ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ cã‘ i[ˆ~fi+¨#∞¡ ÃÑOK«_®xH˜ ã¨=∞„QÆ"∞≥ #ÿ K«~º° Å∞.
J K«@ã ì É¨ Öíè ’¡ cã‘Å‰õΩ =¸_À =O`«∞ i[ˆ~fi+¨<£ J=∞Å∞ KÕ¿ã xq∞`«OÎ ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°}‰õΩ Hõ$+≤.
J cã‘ÅÖ’ H˘xfl ‰õΩÖÏÅ#∞ "åi JÉèºí ~°# ÷ Å "Õ∞~°‰Ωõ Hˆ @ysx =∂~°∞Ê KÕÜÚ« @.
J cã‘ =~åæÅ∞ cã‘ HÍ~˘Êˆ~+¨<£ ^•fi~å fã¨∞‰õΩ#fl ~°∞} |HÍ~ÚÅ∞ =∂Ç¶.‘
J „Ñ¨É∞íè `«fi, ™ê÷xHõ ãÖã¨Å ÷ ëêÑ≤OQ∑ HÍOÃÑH¡ û± ÅÖ’ cã‘Å‰õΩ =¸_»= =O`«∞ ëêÑ¨ÙÅ i[ˆ~fi+¨<Å£ ∞.
J cã‘ =~åæÖ’¡ J`Œº~`Œ Ç‹#∞Hõ|_ç# ÇÍiH˜ 10 ÃÑã · Å¨ ∞, q∞Qõ`Í ÇÍiH˜ 25 ÃÑã· Å¨ ∞ =_ô¤ K˘Ç¨C#
ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞}ÏÅ∞.
J aã≤ q^®ºO°∞Å ÷ Hõ∞ #¥`Œ#~Qå 100 QÆ∞~°∞‰õΩÅ áåOîâ° ÍÅÅ∞ - ÇÍ>˜Ö’ J`Œº~`Œ Ç‹#∞Hõ|_ç#
=O®æÅHõ∞ „áå^è®#º`Œ
30
J aã≤ q^®ºO°∞Å÷ "≥∞ãπ Kèås˚Å#∞ <ˇÅHõ∞ O°¥.900/- ÅHõ∞ ÃÑ~Ñ¨Ù† ^è~Œ Å° ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ`À ã¨=∞#fiÜ«∞O.
J cã‘Å ãÖHˆ =Δ ∞O HÀãÖ ~°∂.3,000 HÀ@¡ HÍ~°Êãπ Ñ¶O¨ _£`À aã≤ ÃÑ<·¶ å<£û HÍ~˘Êˆ~+¨<£ |Ö’¿Ñ`«O
J |_≥\˚ òÖ’ cã‘Å ãÖHˆ =Δ ∂xH˜ ~°∂.2,000 HÀ@¡ =~°‰Ωõ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨Ù.
J 1931 `Œ^∞° Çï uiy aã≤ Hõ∞ÖÏÅ [<åÉèÏ ÖˇH¯˜ ~Ñ¨Ù [O°QÖõ ^Ë ∞° . Hõ#∞Hõ `«H} Δí O aã≤ Hõ∞ÖÏÅ
[<®ÉèÏ ÖˇH¯˜ ~Ñ¨Ù [iÇ≤~z, [<®ÉèÏ ^®Ñí∂ë® „Ç¨HßO°~ ™®Ñí∂lHõ, Pi÷Hõ <®ºÜ«μ~. `«^∞Œ Ñï,
„Ñü 10 ãÖ=`«û~åÅ‰õΩ [iˆQ [<åÉèÏ ÖˇH¯õ Å`Àáê>Ë cã‘ =~åæÅ [<åÉèÏ ÖˇH¯õ Å∞ ‰õÄ_® qkèQÍ
¿ãHõ~°}.
J Hˆ O„^ŒOÖ’ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ aã≤ =∞O„u`«fi âßY#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ∂« Åx, aã≤ |_≥\˚ ò#∞ ™êb<å HõhãÖ
~°∂.30,000 HÀ@¡‰Ωõ ÃÑOKåÅx Hˆ O„^ŒOÃÑ· XuÎ_.ç
J aã≤ áê~°"¡ ∞≥ O@s Hõq∞\© U~åÊ@∞#‰õΩ Hˆ O„^ŒOÃÑ· XuÎ_.ç
J Ñ¨Óã¨Å, QÆOyÔ~_»,¡ =Oâ◊~å*ò (Ñ≤zÛQÆ∞O@¡), |∞_»|∞Hõ¯Å, [OQÆO... `«k`«~° ã¨~KÍO° *Ï`Œ∞Å
Pi÷H,õ ~å[H©Ü∞« ™êkèHÍi`«‰Ωõ K«~º° Å∞.
J „Ñ¨`º« HíΔ ZxflHõÅÖ’ áÈ\© KÕ¿ã J=HÍâ◊O ~åx aã≤ =~åæÅ‰õΩ <®q∞<Ë>_ˇ ü Ç¨^=° ÙÅ∞.
J q"å^•ã¨Ê^Œ r"À 23 (aã≤ *Ïa`å ã¨g∞HÕΔ z H˘xfl ‰õΩÖÏÅ#∞ `˘ÅyOKÕ q^è•#O) ~°^∞Œ Ì
J aã≤ q^®º~°∞Å÷ O^ŒiH˜ Ñ≤l =~°‰Ωõ Lz`« L#fl`« q^Œº.
J aã≤ q^•º~°∞Å÷ O^ŒiH˜ LÑ¨HÍ~° "Õ`<« åÅ K≥eO¡ Ñ¨Ù† É’^è<Œ å Ç¶A ‘ sÜ«∞O|~üû"≥∞O\ò.
J Ü«Ú=`« ™êkèHÍ~°`« Ñ¨^HŒä Oõ ¢HO˜ ^Œ P^è∞Œ xHõ Jaè=$kú Hˆ O„^•ÅÖ’ cã‘ =~åæÅ‰õΩ K≥Ok# B`åûÇ≤ÏHõ
áêi„âßq∞Hõ "Õ`ÅÎ« ‰õΩ „áÈ`åûÇ¨ÏO.
J KÕu=$`«∞ÅÎ ∞, ‰õΩÅ=$`«∞ÅÎ "åiH˜ Pi÷Hõ ã¨Ç¨ Ü«∂xfl JOkOK«_®xH˜ „Ñ¨`ºÕ Hõ HÍ~˘Êˆ~+¨<£ U~åÊ@∞.
KÕu=$uÎ Ñ¨x"åi ãÖHˆ =Δ ∞O
J KÕu=$`«∞ÅÎ "åi =$uÎH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ q^Œ∞º`üÖ’ ~å~Úf
J „Ç¨Ñ∂í ^°=âÍ`Œ∞Î =∞O°}~˜ z# =$uÎ Ñ¨x"åiH˜ ~°∂.2 ÅHõÅΔ ∞, f„=OQÍ QÍÜ«∞Ñ¨_#ç "åiH˜ ÅHíΔ
~°∂áêÜ«∞Å K˘Ñ¨C# ^Œ~M° Ïã¨∞Î KÕã∞¨ ‰õΩ#fl <≥Å ~ÀAÅ Ö’Ñ¨ÖË Pi÷Hõ ã¨Ç¨ Ü«∂xfl K≥eO¡ Ñ¨Ù.
J „Ç¨^®è # KÕu, ‰õΩÅ =$`Œ∞ÅÎ ÇÍiH˜ #¥`Œ# ÃÑ_¶ O» +Õ <¨ Åü ∞ UO®Ê@∞, aã≤ ÃÑ<·¶ ®<üû Hß~˘ÊOÕ+<¨ `ü À
J#∞ã¨~^è®#~.
J Kıu=$`Œ∞ÅÎ ∞, Hõ∞Å=$`Œ∞ÅÎ ∞ ÖËx aã≤ Hõ∞ÖÏÅHõ∞ Láåkè HõeÊ~K«_ÍxH˜ „Ç¨`ºË Hõ Ç¨^H°ä ßÅ∞
J 'P^Œ~} ° — Ñ¨^HŒä Oõ Ñ¨Ù#~°∞^Œ~Ì }
° - Jxfl „Ç¨^®è # Hõ∞Å=$`Œ∞ÅÎ ∞, Kıu=$`Œ∞ÅÎ P^è∞° hHõO}
° . P^è∞° xHõ
ÇïHõO®Å∞ ãÖÇ° O¨¶ ® ^•fi~å =$uÎ <ˇÑ· Ù¨ }º~ ÃÑ~K«∞@.
J „QÍg∞} ™ê÷~ÚÖ’ L`«ÊuÎ KÕ¿ã Ç¨ÏãÎ̈Hàõ Å◊ `«Ü∂« sÖ’ tHí} Δ #∞ Wã¨¥Î Ñ¨x=Ú@∞¡ H˘#∞QÀÅ∞ÃÑ·
50% ãäû_ôx, ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞}ÏÅ∞ 10 ÃÑã· Å¨ =_ôÃ¤ Ñ· ã¨=∞‰õÄ~°Û|_»`å~Ú.
J Jxfl =∞O_»Å Hˆ O¢^•ÅÖ’ ‰õΩÅ =$`«∞ÅÎ ∞, KÕu=$`«∞ÅÎ "åiH˜ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO U~åÊ@∞
KÕÜ∞« `«ÅÃÑ\ì̃# ''P^è∞Œ xHõ Jaè=$kú Hˆ O„^•Å—— ^•fi~å <≥Ñ· Ù¨ }Ïºxfl ÃÑOK«_O» , JkèHõ L`«Ê`«∞ÅÎ ∞
31
™êkèOK«_®xH˜ ¢áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_O» . P L`«Ê`«∞ÅÎ ‰õΩ =∂Ô~¯\ÕQ∑ ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å∞ HõeÊOK«_O» , Láêkè

HõÅÊ# J=HÍâßÅ∞ ÃÑOK«_O» .
J aã≤ ‰õΩÅ =$`«∞ÅÎ ÃÑ#· qkèOz# =$uÎ Ç¨#∞fl, ¿ã=Å Ç¨#∞fl O°^∞° .Ì
J „Ç¨^®è # =$uÎ^®O°∞Å#∞ ''ÃãÖòÊÃù ÇÏÖòÊ—— „Qõ¥Ñ¨ÙÅ∞Qå O°¥á⁄~k~z Pi÷Hõ O®ÜμfÅ∞ JOkOK«_O» .
J ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ WO\˜H˜ ÅHíΔ ~°∂áêÜ«∞Å Y~°∞Û`À Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O, Ñ≤l =~°‰Ωõ Lz`« q^Œº.
J J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ ''=$uÎ^•~°∞Å‰õΩ Ç¨Ï∫ãπ-Hõ"∞£ -=~ü¯ Ã+_£——Å∞ Lz`«OQÍ U~åÊ@∞
J qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å LÑ¨‰Ωõ ÅÑ¨`∞« Å∞, HÍ~°ºx~åfiÇ¨ÏHõ =∞O_»à§◊ xÜ«∂=∞HõOÖ’ aã≤Å‰õΩ =¸_»=
=O`«∞ i[ˆ~fi+¨<Å£ ∞ J=∞Å∞.
KÕ<`Õ « =~åæÅ∞
J KÕ<`Õ « HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ QÆ∞iÎOÑ¨Ù HÍ~°∞Å¤ ∞
J KÕ<`Õ « ã¨ÇÏ¨ HÍ~° ãÖÑ¶∂¨ Å Éè=í <åÅ‰õΩ Pã≤÷ Ñ¨#∞fl #∞Oz q∞#Ç¨~ÚOÑ¨Ù
J [sÃÑ· qkèOz# "åº\ò ~°^∞Œ .Ì
J KÕ<`Õ « HÍi‡‰õΩÅ ÉÏºO‰õΩ ~°∞}ÏÅ |HÍ~ÚÅ =∂Ç¶‘
J XH˘¯Hõ¯ KÕ<`Õ « ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ ~°∂.ÅHíΔ "Õ∞~°‰Ωõ ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞} ™œHõ~º° O.
J lÖÏ¡‰Ωõ XHõ KÕ<`Õ « áê~°∞¯#∞ U~åÊ@∞ KÕã,≤ HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ tHí} Δ , Láêkè HõeÊOK«_O» .
J ã≤iã≤Å¡ Ñ¨@ì}Ïxfl „Ñ¨`ÕºHõ Ü«¸x\òQÍ ÑïQÆ}Õz, #∂`«# áêºˆHr`À KÕ<Õ`« HÍi‡‰õΩÅ#∞
P^Œ∞HÀ=_»O.
J ã¨QOÆ ^è~Œ H°̂ [#`å =„™êÎÅ∞ - [#`å =„™êÎÅ Ñ¨^HŒä Oõ Ñ¨Ù#~°∞^Œ~Ì } °
J =¸`«Ñ_¨ #ç KÕ<`Õ « ãÖÑ¶∂¨ Å Ñ¨Ù#~°∞^Œ~ú }
° , |HÍ~ÚÅ ~°^∞Œ ,Ì =¸Å^è#Œ ã¨Ç¨ Ü«∞O JOkOK«_O» `À
áê@∞ 50% ãäû_ô`À =∞QÍæÅ∞ ã¨~Ñ° ~¨¶ å
J KÕ<`Õ « ™⁄Ãã\· Å© ‰õΩ 20% ~å~ÚfÃÑ· =Ú_ç ã¨~∞° ‰õΩÅ ã¨~Ñ° ~¨¶ å
J =∞QÍæÅ‰õΩ Lz`« q^Œ∞º`ü
J KÕ<`Õ « HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ 10 ÃÑã· Å¨ =_ôH¤̂ ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞}ÏÅ∞.
J ~°∂. 1,25,000 Å`À Lz`«OQÍ WÅ∞¡, =∞QÆOæ Ã+_»∞¤ U~åÊ@∞.
J KÕ<`Õ « =G q¢HÜ õ ∂« ÅÃÑ· 30% iÉË\ò
J ãäû_ôÃÑ· #∂Å∞, ã≤Å∞¯, ~°OQÆ∞Å∞ JOkOK«_O»
J KÕ<`Õ « L`«Ê`«∞ÅÎ ÃÑ· PÑ¶π ã‘[<£ ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ ~°∞} ã¨^∞Œ áêÜ«∞O HõeÊOz y@∞ìÉÏ@∞ ^è~Œ Å° ∞ =KÕÛ
^•HÍ "å\˜x xÅfi LOK«∞‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O HõeÊOK«∞@.
J ã¨ÇÏ¨ HÍ~° ~°OQÆOÖ’ L#fl KÕ<`Õ « HÍi‡‰õΩÅO^ŒiH© „Ñ¨É∞íè `«fi Ñ¨^HŒä ÍÅxflO\˜x J=∞Å∞ KÕÜÚ« @.
J ã¨ÇÏ¨ HÍ~° ãÖÑ¶∂¨ Å∞ ÖËxKÀ@ ã¨fiÜ«∞O ã¨Ç¨ Ü«∞Hõ ¢Q∂Æ Ñ¨ÙÅ∞ U~åÊ@∞ KÕã≤ "åiH˜ ‰õÄ_® „Ñ¨É∞íè `«fi
Ñ¨^HŒä ÍÅ∞ J=∞Å∞
J Hˆ O„^Œ „Ñ¨É∞íè `«fiO KÕ<`Õ « =~åæÅ‰õΩ i[~üfi KÕã#≤ 11 ~°HÍÅ =„™êÎÅ K«@Oì J=∞Å∞
32
J ''„uÑ¶ìπ Ñ¶O¨ _£—— Ñ¨^HŒä Oõ Ñ¨Ù#~°∞^Œ~ú }

° ‰õΩ K«~º° Å∞
J KÕ<`Õ « Ñï„â◊=∞Å P^è∞Œ hHõ~} ° ‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ qÉèÏQÆO.
J KÕ<`Õ « HÍi‡‰õΩÅ∞ Wà◊√¡ xi‡OK«∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ Lz`«OQÍ ã¨Å÷ O.
J KÕ<`Õ « HÍi‡‰õΩÅ Ñ≤ÅÅ¡ #∞ K«kqOKÕO^Œ∞‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ áêºˆHr, Lz`« "≥^· ºŒ O.
w`« HÍi‡‰Ωõ Å∞
J ~Ô `· ∞« Å‰õΩ K‹e~¡ K«=Åã≤# K‹@∞ì Ç¨#∞fl#∞ w`Œ Hßi‡Hõ∞xH˜ ÉèÏO°~ HßHõ∞~_Í „Ç¨É∞íè `ŒfiÇı∞ K‹e~¡ K«∞@
J pÑπ eHõ¯~ü, QÆ∞_»∞OÉÏ, =∞^ŒºO ÉˇÅ∞ì ëêÑ¨ÙÅ#∞ `˘ÅyOK«_O» .
J ÃÇÏ· ¢a_£ q`«<Î åÅ∞ ã¨~Ñ° ~¨¶ å KÕã≤ w`« K≥@#¡ ∞ ÃÑOK«∞H˘#∞@‰õΩ ¢áÈ`åûÇ¨ÏO
J w`« HÍi‡‰õΩÅ∞ `å\˜`ÀÑ¨ÙÅ ÃÑOÑ¨HõO HÀãÖ PÜ«∂ „QÍ=∂ÅÖ’<Õ Éèí∂q∞x „Ñ¨`ÕºHõOQÍ
ˆH\Ï~ÚOK«@O
J w`« HÍi‡‰õΩÅ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ H˘~°‰Ωõ ZÔHû· *ò âßY Ñïkè #∞Oz HõÅ∞¡ =$uÎx `«ÑÊ≤ OK«@O.
J w`Œ Hßi‡Hõ∞Å Láåkèx ^≥|ƒHÁ>˜#ì 767 lF ~°^∞Œ .Ì D r"À =Å¡ ~°^~ÌŒ Ú# ™⁄Ãã\· Å© Ñ¨Ù#~°∞^Œ~ú } °
J HõÅ∞¡ #∞O_ç P^è∞Œ <å`«# L`«Ê`«∞ÅÎ #∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« _®xH˜ w`« HÍi‡‰õΩÅ#∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«∞@.
J Lz`« Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O, Lz`« q^Œº, Lz`« "≥^· ºŒ O.
Q˘„~Ô Å HÍÑ¨~∞° Å∞
J ~Ô `· ∞« |*Ï~°¡ =∂kiQÍ "Õ∞HõÅ∞, Q˘„Ô~Å, q¢HÜ õ ∞« |*Ï~°∞¡ U~åÊ@∞
J r"À 559 (Q˘„Ô~Å HÍÑ¨~∞° Å∞ |O[~° Éè∂í =ÚÅ∞, K≥~∞° =ÙÅ∞, ‰õΩO@ÅÖ’ Q˘„Ô~Å∞, "Õ∞HõÅ#∞
"Õ∞Ñ¨Ù‰õΩ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯) J=∞Å∞.
J r"À 1016 (~À_»‰¡ Ωõ W~°∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ LO_Õ `«∞=∞‡HÍÜ«∞#∞ Q˘„Ô~Å HÍÑ¨~∞° Å∞ LÑ¨Ü∂≥ yOK«∞‰õΩ<Õ
Ç¨Ï‰õΩ¯) J=∞Å∞.
J „Ñ¨É∞íè `«fi"Õ∞ „Ñ‘q∞Ü«∞O K≥eO¡ z Q˘„Ô~Å‰õΩ c=∂ Ñ¨^HŒä Oõ J=∞Å∞KÕÜÚ« @
J Ü«∂^Œ=, ‰õΩ~°∞=∞, Q˘¢~Ô HÍÑ¨~∞° Å‰õΩ Lxfl P^è•i`« =$`«∞ÅÎ Ö’ ¢áê^è•#º`« xzÛ ¢áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ∞,
~å~ÚfÅ∞ HõeÊOK«_O» .
J Q˘„Ô~Å HÍÑ¨~∞° Å‰õΩ ~°∂.2 ÅHíÅΔ Lz`« cè=∂.
J Q˘„Ô~Å "Õ∞`« HÀãÖ PÜ«∂ „QÍ=∂ÅÖ’ Éè∂í =ÚÅ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨Ù.
~°[‰õΩÅ∞
J ^ÀcèÑ∂¨¶ @¡‰Ωõ `«‰Ωõ ¯= \ÏiÑ¶`π À q^Œ∞º`ü ã¨~Ñ° ~¨¶ å
J ^Õâ"◊ åºÑÖÎ QÍ 17 ~å„ëêìÅÖ’ ~°[‰õΩÅ∞ Zã‘ûÅ∞QÍ L#flO^Œ∞# =∞# ~åROÖ’ ‰õÄ_® ~°[‰õΩÅ#∞
Zã‘ûÅ∞QÍ QÆ∞iÎOK«∞@‰õΩ K«~º° Å∞.
J |@ìÅ W¢ãHÎ‘ ˜ "å_Õ =Ú_ç ã¨~∞° ‰õΩÅ∞ ãäû_ôÃÑ· ã¨~Ñ° ~¨¶ å
33
J lF 25 „Ñ¨HÍ~°O lÖÏ¡ ~°[Hõ ãÖHˆ =Δ ∞ Hõq∞\©Å x~°fiÇ¨Ï}.

J P^è∞Œ xHõ Ñ¨x=Ú@¡#∞ 50 âß`«O ãäû_ô`À ã¨~Ñ° ~¨¶ å
J J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ „Ñü „QÍ=∞OÖ’ ^ÀcèÑ∂¨¶ @¡ x~å‡}O
J r"À 27 („Ñ¨É∞íè `«fi ~°OQÆ ãÖã¨Ö÷ ’¡ ~°[‰õΩÅ‰õΩ L^ÀºQÍÅ∞ HõeÊOK«_®xH˜) J=∞Å∞.
<å~¸ É„ ÏÇ¨Ï‡}∞Å∞
J _ÀÅ∞, ã¨<åfl~Ú `«k`«~° "å~Ú^Œº HõàÏHÍ~°∞Å‰õΩ tHí} Δ Ï Hˆ O„^•Å∞ U~åÊ@∞
J r"À 254 (f~°÷ã¨÷ÖÏÅÖ’ <å~¸ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å∞ `«ÅhÖÏÅ∞, Ñ¨Ù@∞ì "≥O„@∞HõÅ∞ fÜ«∞_®xH˜
Ç¨Ï‰õΩ¯) J=∞Å∞.
J ÃÇÏÖòÎ Hõ|¡ ∞ƒÅ#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞‰õΩ<Õ@O^Œ∞‰õΩ „áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ∞
J HΔ“~°âßÅÅ‰õΩ `«‰Ωõ ¯= \ÏiÑ¶`π À q^Œ∞º`ü ã¨~Ñ° ~¨¶ å
J |Ç¨ïà◊ *Ïu ãÖã¨Å÷ ëêÑ≤OQ∑ =∂ÖòûÖ’ HΔ“~°âßÅÅ x¿+^èOŒ .
J J^è∞Œ <å`«# HΔ“~° âßÅÅ x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ tHí} Δ , 50 âß`«O ãäû_ô`À 25 ÃÑã· Å¨ =_ôH¤ ˜ ãÖ™ê÷Q`Æ «
~°∞}ÏÅ∞
J *ˇà· √◊ §, Pã¨∞Ñ¨„`«∞Å∞, ^Õ=™ê÷<åÖ’¡ ‰õΩΔ ~°‰Ωõ Å∞, ^Õ"åÅÜ«∂Ö’¡ "å~Ú^Œº HõàÏHÍ~°∞Å L^ÀºQÍÅ#∞
<å~¸ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å`À Éèsí .Î
=∞`«ûºHÍ~°∞Å∞
J =∞`«ûºHÍ~°∞Å Ñ≤ÅÅ¡ q^Œº HÀãÖ „Ñ¨`ÕºHõ Ô~ã≤_≥x¬Ü«∞Öò ã¨¥¯à◊¡ U~åÊ@∞.
J r"À 353 (=∞`«ûºHÍ~°∞Å‰õΩ ãäû_ô ^•fi~å ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞}ÏÅOkOz, KÕÑ¨ Ñ≤ÅÅ¡ ∞, =ÅÅ∞,
ÃãH· à˜ √◊ ,¡ Ñ¨_=» Å∞ H˘#∞‰õΩ¯<Õ "≥ã∞¨ Å∞ÉÏ@∞) Ñ¨ÓiÎ™ê÷~ÚÖ’ J=∞Å∞
J KÕÑÅ¨ "Õ@‰õΩ Ñ¨_=» ÅÃÑ· "≥à§ı =∞`«ûºHÍ~°∞Å‰õΩ 50% ãäû_ôÃÑ· _ôlÖò ã¨~Ñ° ~¨¶ å
J ÑÖKå~Úf~å*ò =∞iÜ«Ú "≥∞#ÿ ~ü WiˆQ+¨<£ \ÏºO‰õΩÅ#∞ =∞`«ûºHÍ~° ™⁄Ãã\· Å© ‰õΩ JÑ¨ÊyO`«.
J ã¨=Ú„^Œ f~° „áêO`« Éè∂í =ÚÅ∞ "åi J~°›`Å« "Õ∞~°‰Ωõ =∞`«ûºHÍ~°∞Å‰õΩ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨Ù
J "Õ@‰õΩ "≥à¡ı =∞`«ûºHÍ~°∞Å∞ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ =ÚxyáÈ~Ú, â◊=O Hõ#|_»Háõ È`Õ =∞~°} ^è$Œ gHõ~} °
ãïÇì HÔ≤¶ \ò#∞ W=fi_®xH˜ QÆÒ« Ö’ x~°~‚ ÚOz# 7 ãÖ=`«û~åÅ ã¨=∞Ü«∂xfl 2 ãÖ=`«û~åÅ‰õΩ
`«yOæ z, ZH±û„ˆQ+≤Ü∂« K≥eO¡ K«∞@.
=Úk~åAÅ∞
J ¢Ñ¨Éèí∞`«fi ã¨÷ÖÏÅÖ’ L#fl "≥∞ÿ#~ü Ñ¶¨Å ãÖÑ¨^Œ#∞ =Úk~å*ò ‰õΩÅã¨∞÷Å‰õΩ ˆH\Ï~ÚOz "åi
Pi÷HÍaè=$kúH˜ `À_»Ê_»@O.
J "≥∞#ÿ ~ü Ñ¶Å¨ ãÖÑ¨^#Œ ∞ ÃÑOK«_®xH˜ =Úk~å*ò ‰õΩÅã¨∞Å÷ ‰õΩ „Ñ¨É∞íè `«fi Éè∂í =ÚÅ∞ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨Ù
34

=_≥¤~°Å∞
J =_≥~¤ ° ™⁄Ãã\· Å© ‰õΩ HÍfisÅ∞ bAÃÑ#· JÑ¨ÊyO`«
J =_≥~¤ Å° ‰õΩ ãäû_ôÃÑ· ¢H+õ ~¨ ∞° ,¡ *Ëãc‘ Å∞
J =_≥~¤ ° ™ÈÃã\· Å© ‰õΩ "åº\ò Ñ¨#∞fl q∞#Ç¨~ÚOÑ¨Ù
ã¨fi~°‚HÍ~°∞Å∞
J ã¨fi~°H‚ Í~°∞Å#∞ áÈbãπ "ÕkOè Ñ¨ÙÅ #∞O_ç q=Ú‰õΩÅÎ #∞ KÕÜ∞« _®xH˜ 1986 áÈbãπ "≥∞"≥∂#∞ r"ÀQÍ
=∂iÛ J=∞Å∞KÕÜÚ« @.
J =$uÎÑ~¨ O° QÍ Ñ¨x=Ú@∞¡ H˘#∞QÀÅ∞ KÕÜÚ« @‰õΩ 10 ÃÑã· Å¨ =_ôÃ¤ Ñ· ãÖ™ê÷Q`Æ « |∞∞}ÏÅ U~åÊ@∞.
"Õ∞^Œ~°∞Å∞
J "Õ∞^Œ~∞° Å‰õΩ ãäû_ôÃÑ· "≥^∞Œ ~°∞ ã¨~Ñ° ~¨¶ å
J "Õ∞^Œ~°∞Å∞ KåÖÏ ~å„ëêìÅÖ’ Zã‘û, Zã‘ìÅ∞QÍ L#flO^Œ∞# =∞# ~åROÖ’ ‰õÄ_® Zã‘ûÅ∞QÍ
QÆ∞iÎOK«∞@‰õΩ K«~º° Å∞.
‰õΩ=∞‡~°∞Å∞
J ‰õΩ=∞‡~°∞Å‰õΩ =∞\ì̃ HÀãÖ PÜ«∂ „QÍ=∂ÅÖ’ Éè∂í q∞ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨Ù
J W@∞Hõ, =∞\ì̃ ÃÑÑ· Ù¨ Å∞, ã≤~q° ∞H±û ÃÑÑ· Ù¨ Å∞, >ÿ̌Öòû =Ú#flQÆ∞ Ñï„â◊=∞Å∞, "åºáê~åxH˜ 25 ÃÑã· Å¨
=_ôH¤ ˜ ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞}ÏÅ∞.
HõOK«~°∞Å∞
J W`«_Î ,ç ~åy =ã¨∞=Î ÙÅ `«Ü∂« sH˜ P^è∞Œ xHõ Ü«∞O„`åÅ ã¨~Ñ° ~¨¶ å
=„_»OQÆ∞Å∞
J =„_»Oy =$uÎ^•~°∞Å‰õΩ „Ñ¨É∞íè `«fi ^è~Œ ‰° Ωõ HõÅÑ¨ ã¨~Ñ° ~¨¶ å
Hõ=∞‡i
J Hõ=∞‡i =$uÎ^•~°∞Å‰õΩ P^Œ∞xHõ Ñ¨x=Ú@¡ ã¨~Ñ° ~¨¶ å
tÅ∞ÊÅ∞
J ~åROÖ’ r~å‚=ã¨Ö÷ ’ L#fl ^Õ"åÅÜ«∂Å#∞ Ñ¨Ù#~°∞^ŒiÌ Oz, tÅ∞ÊÅ‰õΩ ZO_À"≥∞O\ò _çáê~ü"ì ∞≥ O\ò
^•fi~å Láêkè J=HÍâßÅ∞ HõeÊOK«∞@.
35

^Œ∂^Õ‰õΩÅ
J ^Œ∂^Õ‰Ωõ Å =$uÎ "åiH˜ Pi÷Hõ "≥ã∞¨ Å∞ÉÏ@∞ H˘~°‰Ωõ 25 ÃÑã· Å¨ =_ôH¤ ˜ ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞} ™œHõ~º° O
HõeÊOz ¢áÈ`«ûÇ≤ÏOK«∞@.
"Õ∞~ü ‰õΩÅã¨∞÷ Å∞
J ¢ÑÉ¨ ∞íè `«fi HÍO¢\Ï‰õΩÅì #∞ WzÛ ¢áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_O» .
`åÑ‘ Ñ¨x"å~°∞
J `åÑ‘ Ñ¨x"åi <≥Ñ· Ù¨ }Ïºxfl ÃÑOKÕO^Œ∞‰õΩ tHí}
Δ , Ñ¨x=Ú@¡#∞, ÃãO¢\O˜ Q∑ "≥∞\©iÜ«∞Öò#∞ ã¨~Ñ° ~¨¶ å
KÕã≤ „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_O» .
QÍO_»¡ (`≥eHõÅ)
J QÍO_»#¡ ∞ aã≤-a #∞O_ç Zã‘ûÅ∞QÍ ÑïQÆ}O˜ K«∞@‰õΩ K«~º° Å∞.
J QÍ#∞QÆÅ =º=ã¨÷ áÈ~Ú#O^Œ∞# #∂<≥ q∞Å∞¡Å∞, #∂<≥ "åºáê~°O H˘~°‰Ωõ 25 ÃÑ·ã¨Å =_ô¤̂H
ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞}ÏÅ∞.
ÑÃ iHõ (Híu„Δ Ü«∞)
J „\ÏHõ~ì ¡° ÖÏO\˜ "åÇ¨Ï<åÅ∞ "å_»HOõ Ö’H˜ =zÛ# `«^∞Œ Ñï ^è•#ºO =∞iÜ«Ú W`«~° ã¨~∞° ‰õΩÅ∞ |O_ç
^•fi~å ~°"å}Ï KÕ¿ã =$uÎ áÈ~Ú# ‰õΩ@∞OÉÏÅ‰õΩ W`«~° "åºáê~åÅ xq∞`«OÎ QÍh, „\ÏHõ~ì ∞° ¡
H˘#∞QÀÅ∞ xq∞`«OÎ QÍh 25 ÃÑã· Å¨ =_ôÃ¤ Ñ· ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞}ÏÅ∞
ã¨QÆ~° (LÑ¨Ê~°)
J aã≤-_ç „QÆ∂Ñ¨Ù #∞Oz ã¨Q~Æ ∞° Å#∞ uiy aã≤-Z QÍ =∂~°∞Û@‰õΩ K«~º° Å∞.
J _çáêl\ò ÖË‰Ωõ O_® x~å‡} ~°OQÆOÖ’ Ñ¨#∞Å Hˆ \Ï~ÚOÑ¨Ù.
Ñ¨Óã¨Å
J aã≤-_ç #∞Oz aã≤-Z QÍ QÆ∞iÎOK«∞@‰õΩ K«~º° Å∞.
P~°ºHõ\˜Hõ
J aã≤-_ç #∞O_ç Zã‘ûÅ∞QÍ ÑïQÆ}O˜ K«∞@‰õΩ K«~º° Å∞.
36
J =∞O_»Å Hˆ O„^•ÅÖ’ P^è∞Œ xHõ HõÉÖË ÏÅ x~å‡}O, áê`« HõÉÖË ÏÅ P^è∞Œ hHõ~}° KÕã≤ "å\˜ x~°fiÇ¨Ï}#∞
P~°ºHõ\H˜ õ ãÖÑ¶∂¨ Å‰õΩ JÑ¨ÊyOK«∞@.
‰õΩ~°∞|, ‰õΩ~°∞=∞, ‰õΩ~°∞=
J gix aã≤-a #∞O_ç Zã‘Åì ∞QÍ QÆ∞iÎOK«∞@‰õΩ K«~º° Å∞.
QÆ=~°
J aã≤-_ç #∞Oz aã≤-Z QÍ =∂~°∞Û@‰õΩ K«~º° Å∞.
HõoOQÆ HÀ=∞@∞¡
J gix aã≤ÅÖ’ KÕ~Û° _®xH˜ K«~º° Å∞. "åi [<åÉèÏ „áêuÑ¨kHõ# i[ˆ~fi+¨<£ "å\Ï x~°~‚ ÚOK«_O» .
"åb‡H˜ (É’Ü«∞)
J ~åROÖ’x "åb‡H˜ (É’Ü«∞) ÅO^Œih Zã‘Åì ∞QÍ QÆ∞iÎOK«_O» Ö’ „Ñ¨ã∞¨ `Î O« L#fl „áêOfÜ«∞ qÉè^Ë •Å#∞
`˘ÅyOK«_®xH˜ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì Hõ@∞ì|_ç LOk.
J PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ òÖ’x Jxfl „áêO`åÖ’¡x "åb‡H˜ (É’Ü«∞)Å#∞ Zã‘Åì ∞QÍ QÆ∞iÎOK«_®xH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ
K«~°ºÅ∞.
Ñ¨^Œ‡âße
J Ñ¨^‡Œ âßbÅ#∞ aã≤-a #∞Oz aã≤-Z QÍ QÆ∞iÎOK«∞@‰õΩ K«~º° Å∞.
<åQÆ=Oâ◊O
J gix aã≤-_ç #∞Oz aã≤-Z QÍ QÆ∞iÎOK«∞@‰õΩ K«~º° Å∞.
=∞A˚Å∞
J q[Ü«∞#QÆ~O° lÖÏ¡Ö’ `«∂~°∞Ê HÍÑ¨ÙÖ#·ˇ =∞A˚Å#∞ Xã≤H˜ |^Œ∞Å∞ aã≤-_ç QÍ ÑïQÆ}O˜ K«∞@‰õΩ K«~º° Å∞.
J NHÍ‰õΩà◊O, q[Ü«∞#QÆ~O° lÖÏ¡Å‰õΩ =iÎã∞¨ #Î fl q^èOŒ QÍ qâßYÑ¨@flO lÖÏ¡Ö’x HÍÑ¨ÙÅ#∞ ‰õÄ_®
`«∂~°∞Ê HÍÑ¨ÙÅ∞QÍ ÑïQÆ}O˜ z "åix cã‘Å∞QÍ QÆ∞iÎOK«∞@.
37
Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ JÉèí∞º^ŒÜ«∞O

J <å=∞=∂„`«OQÍ ÃÑOz# "≥∞ãπ Kèås˚Å∞ HÍ~°}OQÍ ^Œo`« q^•º~°∞Å÷ ∞ áœ+≤Hì ÍÇ¨~° Ö’ÑÖ`À
ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åfl~°∞. `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO Hõhã¨ "≥∞ãπ Kèås˚Å#∞ ~°∂.900Å‰õΩ ÃÑOz q^•º~°∞Å÷ #∞
P^Œ∞‰õΩO@∞Ok.
J ^è~Œ Å° ã¨¥pH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ "≥∞ãπ Kèås˚Å∞ ÃÑOK«_O» .
J ™ê¯Å~ü+Ñ≤ Åπ ∞ á⁄O^ÕO^Œ∞‰õΩ, =∞Ç¨~åR `«~Ç° ¨ Ö’ "åi¬HÍ^•Ü«∞ Ñïq∞u ~°^∞Œ .Ì
J =$uÎ q^•º HÀ~°∞ûÅ∞ K«k"Õ"åiH˜ =∞iÜ«Ú ã≤qÖò ã¨sfiã¨∞ Ñ¨sHíÅΔ ‰õΩ Ç¨[~°Ü∞Õ º q^•º~°∞Å÷ ‰õΩ
„Ñü lÖÏ¡Ö’ „Ñ¨`ºÕ Hõ HÀzOQ∑ ÃãO@~°#¡ ∞ „áê~°OaèOK«∞@.
J _ô"∞£ ¤ Ü«¸x=iû\©Ö’¡ SÜ«∞ãπa, a\òû "≥Ú^ŒÖ#·ˇ L#fl`« q^•º ãÖã¨Ö÷ ’¡ Zã‘û, Zã‘ì q^•º~°∞Å÷ ‰õΩ
i[ˆ~fi+¨<£ ™œHõ~º° O HÀãÖ K«~º° Å∞.
Pi÷HÑõ ~¨ "° ∞≥ #ÿ Ç¨g∞Å∞
J <À_»Öò U*ˇhûÅ‰õΩ Pi÷Hõ Ñ¨~"° ∞≥ #ÿ JkèHÍ~åÅ∞ |^ŒÖÏ~ÚOz, |Ö’¿Ñ`«O KÕÜ∞« _»O. Hˆ O„^Œ
„Ñ¨}ÏoHÍ ãÖÑ¶¨∞O ã¨¥K«#Å „Ñ¨HÍ~°O 16.2% LÑ¨„Ñ¨}ÏoHÍ x^èŒ∞Å#∞ Zã‘ûÅ ãÖˆHΔ=∞O
HÀã¨"∞Õ Y~°∞Û. nx J=∞Å∞ HÀãÖ „Ñ¨`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ _≥~Ô· Hõ~ì̂ \ò#∞ U~åÊ@∞.
J ~åR Zã‘û ÃÑ<·¶ å<£û HÍ~ÀÊˆ~+¨<‰£ Ωõ `«y#xfl x^è∞Œ Å∞ WzÛ |Ö’¿Ñ`«O KÕÜ∞« _»O.
J „Ñü ^Œo`« ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ qq^èŒ Ñ¨^HŒä ÍÅ ^•fi~å Pi÷Hõ ã¨Ç¨ Ü«∞O JOkOz, "åi Pi÷HÍaè=$kúH˜
Hõ$+≤.
J Éè∂í q∞ÖËx ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ Éè∂í q∞ ÑÖÑ≤}© KÕã≤ P Éè∂í =ÚÅ‰õΩ h\˜ =#~°∞Å ™œHõ~åºÅ#∞ HõeÊOK«_O» .
J ^Œo`« =~åæÅ‰õΩ K≥Ok# áêi„âßq∞Hõ"`Õ ÅÎ« ‰õΩ Ñ¨ÓpHõ`∞« Î ÖË‰Ωõ O_® |∞∞}ÏÅ∞ =∞OE~°∞.
J „QÍ=∂Ö’¡ K«~‡° HÍ~° =$uÎ KÕ¿ã ^Œo`«∞Å‰õΩ J_»qÖ’ `«OQÔ _» K≥H¯õ , Hõ~H° Í¯Ü«∞ ã¨~Ñ° ~¨¶ å.
J Zã‘ûÅ‰õΩ K≥Ok# JÃã<· ¤£ Éè∂í =ÚÅ∞ J=Ú‡‰õΩ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ HõeÊOK«_O» .
J Zã‘ûÅ‰õΩ K≥Ok# JÃã<· ¤£ Éè∂í =ÚÅ#∞ qq^èŒ J=ã¨~åÅ HÀãÖ „Ñ¨É∞íè `«fiO ¿ãHõiOKÕ@Ñ¨C_»∞
qkèQÍ #+ì̈Ñi¨ Ç¨~°O K≥eO¡ K«_O» .
J Lz`« Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O, Lz`« q^Œº, Lz`« "≥^· ºŒ O ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å∞.
™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O HÀãÖ Ç¨g∞Å∞
J áœ~°ÇÏ¨ ‰õΩ¯Å K«@Oì (1955) =∞iÜ«Ú J`åºKå~åÅ x~À^èHŒ õ K«@Oì (1989)Å#∞ Ñ¨\+˜ =ì¨ O`«OQÍ
J=∞Å∞.
J Zã‘û/Zã‘ì Hõq∞+¨<£ ã≤áê¶ ~°ã∞¨ Å#∞ Ü«∞^è•qkèQÍ J=∞Å∞ KÕÜ∞« _»O.
J ~åROÖ’x Jxfl ^Œo`«"å_»Ö’¡ =∞øeHõ ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å#∞ HõeÊOK«_O» .
J XHõ á¶êº<£, ~Ô O_»∞ |Å∞ƒÅ∞, \©g L#fl ^Œo`«∞Å QÆ$Ç¨Å‰õΩ Lz`« q^Œ∞º`ü ã¨~Ñ° ~¨¶ å.
J ^Œo`«∞Å q^Œ∞º`ü |HÍ~ÚÅ∞ =∂Ç¶.‘
38
J Zã‘û, Zã‘ì ÉÏºH±ÖÏQ∑ áÈã¨∞Åì #∞ JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ# "≥O@<Õ Éèsí .Î

J ÃÑiy# ^Œo`« [<åÉèÏ ^•=∂ëê „Ñ¨HÍ~°O i[ˆ~fi+¨#¡ âß`«O ÃÑOÑ¨Ù‰õΩ Hõ$+≤.
J ~åROÖ’ „Ñ¨É∞íè `«fi ã¨ÇÏ¨ HÍ~°O`À U~åÊ@∞KÕã#≤ „ÃÑ"· \Õ ò ~°OQÆ ãÖã¨Å÷ Ö’ i[ˆ~fi+¨#¡ J=∞Å∞
HÀãÖ Hõ$+≤.
J Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ‰õΩ =∞iÜ«Ú ¢ÔH·ãÎ̈=ÙÅ HÀãÖ ~åR "åºÑÎ̈OQÍ ã¨‡âß# "å\˜HõÅ‰õΩ ã¨÷ÖÏÅ∞
ˆH\Ï~ÚOÑ¨Ù.
yi[<åÉèí∞º^ŒÜ«∞O
J 500 [<åÉèÏ QÆÅ „Ñü yi[# `«O_®/QÆ∂_ÕÅ#∞ „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ∞QÍ QÆ∞iÎOK«_O» .
J "≥∞^ÿ •# „áêO`« yi[#∞Å Jaè=$kú HÀãÖ S\˜_Uç ÖÏO\˜ „Ñ¨`ºÕ Hõ ãÖã¨÷ U~åÊ@∞.
J „Ñ¨`ºÕ Hõ yi[# Ü«¸x=i≈\© U~åÊ@∞.
J yi[#∞Å H˘~°‰Ωõ „Ñ¨`ºÕ Hõ ~åR ''Zã‘ì Hõq∞+¨<—£ — U~åÊ@∞.
J yi[# „áêO`åÅÖ’ "≥^· ºŒ ¿ã=Å∞ "≥∞~°∞QÆ∞ÑïKÕO^Œ∞‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ ''yi[# P~ÀQÆº _≥~Ô· Hõ~ì̂ \ò——
U~åÊ@∞.
J yi[# LÑ¨ „Ñ¨}ÏoHõ‰Ωõ Hˆ \Ï~ÚOKÕ 6.6% x^è∞Œ Å#∞ „Ñ¨}ÏoHÍ ãÖÑ¶∞¨ O ã¨∂K«#Å "Õ∞~°‰Ωõ
yi[#∞Å ãÖHˆ =Δ ∞O HÀã¨"∞Õ Y~°∞Û.
J =∂e, PÔ~, ÉÏÔ~ ‰õΩÖÏÅ#∞ Zã‘Åì *Ïa`åÖ’ KÕ~Û° _»O.
J yi[# ÉÏºH±ÖÏQ∑ áÈã¨∞Åì ∞ Éèsí .Î
J „Ñü lÖÏ¡Ö’ yi[# Éè=í <åÅ x~å‡}O.
J yi[# `«O_®Å∞/QÆ∂_ÕÅÖ’ q^Œº-"≥^· ºŒ O-~À_»∞-¤ ~°"å}Ï-q^Œ∞º`ü =∞Ozh\˜ =ã¨`∞« Å HõÅÊ#.
J ''Ñ≤™êû——ÖÏO\˜ yi[# K«\ÏìÅ#∞ `«∞.K«. `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® J=∞Å∞.
J 1/70 x YzÛ`«OQÍ J=∞Å∞KÕã,≤ yi[# Ç¨Ï‰õΩ¯Å#∞ HÍáê_»_O» .
J yi[#∞Å‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ _ôÜ∞« ã‘û
J yi[#∞Å∞ cD_ô áêãπ HÍHõáÈ~Ú<å, Láê^è•ºÜ«ÚÅ∞QÍ L^ÀºQÆ J=HÍâßÅ∞.
J S\©_Uô , „Ñ¨É∞íè `«fi âßYÅÖ’ Ñ¨xKÕã∞¨ #Î fl yi[#Å#∞ ~Ô QÆ∞ºÅÔ~*· ò KÕÜ∞« _»O.
J Éè∂í q∞ ÖËx yi[# ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ Éè∂í q∞ Hˆ \Ï~ÚOK«_®xH˜ Hõ$+≤.
J _®fi„HÍ yi[# =∞Ç≤ÏàÏ ãÖÑ¶∂¨ Å#∞ |Ö’¿Ñ`«O KÕã,≤ "åix Pi÷HOõ QÍ P^Œ∞H˘#∞@.
J qâßY U*ˇhû „áêO`«OÖ’ U~åÊ@∞ KÕÜ∞« `«ÅÃÑ\˜#ì JÅ∂ºq∞<å á¶êºHõsì q+¨Ü∞« OÖ’ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊
„Ñ¨É∞íè `«fiO ã¨g∞HíΔ KÕã≤ yi[#∞Å „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ#∞ HÍáê_»∞`«∞Ok.
J Ñï„â◊=∞Å HÀãÖ ¿ãHõiOÑ¨|_ç, MÏmQÍ L#fl yi[# Éè∂í =ÚÅ#∞ uiy "åiˆH JÑ¨ÊyOK«_O» .
J yi[#∞Å‰õΩ J@g Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ HõeÊOK«_®xH˜ K«~º° Å∞.
J Lz`« Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O, Lz`« q^Œº, "≥^· ºŒ ¿ã=Å∞.
39
"≥∞ÿ<åi\© =~åæÅ ãÖˆHΔ=∞O

=Úã≤O¡ "≥∞<ÿ åi\©Å ãÖHˆ =Δ ∞O
J ''=Úã≤O¡ Ñ¨~û° #Öò ÖÏ——Ö’ „Ñ¨É∞íè `«fi *’HõºO LO_»^∞Œ . ^•x Ñï~°H} Δí ‰õΩ Hõ@∞ì|_ç LO\ÏO.
J "≥∞<ÿ åi\© ãÖHˆ =Δ ∞ |_≥\˚ ò ~Ô \ì̃OÑ¨Ù KÕ™êÎO. „Ñ¨ã∞¨ `Î =« Ú#fl ~°∂.171 HÀ@∞¡ #∞O_ç ~°∂.350 HÀ@∞¡
=~°‰õΩ.
J J^Œ#OQÍ ~°∂.600 HÀ@∞¡ =H±Êù É’~°∞‰¤ Ωõ Hˆ \Ï~ÚOz, „Ñ¨`ºÕ Hõ ãÖHˆ =Δ ∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕÑ@ ¨ ∞ì@.
=∞ã‘^Œ∞Å‰õΩ, D^•æ, ã¨‡âß# "å\˜HõÅ∞, Ñ‘~°¡ ÉÏq =∞~°=∞‡`«∞ÎÅ H˘~°‰õΩ x^èŒ∞Å ˆH\Ï~ÚOÑ¨Ù.
¿Ñ+≤=∂O, =∞ø[<£Å‰õΩ Q“~°= "Õ`#« O, W`«~° ãÖHˆ =Δ ∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕÑ@ ¨ ∞ì@.
J =∞`« ™ê=∞~°™êºxfl HÍáê_»∞`«∂, Ö∫H˜Hõ "å^•xH˜ Hõ@∞ì|_ç LO_»@O.
J q^•ºÑ¨~O° QÍ, L^ÀºQÆ J=HÍâßÅÖ’ =Úã≤O¡ ÅO^ŒiH© 4% i[ˆ~fi+¨#∞¡ =iÎOKÕ q^èOŒ QÍ K«~º° Å∞.
~å[H©Ü∞« OQÍ ™ê÷xHõ ãÖã¨Ö÷ ’¡ 4% i[ˆ~fi+¨<£ HõeÊOK«∞@.
J QÆÒ« Ö’ =Úã≤O¡ Å∞ JkèHOõ QÍ L#fl 14 lÖÏ¡Ö’¡ L~°∂Ì ÉèÏ+¨#∞ ~Ô O_»= JkèHÍ~° ÉèÏ+¨QÍ „Ñ¨H\õ O˜ _»O
[iyOk. ^•x J=∞Å∞‰õΩ "ÕQ=Æ O`«OQÍ K«~º° Å∞.
J WO_»¡ ã¨÷ÖÏÅ ÑÖÑ≤}©, WO_»¡ x~å‡}ÏÖ’¡ 10% =Úã≤¡OÅ‰õΩ ˆH\Ï~ÚOz, lÖÏ¡ Ü«¸x\òQÍ
J=∞Å∞ KÕÜ∞« _»O.
J =H±Êù Pã¨∞ÅÎ <åºÜ«∞Ñ¨~"° ∞≥ #ÿ Hˆ ã¨∞Å#∞ `«fii`«QuÆ # Ñï+¨¯iOKÕO^Œ∞‰õΩ ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£Ö’ QÆÒ« Ö’
=H±Êù „\˜|∞º#Öò (HÀ~°∞)ì U~åÊ@∞ KÕÜ∞« _»O [iyOk. J^Õ q^èOŒ QÍ PO„^è,Œ ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’ ‰õÄ_®
=H±Êù „\˜|∞º#ÖòÅ U~åÊ@∞.
J =H±Êù Pã¨∞ÅÎ #∞ Ñï~°HOΔ˜ K«_®xH˜ =H±Êù É’~°∞‰¤ Ωõ <åºÜ«∞Ñ¨~"° ∞≥ #ÿ JkèHÍ~åÅ∞ HõeÊOz, J<åº„HÍO`«"∞≥ #ÿ
=H±Êù Pã¨∞ÅÎ #∞ HÍáê_Õ q^èOŒ QÍ =∞iÜ«Ú uiy ~å|>Ëì ^•xH˜ K«~º° Å∞.
J q∞ye# =H±Êù Pã¨∞ÅÎ #∞ <À\˜ÃÑ·¶ KÕÜ∞« _®xH˜ K«~º° Å∞. <À\˜ÃÑ·¶ J~Ú# =H±Êù Pã¨∞ÅÎ #∞ ~Ô "≥#∂º
"åi ã¨ÇÏ¨ HÍ~°O`À ~Ô "≥#∂º iHÍ~°∞Ö¤ ’ =∂~°∞Ê‰õΩ Hõ$+≤.
J ¿Ñ^Œ "≥∞<ÿ åi\© q^•º~°∞Å÷ ‰õΩ Lz`«OQÍ L#fl`« q^Œº, ™ê¯Å~ü+Ñ≤ Åπ ∞ =∞iÜ«Ú "≥∞_çHÖõ ò, WO[hiOQ∑,
„QÍ_»∞ºÜÕ∞\ò, áÈã¨∞ì „QÍ_»∞ºÜÕ∞\ò HÀ~°∞ûÅÖ’ Ñ¶A ‘ Å∞ sÜ«∞O|~üû"≥∞O\ò.
J L~°∂Ì \©K«~°¡ J=ã¨~åÅ"Õ∞~°‰õΩ „Ñü ãÖ=`«û~°O _ôÜ«∞ã‘û ^•fi~å ÉèísÎ. „Ñü ãÖ=`«û~°O
QÆ_∞» =ÙÖ’Ñ¨ÙQÍ<Õ ~Àãì̈~ü ã≤ã"ì̈ ∞£ q∞#Ç¨~ÚOÑ¨Ù.
J ¿Ñ^Œ "≥∞<ÿ åi\©Å‰õΩ ÉÏºO‰õΩ „Ñ¨"∞Õ Ü«∞O ÖË‰Ωõ O_® "≥∞<ÿ åi\© ÃÑ<·¶ å<£û HÍ~˘Êˆ~+¨<£ ^•fi~å <Õ~∞° QÍ
25 "ÕÅ ~°∂áêÜ«∞Å∞ =~°‰Ωõ 25 ÃÑã· Å¨ =_ôH¤ ˜ ~°∞}ÏÅ∞.
J Ñ¨q„`« Ç¨Ï*ò Ü«∂„`«‰Ωõ "≥à¡ı Ç¨Ï*ò Ü«∂„f‰õΩÅ‰õΩ WOHÍ "≥∞~°∞QÔ #· ™œHõ~åºÅ#∞ HõeÊOK«_O» .
40
J ~åROÖ’ tkäÖÏ=ã¨Ö÷ ’ L#fl ëênMÏ<åÅ Ñ¨Ù#ifl~å‡}O.

J Hˆ O„^Œ „Ñ¨É∞íè `åfixH˜ ã¨Kå~ü Hõq∞\© WzÛ# x"ÕkHõÅ∞ ~åR™ê÷~ÚÖ’ J=∞Å∞.
J L~°∂Ì Pe"£∞ =∞iÜ«Ú á¶êlÖò HÀ~°∞ûÅ#∞ ZãπZãπã≤ =∞iÜ«Ú WO@~ü`À ã¨=∂#OQÍ QÆ∞iÎOÑ¨Ù.
J J=ã¨~åÅ "Õ∞~°‰Ωõ H˘`«Î L~°∂Ì g∞_çÜ∞« O ã¨∂¯Öòû U~åÊ@∞.
J PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò L~°∂Ì JHÍ_»g∞ ^•fi~å L~°∂Ì g∞_çÜ∞« O Ñ¨ÙãÎ̈HÍÅ „Ñ¨K∞« ~°} =∞iÜ«Ú ÑÖÑ≤}.©
J L„QÆ"å^ŒO ¿Ñi@ J=∂Ü«∞‰õΩÅ#∞ "ÕkOè K«‰Ωõ O_® K«~º° Å∞. J\˜ì Hˆ ã¨∞Å#∞ "≥O@<Õ qKå~°} [iÑ≤
Ñï+¨¯iOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
J ‰õΩ\©~° Ñï„â◊=∞Ö’¡ tHõ}Δ =∞iÜ«Ú Ñï„â◊=∞Å U~åÊ@∞‰õΩ 10 ÃÑã· Å¨ =_ô`¤ À ãÖ™ê÷Q`Æ « |∞∞}ÏÅ∞
Pi÷Hõ ã¨Ç¨ Ü«∞O =∞iÜ«Ú W`«~° ãÖHˆ =Δ ∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕÑ@ ¨ _ì O» .
J „Ñü lÖÏ¡Ö’ "≥∞<ÿ åi\© ãÖHˆ =Δ ∞ ã¨ÅÇ¨ ãÖÑ¶∞¨ O lÖÏ¡ HõÖHˇ ~ìõ ü P^èfiŒ ~°ºOÖ’ U~åÊ@∞.
J =Úã≤O¡ "≥∞<ÿ åi\©Å‰õΩ ™ê=∂lHõOQÍ, Pi÷HOõ QÍ, q^•ºÑ¨~O° QÍ, =$uÎÑ~¨ O° QÍ Jaè=$kú K≥O^Õ@@∞¡
`À_®Ê@∞. "åi „áê}, Pã≤Î ~°H} Δõ ‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ K«~º° Å∞.
J Lz`« Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O, Lz`« q^Œº, "≥^· ºŒ ™œHõ~åºÅ∞.
H„ ã˜ Ü
ì≤ ∞« <£ "≥∞<ÿ åi\©Å ãÖHˆ =Δ ∞O
J „ÔHã· =Î̈ ãÖã¨Å÷ Pã¨∞ÅÎ #∞ „Ñ¨É∞íè `«fi Pnè#OÖ’H˜ fã¨∞HÀ"åÅx J^èºŒ Ü«∞# xq∞`«OÎ xÜ«∞q∞Oz#
Ç¨Ï∫ãπ Hõq∞\© ~°^∞Œ .Ì
J „ÔHã· =Î̈ ãÖã¨Å÷ Pã¨∞ÅÎ ‰õΩ Ñ¨ÓiÎ ~°H} Δí .
J ^Œo`« „ÔHã· =Î̈ ÙÅ#∞ Zã‘ûÖ’¡H˜ KÕ~Û° \ÏxH˜ K«~º° Å∞.
J „áê~°<÷ å ã¨Ö÷ ÏÅ∞, =∞Ok~åÅ =^ŒÌ J#º=∞`« „Ñ¨Kå~åxH˜ ãÖ|OkèOz „Ñ¨É∞íè `«fiO WzÛ# r"À
746, 747 ÅÃÑ· ã¨g∞Hí.Δ
J áê`« K«sÛÅ Ñ¨Ù#~°∞^Œ~ú } ° ‰õΩ, „H˘`«Î K«sÛÅ x~å‡}ÏxH˜ Pi÷Hõ ã¨Ç¨ Ü«∞O.
J „QÍg∞} „áêO`åÅÖ’x Jxfl =~åæÅ K«iÛÅ∞ =∞iÜ«Ú â◊‡âß# "å\˜HÅõ Ö’ h\˜ ™œHõ~º° O.
J ''Ç¨ÏŸbÖÏºO_£ (Éˇ`Ç¡« ¨ "£∞), W„*ÏÜÕ∞Å∞—— „ÔHã· =Î̈ ÙÅ‰õΩ Ju =ÚYº"≥∞#ÿ Ñ¨Ù}ºˆH„Δ `«O. Uã¨∞ „Ñ¨É∞íè =Ù
Ñ¨Ù\ì̃# ã¨Å÷ O. Hõ#∞Hõ, P „Ñ¨^âÕ ßxfl ãÖ^Œi≈OK«∞@‰õΩ =Úã≤O¡ "≥∞<ÿ åi\©Å‰õΩ =∞HÍ¯ =∞ã‘^∞Œ "≥à§ı
"≥ã∞¨ Å∞ÉÏ@∞ HõÅ∞QÆ*ãË #≤ q^èOŒ QÍ „ÔHã· =Î̈ ÙÅ∞ Éˇ`Ç¡« ¨ "£∞#∞ ãÖ^Œi≈OKÕ „Ñ¨Ü∂« } Kèås˚Ö’¡ ~å~Úf
W=fi|_»∞`«∞Ok.
J „ÔHã· =Î̈ ÙÅ ã¨‡âß#O H˘~°‰Ωõ „ˆQ@~ü ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£Ö’#∞ =∞iÜ«Ú W`«~° „áêO`åÖ’¡#∞ `«y# "Õ∞~°‰Ωõ
ã¨Ö÷ Ïxfl Hˆ \Ï~ÚOÑ¨Ù.
41
J „ÔHã· =Î̈ ÙÅ =$^Œ∞Åú =∞iÜ«Ú J<å^èŒ Ñ≤ÅÅ¡ P„â◊=∂Å‰õΩ „QÍO\ò W<£ Z~Ú_£ WKÕÛO^Œ∞‰õΩ K«~º° Å∞.
J ¿Ñ^Œ q^•º~°∞Å÷ ‰õΩ, =$^Œ∞Åú ‰õΩ, J<å^èŒ „ÔHã· =Î̈ ÙÅ‰õΩ x^è∞Œ Å∞ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨Ù.
J Wà◊√§ ÖËx ¿Ñ^ŒÖ#·ˇ „ÔHã· =Î̈ ÙÅ‰õΩ Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡} Ñ¨^HŒä Oõ ^•fi~å Wà◊§ x~å‡}O.
J „ˆQ@~ü ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£Ö’ ''„H˜ãÜ ì≤ ∞« <£ Éè=í <£—— =∞iÜ«Ú „Ñü lÖÏ¡Ö’ „H˜ãÜ ì≤ ∞« <£ Hõ=¸ºx\© Ç¨Öò
x~å‡}ÏxH˜ K«~º° Å∞.
J ¢HÔ ãÎ̈=ÙÅ q∞+¨#s, Z~Ú_≥_£ áê~îâ° ßÅÖ’¡ MÏmQÍ L#fl Láê^è•ºÜ«ÚÅ áÈã¨∞Åì Éèsí .Î
J Lz`« Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O, Lz`« q^Œº, "≥^· ºŒ ™œHõ~åºÅ∞.
W`«~° "≥∞<ÿ åi\© =~åæÅ Ñ„ Ü
¨ ∂≥ [<åÅ∞
J ~åROÖ’ *ˇ<· Å£ ∞, ã≤‰Ωõ ¯Å∞, áês≈Å∞ =∞iÜ«Ú W`«~° "≥∞<ÿ åi\© =~åæÅ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ#∞ HÍáê_Õ
q^èOŒ QÍ „Ñ¨`ºÕ Hõ K«~º° Å∞ .
J Ãã‰õΩºÅ~ü ÉèÏ"åÅ∞ Hõey# `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì Jxfl =~åæÅ∞, =∞`åÅ∞, ‰õΩÖÏÅ =∞<ÀÉèÏ"åÅ#∞
Q“~°qã¨∞OÎ k. PÜ«∂ =~åæÅ ^Õ=™ê÷<åÅ Pã¨∞ÅÎ Ñï~°H} Δõ ‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ K«~º° Å∞ fã¨∞H˘#|_»`å~Ú.
qHõÖÏOQÆ∞Å ãÖˆHΔ=∞O
J qHõÖÏOQÆ∞Å‰õΩ „Ñü <≥ÖÏ ~°∂.1000 ÃÑ#¬<£ ~Ú=fi|_»∞`«∞Ok.
J L^ÀºQÍÅÖ’ 3% i[ˆ~fi+¨<£ Ñ¨\+˜ Oì¨ QÍ J=∞Å∞.
J ~åROÖ’ uiy ''KÕÜ«¸`«—— Ñ¨^äŒHÍxfl Ñ¨Ù#~°∞^ŒÌiOz qHõÖÏOQÆ∞Å‰õΩ „áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ∞
JO^Œ*ËÜ«∞|_»`å~Ú.
J Hˆ O„^Œ „Ñ¨É∞íè `«fi ãÖã¨÷ J~Ú# Z<£ÃÇÏK£ZÑ¶_π ãô ≤ ^•fi~å x~°∞^ÀºQÆ∞Öˇ#· qHõÖÏOQÆ∞Å‰õΩ ãÖ™ê÷Q`Æ «
~°∞}ÏÅ∞ JOkOKÕq^èOŒ QÍ K«~º° Å∞.
J ~åROÖ’ Zãπã,≤ Zãπ\,˜ cã≤, "≥∞<ÿ åi\© Hõq∞+¨<Å£ =∂kiQÍ qHõÖÏOQÆ∞Å‰õΩ ‰õÄ_® „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ
Hõq∞+¨<£ U~åÊ@∞.
J qHõÖÏOQÆ∞Å ãÖHˆ =Δ ∞ |_≥\˚ ò ~°∂.200 HÀ@¡‰Ωõ ÃÑOÑ¨Ù
J „Ñü lÖÏ¡‰Ωõ XHõ qHõÖÏOQÆ∞Å Ç¨ãì̈Öò U~åÊ@∞
J Ñ≤l =~°‰Ωõ Lz`« q^Œº.
J qHõÖÏOQÆ∞Å#∞ q"åÇ¨Ï=∂_Õ"åiH˜ „áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ∞.
J „áê^èqŒ ∞Hõ ^ŒâÖ◊ ’<Õ "≥H· Åõ º x"å~°} HÀãÖ 'ã¨=∞„QÆ P~ÀQÆº Ñ¨^HŒä Oõ —.
42
¿Ñ^ŒÅ ãÖˆHΔ=∞O
J ~åROÖ’ ¿Ñ^Œ =~åæÅ ‰õΩ@∞OÉÏÅ‰õΩ <≥Å‰õΩ XH˘¯Hõ¯iH˜ 4 H˜Ö’Å aÜ«∂ºxfl (‰õΩ@∞OÉÏxH˜ 20
H˜Ö’Å∞) Lz`«OQÍ ã¨~Ñ° ~¨¶ å KÕÜ∞« _»O.
J „Ñ¨ã∞¨ `Î O« ¿Ñ^ŒÅH˜ã∞¨ #Î fl H˜~Àã≤<£ HÀ\Ï#∞ 10 b@~°¡ #∞Oz 15 b@~°‰¡ Ωõ ÃÑOK«_O» .
J ¿Ñ^Œ ‰õΩ@∞OÉÏÅ‰õΩ ÅÉèºí `«#∞ |\ì̃ 1 #∞O_ç 2 ZHõ~åÅ =º=™êÜ«∞ Éè∂í q∞ ÑÖÑ≤}.©
J „Ñü ¿Ñ^Œ ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ Lz`«OQÍ Wà◊§ ã¨Å÷ O
J ÅHíΔ ~°∂áêÜ«∞Å`À ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ Lz`«OQÍ Wà◊√.¡
J Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O HÀãÖ ¿Ñ^ŒÅ∞ fã¨∞‰õΩ#fl ~°∞}ÏÅhfl =∂Ç¶‘
J Jxfl ~°HÍÅ ÃÑ#¬<Å£ #∞ <≥Å‰õΩ ~°∂.500 Å‰õΩ ÃÑOÑ¨Ù
J ¿Ñ^Œ ‰õΩ@∞OÉÏÅ Wà◊§‰õΩ ~Ô O_»∞ |Å∞ƒÅ∞, XHõ á¶êº<£, XHõ \©gH˜ ãïÑ¨_® Lz`« q^Œ∞º`ü.
J J„QÆ=~å‚Ö‰õΩ K≥Ok# ¿Ñ^Œ q^•º~°∞Å÷ ‰õΩ Ñ≤l =~°‰Ωõ Lz`« q^Œº.
J J„QÆ ‰õΩÖÏÖ’¡x ¿Ñ^Œ ‰õΩ@∞OÉÏÅ‰õΩ ãÖHˆ =Δ ∞ Ñ¨^HŒä ÍÅ J=∞Å∞.
J ^•i„^Œº ~ˆ Y‰õΩ kQÆ∞=# L#fl"å~°∞ „Ñ¨=∂^Œ=âß`«∞Î K«xáÈ`Õ "åiH˜ "≥O@<Õ ~°∂.2 ÅHíÅΔ Pi÷Hõ
™êÜ«∞O.
J '#QÆ^∞Œ |kb Ñ¨^HŒä Oõ — ¢HO˜ ^Œ <≥Å"åsQÍ Pi÷Hõ ã¨Ç¨ Ü«∞O.
J Lz`« HõÅ~ü \©g JOkOK«_O» .
ÑÃ iy# x`åº=ã¨~° =ã¨∞=Î ÙÅ ^è~Œ Å° xÜ«∞O„`}«
J ~åROÖ’ x`åº=ã¨~° ã¨~∞° ‰õΩÅ ^è~Œ Å° xÜ«∞O„`«}‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ „â◊^.úŒ ^è~Œ Å° #∞ J^Œ∞Ñ¨ÙÖ’ LOK«_®xH˜
ZÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ L#fl`«™ê÷~Ú ã¨g∞Hí,Δ `«y# HÍ~åºK«~°} ~°∂Ñ¨HÅõ Ê#.
J QÆÒ« Ö’ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\ì̃# ''QÆ$Ç¨Ïq∞„`«—— Ñ¨^HŒä Íxfl Ñ¨Ù#~°∞^Œiú Oz x`åº=ã¨~°
=ã¨∞=Î ÙÅ ^è~Œ Å° #∞ xÜ«∞O„uOK«|_»∞`«∞Ok.
J #QÆ^∞Œ |kb Ñ¨^HŒä Oõ HÕ^Œ x~°∞¿Ñ^Œ, ¿Ñ^Œ, =∞^èºŒ `«~Q° `Æ ∞« Å "åiH˜ JOkOKÕ <≥Åãï Pi÷Hõ
ã¨Ç¨ Ü«∞O x`åº=ã¨~° =ã¨∞=Î ÙÅ ^è~Œ Å° ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ ÃÑOK«|_»∞`«∞Ok.
J„Q=Æ ~°‚ Ñ¿ ^ŒÅ ãÖHˆ =Δ ∞O
J ãÖã¨¯$f Ñï~°HíΔ}‰õΩ JOH˜`«"≥∞ÿ# ¿Ñ^Œ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ ã¨Ç¨Ü«∂xfl JOkOK«_®xH˜ „Ñ¨`ÕºHõ
K«~°ºÅ∞.
J Pi÷HOõ QÍ "≥#∞Hõ|_ç# J„QÆ=~å‚Å "åiH˜ „áê^äqŒ ∞Hõ q^Œº #∞O_ç áÈã¨∞ì „QÍ_»∞ºÜÕ∞+¨<£ =~°‰Ωõ
Lz`« q^Œº.
J Pi÷HOõ QÍ "≥#∞Hõ|_ç# J„QÆ=~å‚Å x~°∞^ÀºQÆ∞Å‰õΩ ‰õÄ_® <≥Å‰õΩ ~°∂.1000 Éè$í u.
43
|ÅÇ‘Ï#=~åæÅ‰õΩ Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O

1982 ^•HÍ ™⁄O`« QÆ∂_»∞ ÖËHõ QÆ∞_çÃãÖ’¡#∂, ~À_»¡ Ñ¨Hõ¯, K≥@¡ HÕ^Œ x=ã≤OKÕ [<åÉèÏ
Z‰õΩ¯=QÍ LO_Õk. D ^Œ∞ã≤u÷ x PHõoOÑ¨Ù KÕã∞¨ ‰õΩ#fl `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì =º=™ê÷ÑH¨ õ J^èºŒ ‰õΩΔ Å∞ ã¨fisæÜ∞«
#O^Œ=¸i `å~°Hõ ~å=∂~å=ÙQÍ~°∞ JkèHÍ~°O KÕÑ¨\˜ì# "≥#∞"≥O@<Õ ãÖˆHΔ=∞ áêsì ã≤^•úO`åÅÖ’
ÉèÏQÆOQÍ |ÅÇ‘Ï#=~åæÅ‰õΩ Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Å x~å‡} Ñ¨^HŒä Íxfl KÕÑ\¨ Ïì~∞° . ZO`À L#fl`« ÅHíºΔ O`À „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ
D HÍ~°º¢H=õ ∞O QÆ`« 5 ãÖ=`«û~åÅ HÍO„ÔQãπ áêÅ#Ö’ WOk~°=∞‡ QÆ$Ç¨Å ¿Ñ~°∞`À Jqhu xÅÜ«∞OQÍ
=∂ˆ~Ûâß~°∞. D <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ 2009 ZxflHõÅ `«^∞Œ Ñï `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì „Ñ¨É∞íè `«fiO ~åQÍ<Õ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ
Wà◊√§ xi‡OKÕ HÍ~°º¢H=õ ∂xfl Ñ¨\+˜ Oì̈ QÍ KÕÑ_¨ ∞» `«∞Ok.
J J~°∞›Ö#·ˇ "å~°O^ŒiH© Lz`«OQÍ Wà◊§ ã¨Ö÷ ÏÅ∞.
J ÅHíΔ ~°∂áêÜ«∞Å Y~°∞Û`À Lz`«OQÍ J~°∞›ÅO^ŒiH© Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O.
J KÕ<`Õ « =~åæÅ‰õΩ ~°∂.1,25,000 Å`À Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨ÏO =∞iÜ«Ú KÕ<`Õ « =∞QÍæÅ‰õΩ Ã+_»∞¤ x~å‡}O.
J 10 ãÖ=`«û~åÅ∞ ÃÑ·|_»¤ QÆ$Ç¨Å‰õΩ XH˘¯Hõ¯ WO\˜H˜ ~°∂.2500 K˘Ñ¨C# =∞~°=∞‡`«∞ÎÅ‰õΩ
W=fi|_»∞`«∞Ok.
J Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O HÀãÖ ¿Ñ^ŒÅ∞ fã¨∞‰õΩ#fl ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞}ÏÅhfl =∂Ç¶‘.
J =∞^èºŒ `«~Q° uÆ =~åæÅ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O HÀãÖ „Ñ¨`ºÕ Hõ QÆ$Ç¨Ïx~å‡} Ñ¨^HŒä Íxfl ~°∂á⁄OkOK«|_»∞`«∞Ok.
J Ñ¨@} ì ÏÖ’¡, #QÆ~åÖ’¡ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ, =∞^èºŒ `«~Q° uÆ "åiH˜ J#∞‰õÄÅ"≥∞#ÿ ã¨Ö÷ ÏÅÖ’ HÍÅhÅ∞, `«‰Ωõ ¯=
^è~Œ Ö° ’ Jáê~ü"ì ∞≥ O@¡ x~å‡}O KÕÑ@ ¨ |ì _»∞`«∞Ok.
44
HÍi‡Hõ ãÖˆHΔ=∞O
JãÖÑ¶∞¨ \˜`« ~°OQÆO
J JãÖÑ¶∞¨ \˜`« ~°OQÆOÖ’ Ñ¨xKÕã∞¨ #Î fl HÍi‡‰õΩÅO^ŒiH© Hõhã¨ "Õ`<« åÅ∞ JO^ÕÖÏ K«~º° Å∞.
J P\’, ÖÏs „_≥=Â ~°‰¡ Ωõ ~°∂. ~Ô O_»∞ ÅHõÅΔ "Õ∞~°‰Ωõ „Ñ¨=∂^Œ c=∂ =iÎOÑ¨Ù
J „_≥qÂ OQ∑ ÖˇÃ· ã#∞ûÅ =∞OE~°∞ ã¨∞ÅÉè`í ~« O° KÕÜ∞« _»O. ã¨fiÜ«∞O Láêkè ¢HO˜ ^Œ ™⁄O`«OQÍ P\’Å∞
H˘#∞QÀÅ∞ KÕã∞¨ H˘O>Ë 10% ãäû_ô. ãÖ™ê÷Q`Æ « |∞∞}ÏÅÃÑ· 3% =_ô¤ ~å~Úf.
J Éè=í # x~å‡} HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ P^è∞Œ xHõ Ñ¨x=Ú@¡ ÑÖÑ≤}©
J F_»~ˆ =ÙÖ’¡ Ñ¨xKÕ¿ã HÍi‡‰õΩÅ "Õ`<« åÅ ÃÑOÑ¨Ù#‰õΩ Hõ$+≤
J =$^Œú HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ ÃÑ#¬<£ Ñ¨^HŒä Oõ
J ã¨fi~°H‚ Í~°∞Å‰õΩ P^è∞Œ xHõ =$uÎ Ñ¨x=Ú@¡ ÑÖÑ≤}©
J =„_»Oy, Hõ=∞‡i, ‰õΩ=∞‡i, tÅ∞ÊÅ∞, HõOK≥~¡° ã¨=∞ã¨ºÅ Ñïëê¯~åxH˜ Hõ$+≤.
ã≤OQÆ̂~}˜H˜ ÖÏÉèÏÅ∞ – HÍi‡‰Ωõ Å‰õΩ "å\ÏÅ∞
J ã≤OQÆ̂~}˜ ãÖã¨÷ xHõ~° ÖÏÉèÏÖ’¡ HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ "å\Ï.
J Zxq∞^À "Õ`#« ã¨=~°} ã≤áê¶ ~°∞ûÅ J=∞Å∞.
J ã≤OQÆ̂~}˜ HÍi‡‰õΩÅ Éè„í ^Œ`‰« Ωõ „Ñ¨`ºÕ Hõ K«~º° Å∞
J ÃÑ#¬<£ q^è•#OÖ’ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ =∂~°∞ÊÅ∞. ÃÑ#¬#~°∞¡ =∞~°}¿˜ ãÎ "åi <åq∞hÅ‰õΩ ÃÑ#¬<£ =iÎOKÕÖÏ
`«H}
Δõ O K«~º° Å∞
J HÍi‡‰õΩÅ`À áê@∞ "åi ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ‰õΩ P^è∞Œ xHõ "≥^· ºŒ ¿ã=Å∞.
c_ô HÍi‡‰Ωõ Å∞
J c_ô HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ áêºˆHr.
J c_ô HÍi‡‰õΩÅ ÃÑ#¬<£ Ñ¨^äŒHõOÖ’ HÍi‡‰õΩÅ „Ñ¨Ü≥∂[<åÅ HÀãÖ J=ã¨~°"≥∞ÿ# =∂~°∞ÊÅ∞
KÕÑ¨@ì|_»`å~Ú.
J 50 ãÖ=`«û~åÅ∞ =Ü«∞ã¨∞û ^•\˜, 20 ãÖ=`«û~åÅ∞ c_ô HÍi‡‰õΩ_çQÍ Ñ¨xKÕã,≤ „áêq_≥O\ò
Ñ¶O¨ _£ #O|~ü L#fl "åiH˜ QÆÒ« Ö’ ~°∂.900 #∞O_ç ~°∂.950 =~°‰Ωõ ÃÑ#¬<£ WKÕÛ ™œHõ~º° O
LO_Õk. ^•xx „Ñ¨ã∞¨ `Î « „Ñ¨É∞íè `«fiO ~°∂.700‰õΩ ‰õΩkOzOk. `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì JkèHÍ~°OÖ’
~åQÍ<Õ ÃÑ#¬<£ ~°∂.1000H˜ ÃÑOK«|_»∞`«∞Ok.
J QÆÒ« Ö’ J=∞Å∞Ö’ L#fl ÃÑ#¬<£ J=∞‡HõO Ñ¨^HŒä Oõ Ñ¨Ù#~°∞^Œ~ú }
° .
J c_ô HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ Lz`«OQÍ Wà◊§ ã¨Ö÷ ÏÅ∞, ÅHíΔ ~°∂áêÜ«∞Å`À Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Å∞, Lz`« q^Œº,
"≥^· ºŒ ™œHõ~åºÅ∞.
45
QÆÖÊò ù ÉÏkè`∞« Å∞
J W\©=e HÍÅOÖ’ =∞# ~åRO #∞O_ç QÆÖòÊù ^ÕâßÅ‰õΩ Láêkè H˘~°‰Ωõ "≥o§# HÍi‡‰õΩÅ∞ J<ÕHõ
W|ƒO^Œ∞Å‰õΩ QÆ∞~°=Ù`«∂, Láêkè ^˘~°H¯õ „áê}ÏÅ∞ áÈQ˘@∞ì‰Ωõ #fl ãÖ^Œ~åƒùÖ’¡ PY~°∞‰õΩ "åi
Éè∫uHõ HÍÜ«∂xfl ‰õÄ_® fã¨∞‰õΩx=zÛ "åi ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅ‰õΩ JÑ¨ÊK≥ÑÊ¨ ÖËx ^Œ∞ã≤u÷ =∞#
~åROÖ’ <≥ÅH˘#flk.
J D <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’, `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO =∞# ~åROÖ’ HÍi‡Hõ âßYÖ’ XHõ „Ñ¨`ºÕ Hõ qÉèÏQÍxfl
U~åÊ@∞KÕã,≤ QÆÖòÊù ÉÏkè`∞« Å ã¨=∞ã¨ºÅ ã¨`fi« ~° Ñïëê¯~åxH˜ Hõ$+≤ KÕã∞¨ OÎ k.
J „Ñ¨"åã¨ HÍi‡‰õΩÅ ãÖHˆ =Δ ∞O HÀãÖ Hˆ ~°à◊ ~åR „Ñ¨É∞íè `«fiO J=∞Å∞ KÕã∞¨ #Î fl q^è•<åxfl J^èºŒ Ü«∞#O
KÕã≤ =∞# ~åRO #∞Oz Láêkè H˘~°‰Ωõ QÆÖòÊù ^ÕâßÅ‰õΩ "≥à√◊ `«∞#fl "åi „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ HÀãÖ
`«Q∞Æ K«~º° Å∞.
ÑïáêÅ<å Ü«∞O„`åOQÆO - L^ÀºQÆ∞Å ãÖˆHΔ=∞O

J „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºOÖ’ „Ñ¨[Å PHÍOHíÅΔ "Õ∞~°‰Ωõ „Ñ¨É∞íè `«fiO L#fl`« ™ê÷~ÚÖ’ fã¨∞‰õΩ<Õ x~°Ü‚ ∂« Å
J=∞Å∞, qq^èŒ Ñ¨^HŒä ÍÅ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ#∞ „Ñ¨[Å‰õΩ JOkOK«_O» Ö’ „Ñ¨É∞íè `Àfi^ÀºQÆ∞Å∞ J`«ºO`«
„Ñ¨^•è #"≥∞#ÿ áê„`« =Ç≤Ï™êÎ~∞° .
J ÑïáêÅ<å „Ñ¨=∂}ÏÅÖ’ ^ÕâO◊ Ö’<Õ =∞# ~åR „Ñ¨É∞íè `«fi L^ÀºQÆ∞Å‰õΩ =∞Oz QÆ∞iÎOÑ¨Ù L#flk.
QÆÒ« Ö’ <åÅ∞QÆ∞ ™ê~°∞¡ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ JkèHÍ~°OÖ’ L#flÑ¨C_»∞ „Ñ¨É∞íè `Àfi^ÀºQÆ∞Å∞ ZO`À ã¨ÇÏ¨ HõiOz
Ñ¨Å∞ Jaè=$kú, „Ñ¨*Ï ãÖHˆ =Δ ∞ HÍ~°º¢H=õ ∂Å#∞ q[Ü«∞=O`«OQÍ J=∞Å∞ÑïKå~°∞.
J J@∞=O\˜ H©ÅHõ ÉÏ^èŒº`«Å∞ =Ç≤Ïã¨∞Î#fl „Ñ¨Éèí∞`Àfi^ÀºQÆ∞Å ¿ã"å x|O^èŒ#Å∞, ãÖˆHΔ=∂xH˜
ãÖ|OkèOz# q+¨Ü∂« ÅÃÑ· `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO ZÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ `«H}Δí O ã¨ÊOkOz L^ÀºQÆ∞ÅÖ’
JOH˜`É« Ïè =O ÃÑOá⁄OkOKÕ q^èOŒ QÍ Lz`« x~°Ü ‚ ∂« Å∞ fã¨∞‰õΩO@∞Ok.
J ã¨=∞HÍb# r=# q^è•#OÖ’ ÃÑ#∞ =∂~°∞ÊÅ∞ =ã¨∞<Î åfl~Ú. L^ÀºQÆ, ‰õΩ@∞O| ÉÏ^èºŒ `«Å#∞
ã¨=∞#fiÜ«∞Ñ¨~°K«∞HÀ=_»OÖ’ ã¨=∞Ü«∂ÉèÏ=O`À L^ÀºQÆ∞Å∞, =ÚYºOQÍ =∞Ç≤ÏàÏ L^ÀºQÆ∞Å∞
f„= W|ƒO^Œ∞Å‰õΩ QÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~°∞.
J D <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’, ~åROÖ’ "å~åxH˜ 5 ~ÀAÅ Ñ¨x k<åÅ`À ‰õÄ_ç# q^è•#O „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ@ì|_»∞`«∞Ok.
J ~åR „Ñ¨É∞íè `«fi L^ÀºQÆ∞Å‰õΩ =iÎOK«|_»∞`«∞#fl "≥∞_çHÖõ ò sÜ«∞O|~üû"≥∞O\ò Ñ¨^HŒä Oõ J=∞Å∞Ö’
L^ÀºQÆ∞Å‰õΩ Ñ¨Å∞ W|ƒO^Œ∞Å∞ Z^Œ∞~°=Ù`«∞<åfl~Ú. g\˜x `˘ÅyOKÕ L^ÕâÌ º◊ O`À `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊
„Ñ¨Éèí∞`«fiO KÕÑ¨@ì#∞#fl ''Z<£.\˜.P~ü. ã¨=∞„QÆ P~ÀQÆº Ñ¨^äŒHõO—— ~åR „Ñ¨Éèí∞`«fi L^ÀºQÆ∞Å‰õΩ
‰õÄ_® J=∞Å∞ KÕÜ∞« |_»∞`«∞Ok.
46
J „Ñ¨É∞íè `Àfi^ÀºQÆ∞Å‰õΩ Wà◊§ ã¨Ö÷ ÏÅ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨Ù.

J „Ñü „Ñ¨É∞íè `«fi L^Àºy Ñ¨^gŒ q~°=∞} Ö’Ñ¨Ù ™⁄O`« WO\˜ HõÅ#∞ ™êHÍ~°O KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜
ÉÏºO‰õΩÅ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO`À XHõ xiÌ+"ì¨ ∞≥ #ÿ q^è•#O ~°∂á⁄OkOK«|_»∞`«∞Ok.
J 4= `«~°QÆu L^ÀºQÆ∞Å Ñ≤Å¡Å K«^Œ∞=Ù xq∞`«ÎO „Ñ¨Éèí∞`«fiO `«~°Ñ¶¨Ù# Pi÷Hõ ã¨Ç¨Ü«∞O
JOkOK«|_»∞`«∞Ok.
J Ñ¨^gŒ q~°=∞} KÕã#≤ L^ÀºQÆ∞Å ãÖHˆ =Δ ∞O xq∞`«OÎ =Ü«∞ã¨∞#∞ |\˜ì ÃÑ#¬<Ö£ ’ ÃÑOÑ¨Ù^ŒÅ.
ã‘xÜ«∞~ü ã≤\˜[<£û ãÖˆHΔ=∞O

=Ü≥∂=$^Œ∞úÖˇ·# ÃÑ#¬<£^•~°∞Å ãÖˆHΔ=∞O `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊Oáêsì QÆ∞~°∞`«~° ÉÏ^èŒº`«QÍ ÉèÏqã¨∞ÎOk.
XHõ „Ñ¨H¯õ L^ÀºQÆ ÉÏ^èºŒ `«Å∞ x~°fiÇ≤ÏOz Ñ¨^gŒ q~°=∞} KÕã#≤ "å~°∞, =∞~À„Ñ¨H¯õ qq^èŒ =$`«∞ÅÎ Ö’
ã¨=∂[OÖ’ „â◊q∞Oz =Ü≥∂=$^Œ∞úÖˇ·# áœ~°∞Å âßOuÜ«Ú`« r=#O „Ñ¨Éèí∞`«fi Hõhã¨ ÉÏ^èŒº`«,
™ê=∂lHÍ=ã¨~°O.
ÃÑiy# ^èŒ~°Å ã¨¥zHõÅ‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ ~åROÖ’ L#fl ÃÑ#¬#~°¡ r=# „Ñ¨=∂}ÏÅ#∞
ÑïQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞H˘x =$^•úÑº¨ OÖ’ „Ñ¨âßO`«OQÍ rq`«O QÆ_Ñ» _¨ ®xH˜ „Ñ¨ã∞¨ `Î O« L#fl ÃÑ#¬<£ q^è•<åxfl
ã¨=∞„QÆOQÍ =∂~°∞Ê KÕã,≤ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl ÃÑ#¬<^£ •~°∞Å =Ü«∞ã¨∞#∞ |\ì̃ <≥Åãï ÃÑ#¬<£ "≥Ú`åÎxfl ÃÑOKÕ
q#∂`«fl Ñ¨^HŒä Íxfl ~°∂á⁄OkOz, ÃÑ#¬<^£ •~°‰¡ Ωõ JO^Œ*ãË ∞¨ OÎ k `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO.
Ñ¨^gŒ q~°=∞} á⁄Ok# ÑÃ #¬#~°¡ ÑÃ #¬<£ Ñ¨^HŒä Oõ
1. 65-70 ãÖ=`«û~åÅ =∞^èºŒ 10% J^Œ#OQÍ i"≥*· ò¤ ÃÑ#¬<.£
2. 70-75 ãÖ=`«û~åÅ =∞^èºŒ 20% J^Œ#OQÍ i"≥*· ò¤ ÃÑ#¬<£
8. 100 ãÖ=`«û~åÅ∞ ^•\˜`Õ 100% J^Œ#OQÍ i"≥*· ò¤ ÃÑ#¬<£
47
W`«~° ã‘xÜ«∞~ü ã≤\[˜ <£û ÑÃ #¬<£ Ñ¨^HŒä Oõ

60-65 ãÖII ............~°∂.500
65-70 ãÖII ............~°∂.600
70-75 ãÖII ............~°∂.700
75-80 ãÖII ............~°∂.800
80-85 ãÖII ............~°∂.900
85 ãÖII P ÃÑ·# ........~°∂.1000
(D ÃÑ#¬<£ "≥Ú`åÎxfl ''#QÆ^∞Œ |kb Ñ¨^HŒä Oõ —— ^•fi~å JO^Œ*Ü Ë ∞« |_»∞`«∞Ok.)
J ÃÑ#¬<^£ •~°∞Å HÀãÖ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ ~åR ™ê÷~ÚÖ’ ''„Ñ¨É∞íè `«fi ÃÑ#¬<^£ •~°∞Å∞ =∞iÜ«Ú =Ü≥∂ =$^Œ∞Åú
ãÖˆHΔ=∞ _≥·Ô~Hõì̂~@∞—— U~åÊ@∞.
J ÃÑ#¬<£^•~°∞Å ã¨=∞ã¨ºÅ∞ ZÑ¨Ê\˜HõÑ¨C_»∞ ã¨g∞H˜ΔOz, "å\˜x Ñï+¨¯iOK«_»O, ÃÑ#¬<£^•~°∞Å‰õΩ
JO^•eû# ÃÑ#¬<`£ Àáê@∞ "åiH˜ JOkOK«=Åã≤# W`«~° ãÖHˆ =Δ ∞ HÍ~°º¢H=õ ∂Å J=∞Å∞‰õΩ D
_≥~Ô· Hõ~ì̂ @∞ ZÑ¨Ê\˜HÑõ C¨ _»∞ K«~º° Å∞ fã¨∞‰õΩO@∞Ok.
J „Ñ¨É∞íè `Àfi^Àºy i>ˇ~ÿ ü J~Ú# ~ÀA<Õ ÃÑ#¬<£ Ñ¨„`åÅ#∞ JOkOKÕ U~åÊ@∞¡ KÕÜ∞« _»O.
J i>ÿ̌~Ü ° ∞Õ º <å\˜H˜ L^ÀºQÆã∞¨ ÅÎ ÃÑ#· ¢H=õ ∞tHí}
Δ Ï K«~º° ÖË"∞≥ <ÿ å ÃÑO_çOQ∑Ö’ =ÙO>Ë, i>ÿ̌~ü J~Ú#
<å\˜ #∞O_ç 6 <≥ÅÅ Ö’Ñ¨Ù<Õ Ñï+¨¯iOKÕ U~åÊ@∞.
J ¢H=õ ∞O `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® ÃÑ#¬<^£ •~°∞Å‰õΩ „Ñü <≥ÖÏ XHõ@= `Õn#<Õ ÃÑ#¬<£ K≥eO¡ KÕ U~åÊ@∞.
J =$^•ú„â◊=∂Å∞ (FÖò¤ U*ò Ç¨ÏŸ"£∞û) x~°fiÇ¨Ï} „ÃÑ"· \Õ ò ~°OQÆOÖ’ „áÈ`«ûÇ≤ÏOz, „Ñ¨É∞íè `«fiO x^è∞Œ Å∞
ã¨=∞‰õÄ~°Û_»O ^•fi~å `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO =$^Œ∞Åú ãÖHˆ =Δ ∂xH˜ Hõ@∞ì|_ç LO@∞Ok.
J „Ñ¨^•è # Hˆ O„^•ÅÖ’ =Ü≥∂ =$^Œ∞Åú „Ñ¨Ü∂≥ [#O HÀãÖ qq^èŒ ™œHõ~åºÅ`À „Ñ¨`ºÕ Hõ Hõ=¸ºx\©
Ç¨à◊§ x~å‡}O - ã‘xÜ«∞~ü ã≤\[˜ <£û Éè=í <£Å∞.
48
HõàÏHÍ~°∞Å ãÖˆHΔ=∞O
J ¿Ñ^Œ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞ HõàÏHÍ~°∞Å Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ „áê^äqŒ ∞Hõ ™ê÷~Ú #∞O_ç áÈã¨∞ì „QÍ_»∞ºÜÕ∞+¨<£ =~°‰Ωõ
Lz`« q^Œº.
J ¿Ñ^Œ HõàÏHÍ~°∞Å‰õΩ Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ï x~å‡}O.
J 60 ãÖ=`«û~åÅ∞ xO_ç# ¿Ñ^Œ HõàÏHÍ~°∞Å‰õΩ <≥Å‰õΩ ~°∂.500 =$^•úÑº¨ Ñ≤OKè<« .£
J ¿Ñ^Œ HõàÏHÍ~°∞Å‰õΩ ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ 20 H˜Ö’Å K˘Ñ¨C# Lz`« aÜ«∞ºO ã¨~Ñ° ~¨¶ å.
J QÆ∞iÎOÑ¨Ù á⁄Ok# ãÖã¨Å÷ ∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ ™êOã¨¯$uHõ HÍ~°º¢H=õ ∂Ö’¡ áêÖÁæ<Õ xq∞`«OÎ HõàÏHÍ~°∞Å‰õΩ
|ã¨∞û Kèås˚ÅÖ’ 50% ~å~Úf.
J ¿Ñ^Œ ã≤x=∂, \©g HõàÏHÍ~°∞Å‰õΩ, ™êOˆHuHõ xÑ¨Ù}∞Å‰õΩ Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O, =$^•úÑº¨ ÃÑ#¬<Å£ `À
áê@∞ W`«~° ãÖHˆ =Δ ∞ Ñ¨^HŒä ÍÅ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ#∞ HõeyOK«_O» .
HõàÅ◊ ‰õΩ á„ È`åûÇ¨ÏO
J ãÖw`«, #$`«º, <å@Hõ, yi[#, *Ï#Ñ¨^Œ HõàÅ◊ #∞ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_O» .
J ™êOã¨¯$uHõ, HõàÏ qHÍ™êxH˜ ¿ã= KÕã∞¨ #Î fl QÆ∞iÎOÑ¨Ù á⁄Ok# ãÖã¨Å÷ ‰õΩ Pi÷Hõ ã¨Ç¨ Ü«∞O.
J „Ñ¨É∞íè `«fi ã¨Ç¨ Ü«∞O`À qq^èŒ HõàÏ~°∂áêÅ ~åR™ê÷~Ú L`«û"åÅ#∞, áÈ\©Å#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«_O» .
J ^Õ"åÅÜ«∞ „@ã¨∞ì É’~°∞Å¤ Ö’ HõàÏHÍ~°∞Å‰õΩ „áêux^èºŒ O.
J z#fl ã≤x=∂ x~å‡`«Å‰õΩ Ñ¨#∞fl ~å~Úf =O\˜ „áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ∞.
49
~À_»∞¤ ~°"å}Ï =~°¯~°¡ ãÖˆHΔ=∞O

J „_≥q· OQÆ∞#∞ XHõ =$uÎQÍ QÆ∞iÎOz, „_≥=· ~°¡ <å}º`«#∞ ÃÑOá⁄OkOKÕ q^èOŒ QÍ „_≥q· OQÆ∞ tHõ} Δ Ï
ã¨∂¯à◊√§ U~åÊ@∞. tHõ} Δ Ï HÍÅOÖ’ Ã+_»∂ºÖò¤ ‰õΩÖÏÅ∞, Ã+_»∂ºÖò¤ `≥QÅÆ ∞, "≥#∞Hõ|_ç# `«~Q° `Æ ∞« Å∞,
Pi÷HOõ QÍ "≥#∞Hõ|_ç# (ZHõ<åq∞Hõb¡ ÉÏºH±=~ü)¤ "åiH˜, =∞iÜ«Ú "≥∞<ÿ åi\© =~åæÅ‰õΩ K≥Ok#
"åiH˜ <≥Å‰õΩ ~°∂.500 ã¨~ì ÚÃÑO_»∞.
J *ÏfÜ«∞, ~åR ~°ÇÏ¨ ^•~°∞Å „Ñ¨H¯õ # J#∞‰õÄÅ „Ñ¨^âÕ ßÅÖ’ "≥∂\Ï~°∞ "åÇ¨Ï<åÅ áêi¯OQÆ∞‰õΩ
Jxfl =ã¨`∞« Å`À áêi¯OQ∑ „Ñ¨^âÕ ßÅ∞ U~°Ê~°K∞« @‰õΩ Hõ$+≤.
J =º=™êÜ«∞ Ñ¨#∞Å xq∞`«ÎO „\ÏHõì~°∞, „>ˇÿÅ~°∞ H˘#∞QÀà◊§ÃÑ· ~À_»∞¤ \ÏH±û ("≥∂\Ï~ü "≥Ç≤ÏHõÖò
\ÏH±û) #∞Oz q∞#Ç¨~ÚOK«∞@ =∞iÜ«Ú =º=™êÜ«∞ ‰õÄbÅ#∞ fã¨∞‰õΩ"≥à§ı O^Œ∞‰õΩ J#∞=∞uOK«∞@.
J „_≥=· ~°∞, W`«~° HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ rq`«c=è ∂ Ñ¨^HŒä Oõ =∞iÜ«Ú P~ÀQÆº cè=∂ Ñ¨^HŒä Oõ J=∞Å∞.
J 55 ãÖ=`«û~åÅ∞ ^•\˜# „_≥=· ~°∞,¡ H©#¡ ~°‰¡ Ωõ ÃÑ#¬<£ Ñ¨^HŒä =õ Ú „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ@∞ì@.
J =∞Ç≤Ïà◊Å „_≥q· OQÆ∞ tHõ} Δ ‰õΩ =∞Ç≤Ïà◊ÅKÕ #_»Ñ|¨ _»∞ „_≥q· OQÆ∞ ã¨∂¯à◊√§ U~åÊ@∞.
J "åÇ¨Ï# Ü«∞[=∂#∞Å∞, „_≥=· ~°∞¡ ~åROÖ’ ZHõ¯_ç #∞O_≥<· å ^Œ~M° Ïã¨∞Î KÕã∞¨ H˘x ~Ô #∞º=Öò ãïÑì HÔ≤¶ @∞¡,
"åÇ¨Ï# <≥O|~°∞ i[ˆ~fi+¨#∞ á⁄O^Õ J=HÍâ◊O.
J ~°ÇÏ¨ ^•~°Ö¡ ’QÍx =∞iÜ«Ú „Ñ¨É∞íè `«fiÑ¨~O° QÍQÍx "åÇ¨Ï# Ü«∞[=∂#∞Å∞ Z^Œ∞~˘¯O@∞#fl ã¨=∞ã¨ºÅ∞
"åi"åi ãÖÑ¶∂¨ Å`À K«iÛOz Ñï+¨¯iOK«∞@.
J Ñ¨^HŒä ÍÅ J=∞Å∞‰õΩ, ã¨=∞ã¨ºÅ Ñïëê¯~åxH˜ =∞iÜ«Ú W`«~° ãÖ|Okè`« âßYÅ ã¨=∞#fiÜ«∂xH˜
`À_»Ê_Õ q^èOŒ QÍ ~åR™ê÷~ÚÖ’ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ XHõ ''~À_»∞¤ ~°"å}Ï ã¨ÅÇ¨ ãÖÑ¶∞¨ O—— U~åÊ@∞.
J ~À_»∞¤ „Ñ¨=∂^•Å‰õΩ ãÖ|OkèOz W#∂ûÔ~<£û HÔ ~¡ Ú"£∞ Hˆ ã¨∞Å ã¨`fi« ~° Ñïëê¯~åxH˜ 'á¶êãπì „\ÏH±
HÀ~°∞ì—Å U~åÊ@∞.
J ~À_»∞¤ „Ñ¨=∂^•Å#∞ `«yOæ K«_®xH˜ XHõ ã¨=∞„QÆ „Ñ¨}ÏoHõ#∞ ~°∂á⁄OkOz J=∞Å∞Ñ¨~K° ∞« @.
J ~À_»∞¤ „Ñ¨=∂^ŒOÖ’ =∞~°}O˜ z# „_≥=· ~ü, H©#¡ ~°∞Å‰õΩ ~°∂.5,000 `«H} Δõ ã¨Ç¨ Ü«∞O.
J „_≥=· ~°∞, H©#¡ ~°¡ Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ, ~°"å}Ï =~°¯~°‰¡ Ωõ Ñ≤l =~°‰Ωõ Lz`« q^Œº.
Z.Ñ≤.Zãπ.P~ü.\˜.ã≤.
J HÍi‡‰õΩÅ ¿Ñ¿ã¯Öòû#∞ ZÑ¨Ê\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ ã¨=iOK«∞@.
J L^ÀºQÆ Éè„í ^Œ`« HõeÊOK«_O» .
J QÆ$Ç¨Ïx~å‡}ÏxH˜ ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞} ™œHõ~º° O.
J Psìã‘ HÍi‡‰õΩÅ Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ Ü«Úl #∞O_ç Ñ≤l =~°‰Ωõ Lz`« q^Œº.
50
J HÍO„ÔQãπ „Ñ¨É∞íè `«fiO „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\ì̃# Psìã‘ Pã¨∞ÅÎ J=∞‡HõO, J^≥‰Ì Ωõ WKÕÛ q^è•#O ~°^∞Œ .Ì
J P~ü.\˜.ã≤. L^ÀºQÆ, HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ =∞iO`« "≥∞~°∞QÔ #· "Õ`<« åÅ∞.
J QÆÒ« Ö’ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO J#∞ãïOz# ÑäH¡ ~± O° QÆ ãÖã¨÷ QÍHõ P~ü\ã˜ ≤ q^è•#O H˘#™êyOÑ¨Ù.
J QÆÒ« Ö’ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO J#∞ãïOz# ÑäH¡ ~± O° QÆ ãÖã¨Q÷ Í<Õ P~ü\ã˜ ≤ q^è•#O H˘#™êyOÑ¨Ù.
J HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ L^ÀºQÆ Éè„í ^Œ`« HõeÊOK«_O» `Àáê@∞ HÍO„\Ï‰õΩì HÍi‡‰õΩÅ#∞ Ñ¨~‡° <≥O\ò KÕÜ∞« _»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok.
J HÍO„ÔQãπ „Ñ¨É∞íè `«fi Ç¨ÏÜ«∂OÖ’ =¸ã≤"ãÕ #≤ P~ü.\˜.ã≤. _çáÈÅ#∞ uiy „áê~°OaèOK«_O» .
J =∞~°}O˜ z# HÍi‡Hõ ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÖ’¡ J~°›`Å« #∞ |\ì̃ XHõiH˜ L^ÀºQÆ J=HÍâ◊O HõeÊOK«∞@.
J `å~åflHõÖ’x P~ü.\˜.ã≤. Pã¨∞Ñ¨„ux ã¨∂Ñ¨~ü ÃãÊëêe\©ãπ Pã¨∞Ñ¨„uQÍ fiÛk^Œ_Ì O» . Jxfl *’#¡Ö’
„Ñ¨`ºÕ Hõ Pã¨∞Ñ¨„`«∞Å U~åÊ@∞‰õΩ K«~º° Å∞
J P~ü.\˜.ã≤. HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ ~°∂. ~Ô O_»∞ ÅHõÅΔ ^•HÍ „Ñ¨=∂^Œ c=∂, ~°∂. ÅHõΔ ^•HÍ P~ÀQÆº c=∂
™œHõ~º° O HõeÊOK«∞@.
51
=∂#= =#~°∞Å Jaè=$kú

q^•º qHÍãÖ - `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ á„ ê^è•#ºO
J QÆÒ« Ö’ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO `«ÅÃÑ\ì̃# q^èOŒ QÍ „Ñü H˜Ö’g∞@~ü‰Ωõ XHõ „áê^äqŒ ∞Hõ áê~îâ° ßÅ,
„Ñü =¸_»∞ H˜Ö’g∞@~°‰¡ Ωõ XHõ JÑ¨Ê~ü „ÃÑ=· ∞s ã¨¥¯Öò, „Ñü 5 H˜Ö’g∞@~°‰¡ Ωõ XHõ ÃÇÏ· ã¨¥¯Öò#∞
U~åÊ@∞ KÕ¿ã `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì q^è•#O Ñ¨Ù#~°∞^Œ~ú } ° .
J „Ñü ãÖ=`«û~°O „Hõ=∞O `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® q^•º ãÖ=`«û~°O P~°OÉèÏxH˜ 3 <≥ÅÅ =ÚO^Õ _çZã‘û
x~°fiÇ¨Ï}, Láê^è•ºÜ«ÚÅ xÜ«∂=∞HÍÅ∞.
J ~å*ÏºOQÆO „Ñ¨™êkOz# ''„áê^äqŒ ∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯QÍ q^Œº——#∞ ã¨~Ô #· suÖ’ x~°ƒOù ^ŒOQÍ J=∞Å∞
KÕÜ∞« _»O ^•fi~å ãÖÑ¨Ó~°‚ JHõ~Δ åã¨º`« ™êkèOK«∞@.
J Zã‘û, Zã‘,ì cã‘, "≥∞<ÿ åi\©Å∞, J„QÆ‰Ωõ ÖÏÅÖ’ Pi÷HOõ QÍ "≥#∞Hõ|_ç# "åiH˜ „áê^äqŒ ∞Hõ q^Œº
#∞O_ç áÈã¨∞ì „QÍ_»∞ºÜÕ∞+¨<£ =~°‰Ωõ Lz`« q^Œº, =$uÎÑ~¨ "° ∞≥ #ÿ q^Œº‰õΩ „áê^è•#º`«.
J áÈ\©Ñs¨ HõÖΔ ’¡ áêÖÁæ<Õ "åiH˜ qq^èŒ JOâßÅÃÑ#· Lz`« tHõ} Δ , ãÖ™ê÷Q`Æ « ~°∞}ÏÅ∞ U~åÊ@∞.
J qq^èŒ HÀ~°∞ûÅÖ’ „Ñ¨"âÕ ◊ Ñ¨sHõÅΔ ‰õΩ, áÈ\©Ñs¨ HõÅΔ ‰õΩ "≥à§ı Ü«Ú=`«‰Ωõ Lz`« |ã¨∞û „Ñ¨Ü∂« }
™œHõ~°ºO.
J Jxfl q^•ºÅÜ«∂Ö’¡ áê~î°âßÅ QÆ^Œ∞Å#∞ ÃÑOz, HÍOáœO_£ "åÖòû, =∞~°∞QÆ∞^˘_»∞¡ =∞iÜ«Ú
=∞Ozh\˜ ™œHõ~åºÅ∞ `«fii`«QuÆ # U~åÊ@∞.
J ~åROÖ’ yi[# Ü«¸x=i≈\© U~åÊ@∞.
J cã‘, Zã‘û, Zã‘,ì "≥∞<ÿ åi\©, Dcã‘ q^•º~°∞Å÷ ‰õΩ ã¨HÍÅOÖ’ ™ê¯Å~ü+Ñ≤ Åπ ∞, LÑ¨HÍ~° "Õ`<« åÅ∞
K≥eO¡ Ñ¨Ù† =$uÎ q^•º Ç¶A ‘ Å sÜ«∞O|~üû"≥∞O\ò.
J =∞^è•ºÇ¨Ïfl Éè’[# Ñ¨^äŒHÍxfl 10= `«~°QÆu =~°‰õΩ Ñ¨\˜+¨ìOQÍ J=∞Å∞. „Ñü "å~°O Ô~O_»∞
HÀ_çQ∞Æ _»∞¡ WKÕÛ U~åÊ@∞.
J "≥∞ãπ Kèås˚Å∞ <å=∞=∂„`«OQÍ ÃÑOz# HÍ~°}OQÍ ^Œo`« q^•º~°∞Å÷ ∞ áœ+≤Hì ÍÇ¨~° Ö’ÑÖ`À
ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åfl~°∞. `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO Hõhã¨ "≥∞ãπ Kèås˚Å#∞ <≥Å‰õΩ ~°∂.900Å‰õΩ ÃÑOz
q^•º~°∞Å÷ #∞ P^Œ∞‰õΩO@∞Ok† ^è~Œ Å° Hõ#∞QÆ∞}OQÍ "≥∞ãπ Kèås˚Å ÃÑOÑ¨Ù.
J QÆÒ« Ö’ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO U~åÊ@∞ KÕã#≤ q^•º Hõq∞\©Å#∞ W\©=e HÍÅOÖ’ HÍO„ÔQãπ
„Ñ¨É∞íè `«fiO ~°^∞Œ Ì KÕã≤ q"å^•Ö’¡H˜ <≥\Oì̃ k. `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO uiy "å\˜x Ñ¨Ù#~°∞^Œiú Oz
ZxflHõÅ ^•fi~å<Õ U~åÊ@∞ KÕã∞¨ OÎ k.
J ~åÑ¶∞¨ =<£ Hõq∞\© ã≤áê¶ ~°∞ûÅ "Õ∞~°‰Ωõ q^•º ãÖã¨Ö÷ Ö’ ~åºyOQ∑ xÜ«∞O„`«}‰õΩ Ñ¨\+˜ "ì̈ ∞≥ #ÿ K«@Oì
`Õ|_»∞`«∞Ok.
J ã¨=∞HÍb#, áêi„âßq∞Hõ, ã¨fiÜ«∞O Láêkè J=ã¨~åÅ∞ ÅHíºΔ OQÍ áê~îº° „Ñ¨}ÏoHõÅ∞ ~°∂á⁄OkOK«_O» .
52
Láê^è•ºÜ«ÚÅ ã¨=∞ã¨ºÅ Ñï™ê¯~°O

J Láê^è•ºÜ«∞ xÜ«∂=∞HÍÅÖ’ J„ÑÖ\©ãπ q^è•#O ~°^∞Œ .Ì
J QÆ`« xÜ«∂=∞HÍÅÖ’x ''J„ÑÖ\©ãπ HÍÖÏxH˜—— "Õ∞ 2009 #∞O_ç Pi÷Hõ =#~°∞Å∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞Û@.
J 40 % Ç¶\≤ ò"∞≥ O\ò`À Ñ≤P~üã≤ J=∞Å∞
J WO\˜ J^≥Ì JÅ"≥#∞û =∞O_»Å ÑïkèÖ’ 15 âß`«O, lÖÏ¡ Hˆ O„^ŒOÖ’ 20 âß`«O, #QÆ~åÅÖ’ 30
âß`«O ÃÑOÑ¨Ù.
J cã‘ Láê^è•ºÜ«ÚÅ‰õΩ L#fl`« q^Œº#∞ JÉèºí ã≤OKÕO^Œ∞‰õΩ "Õ`#« O`À ‰õÄ_ç# ÃãÅ=Ù =∞OE~°∞
J Láê^è•ºÜ«ÚÅ‰õΩ WO_»¡ ã¨Ö÷ ÏÅ∞ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨Ù.
J UH©H$õ `« ã¨sfiã¨∞ ~°∂Å∞û J=∞Å∞ HÀãÖ Hõ$+≤
J J<£ Z~Ú_≥_£ Ü«∂‰õΩì 37/2005 ~°^∞Œ Ì
J Z~Ú_≥_£ Láê^è•ºÜ«∞ áÈã¨∞Åì Éèsí Î
J =ÚxûÑ¨Öò \©K~« ∞° ,¡ Z~Ú_≥_£ \©K~« ‰¡° Ωõ „Ñ¨É∞íè `«fi \©K~« ¡° =∂kiQÍ ~å~ÚfÅhfl =iÎOÑ¨Ù.
J |kbÅ∞, „Ñ¨"∂≥ +¨#∞¡, JO`«~lü ÖÏ¡ |kbÅ∞ „Ñü ãÖ=`«û~°O [iÑ≤OKÕ U~åÊ@∞.
J ¢H=õ ∞O `«ÑÊ¨ ‰õΩO_® _ôÜ∞« ã‘ûÅ x~°fiÇ¨Ï}.
P~ÀQÆº=O`«"≥∞ÿ# ã¨=∂[ x~å‡}O
J `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ JOkã¨∞#Î fl =∞~À q#∂`«fl Ñ¨^HŒä Oõ ''Z<£.\˜.P~ü ã¨=∞„QÆ P~ÀQÆº ~°H} Δõ
Ñ¨^äŒHõO——. [fi~°O #∞Oz QÆ∞O_≥[|∞ƒÅ^•HÍ Jxfl~°HÍÅ "åº^èŒ∞Å‰õΩ Lz`«OQÍ „Ñ¨Éèí∞`«fi
Pã¨∞Ñ¨„`«∞ÅÖ’, HÍ~˘Êˆ~\ò Pã¨∞Ñ¨„`«∞ÅÖ’ D Ñ¨^HŒä Oõ ^•fi~å JO^Œ*Ü Ë ∞« |_»`å~Ú.
J „QÍg∞} „áêO`åÖ’¡ „áê^èqŒ ∞Hõ P~ÀQÆº Hˆ O„^•Å#∞ Ñ¨Ù#~°∞`ÕlÎ `«O KÕÜ∞« _»O`Àáê@∞, „Ñü „QÍ=∂xH˜
„Ñ¨É∞íè `«fi "≥^· ºŒ ¿ã=Å#∞ qãÎ̈iOK«_®xH˜ Hõ$+≤.
J „Ñ¨É∞íè `åfiã¨Ê„`«∞Ö‰õΩ =∞O^Œ∞Å∞, "≥^· ºŒ ÑïHõ~åÅ ã¨~Ñ° ~¨¶ åÃÑ· „Ñ¨`ºÕ Hõ ^Œ$+≤.ì
J Jxfl „Ñ¨É∞íè `åfiã¨Ê„`«∞Ö’¡ `«H} Δí „áê} ~°H} Δõ =∞O^Œ∞Å#∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LOK«|_»`å~Ú.
J ¿Ñ^ŒÅO^ŒiH© P~ÀQÆº ~°H} Δõ Ñ¨^HŒä Oõ HÍ~°∞Å¤ *Ïs
J =∞Ç≤ÏàÏ, tâ◊√ P~ÀQÆº Ñï~°H} Δõ ‰õΩ, áœ+≤Hì ÍÇ¨~°Ö’Ñ¨ x"å~°}‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ K«~º° Å∞.
J ~åROÖ’ „Ñ¨ã∞¨ `Î O« J=∞Å∞Ö’ L#fl 104, 108 "≥^· ºŒ ¿ã=Å qãÎ̈~} ◊ , ã¨=∞~°ú Ñ¨~º° "ÕH}
Δõ ‰õΩ Hõ$+≤
J "≥^· ºŒ , P~ÀQÆº ~°OQÍÅ‰õΩ |_≥\˚ òÖ’ x^è∞Œ Å∞ ÃÑOÑ¨Ù.
J JO@∞"åº^è∞Œ Å∞ „Ñ¨|Å‰õΩO_® =ÚO^Œ∞*Ï„QÆ`Î« K«~º° ÅÃÑ· „Ñ¨`ºÕ Hõ ^Œ$+≤.ì
J ~åROÖ’ P~ü.ZO.Ñ≤., Ñ≤.ZO.Ñ≤., „áêH©+ì #¨ ~°‰¡ Ωõ „Ñ¨É∞íè `«fi Ñ¨~O° QÍ tHí} Δ =∞iÜ«Ú QÆ∞iÎOÑ¨Ù,
"≥^· ºŒ , L^ÀºQÍÅ Éèsí ÖÎ ’ `«y# „áê^è•#º`«.
53
J =∂~°∞=¸Å yi[# „áêO`åÅ‰õΩ „Ñ¨É∞íè `«fi Lz`« "≥^· ºŒ ¿ã=Å qãÎ̈~} ° ‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ „Ñ¨}ÏoHõ
~°∂Ñ¨HõÅÊ#
J QÆiƒù}˜ ¢ãÅÎ‘ ‰õΩ Lz`« „Ñ¨Ü∂« } ã¨^∞Œ áêÜ«∞O.
J tâ◊√ =∞~°}ÏÅ#∞ QÆ}hÜ«∞OQÍ `«yOæ K«\ÏxH˜ „Ñü lÖÏ¡Ö’ XHõ xÜ≥∂<Õ\ÏÅl (tâ◊√ "åº^è∞Œ Å
qÉèÏQÆO) Ü«¸x\ò „áê~°OÉèOí .
J tâ◊√Å áœ+≤Hì ÍÇ¨~°O HÀãÖ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ „áê=∂}˜`« áœ+≤Hì ÍÇ¨~°O Lz`« ã¨~Ñ° ~¨¶ å.
J „>ÿ̌|Öò ÃÇÏÖòÎ ã¨sfiãπ (yi[# P~ÀQÆº ã¨sfiãπ) H˘~°‰Ωõ „Ñ¨`ºÕ Hõ _≥~Ô· Hõ~ì̂ \ò U~åÊ@∞.
J ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl J=ã¨~åÅ "Õ∞~°‰Ωõ "≥∞_çHÖõ ò HÍÖËrÅ U~åÊ@∞.
J HÍO„\Ï‰õΩì Ñ¨ûÌŒ Ö’ Ñ¨xKÕã∞¨ #Î fl _®Hõ~ì ∞° ,¡ #~°∞ûÅ∞, áê~å"≥∞_çHÖõ ò ã≤|ƒOk ¿ã=Å#∞ ~Ô QÆ∞ºÅÔ~*· ò
KÕÜ«∞_»O.
J „Ñü =∞O_»ÖÏxH˘Hõ ãÖKå~° "≥^· ºŒ âßÅ#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«_O» .
J „Ñ¨"åã¨ ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ#∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOz ã¨¥Ñ¨~ü ÃãÊëêe\˜ Ç¨ã≤Ê@à◊§ x~å‡}O KÕÑ@ ¨ _ì O» .
J „Ñü lÖÏ¡ Pã¨∞Ñ¨„ux XHõ ã¨¥Ñ¨~ü ÃãÊëêe\˜ Ç¨ã¨Ê@ÖòQÍ Jaè=$kú KÕÜ∞« _»O.
J "≥#∞Hõ|_ç# lÖÏ¡Ö’¡ ã¨¥Ñ¨~ü ÃãÊëêe\˜ Ç¨ã¨Ê@Å∞ x~å‡}O KÕ¿ã"åiH˜ `«‰Ωõ ¯= =_ô`¤ À |∞∞}O,
Éè∂í q∞, =∞øeHõ ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å∞, Ñ¨#∞fl ~å~ÚfÅ∞ HõeÊOK«_O» .
J Jxfl „áê^èŒq∞Hõ P~ÀQÆº ˆHO„^•ÅÖ’ _®Hõì~°¡`Àáê@∞ =∞øoHõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞, =∞O^Œ∞Å#∞
ã¨=∞‰õÄ~°Û_»O.
J „Ñ¨É∞íè `«fi Ç¨ã¨Ê@à◊§‰õΩ J^è∞Œ <å`«# Ü«∞O„`« ™ê=∂„y ã¨=∞‰õÄiÛ, ã≤|ƒOk MÏmÅ#∞ Éèsí Î KÕã≤
"≥^· ºŒ ¿ã=Å#∞ "≥∞~°∞QÆ∞ Ñ¨~Û° _»O.
J „Ñü lÖÏ¡Ö’ J=∞Å=Ù`«∞#fl qq^èŒ P~ÀQÆº HÍ~°º¢Hõ=∂ÅxflO\˜x XˆH Q˘_»∞QÆ∞ ¢HÕ^Œ
ã¨=∞#fiÜ«∞Ñ¨~z° lÖÏ¡ P~ÀQÆº ã¨z"åÅÜ«∞O U~åÊ@∞ (District Health Secretariat).
J ~å„+Öì Ö’ AYUSH (PÜ«Ú~ˆ fi^Œ, Ü≥∂QÆ, Ü«Ú<åx, ã≤^•Ì, Ç¨ÏŸq∞Ü≥∂Ñü) "≥^· ºŒ ¿ã=Å qã¨~Î }° ‰õΩ
K«~°ºÅ∞.
54
W#Êù̂~‡+¨<£ >ˇHÍflÅr
1995Ö’ =ÚYº=∞O„uQÍ ÉÏ^èŒº`«Å∞ KÕÑ¨\˜ì# N <å~å K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞QÍ~°∞ ~åR
ã¨=∞„QÍaè=$kúH,˜ ÑïáêÅ<å „Ñ¨=∂}ÏÅ ÃÑOÑ¨Ù‰õΩ, =∂#= =#~°∞Å Jaè=$kúH˜ Ñ¨Å∞ Ñ¨\+˜ "ì̈ ∞≥ #ÿ K«~º° Å∞
„Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\Ïì~∞° . ZO`À =ÚO^Œ∞ K«∂Ñ¨Ù`À „Ñ¨É∞íè `«fiOÃÑ· Z@∞=O\˜ ÉèÏ~°O ÖË‰Ωõ O_® ~åROÖ’ S.\˜.
~°OQÆO qãÎ̈~} ° ‰õΩ, HõOÑ¨Óº@~ü q^•º "åºÑ≤HÎ ˜ ZO`À „áÈ`åûÇ¨xflKåÛ~°∞. `«`Ê« eù `«OQÍ ~å„ëêìxH˜ K≥Ok#
Ü«Ú=`«, =ÚYºOQÍ „QÍg∞} Ü«Ú=`« W#∞=∞_çOz# P`«‡qâßfiãÖ`À ^Õâ,◊ q^ÕâßÅÖ’ S.\˜. ~°OQÆOÖ’
`«=∞ „ÑüÉèÏ áê@"åÅ#∞ „Ñ¨îŒ ≈OKå~°∞. ~åR „Ñ¨É∞íè `«fiO S.\˜. ~°OQÆ qãÎ̈~} ° ‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ =∞øeHõ
=ã¨`∞« Å U~åÊ@∞`Àáê@∞ qq^èŒ „áÈ`åûÇ¨ÏHÍÅ#∞ JOkOK«_O» `À... nxH˜ =∞# ~åR Ü«Ú=`« „ÑüÉèÏ
áê@"åÅ∞ `À_»=_»O`À „Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ J„QÆQÍq∞ ãÖã¨Å÷ ∞ áÈ\©Ñ_¨ ç =∞# ~åROÖ’ `«=∞ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞
„áê~°OaèOKå~°∞.
„Ñ¨É∞íè `«fi ~°OQÆOÖ’ Láêkè HõÅÊ# ¢H"õ ∞Õ }Ï Hõ#∞=∞~°∞QÆ=Ù`«∞#fl <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ S.\˜. ~°OQÆO Ü«Ú=`«‰Ωõ
H˘`«Î PâßH˜~} ° "≥∞Oÿ k. Ñ¨~º° =™ê#OQÍ HõOÑ¨Óº@~ü Ãã<· û£ , W#Êù̂~‡+¨<£ >ˇHÍflÅr ~°OQÍÅÖ’ "ÕÖÏk
WO[hiOQ∑ „QÍ_»∞ºÜÕ∞\òÅ∞ Ñ¨@Éì „íè ^Œ∞ÅÜ«∂º~°∞. J~Ú`Õ J"≥∞iHÍ Hˆ O„^ŒOQÍ U~°Ê_ç# JO`«~å˚fÜ«∞
Pi÷Hõ ãÖHΔ’ÉèOí ... Ñ¨~º° =™ê#"≥∞#ÿ Pi÷Hõ =∂O^ŒºO =Å# S.\˜. ~°OQÆO ãÖHΔ’ÉèÏxfl Z^Œ∞~˘¯O\’Ok.
nx HÍ~°}OQÍ D ~°OQÆOÖ’x "ÕÖÏk=∞Ok Ü«Ú=`« Ñ¨Å∞ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ Z^Œ∞~˘¯O@∞<åfl~°∞. D
ã¨=∞ã¨ºÅ∞ `å`å¯eHõ"∞Õ . Ñïã≤`÷ ∞« Å∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨_^Õ •HÍ S.\˜. ~°OQÆ xÑ¨Ù}∞Å#∞ P^Œ∞HÀ=_®xH˜ D
¢HO˜ k KÕÑ@ ¨ _ì O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok ó
J S\© =Ù^ÀºQÆ∞Å Éè„í ^Œ`‰« Ωõ H˘`«Î K«\ÏìÅ∞ KÕÜ∞« _»O ^•fi~å HõOÃÑhÅ∞ ã¨sfiãπ x|O^è#Œ Å∞ áê\ÕKÕÖÏ
K«~°ºÅ∞.
J ~åR"åºÑÎ̈OQÍ S\© ¿ã=Å#∞ qãÎ̈$`«Ñ~¨ Û° _»O ^•fi~å J^Œ#Ñ¨Ù =Ù^ÀºQÍÅ ã¨$+≤ì (L^•ó =∞O_»Å
Hˆ O„^•xHÀ ã≤\[˜ <£ ã¨sfiãπ ÃãO@~ü-HÍÖò ÃãO@~ü)
J L^ÀºQÍÅ∞ áÈ~Ú#Ñ¨C_»∞ ~Ô O_»∞ <≥ÅÅ ''Ãã=Ô~<£û áêºˆHr—— WKÕÛÖÏ K«~º° Å∞.
J L^ÀºQÍÅ∞ áÈ~Ú# "åiH˜ Wà◊¡ Ö’#¡ K≥e¡OÑ¨Ù ã¨~°mHõ~°}. ÉÏºO‰õΩÅ`À K«iÛOz =_ô¤ˆ~@∞
`«yOæ KÕÖÏ K«~º° Å∞.
J Z_»∞ºˆH+¨<£ Ö’<£û fã¨∞‰õΩx q^Œº =ÚyOz# "å~°∞ - L^ÀºQÍ=HÍâßÖËH¡ ,õ ã¨g∞Ñ¨ Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’
=Ù^ÀºQÆO=KÕÛ Pâ◊ÖHË õ W|ƒOk Ñ¨_∞» `«∞<åfl~°∞. g~°∞ WÑ¨C_»∞ Ö’#∞¡ Hõ>ìË ã≤u÷ Ö’ ÖË~∞° . giH˜
¿Ñ"≥∞O\ò Ç¨b_Õ „Ñ¨H\õ O˜ KÕÖÏ „Ñ¨`ºÕ Hõ K«~º° Å∞.
J ¢HÔ _ç\ò HÍ~°∞Å¤ ∞ fã¨∞‰õΩ#fl "åiH˜, „Ñ¨ã∞¨ `Î « Ñïã≤`÷ ∞« Å s`åº K≥eO¡ Ñ¨ÙÅ∞ KÕÜ∞« ÖËx "åiÃÑ· ÉÏºO‰õΩ
iHõ=s U*ˇO@¡ Éˇ_^» Œ #∞O_ç ~°H} Δí .
J ã≤\[˜ <£ ã¨sfiãπ ÃãO@~üÅÖ’ ™êÑ¶ìπ ã≤¯Öòû „>ÿ̌xOQ∑ (L^• ó ™ÈÊÔH<£ WOw¡+)π W=fi_»O.
55
„Ñ¨"å™êO„^èŒ∞Å∞
J „Ñ¨"åã¨ PO„^è∞Œ Å ãÖHˆ =Δ ∂xH˜ `«H}Δí K«~º° Å∞ KÕÑ>¨ ìË ÉÏ^èºŒ `« XHõ =∞O„u`«fiâßY‰õΩ Hˆ \Ï~ÚOK«_O» .
J Ñ¨tÛ=∞ ^ÕâßÖ`À ã¨Ç¨ q^ÕâßÖ’¡ ZHõ¯_» =Ù#fl "åi<≥<· å („Ñ¨`ºÕ HÕz QÆÖòÊù ^ÕâßÅÖ’ x=tOKÕ"å~°∞)
„Ñ¨"å™êO„^è∞Œ Å∞QÍ<Õ QÆ∞iÎOK«_O» .
J „Ñ¨"å™êO„^è∞Œ Å∞ ^ÕâO◊ Ö’H˜ ~åQÍ<Õ (áÈ~üì PÑ¶π ZO„\©) "åiH˜ „Ñ¨`ºÕ Hõ S_ô HÍ~°∞Å¤ *Ïs. D
HÍ~°∞e¤ fl "å~°∞ Jxfl „Ñ¨É∞íè `«fi ¿ã=Ö’¡ QÆ∞iÎOÑ¨Ù HÍ~°∞Ö¤ Ï¡QÍ "å_»∞H˘<Õ "≥ã∞¨ Å∞ÉÏ@∞. WO^Œ∞=Å¡
"åi ''ëê~üì¿ãì——Ö’ _®‰õΩº"≥∞O@s Zq_≥<û≥ ãπ HÀãÖ W|ƒOkÑ¨_#» =ã¨~O° ÖË‰Ωõ O_® =ÙO@∞Ok.
J „Ñü U\Ï „Ñ¨"å™êO„^èŒ k=ãπ („Ñ¨"åã¨ ÉèÏ~°fÜ«∞ k=ãπÖÏQÍ) x~°fiÇ≤ÏOK«|_»∞`«∞Ok.
J q^ÕâßÖ’¡x `≥Å∞QÆ∞ J™Èã≤Ü∞Õ +¨#‰¡ Ωõ ~åR „Ñ¨É∞íè `«fi QÆ∞iÎOÑ¨Ù, K«@|ì ^Œ`ú « HõeÊOK«_O» . `≥Å∞QÆ∞*Ïu
ãÖã¨¯$u, B#fl`åºefl HÍáê_Õ q^èOŒ QÍ "åix „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«@O. JO^Œ∞‰õΩ HÍ"åeû# ã¨Ç¨ Ü«∞
ã¨ÇÏ¨ HÍ~åÅ∞ JOk=fi@O. ~åRO #∞O_ç, ^ÕâO◊ #∞O_ç Ju^ä∞Œ efl ÑÖ¿Ñ „Ñ¨¢HÜ ˜ ∞« Ö’ „Ñ¨É∞íè `«fi
`À_®Ê@∞
J Ü«∞<åflÔ~·Å∞ „Ñ¨=∂^ŒHõ~° Ñïã≤÷`«∞Ö’¡ z‰õΩ¯‰õΩ#flÑ¨C_»∞ ã¨`«fi~°O ã¨ÊOkOK«@O. `≥Å∞QÆ∞
J™Èã≤Ü∞Õ +¨#`¡ À HÀ- Pi¤<\Õ ò KÕã¥¨ Î Jxfl ~°HÍÅ, ã¨`fi« ~° <åºÜ«∞O HõeQˆ ÖÏ K«~º° Å∞ fã¨∞HÀ=_»O.
J q^ÕâßÖ’¡ `≥Å∞QÆ∞ÉèÏ+¨ Ñï~°H} Δí ‰õΩ Hõ$+≤. Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ `≥Å∞QÆ∞ É’^è#Œ Ö’ J™Èã≤Ü∞Õ +¨#`¡ À Hõeã≤
Ñ¨xKÕÜ∞« _»O, J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ ã¨Ç¨ Ü«∞ ã¨ÇÏ¨ HÍ~åÅ∞.
J q^ÕâßÖ’¡ '`≥Å∞QÆ∞ Éè=í <£—Å x~å‡}ÏxH˜ ã¨ÇÏ¨ HÍ~°O.
56
=∞øeHõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞
~°ÇÏ¨ ^•~°∞Å Jaè=$kú
J ~åROÖ’x *ÏfÜ«∞ ~°ÇÏ¨ ^•~°∞Å Jaè=$kúH˜ Hˆ O„^ŒO #∞Oz „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ x^è∞Œ Å#∞ ã¨g∞HõiOz
Jaè=$kú Ñ¨~K° ∞« @.
J ~åROÖ’ "≥#∞Hõ|_ç# „áêO`åÖ’¡ ‰õÄ_® *ÏfÜ«∞ ~°ÇÏ¨ ^•~°∞Å x~å‡}ÏxH˜ Hõ$+≤.
J ~åROÖ’ „Ñ¨^•è # ~°ÇÏ¨ ^•~°∞Å#∞ L#fl`« <å}º`å „Ñ¨=∂}ÏÅ`À xi‡OK«_®xH˜ K«~º° Å∞.
J ~åR ~°ÇÏ¨ ^•~°∞Å x~å‡}ÏxH˜ „Ñ¨`ºÕ Hõ Pi÷Hõ =#~°∞Å ã¨g∞Hõ~} ° ‰õΩ Hõ$+≤. Hˆ O„^ŒO #∞OKÕ HÍHõ
<åÉÏ~°∞Ö¤ ÏO\˜ ãÖã¨Å÷ #∞Oz JkèHõ x^è∞Œ Å ã¨g∞Hõ~} ° .
J ~°ÇÏ¨ ^•~°∞Å =∞~°=∞‡`«∞ÅÎ ∞, Ñ¨Ù#ifl~å‡}ÏÅ‰õΩ `«Q∞Æ "Õ∞~°‰Ωõ x^è∞Œ Å Hˆ \Ï~ÚOÑ¨Ù.
q=∂<å„âÜ
◊ ∂« Å Jaè=$kú
J ~åROÖ’ „Ñ¨^•è # #QÆ~åÅ‰õΩ, Ñ¨@} ì ÏÅ‰õΩ q=∂# ~°"å}Ï ™œHõ~åºxfl qãÎ̈iOK«_®xH˜ Hõ$+≤.
J ~åROÖ’ „Ñ¨ã∞¨ `Î =« Ú#fl q=∂<å„â◊Ü∂« Ö’¡ ™œHõ~åºÅ#∞ ÃÑOK«_O» `Àáê@∞ ''áêºã≤O[~ü „ÃÑO¶ _ô—¡ —
"å`å=~°}O HõeÊOK«_®xH˜ „Ñ¨`ºÕ Hõ „â◊^.úŒ
J „Ñ¨^•è # #QÆ~åÅÖ’x q=∂<å„â◊Ü∂« Ö’¡ <≥\· ò ÖÏºO_çOQ∑ ™œHõ~åºÅ U~åÊ@∞‰õΩ K«~º° Å∞.
J ˆHO„^Œ q=∂<å„â◊Ü«∂Å Jaè=$kú ãÖã¨÷ Pnè#OÖ’ ~åROÖ’x Jxfl =ÚYº Ñ¨@ì}ÏÖ’¡
q=∂<å„â◊Ü∂« Å U~åÊ@∞‰õΩ Hõ$+≤.
<ÒHÍ„âÜ
◊ ∂« Å Jaè=$kú
J ~åROÖ’ [Å=∂~åæÅ Jaè=$kúH˜ xiú+ì¨ HÍ~åºK«~} ° .
J <ÒHÍ„â◊Ü∂« Å ã¨=∞„QÍaè=$kúÃÑ· „Ñ¨`ºÕ Hõ ^Œ$+≤.ì
"å}˜[º ~°OQÆO
J „Ñ¨ã∞¨ `Î O« ™êb<å 5 ÅHíÅΔ ~°∂áêÜ«∞Å "åºáê~° @~Àfl=~ü KÕÜÚ« "åiH˜ ÖˇÃ· ã#∞û fã¨∞H˘#=Åã≤#
J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . D Ñïq∞ux ~°∂.10,00,000 ‰õΩ ÃÑOK«|_»∞`«∞Ok.
J „Ñ¨ã∞¨ `Î O« ™êb<å "åºáê~° @~Àfl=~ü ~°∂.40,00,000 ^•\˜`Õ @~Àfl=~ü \ÏºH±û qkèOK«|_»∞`«∞Ok.
D Ñïq∞u ~°∂.50,00,000‰õΩ ÃÑOK«|_»∞`«∞Ok.
J qlÖˇ<£û K«@ìO HÕ^Œ "åºáê~°ã¨∞ÎÅ#∞ Jã¨¿ÇÏ`«∞HõOQÍ W|ƒO^Œ∞Å‰õΩ QÆ∞i KÕÜ«∞‰õΩO_® `«QÆ∞
K«~º° Å∞ fã¨∞HÀ|_»`å~Ú. „áê^äqŒ ∞Hõ qKå~°} J#O`«~O° <Õ~° x~å÷~}
° [iy# `«^∞Œ Ñ¨~ˆ JÔ~ã¨∞ì
KÕ¿ã q^èOŒ QÍ ã¨=~°}Å∞.
J "åº\ò ã¨~m° Hõ~} ° .
57
áêi„âßq∞Hõ ~°OQÆO
J 1995-2004 =∞^èºŒ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ KÕÑ\¨ #ì˜ „Ñ¨`ºÕ Hõ K«~º° Å =Å# áêi„âßq∞Hõ ~°OQÆOÖ’
Ñ¨ÓiÎQÍ "≥#∞Hõ|_ç# =∞# ~å„ëêìxH˜ ^Õâ◊ JO`«~å˚fÜ«∞ QÆ∞iÎOÑ¨Ù ÅaèOzOk.
J ~åR „Ñ¨É∞íè `«fiO J#∞ãïOz# áêi„âßq∞Hõ q^è•#O, KÕÑ\¨ #ì˜ áêÅ<å ãÖã¨¯~°}Å =Å# ^ÕâO◊ Ö’<Õ
=∞# ~åRO ÃÑ@∞ì|_»∞Å‰õΩ J`«ºO`« J#∞"≥#· ~åROQÍ ¿Ñ~°∞QÍOzOk.
J J~Ú`Õ, QÆ`« J~Ú^Õà◊√¡QÍ HÍO„ÔQãπ „Ñ¨Éèí∞`«fi Jqhu, ÑïáêÅ<å x~åfiHÍÅ =Å# ~åROÖ’
ÃÑ@∞ì|_»∞Å Ñ¨@¡ Pã¨H˜Î `«yæáÈ~ÚOk. nx Ñ¨~°º=™ê#OQÍ L^ÀºQÆ, Láêkè HõÅÊ# Ñ¨ÓiÎQÍ
‰õΩO@∞Ñ¨_çOk.
J D <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’, ZxflHõÅ `«~åfi`« `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO ~åROÖ’ qq^èŒ ~°OQÍÖ’¡ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞
ÃÑ@ì_®xH˜ ã¨=∞„QÆ K«~º° Å∞ fã¨∞‰õΩO@∞Ok.
J ã¨`fi« ~° áêi„âßq∞H©H~õ }
° ‰õΩ J#∞"≥#· áêi„âßq∞Hõ q^è•<åxfl „Ñ¨H\õ O˜ K«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
J ~åROÖ’ áê~°^~Œ ≈° Hõ``« À ‰õÄ_ç# ÑïáêÅ#, xs‚`« ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÃÑ@∞ì|_»∞Å‰õΩ ãÖ|OkèOz#
Jxfl J#∞=∞`«∞Å *Ïs, âßOuÉè„í ^Œ`Å« Ñï~°H} Δí ^•fi~å áêi„âßq∞Hõ ÃÑ@∞ì|_»∞Å‰õΩ J#∞"≥#·
"å`å=~°}O HõeÊOK«|_»∞`«∞Ok.
J ÑïáêÅ<å ãÖ|O^è"Œ ∞≥ #ÿ xÜ«∞=∞ x|O^è#Œ Å∞, ã¨~m° Hõ$`« =∞iÜ«Ú ã≤~÷ `° fi« O`À ‰õÄ_ç# q^è•<åÅ`À
áêi„âßq∞Hõ"`Õ ÅÎ« Ö’ ~åRO Ñ¨@¡ qâ◊fiã¨hÜ«∞`« ÃÑOK«|_»∞`«∞Ok.
J ã¨~m° Hõ$`«"∞≥ #ÿ =∞iÜ«Ú ã≤~÷ `° fi« O`À ‰õÄ_ç# Ñ¨#∞flÅ q^è•#O „Ñ¨H\õ O˜ K«|_»∞`«∞Ok.
J áêi„âßq∞HÍaè=$kúH˜ J`«º=ã¨~"° ∞≥ #ÿ <å}º"≥∞#ÿ q^Œ∞º`ü ã¨~Ñ° ~¨¶ å, ~°"å}Ï ™œHõ~åºÅ∞, h\˜ ÅÉèºí `«
HõeÊOK«|_»`å~Ú.
J Hõ$ëê‚, QÀ^•=i ÉËã≤<£Ö’ q™êÎ~°OQÍ QÍºãπ Åaèã¨∞Î#flO^Œ∞# QÍºãπ P^è•i`« Ñï„â◊=∞Å#∞
„áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
J Hˆ r ÉËã<≤ Ö£ ’x QÍºãπÖ’ ~åR Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ Ñï~°HOΔ̃ K«_®xH˜ Ñ¨\+˜ "ì̈ ∞≥ #ÿ K«~º° Å∞ KÕÑ@
¨ |ì _»`å~Ú.
J ÃÑ^ŒÌ "≥Ú`«OÎ Ö’ Láêkè HõÅÊ#‰õΩ gÅ∞ HõeÊOKÕ z#fl, =∞^èºŒ `«~Ç° ¨ Ñï„â◊=∞Å‰õΩ „áÈ`åûÇ¨ÏO.
J áêi„âßq∞HÍaè=$kúx qˆHO„nHõiOK«_®xH˜ z#fl Ñ¨@}ì ÏÅ Ñïã¨~åÖ’¡ =∞øeHõ ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å Jaè=$kú
KÕÑ¨@ì|_»∞`«∞Ok.
J =∞O_»Å ™ê÷~ÚÖ’x Pi÷HÍaè=$kú Hˆ O„^•Å ^•fi~å =º=™êÜ«∂^è•i`« Ñï„â◊=∞Å‰õΩ „áÈ`åûÇ¨ÏO.
58
Ñ¨~åº=~°} Ñï~°H}Δí
J Jaè=$kú x~åÑ¶∂¨ @OQÍ [~°QÍÅO>Ë Ñ¨~åº=~°}Ïxfl Ñï~°HOΔ˜ K«∞HÀ=_»O J`«º=ã¨~O° . Hõ#∞Hõ, Jaè=$kú,
Ñ¨~åº=~°} Ñï~°H} Δí Å =∞^èºŒ ã¨=∞#fiÜ«∞O, ã¨=∞`«∞Åº`«Å`À ‰õÄ_ç# q^è•<åÅ∞ J=ÅOaèOKåe.
J ¢H"õ ∞Õ }Ï H©}Δ O˜ záÈ`«∞#fl „Ñ¨H$õ u =#~°∞Å#∞ „Ñ¨}ÏoHÍ|^ŒOú QÍ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∂ "å\˜ ÅÉèºí `«#∞
á⁄_çyOK«∞HÀ=_»O „Ñ¨^•è #O.
J Ñ¨~åº=~°}O Ñ¨@¡ „Ñ¨[Å∞... =ÚYºOQÍ Ü«Ú=`«, Ñ≤ÅÅ¡ Ö’ K≥`· #« ºO HõeÊOK«_®xH˜ K«~º° Å∞.
J ~°∞`«∞ Ñ¨=<åÖ „Ñ¨=~°#Î Ö’ =∂iÊ_ç, j`À+¨‚ Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡ =∂~°∞ÊÅ‰õΩ „Ñ¨^•è # HÍ~°}OQÍ K≥ÑÊ¨ |_»∞`«∞#fl
HÔ "¡Â ∞Õ \ò KèOÕ *ò „Ñ¨ÉÏè "åxfl `«yOæ K«_®xH˜ ã¨=∞„QÆ"∞≥ #ÿ K«~º° Å∞.
J "å`å=~°} Ñïâ◊√„Éè`í #« ∞ HÍáê_»_®xH˜ „QÍg∞}, Ñ¨@} ì „áêO`åÖ’¡ JO^ŒiH© =∞~°∞QÆ∞^˘_ç¤ =ã¨`∞« Å∞
HõeÊOK«_»O.
J J@g, h\˜ =#~°∞Å Ñï~°H} Δí ‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ K«~º° Å∞.
âßOu Éèí„^Œ`«Å∞
J Jxfl „áêO`åÅÖ’ =∞`åÅ∞, ‰õΩÖÏÅ =∞^èºŒ ™ê=∞~°™êºxfl ÃÑOá⁄OkOK«@O.
J Éè∂í HõÉÏ˚Å#∞, ~“_ô~Ú*Ïxfl =Ú~îå <Õ~åÅ#∞ Ñ¨ÓiÎQÍ x~ÀkèOKÕ kâ◊QÍ áÈbã¨∞ âßY#∞ |Ö’¿Ñ`«O
KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ tHí} Δ `À ~åR™ê÷~Ú ''~åÑ≤_£ Ü«∂Hí<Δ £ á¶È~üû—— U~åÊ@∞.
J áÈbã¨∞ âßY#∞ Jxfl q^è•ÖÏ "≥∞~°∞QÔ #· suÖ’ P^è∞Œ hHõiOK«@O.
J áÈbã¨∞Å#∞ K«\ÏìÅ‰õΩ Ñ¨ÓiÎQÍ ÉÏ^è∞Œ ºÅ∞QÍ KÕ¿ã kâ◊Ö’ K«~º° Å∞.
J áÈbã¨∞ ãÖã¨¯~°}Å#∞ "ÕQ=Æ O`«O KÕÜ∞« @O`À ÉÏ@∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì W\©=Å *Ïs KÕã#≤ =∂~°^æ ~Œ ≈° Hõ
ã¨¥„`åÅ#∞ J=∞Å∞ KÕ¿ã kâ◊QÍ K«~º° Å∞.
J áÈbã¨∞ HÍx¿ã|ì ∞ÖòûQÍ KÕi# "åiH˜ HÔ s~üÖ’ HõhãÖ XHõ¯ „Ñ¨"∂≥ +¨<£ ‰õÄ_® ÖË‰Ωõ O_® x~°H¡ ÍΔ ºxH˜
QÆ∞iHÍ|_ç <≥u· Hõ ã¨~÷ Ú~åºxfl HÀÖ’Ê`«∞<åfl~°∞. JO^Œ∞KÕ`« HÍx¿ã|ì ∞ÖòQÍ KÕi# „Ñü L^Àºy HÔ s~üÖ’
HõhãÖ ~Ô O_»∞ „Ñ¨"∂≥ +¨#~¡ Ú<å á⁄O^Õ@@∞¡QÍ K«~º° Å∞.
J áÈbã¨∞Å`À ã¨=∂#OQÍ Ñ¨xKÕ¿ã Ç¨ÏŸ"£∞QÍ~°∞Å¤ ‰õΩ ãÔ̈~#· "Õ`<« åÅ∞ ÖËHõ ^ŒÜ∞« hÜ«∞ Ñïã≤`÷ ∞« Ö’¡
L<åfl~°∞. "åi "Õ`#« ã¨=~°}`À áê@∞ áÈbã¨∞ i¢‰Äõ \ò"∞≥ O\òÖ’ 10 âß`«O Ç¨ÏŸ"£∞QÍ~°∞Å¤ ‰õΩ
Hˆ \Ï~ÚOKÕ q^è•<åxfl J=∞Å∞ Ñ¨~Û° @O.
J „Ñ¨É∞íè `«fi, „ÃÑ"· @
Õ ∞ ãÖã¨Å÷ ∞, HÍÖò ÃãO@~üûÅÖ’ ~å„u "ÕàÖ◊ ’¡ Ñ¨xKÕ¿ã =∞Ç≤ÏàÏ L^ÀºQÆ∞Å Éè„í ^Œ`«
HÀãÖ K«@|ì ^Œ"ú ∞≥ #ÿ K«~º° Å∞ fã¨∞HÀ|_»`å~Ú.
59
f„="å^ŒO - Ñïëê¯~° =∂~åæÅ∞

J #Hõûe*Ïxfl (=∂"À~Ú[O) Hˆ =ÅO âßOuÉè„í ^Œ`Å« ã¨=∞ã¨ºQÍ HÍ‰õΩO_® ™êOÑ¶∞≤ Hõ, Pi÷H,õ ~å[H©Ü∞«
ã¨=∞ã¨ºQÍ ÑïQÆ}O˜ z P "Õ∞~°‰Ωõ ã¨=∞„QÆ Ñïëê¯~° =∂~åæxH˜ Ñ¨\+˜ "ì̈ ∞≥ #ÿ K«~º° Å∞ KÕÑ@
¨ |ì _»`å~Ú.
J rq`« Mˇ^· ∞Œ tHíΔ qkèOÑ¨|_ç 7 ãÖ=`«û~åÅ tHí#Δ ∞ Ñ¨ÓiÎKãÕ ,≤ ã¨„`«Ê=~°#Î Hõey# Mˇn· Å q_»∞^ŒÅ.
J f„="å^Œ K«~º° Å xÜ«∞O„`«} „Ñ¨Ü∞« `åflÖ’¡ ÉèÏQÆOQÍ ™ê=∂#∞ºÅÃÑ· #"≥∂^Œ∞ HÍ|_ç ã¨∞n~°H… ÍÅOQÍ
HÀ~°∞Åì Ö’ qKå~°} [~°∞QÆ∞`«∞#fl Hˆ ã¨∞Å ã¨g∞Hí.Δ
J f„="å^Œ K«~º° Å xÜ«∞O„`«}Ö’ ÉèÏQÆOQÍ áÈbã¨∞ K«~º° Ö’¡ =∞~°}O˜ z# "åi ‰õΩ@∞OÉÏÅ ãÖHˆ =Δ ∞O
HÀãÖ „Ñ¨`ºÕ Hõ K«~º° Å∞.
™ê÷xHõ ãÖã¨÷Å‰õΩ „áÈ`åûÇ¨ÏO

J `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì JkèHÍ~°OÖ’H˜ ~åQÍ<Õ =ÚYº=∞O„uQÍ N K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞QÍ~°∞ `˘e
~ÀA<Õ `˘e ãÖ`«HOõ KÕã≤ ™ê÷xHõ ãÖã¨Å÷ ‰õΩ x^è∞Œ Å∞, q^è∞Œ Å∞, JkèHÍ~åÅ#∞ |kb KÕã∂¨ Î
P^ÕâßÅ *Ïs.
J 73, 74= ~å*ÏºOQÆ x|O^èŒ#Å#∞ ã¨=~°}Å "Õ∞~°‰õΩ `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O „Ñ¨Éèí∞`«fiO z`«Îâ◊√kú`À
J=∞Å∞ KÕã∞¨ OÎ k. JO^Œ∞Ö’ ¿Ñ~˘¯#fl 11= Ã+_»∂ºÖòÖ’x ÑÖKåÜ«∞f~å*ò‰Ωõ K≥Ok# 29
JOâßÅ#∞ =∞iÜ«Ú 12= Ã+_»∂ºÖòÖ’x =ÚxûáêbìÅ‰õΩ K≥Ok#18 JOâßÅ#∞ ™ê÷xHõ ãÖã¨Å÷ ‰õΩ
PK«~} ° Ï`«‡HõOQÍ, "åãÎ̈= ^Œ$HõÊ^äOŒ `À |kb KÕã∞¨ OÎ k.
J ™ê÷xHõ ãÖã¨Å÷ „Ñ¨*Ï„Ñüx^è∞Œ Å‰õΩ Q“~°= "Õ`<« åÅ∞ ÃÑOz "åix Q“~°qã¨∞OÎ k.
J ~åROÖ’x 20,611 "≥∞#ÿ ~ü „QÍ=∞ ÑÖKåÜ«∞fÅ‰õΩ QÆÒ« Ö’ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ KÕã#≤
q^èOŒ QÍ<Õ q^Œ∞º`ü aÅ∞¡Å#∞ ~åR „Ñ¨É∞íè `«fi"Õ∞ Éèií OKÕ q^èOŒ QÍ K«~º° Å∞.
J ~åROÖ’x H˘xfl „áêO`åÅÖ’ á¶È¡Ô~·_£ h~°∞, ÉÏ=ÙÅ h~°∞, É’~°∞ÉÏ=ÙÅ h~°∞ P~ÀQÍºxH˜
Ç¨xHõ~O° QÍ =∂~°∞`«∞<åfl~Ú. D ã¨=∞ã¨º#∞ JkèQqÆ ∞OK«_®xH˜ XHõ |$Ç¨Ï`«~Î ° Ñ¨^HŒä Íxfl J=∞Å∞
KÕ™êÎO. D Ñ¨^HŒä Oõ ^•fi~å ~åROÖ’x Jxfl „QÍ=∂ÅÖ’ ^ŒâÅ◊ "åsQÍ h\˜x â◊√kú KÕ¿ã ''Ñ¨ÓºiÃÑ_·¶ £
"å@~ü—— áê¡O@¡#∞ U~åÊ@∞ KÕÑ@ ¨ |ì _»`å~Ú.
J Hˆ O„^Œ, ~åR „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ J<åºÜ«∞OQÍ ~°^∞Œ KÌ ãÕ #≤ Zãπ*Pˇ ~ü"·≥ (*ˇP~ü")·≥ ™ê÷#OÖ’ ''Z<£.\˜.P~ü.
„QÍg∞}Ïaè=$kú Ñ¨^HŒä Oõ ——#∞ #∂`«#OQÍ „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ\˜ì ~åROÖ’x 16,133 =∞Ok ZOÑ≤\ã˜ Å≤
ÑïkèÖ’x „QÍ=∂Ö’¡ Jaè=$kú Ñ¨#∞Å‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ x^è∞Œ Å∞ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨Ù.
J `«Åãï P^•Ü«∞ „QÍO\ò#∞ „QÍ=∞ ÑÖKåÜ«∞fÅ‰õΩ ~°∂.4 #∞Oz ~°∂.15Å‰õΩ, =∞O_»Å
Ñï+¨`Åü ‰õΩ ~°∂.8 #∞Oz ~°∂.20Å‰õΩ, lÖÏ¡ Ñï+¨`Åü ‰õΩ ~°∂.4 #∞Oz ~°∂.10Å‰õΩ ÃÑOÑ¨Ù^ŒÅ.
60
J QÆÒ« Ö’ ÑÖKå~Úf ~å*ò‰Ωõ , =Úxûáêe\©Å‰õΩ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ WzÛ# JkèHÍ~åÅ#∞,

x^è∞Œ Å#∞ HÍO„ÔQãπ „Ñ¨É∞íè `«fiO JkèHÍ~°OÖ’H˜ ~åQÍ<Õ ~°^∞Œ Ì KÕãO≤ k. `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO
uiy "å@xflO\˜h Ñ¨Ù#~°∞^Œiú ã¨∞OÎ k.
J Wã¨∞Hõ ~ˆ =ÙÅ#∞ uiy ÑÖKåÜ«∞f~å*ò âßYˆH JÑ¨Ê*ˇÑÊ≤ , Wã¨∞Hõ Hõq∞\©ÅÖ’ ™ê÷xHõ ãÖã¨Å÷
„Ñ¨*Ï„Ñüx^è∞Œ Å‰õΩ ™ê÷#O HõeÊOz, =KÕÛ P^•Ü«∂xfl ^•=∂ëê „Ñ¨HÍ~°O „QÍ=∞ ÑÖKåÜ«∞fÅ∞,
=∞O_»Å Ñï+¨`Åü ∞, lÖÏ¡ Ñï+¨`Åü ‰õΩ Hˆ \Ï~ÚOK«|_»`å~Ú.
J ~°cƒ+¨μ, HõOHõ~,° "≥Ú~°O "≥ÚII "≥∞#ÿ ~ü q∞#~°Öò HÍfisÅÃÑ· P^•Ü«∂efl ‰õÄ_® ™ê÷xHõ ãÖã¨Å÷ ‰õΩ
Wã¨∞Hõ HÍfisÅ `«~Ç° ¨ Ö’<Õ JOkOK«|_»`å~Ú.
J qq^èŒ „QÍ=∞™ê÷~Ú, =∞O_»Å ™ê÷~Ú, lÖÏ¡ ™ê÷~Ú Hõq∞\©ÅÖ’ ã¨~Ê° OKüÅ∞, ZOÑ≤\ã˜ Å≤ ∞, ZOÑ≤ÑÅ≤ ∞,
[_£Ñ\≤ ã˜ Å≤ ‰õΩ „áêux^èºŒ O.
J ÑÖKåÜ«∞f~å*ò =∞iÜ«Ú =ÚxûÑ¨Öò L^ÀºQÆ∞Å‰õΩ "åi ã¨sfiãπ HõO_ç+¨#¡#∞ "≥∞~°∞QÆ∞ÑïÛ,
<åºÜ«∞"≥∞#ÿ _ç=∂O_»#¡ ∞ ™ê#∞‰õÄÅOQÍ Ñï+¨¯iOK«_O» .
J ''PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò ÑÖKåÜ«∞f~å*ò KèåO|~ü——#∞ Ñ¨Ù#~°∞^Œiú Oz, XHõ Hõq∞\©x xÜ«∞q∞Oz KèåO|~ü‰Ωõ
Ñ¨Ó~°fi "≥·Éèí"åxfl HõÅ∞QÆ*Ëã≤, „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ ™ê÷xHõ ãÖã¨÷Å‰õΩ =∞^èŒº J#∞ãÖ^è•#Hõ~°ÎQÍ,
„H˜Ü∂« jÅHõOQÍ Ñ¨xKÕ~ÚOK«_O» .
J ™ê÷xHõ ãÖã¨Å÷ ‰õΩ, "å\˜ „Ñ¨*Ï„Ñüx^è∞Œ Å‰õΩ `«y# ~°H} Δí #∞ =∞iÜ«Ú "å\˜H˜ ["å|∞^•s`«#O
ÃÑOKÕO^Œ∞‰õΩ ''JO|∞_£û=∞<£ =º=ã¨—÷ — „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ@ì|_»∞`«∞Ok.
J QÆÒ« Ö’ #O^Œ=¸i `å~°H~õ å=∂~å=Ù QÍ~°∞ J#∞ãïOz# „Ñ¨`º« HíΔ ZxflHõÅ q^è•<åxfl ™ê÷xHõ
ãÖã¨Å÷ Ö’ Ñ¨Ù#~°∞^Œ~ú }° .
J ÑÖKå~Úf ~å*ò =º=ã¨Ö÷ ’ =¸_»OK≥Å =º=ã¨#÷ ∞ Ñ¨Ù#~°∞^ŒiÌ OK«_O» HÀãÖ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `«fiO
QÆÒ« Ö’ x~°~‚ ÚOzOk. P "Õ∞~°‰Ωõ âßã¨#ã¨ÉÖíè ’ UHõ„w= f~å‡<åxfl P"≥∂kOÑ¨*ãË O≤ k. J~Ú`Õ,
áê~°"¡ ∞≥ O@∞Ö’ P f~å‡<åxH˜ HÍO„ÔQãπ <åÜ«∞Hõ`fi« O J_»∞¤ `«yeOk. P „Ñ¨Ü∞« `åflÅ#∞ uiy
H˘#™êyOK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
Ñ¨@ì}Ïaè=$kú ~°OQÆO
J~°<ƒ £ á„ êÑ¨sãì π il„ã¿ +ì #¨ ∞¡
J Ñ¨@}
ì , #QÆ~,° =∞Ç¨#QÆ~° „áêO`åÅÖ’x J~°ƒ<£ „áêÑ¨sãì π il„¿ã+ì <¨ £ Kèås˚Å#∞ 7%xH˜ `«yOæ Ñ¨Ù.
=∞Ç≤Ïà◊Å ¿Ñ~°∞`À il„¿ã+ì <¨ £ [iy`Õ il„¿ã+ì #¨ Kèås˚ÅÖ’ 2% ~å~Úf.
J Ñ¨@}ì „áêO`åÖ’¡ WÑ¨Ê\˜Hˆ Wà◊√§ xi‡OK«∞H˘x x=ã≤ã∞¨ #Î fl x~°∞¿Ñ^Œ, ¿Ñ^Œ, =∞^èºŒ `«~Q° uÆ "åiH˜
PÜ«∂ ã¨Ö÷ ÏÅ‰õΩ Y~°∞Û ÖË‰Ωõ O_® Ñ¨\ÏìÅ∞ WÑ≤ÊOz ¢H=õ ∞|núHiõ OK«_O» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. J=ã¨~"° ∞≥ `ÿ Õ
61
^Õ"å^•Ü«∞ âßY‰õΩ „Ñ¨É∞íè `«fi"Õ∞ _»|∞ƒ K≥eO¡ z P ã¨Ö÷ ÏÅÖ’ Wà◊√§ Hõ@∞ì‰Ωõ x x=ã≤OKÕ "åiH˜
Ñ¨\ÏìezÛ ¢H=õ ∞|núHiõ OK«|_»∞`«∞Ok.
~°H`Δ̃ « =∞Ozh~°∞
J „Ñü WO\˜H˜ ã¨fiK«Û"ù ∞≥ #ÿ h~°∞ JOkOK«∞@‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ Ñ¨^HŒä Oõ .
J „Ñü WO\˜H˜ ~°∂.1000ÅˆH ‰õΩàÏ~Ú ™œHõ~º° O.
J á¶È~Ô¡ _· £ UiÜ«∂ =Úxûáêe\©ÅÖ’ „\©\ò"∞≥ O\ò "å@~ü áê¡O\òû U~åÊ@∞.
J „Ñ¨[ÅO^ŒiH© ~°H`Δ̃ « =∞Ozh\˜x JOkOK«_®xfl XHõ ~å*ÏºOQÆ|^Œ"ú ∞≥ #ÿ Ç¨Ï‰õΩ¯QÍ QÆ∞iÎOÑ¨Ù.
J [<åÉèÏ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl =∞Ozh\˜ _ç=∂O_£#∞ JOK«<å "Õã≤ Éèqí +¨º`ü
J=ã¨~åÅ ^Œ$ëêìº ~°H`Δ̃ « =∞Ozh\˜ Ñ¨^HŒä ÍÅ#∞ qãÎ̈~} ° .
J =∂Ô~¯\òÖ’ =∞Ozh\˜ "åºáê~°O qiqQÍ ÃÑiyáÈ~Ú# g∞^Œ@ <å}º`å „Ñ¨=∂}ÏÅ Ñï~°H}Δí ‰õΩ
Ñ¨\+˜ "ì̈ ∞≥ #ÿ K«~º° Å∞.
J ''H˘#QÆey# "åiˆH =∞Ozh~°∞ J<Õ "åºáê~° ãÖã¨¯$ux xÜ«∞O„uOz—— =∞Ozh~°∞ „Ñ¨[Å
„áê^äqŒ ∞Hõ Ç¨Ï‰õΩ¯QÍ J=∞Å∞Ñ¨~K° åe.
J „Ñü „QÍ=∂xH˜/Ñ¨@}ì ÏxH˜ =∞Ozh\˜ |_≥\˚ ò#∞ `«Ü∂« ~°∞KÕã≤ <åºÜ«∞|^Œ"ú ∞≥ #ÿ =∞Ozh\˜ qxÜ≥∂QÆ
q^è•<åxfl ~°∂á⁄OkOK«∞@.
J „Ñü áê~îâ° ßÅÖ’ ~°H`Δ̃ « =∞Ozh\˜ ™œHõ~º° O.
ã¨fiÜ«∞O ã¨Ç¨ Ü«∞Hõ ãÖÑ¶∂¨ Å∞
J Ñ¨@}
ì „áêO`åÖ’¡x _®fiHÍfi ãÖÑ¶∂¨ Å‰õΩ i"åefiOQ∑ Ñ¶O¨ _£ ÃÑOÑ¨Ù.
J _®fiHÍfi ãÖÑ¶∂¨ Å =∞Ç≤Ïà◊Å P~ÀQÆº Ñï~°H} Δí ‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ Ñ¨^HŒä Oõ . ã¨É∞íè ºÅ‰õΩ HÍ~°∞Å¤ ∞ JO^Œ*ãË ,≤
Lz`«OQÍ "≥∞~°∞QÔ #· P~ÀQÆº ¿ã=Å∞ JO^Œ*Ü Ë ∞« _»O.
J 'nÑÖ— Ñ¨^HŒä Oõ ^•fi~å Lz`«OQÍ QÍºãπ Hõ<H≥ #Δí ∞¡.
J Ñ¨@ì} „áêO`«OÖ’ =∞Ç≤Ïà◊Å ¿Ñ~°∞`À<Õ „Ñ¨Éèí∞`«fi Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O. WÑ¨Ê\˜=~°‰õΩ 100
QÆ*ÏÅ ã¨÷ÅOÖ’ WO\˜ x~å‡}ÏxH˜ =Úxûáêe\© J#∞=∞u J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. ^•xx 200
QÆ*ÏÅ‰õΩ ÃÑOKÕ q^èOŒ QÍ K«~º° Å∞.
J _®fiHÍfi ãÖÑ¶∂¨ Å‰õΩ ae¤OQÆ∞Å∞, ~À_»¡ x~å‡} ãÖ|O^è"Œ ∞≥ #ÿ HÍO„\Ï‰õΩÅì ∞ WKÕÛ q^èOŒ QÍ K«~º° Å∞.
~°Ç¨Ï^•~°∞Å∞
J _ôÜ∞« Ñ¶Sπ _ô Ñ¨^HŒä Oõ ^•fi~å âßâ◊fi`« ã≤"∞≥ O\ò ~À_»¡ x~å‡}O.
J H˘`«QÎ Í ~°ÇÏ¨ ^•~°∞Å x~å‡}O HÀãÖ „Ñ¨`ºÕ Hõ xkè U~åÊ@∞.
62
J ã¨"¡ ∞£ _≥=ÅÑπ"∞≥ O\ò Ñ¨^HŒä Oõ ^•fi~å ã¨"¡ ∞£ UiÜ«∂Ö’x Jxfl ~°ÇÏ¨ ^•~°∞Å#∞ ã≤"∞≥ O@∞ ~À_»∞Q¡ Í
=∂~°Û_»O.
=Ú~°∞QÆ∞ HÍÅ∞=Å∞, ÑÃ Ñ· Öπ <·ˇ Å£ x~å‡}O
J Ñ¨@ì} „áêO`åÅÖ’ =ÚYºOQÍ HÍ~˘Êˆ~+¨<£ ÑïkèÖ’ =Ú~°∞QÆ∞ HÍÅ∞=Å =º=ã¨÷ Ñ¨ÓiÎQÍ
^≥|ƒu#flk. XHõ "≥∂ã¨Î~°∞ =~å¬xˆH ~°Ç¨Ï^•~°∞Åhfl [ÖÏâ◊Ü«∂Å∞QÍ =∂~°∞`«∞<åfl~Ú.
=Úxûáêe\©ÅÖ’ =Ú~°∞QÆ∞ HÍÅfiÅ =º=ã¨÷#∞ Ñ¨\˜+¨ìÑ¨~°K«=Åã≤# J=ã¨~°O LOk. g\˜H˜
J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ x^è∞Œ Å#∞ „Ñ¨É∞íè `«fiO Hˆ \Ï~Úã¨∞OÎ k.
J HÍ~˘Êˆ~+¨<Å£ Ö’ „Ñ¨É∞íè `«fi x^è∞Œ Å`À JO_»~„ü Q“O_£ „_≥<· *Õ ò =º=ã¨#÷ ∞ U~åÊ@∞.
<åºÜ«∞"å^Œ∞Å‰õΩ „áÈ`åûÇ¨ÏO
♦ <åºÜ«∞ ™ê÷<åÅ‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ =∞øeHõ =ã¨`∞« Å∞, „QÆO^è•ÅÜ«∂Å∞ U~åÊ@∞ .
♦ ÉÏ~ü J™Èã≤Ü∞Õ +¨<Å£ ‰õΩ =∞iÜ«Ú =∞Ç≤ÏàÏ <åºÜ«∞"å^Œ∞Å‰õΩ „Ñ¨`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å∞.
♦ Zãπã,≤ Zãπ\˜ =~åæÅ‰õΩ K≥Ok# ExÜ«∞~ü <åºÜ«∞"å^Œ∞Å‰õΩ „Ñ¨ã∞¨ `Î O« Wã¨∞#Î fl LÑ¨HÍ~° "Õ`#« O,
HÍÅÑïq∞u ÃÑOÑ¨Ù.
♦ aã≤Å ™êkèHÍi`«, J}QÍi# =~åæÅ ™êkèHÍi`«‰Ωõ „áê^è•#º`« Wã¨∂,Î PÜ«∂ =~åæÅ‰õΩ K≥Ok#
ExÜ«∞~ü <åºÜ«∞"å^Œ∞Å‰õΩ ‰õÄ_® LÑ¨HÍ~° "Õ`#« ™œHõ~º° O.
♦ PiúHOõ QÍ "≥#∞Hõ|_ç# ExÜ«∞~ü <åºÜ«∞"å^Œ∞Å‰õΩ ‰õÄ_® LÑ¨HÍ~° "Õ`#« O HõeÊOK«∞@
♦ <åºÜ«∞"å^Œ∞Å ãÖHˆ =Δ ∞ xkèH˜ „Ñ¨É∞íè `«fiO #∞Oz "Õ∞zOQ∑ „QÍO\ò ~°∂ÑÖÖ’ PiúHõ ã¨Ç¨ Ü«∂xfl
JO^Œ*ãË ,≤ „Ñ¨ã∞¨ `Î O« WKÕÛ ''_≥`ü ÉˇxÑ¶\≤ ò——#∞ ~°∂. 2 ÅHõÅΔ #∞O_ç ~°∂. 5 ÅHõÅΔ ‰õΩ ÃÑOK«_®xH˜,,
''"≥∞_çHÖõ ò ÉˇxÑ¶\≤ ò——#∞ ~°∂.40,000 #∞O_ç ~°∂.1,00,000 Å‰õΩ ÃÑOK«∞@‰õΩ K«~º° Å∞.
♦ <åºÜ«∞"å^Œ∞Å‰õΩ „QÆ∂Ñ¨Ù W#∂ûÔ~Ô <£û Ñ¨^HŒä ÍÅ#∞ „Ñ¨"âÕ Ã◊ Ñ@∞ì@‰õΩ W#∂ûÔ~<£û HõOÃÑhÅ "åi
ã¨ÇÏ¨ HÍ~°O`À K«~º° Å∞.
♦ ã¨ÇÏ¨ [ <åºÜ«∂xfl J=∞Å∞Ñ¨~∞° K«∞@‰õΩ ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ qkè q^è•<åÅ#∞ U~åÊ@∞ KÕÜÚ« @ ^•fi~å
Hˆ ã¨∞Å ã¨`fi« ~° Ñïëê¯~åxH˜ `À_®Ê@∞.
♦ ÃÑO_çOQ∑ ˆHã¨∞Å ã¨`«fi~° Ñïëê¯~åxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# Jxfl ~°HÍÅ K«~°ºÅ#∞ ÑïjeOz,
„Ñ¨É∞íè `«fiÑ¨~O° QÍ KÕÜ∞« =Åã≤# JOâ◊=ÚÅ#∞ `«fii`«QuÆ # KÕÑ@ ¨ ∞ì@.
♦ <åºÜ«∞ =º=ã¨÷ ã¨fi`«O¢`« „ÑüÑüxÎ HÍáê_»∞@‰õΩ Jxfl~°HÍÅ K«~º° Å∞.
63
q^ÕâßOQÆ q^è•#O
J `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì „áêOfÜ«∞ áêsì J~Ú<å Pq~åƒù=O #∞O_ç *ÏfÜ«∞, JO`«~å˚fÜ«∞ ^Œ$HõÊ^äOŒ `À
=º=Ç¨Ïiã¨¥Î =™ÈÎOk.
J qãïÎ ã¨∞#Î fl „Ñ¨ÑO¨ K« Pi÷HH© ~õ }° <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ Ñ¨Å∞ ~å„ëêìÅ∞ JO`«~å˚fÜ«∞ ãÖ|O^è•Å∞, Ñï}Ï=∂ÅÃÑ·
^Œ$+≤xì Hˆ O„nHõiOz ÃÑ@∞ì|_»∞Å HÀãÖ <Õ~∞° QÍ ^Ò`åºxfl #_»∞Ñ¨Ù`«∞<åfl~Ú.
J `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì =∞# ^Õâ◊ q^ÕâßOQÆ q^è•#O ¿ãfiKåÛùÜÚ« `« Ñ¨Ù<å^Œ∞ÅÃÑ· xÅ|_ç ^Õâ◊ „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ
Ñï~°H} Δí ‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ LO_®Åx JaèÅ+≤™ÈÎOk.
J Hˆ O„^ŒOÖ’ Ü«ÚÑ‘U „Ñ¨É∞íè `«fi Ç¨ÏÜ«∂OÖ’ Ñ¨Å∞ ãÖ^Œ~åƒùÖ’¡ q^ÕâßOQÆ q^è•#OÃÑ· ~årÑ¨__» O»
^Œ∞~°^Œ$+¨ìHõ~°O. áêÅã‘Î<å L^Œº=∂xH˜ =∞# ^Õâ◊O Pk #∞Op =∞^ŒÌ`«∞ Ñ¨Å∞‰õΩ`«∂ =™ÈÎOk.
J~Ú`Õ W\©=e HÍÅOÖ’ áêÅã‘<Î åÃÑ· W„*Ï~ÚÖò ^•_»∞Å Ñ¨@¡ Ü«ÚÑ‘U „Ñ¨É∞íè `«fiO =º=Ç¨ÏiOz#
f~°∞ JÉèºí O`«~H° ~õ O° QÍ LOk.
J =∞# ^Õâ◊O „Ñ¨ÑÖK«OÖ’x Jxfl ^ÕâßÅ`À ã¨`«ûO|O^è•Å∞ Hõey LO_®Åx `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊Oáêsì
JaèÅ+≤™ÈÎOk. J~Ú`Õ, á⁄~°∞QÆ∞ ^ÕâßÅ`À =∞# ãÖ|O^è•Å∞ W\©=e HÍÅOÖ’ H©Δ}ÕK«_»O
PO^Àà◊#Hõ~°O.
J J"≥∞iHÍ`À áœ~° J}∞â◊H˜Î XÑ¨ÊO^ŒO HÀãÖ Ü«ÚÑ‘U „Ñ¨Éèí∞`«fiO =º=Ç¨ÏiOz# f~°∞ f„=
JÉèºí O`«~H° ~õ O° QÍ LOk. D =º=Ç¨~°OÖ’ áê~°^~Œ ≈° Hõ`« Ö’Ñ≤OK«_O» =Å# `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì D
XÑ¨ÊO^•xfl =ºuˆ~HÕzOk.
J `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì =∞# ^Õâ◊ q^ÕâßOQÆ q^è•#O ÜˇÚHõ¯ ã¨fi`«O„`«`,« ™ê~°fiÉè∫=∞`åfiÅ#∞ HÍáê_»_®xH˜
J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ Ñ¨C_»ÖÏ¡ Hˆ O„^Œ „Ñ¨É∞íè `åfiÖÃÑ· XuÎ_ç fã¨∞‰õΩ=ã¨∞OÎ k.
64
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
=∂ `≥Å∞QÆ∞`«e¡ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
=∂ `≥Å∞QÆ∞`«e¡H˜ =∞Öˇ¡Ñ¨Ó^ŒO_» 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
=∂ Hõ#fl `«e¡H˜ =∞OQÆàÏ~°`«∞Å∞ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
Hõ_»∞Ñ¨ÙÖ’ |OQÍ~°∞ Hõ#∞ K«∂Ñ¨ÙÖ’ Hõ~°∞} 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
z~°∞#=ÙfiÖ’ ã≤~°∞Å∞ ^˘~°eOK«∞ =∂`«e¡ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
QÆÅQÆÖÏ QÀ^•i Hõ^Œe áÈ`«∞O>Ë#∞ 12345678901234567890
12345678901234567890
ã¨=∂["Õ∞ ^Õ"åÅÜ«∞O
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
|OQÍ~°∞ ÑÖ@ÖË ÑÖ_»∞`å~Ú „Ñ¨[ÖË ^Õ=Ùà◊√¡
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
J=∞~å=f #QÆ~° JÑ¨Ù~°∂Ñ¨ tÖÏÊÅ∞ 12345678901234567890
12345678901234567890
- Z<£.\˜.P~ü.
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
`åºQÆÜ«∞º Q˘O`«∞Ö’ `å~å_»∞ <å^•Å∞ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
uHõ¯Ü«∞º HõÅ=ÚÖ’ uÜ«∞ºO^Œ<åÅ∞ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
x`«º"≥∞ÿ xdÅ"≥∞ÿ xezÜ«ÚO_Õ^•Hõ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
~°∞„^Œ=∞‡ Éèí∞[â◊HÎ̃, =∞Å¡=∞‡ ÑüÉèíHÎ̃ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
u=∞‡~°∞ã¨∞ nèÜ«ÚHÎ̃, Hõ$+¨‚~åÜ«∞Å H©iÎ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
=∂ K≥=ÙÅ iOQÆ∞=∞x =∂~°∞„"≥∂ˆQ^•Hõ 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
h P@ÖË P_»∞`åO - h áê@ÖË áê_»∞`åO 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
*ˇ· `≥Å∞QÆ∞ `«b¡! *ˇ· `≥Å∞QÆ∞ `«b¡! 12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890
12345678901234567890

టిడిపి ఎన్నికల మ్యానిపెస్టో - 2009

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

టిడిపి ఎన్నికల మ్యానిపెస్టో - 2009

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

12345678901234567890

#QÆ^Œ∞ |kb Ñ¨^äŒHõO

™ê=∞#∞ºx K≥O`«‰Ωõ ã¨=∂Kå~°O – Lz`« HõÅ~ü \©g

Z<£.\˜.P~ü. ã¨=∞„QÆ P~ÀQÆº Ñ¨^äŒHõO

J =º=™êÜ«∞ L`«Ê`«∞ÎÖ’¡ =$^è•#∞ x"åiOK«∞`«∂ J`«ºO`« H©ÅHõ"≥∞ÿ# ''á¶ê~°ﬁ~ü¤ ÉÏºH±=~ü¤

Z~°∞=ÙÅ∞, Ñ¨Ù~°∞QÆ∞ =∞O^Œ∞Å∞

„Ñ¨`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} JOâ◊O

J x~°∞¿Ñ^Œ, ¿Ñ^Œ, =∞^èŒº`«~°QÆu =~åæÅ Ü«Ú=`«#∞ D ã¨ﬁÜ«∞O Láêkè Ñ¨^äŒHÍÅ Ñ¨ikèÖ’H˜

Ñ¨^HŒä Oõ - 5 ó Ü«Ú=`« ™êkèHÍ~°`Ö« ’ W`«~° JOâßÅ∞

J MÏmQÍ L#ﬂ „Ñ¨É∞íè `Àﬁ^ÀºQÍÅ Éèsí .Î

=∞Ç≤ÏàÏ ™êkèHÍi`«, ã¨OˆHΔ=∞O

"≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å ™êkèHÍi`«, ã¨OˆHΔ=∞O

™êkèOK«_®xH˜ ¢áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_O» . P L`«Ê`«∞ÅÎ ‰õΩ =∂Ô~¯\˜OQ∑ ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å∞ HõeÊOK«_O» , Láêkè

J ''„uÑ¶ìπ Ñ¶O¨ _£—— Ñ¨^HŒä Oõ Ñ¨Ù#~°∞^Œ~ú }

J lF 25 „Ñ¨HÍ~°O lÖÏ¡ ~°[Hõ ã¨OHˆ =Δ ∞ Hõq∞\©Å x~°ﬁÇ¨Ï}.

J Lz`« Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O, Lz`« q^Œº, Lz`« "≥^· ºŒ O.

J Lz`« Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O, Lz`« q^Œº, Lz`« "≥^· ºŒ O.

Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ JÉèí∞º^ŒÜ«∞O

J Zã‘û, Zã‘ì ÉÏºH±ÖÏQ∑ áÈã¨∞Åì #∞ JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ# "≥O@<Õ Éèsí .Î

"≥∞ÿ<åi\© =~åæÅ ã¨OˆHΔ=∞O

J ~åROÖ’ tkäÖÏ=ã¨Ö÷ ’ L#ﬂ ëênMÏ<åÅ Ñ¨Ù#iﬂ~å‡}O.

|ÅÇ‘Ï#=~åæÅ‰õΩ Ñ¨HÍ¯ QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O

Ñ¨iáêÅ<å Ü«∞O„`åOQÆO - L^ÀºQÆ∞Å ã¨OˆHΔ=∞O

J „Ñ¨É∞íè `Àﬁ^ÀºQÆ∞Å‰õΩ Wà◊§ ã¨Ö÷ ÏÅ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨Ù.

ã‘xÜ«∞~ü ã≤\˜[<£û ã¨OˆHΔ=∞O

W`«~° ã‘xÜ«∞~ü ã≤\[˜ <£û ÑÃ #¬<£ Ñ¨^HŒä Oõ

~À_»∞¤ ~°"å}Ï =~°¯~°¡ ã¨OˆHΔ=∞O

=∂#= =#~°∞Å Jaè=$kú

Láê^è•ºÜ«ÚÅ ã¨=∞ã¨ºÅ Ñ¨i™ê¯~°O

f„="å^ŒO - Ñ¨iëê¯~° =∂~åæÅ∞

™ê÷xHõ ã¨Oã¨÷Å‰õΩ „áÈ`åûÇ¨ÏO

J QÆÒ« Ö’ ÑÖKå~Úf ~å*ò‰Ωõ , =Úxûáêe\©Å‰õΩ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ „Ñ¨É∞íè `åfiÅ∞ WzÛ# JkèHÍ~åÅ#∞,

You might also like