‫ﺷﺎﻣﻠﻮ دودوزهﺑﺎز ﺑﻮد‬ ‫ﮔﻔﺖ و ﮔﻮ ﺑﺎ رﺿﺎ ﺑﺮاﻫﻨﯽ درﺑﺎرهي زﻧﺪﮔﯽ و زﻣﺎﻧﻪاش‬

‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﻣﺠﻠﻪ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﭘﻮﻳﺎ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ﺍﻭﻝ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ﭼﻬﺎﺭﻡ‪ ،‬ﺁﺑﺎﻥ ﻭ ﺁﺫﺭ ‪۱۳۹۱‬‬
‫ﺑﺎ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺷﺨﺼﻲ ﺗﺎﻥ ﮔﻔﺘﮕﻮﻳﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺷﺮﻭﻉ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻃﻔﻮﻟﻴﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺣﮑﻮﻣﺖ »ﭘﻴﺸﻪ ﻭﺭﻱ« ﺩﺭ ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ‬ ‫ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﮐﻮﺩﮐﻲ ﺗﺎﻥ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۱۴‬ﺑﻪ ﺩﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪﻡ ﻭ ﺷﺶ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪ ﻭ ﺁﻣـﺪﻥ ﺍﺭﺗـﺶ ﺷـﻮﺭﻭﻱ ﺭﺍ ﺩﻳـﺪﻡ‬ ‫ﻭ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﭼﻨﺪﺳﺎﻟﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﺮﺩﻡ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺣﮑﻮﻣـﺖ ﭘﻴﺸـﻪ ﻭﺭﻱ ﺭﺍ ﺩﻳـﺪﻳﻢ ﻭ ﻫﻤـﻪﻱ ﺍﻳـﻦﻫـﺎ ﺑـﺮ‬ ‫ﹰ ﺷﻌﺮﻱ ﮔﻔﺘﻢ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩﻱ ﭘﺪﺭﻡ ﮐﻪ ﻳﮏ ﮐﺎﮔﺮ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺣـﺪﻭﺩ ﺳـﺎﻝﻫـﺎﻱ ‪ ۱۳۲۴‬ﻳـﺎ ‪،۱۳۲۵‬‬ ‫ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻣﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﺧﻴﺮﺍ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮﺭ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻋﮑﺲ ﻳﮏ ﺁﺩﻡ ﺑﺎ ﺭﻳﺶ ﻭ ﺳﺒﻴﻞ ﺭﺍ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻲﮐﺮﺩ ﻭ ﭼﻮﻥ ﺧﻮﺩﺵ ﺳﻮﺍﺩ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻧﺪﺍﺷـﺖ ﺍﺯ‬ ‫ﺑﭽﻪﺍﺵ ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﮐﻴﺴﺖ؟ ﺑﭽﻪ ﺍﺵ ﻫﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺩﺭﺳﺖ ﻧﻤﻲ ﺗﻮﺍﻧﻢ ﺑﺨـﻮﺍﻧﻢ ﻭﻟـﻲ ﮔﻮﻳـﺎ ﺁﻧﺠـﺎ ﻧﻮﺷـﺘﻪ‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‪ .‬ﻭ ﺑﻌﺪ ﭘﺪﺭ ﻣﻲ ﭘﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﺁﻥ ﻣﺮﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﮐﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﮐﻨﺎﺭ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺳﺒﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷـﺒﻴﻪ ﺟـﺎﻫﻼﻥ ﺗﺒﺮﻳـﺰ ﺍﻳﺴـﺘﺎﺩﻩ؟ ﺑﭽـﻪ‬ ‫ﻫﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺍﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﺑﺎﺯ ﮐﺮﺩﻳﻢ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳـﮏ ﺑﭽـﻪ ﺟﻨـﮓ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺩﻳـﺪﻳﻢ ﻭ ﺭﻭﺯﮔـﺎﺭ ﻓﻘـﺮ ﻭ‬ ‫ﮐﺎﺭﮔﺮﻱ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﺭﺍ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻫﻤﻪ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﻲﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﺶ‪-‬ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﻲ ﮐـﺎﺭ ﻣـﻲﮐـﺮﺩﻳﻢ ﻭ ﺩﺭ‬ ‫ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺩﺭﺱ ﻫﻢ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﺪﻳﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺭﻓﺘﻢ؛ ﻣﺪﺭﺳﻪﻱ ﭘـﺮﻭﺭﺵ ﮐـﻪ ﻳﮑـﻲ ﺍﺯ ﻣﻤﺘـﺎﺯﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪﺭﺳـﻪﻫـﺎﻱ‬ ‫ﺷﻬﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻳﮏ ﺭﻭﺯ ﭘﺪﺭﻡ ﻣﻦ ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﮏ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﭼﺎﻱ ﻣﻲ ﺑﺮﺩ ﺗﺎ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﮐﺎﺭ ﮐﻨﻴﻢ؛ ﻳـﮏ ﺁﻗـﺎﻳﻲ ﮐـﻪ ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﮔﺎﻩ ﻗﻴﺎﻓﻪﺍﺵ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻧﮑﺮﺩﻩﺍﻡ‪ ،‬ﺁﻗﺎﻱ ﻗﺪ ﮐﻮﺗﺎﻫﻲ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺷﺪ ﻗﻮﻡ ﻭ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﻭﺭ ﭘـﺪﺭﻡ ﺍﺳـﺖ‪ ،‬ﭘﺮﺳـﻴﺪ ﮐـﻪ‬ ‫ﺍﻳﻦﻫﺎ ﺭﺍ ﮐﺠﺎ ﻣﻲﺑﺮﻱ؟ ﭘﺪﺭ ﮔﻔﺖ ﻣﻲﺑﺮﻡ ﺳﺮ ﮐﺎﺭ‪ .‬ﺍﻭ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺑﺮﻳﺪ ﺳﺮ ﮐﺎﺭ! ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻣـﺎ ﺭﺍ ﺑـﺮﺩ‬ ‫ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﺪﺭﺳﻪﻱ ﻋﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺪﺭﺳﻪﻱ ﭘﺮﻭﺭﺵ‪ .‬ﻣﻦ ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭﻡ ‪ ۹‬ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﺁﻧﺠـﺎ ﺑـﺪﻭﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧـﺖ ﺷـﻬﺮﻳﻪ ﺩﺭﺱ ﺧﻮﺍﻧـﺪﻳﻢ ﻭ‬ ‫ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﺧﻮﺑﻲ ﻫﻢ ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻣﻦ ﺷﺎﮔﺮﺩ ﺍﻭﻝ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﻦ ﻫﻢ ﺗﺎ ﺣﺪﻱ ﺷﺎﮔﺮ ﺧـﻮﺑﻲ ﺑـﻮﺩﻡ‪ .‬ﻭﻗﺘـﻲ ﺭﺳـﻴﺪﻡ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻝ‬ ‫‪‬ﻨﺸﺎﻝ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺩﺭﺱ ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺣﺪﻭﺩ ﭼﻬﺎﺭ ﭘـﻨﺞ ﻣـﺎﻩ ﺍﻭﻝ‪ ،‬ﻫـﺮ ﺳـﻪ ﺍﺳﻨﺸـﺎﻝ ﺭﺍ‬ ‫‪‬ﺳ‬ ‫ﺍﻭﻝ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺍ‬ ‫ﺧﻮﺍﻧﺪﻡ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﻳﺎﺩﮔﻴﺮﻱ ﺯﺑﺎﻧﻢ ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮﺏ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻱ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻫﻢ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﻫـﺮ‬ ‫ﻣﺎﻩ ﺩﺭ ﻣﻲﺁﻣﺪ‪.‬‬

‫‪١‬‬

‫ﺍﺯ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺗﻠﺦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻓﺮﻗﻪ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺕ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﺩﺍﺭﻳﺪ؟‬ ‫ﺗﻠﺦ ﻭ ﺷﻴﺮﻳﻨﺶ ﺭﺍ ﻧﻤﻲ ﺩﺍﻧﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩﻱ ﻓﺮﻗﻪ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺕ ﺩﺭﺳـﺎﻝ ‪ ۱۳۲۴‬ﺩﻩ ﺳـﺎﻟﻪ ﺑـﻮﺩﻡ‪ .‬ﻓﺮﻗـﻪ ﺩﻣـﻮﮐﺮﺍﺕ ﻳـﮏ‬ ‫ﺳﺎﻝ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﺎﺭ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ ﺯﺑﺎﻥ ﺗﺮﮐﻲ ﺭﺍ ﺯﺑﺎﻥ ﺭﺳﻤﻲ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻳﺎﺩﮔﻴﺮﻱ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻣـﻦ ﺑﺴـﻴﺎﺭ‬ ‫ﻣﺸﮑﻞ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﭼﺮﺍ ﮐﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﮐﺪﺍﻡ ﺳﻮﺍﺩ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﺎ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﺴﻞ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻣﺎﻥ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﮐﻪ ﺳﻮﺍﺩ ﻣـﻲ‬ ‫ﺁﻣﻮﺧﺘﻴﻢ‪ .‬ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﺮﮐﻲ ﺣﺮﻑ ﻣﻲﺯﺩﻳﻢ ﻭ ﻣﻌﻠﻢﻫﺎ ﻫﻢ ﮔﺎﻫﻲ ﻭﻗﺘﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭﻱ ﭘﻴـﺪﺍ ﻣـﻲﮐـﺮﺩﻳﻢ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺭﺍ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺮﮐﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻲﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺁﻥ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﺗﺮﮐـﻲ ﺩﺭﺱ ﺧﻮﺍﻧـﺪﻳﻢ‪ .‬ﻣـﺎ ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ ﺁﻥ‬ ‫ﺩﻭﺭﻩ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﻲ ﺩﺭﺱ ﺧﻮﺍﻧﺪﻳﻢ ﻭ ﻫﻴﭻ ﻭﻗﺖ ﺳﻤﭙﺎﺗﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺯﺑـﺎﻥ ﺗﺮﮐـﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳـﺖ ﻧـﺪﺍﺩﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﻘﻮﻁ ﻓﺮﻗﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﮐﻤﻲ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺷـﺪﺕ ﻭ ﺣـﺪﺕ ﺑﻴﺸـﺘﺮ‪ .‬ﺗـﺎ ﮐـﻪ ﺗﻠﻘـﻴﻦﻫـﺎﻱ ﻓﺮﻗـﻪ‬ ‫ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺕ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺫﻫﻦﻫﺎ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺑﺮﻳﺰﻧﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻦ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼـﺮﺍ ﮐـﻪ ﻓﺮﻗـﻪ ﺩﺭ ﻃـﻮﻝ ﺁﻥ ﻳـﮏ ﺳـﺎﻝ ﺗﺒﺮﻳـﺰ ﺭﺍ‬ ‫ﺁﺳﻔﺎﻟﺖ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﮐﺎﺭﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﻤﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭘﻴﺸﻪ ﻭﺭﻱ ﺭﺍ ﻣﻲﺩﻳﺪﻳـﺪ ﮐـﻪ ﺍﻳـﻦ ﺟـﺎ ﻭ‬ ‫ﺁﻧﺠﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺭﺍﻫﻲ ﻓﺮﻧﮓ ﺷﺪﻳﺪ؟ ﭼﺮﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﻪ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮐﺮﺩﻳﺪ؟ ﻫﻤﺎﻥ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺗﺮﮐﻲ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺎﻧﺒﻮﻝ ﮐﺸﺎﻧﺪ؟‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﻱ ﺧﺎﺻﻲ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻡ‪ .‬ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺍﻡ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻭ ﻣـﻲﺧﻮﺍﺳـﺘﻢ ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﺩﺍﻣـﻪ ﺗﺤﺼـﻴﻞ ﺑـﻪ ﺍﻧﮕﻠـﻴﺲ‬ ‫ﺑﺮﻭﻡ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺍﺗﻮﺑﻮﺱ ﻣﻲ ﺭﻓﺘﻢ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺎﻧﺒﻮﻝ ﺭﺳﻴﺪﻡ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮﺷﻢ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺳـﺮﻱ ﺑـﻪ ﺩﺍﻧﺸـﮕﺎﻫﺶ ﺯﺩﻡ ﻭ ﺑـﻪ‬ ‫ﺩﭘﺎﺭﺗﻤﺎﻥ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲﺍﺵ‪ .‬ﺩﻳﺪﻡ ﺟﻠﺴﻪﺍﻱ ﻫﺴﺖ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻡ ﻳﮑﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﺑﻨﺸﻴﻦ ﻭ ﻣﻦ ﻫـﻢ ﻧﺸﺴـﺘﻢ‪.‬‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺣـﺮﻑ ﻫـﺎﻳﻲ ﺯﺩﻡ‪ .‬ﺟﻠﺴـﻪ ﺗﻤـﺎﻡ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺁﻥﻫـﺎ ﭘـﺎ ﺷـﺪﻧﺪ‬ ‫ﺭﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﻦ ﻣﺎﻧﺪﻡ‪ .‬ﺍﺳﺘﺎﺩﻱ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﺷﻤﺎ ﭼﺮﺍ ﻧﻤﻲﺭﻭﻳﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﺷﻨﻴﺪﻩﺍﻡ ﺍﺳـﺘﺎﺩﻫﺎﻱ ﺍﻣﺮﻳﮑـﺎﻳﻲ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴـﻲ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﺩﺭﺱ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻢ ﺑﺪﺍﻧﻢ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﺭﺱ ﺧﻮﺍﻧـﺪﻥ ﭼﻄـﻮﺭ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﭘﺮﺳـﻴﺪ ﮐـﻪ ﺷـﻤﺎ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴـﻲ ﺭﺍ‬ ‫ﮐﺠﺎ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪﺍﻳﺪ؟ ﮔﻔﺘﻢ ﻭﻗﺘﻲ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎﻳﻲﻫﺎ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺁﻥﻫﺎ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﮐـﺮﺩﻳﻢ ﻭ ﻣـﻦ ﺧـﻮﺩﻡ ﺯﺑـﺎﻥ ﺭﺍ ﻳـﺎﺩ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﻲ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮ ﺭﺍ ﻣﻲﺑـﺮﻳﻢ ﺑـﻪ ﺩﻭﺭﻩﻱ ﭘـﻲ‪.‬ﺍﭺ‪.‬ﺩﻱ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣـﻦ‬ ‫ﻓﻮﻕ ﻟﻴﺴﺎﻧﺴﻢ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻋﺮﺽ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﻭ ﺳﺎﻋﺖ ﻭ ﺑﺤﺚ ﻫﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻡ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﺩﺭ ﺁﻧﺠـﺎ ﺩﮐﺘـﺮﺍ ﮔـﺮﻓﺘﻢ‬ ‫ﻭ ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ‪ .‬ﺩﻭﻣﻴﻦ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺑﻮﺩﻡ ﮐﻪ ﺩﮐﺘﺮﺍﻱ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻧﻔﺮ ﺩﮐﺘﺮ ﺻـﻮﺭﺗﮕﺮ ﺑـﻮﺩ ﻭ ﺩﻭﻣـﻴﻦ ﻧﻔـﺮ‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻮﺩﻡ‪ .‬ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻓﮑﺮﻱ ﮐﻪ ﮐﺮﺩﻡ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸـﮕﺎﻩ ﺗﻬـﺮﺍﻥ ﺍﺳـﺘﺨﺪﺍﻡ ﺑﺸـﻮﻡ‪ .‬ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﮔﻔﺘﻨـﺪ ﮐـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﺴـﺌﻠﻪﻱ‬ ‫ﺳﺮﺑﺎﺯﻱﺗﺎﻥ ﺭﺍ ﺣﻞ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﺭﻓﺘﻢ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺭﺍ ﺣﻞ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻣﺮﺍ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﺳـﻠﻄﻨﺖ ﺁﺑـﺎﺩ‪ ،‬ﺑـﺮﺍﻱ ‪ ۱۸‬ﻣـﺎﻩ‪ .‬ﺁﻧﺠـﺎ ﮐـﻪ‬
‫‪٢‬‬

‫ﺑﻮﺩﻡ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﻋﺠﻴﺐ ﺑﻪ ﺩﺭﺩﻡ ﺧـﻮﺭﺩ‪ .‬ﺑـﻪ ﺍﻳـﻦ ﺧـﺎﻃﺮ ﮐـﻪ ﻣـﺮﺍ ﮔﺬﺍﺷـﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧـﺪ ﺩﺭ ﺁﺷـﭙﺰﺧﺎﻧﻪ‪ .‬ﮔـﺎﻫﻲ ﮔﻮﺷـﺖﻫـﺎ ﺭﺍ‬ ‫ﻣﻲﺩﺯﺩﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﺳﺮ ﭼﻬﺎﺭﺭﺍﻩ ﭘﺎﺳﺪﺍﺭﺍﻥ ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻬﺎﺭﺭﺍﻩ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺁﺑﺎﺩ ﺳﺎﺑﻖ ﺑـﻪ ﭼﻠﻮﮐﺒـﺎﺑﻲﻫـﺎ ﻣـﻲﻓﺮﻭﺧﺘﻨـﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠـﻪ‬ ‫ﺑﭽﻪﻫﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﺮﺍﻫﻨﻲ ﺭﺍ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻲ ﻭ ﻣﻦ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎﻥ ﺁﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮﺩﻡ‪ .‬ﺗﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮﺑﺎﺯﻱ ﺍﻡ ﺗﻤـﺎﻡ ﺷـﺪ ﻭ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺭﻓﺘﻢ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺣﺎﻻ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻭﻟﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺯﺑﺎﻥ ﺩﻭﻣﺘﺎﻥ؟‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﻪ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﺮﺩﻡ ﻭ ﻫﻤﺴﺮ ﺍﻭﻝ ﻣﻦ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺷﺮﻭﻉ ﮐـﺮﺩﻡ ﺑـﻪ ﻳـﺎﺩﮔﻴﺮﻱ‬ ‫ﺭﻳﺸﻪﻫﺎﻱ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﻭ ﻣﺪﺗﻲ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﮐﺮﺩﻡ ﮐﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﮐـﻨﻢ‪ .‬ﺩﺧﺘـﺮﻱ ﻫـﻢ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺩﺍﺭﻡ ﻭ ﺣـﺎﻻ ﺩﺭ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎﺳـﺖ ﻭ‬ ‫»ﺭﺍﺯﻫﺎﻱ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻣﻦ« ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺮﮐﻲ‪ ،‬ﻓﺎﺭﺳﻲ ﻣـﻲﺩﺍﻧـﺪ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴـﻲﺍﺵ ﻫـﻢ ﺩﺭﺟـﻪ‬ ‫ﻳﮏ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺮﮐﻴﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻦ ﻳﮏ ﺯﺑﺎﻥ ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﺍﺭﻣﻐﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩ ﺍﻣـﺎ ﺯﺑـﺎﻥ ﺍﻭﻝ ﻣـﻦ ﺗﺮﮐـﻲ ﺑـﻮﺩ ﻭ ﺯﺑـﺎﻥ ﺩﻭﻣـﻢ‬ ‫ﻓﺎﺭﺳﻲ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﺳﻮﻣﻢ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﭼﻬﺎﺭﻣﻢ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺗﺤﺼﻴﻼﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻋﻼﻗﻪ ﺗﺎﻥ ﻣﻌﻄﻮﻑ ﺑﻪ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﻪ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻱ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺩﮐﺘﺮﺍﻱ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺩﻭﺳﺘﻲ ﺩﺍﺷﺘﻢ ﻭ ﻳﺎﺩﻡ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﮐﺘﺎﺑﻲ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺑـﻮﺩ ﺑـﺎ ﻧـﺎﻡ‬ ‫»ﺍﮔﺰﻳﺴﺘﺎﻧﺴﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺍﺯ ﮐﻴﺮﮐﮕﻮﺭ ﺗﺎ ﺳﺎﺭﺗﺮ«‪ .‬ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺧﻮﺍﻧﺪﻳﻢ‪ .‬ﮐﺘﺎﺑﻲ ﺟﻴﺒـﻲ ﺑـﻮﺩ ﻭ ﺁﻧﺠـﺎ ﺑـﺮﺍﻱ ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎﺭ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﺩﻭ ﺳﻪ ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﻪ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﮐﻴﺮﮐﮕﻮﺭ ﻭ ﻫﺎﻳـﺪﮔﺮ ﺁﺷـﻨﺎ ﺷـﺪﻡ‪ .‬ﭘـﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﮐـﻢ ﻭ ﺑـﻴﺶ ﻫﺮﭼـﻪ‬ ‫ﺳﺎﺭﺗﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻡ‪ .‬ﻫﺮ ﺁﻥ ﭼـﻪ ﻳﺎﺳـﭙﺮﺱ ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺑـﻮﺩ ﺭﺍ ﻫـﻢ ﺧﻮﺍﻧـﺪﻡ‪ .‬ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧـﻪ ﺗﺒﺮﻳـﺰ ﻣـﻦ ﭘـﺮ ﺑـﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ‬ ‫ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ‪.‬‬ ‫ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎﻱ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺗﺎﻥ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ؟ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮﻣﻲ ﮔﺮﺩﺩ؟ ﺍﺯ ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﻲ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﺷﺪﻳﺪ؟‬ ‫ﻧﮕﺎﺭﺵ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺭﻣﺎﻧﻢ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﻪ ﺑﻮﺩﻡ‪ .‬ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻧﻮﺷﺘﻢ ﻭﻟﻲ ﻭﻟﺶ ﮐـﺮﺩﻡ‪ .‬ﺍﻣـﺎ ﺍﻭﻟـﻴﻦ ﺩﺍﺳـﺘﺎﻧﻢ‬ ‫ﺭﺍ ﺩﺭ ‪ ۱۳‬ﻳﺎ ‪ ۱۴‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻧﻮﺷﺘﻢ‪ .‬ﺭﻭﺣﻴﻪ ﺍﺩﺑﻲ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻣﻌﻠـﻢﻫـﺎ‬ ‫ﮐﻪ ﻧﻮﻉ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻥ ﻭ ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻭ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺍﻭ ﻋﺠﻴﺐ ﺭﻭﻱ ﻣﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻫﻢ ﺧﻮﺵ ﻗﻴﺎﻓﻪ ﺑـﻮﺩ ﻓـﺮﺩﻱ ﺑـﻪ‬ ‫ﹰ ﻓﻮﺕ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﺶ ﻫﻢ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﺎ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺯﻣـﺎﻧﻲ ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺎﻡ ﺩﮐﺘﺮ »ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﻣﺮﺗﻀﻮﻱ« ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺍﺧﻴﺮﺍ‬ ‫ﻣﺎ ﺩﺭﺱ ﻣﻲﺩﺍﺩ ﺩﻭﺭﻩﻱ ﺩﮐﺘﺮﻱ ﺭﺍ ﻣﻲﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﺷـﺎﮔﺮﺩ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔـﺮ ﺑـﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻤﻲ ﺭﻭﻱ ﻣـﻦ ﺩﺍﺷـﺖ ﻭ ﻣـﻦ‬ ‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﻭ ﺷﻌﺮﻫﺎﻳﻢ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻡ‪ .‬ﺍﺯ ﺷﻌﺮ ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ ﺧﻮﺷﺶ ﻧﻤﻲﺁﻣﺪ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ ﺷﻌﺮ ﻣـﻲﺧﻮﺍﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧﺼـﻮﺹ‬
‫‪٣‬‬

‫ﻭﻗﺘﻲ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺣﺎﻓﻆ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﮐﻼﺱ ﮐﻪ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۱۵۰‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻣﺪﻫﻮﺵ ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺍﻧﻲ ﺍﻭ ﻣﻲﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﺸـﻪ ﻓﮑـﺮ‬ ‫ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻡ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻭ ﺷﻌﺮ ﮔﻔﺘﻦ ﺟﺎﺫﺑﻪﺍﻱ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺗﺎ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺟﺬﺏ ﺁﻥ ﻟﺤﻈﻪﻱ ﺷﺎﻋﺮﻱ ﻧﺸـﻮﺩ ﻧﻤـﻲﺗﻮﺍﻧـﺪ‬ ‫ﮐﺎﺭﻱ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻦ ﺗﺠﺴﻢ ﻟﺤﻈﻪ ﺷﻌﺮ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻣﺮﺗﻀﻮﻱ ﺑـﻮﺩﻩ‪ .‬ﻭﻗﺘـﻲ ﺷـﻌﺮﻫﺎﻱ ﺣـﺎﻓﻆ ﺭﺍ ﻣـﻲﺧﻮﺍﻧـﺪ ﺣﺎﻟـﺖ‬ ‫ﭼﺸﻢﻫﺎﻳﺶ ﻋﻮﺽ ﻣﻲﺷﺪ ﻭ ﻫﻤﻪ ﻣﺒﻬﻮﺕ ﻣﻲﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣـﺎ ﺍﺩﺑﻴـﺎﺕ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴـﻲ ﻣـﻲﺧﻮﺍﻧـﺪﻳﻢ ﻭ ﺯﺑـﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳـﻲ ﺑـﺮﺍﻱ ﻣـﺎﻥ‬ ‫ﺍﻫﻤﻴﺘﺶ ﺩﺭﺟﻪﻱ ﺩﻭﻡ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﻣﺮﺗﻀﻮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺎ ﻳﮏ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﺎﻳﺪﮔﺮ ﻭ ﺁﺷﻨﺎﻳﻲ ﺗﺎﻥ ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ .‬ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﮐﺴﺎﻧﻲ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻱ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﺎ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻭﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﻫﺎﻳﺪﮔﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﮐﺮﺩﻩ ﻳﺎ ﺩﺳﺖ ﮐﻢ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﺍﻳﺪﻩﻫﺎﻱ ﺍﻭ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ »ﻓﺮﺩﻳﺪ« ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻃﺮﺡ ﺍﻳﺪﻩﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮﻥ ﻏﺮﺏ ﺯﺩﮔﻲ ﻭ ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﭼﻮﻥ ﺣﻮﺍﻟﺖ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻭ ﻧﻴﺴﺖ ﺍﻧﮕﺎﺭﻱ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺭﻣﺎﻥ "ﺁﻭﺍﺯ ﮐﺸﺘﮕﺎﻥ"‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻃﻨﺰ ﺁﻣﻴﺰﻱ ﺍﺯ"ﺩﮐﺘﺮ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ" ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻳﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺣﻤﺪ ﻓﺮﺩﻳﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۳‬ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺮ ﻓﺮﺩﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺻﺎﺩﻕ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ "ﺳﻘﻮﻁ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺩﺭ ﭼﺎﻝ ﻫﺮﺯ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ"‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﻪ ﻧﮕﻴﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‬ ‫ﺍﻱ ﻣﻔﺼﻞ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ " ﺻﺎﺩﻕ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻭ ﺩﮐﺘﺮ ﻓﺮﺩﻳﺪ" ﻧﻮﺷﺘﻴﺪ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﺗﻨﺪﻱ ﺍﺯ ﻓﺮﺩﻳﺪ ﮐﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﻭ‬ ‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻴﻴﺪ؟‬ ‫ﺯﺍﻭﻳﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﺮﺩﻥ ﺑﺎ ﺁﺩﻡ ﻫﺎ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﮐﻪ ﺑـﺎ ﺁﺩﻡ ﻫـﺎ ﺯﺍﻭﻳـﻪ ﭘﻴـﺪﺍ ﻧﮑـﻨﻢ ﻧﻤـﻲﺗـﻮﺍﻧﻢ‬ ‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩﺷﺎﻥ ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ‪ .‬ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ ﻣﻦ ﺍﺯ ﻓﺮﺩﻳﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮﺷﻢ ﻣﻲﺁﻣﺪ‪ .‬ﺁﺩﻣﻲ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺩﻭ ﺳـﻮﻡ ﺣـﺮﻑﻫـﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﺣﺘـﻲ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻭ ﺁﺩﻡﻫﺎﻱ ﻋﺎﺩﻱ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻴﺪ ﺑﻔﻬﻤﻴﺪ‪ .‬ﺗﮑﻠﻒ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻣﻘﺪﺍﺭﻱ ﻫـﻢ ﮔﺮﻓﺘﮕـﻲ ﺑﻴـﺎﻥ ﺩﺍﺷـﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﻫـﻴﭻ ﺭﺍﻩ‬ ‫ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﺟﺰ ﻧﻮﻉ ﺣﺮﻑ ﺯﺩﻧﻲ ﮐﻪ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺭﺍﻩﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺸـﺨﺺ ﺑﻠـﺪ ﻧﺒـﻮﺩ ﻭ ﭼـﻮﻥ ﺑﻠـﺪ ﻧﺒـﻮﺩ ﺑـﻪ ﺁﻥ‬ ‫ﺻﻮﺭﺕ ﺣﺮﻑ ﻣﻲﺯﺩ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺁﺩﻣﻲ ﮐﻪ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧـﺪ ﭼـﻪ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ! ﻣـﻮﻗﻌﻲ ﮐـﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﺠﺒـﻮﺭ ﻣـﻲﮐﺮﺩﻳـﺪ ﮐـﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴـﺪ‪،‬‬ ‫ﹰ ﻭﻗﺘﻲ ﮐﻪ ﻣـﻲﺧﻮﺍﺳـﺖ‬ ‫ﺷﺎﻫﮑﺎﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ ﮐﻢ ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ ﻳﺎ ﺩﻳﮑﺘﻪ ﻣﻲﮐﺮﺩ ﺗﺎ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﺜﻼ‬ ‫ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺣﻮﺍﻟﺖ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻧﻤﻲﻓﻬﻤﻴﺪﻳﺪ ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻭ ﻫﺮﭼﻪ ﺍﻳﻦ ﮐﻠﻤﻪ ﺭﺍ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﮐـﺮﺩ ﺑـﺎﺯ ﻫـﻢ ﻧﻤـﻲ‬ ‫ﻓﻬﻤﻴﺪﻳﺪ ﭼﻪ ﮐﻠﻤﻪ ﺍﻱ ﮔﻔﺘﻪ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﻴﻦ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﻣﺠﺒﻮﺭﺵ ﮐﺮﺩﻡ ﮐﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪ .‬ﺁﻥ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻮﺩ ﮐـﻪ ﺗـﺎﺯﻩ ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﺷـﺪﻡ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺣﻮﺍﻟﺖ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﮔﻨﮓ ﺧﻮﺍﺏ ﺩﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻋﺎﻟﻢ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ ﺗﻤﺎﻡ ﮐﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ ﺑـﻮﺩ‪ .‬ﻓـﺮﻕ ﻣـﻲﮐـﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻭ ﻳﮏ ﭼﻴﺰ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺁﻝ ﺍﺣﻤﺪ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﻱ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺍﮔﺮ ﺁﻝ ﺍﺣﻤﺪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻫﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮﻱ ﺍﺯ ﺁﻝ ﺍﺣﻤﺪ ﻣﮕﺮ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﺩﺍﺭﻳﺪ؟ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﺶ ﻣﻲ ﮐﺮﺩ؟‬

‫‪۴‬‬

‫ﺁﻝ ﺍﺣﻤﺪ ﺑﻪ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﺣﺮﻑ ﻣﻲﺯﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﻫﻴﭻ ﻭﻗﺖ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﺜﺮ ﺁﻝ ﺍﺣﻤـﺪ ﻗـﺮﺍﺭ ﻧﮕـﺮﻓﺘﻢ ﮔﺮﭼـﻪ ﻧﺜـﺮ ﺑﺴـﻴﺎﺭ‬ ‫ﹰ ﺷـﺎﻣﻠﻮ ﮐـﻪ ﮊﺳـﺖ ﺷـﺠﺎﻋﺖ‬ ‫ﺧﻮﺑﻲ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺁﻝ ﺍﺣﻤﺪ ﺍﻧﺴـﺎﻥ ﺷـﺠﺎﻉ ﻭ ﺷـﺮﻳﻔﻲ ﺑـﻮﺩ‪ .‬ﺑـﺮ ﺧـﻼﻑ ﺑﺮﺧـﻲ ﺩﻳﮕـﺮ ﻣـﺜﻼ‬ ‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﺍﻣﺎ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﻱ ﺍﻭ ﺷﺠﺎﻉ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺷﺮﻳﻒ‪ .‬ﺁﻝ ﺍﺣﻤـﺪ ﻫﺮﮔـﺰ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑـﺮ ﻗـﺪﺭﺕ ﺳـﺮﺵ ﺭﺍ ﺧـﻢ ﻧﮑـﺮﺩ ﻭ ﺑـﺎ‬ ‫ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺯ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺭﻭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﮐﺮﺩ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺭﺍ ﺍﻳﻦ ﻃﻮﺭ ﻧﺪﻳﺪﻡ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﻋﻠـﺖ ﺍﺟﺘﻨـﺎﺑﻢ ﺍﺯ ﻫﻤﺮﺍﻫـﻲ ﻭ‬ ‫ﻫﻤﮑﺎﺭﻱ ﺑﺎ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﺵ ﺧﻮﺷﻢ ﻣﻲﺁﻣﺪ ﻭﻟﻲ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻧﻈﺮﻡ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻭ ﻋﻮﺽ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﮔـﺮ ﺍﺯ ﻧﺜـﺮ‬ ‫ﻭ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻓﺮﺩﻱ ﺑﺨﻮﺍﻫﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﻨﻢ ﺻﺎﺩﻕ ﭼﻮﺑﮏ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺩﻭﺳـﺖ ﺑـﻮﺩﻡ‪ .‬ﺧﻴﻠـﻲ ﻣﻨـﺰﻩ ﺑـﻮﺩ ﻭ ﺩﻗـﺖ‬ ‫ﻋﺠﻴﺐ ﻭ ﻏﺮﻳﺒﻲ ﺩﺭ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻗﺼﻪﻫﺎﻱ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﭼﻮﺑﮏ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﻬﺘـﺮ ﺍﺯ ﺩﺍﺳـﺘﺎﻥﻫـﺎﻱ ﻫـﺪﺍﻳﺖ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﺪﺍﻳﺖ‬ ‫ﻧﻮﻋﻲ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﺑﺎﺯ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮﺩﺵ ﻭ ﺑﺎ ﺁﺩﻡﻫﺎﻱ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮﺩﺵ‪ .‬ﭼﻮﺑﮏ ﺁﻥ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﭼﻮﺑﮏ ﻳـﮏ ﻧﻔـﺮ ﺭﺍ ﺭﻭ‬ ‫ﹰ ﺍﻧﮕﺎﺭ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﻳﮏ ﺟﺪﺍﻝ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻱ ﺩﺭﺳـﺖ ﻣـﻲﮐﻨـﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬ ‫ﺑﻪ ﺭﻭﻳﺶ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻭ ﺩﻗﻴﻘﺎ‬ ‫ﺣﺎﻟﻲ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺟﺪﺍﻝﻫﺎ ﻫﻴﭻ ﮐﺪﺍﻡ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻱ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﻣﻬﺮ ﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ ‪ ۵۰‬ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﮐﻨﮕﺮﻩﻱ ﺷﻌﺮﻱ ﺩﺭ ﺗﺒﺮﻳﺰ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ‬ ‫ﻣﻄﺮﺡ ﺁﻥ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﮐﻨﮕﺮﻩ ﺣﻀﻮﺭ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﮑﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻫﻢ ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ ﻧﻮﺷﺘﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﻟﻴ ﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﮑﺮﺩﻥ ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﺍﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻪ ﺑﻮﺩ؟ ﻣﻲ ﺧﻮﺍﺳﺘﻴﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ ﻭ ﺷﻌﺮ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺸﻮﺭﻳﺪ؟‬ ‫ﻣﻦ ﺍﺯ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﻭﻡ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺷﺮﻭﻉ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻡ ﺑـﻪ ﻧﻮﺷـﺘﻦ ﻭ ﮐﺎﺭﻫـﺎﻳﻢ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﺷـﻬﺮﻳﺎﺭ ﻧﺸـﺎﻥ ﻣـﻲﺩﺍﺩﻡ‪ .‬ﺩﻳـﺪﺍﺭ ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ ﻳﮏ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﻣﻌﻨﻮﻱ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻣﺎ ﺍﺧﺘﻼﻑﻫﺎﻳﻲ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ؛ ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ ﻓﻘـﻂ ﻏـﺰﻝ ﻣـﻲﮔﻔـﺖ ﻭ ﻣـﻦ ﻫـﻢ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮﺍﻥ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮﻱ ﻧﻮ ﭘﺮﺩﺍﺯ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻡ ﻭ ﮐﺎﺭﻡ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻧﻤﻲ ﺍﻓﺘﺎﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻣـﻲﮐـﺮﺩ ﻭ ﺑﺴـﻴﺎﺭ ﺑـﺎ ﭘﺮﻧﺴـﻴﭗ ﺑـﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻲ ﮐﻪ ﻏﺰﻝ ﻣﻲ ﺧﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐﻠﻲ ﺣﺎﻟﺶ ﻋﻮﺽ ﻣـﻲﺷـﺪ ﻭ ﻣﺠـﺬﻭﺏ ﺻـﺪﺍﻱ ﺩﻭﺭﮔـﻪﻱ ﺩﻭﺩﻱ ﺧـﻮﺩﺵ ﺑـﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻦ ﻫﻢ ﺟﺎﻟﺐ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺧﺼﻮﺹ ﺍﻳﻦ ﮐﻨﮕﺮﻩ ﮐﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻣﺸـﮑﻞ ﺷﺨﺼـﻲ ﺩﺭ ﮐـﺎﺭ ﻧﺒـﻮﺩ‪ .‬ﺷـﻬﺮﻳﺎﺭ ﻳـﮏ ﺁﺩﻡ‬ ‫ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺷﻌﺮﻱ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺗﺮﮐﻲ ﺑﻪ ﺯﻳﺒﺎﻳﻲ ﺣﻴﺪﺭﺑﺎﺑﺎﻱ ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺷﻌﺮ ﻧﻮ ﺍﻭ ﺍﻓﺘﻀﺎﺡ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘـﻪ ﺍﮔـﺮ ﻣـﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﺁﻥ ﮐﻨﮕﺮﻩ ﻧﺮﻓﺘﻢ ﺩﻟﻴﻠﺶ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﺁﻥ ﮐﻨﮕﺮﻩ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﻦ ﺩﺭ ﻫـﻴﭻ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﺷـﺮﮐﺖ ﻧﮑـﺮﺩﻩﺍﻡ ﻭ‬ ‫ﻧﻤﻲ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺷﻨﻴﺪﻡ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﻢ ﮐﻪ ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ ﺩﻳﺪﺍﺭﻱ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻓﺮﺡ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺩﻭ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻫـﻢ ﻣـﻲﺷﻨﺎﺳـﻢ‬ ‫ﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺎﺩﻱ‪ .‬ﻳﮑﻲ ﺷﺎﻥ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﻓﺮﺡ ﭘـﻮﻝ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺑـﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ ﻣﻮﺿﻌﺸﺎﻥ ﻋﻮﺽ ﺷﺪ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﮐـﺎﺭ ﺁﻝ ﺍﺣﻤـﺪ ﺩﻭ ﺩﻭﺯﻩ ﺑـﺎﺯﻱ ﻧﻤـﻲ ﺑﻴﻨﻴـﺪ‪ .‬ﻧﻴﻤـﺎ ﻭ ﻫـﺪﺍﻳﺖ ﻫـﻢ‬ ‫ﺍﺷﺨﺎﺻﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺮﻑ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪۵‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻴﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺩﻭ ﺩﻭﺯﻩ ﺑﺎﺯﻱ ﺩﺍﺷﺖ؟ ﭼﺮﺍ ﺍﻳﻨﻘﺪﺭ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻭ ﺑﺪﮔﻮﻳﻲ ﻣﻲ ﮐﻨﻴﺪ؟‬ ‫ﹰ ﺩﻭﺩﻭﺯﻩ ﺑﺎﺯ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺳﺎﻝ ﺑﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻓﺤﺶ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺣﮑﻮﻣـﺖ ﭘـﻮﻝ ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﺍﻳـﻦ ﻏﻴـﺮ‬ ‫ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺭﺳﻤﺎ‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺿﺪﻳﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﻭﻗﺘﻲ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲ ﮐﻨﻴـﺪ ﻭ ﭼـﻪ ﺣﺘـﻲ ﺩﺭ‬ ‫ﻣﻨﮑﻮﺏ ﮐﺮﺩﻥ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﻫﺠﺮﺕ ﺗﺎﻥ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﻋﻠﻢ ﺁﻣﺪﻩ‬ ‫ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺷﺎﻩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﺷﻤﺎ ﻭ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭼﺮﺍ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮﻳﺪ ﺍﺷﺎﺭﻩﻫﺎﻳﻲ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻝ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺖ‬ ‫ﹰ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪﻱ »ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺣﺎﮐﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺤﮑﻮﻡ« ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﻮﺩ‪.‬ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺩﻫﻪ ‪۵۰‬‬ ‫ﺷﺪﻳﺪ ﮐﻪ ﻇﺎﻫﺮﺍ‬ ‫ﻫﻢ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﮐﺮﺩﻳﺪ ﺣﺎﻝ ﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﺮﻫﻪ ﻃﻴﻒ ﺭﻭ ﺷﻨﻔﮑﺮﺍﻥ ﻣﻬﺎﺟﺮ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺯﻳﺎﺩ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﺟﺮﺍ ﭼﻪ ﺑﻮﺩ؟ ﺭﻳﺸﻪ‬ ‫ﻫﺎﻱ ﺍﻳ ﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻫﺎ ﺍﺯ ﮐﺠﺎ ﺩﺭﻣﻲﺁﻣﺪ؟‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﻣﺸﮑﻞ ﺍﺻﻠﻲ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺗﻌﻠﻘـﺎﺕ ﺭﻭﺷـﻨﻔﮑﺮﻱ ﺑـﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﻤﻲﺩﺍﺩ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﺗـﺄﺛﻴﺮﺍﺕ ﻭ ﺗﺤﺼـﻴﻼﺕ ﺧﻮﺩﺷـﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺩﻓﺎﻉ ﻋﻤﻠﻲ ﮐﺮﺩﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨـﺎ ﮐـﻪ ﻓﺎﺭﺳـﻲ ﺭﺍ ﻳـﺎﺩ ﮔـﺮﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣـﻦ ﻣﻌﺘﻘـﺪﻡ ﮐـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﻓﺎﺭﺳـﻲ‬ ‫ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻲ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭﻱ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﺍﻭﻝ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺣﮑﻮﻣـﺖ ﭘﻬﻠـﻮﻱ ﺑـﻮﺩ‪.‬ﺳـﺎﻝ ‪۵۰‬‬ ‫ﺗﺎﺯﻩ ﺍﺯ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮﺩﻡ‪ .‬ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻣﺮﻳﮑـﺎ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺩﺍﻧﺸـﮕﺎﻩ ﺗﮕـﺰﺍﺱ ﻭ ﻳﻮﺗـﺎﻭ ﺩﺭﺱ ﺩﺍﺩﻩ ﺑـﻮﺩﻡ‪ .‬ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮﺭ ﮐـﻪ‬ ‫ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩﻳﺪ ﻭﻗﺘﻲ ﮐﻪ ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺣﺎﮐﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺤﮑﻮﻡ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭﻱ ﭘـﻴﺶ ﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻫﻢ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭼﺮﺍ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﮐﺸـﻴﺪﻩ ﺑـﻮﺩﻡ‪ .‬ﮔﻔﺘـﻪ ﺑـﻮﺩﻡ ﮐـﻪ‬ ‫ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺣﻖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺪﻫﻨﺪ ﺩﺭ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺍﻏﺘﺸﺎﺷﻲ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻤﻠﮑﺖ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﻮﺩ ﺣﺎﻟـﺖ ﮔﺮﻳـﺰ ﺍﺯ‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﭘﻴﺪﺍ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﮐﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑـﺎﺭ ﻫـﻢ ﺩﻳـﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺩﺭ ﺟﻨـﮓ ﺍﻭﻝ ﻭ ﺩﻭﻡ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻓﺮﻗـﻪﻱ ﺩﻣـﻮﮐﺮﺍﺕ‪ ،‬ﺍﻳـﻦ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﮔﺮﻳﺰ ﺍﺯ ﻣﺮﮐﺰ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻧﻮﺷـﺘﻢ ﻭ ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺍﺯ‬ ‫ﹰ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻨﺠﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪﻡ ﻣﺮﺍ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺭﺳﻤﺎ‬ ‫ﺍﮔﺮ ﻣﺎﻳﻠﻴﺪ ﻗﺪﺭﻱ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺷﮑﻨﺠﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻭ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻫﻢ ﭘﻴﺶﺗﺮ ﻧﻮﺷﺘﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﮔﻮﻳﺎ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺩﮐﺘﺮ ﻋﻠﻲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ ﺭﺍ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﮐﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﮐﻤﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﻴﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺧﻮﺏ ﺍﺳﺖ ﭼﻮﻥ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﺎﺯﺟﻮﻱ ﻣﻦ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺩﮐﺘﺮ ﺭﺿﻮﺍﻥ ﮐﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻭ ﺷﮑﻨﺠﻪﺍﻡ ﻧﮑﺮﺩ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺍﻳﺴـﺘﺎﺩﻩ‬ ‫ﺑﻮﺩ ﻭ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﻲﮐﺮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺟﻮﻱ ﺧﻮﺩﻡ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﺷﻨﻴﺪﻡ ﺩﮐﺘﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ ﻫﻢ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻝ ﺍﻧﻔـﺮﺍﺩﻱ ﺑـﻮﺩﻡ ﻭ‬
‫‪۶‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﺩﺍﻧﻢ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﻱ ﺑﻮﺩ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﭼﺮﺍ ﻧﻤﻲﮔﺬﺍﺭﻳﺪ ﮐﻪ ﻻﺍﻗﻞ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﺷـﻴﻢ؟ ﻣـﻮﻗﻌﻲ ﮐـﻪ ﻣـﺎ ﺭﺍ ﺑـﺮﺍﻱ‬ ‫ﺑﺎﺯﺟﻮﻳﻲ ﻣﻲﺑﺮﺩﻧﺪ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﻣﻲﺯﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﮐﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﺭﺍ ﺑﺮﻣﻲﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑـﻮﺩﻡ ﮐـﻪ ﻳـﮏ‬ ‫ﻧﻔﺮ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ‪ .‬ﻭ ﺑﻌﺪ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﮐﺘﺮ ﺭﺿﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺩﺍﺭﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺩﮐﺘﺮ ﺷـﺮﻳﻌﺘﻲ‬ ‫ﺭﺍ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩﻡ ﻭ ﻧﻤﻲ ﺩﺍﻧﺴﺘﻢ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺩﮐﺘـﺮ ﺷـﺮﻳﻌﺘﻲ ﺭﺍ ﺗـﺎ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ‬ ‫ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩﻡ ﮔﺮﭼﻪ ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻫﺎ ﭘﻴﺎﻣﻲ ﺍﺯ ﻃـﺮﻑ ﺍﻳﺸـﺎﻥ ﻓﺮﺳـﺘﺎﺩﻩ ﺑـﻮﺩ ﻭ ﻣـﻦ ﺑـﻪ ﺣﺴـﻴﻨﻴﻪ ﺍﺭﺷـﺎﺩ ﺭﻓﺘـﻪ ﺑـﻮﺩﻡ ﺍﻣـﺎ‬ ‫ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻡ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ ﻭ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩﻡ‪ .‬ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻢ ﮐـﻪ ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﺁﻝ ﺍﺣﻤـﺪ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﺁﻝ‬ ‫ﺍﺣﻤﺪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﮐﻪ ﻣﺸﻬﺪ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺷﺮﻭﻉ ﮐﺮﺩﻳﻢ ﺑﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﻭ ﺧﻮﺍﺳـﺘﻴﻢ ﮐـﻪ ﻣـﺎ ﺭﺍ ﭘـﻴﺶ ﻫـﻢ ﺑﻴﻨﺪﺍﺯﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺭﺍﻧﮑﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﻦ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻝ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﻱ ﻫﺴﺘﻢ ﻭ ﮐﺴﻲ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺷـﻤﺎ ﻓﮑـﺮ ﻣـﻲﮐﻨﻴـﺪ‬ ‫ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﭼﺮﺍ ﻧﻤﻲﮔﺬﺍﺭﻳﺪ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺩﮐﺘﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ ﺑﺮﻭﻡ ﻳﺎ ﺍﻭ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﺳﻠﻮﻝ ﻣﻦ ﺳـﻠﻮﻝ ﮐـﻮﭼﮑﻲ‬ ‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺳﻠﻮﻝ ﺍﻭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮﺍ ﺑﻪ ﺁﻧﺠـﺎ ﺑﺒﺮﻳـﺪ‪ .‬ﺑﻌـﺪ ﺍﺯ ﻣـﺪﺗﻲ ﺍﻧﮕـﺎﺭ ﺭﻓﺘﻨـﺪ ﻭ ﺑـﺎ ﺣﺴـﻴﻦ ﺯﺍﺩﻩ ﻭ‬ ‫ﺛﺎﺑﺘﻲ ﻣﺸﻮﺭﺕ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻳﮏ ﺭﻭﺯ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻠﺖ ﺭﺍ ﺑﺮﺩﺍﺭ ﻭ ﺭﻓﺘﻢ ﭘﻴﺶ ﺩﮐﺘﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ‪ .‬ﺩﻭ ﻧﻔـﺮ ﺩﻳﮕـﺮ ﻫـﻢ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺰ ﺩﮐﺘﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻝ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺧﻮﺏ ﺁﻥ ﺯﻧـﺪﺍﻥ ﺑـﻮﺩ ﻭ ﭘﺮﻭﻳـﺰ ﺛـﺎﺑﺘﻲ ﺧـﺎﻃﺮﻩ ﺑـﺪﺵ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺣﺴﻴﻦ ﺯﺍﺩﻩ ﻭ ﺩﮐﺘﺮ ﺭﺿﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﺗﺎﻕ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻳﮑﻲ ﻫﻢ ﮐﺎﺑﻞ ﻣﻲﺯﺩ‪ .‬ﭼﻬـﺎﺭ ﻧﻔـﺮ ﺁﺩﻡ‬ ‫ﹰ ﺍﺯ‬ ‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﺗﺎﻕ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ .‬ﻳﮏ ﺗﺨﺖ ﺁﻫﻨﻲ ﺑﻮﺩ ﻭ ﭘﺎﻫﺎﻳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻲﺑﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﮐﺎﺑﻞ ﻣﻲﺯﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣـﻦ ﺩﻭ ﺳـﻪ ﺑـﺎﺭ ﻋﻤـﻼ‬ ‫ﹰ ﺑﻴﺴﺖ ﺭﻭﺯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺩﺭﺣﺎﻟﻴﮑﻪ ﻫﻨـﻮﺯ ﻧﻤـﻲﺗﻮﺍﻧﺴـﺘﻢ‬ ‫ﺣﺎﻝ ﺭﻓﺘﻢ ﻭ ﻣﺪﺕﻫﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻢ ﺭﺍﻩ ﺑﺮﻭﻡ‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ‬ ‫ﺧﻮﺏ ﺭﺍﻩ ﺑﺮﻭﻡ ﺛﺎﺑﺘﻲ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻡ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻒ ﭘﺎﻫﺎﻳﻢ ﺯﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺑـﻪ ﺑـﺎﻻﻱ‬ ‫ﭘﺎ‪ .‬ﺩﺭﺩ ﺩﺍﺷﺘﻢ‪ .‬ﻣﺮﺍ ﻧﺰﺩ ﺛﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﻳﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻧﺎﺭﺍﺣﺖ ﺭﺍﻩ ﻣﻲﺭﻭﻡ‪ .‬ﺩﺳﺖ ﺩﺭﺍﺯﻱ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺩﺳﺘﺶ ﺭﺍ ﺩﺭﺍﺯ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑـﻪ‬ ‫‪‬ﻞ‪ .‬ﺁﺩﻡﻫﺎﻳﻲ ﮐـﻪ ﺷـﮑﻨﺠﻪﺍﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧـﺪ ﻫـﻢ ﻧﺸﺴـﺘﻪ‬ ‫‪‬ﮑﻤ‬ ‫ﺣﺴﻴﻦ ﺯﺍﺩﻩ ﮔﻔﺖ ﺧﺪﻣﺘﺶ ﺭﺳﻴﺪﻳﺪ؟ ﻭ ﺍﻭ ﮔﻔﺖ ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣ‬ ‫ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺍﺯ ﺛﺎﺑﺘﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪﻡ ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭼﺮﺍ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻴﺪ؟ ﮔﻔﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻴﺪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﮐﻨﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻢ ﺁﻗﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭﻱ ﻳﮏ ﻋﺪﻩ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺭﺑﻄﻲ ﺑﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﻣـﻲﮔﻮﻳﻴـﺪ ﻓﺎﺭﺳـﻲ ﻳـﺎﺩ ﺑﮕﻴـﺮﻱ ﻭ‬ ‫ﻣﻦ ﻫﻢ ﮐﻪ ﻳﺎﺩ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﭼﺮﺍ ﺗﺮﮐﻲ ﻣﺎ ﺭﺍ ﻳﺎﺩ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻳﺪ؟ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥﻫﺎ ﺁﺩﻡ ﺗﺮﮐﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﺍﺩﻡ ﮐـﻪ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻳﺎﺩﮔﻴﺮﻱ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﺳﺎﺱ ﻳﮏ ﻧﻮﻉ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﻲ ﺭﺍ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﺯ ﺣﺎﻟﺖ ﮔﺮﻳـﺰ ﺍﺯ ﻣﺮﮐـﺰ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮﻱ ﻣـﻲﮐﻨـﺪ ﻭ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﻳﮏ ﺳﻘﻒ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻧﻨﻮﺷﺘﻢ ﻭ ﻫﻴﭻ ﻭﻗﺖ ﮐﺴﻲ ﻓﮑﺮ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺍﻳـﻦ ﺧﻴﺎﻧـﺖ‬ ‫ﹰ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺑﻠﺪ ﻧﺒﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺮﺯﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﻣﺎﺩﺭﻡ ﺗﺮﮐﻲ ﺣﺮﻑ ﺯﺩﻡ‪ .‬ﻣﺎﺩﺭ ﻣﻦ ﺍﺻﻼ‬

‫‪٧‬‬

‫ﺷﺮﺡ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﺷﮑﻨﺠﻪﻫﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺷﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ »ﺁﺩﻡ ﺧﻮﺍﺭﺍﻥ ﺗﺎﺟﺪﺍﺭ« ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﭼﻪ ﻭﺍﮐﻨﺶﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺨﺖ؟ ﻳﺎﺩﺗﺎﻥ ﻫﺴﺖ؟‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﻱ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩﻱ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺩﺭﻣﻲﺁﻣـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﺧﺼـﻮﺹ ﺍﻳـﻦ ﮐـﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ‬ ‫ﺭﺍﻧﺪﻡ ﻫﺎﻭﺱ ﭼﺎﭖ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻭﻳﻨﺘﭻ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻗﻄﻊ ﺟﻴﺒﻲ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻭﻳﻨﺘﭻ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﺪﻧﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮﺭﺕ ﺟﻴﺒﻲ ﭼﺎﭖ ﻣﻲﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺍﻱ ﻫﻢ ﻧﺒﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺟﻴﺒﻲ ﮐﻤﻲ ﻗﻄﻮﺭ ﭼﺎﭖ ﺷـﺪ ﻭ ﺑﻌـﺪﺍ‬ ‫ﹰ‬ ‫ﺑﻪ ‪ ۱۰‬ﻳﺎ ‪ ۱۲‬ﺯﺑﺎﻥ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﺎﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮﻱ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻭﺍﮐﻨﺸﻲ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻧﺪ؟‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻢ ﺩﺭ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎ ﻳﮏ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﮐﺎﺯﻳﻨﺴﮑﻲ ﺭﺋـﻴﺲ ﺍﻧﺠﻤـﻦ ﻗﻠـﻢ ﺍﻣﺮﻳﮑـﺎ ﻫـﻢ ﻧﺎﻣـﻪ ﺍﻱ ﻧﻮﺷـﺘﻪ‬ ‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﮐﺎﺯﻳﻨﺴﮑﻲ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺍﺭﻭﭘﺎﻱ ﺷﺮﻗﻲ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﺭﺋﻴﺲ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﻗﻠﻢ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎ ﺷـﺪﻩ ﺑـﻮﺩ‪ .‬ﺑﻌـﺪﻫﺎ‬ ‫ﮐﺘﺎﺑﻲ ﻧﻮﺷﺖ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﭘﺮﻭﺍﺯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺴﭙﺎﺭ« ﮐﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺟﺎﻳﺰﻩﻱ ﭘﻠﻴﺘﺰﺭ ﺭﺍ ﻫـﻢ ﺑـﺮﺩ ﻭ ﺑﺮﻧـﺪﻩﻱ ﺟـﺎﻳﺰﻩ‬ ‫ﻧﺸﻨﺎﻝ ﺑﻮﮎ ﺍﻭﺍﺭﺩ ﻫﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺧﻄﺎﺏ ﺑـﻪ ﺷـﺎﻩ‬ ‫ﻳﺎ ﻓﺮﺡ ﻳﺎ ﻧﺨﺴﺖ ﻭﺯﻳﺮ ﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺭﺋﻴﺲ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﻗﻠﻢ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﻣـﻲﺧـﻮﺍﻫﻢ ﺑﺮﺍﻫﻨـﻲ ﺭﺍ ﻫـﺮ ﭼـﻪ‬ ‫ﺯﻭﺩﺗﺮ ﺁﺯﺍﺩ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﺩﮐﺘﺮ ﺭﺿﻮﺍﻥ ﮐﻪ ﺑﺎﺯﺟﻮﻱ ﻣﻦ ﺑﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﻭ ﮔﻔﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﻣﻨـﻲ ﮐﻴﺴـﺖ ﮐـﻪ ﺍﺯ ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻲﮐﻨﺪ؟ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ ﺍﺭﻣﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺭﺋﻴﺲ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﻗﻠﻢ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎﺳـﺖ‪ .‬ﻣـﺪﺕﻫـﺎ ﺑﻌـﺪ ﻓـﺮﺡ ﮐﺎﺯﻧﺴـﮑﻲ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﺍﻳـﺮﺍﻥ‬ ‫ﺩﻋﻮﺕ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺩﻋﻮﺕ ﻓﺮﺡ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ ﮐﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﻣـﺎ ﺍﻭ ﮔﺮﻓﺘـﺎﺭﻱ ﺩﻳﮕـﺮﻱ ﭘﻴـﺪﺍ‬ ‫ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺷﺪ ﺁﻥ ﮐﺘﺎﺏ ﻣﻌﺮﻭﻓﻲ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻭ ﺧﺎﻧﻢ ﻣﻦ ﻫﻢ ﺗﺮﺟﻤﻪﺍﺵ ﮐﺮﺩﻩ ﺑـﻮﺩ ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ ﮐـﺲ ﺩﻳﮕـﺮﻱ ﺑـﻮﺩﻩ ﻭ‬ ‫ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺗﻘﻠﺐ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎ ﮔﺎﺯ ﺧﻮﺩﮐﺸﻲ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻝ ‪ ۴۷‬ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺰﺍﺭﺍﻥ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻥ ﻃﻴﻒ ﺑﻪ ﺁﻥ ﮔﺴﺘﺮﺩﮔﻲ ﺩﺭ‬ ‫ﮐﻨﺎﺭ ﻫﻢ ﺍﺯ ﮐﺠﺎ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﺷﺪ؟ ﻃﻴﻔﻲ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﺴﻞﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺍﻭﻟﻴﻪﻱ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺍﻳ ﻦ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﭼﻪ ﮐﺴﻲ ﺑﻮﺩ؟‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺩﺍﺧﻞ ﺑﺤﺚﻫﺎﻱ ﮐﺎﻓﻪ ﻓﻴﺮﻭﺯ ﺑﻴـﺮﻭﻥ ﺁﻣـﺪ‪ .‬ﺁﻝ ﺍﺣﻤـﺪ ﻣـﻲﺁﻣـﺪ ﺑـﻪ ﮐﺎﻓـﻪ ﻓﻴـﺮﻭﺯ ﻭ ﺁﻧﺠـﺎ‬ ‫ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻴﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲ ﮐﺮﺩﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﮐﺎﻓﻪ ﻧﺎﺩﺭﻱ ﻫﻢ ﻣﻲﺭﻓﺘﻴﻢ ﺍﻣﺎ ﺟﻼﻝ ﺁﻧﺠﺎ ﻧﻤﻲﺁﻣﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﮐﺎﻓﻪﻱ ﺩﻳﮕـﺮﻱ ﻫـﻢ ﺑـﻮﺩ‬ ‫ﺁﻥ ﻃﺮﻑﺗﺮ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﮐﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﻫﻢ ﻣﻲﺭﻓﺘﻴﻢ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺮﻭﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﻣـﺎ ﺩﻭﺭ‬ ‫ﹰ ﺷـﺶ ﻫﻔـﺖ ﻧﻔـﺮ ﺩﺭ ﺍﺑﺘـﺪﺍ ﺩﺭ‬ ‫ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻲﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺍﻭﻝ ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﻧﺎﻡ ﺩﻭﺭ ﻫﻢ ﻧﺸﺴﺘﻦﻫﺎ ﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎ‬ ‫ﻣﻮﺭﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻤﻌﻲ ﺑﺤﺚ ﻭ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﺩﺍﺭﻡ ﮐﻪ ﺁﻝ ﺍﺣﻤﺪ ﻭ ﺳﺎﻋﺪﻱ ﻭ ﺳﻴﻤﻴﻦ ﺩﺍﻧﺸﻮﺭ ﺑـﻮﺩ‪ ،‬ﻣـﻦ ﻫـﻢ‬
‫‪٨‬‬

‫ﺑﻮﺩﻡ ﻭ ﻳﮑﻲ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻲﻫﺎ ﻫﻴﭻ ﻳـﮏ ﻫﻨـﻮﺯ ﻧﺒﻮﺩﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺩﻟﻴـﻞ ﺍﻳﻨﮑـﻪ ﺑﺤـﺚ ﻫﻨـﻮﺯ ﺑـﻪ ﺁﻧﺠﺎﻫـﺎ‬ ‫ﻧﮑﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻠﺴﺎﺕ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣـﻦ ﻭ ﭼﻮﺑـﮏ ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﺑـﻮﺩﻳﻢ ﺍﻣـﺎ ﻫﻴﭽﮕـﺎﻩ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪﻱ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺎ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮐﻼ ﭼﻮﺑﮏ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮﺩ ﻋﻀـﻮ ﭼﻴـﺰﻱ ﺷـﻮﺩ ﻭ ﺁﻝ ﺍﺣﻤـﺪ ﻫـﻢ ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ ﺑﺎﺑـﺖ‬ ‫ﻋﺼﺒﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﺍﻭ ﺩﻭ ﭘﻴﺮﺍﻫﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺩﺭ ﻗﺼﻪ ﻧﻮﻳﺴﻲ ﭘﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻣـﺎ ﺍﺯ ﻧﻈـﺮ ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻗﺒـﻮﻟﺶ‬ ‫ﻧﺪﺍﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﭼﻪ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﻃﻴﻒ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺯ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ؟ ﻳﮏ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻮﺩ ﻳﺎ ﺍﺩﺑﻲ؟‬ ‫ﺳﺎﻧﺴﻮﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺑﻪ ﺩﺳـﺖ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﻗـﺪﺭﺕ ﻓﮑـﺮﻱ ﺑﻮﺩﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﻋﺠﻴﺐ ﻏﺮﻳﺒﻲ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﻧﻤﻲﺷﺪ ﺟﺪﻱﺷﺎﻥ ﮔﺮﻓﺖ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﮐﺴـﺮﺍﻳﻲ‪ ،‬ﺳـﺎﻳﻪ ﻭ ﺑـﻪ‬ ‫ﺁﺫﻳﻦ‪ .‬ﺍﻳﻦﻫﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﺍﻧﺠﻤﻦﻫﺎﻱ ﺭﻭﺳﻲ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺎ ﺍﻳﺴـﺘﺎﺩﻳﻢ ﺟﻠـﻮﻱ‬ ‫ﹰ ﺑﻪ ﺿﺮﺭ ﻣﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻓﮑﺮ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻣﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴـﻢ ﻣـﻲﮐﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣـﺎﻟﻲ‬ ‫ﺍﻧﻬﺎ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻥ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ‬ ‫ﮐﻪ ﻫﻴﭻ ﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﭼﻬﺎﺭ ﻧﻔﺮ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﺍﻃﻼﻋﻲ ﺍﺯ ﻣﺎﺭﮐﺴﻴﺴﻢ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻲ ﺳﻮﺍﺩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺁﺫﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﻦ‬ ‫ﹰ ﺧﺮﻓﺘﻲ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺳـﺎﻳﻪ ﻭ ﮐﺴـﺮﺍﻳﻲ ﺑﻮﺩﻧـﺪ ﮐـﻪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﭘﻴـﺮﻭﻱ ﻣـﻲﮐﺮﺩﻧـﺪ‪ .‬ﮐﺴـﺮﺍﻳﻲ ﺗـﻮﺩﻩﺍﻱ ﺑـﻮﺩ ﻭ‬ ‫ﺁﺩﻡ ﻣﻄﻠﻘﺎ‬ ‫ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﻮﺩﻩ ﻣﻠﻴﺖﻫﺎ ﻓﺮﻗﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺗﺴﺎﻭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﺮﻭﻟﺘﺎﺭﻳـﺎ ﺍﺗﻔـﺎﻕ ﺑﻴﻔﺘـﺪ ﺍﻣـﺎ ﺁﺭﺵ‬ ‫ﮐﻤﺎﻧﮕﻴﺮ ﺭﺍ ﻧﻮﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺷﻌﺮ ﻓﻮﻕ ﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺑﺪﻱ ﺳﺖ ﻭ ﺯﺍﻳﻴﺪﻩ ﭘﺎﻥﻓﺎﺭﺳﻴﺴﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﮑﺮﺵ ﺭﺍ ﺑﮑﻨﻴـﺪ ﮐـﻪ ﻳـﮏ‬ ‫ﻧﻔﺮ ﺗﻴﺮﻱ ﺑﻴﻨﺪﺍﺯﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺑﺎﻻﻱ ﺗﻤﺎﻡ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻭ ﮐﻮﻩﻫﺎ ﺑﮕﺬﺭﺩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺑﺮﻭﺩ ﺑﺨﻮﺭﺩ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻳﮏ ﺗـﺮﮎ‪ .‬ﺩﺭ ﺣـﺎﻟﻲ ﮐـﻪ‬ ‫ﻳﮏ ﺳﻮﻡ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﺎ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺗﺮﮎﻫﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﻣﺸﮑﻼﺗﻲ ﮐﻪ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﺍﻳـﻦ ﺑـﻮﺩ ﮐـﻪ ﺳـﻪ‬ ‫ﭼﻬﺎﺭ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮ ﺳﺮﺷﻨﺎﺱ ﺗﻮﺩﻩﺍﻱ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ ﺁﺫﻳﻦ‪ ،‬ﮐﺴﺮﺍﻳﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻳﻪ ﻭ ﺗﻨﮑﺎﺑﻨﻲ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﮐﻢ ﺳـﻮﺍﺩﺗﺮ‬ ‫ﻭ ﺧﺮﻓﺖ ﺗﺮ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﺍﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻋﻠﻨﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺍﺻﻠﻲ‬ ‫ﮐﺎﻧﻮﻥ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﻫﻢ ﻋﻀﻮ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺑﻪ ﭼﭗ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻧﻘﺪ ﺷﻤﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻫﻢ‬ ‫ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﭼﭗ ﺭﻭﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮﺩﻳﺪ؟‬ ‫ﻣﻦ ﻫﻴﭻ ﻭﻗﺖ ﺧﻮﺩﻡ ﺭﺍ ﻏﻴﺮ ﭼﭙﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻧﮑﺮﺩﻡ‪ .‬ﺍﻣـﺎ ﭼـﭗ ﺗـﻮﺩﻩﺍﻱ ﻧﺒـﻮﺩﻡ‪ .‬ﻣـﻦ ﺷـﺎﻳﺪ ﺟـﺰﻭ ﺍﻭﻟـﻴﻦ ﺁﺩﻡﻫـﺎ ﺩﺭ ﺑـﻴﻦ‬ ‫ﺍﻳﺮﺍﻧﻲﻫﺎ ﺑﻮﺩﻡ ﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺴﻴﺴﻢ ﺭﺍ ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮﺏ ﺧﻮﺍﻧﺪﻡ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻏﻠﺐ ﺗﻮﺩﻩﺍﻱﻫﺎ ﻣﺎﺭﮐﺴﻴﺴﻢ ﺭﺍ ﻧﺨﻮﺍﻧـﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧـﺪ‪ .‬ﺗﺮﺟﻤـﻪﺍﻱ‬ ‫ﹰ ﺍﻧﮕﺎﺭ ﮐﻪ ﻳـﮏ ﻣﺤﻀـﺮﺩﺍﺭ ﺗﺮﺟﻤـﻪﺍﺵ‬ ‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺑﺪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺯ ﺁﻥ ﮐﺮﺩﻡ‪ .‬ﺩﻗﻴﻘﺎ‬
‫‪٩‬‬

‫ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺷﻌﺮ ﻫﻢ ﻣﻲﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺭ ﻣﺎ ﺧﻮﺭﺩ ﺳﻪ ﭼﻬﺎﺭ ﺁﺩﻡ ﻋﻘـﺐ ﻣﺎﻧـﺪﻩﺑـﻮﺩﻥ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻭ ﺷﺎﺭﺡ ﻣﺎﺭﮐﺲ‪ .‬ﺍﺯ ﺑﻪ ﺁﺫﻳﻦ ﺟﺰ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﻲ ﭼﻴﺰﻱ ﻧﺪﻳﺪﻡ‪ .‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻝ ﻧﺪﻳﺪﻡ ﺳﺎﻳﻪ ﻳـﮏ ﺟﻤﻠـﻪﻱ‬ ‫ﹰ ﺑﻠﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﮐﺴﺮﺍﻳﻲ ﺁﺩﻡ ﺑﻲﺳﻮﺍﺩﻱ ﺑـﻮﺩ‪ .‬ﭼﻄـﻮﺭ ﻣـﻲ ﺷـﻮﺩ ﺁﺩﻡ ﻣﺎﺭﮐﺴﻴﺴـﺖ ﺑﺎﺷـﺪ ﻭ ﺑـﺮﻭﺩ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩ‪ .‬ﺍﺻﻼ‬ ‫ﻳﮏ ﻗﻬﺮﻣﺎﻥ ﻋﻬﺪ ﺑﻮﻕ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﻑ ﺗﻴﺮ ﺑﻴﻨﺪﺍﺯﺩ ﺑـﻪ ﻃـﺮﻑ ﺁﻥ ﻳﮑـﻲ‪ .‬ﮐﺠـﺎﻱ ﺍﻳـﻦ ﺁﺩﻡ‬ ‫ﺗﻮﺩﻩﺍﻱ ﺳﺖ؟ ﻣﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩﻱ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﻡ‪ .‬ﻭﻟـﻲ ﺗﺠﺪﻳـﺪ ﻧﻈـﺮ ﺭﺍ ﺿـﺮﻭﺭﺕ ﻣـﻲﺩﺍﻧـﻢ‪ .‬ﻫﻨـﻮﺯ ﻫـﻢ ﻣـﺎ‬ ‫ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﻧﻴﻤﺎ ﻭ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦﻫﺎ ﻳﮏ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﻣﻌﺮﻓـﻲ ﮐﺮﺩﻧـﺪ ﮐـﻪ ﺍﺷـﺨﺎﺹ ﺩﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﮑﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺮﺩﺍﻧﻪﻱ ﻭﺣﺸﺘﻨﺎﮐﻲ ﮐﻪ ﻣﺮﺩﻫﺎ ﺩﺭﺳﺖ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻻ ﺗﻤـﺎﻡ ﺯﻥﻫـﺎ ﺭﺍ‬ ‫ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺎﻥ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺊ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻨﻲ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﻣﺸﻤﺌﺰﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺯﻥ ﺍﻭﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷـﺊ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﻮﺩ‬ ‫ﻭ ﺑﻌﺪ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻭﻗﺘﻲ ﺁﻳﺪﺍ ﺭﺍ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﺁﻳﺪﺍ ﺁﻥ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ ﺑﺎ ﺯﻥ ﺣﺮﻑ ﻣﻲﺯﻧﺪ ﺯﻥ ﺭﺍ ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﺣﺮﻑ ﻣﻲﺯﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻋﺸﻖ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ ﺑـﻪ ﺗﺤﻘﻴـﺮ ﻃـﺮﻑ ﻣﻘﺎﺑـﻞ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻲ ﺍﻭ ﻣـﺎﻝ ﻣـﻦ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﻣـﻦ‬ ‫ﻫﺮﮐﺎﺭﻱ ﺑﺨﻮﺍﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻢ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺑﮑﻨﻢ‪ .‬ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺪﺕ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﮐﻪ ﺭﻓﺘﻢ ﭘﻴﺶ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻣﻲﮐﺮﺩﻡ ﺁﻥ ﺟﻮﺷﺸـﻲ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐﻠﻲ ﺩﺭ ﺍﻭ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﻌﺮ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪﺍﻱ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻓﺎﻋﻠﻴﺖ ﻭ ﻣﻔﻌﻮﻟﻴﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‬ ‫ﺍﻓﺘﻀﺎﺡﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺷﻌﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺣﺎﻝ ﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﻧﻴﻤﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻓﺮﻭﻍ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﻟﺒﺘﻪ ﭘﺎﺭﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪﻫﺎﻱ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻫﻢ ﺧﻴﻠﻲ ﻟﻄﻴﻒ ﺍﺳﺖ ﻣﺜﻞ »ﻣﺮﺍ ﺗﻮ ﺑﻲ ﺳﺒﺒﻲ ﻧﻴﺴﺘﻲ‪ /‬ﺑﻪ ﺭﺍﺳﺘﻲ ﺻﻠﺖ ﮐﺪﺍﻡ‬ ‫ﻗﺼﻴﺪﻩ ﺍﻱ ﺍﻱ ﻏﺰﻝ؟ ‪/‬ﺳﺘﺎﺭﻩ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺟﻮﺍﺏ ﮐﺪﺍﻡ ﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺍﺯ ﺩﺭﻳﭽﻪ ﺗﺎﺭﻳﮏ؟« ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣـﺎﻝ ﺯﻧـﺪﮔﻲ‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺁﻳﺪﺍ ﻫﻢ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺪﻳﻮﻥ ﺁﻳﺪﺍ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻓﺮﻭﻍ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺩﻓﺘﺮ »ﺗﻮﻟﺪﻱ‬ ‫ﺩﻳﮕﺮ« ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﻓﺘﺮ »ﺩﻳﻮﺍﺭ« ﭘﺎﺭﻩﺍﻱ ﺗﻌﺎﺑﻴﺮ ﺻﺮﻳﺢ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﻭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺟﺴﻤﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﭼﺮﺍ ﻗﻄﺒﻲ ﻣﻲ‬ ‫ﮐﻨﻴﺪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺍﻳ ﻦ ﺩﻭ ﺷﺎﻋﺮ ﺭﺍ؟‬ ‫ﻓﺮﻭﻍ ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻨﺴﻴﺖ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﻣﻲﮐﺸﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣـﻦ ﭘـﻴﺶ ﮐﺸـﻴﺪﻥ ﺧـﻮﺩ ﺟﻨﺴـﻴﺖ ﺣﺘـﻲ ﺍﮔـﺮ ﺟﻨﺴـﻴﺖ‬ ‫ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﻲ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﮏ ﻧﻮﻉ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﮑﻞ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻳـﮏ ﺯﻧـﻲ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨﻴـﺪ ﻭ ﺑﻌـﺪ ﺍﺯ ﭼﻬـﺮﻩ ﺍﻭ ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬ ‫ﹰ ﺩﺭ ﺷـﺎﻣﻠﻮ ﺳـﺮﺍﻏﺶ ﺭﺍ‬ ‫ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﮐﻪ ﺷﻌﺮ ﮔﻔﺘﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻓﺮﻭﻍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺘﻲ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﮐـﻪ ﺍﺻـﻼ‬ ‫ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺩﺭﺟﺎﻳﻲ ﺳﭙﻬﺮﻱ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﭽﻪ ﺑﻮﺩﺍﻱ ﺍﺷﺮﺍﻓﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﺍﻳﺪ‪ .‬ﺧﺎﻃﺮﺗﺎﻥ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻫﻢ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﺗﻨﺪﻱ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬ ‫ﺳﭙﻬﺮﻱ ﮐﺮﺩ ﻭ ﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺁﺏ ﺭﺍ ﮔﻞ ﻧﮑﻨﻴﺪ ﻭﻗﺘﻲ ﮐﻪ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭﺭﺍﻩ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﮐﺴﻲ ﺭﺍ ﺳﺮ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪١٠‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻭ ﻫﻢ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺳﭙﻬﺮﻱ ﺍﻣﺎ ﮔﻮﻳﺎ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺍﺯ ﺳﭙﻬﺮﻱ ﺑﺎ ﺍﻭ ﻫﻢ ﻧﻈﺮﻳﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺳﭙﻬﺮﻱ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎﻱ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺍﻋﺘﻨﺎ ﻧﻤﻲﮐﺮﺩ ﻭ ﻫﻴﭻ ﮐﺪﺍﻡ ﺭﺍ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻤﻲﺩﺍﺩ ﻭ ﺳﻠﻮﮎ ﺩﺭ ﺟﻤﻊ ﻧﺒﻮﺩﻥ ﺭﺍ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﻣﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺷﻌﺮ ﺍﻭ ﺍﺯ ﺍﻗﺒﺎﻝ ﺑﻠﻨﺪﻱ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻫﻪﻱ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﻫﺸﺖ ﮐﺘﺎﺑﺶ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﭼﺎﭖ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﻓﺮﻭﻍ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮﺩﻳﺪ ﺣﺎﻝ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﻭ ﻭ ﺳﭙﻬﺮﻱ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺩﻭﺳﺖ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺷﻌﺮ ﻫﺮ ﺩﻭﺷﺎﻥ ﻣﻤﻠﻮ ﺍﺯ ﺍﻳﻤﺎﮊ ﺍﺳﺖ ﻭ‬ ‫ﻭﻗﺘﻲ ﻓﺮﻭﻍ ﺷﻌﺮ »ﻳﻤﺎﻥ ﺑﻴﺎﻭﺭﻳﻢ ﺑﻪ ﺁﻏﺎﺯ ﻓﺼﻠﻲ ﺳﺮﺩ « ﺭﺍ ﻣﻲﺳﺮﻭﺩ ﺳﭙﻬﺮﻱ ﻫﻢ ﺩﺭ ﮐﺎﺭ ﺳﺮﺍﻳﺶ »ﻣﺴﺎﻓﺮ« ﺑﻮﺩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ‬ ‫ﺁﻥ ﻫﻢ »ﺣﺠﻢ ﺳﺒﺰ« ﺭﺍ ﺳﺮﻭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻋﻴ ﻦ ﺣﺎﻝ ﻓﺮﻭﻍ ﺩﺭ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺍﻱ ﻳﺎ ﺳﻴﺮﻭﺱ ﻃﺎﻫﺒﺎﺯ ﮐﻪ ﺣﻮﺍﻟﻲ ﺳـﺮﺍﻳﺶ ﺩﻓﺘـﺮ‬ ‫»ﺷﺮﻕ ﺍﻧﺪﻭﻩ« ﺳﭙﻬﺮﻱ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺯﺑﺎﻥ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻪ ﻭ ﻫﻢ ﻧﮕﺮﺵ ﻣﻌﻨﻮﻱ ﺳﭙﻬﺮﻱ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻣﻲ ﮐﻨﺪ ﻭ‬ ‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺳﭙﻬﺮﻱ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﺍﺯ ﺟﺬﺍﺏ ﺗﺮﻳﻦ ﺩﻧﻴﺎﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻡ ﺷﻌﺮ ﻓﺮﻭﻍ ﻭ ﺳﭙﻬﺮﻱ ﻗﺮﺍﺑـﺖﻫـﺎﻳﻲ ﺩﺍﺭﺩ ‪ .‬ﭼـﺮﺍ‬ ‫ﻧﻘﺪﺗﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﭙﻬﺮﻱ ﮐﻪ ﻣﻲ ﺭﺳﺪ ﺗﻴﺰ ﺍﺳﺖ؟‬ ‫ﻓﺮﻭﻍ ﻭ ﺳﭙﻬﺮﻱ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺩﻭ ﺁﺩﻡ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﺧﺰﺍﺩ ﻫـﻢ ﺩﺭ ﻭﺯﻥ ﺭﻣـﻞ ﻣﺨﺒـﻮﻥ )ﻓـﺎﻋﻼﺗﻦ‬ ‫ﻓﻌﻼﺗﻦ ﻓﻌﻼﺗﻦ( ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﺷﻌﺮ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐﻠﻲ ﻭﺯﻥ ﺳﺎﺩﻩﺍﻱ ﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺩ ﻣـﻦ ﻭ ﻧﻴﻤـﺎ ﻫـﻢ ﭼﻨـﺪ ﺷـﻌﺮ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ ﻭﺯﻥ‬ ‫ﺩﺍﺭﻳﻢ ﮐﻪ ﻭﺯﻥ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﺩﻩﺍﻱ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓـﺮﻭﻍ ﺗﻌـﺪﺍﺩﻱ ﺍﺯ ﺷـﻌﺮﻫﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻮﻟـﺪﻱ ﺩﻳﮕـﺮ ﻳﻌﻨـﻲ ﻫﻤـﺎﻥ ﺷـﻌﺮ "ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﻫﺴﺘﻲ ﻣﻦ ﺁﻳﻪﻱ ﺗﺎﺭﻳﮑﻲ ﺳﺖ‪ "...‬ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﻭﺯﻥ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺍﻣـﺎ ﺁﻧﭽـﻪ ﮐـﻪ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ ﺷـﻌﺮ ﺳـﭙﻬﺮﻱ ﻧﮕـﺮﺍﻧﻢ ﮐـﺮﺩﻩ‬ ‫ﻣﺤﺘﻮﺍﻱ ﺷﻌﺮ ﺍﻭﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﻓﺮﻣﺶ‪ .‬ﻣﺤﺘﻮﺍ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﻧﺪﻳﺸﺎﻧﻪ ﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲﻫـﺎﻱ‬ ‫ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﻣﺜﻞ ﺳﭙﻬﺮﻱ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺧﻴﻠـﻲ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ ﻋﺮﻓـﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻭﺯﺍﻥ ﺧﻴﻠـﻲ‬ ‫ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﮔﺎﻫﻲ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻭﺯﻥ ﻣﺮﮐﺐ ﺑﻴﺎﻥ ﮐﻨﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺎ ﺷﻌﺮ ﻓـﺮﻭﻍ ﻓـﺮﻕ ﻣـﻲﮐﻨـﺪ‪ .‬ﻭﻗﺘـﻲ ﮐـﻪ ﻣـﻦ‬ ‫ﺳﭙﻬﺮﻱ ﺭﺍ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﻢ ﻓﮑﺮ ﻣﻲﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺁﺑﮑﻲ ﺳﺖ‪ .‬ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻳﮏ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻋـﺎﻟﻲ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺷـﻌﺮ‬ ‫ﻏﺰﻝ ﻣﻮﻟﻮﻱ ﻭ ﻏﺰﻝ ﺣﺎﻓﻆ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﭙﻬﺮﻱ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺑﻮﺩﺍ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳﮏ ﻧـﻮﻉ ﺭﻳﺎﺿـﺖ ﺩﻳـﺪﻡ ﺍﻣـﺎ ﻓﺎﻗـﺪ ﭘﻴﭽﻴـﺪﮔﻲ‪ .‬ﺩﺭ‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﻟﺘﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺣـﺮﻑﻫـﺎ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠـﻲﻫـﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﮐـﻪ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻭﻍ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ »ﻫﻤﻪ ﻫﺴﺘﻲ ﻣﻦ ﺁﻳـﻪﻱ ﺗﺎﺭﻳﮑﻴﺴـﺖ ‪ /‬ﮐـﻪ ﺗـﻮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧـﻮﺩ ﺗﮑـﺮﺍﺭ ﮐﻨـﺎﻥ ‪ /‬ﺑـﻪ ﺳـﺤﺮﮔﺎﻩ ﺷـﮕﻔﺘﻦﻫـﺎ ﻭ‬ ‫ﺭﺳﺘﻦﻫﺎﻱ ﺍﺑﺪﻱ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﺮﺩ ‪ /‬ﻣﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺗﺮﺍ ﺁﻩ ﮐﺸـﻴﺪﻡ ﺁﻩ ‪ /‬ﻣـﻦ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ ﺁﻳـﻪ ﺗـﺮﺍ ‪ /‬ﺑـﻪ ﺩﺭﺧـﺖ ﻭ ﺁﺏ ﻭ ﺁﺗـﺶ‬ ‫ﹰ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺳﭙﻬﺮﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮔﻴﺮﺍﻳـﻲ ﺳـﭙﻬﺮﻱ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ‬ ‫ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺯﺩﻡ«‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﻲ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻲﮐﻨﻴﺪ ﮐﺎﻣﻼ‬ ‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﺭﺍ ﺳﺎﺩﻩﺍﻧﺪﻳﺸﺎﻧﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺍﻭ ﻓﮑﺮ ﻣﻲﮐﺮﺩ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﮐﻠﻤـﺎﺕ ﺷـﻤﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻳـﮏ ﺩﻧﻴـﺎﻱ ﻋﺠﻴـﺐ ﻭ‬ ‫ﻏﺮﻳﺐ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﻫﻨﺮ ﺳﭙﻬﺮﻱ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻌﻨﺎ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﺁﺷﻨﺎ ﮐـﻪ ﮐﻤـﻲ ﺳـﺎﻳﻴﺪﮔﻲ ﻋﺎﺭﻓﺎﻧـﻪ ﻫـﻢ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬ ‫ﻣﻦ ﺧﻮﺩﻡ ﺷﻌﺮ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﻢ ﻭ ﺧﻴﻠﻲ ﻫﻢ ﻟﺬﺕ ﻣﻲﺑﺮﻡ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﻳﮏ ﻏﺰﻝ ﻣﻮﻟﻮﻱ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﭼﻴـﺰ ﻋـﻮﺽ ﻧﻤـﻲﮐـﻨﻢ‪،‬‬

‫‪١١‬‬

‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ ﺭﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﺩﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ .‬ﺷﻌﺮﻱ ﺷـﻌﺮ ﺍﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺗﻔﺴـﻴﺮ ﭘـﺬﻳﺮﻱ ﭘﺎﻳـﺎﻥ‬ ‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻡ ﺩﺳﺖ ﮐﻢ ﺑﺨﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ »ﺻﺪﺍﻱ ﭘﺎﻱ ﺁﺏ« ‪ »،‬ﻣﺴﺎﻓﺮ« ‪ » ،‬ﺣﺠﻢ ﺳﺒﺰ« ﺳﭙﻬﺮﻱ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻧﻪ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻭ ﻃﻨﻴﻦ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺭﺍ ﺗﮑﺎﻥ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻭﺟﺪ ﻣﻲ ﺁﻭﺭﺩ ؛ﺳﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﻱ ﺍﻳ ﻦ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻭ ﺍﻗﺒﺎﻝ ﺑﺪﺍﻧﻬﺎ ‪،‬‬ ‫ﭼﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﻣﺘﻌﺎﺭﻑ ﻭ ﭼﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﺍﺩﺑﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ‪ .‬ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﮐﺮﺩﻳﺪ ﺣﺎﻻ ﺍﺯ‬ ‫ﺁﺛﺎﺭ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﻴﺪ ﮐﻪ ﮐﺪﺍﻡ ﺍﺛﺮﺗﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺑﻘﻴﻪ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻳﺪ؟‬ ‫ﻣﻦ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺩﻭﺯﺧﻲ ﺁﻗﺎﻱ ﺍﻳﺎﺯ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻡ‪ .‬ﻫﻢ ﺟﻠـﺪ ﺍﻭﻟـﺶ ﺭﺍ ﻫـﻢ ﺟﻠـﺪ ﺩﻭﻣـﺶ ﺭﺍ‪ .‬ﺍﻳﺎﺯﻫـﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺗﻤـﺎﻡ‬ ‫ﺭﻣﺎﻥﻫﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺎﻝ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﻡ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻡ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ "ﺭﻭﺯﮔـﺎﺭ ﺩﻭﺯﺧـﻲ ﺁﻗـﺎﻱ ﺍﻳـﺎﺯ" ﺭﺍ ﻧﻮﺷـﺘﻢ ﻳـﮏ ﺑﺨﺸـﺶ ﺭﺍ‬ ‫ﺩﺍﺩﻡ ﺁﻝ ﺍﺣﻤﺪ ﺑﺨﻮﺍﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭼﺎﭖ ﮐﻨﻲ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎ ﭼﺎﭖ ﮐﺮﺩﻡ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳـﻦ ﮐـﻪ ﻳـﮏ‬ ‫ﺑﺎﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﻣﻦ ﺍﻳﺎﺯ ﺭﺍ ﮐﺎﺭﺍﮐﺘﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻡ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻠﻄﺎﻥ ﻣﺤﻤﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺳـﻠﻄﻨﺖ ﺭﺍ ﺑـﺮﺩﻡ‬ ‫ﺩﺭﻭﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ‪ .‬ﺩﺭ ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ ﺍﻳﺎﺯ ﺣﺮﻑ ﻣﻲﺯﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺟﻠﺪ ﺩﻭﻡ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺣﺮﻑ ﻣﻲﺯﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺟﻠﺪ ﺳﻮﻡ ﻣﻨﺼـﻮﺭ ﺣـﺮﻑ‬ ‫ﻣﻲﺯﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﻳﺎﺯ ﻭ ﻣﺤﻤﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮﺭ ﺭﺍ ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻔﮑﺮ ﺭﺍ ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻲﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺗﻔﮑـﺮ ﺭﺍ ﻗﻄﻌـﻪ‬ ‫ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٢‬‬