б е р з Н И К - GODINA III - BROJ 73 - 11 MAJ 2009 GODINA (PRILOG NA TENDERNIK)

Банките ги чуваат парите-

производството чека на нив?
www.berznik.com.mk
 Data 11. 05. 2009 broj 73
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Е
вропската банка за обнова и развој (ЕБОР) ја
прескокна Македонија. Нашата земја ја нема
во листата од осум земји од поширокиот
регион што ќе добијат кредитни линии за поддршка
на бизнисот во Источна Европа. Кредитите во
вкупен износ од 432,4 милиони евра, кои ЕБОР и
групацијата Уникредит ќе ги пласираат за поддршка
на мали и средни претпријатија во регионот за да
се амортизира влијанието на глобалната
финансиска криза.
Патем да потсетиме дека Европската централна
банка минатата недела очекувано ја намали
базната камата за 25 процентни поени, на најниско
ниво од еден отсто. Значи оперативното
раководство на Банката одлучи освен
референтната камата да ја намали и маргиналната
интересна стапка на позајмици за 50 процентни
поени, на 1,75 отсто.
Инаку, ЕБОР прогнозира дека економијата на
Македонија годинава ќе забележи негативен раст од
ЕБОР, ММФ и –НИЕ...
1,3 проценти. Македонската економија, според
Банката, ќе се врати во позитива во 2010 година за
кога се предвидува раст од 0,8 отсто.
Прогнозите на ЕБОР говорат дека регионот на
Југоисточна Европа кој минатата година забележа
раст од 6,6 отсто, годинава ќе биде во рецесија под
влијание на светската економска криза со негативен
раст од 3,2 отсто. Ако е за утеха, најголем пад ќе
има Романија (4 проценти), Србија, Хрватска и
Бугарија (3 проценти), Босна и Херцеговина и Црна
Гора (1 проценти), а во позитива ќе биде само
Албанија (+1 процент).
Главни ризици за земјите во регионот годинава ќе
бидат намаленото кредитирање и зголемената
невработеност. Надминувањето на проблемите ќе
биде тешко без надворешно или внатрешно
задолжување, оценува ЕБОР.
Останува фактот да се надеваме дека оваа
последна оценка на ЕБОР дека надминувањето на
финансиските проблеми ќе биде тешко без
задолжувања, можеби за некој период ќе се покаже
како пренагласена... па еве и ММФ го згреши
извештајот за Југоисточна Европа Меѓународниот
монетарен фонд самиот си призна дека дека во
априлскиот извештај ги преценил потребите за
финансирање од странство на некои земји од
источна Европа, поради двојно пресметување и
најави дека ќе ги поправи податоците.
Меѓународниот монетарен фонд во април ги
намали прогнозите за растеж на голем број земји во
источна Европа и изрази особена загриженост
Makedonka Baldazarska бидејќи земјите во регионот се многу зависни од
Glaven i odgovoren финансирање од странство, а глобалната криза го
urednik na берзНИК прекина дотокот на кредити... Но овие монетарни
e-mail: институции забораваат дека сепак земјите од
berzNIK@interNIK.com.mk социјализмот,транзицијата, приватизацијата се
искалени, тврди и брзо променливи. Затоа не можат
да бидат толку сигурни во своите проценки. И тие
не се непогрешливи како и земјите во развој... да се
проба. Експериментите се за тоа, а народите од
берзНИК
3
овие земјите во развој трпеливи....
Но и покрај прогнозите дека наредната година
Македонија ќе покаже економски раст, ЕБОР засега
не е спремна да не стави во пакетот на земји кои ќе
ги помогне... Но, затоа пак во земјава ни допатува
мисија на Меѓународниот монетарен фонд. Од 7.до
14 мај мисијата предводена од наследникот на
Марк Грифитс, Вес Мек Гру ќе престојува во
Македонија за да ја разгледа економската состојба
во земјата. Инаку Мек Гру е прв Американцец шеф
на Мисија на ММФ за Македонија Тој како што
најави доаѓа со неколку идеи што треба да се
конкретизираат по разговорите со македонските
монетарци, а едно од прашањата за кои ќе се
разговара е и трговскиот дефицит.
-Целта на оваа посета на Мисијата е поблиско
запознавање на новиот шеф Вес Мек Гру со
економските показатели во земјава, како и со
најновите антикризни мерки на Владата.
ММФ беше информиран
со пакетот мерки на Владата од
страна на вицепремиерот Зоран
Ставрески и министерот за финансии
Трајко Славески за време на
пролетните средби на ММФ и
Светската банка што се одржаа во Вашингтон на
крајот на април. При тоа подготвениот ребаланс на
Буџетот за 2009 година и пакетот антикризни мерки
беа оценети како позитивни. Фондот искажа
подготвеност за соработка со Владата, која оценува
дека во овој момент на Македонија не и треба
аранжман со оваа меѓународна финансиска
институција, но оти не ја отфрла можноста доколку
има потреба да се оди и на таква варијанта.
Македонија може да користи средства од ММФ од
својата квота во износ од 100 милиони долари,
за чие повлекување не е потребен аранжман.
Во меѓувреме нашата држава си се однесува
европски. По повод Денот на Европа - 9 Мај, во
рамки на европската кампања за претприемништво
си организиравме Европски ден на претприемачот,
манифестација која ја организираат дури 37 држави
во Европа.
Според организаторите, во фокусот на
конференцијата беа претпримачите на малите и
средни претпријатија, чиј број во Македонија е
180.000, од кои само една петина се активни
и вработуваат 75 проценти од вработените во
земјава. Претприемничкиот дух во Македонија,
според нив, се уште не е на задоволително ниво
што покажува и податокот што во земјава има 21
претпријатие на 1.000 жители, за разлика од
европскиот просек кој е 55 претпријатија на 1.000
жители.
Но ние не се обесхрабруваме и го поддржуваме
ставот за -Евроатлантската интеграција како
единствениот начин за напредок на Југоисточна
Европа. Ваков став и политика на отворени врати
на Алијансата, негуваше и генералниот секретар на
НАТО во заминување Јаап де Хоп Шефер,: Тоа е
аманет, што тој им го остави и на министрите за
надворешни работи на петте земји од Јадранската
група што се одржа на крајот на неделата во
Тирана.
До следниот
понеделник
 4 берзНИК broj 73
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 11. 05. 2009

АУКЦИЈА НА ТРИ И ШЕСТМЕСЕЧНИ ДРЖАВНИ ЗАПИСИ

Државата прибра 1,4 милијарди денари

Минатата недела државата одржа уште
една аукција на тримесечни и шестмесечни
државни записи на која понуди 1,9 милијарди
денари, а се реализираа 1.423.210.000 денари.
Каматната стапка на аукциите, која, како што и
претходно најавија од Министерството за
финансии беше пазарна , за тримесечните
записи достигна 8,90 проценти, а за
шестмесечните 8,80 проценти.
На аукцијата на тримесечните државни
записи беше понуден износ од 1.600.000.000
денари. Побарувачката изнесуваше
1.490.950.000 денари, а реализацијата
1.290.950.000 денари. Каматната стапка
реализирана на оваа аукција од 8,90 проценти
, всушност е иста со претходната аукција на
тримесечните државни записи. Во
сопственичката структура на тримесечните
државни записи емитувани на 5.мај банките
учествуваат со 48,41 процент, додека
клиентите со 51,59 отсто. Износот на
емитуваните државни хартии од вредност,
заклучно со тој ден изнесува 8.386.230.000
денари, од кои 4.959.620.000 денари се
однесуваат само на емитуваните тримесечни
државни записи.
На аукцијата на шестмесечните државни
записи беа понудени 300.000.000 денари.
Според побарувачката се реализираа
трансакции во износ од 132.260.000 денари.
Пондерираната каматна стапка постигната на
оваа аукција од 8,80 отсто бележи намалување
во однос на каматната стапка од претходната
аукција на шестмесечни државни записи,
кога изнесуваше 9,10 проценти. Во
сопственичката структура на овие државни
записи 100 процентно беше учеството на
клиентите, додека банките не се појавија како
На аукцијата на тримесечните државни записи беше понуден износ
од 1.600.000.000 денари. Побарувачката изнесуваше 1.490.950.000 денари,
а реализацијата 1.290.950.000 денари. Додека од шестмесечните државни
записи беа понудени 300.000.000 денари. Според побарувачката се
реализираа трансакции во износ од 132.260.000 денари
интересенти. финансии Трајко Славески се зголемените
Состојбата на досега емитуваните каматни стапки на благајничките записи на
шестмесечни државни записи Народната банка на Република Македонија,
изнесува 1.279.160.000 денари. што пак произлезе од загриженоста на
централната банка за остварување на
КАМАТИТЕ НА ДРЖАВНИТЕ ЗАПИСИ НЕ СЕ нејзините цели - одржување на курсот на
ПРИЧИНА ЗА ПОРАСТОТ НА БАНКАРСКИТЕ денарот.
КАМАТИ Министерот Славески нагласи дека Владата
ќе ги користи сите инструменти за одржување
Според информациите од Министерството за на курсот на денарот и оти доколку дојде до
финансии заклучно со 21 април емитуваните евентуално влошување на економската
државни хартии од вредност изнесуваат состојба ќе се посегне ако е потребно и по
8.560.960.000 денари, од кои 4.347.330.000 аранжман со Меѓународниот монетерен фонд.
денари се однесуваат на емитуваните За најавеното задолжување на странските
тримесечни државни записи. Од пазари по последното намалување на
Минситерството за финансии посочуваат дека кредитниот рејтинг воопшто на сите земји од
зголемувањето на каматните стапки на регионот и на Македонија рече дека сумата
државните записи кои достигнаа близу девет која ја бара Македонија е релативно мала и
проценти, не е причина за зголемување на оти ќе се фокусира на одредени инвеститори.
каматните стапки за кредитите од банките на Според него, намалувањето на кредитниот
физичките и правните лица. Оттаму рејтинг нема да влијае многу на
потенцираат дека каматните стапки на обезбедувањето на средствата, затоа што
државните записи во почетокот на нивното инвеститорите се информираат од повеќе
издавање достигнале и до 11 проценти, но оти извори, а не само од една агенција.
во тој период не се зголемувале каматните Тој посочи дека нема да се оди со екстремни
стапки на кредитите кај банките. цени, туку во рамки на можностите на
државата за задолжување.
Каматите на државните записи, како што беше
Од Министерството истакнуваат дека како
посочено на средбата со новинарите, се
мала земја од овој регион емитуваната
поврзани со каматните стапки на депозитите во
еврообврзница е интересна затоа што нема
банките. Причина за тоа, како што рече на
понуда од други земји.
средбата со новинарите министерот за

РЕБАЛАНС НА БУЏЕТОТ ЗА 2009

Намалување за 9% и на приходите и на расходите

- Собраниската Комисија за економски прашања на 8 мај оваа година
го разгледа Предлогот за изменување и дополнување на Буџетот на
Република Македонија за 2009 година со кој вкупниот буџет на
Министерството за економија е проектиран на една милијарда и 398
милиони денари.
На буџетската сметка се планирани една милијарда и 94 милиони
денари што во однос на буџетот за 2009 година претставува
намалување за 11,9 отсто. Намалување за 4,5 отсто има кај ставката за
исплата на плати, наемнини и надоместоци и за 21 отсто кај ставката
стоки и услуги. Средствата наменети за капитални расходи се
проектирани во износ од 554 милиони денари и во однос на буџетот за
2009 година се намалени за 10 отсто.
Намалување има и кај буџетот на Агенцијата за странски инвестиции
каде на буџетската сметка се планирани 223,4 милиони денари што е за
31,3 отсто помалку во однос на буџетот за 2009. И во овој дел се
намалени средствата за исплата на плати, наемнини и надоместоци за
4,5 отсто, а во делот на стоките и услугите има намалување за 23,8
отсто. Намалени се и расходите за тековно работење и за промотивните
активности на Агенцијата, како и за тековното работење на на
економските промотори.
Заменик-министерот за економија Методиј Хаџи Васков потенцира
дека намалувањето на буџетот на Министерството за економија за 11,9
проценти на расходната страна е направено кај помалку продуктивните
расходи и оти ниту еден од капиталните проекти кои се започнати во
Министерството за економија не се целосно одложени.
Ристо Пенов од ЛДП смета дека станува збор пред се за технички
ребаланс, односно се ребалансира нешто што се предвидува дека нема
да оствари приход на буџетот на РМ. Тој имаше забелешка дека буџетот
се уште превисоко се проектира и оти се уште е висок предвидениот
буџетски дефицит од 2,8 отсто.
Со предложениот ребаланс на буџетот генерално се предвидува
намалување на приходната и расходната страна за околу девет отсто.
Вкупните приходи на државниот буџет се намалуваат од 153.215.000.000
денари на 143.080.000.000 денари, а расходите од 164.797.000.000 на
154.507.000.000. денари. Дефицитот е проектиран на износ од
11.427.000.000 денари. Со ребалансот на буџетот и со пакетот
антикризни мерки, како што посочи министерот Славески, се очекува да
се создадат услови за одржување на макроекономската стабилност во
државата, намалување на притисокот и одреден дефицит во платниот
биланс и стабилен девизен курс на денарот.
 Data 11. 05. 2009 broj 73
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
S O D R @ I N A
Македонија се надева на парите од
ЕБОР, објави Нова Македонија. -Неколку банки и
VOVEDNIK ............................................3 компании од Македонија покажале интерес за
двата модели на посредно и директно
финансирање во износ од 110 милиони евра, пари
BERZNIK - PONEDELNIK SREDA ....................................5-7 што Европската банка за обнова и развој ги
определи за земјите од Западен Балкан.
Средствата се наменети за подобрување на
РЕГИОНАЛНИ БЕРЗИ.............................................8-9 енергетската ефикасност и поголемо
искористување на обновливите извори на енергија.
Од банката очекуваат Македонија да аплицира со
неколку проекти за искорис-тување на овие пари.
СЛУЧАЈ ЕЛЕМ И ЕСМ............................10-13 Политичките проблеми со Грција за името не треба
да бидат пречка за пристап до средствата.
ЕКОНОМСКАТА КРИЗА И ПРИСТАПОТ ДО Сите земји од Западен Балкан може да
аплицираат. Принципите не се определуваат кон
ФИНАНСИИ...................................14-16 земја, туку спрема проект. Европската банка за
обнова и развој не е институ-ција на ЕУ. Таа има
европски и неевропски акционери, вклучително
САД, Канада, Јапонија, Јужна Кореја, Египет,
СВЕТ ВЕСТИ.........................................................18-19 Мароко, или вкупно 61 земја и две интервладини
институ-ции, Европската заедница и Европската
БЕРЗНИК - ЧЕТВРТОК-САБОТА ............20-23 инвестициона банка. Македонија и Грција се
акционери во банката и сите одлуки за проектите
на која било земја се одобруваат од мнозин-ството
НЕДЕЛАТА ЈА ОДБЕЛЕЖАА................................24 на бордот. Банката во Македонија е активна од
1993 година и инвестирала повеќе од 460 милиони
евра ни изјави Бојана Тодоровска, портпаролка на
БЕРЗА..................................................25-26 ЕБОР.
Дневник анализира дека владините
мерки не ги уриваат каматите.-Каматните стапки
нема да паѓаат и покрај владината мерка за помош
на малите и на средните претпријатија преку
кредити со ниска каматна стапка до шест отсто.
Сепак, банкарите сметаат дека овој прилив на
I M P R E S S U M свежи пари од околу 100 милиони евра ќе има
влијание врз висината на каматите и во некои
сегменти тие може да се намалат. Но, според нив,
тоа ќе зависи од фискалната политика на Владата
и од монетарната на Народната банка на
Македонија...
Izdava: INTERNACIONAL NIK AD - Skopje Странските кредити поскапи за
Mediumska biblioteka i digitalna arhiva Македонија, пишува Утрински весник.-Сосема е
сигурно дека земјава ќе треба да плати повисока
Redakcija na берзНИК камата на задолжувањето во странство преку
Adresa: Plo{tad MAKEDONIJA bb, p.fah 882 Skopje, 1000, еврообврзниците од онаа што претходно ја плани-
R.Makedonija раше. Овие предупредувања следуваат од
Tel. 02/25.32.800 faks: 02/25.32.839 домашните експерти откако светски познатата
Internet: www.interNIK.com.mk; агенција, Стандард и Пурс го намали кредитниот
рејтинг на Македонија. Тоа директно влијае врз
e-mail: info@interNIK.com.mk можноста на една држава да се задолжува, како и
врз цената што таа ќе ја плати за зајме-ните
Izvr{en direktor: Zdravko Josifovski средства. Се очекува дека дополнително ќе се
Marketing: Ivona Josifovska намали и рокот во кој Македонија ќе треба да ги
врати зајмените средства од странство преку
IKT Menaxer: Kiro Velkovski
еврообврзниците....
Menaxer za delovni odnosi: Divna Pe{i} -Кризата е вистинско време за
инвестирање во Фондови, вели Горан Марковски,
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI
MEDIUMI берзНИК 2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI
берзНИК e osnovan 2007 godina. 1. ЕВН: ЕЛЕМ САКА ДА НЕ НАЦИОНАЛИЗИРА (*****)
2. НАМАЛЕН КРЕДИТНИОТ РЕЈТИНГ НА ДРЖАВАВА (***)
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI
ДНЕВНИК
MEDIUMI берзНИК с.6 ВРНЕЖИТЕ ГО СТОПИЈА УВОЗОТ НА СТРУЈА
Broj: 56 с.6 ЕВН: ЕЛЕМ САКА ДА НЕ НАЦИОНАЛИЗИРА
Data: 01.12.2008 с.6 НАМАЛЕН КРЕДИТНИОТ РЕЈТИНГ
с.7 ВЛАДИНИТЕ МЕРКИ НЕ ГИ УРИВААТ КАМАТИТЕ
SE DISTRIBUIRA SAMO SO PRETPLATA
БИЗНИС
FOTO NASLOVNA: с.3 ПЛИМА НА ГЛОБАЛНАТА КРИЗА, ОСЕКА ВО
ЕВРОПСКИ ДЕН НА ДРЖАВНАТА КАСА
ПРЕТПРИЕМНИШТВО с.7 КРИЗАТА Е ВИСТИНСКО ВРЕМЕ ЗА ИНВЕСТИРАЊЕ ВО
ФОНДОВИ
Foto: с.8 ПОЛЕСНО Е КОГА ЗНАЕШ ЗА КОГО И КОЛКУ
Robert Spasovski ПРОИЗВЕДУВАШ
с.9 ЕВН ЌЕ БАРА ПРАВДА НА МЕЃУНАРОДНА АРБИТРАЖА
Redakcija na берзНИК
с.11 НОВИ ДИРЕКТОРСКИ ИМИЊА НА БРОКЕРСКИ КУЌИ
Internet distributiven sis-
с.11 ИНВЕСТБАНКА ОТВОРИ ЕКСПОЗИТУРА ВО ДЕБАР
tem: www.interNIK.com.mk
с.12 ОХРИДСКА БАНКА НЕМА ДА РАСПРЕДЕЛУВА
Glaven i odgovoren urednik: Makedonka Baldazarska
ДИВИДЕНДА
Novinari: Vaska Mickoska
с.12 РЖ „ЕКОНОМИКА” СО НЕГАТИВНИ ФИНАНСИСКИ
Evoluator na vesti: Renata Tasovska
operatori: Mare Lazarevska, Martin Arsovski, \or|e Rexi} i РЕЗУЛТАТИ
Darko Tripunovski
Fotoreporter: Robert Spasovski УТРИНСКИ ВЕСНИК
с.3 СТРАНСКИТЕ КРЕДИТИ ПОСКАПИ ЗА
Marketing, distribucija i proda`ba: МАКЕДОНИЈА
INTERNACIONAL NIK AD - Skopje с.7 ЕВН ЌЕ БАРА ПРАВДА НА МЕЃУНАРОДНА
АРБИТРАЖА
берзНИК
5
05.05.2009 g. PONEDELNIK
генерален извршен директор на друштвото за
управување со фондови КБ ПУБЛИКУМ ИНВЕСТво
интервју за Бизнис. -Во услови на криза, цениме
дека можностите и веројатноста за раст на
приносите на хартиите од вредност е највисока,
бидејќи кај повеќето хартии од вредност цените се
на нивните најниски историски нивоа како
резултат на рецесијата во која се наоѓа глобалната
економија.
Денешните весници пренесуваат и дека
ЕВН дефинитивно, ќе бара правда на Меѓународна
арбитража во Вашингтон откако по многу обиди, не
успеа да најде разбирање и заеднички јазик со
македонските власти околу спорот со ЕЛЕМ, поради
кој врз основа на судска пресуда компанијата
заедно со камати треба да плати околу 200
милиони евра
- Ако стопира транспортот,трговијата ќе
умре, е наслов на анализата во Вечер. -Владите во
светот прават зачудувачки потези: им даваат
огромна финансиска помош на банките со
образложение дека се витални за економијата, а
истовремено наметнуваат ограничувања на
патниот транспорт, кој пак, во услови на глобална
криза е виталниот инструмент што ги поврзува
бизнисите на земјите. Ова е само дел од
забелешките што претседателот на Меѓу-народната
унија за патен транспорт (ИРУ), Јануш Лацни ги
изрече деновиве на Генералното собрание на оваа
транс-портна унија која обединува камионски и
автобуски патни оператори од 74 земји на пет
континенти. Денес ќе читате и: Воведувањето на
HACCAP системот за безбедност на храна се
одложува до септември.... Според последните
податоци, во државава само 10 проценти од сите
регистрирани субјекти реално го спроведуваат овој
систем. Најголем проблем за спроведувањето на
системот се зелените пазари, односно деловите
каде што се продаваат млечни и месни
преработки...HACCAP системот почна да важи од
јануари, но на трговците им беше даден период на
адаптација, во кој инспекторите од Дирекцијата на
храна на терен само ги контролираа и советуваа за
важноста од воведување на овој систем. Казните
пропишани со закон за невоведување HACCAP се
движат од 3.000 до 5.000 евра.
-Охрид в среда и четврток ќе биде
домаќин на ЕК на телекомуникации, пренесува
Вечер.- На дводневната средба на која ќе
учествуваат повеќечлени делегации на регула-
торните тела за телекомуникации на Македонија,
Турција, Албанија, БиХ, Хрватска, Црна Гора,
Србија и Косово, ќе биде разгледана драфт
верзијата на извештајот на консул-тантската куќа
Cyllen International што го порача Европската
комисија, а се однесува на мониторингот на
регулаторните тела и на развојот на пазарот на
електронските комуникации во овие земји.
с.8 ПРОФИТИТЕ СЕ СТОПИЈА, ДЕЛ ОД ФИРМИТЕ ВО
ЗАГУБИ
ВРЕМЕ
с.6 ХАСАП КЕ ГИ ЗАТВОРИ КАФЕАНИТЕ
с.6 ЕВН УПОРНА СО ТУЖБА ЗА ВЛАДАТА
с.6 РУДНИЦИТЕ ВАКЦИНИРАНИ ОД СВЕТСКАТА КРИЗА
ВЕЧЕР
с.6 ОХРИД ДОМАЌИН НА ЕК ЗА ТЕЛЕКОМУНИКАЦИИ
с.6 RONHILL - МАКЕДОНСКИ СУПЕРБРЕНД
ВЕСТ
с.4 ЕВН СЕ ПЛАШИ ОД НАЦИОНАЛИЗАЦИЈА
НОВА МАКЕДОНИЈА
с.8 ЕВН ЌЕ БАРА АРБИТРАЖА ВО ВАШИНГТОН
с.9 МАКЕДОНИЈА СЕ НАДЕВА НА ПАРИТЕ ОД ЕБОР
с.9 ЖЕЛЕЗНИЦАТА ГО ПОДЈАДУВА СТОПАНСТВОТО
ШПИЦ
с.7 ЕВН НЕДЕЛАВА ЌЕ ПОБАРА АРБИТРАЖА
с.7 НАМАЛЕН КРЕДИТНИОТ РЕЈТИНГ НА ДРЖАВАВА
с.7 ГРАЃАНИТЕ ГИ НЕМА ВO АНТИКРИЗНИТЕ МЕРКИ
с.8 ТЕКСТИЛЦИТЕ ШИЈАТ ЗАГУБИ
 6 берзНИК broj 73
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 11. 05. 2009

1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
Бруто-домашниот производ на
Македонија годинава ќе падне за 0,3 отсто, а
во 2010 ќе забележи раст од 1,5 проценти, се
наведува во пролетната економска прогноза
на Европската комисија, што ја пренесуваат
денешните весници. ЕК комисија изразува
загриженост во врска со високата стапка на
невработеност, која годинава ќе се искачи
на 35 проценти. Особено се истакнува дека
стапката на невработеност кај младите
изнесува 54 проценти. Според прогнозите,
извозот годинава ќе падне за 14 отсто, a
увозот за 9,1 проценти, но во текот на
идната година, и извозот и увозот ќе
забележат раст, и тоа за 2,5, односно за 5,6
отсто. Стапката на инфлација годинава ќе
биде 0,8 проценти, а в година ќе се искачи
на 1,7 проценти, додека дефицитот на
тековната сметка во 2009 ќе изнесува 23,2
насто од БДП, a во 2010 година, 25,4
проценти од БДП. Во пролетната економска
прогноза, ЕК оценува дека од клучно
значење е одржување на здрава фискална
политика и добро владеење. Што се
однесува до стопанството во Унијата, ЕК
прогнозира дека тоа годинава ќе доживее
пад од дури четири отсто, а во 16 земји кои
го користат еврото, невработеноста ќе се
зголеми на 11,5 отсто до 2010 година.
Курсот на денарот ќе се брани, ако треба со
аранжман со ММФ, информираат весниците.
Според минис-терот за финансии Трајко
Славески, ако дојде до влошување на
состојбата со девизните резерви кои
изминативе месеци се стопени за 480
милиони евра и изнесуваат 1,22 милијарди
евра, Владата ќе склучи аранжман со ММФ.
Министерството за финансии ќе објави нова
понуда на државни хартии од вредност со
рок на доспевање од три и шест месеци во
висина од 1,9 милијарди денари. Ова го
најави министерот за финансии, со
објаснување дека издавањето државни
хартии од вредност по повисока каматна
стапка, не влијае врз одлуката на Народната
банка за зголемување на благајничките
записи и врз одлуките на комерцијалните
банка за движењето на каматите на нивните
производи.
Во весниците може да се прочита и дека
трговскиот спор помеѓу ЕВН и ЕЛЕМ, освен
што се заканува да прерасне во отворена
пречка на патот на Македонија кон ЕУ,
станува се поголем кошмар за Владата на
премиерот Груевски. Според Нова
Македонија, Владата едноставно крева
раменици и не знае како да се извлече од
непријатната ситуација, по одлуката на
основниот суд Скопје 1, според која ЕВН
треба да плати околу 160 милиони евра на
Електрани на Македонија по основа на
ненаплатени долгови настанати во периодот
од 1995 до 2004 година.
Регулаторната комисија за енергетика не
донесе конечна одлука дали струјата ќе
поскапи, ќе поевтини или ќе остане на
сегашното ниво. На подготвителната седница
одржана пред првомајските празници, било
договорено да се одржи уште една седница
во текот на оваа недела. -Се уште е
неизвесно. Се разгледуваа бројките и се
заклучи дека има можност за уште една
втора седница, која ќе се одржи деновиве,
изјави за медиумите Шамил Реџепи од
Регулаторната комисија за енергетика.
Инаку, последното поскапување на
електричната енергија од 13,6 отсто беше во
ноември минатата година. Најголем дел од
колачот тогаш добија државните ЕЛЕМ и
МЕПСО. Сегашната седница на
Регулаторната комисија е по барање на
ЕВНМакедонија, која побара зголемување на
цената за 8,8 отсто.
Јавниот интерес, а не сопственоста врз
гасоводниот систем е примарниот услов за
уставните судии кои одлучија да не ја
разгледуваат иницијативата на Макпетрол со
која нафтениот дистрибутер побара да се
преиспита член од Законот за енергетика со
кој постои законска можност компанијата да
05.05.2009 g. VTORNIK
ја изгуби лиценцата за пренос на гас, a со
тоа и стопанисувањето со гасоводниот
систем, информираат весниците.
Иницијативата, Макпетрол ја покрена уште
по донесувањето на законот, бидејќи токму
овие измени се поврзуваат со тие во Законот
за експропријација, каде, пак, се
предвидува одземање на лиценцата за
работа и правото на владеење од страна на
државата. Од Уставниот суд појаснуваат дека
ако правниот субјект ја изгуби лиценцата за
пренос на гас, тој во рок од шест месеци
треба да се договори со новиот субјект кој се
стекнал со дозволата за работа. Според нив,
не може да се дозволи гасоводниот систем да
не функционира, кога се знае дека
природниот гас е основниот енергенс што се
користи во процесот на работа во повеќе
производствени капацитети.
Во берзанската анализа на Бизнис за
тргувањето на Берзата, може да се прочита
дека вчера на домашниот пазар на капитал
беше остварен промет од 9.455.552,04
денари. Од вкупниот дневен промет,
7.853.719,04 денари се реализира на
Официјалниот пазар, a се оствари од 84
трансакции, додека остатокот од 1.601.833
денари се оствари на Редовниот пазар од 34
трансакции. После минатонеделниот пад на
Македонскиот берзански индекс на десетте
најликвидни компании неделава ја започна
со благ пораст од 0,10 проценти , односно
1.789,33 индексни поени. Индексот на јавно
поседуваните друштва порасна за 0,04 %, а
индексот на обврзниците забележа скок од
0,25%.
Вредноста на потрошувачката кошница за
исхрана и пијалаци за едно четиричлено
домаќинство за април годинава изнесува
12.730 денари и во однос на претходниот
месец е пониска за 0,7 отсто. Според
Државниот завод за статистика, цените на
мало во април во однос на претходниот
месец се повисоки за 0,2 отсто, а трошоците
за живот се за 0,2 отсто пониски.

2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI

1. РЕЦЕСИЈАТА НЕВИДЛИВА САМО ЗА ВЛАДАТА (*****)
2. СПОРОТ СО ЕВН СЕ ПРЕТВОРА ВО КОШМАР ЗА ВЛАДАТА (***)
ДНЕВНИК
с.5 СЛАВЕСКИ: ВЛАДАТА НЕ ГИ ПОСКАПЕ КРЕДИТИТЕ
с.6 ЕК ПРОГНОЗИРА ПАД НА БДП ЗА МАКЕДОНИЈА
с.6 ПОТРОШУВАЧКАТА КОШНИЦА ВО АПРИЛ 12.730 ДЕНАРИ
БИЗНИС
с.3 БДП ЌЕ ПАЃА, НЕВРАБОТЕНОСТА ЌE РАСТЕ
с.5 НАЈБАРАНИ НАШИТЕ ЗЕМЈОДЕЛСКО ПРЕХРАНБЕНИ ПРОИЗВОДИ
с.6 ЗАСЕГА ВЛАДАТА НЕМА ДА СКЛУЧИ ДОГОВОР СО ММФ
с.8 ФИНАНСИСКАТА КРИЗА СО ПОСЛЕДИЦИ ВРЗ РАБОТЕЊЕТО НА ТТК БАНКА
с.8 СЛАБЕЕЊЕТО НА РЕЦЕСИJАТА ГИ ОХРАБРУВА ИНВЕСТИТОРИТЕ
с.9 ПРОМЕТОТ „ТЕНОК - ИНДЕКСИТЕ ВО ПОРАСТ
с.12 НАФТАТА НАД 53 АМЕРИКАНСКИ ДОЛАРИ ЗА БАРЕЛ
УТРИНСКИ ВЕСНИК
с.3 ВЛАДАТА СЕ ДРЖИ НАСТРАНА ОД СПОРОТ МЕЃУ ЕЛЕМ И ЕВН
с.8 „МАКПЕТРОЛ” СО ЗАГУБА ОД 2 МИЛИОНА ЕВРА
с.8 ДЕНАРОТ ЌЕ СЕ БРАНИ СО АРАНЖМАН СО ММФ?
с.9 ЕК ПРОГНОЗИРА ПАД НА БДП ЗА МАКЕДОНИЈА
ВРЕМЕ
с.6 РЕЦЕСИЈАТА НЕВИДЛИВА САМО ЗА ВЛАДАТА
с.6 ВО ОДБРАНА НА ДЕНАРОТ ЌЕ СЕ ВКЛУЧИ ММФ
ВЕЧЕР
с.5 СЛАВЕСКИ: ЈА ШТИТИМЕ МАКРОЕКОНСКАТА СТАБИЛНОСТ И КУРСОТ НА
ДЕНАРОТ
с.5 ЕВРОПСКАТА ЕКОНОМИЈА ЌЕ ПАДНЕ ЗА 4, МЕКЕДОНСКАТА ЗА 0,3 ОТСТО!
с.6 МАКПЕТРОЛ ДА СИ ЈА ЧУВА ЛИЦЕНЦАТА!
с.7 МЛЕЧНАТА ИНДУСТРИЈА ПРЕД КОЛАПС
с.7 ОХРИДСКА БАНКА СО ДОБИВКА ОД 26,5 МИЛ. ДЕНАРИ
с.7 ГРУЕВСКИ: CO ВЛОЖУВАЊЕ НА СТРАТЕШКИ ПРОЕКТИ ЌЕ ЈА КРЕНЕМЕ
ЕКОНОМИЈАТА
ВЕСТ
с.5 БРИСЕЛ ПРОГНОЗИРА ПАД НА МАКЕДОНСКИОТ БДП
с.7 CТАВРЕВСКИ: ВЛАДАТА НЕ Е ПРАВНА СТРАНКА ВО СПОРОТ EBH-EЛEM
НОВА МАКЕДОНИЈА
с.2 СПОРОТ СО ЕВН СЕ ПРЕТВОРА ВО КОШМАР ЗА ВЛАДАТА
с.2 СЕ КРЧКА НОВАТА ЦЕНА НА СТРУЈАТА
с.3 СПОРОТ СО ЕВН СЕ ПРЕТВОРА ВО КОШМАР ЗА ВЛАДАТА
с.8 ОСМА ЕКСПОЗИТУРА НА ЕУРОСТАНДАРД БАНКА ВО ГОСТИВАР
с.9 НОВА ЕМИСИЈА НА ДРЖАВНИ ЗАПИСИ
ШПИЦ
с.9 ВЛАДАТА ДА НЕ СИ ИГРА СО СТРУЈАТА
с.9 ГРУЕВСКИ СЕ ПОФАЛИ ДЕКА ЈА УБЛАЖИЛ КРИЗАТА
с.10 НОВА АУКЦИЈА НА ДРЖАВНИ ЗАПИСИ
с.10 ТЕНДЕРИЈАДА СО ДВОКАТНИТЕ АВТОБУСИ
 Data 11. 05. 2009
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
И денес во фокус на дневните медиуми финасиските
чекори на Владата, односно анализи, ставови и
мислења колку и каде се трошта народните пари.
- Владата се задолжува на сите страни, и на
домашниот пазар и на странските пазари, со високи
камати, ама сепак се обидува да се амнестира
тврдејќи дека тоа не влијае на растот на банкарските
камати, анализира утрински весник. И додека првиот
финансиер Трајко Славески смета дека банките во
трка за клиенти ги зголемувале каматите, банкарите
упорно велат дека во овој случај каматите скокнаа
поради растот на каматите на државните и на
благајничките записи. Славески на завчерашниот
брифинг порача граѓаните добро да размислат на кого
ќе му веруваат, дали на Владата или на банките.
Без разлика на тоа дали Владата сака да признае или
не, секој ден понекоја банка објавува повисоки
камати.Вчера и Охридска банка ги обелодени новите
камати, кои важат од 4 мај годинава. Поскапување има
кај станбените кредити од 0,5 отсто, со што тие сега
изнесуваат 9,13 проценти. Повисоко зголемување има
кај потрошувачките кредити од 1,5 процентен поен, и
тие се движат до 14,5 отсто. Новите каматни стапки се
однесуваат само на ново-одобрените кредити,
односно нема да важат за веќе издаде-ните.
-Државата вчера прибра околу 23 милиони евра од
двете аукции на државни записи, кои ги организираше
Министерството за финансии, пренесуваат
денешните изданија на печатените медиуми.
Министерот за финансии Трајко Славески завчера на
брифинг со новинарите најави дека ќе бидат понудени
тримесечни и шест-месечни државни хартии од
вредност, од кои се очекуваше државата да прибере
30 милиони евра. На аукцијата беа продадени три-
месечни записи вредни 21 милион евра. Иако беа
понудени повеќе државни хартии од вредност, сепак,
од комерцијалните банки немаше голем интерес за
купување на записите најверојатно поради високите
каматни стапки од 8,9 отсто. Во сопственичката
структура на тримесечните државни записи
емитувани вчера банките учествуваат со 48,41
broj 73
процент, додека физичките лица со 51,59 отсто.
На втората аукција беа понудени шестмесечни
државни записи вредни 4,8 милиони евра при што беа
продадени хартии во вредност од 2,1 милион евра. Во
оваа аукција банките не покажаа никаков интерес за
купување на записите, и како купувачи се јавија само
граѓаните. Пондерираната каматна стапка постигната
на оваа аукција е 8,80 отсто и бележи намалување во
однос на стапка од претходната аукција на
шестмесечни државни записи, кога изнесуваше 9,1
проценти. Состојбата на досега емитуваните
шестмесечни државни записи изнесува 1.279.160.000
денари, односно 23,1 милион евра.
Инаку, Министерот за финансии, Трајко Славески, ги
отфрли критиките дека Владата нерационално ги
троши буџетските пари во време кога дефицитот
достигнува рекорди, оценувајќи дека тие тези не се
реалност, туку само изјави за домашна употреба.
Тоа е создавање атмосфера за домашна употреба.
Минатата недела бев на состанок на Светска банка и
ММФ во Вашингтон и никој не спомена такво нешто.
Теза за домашна употреба е дека Владата троши
средства за нерационални проекти и притоа се
посочуваат некакви минорни трошења во областа на
културата, кои како држава никогаш не треба да ги
запреме. И во добри и во лоши времиња нашите
предци инвестирале во културни објекти. Поголемиот
дел од инвестициите годинава од над 200 милиони се
наменети за капитални проекти во инфраструктурата
и енергијата, изјави Славески, посочувајќи ги 11-те
регионални патни правци и ТЕЦ Неготино.
Според економските анализи, Македонија
минатиот месец влезе во зоната на дефлација откако
Државниот завод за статистика објави намалување на
трошоците за живеење за 0,5 отсто во април годинава
во споредба со истиот месец минатата година.
Дефлација е регистрирана и доколку се прави
споредба на април со март оваа година, кога
трошоците за живеење имаат намалување за 0,2
процента.
Трошоците за живеење се сметаат како клучен
берзНИК
7
06.05.2009 g. SREDA
показател за движењето на инфлацијата во
земјава...Но, и покрај тоа што официјалните
статистички бројки покажуваат дефлација, што во
превод би требало да значи поевтин живот за
граѓаните, потрошувачите се едногласни дека во
реалноста едноставно ги нема пониските цени.
Напротив, слободно може да се констатира дека
многу од основните животни продукти се дури и
поскапени во споредба со претходниот период, што
особено е изразено кај хигиенските производи...
Единствено лебот и одредени други пекарски
производи добија пониски цени што ги почувствуваа
граѓаните.
Според истражувачката сторија на Дневник, кризата
згасна 3.200 фирми.- Сметките на 3.200 фирми се
блокирани последниве шест месеци поради
неплатени долгови кон државата, банките и кон други
компании, покажуваат податоците од Цент-ралниот
регистар.Според експертите, ова е само почетокот на
тешките денови за стопанството бидејќи негативните
последици од кризата најмногу ќе се почувствуваат во
вториот квартал од годинава. Податоците покажуваат
дека споредено со јануари лани, кога барање за
основање фирма поднесоа 1.280 субјекти, истиот
месец годинава бројот на новоосновани фирми падна
на 825. Намален интерес да се почне бизнис имаше и
во февруари и март годинава.
-Владата ќе поставува интернет трафики во селата,
пренесува Вечер. Владата ќе вложи четири милиони
евра во поставување на интернет киосци во селата
низ земјава, со што ќе им овозможи на граѓаните од
руралните средини бесплатно да користат интернет
во наредните четири години. Според министерот за
информатичко општество, Иво Ивановски, интернет
киосците ќе се постават на 680 локации во селата низ
земјава, а во нив ќе биде поставена инфраструктура
за пренос на безжичен интернет. Во киоскот ќе се
постави по еден компјутер и безжична антена, што ќе
им овозможи на жителите од селата во наредните
четири год.

2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI

1. ПРЕТСТАВЕНА МАКЕДОНСКАТА ПРЕТПРИСТАПНА ПРОГРАМА (*****)
2. НОВА АУКЦИЈА НА ДРЖАВНИ ЗАПИСИ (***)
ДНЕВНИК с.6 АНТИКРИЗНИТЕ МЕРКИ НЕ СПАСУВАА ОД ЛОШАТА ОЦЕНКА
с.6 БРИСЕЛ НЕ НЕ ПРАША ЗА ЕВН с.7 ДРЖАВАТА ПОЗАЈМИ 23 МИЛИОНИ ЕВРА
с.6 КРИЗАТА ЗГАСНА 3.200 ФИРМИ
с.7 НОВА АУКЦИЈА НА ДРЖАВНИ ЗАПИСИ ВЕЧЕР
с.5 ДИРЕКТОРИТЕ НА ТРЕСКА-МЕБЕЛ ГО ОШТЕТИЛЕ ВУЏЕТОТ ЗА ДВА
БИЗНИС МИЛИОНА ЕВРА
с.3 ПРЕТСТАВЕНА МАКЕДОНСКАТА ПРЕТПРИСТАПНА ПРОГРАМА
с.6 BO АПРИЛ ДЕФЛАЦИЈА И ВО МАКЕДОНИЈА
с.10 ДОЛАРОТ ЗАЈАКНА ВО ОДНОС НА ЕВРОТО
с.11 ОХРИДСКА БАНКА СО ПОРАСТ НА ДОБИВКАТА ОД 73 ПРОЦЕНТИ с.7 ДРЖАВАТА ПРИБРА 23 МИЛИОНИ ЕВРА ОД ЗАПИСИ
с.11 ДРЖАВАТА ПРИБРА ОКОЛУ 1,4 МИЛИЈAPДИ ДЕНАРИ OД ГРАЃАНИТЕ И с.7 МЕТРУДХЕМ НЕ МОЖЕ ДА БИДЕ ГАЗДА НА ТОПИЛНИЦАТА
КОМПАНИИТЕ
ВЕСТ
с.12 БЛОК-ТРАНСАКЦИИТЕ ГО НАБИЛДАА ПРОМЕТОТ ЗА 300 НАСТО с.3 CЛАВЕСКИ ЈА ПРЕТСТАВИ ПРЕТПРИСТАПНАТА ПРОГРАМА ВO БРИСЕЛ
с.12 „БЕТОН” СО ДОБИВКА ОД 6,6 МИЛИОНИ ДЕНАРИ
с.13 ОБВРЗНИЦИТЕ НАЈТРГУВАНИ ХАРТИИ ОД ВРЕДНОСТ НОВА МАКЕДОНИЈА

с.8 ИЗВОЗНИ СТИМУЛАЦИИ ЗА МЛЕЧНИТЕ ПРОИЗВОДИ

\УТРИНСКИ ВЕСНИК
с.8 БРАНИТЕ „ЧЕБРЕН” И „ГАЛИШТЕ“ СЕ НУЖНОСТ И ПОТРЕБА
с.4 ВЛАДАТА ЌЕ БАРА ПОДАТОЦИ ОД ЕЛЕМ ЗА СПОРОТ СО ЕВН, А ВЕЌЕ ГИ
с.9 СЛАВЕСКИ ВО БРИСЕЛ ЈА ПРЕТСТАВИ ТРИГОДИШНАТА МАКРОФИСКАЛНА
ИМА НА МАСА
ПРОГРАМА
с.7 ПОЛИЦИСКИ ПРЕСИНГ ГИ РАСКОЛЕБА ФАРМЕРИТЕ
с.9 ЗАСТОЈОТ НА ВАГОНИТЕ Е ОД ДРУГАТА СТРАНА НА ГРАНИЦАТА
с.8 ВЛАДАТА НЕ ПРИЗНАВА, АМА БАНКАРСКИТЕ КАМАТИ РАСТАТ
с.9 СЛАВЕСКИ ГИ ОТФРЛА КРИТИКИТЕ ЗА НЕРАЦИОНАЛНО ТРОШЕЊЕ
с.9 ОХРИДСКА СО ДОБИВКА ОД 204 ИЛЈАДИ ЕВРА ВО ПРВИОТ КВАРТАЛ ШПИЦ
с.10 ИНКАСИРАНИ 1,4 МИЛИЈАРДА ДЕНАРИ ОД ЗАПИСИТЕ
ВРЕМЕ с.10 СЛАВЕСКИ ГИ БРАНЕШЕ АНТИКРИЗНИТЕ МЕРКИ
с.10 ХАССП ГИ ПРИТИСНА МАЛИТЕ БИЗНИСИ
с.6 ОХРИДСКА БАНКА ГИ ЗГОЛЕМИ КАМАТИТЕ
с.6 СПОРОТ МЕЃУ ЕВН И ЕЛЕМ НЕ Е ПРОБЛЕМ МЕЃУ ДРЖАВИТЕ с.11 „ВАРДАР ДОЛОМИТ” ЈА НАДМИНУВА КРИЗАТА
8 берзНИК broj 73
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 11. 05. 2009

NAJTRGUVANI HARTII OD VREDNOST VO REGIONOT ZA PERIOD OD 30.04- 05. 04 2009

Data 11. 05. 2009 broj 73
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
берзНИК
9
NAJLIKVIDNI HARTII OD VREDNOST VO REGIONOT ZA PERIOD OD 30.4 - 05.05 2009
10 берзНИК
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
СПОРОТ МЕЃУ ЕЛЕМ И ЕВН ИЗЛЕЗЕ ОД КОНТРОЛА
Сите се во право- парите ги нема?
Спорот меѓу ЕЛЕМ и ЕВН го доведе во
прашање угледот не само на македонскиот
енергетски систем, туку и на Македонија
воопшто Судскиот епилог, дека ЕВН треба да
му плати на ЕЛЕМ 100 милиони евра како
заостанат долг од периодот пред продажбата
ги распламти страстите не само меѓу
политичките опоненти на домашен терен, туку
сега веќе се вмешаа и странските дипломати
во земјава. Па така трговскиот спор меѓу двете
компании од капитално значење за државава
стана предмет на дискусија на дипломатите во
земјава, кои без пардон застанаа на страната
на Австријците и веднаш не ставија во мат
позиција:Проблемот со пресудата на
македонскиот суд ЕВН да плати заостанат долг
може да се јави како пречка за Македонија да
добие датум за преговори од една страна или
пак како предупредување за останатите
заинтересирани странски вложувачи да
внимаваат каде инвестираат...И ред други
работи кои благо речено може да се
квалификуваат како притисок на нашата
држава да внимава како се однесува со
странските инвеститори, бидејќи во спротивно
ќе ја изгуби поддршката од дипломатските
демократски медијатори за нашиот влез во ЕУ
и НАТО...
Слушајќи ги од страна сите се во право.
Сите се удираат во гради дека работат според
законот. Сите мавтаат со документацијата,
договорите за купопродажба, извештаите за
делбениот биланс итн. Но, кога тие документи
ги споредуваат меѓусебно, сите различно ги
толкуваат, се разбира секој од свој аспект го
нагласува она што нему му одговара и го
поткрепува неговото однесување како
најисправно кон замрсената ситуација
СПОРОТ СЕ ТЕМЕЛИ НА ДЕЛБЕНИОТ
БИЛАНС ОД АВГУСТ 2005 ГОДИНА
Спорот, како што информира претседателот
на УО и гернерален директор на АД ЕЛЕМ
Влатко Чингоски, започнал пред девет месеци,
а се темели на поделбата на ЕСМ во 2005
година и пресекот на финансиската состојба од
31 август 2005 година, односно делбениот
биланс меѓу двете новонастанати компании кои
заедно имале ненаплатени побарувања од
13,65 милијарди денари или околу 220
милиони евра. Според тогаш договореното и
- ЕЛЕМ тврад: Спорот се темели на
делбениот биланс меѓу двете
новонастанати компании кои заедно
имале ненаплатени побарувања од
13,65 милијарди денари или околу 220
милиони евра
broj 73
Договорот за купо-продажба, е транспарентен и може да се види на веб
страницата на македонската Влада. Спорот меѓу ЕЛЕМ и ЕВН
Македонија, Владат го оцени како спор меѓу две домашни компании кои
се под целосна правна јуриздикција на македонското судство
потпишано од директорите на двете нови
компании, новонастантата АД ЕСМ се
обврзала на АД ЕЛЕМ да му исплати 50 отсто
од побарувањата или 6,5 милијарди денари
(околу 107 милиони евра) по наплатата на
побарувањата. За тоа секој месец до 8-ми во
месецот била должна на АД ЕЛЕМ да му
достави спецификација колку од
ненаплатените долгови наплатила. Заклучно со
јануари 2006 година ЕСМ на ЕЛЕМ му
префрлила само 8,92 отсто од парите од
наплатата на заостантите долгови или околу
осум милиони евра.
- АД ЕСМ не е продадена со долгови туку со
побарувања од 220 милиони евра. Новиот
сопственик ЕВН наследи можност да изврши
наплата на тие пари. Неколку пати и старот
раководство на АД ЕЛЕМ исто како и новото
бараше од ЕВН Македонија да достави
спецификација на побарувања и колку од
застарениот долг наплатила, но таков документ
не е доставен. На 22 јули 2008 година еден
месец пред истекувањето на важноста на
делбениот биланс од 2005 година по
препорака на Државниот ревизор поведена е
судски спор пред Основниот суд Скопје 1, кој
според договорот и анеск договорот од 2005
година е законски надлежен за евентуалниот
спор меѓу двете компании, рече Чингоски.
Тој посочи дека девет месеци се водела
судска постапка во која двете компании биле
рамноправно третирани и оти одлуката е
донесена врз вештачењето на судско вешто
лице кое било оневозможено од ЕВН
Македонија да ги провери податоците за
наплата на заостанатиот долг.
- Станува збор за обичен трговски спор меѓу
две трговски компании регистрирани во
Македонија. Сите аргументи и сета вистина се
на наша страна и сметам дека овој спор нема
место во Вашингтон зашто се работи за две
домашни компании. Некој се обидува од него
да направи политички спор, рече Чингоски.
АД ЕЛЕМ, вели првиот човек на компанијата,
-ЕВНтврдат: ЕСМ по пат
на цесија за исполнување
го исплатил својот долг
кон ЕЛЕМ пред
приватизацијата
Data 11. 05. 2009
има законска обврска да го заштити
компанискиот, а со тоа и државниот и народен
капитал. Доколку тоа не го направеше,
посочува Чингоски, ЕЛЕМ ќе го намалеше
сопствениот капитал за 100 милиони евра, и
неправедно ќе го зголемеше капиталот на ЕВН
Македонија за исто толку пари.
- АД ЕЛЕМ немал и нема негативни мисли
кон ЕВН Македонија, но мораме да работиме
според законот и да го штитиме капиталот кој
ни е даден на управување. Сведоци сем дека
во изминативе 3,5 години ЕВН Македонија
исклучуваше цели села и населби, водовдни
системи, болници и владини институции за да
ги наплати заостанатите долгови за електрична
енергија. За повторно да ги вклучи во
дистрибутивниот систем тие мораа да платат, а
ние од тие пари не видовме ништо за
електричната енергија која сме ја произвеле,
рече Чингоски.
БАРАЊЕТО ОД ЕЛЕМ КОН ЕВН- МОНТИРАН
ПРОЦЕС
Од ЕВН Македонија, пак, велат дека
барањето на ЕЛЕМ кон ЕВН е класично
монтиран и неоснован процес, кој му нанесува
огромни штети на македонскиот енергетски
систем и на Македонија воопшто.
- Судот донесе скандалозна пресуда со која
на ЕВН Македонија и се наложува да му ги
плати сите побарувања што ЕЛЕМ ги има од
потрошувачите, а кои не биле наплатени
додека компанијата се уште била под целосна
државна сопственост и кои се уште се
заробени во 400.000 тужби поради неажурност
на судскиот систем. Вистината е следна: ЕСМ
по пат на цесија за исполнување го исплатил
својот долг кон ЕЛЕМ пред приватизацијата.
Меѓукомпаниските односи биле затворени
преку Анекс договор склучен во 2005 година со
одлука на единствениот тогашен нивен
сопственик, Владата на Република Македонија,
преку преотстапување на стари побарувања од
ЕСМ во сопственост на ЕЛЕМ, во висина од 6,5
 Data 11. 05. 2009
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
милијарди денари, се вели во писменото
соопштение од ЕВН Македонија до медиумите.
Согласно анекс договорот склучен и
прифатен од двете страни (кој за жал Судот на
РМ не го прифаќа како доказ), се додава во
соопштението, тогашното ЕСМ, сега ЕВН
Македонија, преземало само обврска да му
направи услуга на ЕЛЕМ и за нивна сметка да
врши наплата на стари побарувања од
потрошувачите, бидејќи ЕЛЕМ немал
соодветен систем за наплата.
- ЕВН Македонија е само посредник меѓу
ЕЛЕМ и потрошувачите кои му должат на
ЕЛЕМ, а во таа посредничка улога, согласно
анекс договорот, по секоја наплата ЕСМ треба
да му прерфла на ЕЛЕМ 50 отсто од
наплатените средства, а 50 отсто да задржи за
себе за извршената услуга. Сите досега
наплатени стари побарувања беа префрлени
кон ЕЛЕМ согласно договорениот начин на
исплата, за што постојат докази, се додава во
соопштението од ЕВН Македонија.
ВЛАДАТА НЕ Е СТРАНА ВО СПОРОТ
ЕЛЕМ - ЕВН
- Владата на Република Македонија не е
страна во спорот меѓу АД ЕЛЕМ и ЕВН
Македонија, не може и не сака да влијае на
него и не може да ја оцени судската одлука за
спорот меѓу двете македонски компании за која
е надлежен Судскиот совет. Ги охрабруваме
двете страни да ги искористат сите правни
инструменти за нивна заштита, порача
вицепремиерот Зоран Ставрески.
Тој истакна дека продажбата на АД ЕСМ на
ЕВН Австрија била направена транспарентно и
оти австриската компанија пред да го купи
ЕСМ била запозната со сите информации
околу билансната состојба и обврските кои ги
имала македонската компанија. Договорот за
купо-продажба, како што рече, е транспарентен
и може да се види на веб страницата на
македонската Влада. Спорот меѓу ЕЛЕМ и ЕВН
Македонија го оцени како спор меѓу две
домашни компании кои се под целосна правна
јуриздикција на македонското судство.
- Односите меѓу Република Македонија и
ЕВН Австрија се по две основи, како странски
инвеститор и партнерски кои произлегуваат од
договорот за продажба на АД ЕСМ. Несмонено
е дека ЕВН е голем инвеститор, но договорот
за купопродажба предвидува права и обврски.
Ние како Влада целосно ги исполнуваме
нашите обврски од договорот и во декември
2007 година соглсно ревизорскиот извештај на
ЕВН му вративме 22,5 милиони евра или 10
отсто од купопродажната цена за АД ЕСМ. За
УЛРИКЕ КНОЦ:
Судската одлука негативна за имиџот на Македонија
- Првостепаната пресуда за спорт ЕЛЕМ-
ЕВН ќе влијае негативно врз имиџот на
Македонија кај странските инвеститори и
отвора неколку прашања, меѓу кои и за
судскиот систем, смета амбасадорот на
Германија во земјава Улрике Кноц.
- Расправијата меѓу македонската Влада и
ЕВН се набљудува подолго време од
странство. Првостепената одлука што беше
донесена околу Велигден отвори неколку
прашања, меѓу кои и прашањето за судскиот
систем воопшто. Мислам дека тоа е значајно
за странските инвеститори кои добро ќе
размислат и ќе се прашаат дали да
инвестираат во земјата, рече Кноц, одговорајќи
broj 73
ГИНТЕР ОФНЕР:
ЕВН Македонија очекува заштита од Владата
-ЕВН Македонија очекува Владата да ја
заштити од неоснованите обвинувања од
државната компанија ЕЛЕМ, изјави Гинтер
Офнер, претставник на ЕВН АГ.
Според Офнер, ЕМС е продадено на ЕВН без
долгот кој се тврди дека постои сега. - Тој факт
беше гарантиран од продавачот односно
Владата на Република Македонија и затоа
очекуваме да не заштити од неоснованите
обвинувања на ЕЛЕМ, компанија која е целосно
контролиорана од државата, рече Офнер.
Прашан дали за нивниот спор со ЕЛЕМ,
гледа разлика меѓу ЕЛЕМ и државата, Офнер
рече дека се надева оти гаранциите кои им биле
дадени во Договорот за купопродажба ќе бидат
исполнети. - Тоа, посочи Офнер, значи дека
таков долг не постоел и ЕВН не презел таков
разлика од нас, ЕВН која има обврска секоја
година да достави сертификат од кој ќе може
Владата да се увери дека инвестирала
согласно договорот, во првите три години тоа
не го направила, рече вицепремиерот
Ставрески.
Тој посочи дека ревизорската куќа, Ернст и
Јанг, ангажирана од Владата на Република
Македонија, утврдила дека ЕВН Австрија во
првите две години нема инвестирано ни едно
евро во Македонија, додека ЕВН Македонија
со парите кои ги наплаќа од македонските
потрошувачи наместо предвидените 67
инвестирала само 23,9 милиони евра. За тоа,
како што истакна, предвидени се пенали за
чија висина е надлежен Арбитражниот суд во
Лондон.
- Сакаме пријателски да се реши спорот со
ЕВН и ќе се обидеме да најдеме заеднички
јазик. Ќе направиме се за да се почитуваат
одредбите од купо-продажниот договор.
Доколку не успееме ќе постпиме согласно
договорот, рече вицепремиерот Ставрески.
Министерот за економија Фатмир Бесими
истакна дека Република Македонија е
заинтересирана да покаже дека има поволна
бизнис клима и да покаже дека нуди фер
односи за странските инвеститори.
Прашан дали судскиот спор меѓу ЕЛЕМ и
ЕВН Македонија ќе има рефлексија кон
европските интеграции и дали врз Македонија
се врши притисок, вицепремиерот Ставрески
рече дека не смета оти се врши притисок, туку
дека станува збор за легитимна борба на ЕВН
на новинарско прашање на денешното
годишно Собрание на Македонско-германското
стопанско здружение (ДМЊВ).
Претседателот на ДМЊВ Николај Бекерс,
пак, изрази надеж дека оваа расправа, како
што рече, ќе се реши брзо, ефикасно и на
општ интерес.
- Секогаш постојат расправи и различни
мислења меѓу инвеститорите и Владата. Тоа е
сосема вообичаена појава. Секој инвеститор,
без оглед од каде доаѓа, кога инвестира во
друга земја, очекува т.н. еднакви можности.
Ако е тоа загарантирно, тогаш помалку или
повеќе ќе биде задоволен од резултатот,
истакна Бекерс.
берзНИК
11
долг.
Коментирајќи ги обвинувањата дека ЕВН не ги
исполнила инвестициските обврски од
купопродажниот договор, Офнер рече дека
компанијата во последните три години
инвестирала 108,3 милиони евра односно 12
милиони евра повеќе од обврската за
инвестиции. - Нашиот конструктивен став и
пристап се гледа во тоа што неколку пати
предложивме дека доколку има соменвања
дали сме ја исполниле таа обврска да се оди на
арбитража во Лондон каде трета меѓународна
страна ќе даде објективна слика, изјави Офнер и
додаде дека потрошувачите можат да ги
забележат резултатите од инвестициите бидејќи
е намален бројот на бројот на испади во
мрежата.
Австрија и на ЕЛЕМ и Владата да ги бранат
своите интереси. За вчерашната средба со
амбасадорите во Владата рече дека била во
насока двете страни, ЕЛЕМ и ЕВН Македонија,
да им ги претстават своите аргументи.
- Наше е да се бориме за интегрирање на
Македонија во ЕУ и да ги кажеме нашите
аргументи и воедно да покажеме дека го
цениме ЕВН Австрија како странски
инвеститор, рече Ставрески, отфрлајќи секаква
можност преку судски спорови да се прави
обид за ренационализација на
електродистрибутивниот систем во Македонија.
Тој денешната средба со претставници на
Европската енергетска заедница ја оцени како
дел од вкупната соработка меѓу Владата и
оваа институција во доменот на интерес на
енергетската заедница и рече дека не е
поврзана со судскиот спор меѓу ЕЛЕМ и ЕВН
Македонија.
СПОРОТ СО ЕВН ВЛИЈАЕ НА
ИНВЕСТИТОРСКАТА ЈАВНОСТ
- Жалбата од ЕВН против државата за
измените на Законот за енергетика, како и
повеќе теми од областа на енергетиката во
рамки на Договорот за енергетска заедница
каде е членка Македонија, биле теми и на
средба на министерот за економија Фатмир
Бесими со претставници на Европската
енергетска заедница, кои престојуваа во
Скопје.
Тоа го потврди министерот Бесими,
одговарајќи на новинарски прашања по
отворањето на конференцијата Европски ден
на претрпиемништвото.
Според Бесими, за жалбата од ЕВН
претставниците на Европската енергетска
заедница ќе разговараат и на средби што ќе ги
имаат во Владата и со повеќе институции. -
Тоа е отворање на една тема за нивните
активности по оваа иницијатива која е
покрената и секако дека натаму ќе следат
некои чекори за тоа кои се можните решенија
по овие прашања, изјави министерот за
економија.
Прашан за влијанието на спорот меѓу ЕВН
Македонија и ЕЛЕМ врз странските
инвестиции во Македонија, Бесими одговори
дека австриски ЕВН е значаен инвеститор и
оти секое случување во врска со тој спор се
следи одблиску и има влијание врз
перцепцијата на инвестициската клима.
12 берзНИК broj 73
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 11. 05. 2009

НА ДОМАШЕН ТЕРЕН....
МАКЕДОНСКО-ГЕРМАНСКО СТОПАНСКО ЗДРУЖЕНИЕ

Македонија поатрактивна од другите земји во регионот

Осумдесет и шест отсто од фирмите членки
на Македонско-германското стопанско
здружение оценуваат дека деловната клима во
Македонија во 2008 година
била задовилителна
Ова е резултатот од анкетата за деловно
опкружување во Македонија во 2008 година во
споредба со 2007 година и очекувањата за
2009 година што ја спроведе Унијата на
германските комори за индустрија и трговија –
Претставништво Скопје во соработка со
Македонско-германското стопанско здружение.
Инаку, централната задача на Унијата на
германските комори за индустрија и
трговија е поддршка на германските
претпријатија при истражување, влез и
воспоставување на деловни врски на пазарот
во Македонија. Ние лобираме во Македонија и
Германија за германско-македонските
стопански односи, на нашите членови им
нудиме платформа за размена на информации
и искуство, ги застапуваме нивните интереси и
ги поддржуваме членовите, но и фирми кои не
се членови на здружението во
воспоставувањето на деловни контакти како и
при правењето на првите чекори за влез на
македонскиот, односно германскиот пазар.
Македонско-Германското стопанско здружение
(МГСЗ) е отворено на крајот од 2000-та година
по иницијатива на преставништвото на
германското стопанство и германските
претпријатија во земјава. Во моментов има 109
членови.
МГСЗ се ангажира во билатералните
стопански односи и ја има улогата на заедница
која ги застапува интересите, но е и активна
мрежа и гласоговорник на локално активните
компании од Германија и Македонија со
поддршка од преставништвото од светската
германска мрежа на странски трговски комори.
Ние и понатаму настојуваме резултатите од
реформските програми, посебно во поглед на
подобрување на ефикасноста и
транспарентноста на јавната администрација,
да ги направиме позабележливи за
претпријатијата.
Правната сигурност е одлучувачки
- Само 28 проценти планираат повисоки инвестици во 2009 година, а 53
отсто ќе останат со вложувањата на исто ниво
критериум за стремежот кон членство во
Европската Унија. Покрај ова се додава, дека
во време на рецесија, многу деловни идеи и
нови инвестиции мораат да бидат
преиспитани, временски да се одложат и да се
пласираат во други региони. Претставништвото
се труди од оваа ситуација да нема загуби за
Македонија и германско-македонските
стопански врски.
ГЕРМАНЦИТЕ ПОВТОРНО БИ ИНВЕСТИРАЛЕ
ВО МАКЕДОНИЈА - Преку 53 отсто од анкетираните компании
Економското опкружување во Македонија
станува се покомплицирано, реформите се
спроведуваат бавно, јавната администрација
не е доволно ефикасна, а мора да се работи и
на правната сигурност, покажува најновата
анкета на Македонско-германското стопанско
здружение (MDWV).
Според Здружението, Македонија, сепак, е
поатрактивна од другите земји во регинот.
- Постои голема потреба од реформи и
подобрувања, пред се, во делот на јавната
администрација, правната сигурност и целата
политичка рамка. Но, повеќе од половината
фирми- членки на MDWV се задоволни од
одулката да инвестираат во Македонија, рече
претседателот на Здружението по денешното
годишно Собрание на MDWV Николај Бекерс.
Презентирајќи ги резултатите од анкетата,
Македонското-германско стопанско
здружение е формирано во 2000 година и
во него членуваат 109 фирми - членки. Од
неодамна дел од здружението е и ЕВН.
Овогодинешната анкета на Македонско-
Германското стопанско здружение и
преставништвото на германското
стопанство беше спроведена меѓу 40
претпријатија. 39% од анкетираните се од
областа на тровијата, 39% од областа на
услуги, 19% од производство, 11% од
градежна индустрија и 3% од областа на
енергетиката.
Бекерс посочи дека оваа година повеќето
претпријатија планираат помали инвестиции
што би значело и помал број нови
вработувања, но 56 проценти повторно би
инвестирале во Македонија.
- Само 28 проценти планираат повисоки
инвестици во 2009 година, а 53 отсто ќе
останат со вложувањата на исто ниво. Притоа,
само 28 отсто од фирмите сметаат дека ќе го
зголемат бројот на нови работни места, рече
Бекерс.
сметаат дека економскиот развој оваа година
ќе се влоши. Ваков став лани имале само
седум отсто од испитаниците.
Вкупно 86 проценти ја оценуваат својата
сегашна деловна ситуација во Македонија како
задоволителна или добра, но минатата
година така се изјасниле 98 отсто од
прашаните.
- Претрпијатијата кои сметаат дека нивната
сегашна деловна состојба е добра падна во
споредба со минатата година од 58 отсто на 39
проценти. Во 2008 испитаниците својата
деловна состојба претежно ја сметаа за добра,
но тој тренд се смени. Сега 39 отсто велат
дека состојбата е добра, 47 отсто дека е
задоволителна, а 14 отсто дека е лоша. Идниот
развој на нивната деловна дејност веќе не ја
сметаат за толку оптимистичка како лани.
Годинава само 31 отсто очекуваат дека
состојбата ќе им се подобри, а 28 проценти
сметаат дека ќе се влоши, посочи
претседателот на Здружението.
Во 2008 година обртот кај 64 отсто од
фирмите се подобрил, кај 19 останал
непроменет, а кај 17 отсто добивката се
намалила. Во споредба со лани, годинава само
45 отсто од компаниите очекуваат дека
добивката ќе им се зголеми.
Анкетата за деловното опкружување
во Македонија е спроведена во периодот
февруари/март 2009 врз сите компании -
членки.

ОД ПРВИ МАЈ ГОДИНАВА

Нови бандероли за алкохолните и тутунските производи
- Алкохолните пијалоци и тутунските производи од 1-ви овој месец
се обележуваат со нови бандероли, со поголема заштита и помала
можност за фалсификат.
Управата за јавни приходи соопшти дека бандеролите имаат многу
поголема заштита од оние што досега се користеа и во однос на
хартијата и холограмската лента.
- Изработката на бандеролите се врши со големи безбедносни
мерки и нема можности за фалсификат, рече раководителот на
Секторот за услуги на даночните обврзници во УЈП Мухадин Авдиќ.
Според него, новите бандероли се меѓу подобрите во регионот.
Дополнителен елемент за заштита на новите бандероли, како што
рече Авдиќ, е и регистрацијата на холограмот во меѓународните
организации.
За алкохолните пијалоци, наместо една како досега, се воведуваат
три бандероли со различна димензиии, односно помали бандероли
за пијалоци под 0,5 литри.
Кај тутунските производи има шест бандероли кои не се врзани со
посебен производ, туку зависи од тоа каква бандерола ќе избере
даночниот обврзник.
Воведувањето на овие бандероли нема да предизвика
дополнителни финансиски трошоци за даночните обврзници. Старите
бандероли може да се применуваат до 30 април наредната година.
Со бандероли, односно контролни маркици се обележуваат
производи кои подлежат на акциза, која се наплаќа освен кај
алкохолните и тутунските производи и кај нафтата и нафтените
деривати и автомобилите. Бандеролите во Македонија се користат од
1996 година кај тутунските добра, а кај алкохолните пијалоци од 1999
година
 Data 11. 05. 2009 broj 73
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
НА ДОМАШЕН ТЕРЕН....
РАБОТИЛНИЦА: ПРЕКУГРАНИЧНА Е-РЕАКЦИЈА НА НЕСРЕЌИ ВО Е-РЕГИОНОТ
Транснационална соработка за кризниот менаџмент
-Прекугранична е-реакција на несреќи во
е-регионот: Интероперабилност на
информатичките системи на вклучените
организации,беше темата на тридневната
работилница, што се одржа минатата недела
во Скопје.
На отворањето на работилницата посветена
на кризниот менаџмент, се обрати
вицепремиерот за европски прашања Ивица
Боцевски, кој истакна дека настанот е
резултат на активностите на владите на
повеќе земји.
- Работилницата е производ и соработка
на македонската, американската и
словенската алумни организација, односно
МИНИСТЕРСТВО ЗА ЖИВОТНА СРЕДИНА И КУМАНОВСКИ ДЕТОИЛ СЕ ШИРИ ВО СКОПЈЕ
ПРОСТОРНО ПЛАНИРАЊЕ
Железничкото поврзување на Инвестира 2,5 милиони евра во деловен
Македонија со Албанија се поизвесно објект и бензинска пумпа
- Кумановската компанија,Детоил
- Бугарската компанија, Евротранс ќе изработи студија со
која точно ќе се дефинира каде ќе поминува железничката во скопската општина Гази
траса од Кичево до Ќафасан, за железничко поврзување на Баба постави камен-темелник на
Македонија со Албанија, најави денеска раководството на деловен објект и на станица за
Македонски железници-Инфраструктура по потпишување на снабдување со течни и плински горива.
договорот со Евротранс. Според директорот на Македонски - По 18 години работење, три
железници-Инфраструктура, Бесир Деари, изработката на бензински пумпи и повеќе од 50
студијата ќе се финансира со 840 илјади евра. вработени на тлото на Куманово
- Евротранс има рок од една година да ја собере решивме нашата работа да ја
документацијата и да ја подготви физибилити студијата, по прошириме и во Скопје. На ова место
што ќе стартува експропријацијата на земјиштето, а од 2012 и ќе биде изградена новата станица за
изградба на пругата која според проценките треба да чини снабдување со течни плински горива и
300 милиони евра. Железничкото поврзување со Албанија деловната зграда на Компанијата.
треба да профункционира за шест години, најавуваат од Инвестицијата е вредна 2,5 милиони
Македонски железници-Инфраструктура. евра, а објектот во целост ќе биде
Со студијата треба да се дефинира каде ќе поминува готов за 1,5 година. Со тоа граѓаните ќе
трасата односно која опција е поекономична и со кои технички имаат можност да ги користат нашите
детали ќе биде проследена изградбата на 63 километри услуги кои тимот на Детоил со
долгата пруга до границата со Албанија, од чија страна задоволство ќе им ги обезбедува,
недостигаат само два километри за да ја постигне истакна Тони Каранфиловски, еден од
железничката врска со Македонија.
ПРЕЗЕНТИРАНА СТРАТЕГИЈА ЗА РАЗВОЈ НА ТУРИЗМОТ
Македонија ќе стане препознатлива дестинација
Во Министерството за економија минатата и туристичката понуда.
недела беше презентирана Стратегија за - Во Стратегијата се планира посебно да се
развој на туризмот во Република Македонија во развијат алтернативниот, руралниот,
наредните пет години. културниот, историскиот, спортскиот, бањскиот,
- За Владата туризмот е еден од конгресниот па дури и екстремниот туризам од
главните приоритети затоа што сметаме дека е аспект на природните богатства, а од аспект на
гранка во која може многу да се инвестира, да богатото културно наследство да ја
се подобри и многу да се постигне од аспект на претстави својата мултикултурност,
вработеност и инвестиции. Преку него може да мултиетичност и мултиконфесионалност,
се промовираат културните вредности и односно вредностите на мултикултурна
природните богатства на Македонија, изјави толеранција, што е едно од основните работи
министерот за економија Фатмир Бесими по што предизвикува интерес кај туристите во
презентацијата. светот, рече Бесими.
Тој нагласи дека во Стратегијата треба да се Министерот за економија истакна
дефинира како Македонија да биде дека првпат во Македонија од 1 јануари идната
препознатлива дестинација за туристи со година предвидено е да се субвенционира
нејзините културни и природни богатства. Во туризмот во земјата преку учество на Владата
него, како што кажа, има конкретни мерки и во дел од патните трошоци за доведување
предлози како да се развие алтернативниот странски туристи, новинари кои сакаат да
туризам. Главните насоки во Стратегијата се пишуваат во Макдонија и на странски
преку јавно-приватно партнерство да се туроператори кои носат туристи во државава.
развива туризмот во Македонија, како и да се За тоа е изготвен правилник од Министерството
подобри туристичката инфраструктура за економија кој наскоро ќе биде на усвојување
берзНИК
13
органзација на луѓе кои преку разни
програми на американскиот Стејт
департмент поминаа дел од своето
академско усовршување во
САД, објасни вицепремиерот Боцевски.
Тој додаде дека владиниот Секретаријат
за европски прашања дава целосна
поддршка на органзиацијата на
работилницата, која очекува да резултира со
добар проект за транснационална соработка
во Југоисточна Европа поврзан токму со
кризниот менаџмент. На отворањето на
работилницата се обрати и американскиот
амбасадор во Македонија Филип Рикер, кој
даде поддршка на настанот.
сопствениците на Детоил.
Градоначалникот на општина Гази
Баба Тони Трајковски изрази
задоволство што во неговата општина
се реализира нова инвестиција во
периодот кога компаниите
имаат финансиски проблеми и
отпуштаат вработени поради светската
рецесија.
- Ова е добар пример со
кој компанијата Детоил покажува дека
и во тешки услови може да се
инвестира, да се гради и да се
вработуваат нови лица. Гази Баба во
изминатиот период покажа дека е
општина отворена за соработка со
сите заинтересирани инвеститори и со
партнерски однос кон сите нив,
базиран на почитувањето на законите,
прописите и стандардите.
во Владата.
Тој истакна дека минатата година споредбено
со 2007 година забележан е пораст на туризмот
од 16 проценти, а во првите два месеца од
годинава во Македонија се
бележи зголемување на бројот на туристи во
однос на лани за 4,5 проценти. Заради тоа во
оваа фаза не се размислува за намалување на
данокот на додадена вредност во туризмот како
што бара Комората.
Постојаниот претставник на ОН во Македонија
Марија Луиза да Силва Мехиас истакна дека е
многу задоволна што на последниот ден од
нејзиниот официјален престој во државата била
финализирана нацрт стратегијата која, како што
кажа, ги идентификува приоритетите за
Македонија да може да ги претстави културата
и природата и да ги идентификува
приоритетите што треба да се направат од
Владата во координација со приватниот сектор
и општините за развој на туризмот.
- Ви поскаувам успех и сигурна сум дека со
имплементацијата на Стратегијата ќе се
зголеми бројот на туристите во Македонија и
оти нејзината култура, природа и потенцијали
ќе бидат подобро претставени, рече Силва
Мехиас.
14 берзНИК
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
ЕКОНОМСКАТА КРИЗА И ПРИСТАПОТ ДО ФИНАНСИИ
Банките ги чуваат парите-
производството чека на нив?
Дали финансирањето на претпријатијата во
услови на криза е навистина проблем? Како се
погодени претпријатијата во однос на
финансирањето? Кои се првите симптоми? Кои
се првите реакции? Како е погоден
финансискиот сектор? Кои се нивните
симптоми и реакции? Дали каматните стапки
се проблемот или само неговиот највидлив
дел? Кои се решенијата кои ги гледаат
претпријатијата и банките? Што може државата
да направи за олеснување на проблемите
околу финансирањето на приватниот сектор?
Што прави и што дополнително ќе прави?
...Ова беа прашањата на кои минатата недела,
на работилницата насловена -Економската
криза и пристапот до финансии, дискутираа
претприемачите и претставниците на
финансиските институции во земјава. Панелот
го организираше Македонската развојна
фондација за претпријатија, а настанот се
одржа во рамките на манифестацијата
Европски ден на претприемништво 2009.
-Целта на панелот е да се расветлат
проблемите и решенијата во пристапот до
финансии со кои се соочуваат претпријатијата
и финансиските институции во услови на
глобална криза. Притоа, акцентот се става на
малите и средни претпријатија, за кои се
покажа дека пристапот до финансии им е еден
од најголемите ограничувачки фактори за
нивниот забрзан раст – истакна модераторот
Татјана Лазаревска, извршна директорка на
Македонската развојна фондација за
претпријатија. –Имено, според податоците од
2007 година, во Македонија претприемачките
активности покажуваат пораст. Вкупниот број
активни претпријатија изнесува 90 илјади, во
чии рамки бројот на новоотворени во 2007
година изнесува над десет илјади. Иако овие
бројки изгледаат високи, во споредба со
земјите од ЕУ, во Македонија на илјада жители
има само 22 претпријатија, додека во Унијата
овој број е над 50.
Во финансискиот систем на РМ постојат 18
банки и 11 штедилници, чија вкупна актива
изнесува четири милијарди евра. Вкупните
банкарски активности, кредити, изнесуваат 2,5
милијарди евра, што претставува раст од 34%
во однос на 2007 година. Сепак, под влијание
на мерките што ги презеде НБРМ, како и
воздржаната политика на кредитирање од
страна на комерцијалните банки, овој раст
беше далеку поголем во претходниот период,
кога изнесуваше 39%.
ФЛЕКСИБИЛНИ АМОРТИЗАЦИОНИ ТАБЕЛИ
Снежана Андова, извршна директорка на
штедилница Можности-Како на кризата
гледаат помалите финансиски институции,
какви беа манифестациите, реакциите и какви
треба да бидат целите на сите играчи на
економскиот пазар?
-Првата манифестација на финансиската
криза во микрофинансиската индустрија, а и во
банките беше во септември, како удар врз
ликвидноста на финансиските институции.
Вториот удар се случи во јануари, кога почна
да опаѓа квалитетот на портфолиото на
финансиските институции, а тој тренд
broj 73
Data 11. 05. 2009
Бизнисмените сметаа дека финансискиот сектор треба да одговори на
нивните потреби со намалување на каматните стапки и зголемување на
количеството пари што е на располагање на економијата, бидејќи тоа ќе
биде стимул и за инвестиции и за потрошувачка. За финансиерите пак,
приоритет е зачувувањето на стабилност на банкарскиот систем, а како
цел е и поддршка на реалниот сектор, но преку одговорно кредитирање,
што значи да се финансираат проекти или клиенти кои се извозно
ориентирани, и коишто покажале стабилност во досегашното работење
продолжува и понатаму. Сега кризата работењето. Значи, она што досега го имавме
продолжи да се манифестира како негативни во Македонија во изминатите неколку години
импликации врз реалната економија која сите беше голем раст на банкарскиот сектор, и тоа
ја чувствуваме. стабилен. Се постигнаа добри резултати во
Реакциите на регулаторите, централната намалување на нефункционалните кредити, се
банка и Владата за финансиската криза беа намали процентот на вкупно кредитите коишто
затегната монетарна и фискална политика, должат. Банките постигнаа добри резултати и
зголемување на параметрите на ликвидност, во оние параметри кои се мерат како поврат на
ограничен раст на кредитите на населението (а актива, поврат на капитал,така што сметам
овде спаѓаат и сите физички лица кои што дека сите финансиски институции си поставија
немаат регистрирана дејност како земјоделци, како цел одржување на овие постигнати
фармери и слично). Финансиските институции параметри во работењето.
веднаш преминаа на еден селективен пристап Најбитно во се ова е: Кои се целите на
на клиентите коишто се кредитираат. Со оглед претпријатијата, односно микро, мали и средни
на целиот амбиент, зголемените ризици претпријатија во услови на криза?
предизвикаа и зголемување на каматните Пред се, тие треба да обезбедат континуитет
стапки на кредитите. Банките посебно реагираа во работењето. А тоа е се потешко пред се
во зачувувањето на депозитната база преку поради фактот што банките селективно
зголемување на каматните стапки на штедните кредитираат. Поради тоа и дел од компаниите
влогови, што дополнително изврши притисок се соочија со проблеми на одржување на
врз зголемување на каматите на кредитите. нивна ликвидност. Тоа значи дека имаат
Како реагираа на кризата клиентите - микро, проблеми да ги набават потребните
малите и средните претпријатија? Две работи репроматеријали, да обезбедат доволно
беа и се уште се многу битни и можеби резерви, што од друга страна, бидејќи е
придонесуваат за реакции кои не секогаш се намалена побарувачката, како на глобалниот,
соодветни на она што треба навистина да се така и на домашниот пазар, е една добра
постигне и да се работи. Прво, се уште е проценка во кој дел треба да се обезбедуваат
присутен стравот од девалвација на денарот, и репроматеријали и залихи- колкава ќе биде
со сите манифестации кои тој страв ги носи со продажба во овие услови.
себе – повлекување на средства од платниот Нивна друга цел е да обезбедат
промет, претворање на штедни влогови во континуирана финансиска поддршка и сметам
депозити. Исто така, се создаде една дека тука финансиските институции треба да ја
неизвесност во која сите чинители во одиграат својата улога во овие услови, да
економскиот живот се во голема неизвесност финансиска поддршка не биде намалена и
што ќе се случува. недостапна во микро, МСП. Исто така,
Целите кои што финансиските институции ги претпријатијата би сакале да има соодветен
поставија за оваа година во период на криза, економски амбиент, односно да се прифатат
се придонес во зачувувањето на стабилен сите оние мерки коишто преку коморите
банкарски систем, како стратегија на сите претпријатијата ги кажаа на владата.
банки заедно со монетарната власт да не се Штедилница Можности, претежно е
изгуби довербата на граѓаните, клиентите. ориентирана на микро и малите претпријатија
Една од целите е и поддршка на реалниот и индивидуалните земјоделци, фармери и
сектор, но преку одговорно кредитирање, што индивидуални вршители на дејност. Во услови
значи во овој период да не се финансираат на криза, ние каматните стапки ги зголемивме
проекти кои што нема да придонесат за само за 1%, значи остануваме на стапките со
развојот на институцијата, туку да се проекти кои работевме лани. Не планираме да ги
или клиенти кои што се извозно ориентирани, зголемиме каматите, а ни да ги намалиме
коишто покажале стабилност во досегашното роковите. Ние излегуваме во пресрет на
работење. Сите финансиски институции имаат нашите клиенти да имаат рокови соодветни на
добри бази на податоци и знаат со кои клиенти нивните очекувани приливи за да може да ги
можат да работат, како тие се однесуваат и сервисираат редовно приливите. Воведуваме
слично. Одговорното кредитирање е битно за флексибилни амортизациони табели, значи она
двете страни. Банките и финансиските што досега ни беше плаќање на еднакви
институции мора да бидат на страната на ануитети во текот на враќање на кредити, сега
клиентите, тие се сервиси на граѓаните и е флексибилно, во зависност од очекуваните
компаниите и тие мора заеднички да работат парични приливи на коминтентите. Отворени
за заедничко добро. сме за соработка таму каде што мислиме дека
Друга цел што си ја поставија финансиските одредено репрограмирање би помогнало.
институции е одржување на параметрите во
 Data 11. 05. 2009
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
РАСТЕТЕ ГО СВОЈОТ КЛИЕНТ, ЗА ДА
РАСТЕТЕ САМИ
-Антонио Аргир, НЛБ Тутунска банка АД
Скопје- Микро и малите претпријатија се мали,
кревки, и ранливи на промените кои се
случуваат во опкружувањето. Мали се во
своите основни обртни средства и капиталот
кој го имаат собрано во текот на своето
работење за да преживеат во услови на криза.
Во принцип тие зависат од неколку купувачи и
снабдувачи, кај кои промената директно влијае
и се одразува. Имаат тесно врзани семејни и
бизнис прилики и неприлики и ранливи
готовински текови. Истите карактеристики ги
прават интересни, односно мали, брзи,
флексибилни и можат брзо да променат
одредена бизнис одлука, брзо да ја променат
дејноста која ја извршуваат и да отидат во
нешто што е попрофитабилно и посигурно во
моментот. Затоа сметаме дека финансирањето
на малите и средни претпријатија во услови на
криза не е само проблем, туку и можност,
доколку секако ги знаеме нивните
карактеристики и проблеми и соодветно
реагираме и ги поддржиме.
Кризата влијае и директно и индиректно.
Доведе до намалување на извозот на нашите
поголеми претпријатија, директно влијае на
МСП во делот на текстилот, на малите
преработувачки капацитети. Од друга страна,
генералното намалување на побарувачката
допринесува до губење на работа, намалување
на плати, а со тоа намалување и на
платежната моќ на населението, што влијае на
намалување на трговијата, која пак во голем
дел е покриена од МСП. Последици од ова се
намален обем на работа, задоцнето плаќање
од страна на нивните клиенти, неможност за
одржување на залихи, или имаат стари кои не
можат да ги продадат и сето ова доведува до
неурамнотежена состојба на готовинските
текови.
Кризата влијае и на финансискиот сектор.
Општиот недостаток на парични средства,
несигурноста допринесе до намалување на
трендот на пораст на депозитите на население.
Отежнат е пристапот до долгорочни кредитни
линии од странство кои, или ги нема или се
доста скапи. Оттука зголемен е и ризикот кај
банките и внимателноста заради неможност
на наплата на нивните кредитни побарувања.
Тука во време на криза доаѓаат и мерките од
страна на НБРМ, чии ефекти се повисоки
каматни стапки, кратки рокови на кредитирање.
broj 73
Тоа е крајно што ни се случува, а тоа го
потврди и анкетата на НБРМ што ја спроведе
во најголем дел од банките. Речиси сите банки
ги зголемија каматните стапки, го зголемија
колатералот, односно побарувањата за
обезбедување на кредитите, отежнат е
пристапот до извори на финансирање и речиси
сите банки предвидуваат дека во иднина уште
повеќе ќе дојде до заострување на условите за
кредитирање. Тоа е реалноста, од која не
можеме да избегаме.
Што во секојдневието ни кажуваат нашите
клиенти, со кои проблеми се среќаваат и кои
можни решенија ни ги посочуваат, и како ние
гледаме на можните решенија?
Предлози од микро и МСП се во насока на
репрограмирање на достасаните кредитни
обврски, соодветни на нивната лоша наплата
на нивните побарувања, воведување на нови
кредитни продукти со подолги рокови на
отплата или полесна динамика на отплата, и
олеснување на пристапот до т.н. револвинг
кредити.
НЛБ Тутунска банка дава поддршка на
микро и малите и средни бизниси, и, како и
досега, и понатаму градиме партнерски
односи, бидејќи ние не би постоеле без нив.-
Растете го својот клиент, за да растете сами, -
тоа е пристапот на НЛБ Тутунска банка. Ова
подразбира советодавен пристап и анализа на
бизнисите и на клиентите, совети за
финансирање во услови на криза, односно
воздржување од финансирање на проекти кои
се неизвесни во својата реализација,
финансирање само на проекти кои се потребни
за тековно работење и детална и зачестена
контрола на клиентите, заради рано
идентификување на проблемите и изнаоѓање
на можни заеднички решенија.
СВЕЖ СТРАНСКИ КАПИТАЛ, А НЕ
ДОМАШНО ЗАДОЛЖУВАЊЕ
Владимир Матевски, извршен директор
на Сојуз на стопански комори-И покрај
турбуленциите на меѓународните финансиски
пазари, банкарскиот систем во РМ ја задржа
стабилноста. Но, кризата негативно се
одразува на надворешната позиција на РМ.
Намалената побарувачка доведе до
намалување на извозот до 40 отсто, девизните
дознаки се намалија за повеќе од 10 отсто,
странски инвестиции во првиот квартал
немаме. Воедно, зголемената побарувачка на
девизи од страна на увозниците, населението,
берзНИК
15
банките, врши огромен притисок врз денарот, а
последиците од тоа се намалување на
девизните резерви во првиот квартал за околу
300 милиони евра.
Реален сектор:- заради падот на извозот и
побарувачката на домашниот пазар,
ликвидноста на компаниите е драстично
намалена. Состојбата е дополнително влошена
поради тоа што банките се потешко ги
кредитираат компаниите. Намаленото
кредитирање на населението предизвикува
намалена домашна потрошувачка. Од друга
страна, намалената понуда на капиталот и
зголемените трошоци на финансирање
предизвикува компаниите да ги одложат
инвестициите. Заедничко за сите фирми е
намалена продажба, зголемени залихи и
проблеми со ликвидноста. Последниве шест
месеци блокирани се сметките на 3200 фирми.
Компаниите очекуваат дека негативните
последици на кризата најмногу ќе ги
почувствуваат во вториот квартал од годинава,
што ќе предизвика затворање на производните
капацитети, и отпуштање од работа.
Што се однесува до насоките за излез од
состојбата, Сојузот на стопански комори е во
постојана комуникација со членките преку
анкети за проблемите и можните решенија.
Голем дел од последните антикризни мерки на
владата беа иницирани токму од членките на
ССКМ, -субвенционирање на каматите и
помало обезбедување за одобрување на
кредитите, заштита на домашните
производители со зголемување на контролата
на квалитетот на увозните производи,
намалување на трошоците на извозните
компании.
Во насока на надминување на негативните
ефекти од кризата, важно е финансискиот
сектор да одговори на потребите на бизнисите
е тоа е намалување на каматните стапки и
зголемување на количеството пари што е на
располагање на економијата. Важно е банките
да ги префрлат парите во реалната економија.
Тоа ќе биде стимул и за инвестиции и за
потрошувачка.
Членките на ССКМ бараат државата да не
се задолжува на домашниот пазар, туку да
донесе свеж капитал од надвор, било од
приватни финансиски пазари или од
меѓународни финансиски институции. На
аранжманот со ММФ се гледа како на поволна
опција, бидејќи условите се подобри од тие
што би се добиле од комерцијалните банки.
16 берзНИК
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Аранжманот би обезбедил кредити и од други
институции, СБ, ЕБОР и други. На овој начин
ќе се обезбеди поддршка на платниот биланс,
задржување на стабилноста на курсот на
денарот, зголемување на довербата во
националната валута, ќе се избегне потребата
за распишување дополнителни благајнички
записи, што ќе предизвика релаксирање на
пазарот на капитал.
Клучен аспект во намалувањето на
трговскиот дефицит, кој во првиот квартал
достигна 620 милиони долари е доближување
на извозот со увозот, поскапување на увозот и
стимулирање на извозот; преземање мерки за
намалување на увозот на производи кои се
произведуваат и во земјата, како што се
прехранбените, текстилните или производи за
широка потрошувачка; поттикнување на
извозно орентираните фирми со директни
стимулации, даночни олеснувања или
обезбедување на гаранции за извозни
акредитиви, особено за производи со поголема
нето извозна вредност.
Намалувањето на каматните стапки
очекуваме да ја иницира позитивната спирала
на потрошувачката, ќе стимулира инвестициски
вложувања и домашни и од странски
инвеститори и ќе ја зголеми побарувачката на
домашни ресурси, со крајна цел да се постигне
нагорна линија на економскиот раст.
РЕСТРИКТИВНАТА СПАС ЗА ЛИКВИДНОСТА
Иван Шверко, Хипо Алпе-Адриа-Банк д.д.
Загреб-Она што е голем проблем за
хрватското стопанство е големото учество на
надворешниот долг во БДП, кое е на ниво од
околу 90 отсто, а се очекува и натамошно
задолжување на државата. Потенцијално голем
проблем се и роковите на враќање на долгот,
бидејќи структурата е многу неповолна. Преку
20 милијарди евра доспеваат годинава, а
добро е притоа што најголемиот дел од тоа се
однесува на банките и корпорациите, а тоа се
пролонгира и нема проблеми. Во основа
немаме корпорации кои директно се
задолжуваат во странство, но голем дел од тоа
настана бидејќи голем дел од хрватските банки
ги одбегнуваа разните мерки на ХНБ, па ги
тераа своите клиенти да се задолжуваат во
странство директно, и тоа стануваше
банкарски долг кој редовно се сервисира.
Најголем проблем во Хрватска е
еврозираноста на нашиот банкарски систем.
Најголемиот дел од депозитите, 80% и од
кредитите се во евра. Во суштина проблемот е
со курсот. На почетокот на годината имаше
страшно голем притисок на јакнење на еврото
во однос на куната. Нашата централна банка го
одбрани курсот и не дозволи да се случат
сценарија како во некои други земји во средна
и источна Европа, каде имаше девалвација и
до 20,30%.
Ако е нешто наша предност и ако нешто
може хрватската економија и стопанство да ја
зачува на некој подолг рок или барем додека е
кризава, е тоа што имаме исклучително
рестриктивна монетарна власт.
Задолжителната резерва изнесува 14 отсто,
што значи имаме обем на девизна ликвидност
– минимална девизна побарувачка, од 20%, и
се кога заедно ќе се земе, околу 25 отсто од
активата на банките постои во многу високо
ликвидни побарувања кои се тука поради
регулативата на централната банка.
Последните 6-7 месеци, централната банка
полека ги намалува тие проценти и
broj 73
овозможува и одржува ликвидност во системот
на релативно нормални ниво. Тоа значи дека
банките и натаму ги кредитираат клиентите, до
душа во многу помала мера, но ликвидноста
сепак не е драматично загрозена. Тоа е една
од ретките позитивни работи во нашето
стопанство, што во овие кризни времиња може
многу да ни помогне.
Според критериумите на Европската унија за
мали и средни претпријатија, во Хрватска има
речиси 82 илјади такви фирми, што
претставува 99,4 отсто од вкупниот број на
правни субјекти. Бројот на вработени е околу
612 илјади, односно 65% од вработените во
Хрватска работат во МСП и тие имаа повеќе од
50% учество во хрватското стопанство, 44% во
вкупниот БДП...
Како се финансираат? Лани за различна
поддршка, програми, за јакнење на
конкурентноста на МСП беа потрошени околу
40 милиони евра. Не можеме да се пофалиме
со степенот на искористеност на
претпристапните фондови на ЕУ, всушност и не
се кажува официјално колкава е
искористеноста. МСП се финансираат и преку
ХБОР, банката за поддршка на развојот. Како
извор на финансии се и еквити фондовите (во
последната година се основаа и два хрватски
еквити фондови), кои имаа некои инвестиции,
но реално нивните инвестиции во овој момент
не надминува 200 милиони евра.
Кредити и лизинг пласмани, односнно
кредитите на правните лица во последниве
неколку месеци растат со стапки помали од
10%. Банките го проценуваат ризиците на
своите клиенти и кога е ваква криза,
најголемиот дел од ликвидноста на банките
оди за финансирање на државата, бидејќи и
најмалку ризично и во пласмани кои се
најдобро покриени. Реално нема вистинска
статистика за тоа, но МСП во смисла на
кредитите на деловните банки, се колатерална
штета на оваа криза.
Државата ги намалува субвенциите, ХБОР
нема преголеми извори, потешко е
финансирањето. Од антирецесиските мерки за
малите и средни претпријатија нема ефекти,
бидејќи не се спроведуваат. Главни генератори
на неликвидноста во Хрватска се државата и
јавните претпријатија. Генерално, треба
кризата глобално побрзо да се смири,
централната банка да ја одржи ликвидноста на
минимално ниво и целиот систем да преживее,
курсот да остане стабилен.
ОПТИМИЗМОТ БИТЕН ЗА НАДМИНУВАЊЕ
НА КРИЗАТА
Питер ван дер Хамен, ЦБИ консултант,
Холандија-За време на кризата битно е
бизнисмените да бидат оптимисти, иако
финансиската криза можеби е предизвикана од
премногу оптимизам и вербата во развојот.
Системот пропадна во САД. Почна со високи
хипотеки, и балонот пукна. Периодот кога нема
време за наплата, е времето кога почнува
кризата. Другата причина за катастрофата е
високо финансираното инженерство, каде што
производот никој веќе не го разбира. Тоа
предизвика многу штета. И најбитното е дека
довербата ја нема. Тоа е причина банките да
не си позајмуваат едни на други. Стапките
помеѓу банките почнаа да се зголемуваат.
Ликвидноста стана проблем. И секако, кога има
несреќа, тогаш стапуваат правилата и
регулативите. Регулативите се остри и треба
да е така, за да се има подобра контрола.
Data 11. 05. 2009
На ниво на компанија, гледаме дека банките
реагираат. Тие се потешко ќе даваат заеми и
поставуваат премногу услови, и со самото тоа
имаат помалку комерцијален став, што би
значело дека тие ќе сочувствуваат со вас или
ќе ве разберат како се чувствувате и во
нормални услови ќе ви излезат во пресрет. Но,
во услови на криза тие се построги и ги следат
правилата во однос на давањето заеми.
Со финансиската криза, доаѓаме до
глобалното судрување на пазарите и
рецесијата. Тоа не се случува само во САД или
само во Европа, туку насекаде. Голем пример
за тоа се производителите на автомобили, кои
сега имаат премногу залихи, бидејќи процесот
на производство си продолжува. Нормално би
било прво да се продадат пред да се
произведат други. И, тука се случува голем пад
на производството. Тоа се случува и во
текстилната индустрија или во другите.
Пазарот паѓа, имаме ниски цени, маржата
речиси воопшто ја нема, луѓето се отпуштаат
од работа и многу компании пропаѓаат.
Но, има нешто позитивно. Пазарот се уште е
тука.
Малите и средни претпријатија секогаш
треба да имаат бизнис план, а посебно во
услови кога има ваков пазар, бидејќи може да
ви треба дополнително финансирање. Бизнис
планот не треба да биде за десет години, туку
за една и со предвидувања за три години. Ако
денес добро работите, ќе работите подобро
утре. Тоа е многу важно, бидејќи ако лошо
работите денес, во криза ќе бидете изгубени.
Но, со чувството дека вашата работа оди
добро денес, ќе бидете мотивирани да
застанете и утре да работите подобро, бидејќи
пазарот е остар и мора да се изборите за себе.
Клучен за деловниот план на секоја фирма е
анализата на јачината, можностите, слабостите
и предизвиците. Во време на криза треба да
размислите кои се вашите посилни страни.
Донесувајте одлуки и не го одложувајте
моментот на донесување одлука. Буџетот би
требало да биде оптимистичен, но апсолутно
реален. Треба да имате план и за идните
контингенти, за непредвидените ситуации. За
момент треба да бидете и песимистични..да
бидете подготвени за непредвидливи ситуации.
Во мојот живот научив да не ги сакам банките.
Тоа не е убаво да се каже, но е вистина. Тие
не се ваши пријатели. Сум видел многу пати
кога еден претприемач ќе си има план напишан
на еден лист хартија и оди во банката. Не го
правете тоа, бидејќи банката има свој интерес,
а вам ви треба заем од банката.
Како можете да реагирате ако пазарот
пропаѓа и ако конкуренцијата е остра, нема
време да се развијат новите производи,
премногу трошок е и зема премногу време.
Може и со постојните производи да бидете
креативни. Да вклучите малку енергија,
инвестирајте и ќе биде добро, затоа што имате
искуство со производот што го имате. Да
почнете извоз на нови пазари или да го
зголемите извозот што веќе го имате.
ЦБИ – холандската владина агенција,
може да ви помогне со вашиот извоз,
бидејќи има долгогодишно искуство и им
помага на бизнисите на земјите во развој во
нивниот извоз. Им помагаме и на увозниците
во Европа. Ние ги знаеме побарувачките и
можеме да ве споиме во вашите извозни
зделки, со фирмите кои сакаат да
извезуваат. Клучно за нас е поддршка во
извозот.
 Data 11. 05. 2009 broj 73
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
берзНИК
17
ВЕСТИ... БАЛКАН
Телекомот ќе исплаќа 41,3 АЛБАНИЈА
милиони евра дивиденда Договорен кредит со Дојче
банк и Алфа банка
Министерството за финансии на Албанија потпиша
договор за кредит со Дојче Банк и Алфа банка, во износ од
250 милиони евра. Според соопштението од
Министерството за финансии, целта на земањето на овој
кредит е за потребите на државниот буџет, во капиталните
трошоци за 2009 година, каде се опфатени и заостанатите
финансии за патниот правец Решен-Калимаш. Земањето на
овој кредит ќе ја зголеми финансиската стабилност во
земјата и значително ќе ја намали потребата на владата да
го финансира буџетот од внатрешниот банкарски пазар, се
наведува во соопштението.
Кредитот ќе се расподели во две транши, првите 95
милиони евра во текот на месец мај, додека 155 милиони
евра ќе се расподелат во месец јуни.

Телеком на Србија на акционерите ќе
им исплати дивиденда од околу 41,3
милиони евра, од добивката остварена
во минатата година. ПТТ на Србија,
односно државата Србија како
сопственик, ќе добие 33 милиони евра, а
грчката компанија ОТЕ, сопственик на 20
отсто од акциите, 8,3 милиони евра.
Нераспределената добивка во висина од
30 отсто од добивката, односно 17,7
ЕБОР одобри два кредита за Србија
Бордот на директори на Европската
банка за обнова и развој одобри денеска
два кредита со вкупно 45 милиони евра
за финансиските институции на Србија
со намера да и помогне на српската
економија во услови на светска
економска криза.
Целта е да се обезбеди
продолжување со финансирање на мали
и средни претпријатија во Србија во
милиони евра, ќе оди на плаќање на
обврските.
Телеком на Србија, со 59,3 милиони
евра остварена нето добивка во 2008
година беше компанија со најголема
добивка во земјата. Според финансискиот
извештај за работењето на Групацијата
Телеком Србија лани ја зголемила
оперативната добивка за 77 отсто, од 126
милиони евра на 232,2 милиони.
време на недостиг од алтернативни
извори за бизнис кредитирање, се вели во
соопштение на ЕБОР.
Банката ќе обезбеди кредит од 30
милиони евра за Уникредит банка и кредит
од 15 милиони евра за Уникредит лизинг во
Србија. И двете се членки на италијанската
банкарска група Уникредит. Средствата ќе
бидат наменети за кредитирање на мали и
средни претпријатија.
КОСОВО
Злоупотреба на ЕУ-фондови?
Холандскиот европратеник Јан Мулдер соопшти дека
Европскиот парламент доставил приговор до косовските
власти во врска со сомнежите за злоупотреба на
средствата од европските фондови во Косово. Според
Мулдер, постојат сознанија дела милиони евра донирани
од земјите-членки на ЕУ биле користени за подмитување за
време на обновата на аеродромот во Приштина.
- Комисијата за буџет на Европскиот парламент поднесе
жалба, но косовските власти не посочија сомнителни
виновници за злоупотребата, ниту пак презедоа какви било
мерки, изјави Мулдер. Тој побара ЕУ да прекине да
донира помош за програмите на ОН, не само за Косово,
туку и за сите други држави, се додека не биде воведена
построга контрола на користењето на овие средства.
Лондонскиот весник Дејли телеграф објави дека ЕУ и
ОН се откажале од истрага за наводно сериозни проневери
и корупција поврзани со околу 70 милиони евра кои Брисел
ги донирал на Косово. Весникот тврди дека постојат докази
за кражби, давање мито и кршење на прописите за тендери
во активностите, кои од 1999 до 2008 година, ги
финанирала ЕУ, а ги спроведувал УНМИК.Средствата на
ЕУ наменети за економската обнова на Косово, според
Дејли телеграф, предизвикале 12 кривични дела и 27
примери на наводно кршење на прописите поврзани со
доделување договори и непотизам.

БОСНА И ХЕРЦЕГОВИНА ТУРЦИЈА

Заем од ММФ од 1,6
милијарди долари
Меѓународниот монетарен фонд
(ММФ) и Босна и Херцеговина
постигнаа договор за заем во
висина од 1,6 милијарди долари.
Заемот од ММФ е со цел да и
помогне на БиХ да се справи со
економската криза. Претходно,
ММФ соопшти дека од
балканските земји, на Романија и
на Србија и одобрила заем.
Кредитот за Романија е во висина
од 17,1 милијарди долари заем,
наменет за ублажување на
негативното влијание од падот на
приливот на капитал,
предизвикан од глобалната
финансиска криза. Заемот за
Србија е во висина од три
милијарди евра. Со овој заем
ММФ го означува стартот за
доделување на Србија и на други
финансиски ресурси за потребите
на нејзината економија.
Договор со ЕУ за изградба на дел од гасоводот Набуко
Европската унија и Турција се договорија на државите членки на ЕУ.
енергетски форум во Прага, до крајот на јуни да Еден од раководителите на чешката делегација
склучат договор за изградба на транзитен дел од посочи дека претставниците на ЕУ успеале да ја
гасоводот Набуко на турска територија. убедат Турција дека -таа ќе биде транзитна држава
На крајот на средбата беше потпишана или ќе остане вон трасата на транзит на енергетски
заедничка декларација во која се поддржуваат суровини. Тој наведе дека во перспектива преку
перспективите за проширувањето на испораките на Набуко ќе може да се доставуваат енергенси од
природен гас и нафта преку Јужниот коридор кон Средна Азија и Русија.
ГРЦИЈА
Нафта и гас од Егејското Море
Грција ќе добива нафта и гас на Егејското Море и оти најпосле истакнувајќи дека нивната цел е
од Егејското Море, пишуваат ќе се најде еден министер да го да и обезбедат на земјата
грчките весници Апогевматини и објави тоа, пишува весникот економска и геополитичка
Елефтерос. Под насловите Во Елефтерос со коментарот дека предност. Пред два месеци
натпревар по црното злато и по тој повод Хаџидакис упатил истиот министер соопшти дека
Најпосле ќе добиеме нафта од порака кон Турција, дека Грција во Грција започнале
Егејското Море, весниците го не се откажува од суверените истражувања за добивање
цитираат министерот за развој права во Егејското Море, кои нафта во заливот на
Костис Хаџидакис, кој изјавил Анкара ги оспорува. пристанишниот град Кавала во
дека Владата има план за Апогевматини информира северниот дел на Егејското Море
барање нафта и природен гас по дека Владата во Атина создала и оти инвестицијата во износ од
дното на Егејското Море. нова институционална рамка во над 155 милиони евра и се
По 35 години истражувања се врска со плановите за оценува како една од
гледа дека има нафта по дното пронаоѓање нафта и гас, најголемите за земјата.
18 берзНИК broj 73
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 11. 05. 2009

СВЕТ... ВЕСТИ...
МОБИЛНА ТЕЛЕФОНИЈА
Рекорден пад на продажбата
Продажбата на мобилни телефони во
светот, во првиот квартал од годинава падна
за рекордни 13 отсто во споредба со истиот
период лани, на 245 милиони мобилки,
покажуваат податоците на истражувачката
компанија Strategy Analytics (SA). Причината
за падот на продажбата е светската
финансиска криза, пренесува рускиот
интернет портал Lenta.ru.
Продажбата на Nokia, лидерот во секторот
на мобилните телефони, падна за 19 отсто во
првиот квартал, на 115,5 милиони телефони, и
пад на пазарното учество од 41, на 38 отсто.
Истовремено Samsung го зголеми
пазарното учество на светскиот пазар од 16
на 19 отсто, при намалена продажба од само
1 отсто.
Меѓу производителите на мобилни
телефони, кризата најмногу ја погоди
Motorola, која забележа пад на продажбата од
46 отсто, и намалување на пазарното учество
од 10 на 6 отсто. Заради ваквиот драстичен
пад на продажбата, Motorola третото место на
списокот на најголеми производители на
мобилни телефони во светот му го отстапи на
корејски LG, кој сега држи 9 отсто од
светскиот пазар. Sony Ericsson го задржа
петтото место, иако продажбата на
компанијата падна за 40 отсто, а пазарното
учество се намали од 8 на 5,9 отсто.
Apple е единствената компанија која успеа
значително да ја зголеми продажбата во
првиот квартал од годинава, продавајќи 3,8
милиони парчиња i-Phone, но и понатаму е
далеку од петте најголеми производители на
мобилни телефони. На пример, Sony Ericsson
во истиот период продаде 14,5 милиони
телефони.
ЕВРОПСКА ЦЕНТРАЛНА БАНКА
Намалување на
базната камата на
еден отсто
Европската централна банка очекувано ја
намали базната камата за 25 процентни
поени, на најниско ниво од еден отсто.
Оперативното раководство на Банката
одлучи освен референтната камата да ја
намали и маргиналната интересна стапка
на заеми за 50 процентни поени, на 1,75
отсто. Новите пониски камати на Банката
ќе почнат да важат од 13 мај.
Претседателот на Банката, Клод Трише,
се очекува да соопшти дали Банката има
намера дополнително да ја „олесни“
каматната политика во настојување да
помогне на економијата во рецесија и
банкарскиот систем во евро-зоната.

АВТОМОБИЛСКА ИНДУСТРИЈА

Фиат создава европски автомобилски гигант?!

Италијански Фиатt првпат објави дека е Фиат се соочува со неколку проблеми. Прво,
заинтересиран за купување на германски Опел, интерес за купување на Опел веќе покажа
кој е во состав на американскиот Генерал канадскиот производител на автоделови,
Моторс. Ова е најава за втората голема Magna International Inc, а на спојувањето се
аквизиција на Fiat. противат и синдикатите, кои стравуваат од
Фиат неодамна го договори влезот во намалување на бројот на вработените. Двете
Крајслер, кој веќе поднесе барање за заштитен компании сега вработуваат околу сто илјади
стечај. По спроведувањето на стечајот, Фиат би работници ширум Европа.
требало во Крајслер да поседува 20 отсто, со Прашање е и како Фиат ќе го финансира
можност за зголемување на 35 отсто. проширувањето. Компанијата веќе има долг од
Фиатовиот извршен директор, Sergio 6,6 милијарди евра, и Marchionne одбива да
Marchionne, во Берлин би требало да се вложи пари во Крајслер.
состане со претставниците на германската За 20-отстотниот дел, Фиат ја дава својата
влада, кои се заинтересирани Опел да најде технологија. Се шпекулира дека 3,3 милијарди
нов стратешки партнер и да продолжи со евра, кои му се потребни на Опел за да ја
производство. Marchionne планира да го спои преживее кризата, Фиат би можел да ги побара
автомобилскиот бизнис на Фиат со Опел и од германската влада. Веста дека Фиат е
Крајслер во нова компанија, која би имала заинтересиран за купување на Опел го
промет од околу 80 милијарди евра годишно. поттикна растот на акциите на Фиат за повеќе
Marchionne смета дека Фиат може да ја од седум отсто (7,1% ма берзата во Милано).
преживее кризата во автомобилската Растот го пратеа и другите производители на
индустрија само ако го зголеми производството автомобили, па во Франкфурт Порше порасна
од денешните 2,2 милиони автомобили за 1,9%, Дајмлер 1,2%, a БМВ 1%, додека на
годишно на пет до шест милиони. Париската берза акцијата на Пежо порасна за
Меѓутоа, планот на извршниот директор на 3,5%.

Кеш за стари возила
Американскиот претседател Барак Обама и
членовите на Конгресот постигнаа договор за
предлогот на новиот закон, популарно наречен кеш за
стари возила, кој би требало да ја стимулира
продажбата на возилата во САД, која опадна на
најниско ниво во последниве 30 години. Според
едногодишниот план, кој го формулираа членовите на
Претставничкиот дом на Конгресот, сопствениците на
старите возила што трошат многу гориво, ќе добијат
ваучер во вредност до 4.500 долари, доколку одлучат
своите стари возила да ги заменат за нови со помала
потрошувачка.
Американскиот производител на автомобили
Крајслер понуди и до 6.000 долари попуст на своите
возила во мај, во обид да ја подобри продажбата во
период на реструктуирање.
ЧЕЛИЧАРНИЦА КОРУС
Најави за нови отпуштања
Британскиот производител на челик
Корус соопшти дека ќе го конзервира
својот погон во Тисајд во североисточна
Англија, најавувајќи дека тоа ќе значи
отпуштање на дополнителни две илјади
работници. Претставник на компанијата
изјави дека таквото решение е неизбежно,
откако завршија договорите со четири
странски купувачи на челик.
Корус пред тоа најавуваше можност за
развој на нивниот погон во местото Редкар
во Тисајд, но сега објаснува дека тоа
можело да се реализира само доколку
бидат продолжени договорите со
странските нарачатели.
Оваа компанија претходно веќе најави
дека ќе укине 3.500 работни места низ
земјите во светот каде има свои погони и
фабрики, како и уште 2.500 во Велика
Британија.
Конзервирањето на фабриката во
Редкар и отпуштањето на работниците се
објаснува со големата криза во која се
наоѓа индустријата на челик, не само во
земјата, туку и низ целиот свет,
предизвикана од намалувањето на
побарувачката и од падот на цената.
 Data 11. 05. 2009
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
СВЕТ... ВЕСТИ...
ТОТАЛ
Пад на профитот од 35 отсто
Третата по големина нафтена компанија
во Европа, француската Тотал, соопшти
дека во првото тримесечје забележала
пад на профитот од 35 отсто, како
последица на намалувањето на
побарувачката на тој енергенс,
предизвикано од глобалната рецесија, а
со тоа и поевтинување на суровата
КАРЛСБЕРГ
Продажбата на пиво зголемена за 34 отсто
Данскиот производител на пиво
Карлсберг речиси за двапати ја зголеми
оперативната добивка во првиот
квартал, во споредба со една година
порано. Оперативната добивка изнесува
105,80 милиони евра, за разлика од
52,09 милиони евра остварени во истиот
период лани. Исто така, во првите три
месеци пораснаа и приходите и тоа за
broj 73
нафта. Во соопштението се наведува
дека Тотал во првите три месеци од
2009 година остварила профит од 2,1
милијарда евра за разлика од 3,25
милијарди евра во истиот период лани,
додека аналитичарите
очекуваа заработка од две милијарди
евра.
25 отсто, на 1,58 милијарди евра на
годишно ниво. Компанијата истовремено
оствари и нето загуба од 21,21 милиони
евра.Продажбата на пивото Карлберг е
зголемена за 34 отсто, а зголемено е и
пазарното учество ов Азија и источна
Европа. Карлберг е присутен на преку
150 пазари, а лани продаваше по 103
милиони шишиња пиво дневно.
берзНИК
19
ЕУ
Препорака за скратување
на работното време
Лидерите на ЕУ им препорачаа на претпријатијата да ја
разгледаат можноста за скратување на работното време,
што би требало да го намали бранот отпуштања за време
на економската криза.
Зачувувањето на работните места по пат на
привремено скратување на работното време е една од
шесте препораки за кои Унијата се договори со
претставниците на работодавците и синдикатите на
самитот за вработување во Прага.
Скратувањето на работното време, сепак, не значи дека
работниците нема да доаѓаат на работа. Во текот на еден
или два работни дена во седмицата би можеле да бидат
посветени на дополнително образование или курсеви за
преквалификација, кои би ги плаќала државата.
Проценето е дека во целата ЕУ таквиот систем би можел
да зачува еден милион работни места.
Во 27-те држави на Унијата, бројот на невработени во
март е зголемен за 626.000, на 20,15 милиони, што
сочинува 8,3 проценти од работната сила.

МЕДИУМИ
Глобалната криза ги
погоди и западните
медиуми
Европските и американските медиуми се
тешко погодени од глобалната економска
кризата, поради што медиумските компании се
принудени значително да ги намалат
трошоците за да опстанат на пазарот во
услови на намалени приходи од рекламите.
Германската медиумска групација РТЛ
соопшти дека оваа година ќе има значително
помал профит отколку во 2008 година и
поради тоа ќе мора да ги намали трошоците
во сите телевизиски и радио станици кои ги
поседува низ цела Европа.
Шпанскиот Телесинко, кој е во сопственост
на италијанскиот Медиасет, во првиот квартал
од оваа година забележа пад на профитот од
64 отсто, како последица од значително
намалените приходи од реклами, поради
рецесијата и зголемената невработеност низ
цела Европа.
Во последните три месеци проценето е дека
цената на огласување опадна за 20 отсто.
Во слична ситуација се наоѓаат и
американските медиуми. Сенаторот од
Масачусетс, Џон Кери предложи Владата да
воведе даночни олеснувања за весниците во
САД или да им дозволи да работат како
непрофитни организации. Тој рече дека
американскиот Конгрес би требало да им
помогне на медиумските компании, изразувајќи
стравување дека поради кризата би можел да
биде затворен весникот Бостон Глоб од
Масачусетс.
Весникот привремено го избегна
затворањето така што е постигнат договор со
најголемиот синдикат да се намалат
трошоците, но тоа нема да ги избрише
загубите кои веќе се направени. Кери смета
дека не смее да се дозволи згаснување на
битни весници, затоа што без нив ќе има
помалку истражувачко новинарство.
АДИДАС
Рекорден пад на добивката
Вториот најголем светски производител на
спортска облека и опрема Адидас објави дека
добивката во првиот квартал од годинава, во
споредба со истиот период лани, е падната за
дури97%, од 169 милиони евра на само пет
милиони.
Намалената побарувачка и трошоците на
преструктуирање на американскиот Рибок, кој
Адидас го купи во 2006 година, целосно го
изедоа профитот на Адидас, што е под сите
очекувања на аналитичарите.
Продажбата падна за два отсто, на 2,57
ВЕНЕЦУЕЛА
Почна запленувањето на имотот на
нафтените компании
Истиот ден кога национално собрание
на Венецуела го донесе законот со кој се
овозможува запленување на имотот на
некои нафтени компании, претседателот
Хуго Чавес веднаш почна со
спроведување на законот, пренесуваат
американските медиуми.
По неодамнешните судири меѓу
венецуелската нафтена компанија
Петролеос де Венецуела ЦА и домашните
и странски служби кои на компанијата и
помагаат во вадењето нафта, Петролеос
UBS
Загуба од 1,32 милијарди евра
Иако во првите три месеци од годинава
расположението ан пазарите се подобри,
тргувањето со сложените финансиски
производи и понатаму е неликвидно,
поради што UBS во првиот квартал
работење со загуба од 1,32 милијарди
евра.
милијарди евра. Адидас не очекува подобрување
на ситуацијата во наредните неколку месеци, но
компанијата очекува значително подобри
резултати во втората половина од годината, кога
трошоците ќе се намалат, а ќе се зголеми
продажбата пред Светското фудбалско
првенство во 2010 година. Извршниот директор
на Адидас, Herbert Hainer, најави укинување на
регионалните канцеларии во Европа и Азија,
затворање на делови од трговијата и
консолидирање продажбата на големо, што ќе ги
намали трошоците за 100 милиони евра.
де Венециуела ЦА ќе почне со заплена
на 300 чамци, десетина пристаништа и
друга транспортна инфраструктура на
западот на земјата, на езерото
Маракаиба.
Според усвоениот закон, државната
нафтена компанија може кооперантите да
ги преземе без вообичаената
експропријациска постапка, а заедно со
имотот ќе се преземат и околу 8.000
работници.
Швајцарскиот банкарски гигант UBS
предупреди дека во наредните месеци ќе
мора да ги зголеми резервациите за
ризиците поврзани со ненаплатливите
кредити. Инаку, UBS уште во април најави
дека за првиот квартал очекува загуба во
тој износ, а најави и 8.700 откази.
20 берзНИК broj 73
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 11. 05. 2009

1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
Последниот владин пакет мерки уште не е ниту
на почетокот од имплементацијата, а бизнисмените
веќе бараат нови мерки за пребродување на
кризата. Имено, бизнис-заедниците сфатија дека е
крајно време од власта да побараат директни
мерки за зачувување на секое работно место.
Всушност, присуството на вицепремиерот Зоран
Став-рески на седницата на Управниот одбор на
Стопанска комора, каде претседателот Бранко
Азески му ги предочи мерките кои се од итно
значење за одржување на дел од стопанските
субјекти и за зачувување на секое работно место,
денес се најзастапени во печатените медиуми
-Субвенции од 30 евра за секој
вработен во текстилната и во кожарската
индустрија, за да се спречат отпуштањата во овие
две клучни трудоинтензивни гранки, каде што
поради кризата се преполови производството и
бројот на работниците - е конкретното барање кое
бизнис-мените од Стопанската комора на
Македонија му го упатиле на вицепремиерот Зоран
Ставрески на вчерашната средба
Половина од текстилните и од кожарските капаци-
тети веќе се пожалија дека не ги обновиле
договорите со странските партнери. Тоа значи дека
допрва ќе се намалува бројот на вработени во овие
фирми. -Имаме конкретни бара-ња кои се
однесуваат на трудоинтензивните гранки, Владата
да даде субвенција од 30 евра по вработен. Бараме
да се одложи примената на воведување на некои
еколошки инвес-тиции, особено во металургијата.
Барањата се формулирани и се наоѓаат пред
Владата, изјави по средбата претседателот на СКМ,
Бранко Азески.
Паралелно со стопанствениците, помош бараат и
угостителите. Здружението на хотели, ресторани и
кафетерии на Македонија (ХОТАМ) уште еднаш
побара од Владата намалување на стапката на
данокот на додадена вредност (ДДВ) за
угостителството.
ХОТАМ како аргумент на своја страна ја наведува
вчерашната одлука на министрите за финансии на
земјите на Европската унија да им дадат можност
на членките да ја намалат стапката на ДДВ за
храната и пијалаците во рестораните. ЕУ оваа
препорака ја донесе како мерка за уб-лажување
ефектите од економската криза ХОТАМ соопшти
дека во повеќе наврати побарал од маке-донската
влада намалување на стапките на ДДВ за угос-
тителството, што засега останало без одговор и
изрази надеж дека Македонија ќе го следи
примерот на Европската унија.
- Дневник пренесува дека Владата неделава
повторно ќе побара да повлече 77 милиони евра од
вкупната квота на земјава во Меѓународниот
монетарен фонд, но се’ уште нема да бара
аранжман. Ова вчера го најавил мини-стерот за
финансии Трајко Славески, кој од денеска до
крајот на наредната недела ќе преговара со
мисијата на ММФ.Монетарците од денеска ќе имаат
средби во Владата и во Народната банка на
Македонија.
Предводена од новиот шеф на ММФ за Македонија,
Вест Мек-Гру, мисијата ќе ја проверува состојбата
со буџетската каса во првите четири месеци
годинава, детаљно ќе ги разгледа предложениот
ребаланс на буџетот и новите владини проекции за
економскиот раст. Фондовците ќе ги скенираат и
политиките на НБМ и состојбите во банкарскиот
сектор.
Денес ќе читатe и што мислат првите луѓе за
воведувањето на интернетот во руралните
краишта. - Бесплатниот безжичен интернет за
македонските села, кој вчера го најави Владата,
воопшто не е приоритет. Жителите се сиромашни,
немаат услови за работа и веќе одамна мигрираат
кон градовите. Селата немаат асфалтиран пат,
голем дел од нив немаат чиста вода за пиење ниту,
пак, фекална канализација.Според екс-
претседателот на ЗЕЛС, Андреј Петров, нема
потреба Владата сега да троши пари за безжичен
интернет за мал број заинтересирани во
македонските рурални општини.
- УСАИД уште пред три-четири години обезбеди
безжичен интернет за над 500 училишта и во
градовите и во селата. Луѓето таму живеат со
септички јами и немаат основни услови за живот.
Лошо се поврзани со градовите, а онаму каде што
има асфалтиран пат, сега веќе е разјаден од снегот
и солта. Затоа приоритет за развојот на руралните
07.05.2009 g. ЧЕТВРТОК
средини не е безжичниот интернет, туку
инфраструктурни објекти како изградба на
патишта, водовод, фекална канализација - изјави
Петров.За разлика од него, градо-началникот на
Општина Конче, Стојан Лазарев, смета дека
подобро од ова не можеше да биде.
- По берзанското сивило, Македонската берза за
хартии од вредност се разбуди пролетно, објави
Вечер.- Продажбата на Мермерниот комбинат од
Прилеп драстично го зголеми берзанскиот промет
во април и тој во однос на март порасна за 314
проценти. На пазарот на капитал свртени беа 1,5
милијарди денари или околу 24,7 милиони евра, во
околу 3.000 трансакции и просечен дневен промет
од 16, 7 милиони денари. Според месечниот
статистички билтен, на Берзата зголемена е за 7,1
проценти и вкупната пазарна капитација на
хартиите од вредност...
-Вчера, преку блок-трансакција на Македонска
берза вчера беше продадена Сигма за шест
милиони евра. Нов сопственик на оваа
осигурителна компанија е австриската фирма
Винер штедиш. Се истргуваа вкупно 403.400
обични акции, по цена од 913 денари, односно 14,8
евра. Тоа претставува 100 отсто од основната
главнина на друштвото. Досегашен сопственик на
домашната компанија беше Сигма од Албанија, а
нејзин доминантен сопственик, пак, Австријците.
Денешните изданија на македонскиот печат прене-
суваат и дека Владата ќе го изнесе својот став за
спорот со ЕВН Македонија за два дена. -Владата
води континуиран дијалог со ЕВН, остварени се
бројни средби со раководството на компанијата од
Австрија и разговарано е за сите отворени
прашања... Во текот на следниве денови Владата
ќе излезе со поконкретни ставови околу
отворените прашања во врска со спорот меѓу ЕЛЕМ
и ЕВН-Македонија иако директно не сме странка во
спорот. Ќе имаме став за овие прашања и за
другите обврски од купопродажниот договор, пред
се обврската за вложување на ЕВН во земјава. Со
владините ставови ќе ја запознаеме јавноста преку
прес-конференција - вели вицепремиерот
Ставрески.

2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI

1. ДРЖАВНИТЕ СУБВЕНЦИИ СПАС ЗА ТЕКСТИЛЦИТЕ (*****)
2. ВЛАДАТА ЈА СМИРУВА ТОПКАТА СО ЕВН (****)
ДНЕВНИК с.7 СТАВРЕСКИ: ЗА ДВА ДЕНА ВЛАДИН СТАВ ЗА СПОРОТ CO ЕВН-
с.6 ДРЖАВНИТЕ СУБВЕНЦИИ СПАС ЗА ТЕКСТИЛЦИТЕ МАКЕДОНИЈА
с.6 МИСИЈАТА НА ММФ ОД ДЕНЕСКА ВО ЗЕМЈАВА с.7 КОМУНИКАЦИЈА СО ФЕЈСБУК
с.6 ВЛАДАТА ФОРМИРА СТАВ ЗА ЕВН
с.6 „КЈУБИ” ЈА ОСПОРИ ПРОДАЖБАТА НА МХК „ЗЛЕТОВО” ВРЕМЕ
с.7 „ВИНЕР ШТЕДИШ” ЈА КУПИ „СИГМА”
с.7 БЕРЗАТА БЕЗ КОМПАС

БИЗНИС с.7 ОДДЕЛНИ ГРАНКИ СО ОДДЕЛНИ МЕРКИ

с.3 ВЛАДАТА ДО ПЕТОК ЌЕ СЕ ИЗЈАСНИ ЗА СПОРОТ ЕЛЕМ - ЕВН ВЕСТ
с.3 НА СТОПАНСТВОТО МУ СЕ НЕОПХОДНИ ДОПОЛНИТЕЛНИ СУБВЕНЦИИ
с.3 CТАВРЕВСКИ: ХАСАП ОД 2010 И ОФИЦИЈАЛНО ЌЕ СЕ СТАВИ ВО
с.8 СТОПАНСКА БАНКА БИТОЛА СО НАМАЛЕНА ДОБИВКА ФУНКЦИЈА
с.8 НАМАЛЕНИ ПРИХОДИТЕ ОД РАБОТЕЊЕТО НА „МАКПЕТРОЛ” с.6 И BЛАДАТА ЌЕ КАЖЕ КОЛКУ ИНВЕСТИРАЛА ЕВН
с.8 РЕАЛИЗИРАНИ БЛАГАЈНИЧКИ ЗАПИСИ ОД 1,6 МИЛИЈАРДИ ДЕНАРИ с.7 ЌЕ ИМА НОВ ПАКЕТ АНТИКРИЗНИ МЕРКИ
с.9 ИСТРГУВАНИ АКЦИИТЕ НА „СИГМА” ЗА 368,4 МИЛИОНИ ДЕНАРИ
НОВА МАКЕДОНИЈА
УТРИНСКИ ВЕСНИК с.9 СТАВРЕСКИ ВЕТУВА МАКРОЕКОНОМСКА СТАБИЛНОСТ
с.4 ЕЛЕМ ДОСЕГА ДОБИЛА 9,4 МИЛИОНИ ЕВРА ОД ЕВН с.9 ВЛАДАТА ЈА СМИРУВА ТОПКАТА СО ЕВН
с.7 МИСТЕРИЈАТА СО ТОПИЛНИЦА ПРОДОЛЖУВА с.9 АВСТРИСКИ „ВИНЕРШТЕДИШ” ЈА КУПИ „СИГМА”
с.8 БИЗНИСОТ БАРА ДИРЕКТНИ СУБВЕНЦИИ ОД ВЛАДАТА
ШПИЦ.
с.8 „СИГМА” ПРОДАДЕНА ЗА 6 МИЛИОНИ ЕВРА 10 „ИНГРА” ОТПУШТА РАБОТНИЦИ?
с.9 ЕК НЕ ВИДЕ МОНОПОЛ ВО НАШИТЕ ТЕЛЕКОМУНИКАЦИИ с.10 СТОПАНСТВЕНИЦИТЕ ЈА ПОДДРЖАА ВЛАДАТА И ПОБАРАА ПОМОШ
ВЕЧЕР с.10 „СИГМА” ПРОДАДЕНА
с.5 СИГМА ПРОДАДЕНА ЗА 6 МИЛ. ЕВРА
с.10 ПРЕТПРИЕМАЧИТЕ УЧАТ ЗА ЕВРОПСКИТЕ ПАРИ
с.6 ПРОЛЕТНО БУДЕЊЕ НА БЕРЗАТА
с.11 ЗЕЛЕНИОТ КАРТОН ОСТАНУВА
с.7 ЗА КОЖАРЦИТЕ И ТЕКСТИЛЦИТЕ ПО 30 ЕВРА СУБВЕНЦИИ
с.11 HA ВЛАДАТА И СВЕТНА
 Data 11. 05. 2009
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
ММФ во Македонија. Посетата на мисија на
Фондот, чија цел е скенирање на економската
состојба и размена на идеи за фискалната и
монетарната политика со надлежните
институции, -топ вест во денешните весници.
Мисијата ќе ја проверува состојбата со
буџетската каса, ќе ги разгледа предложениот
ребаланс на буџетот и новите владини проекции
за економски раст, а ќе се разгледуваат и
политиките на НБМ и состојбите во банкарскиот
сектор. Новиот шеф на Мисијата, Вес Мек Гру, се
сретна со гувернерот на НБРМ, а планирана е
средба и со министерот за финансии, Трајко
Славески, и со други претставници на Владата.
Се претпоставува дека Владата ќе побара да
повлече 77 милиони долари од вкупната квота
на земјава во ММФ, пари кои можат да се земат
без склучување аранжман со Фондот.
Министерот за финансии веќе најави дека,
доколку е неопходно, за да се избегне
девалвација на денарот, земјава ќе склучи
аранжман со ММФ.
Во врска со ММФ, весниците го пренесуваат и
најновото соопштение од Фондот, дека во
априлскиот извештај ги преценил потребите за
финансирање од странство на некои земји од
источна Европа, поради двојно пресметување и
најави дека ќе ги поправи податоците. Станува
збор за табелата што ММФ ја вклучил во
Извештајот за глобална финансиска стабилност,
објавен на 21 април, а покажа дека голем број
источноевропски држави имаат огромни
финансиски потреби.
Денешните весници ги пренесуваат податоците
од Државниот завод за статистика, според кои
во првите три месеци од годинава македонскиот
извоз речиси се преполовил во однос на истиот
период лани. Поточно, извозот на земјава се
намалил за 43,3 отсто во однос на истиот период
2008 година, додека намалувањето на увозот е
речиси двојно пониско, за 27,8 проценти.
Најголемо учество во извозот имаат производите
од железо и челик и облеката, а во увозот се
суровата нафта, електричната енергија и
моторните возила. Пад бележи и обемот на
broj 73
стоковната размена на Македонија со странство,
и тоа за 33,5% во првите три месеци од
годинава. Во исто време продолжува
драматично да расте трговскиот дефицит на
земјава во надворешната размена со странство.
Само за првите три месеци од годинава,
трговскиот дефицит достигнал 620 милиони
долари.
Македонската економија годинава ќе забележи
пад од 1,3 отсто, по минатогодишниот раст од
пет проценти. Оваа процена ја даде Европската
банка за обнова и развој, додавајќи дека
македонската економија во 2010 ќе порасне за
0,8 проценти. Главни ризици за земјите во
регионот годинава ќе бидат намаленото
кредитирање и зголемената невработеност.
Надминувањето на проблемите ќе биде тешко
без надворешно или внатрешно задолжување,
оценува ЕБРД.
Во фокусот на интересот на печатените медиуми
и натаму се односите меѓу ЕЛЕМ и ЕВН.
Државната компанија ЕЛЕМ вчера ја обвини ЕВН
- Македонија дека во изминатиов период
успеала да наплати дел од спорните побарувања
преку исклучување на државни институции,
болници и цели населби од дистрибутивниот
систем со цел да ги дисциплинира должниците
да си ги платат старите побарувања. Според
директорот на ЕЛЕМ, Влатко Чингоски,
дистрибутивната компанија не била продадена
со долгови, туку со побарување од 220 милиони
евра, за што биле запознаени и Австријците. Од
ЕВН-Македонија пак, остро ги осудуваат
изјавите на Чинговски и тврдат дека
компанијата нема никаков долг кон Електрани
на Македонија, бидејќи на ЕЛЕМ му должеле
граѓаните.
Владата нема да го намали данокот на додадена
вредност од 18 на пет отсто за храната и
ноќевањата за туристите како што бараат
туристичките работници. Наместо со тоа,
туризмот ќе се унапредува со државни
субвенции за туристичките оператори, кои ќе
носат странци во земјава. Ова е предвидено во
петгодишната стратегија за туризам што ја
берзНИК
21
08.05.2009 g. ПЕТОК
промовираше Министерството за економија. Од
државниот буџет ќе се издвојуваат пари и за
престој на странски новинари кои потоа би
пишувале за туристичките потенцијали на
Македонија, како и за престој на странски тур-
оператори, кои ќе ја стават земјава во своите
понуди. Главен акцент во стратегијата е ставен
врз развојот и промоцијата на алтернативниот
туризам, како што е културниот, историскиот,
селскиот, спортскиот, банскиот, конгресниот.
По подолго време, оптимистички вести од
Берзата. Македонскиот берзански индекс на
десетте најликвидни компании на вчерашното
тргување имаше неверојатен скок од 6,83 отсто.
Најголем придонес имаа акциите на Макстил,
кои пораснаа за 10,3 отсто, и акциите на Гранит
со раст од 9,54 отсто, за кои беше последен ден
за тргување со право на дивиденда. Индексот на
јавно поседуваните друштва остана без
промени, а индексот на обврзниците забележа
благ раст од 0,03 отсто. Инаку, вчера беше
остварен вкупен промет од 22,7 милиони
денари. Најголемо учество имаа обврзниците од
осмата емисија со 6,3 милиони денари промет и
акциите на ЗУМ Скопје, кои направија промет од
5,7 милиони денари (околу 900 илјади евра). Од
вкупниот дневен промет, 15,1 милиони денари
се реализираа на официјалниот пазар, каде што
обврзниците пак имаа најголемо учество, а на
редовниот пазар се реализира остатокот од 7,5
милиони денари, кој се оствари од 24
трансакции.
Македонски телеком и Т-Мобиле Македонија во
првиот квартал од годинава ги зголемиле
приходите во однос на истиот период лани за
осум милиони евра. Двата оператори оствариле
вкупен приход од 70,8 милиони евра, од кои
38,9 милиони евра, или приближно исто како и
лани, се добивка пред оданочување. Притоа,
Македонски телеком има приходи повисоки за
само 1,5 милиони евра, а кај мобилниот
оператор приходите изнесуваат 36,8 милиони
евра, што е повеќе за 21,4 насто во однос на
ланските први три месеци.

2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI

1. МИСИЈА НА ММФ ЌЕ ЈА СКЕНИРА МАКЕДОНИЈА (*****)
2. НОВ ЧИН ОД ВОЈНАТА МЕЃУ ЕЛЕМ И ЕВН (****)
ДНЕВНИК
с.5 ТОПИЛНИЦАТА ТРУЕ И КОГА НЕ ЧАДИ
с.7 УНИ БАНКА ВО ПОЗИТИВА
с.7 ВЛАДАТА ПОД ДИПЛОМАТСКИ НАПОН
с.9 ДИВИДЕНДИТЕ ЈА ЖИВНАА БЕРЗАТА
с.11 ММФ ГО ЗГРЕШИ ИЗВЕШТАЈОТ ЗА ИСТОЧНА ЕВРОПА
с.11 ЕБОР ПРЕДВИДЕ РЕЦЕСИЈА ВО МАКЕДОНИЈА ВО 2009 ГОДИНА
БИЗНИС
с.3 „ТЕЛЕКОМ“ И „Т-МОБИЛЕ” СО ЗГОЛЕМЕНИ ПРИХОДИ
с.3 НОВИОТ ШЕФ ВЕС МЕК ГРУ ЌЕ ГИ СКЕНИРА СОСТОЈБИТЕ
с.3 СИМ КАРТИЧКА ОД 190, СО РАЗГОВОРИ ЗА 250 ДЕНАРИ
с.3 ИЗОСТАВЕНА СОЦИЈАЛНАТА КОМПОНЕНТА
с.11 ФЛЕКСИБИЛНОСТА НА ЕКОНОМИЈАТА - ПРЕСУДНА ЗА СПРАВУВАЊЕ
СО КРИЗАТА
с.12 ЗГОЛЕМЕН БРОЈОТ НА БЛОКИРАНИ СМЕТКИ ВO ПЛАТНИОТ ПРОМЕТ
с.13 МБИ-10 ДОЖИВЕА CКОК ОД 6,83 ПРОЦЕНТИ
УТРИНСКИ ВЕСНИК
с.3 НОВ ЧИН ОД ВОЈНАТА МЕЃУ ЕЛЕМ И ЕВН
с.8 HE ОДБЕГНУВААТ ЛИ СВЕТСКИТЕ КРЕДИТОРИ?
ВЕЧЕР
с.5 МАКЕДОНСКАТА ЕКОНОМИЈА ЌЕ ПОЧНЕ ДА РАСТЕ В ГОДИНА
с.6 ЕКСПРОПРИЈАЦИЈАТА НА ЗЕМЈИШТЕТО HE Е ЗАВРШЕНА
с.6 ПРИПЕЈД НОВИНИ
с.7 СТРУЈНА КРИЗА BO ОДНОСИТЕ МЕЃУ ЕЛЕМ И ЕВН
с.7 ТЕЛЕКОМ И Т-МОБИЛЕ СО ПРИОХОД ОД 71 МИЛ.ЕВРА
ВРЕМЕ
с.6 ВАШИНГТОН ЈА ЧЕКА ОЦЕНКАТА ЗА ЕКОНОМИ-ЈАТА
с.6 ТРГОВСКИОТ ДЕФИЦИТ 620 МИЛИОНИ ДОЛАРИ
с.6 МАКЕДОНИЈА НЕМА ДА ЧЕПНЕ ОД ПАРИТЕ НА ЕБОР
с.7 ПОТРОШЕНИ 31 МИЛИОН ЕВРА ШТО ГИ НЕМА
с.7 СПОРОТ СО ЕВН ЌЕ ГИ ЗАКОПА ИНВЕСТИЦИИТЕ
ВЕСТ
с.3 НОСНАТА НОГА НА MAT ЌЕ СЕ МEНУВA ВO БЕЛ-ГРАД
с.8 МЕК ГРУ ДОАЃА СО НОВИ ИДЕИ ЗА МАКЕДОНСКАТА ЕКОНОМИЈА
НОВА МАКЕДОНИЈА
с.8 ИЗВОЗОТ НАМАЛЕН ЗА 43,3 ОТСТО
с.8 МИСИЈА НА ММФ ЌЕ ЈА СКЕНИРА МАКЕДОНИЈА

с.6 КРИЗА ВО КОНФЕКЦИЈАТА „МОДА” с.9 ЧИНГОСКИ: ЕВН ГИ ЗЕДЕ ПАРИТЕ ОД ГРАЃАНИТЕ, НО НЕ МУ ГИ ВРАТИ НА ЕЛЕМ

с.7 ММФ, СЕПАК, ДОЈДЕ ВО ЗЕМЈАВА с.9 ПРЕТПРИЕМНИШТВОТО ТРЕБА СЕ УЧИ ОД МАЛИ НОЗЕ
с.7 БЕРЗАТА ЖИВНА
ШПИЦ
с.7 ЕБРД: ПАД НА МАКЕДОНСКИОТ БДП ОД 1,3 ОТСТО с.8 ЧИНГОВСКИ ЖЕСТОКО ГO БРАНИ ДРЖАВНИОТ КАПИТАЛ
с.7 СЕ ПРЕПОЛОВИ МАКЕДОНСКИОТ ИЗВОЗ с.8 МОНЕТАРЦИТЕ СЕ ИНТЕРЕСИРААТ ЗА ДЕФИЦИТОТ
22 берзНИК broj 73
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 11. 05. 2009

1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
Ставот на Владата кон спорот помеѓу ЕЛЕМ и
ЕВН, изнесен на вчерашната прес конференција,
топ вест во денешните весници. Владата
целосно ги исполни сите обврски од
купопродажниот договор за ЕСМ кон ЕВН, а
ревизорскиот извештај на Ернст енд Јанг за
висината на инвестициите на ЕВН Австрија во
Македонија покажува дека странскиот
инвеститор нема инвестирано ниту едно евро,
истакнаа вицепремиерот Зоран Ставрески и
министерот за економија Фатмир Бесими. -ЕВН
Македонија во првите две години инвестирала
23,9 милиони евра, а парите се од наплатата од
македонските потрошувачи, вели вице-
премиерот Зоран Ставрески. Ставрески дополни
дека Вла-дата сака пријателски да го разреши
спорот со ЕВН, но потенцира и оти за
неисполнувањето на обврските во купо-
продажниот договор се предвидени пенали, за
чија висина е надлежен Арбитражниот суд во
Лондон.
ЕВН Македонија го објави на својата интернет
страница ревизорскиот извештај подготвен од
независната ревизорска куќа КПМГ, како и
целосната документација во однос на
направените инвестиции во износ од 108,9
милиони евра во изминатите три години. КПМГ е
назначен во купо-продажниот договор, и од ЕВН
и од Владата, како независен ревизор да го
ревидира исполнувањето на обв-рските и да го
издаде извештајот за исполнување на сбврската
за инвестирање, кој дава целосна и точна слика
за направе-ните инвестиции во изминатите три
години. Извештајот исто така ги покрива и ги
интегрира забелешките на Ернст и Јанг и беше
доставен до соодветните владини институции.
Многу странски инвеститори се заинтересирани
да вложат во Македонија, но се двоумат затоа
што инвес-тициската клима во земјата се уште
не е оптимална. Потре-бно е подобрување на
законите и јасност на регулативата, со што на
инвеститорите ќе им се гарантира сигурност.
Ова го пренесуваат печатените медиуми од
вчерашната конференција Европски ден на
претприемачот, која се одржа во Скопје.
Учесниците на конференцијата истакнаа дека
земјава постигнала напредок во претпри-
емништвото, но треба уште многу напор за
малите и средните претпријатија да го достигнат
вистинскиот потенцијал. Евроамбасадорот Ерван
Фуере ги пофали владините мерки за излез од
кризата, како и поедно-ставувањето на
административните процедури за водење
бизнис, но смета дека намалувањето на бројот
на инвестиции во земјава не е само резултат на
кризата, туку и на актуелната законска
регулатива.
И покрај глобалната финансиска криза и про-
блемите во Македонија, странските инвеститори
присутни во земјава ќе продолжат со своите
инвестиции. Ова го пока-жува анкетата што ја
спровела Унијата на германските ко-мори за
индустрија и трговија во соработка со Маке-
донско-германско стопанско здружение
направена во пери-одот февруари-март,
годинава, каде покрај Македонија биле
опфатени и Србија, Црна Гора, Албанија и
Косово, инфо-рмираат весниците. Членките на
Македонскогерманско стопанско здружение не
се многу оптимистички расположени дека
нивната деловна положба годинава ќе се
подобри, дури 28 проценти оцениле дека ќе се
влоши. Минатата година дури 67 проценти од
анкетираните фирми сметаа дека ќе им се
подобри деловната положба во земјата, а
годинава за такво нешто размислуваат само
третина од нив.
Весниците информираат и дека првиот воз кон
Албанија ќе тргне за шест години. Co
вчерашното потпи-шување на договорот за
изработка на идеен проект за железничка пруга
од Кичево до границата со Албанија започна
реализацијата на долгонајавуваниот проект за
железничко поврзување меѓу Македонија и
Албанија, како дел од Коридорот 8. Проектот е
дел од Програмата на Вла-дата за инвестиции во
инфраструктурата, вредна 8 мили-јарди евра.
На тендерот како најповолен изведувач е
09.05.2009 g. САБОТА
избрана фирмата Евротранс Проект од Бугарија.
Изработката на студијата ќе чини 840 илјади
евра и ќе се финансира со пари од Буџетот. За
таа намена половина милион евра се обезбедени
со Буџетот за годинава, а исто толку ќе бидат
одвоени и за 2010 година.
Состојбата во македонската економија
драстично се влошува. Извозот е речиси
преполовен, a трговскиот дефицит само за
првите три месеци од годинава достигна ниво од
дури 620 милиони долари. Само драстично
штедење и скапи странски кредити, со кои ќе се
покријат финан-сиските дупки, се спас за
Македонија, сметаат дел од еко-номските
експерти во земјава и сугерираат на Владата да
се однесува, за да успее да ја преброди тешката
ситуација, во која се наоѓа домашната
економија. За тоа кој е виновен што
македонскиот извоз падна за дури 43,3
проценти во првиот квартал од годинава во
однос на истиот период лани, мислењата се
поделени. Првите сметаат дека кризата е главен
виновник и оти нашите власти, и да сакале, не
може-ле да ги сменат состојбите. Вторите, пак,
имаат мислење дека Владата можела да го
ублажи ударот врз метало-преработувачката
индустрија, со директна помош на овој сектор,
кој е главен извозник, така што намалувањето
на извозот немало да биде толку драматично.
Државата од прилепскиот Тутунски комбинат
презеде 45 милиони евра долгови, со што стана
доминантен сопственик на претпријатието. Од
фабриката за цигари државата презела
1.700.665.812 денари долгови, додека од ДОЕЛ
Тутун долговите што се преземени изнесуваат
1.015.427.572 денари.
Во писменото соопштение до јавнос-та,
потпишано од претседателот на собранието
Атанас Гага-лески се вели дека овие мерки биле
преземени во согласност со законот за
претворање на побарувањата на Република
Македонија по основа на јавни давачки во
траен влог.

2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI

1. ВЛАДАТА ГО РАЗГОРУВА НАПАДОТ ПРОТИВ ЕВН (*****)
2. СЕ ПОДГОТВУВА ПРУГАТА КАН АЛБАНИЈА (****)

ДНЕВНИК ВРЕМЕ
с.7 СТАВРЕСКИ: ЕВН НЕ ИНВЕСТИРАЛА НИТУ ЕВРО
с.7 НЕЈАСНИТЕ ЗАКОНИ ГИ БРКААТ СТРАНСКИТЕ ИНВЕСТИТОРИ с.5 УВОЗОТ ЌЕ ГИ НАМАЛИ ПЛАТИТЕ И ЌЕ ГИ ЗГОЛЕМИ КАМАТИТЕ
с.9 МОШЕ БАУМ ЗАМИНА ОД „СВЕДМИЛК” с.6 САМО АКТИВЕН СТЕЧАЈ МОЖЕ ДА ГИ СПАСИ СТОЧАРИТЕ
с.9 ВОЗОТ ЗА АЛБАНИЈА ЌЕ ТРГНЕ ВО 2015 с.6 СЕ ПОДГОТВУВА ПРУГАТА КАН АЛБАНИЈА
УТРИНСКИ ВЕСНИК с.6 ВЛАДАТА ТРЕБА ДА НЕ БРАНИ
с.4 ВЛАДАТА ГО РАЗГОРУВА НАПАДОТ ПРОТИВ ЕВН ВЕСТ
с.4 ВРАБОТЕНИТЕ ОД „МАВРОВО” СИ ГИ БАРААТ ПЛАТИТЕ с.4 CТАВРЕСКИ: “ЕВН AВСТРИЈА” НЕ ИНВЕСТИРАШЕ НИ EВРO
с.7 СПАСОТ Е САМО ВО СТРАНСКИ КРЕДИТИ с.6 СДСМ: ДДВ OД 18 НА 15%
с.7 БУГАРСКА ФИРМА ЌЕ ГО ПРАВИ ПРОЕКТОТ ЗА ПРУГАТА ОД КИЧЕВО ДО
АЛБАНИЈА НОВА МАКЕДОНИЈА
с.8 ПОМАЛКУ ПАРИ ЗА ПРИВЛЕКУВАЊЕ СТРАНСКИ ИНВЕСТИЦИИ с.7 ИМИЏОТ НА МАКЕДОНИЈА НЕ Е ДОВЕДЕН ВО ПРАШАЊЕ
с.8СТРАНСКИТЕ ИНВЕСТИТОРИ СЕ ОТКАЖУВААТ ОД МАКЕДОНИЈА с.8 КРИЗАТА ГО УРНА ИЗВОЗОТ
с.9 ЕКОНОМСКАТА СИТУАЦИЈА СЕ ВЛОШУВА, СЕ ОЧЕКУВА ПОЛОШО с.8 ДРЖАВАТА ОД ПРИЛЕПСКИОТ ТУТУНСКИ КОМБИНАТ ПРЕЗЕДЕ 45
МИЛИОНИ ЕВРА ДОЛГОВИ
ВЕЧЕР
с.6 ФУЕРЕ: ЗАКОНИТЕ, А НЕ САМО КРИЗАТА СЕ ПРЕЧКА ЗА ИНВЕСТИТОРИТЕ ШПИЦ
с.6 ОБЈАВЕН ИЗВЕШТАЈОТ ЗА ИНВЕСТИЦИИТЕ с.10 АМБАСАДОРИТЕ УДРИЈА ПO ВЛАДАТА
с.6 ПОВЕЌЕ КОРИСНИЦИ, ПОМАЛКУ ПРИХОДИ
с.10 НЕМА ПРЕТПРИЕМАЧКИ ДУХ ВО ЗЕМЈАВА
с.7 ОД 2015 СО ВОЗ ДО АЛБАНИЈА
с.7 ИНВЕСТИТОРИТЕ СЕПАК ЌЕ ПРОДОЛЖАТ СО ВЛОЖУВАЊЕ с.11 МИЛИОНЧЕ ЗА ФИЗИБИЛИТИ СТУДИЈА

с.7 ВЛАДАТА ЈА СПУШТА ТОПКАТА ПОМЕЃУ ЕЛЕМ И ЕВН с.11 МАВРОВЦИ ЌE ГO РАДИКАЛИЗИРААТ ШТРАЈКОТ
 Data 13.04.2009 broj 69
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
1. KRATOK PREGLED NA NASTANI VO NEDELNICITE
ГЛОБУС
с.21 ЕВН КАКО НОВАТА МИС СТОН
Скопска „двојка” пресуди ЕВН да му плати на ЕЛЕМ на име на
заостаната наплата од годините по осамостојувањето на
Македонија 100 милиони евра. ЕВН влезе во земјата со влог од
200 милиони евра, па ако пресудата стане извршна, ќе биде ќар
до колена.
Странските набљудувачи и официјални лица во земјава овој
месец имаат работа преку глава. Тие го притискаат премиерот и
неговата екипа на неколку правци поради видливото
застранување од генерал-ните македонски определби за влез во
европската куќа.
с.24 РАФАЈЛОВСКИ: ЕВН ГИ ПОЧИТУВА ОБВРСКИТЕ
Веројатно поголем дел од читателите не знаат дека и
Република Македонија има свој удел, односно акции во ЕВН.
Оттаму, власта има и свои претставници во органите на оваа
компанија со доминантен странски капитал. Еден од нив е и
професорот Горан Рафај-ловски, поранешен директор на
„Електростопанство Македонија”, а сега член на Надзорниот
одбор на ЕВН. Неодамна, тој гостуваше на малите екрани и
изјави, меѓу другото, дека „ЕВН е несоодветно третиран,
согласно со неговиот рејтинг и капацитетите што ги поседува
како фирма која се занимава со енергетика, односно со
производство и продажба на електрична енергија”.
ФОКУС
с.16 ЗАКОНОТ ТЕШКО СЕ СПРОВЕДУВА ЗАШТО
МЕНАЏЕРИТЕ ВЕШТО ГО КРИЈАТ КРИМИНАЛОТ
Co просек од десетина нови емисии на хартии од вредност
годишно, менаџери што се кријат ко мечка во дувло, граѓани
задолжени до гуша во домашните банки, капак на се за
депресијата на Берзата е недоволната едукација за пазарот на
капитал, поради што многумина не се ни свесни дека зад
заведливоста на можноста за искористување на внатрешна
информација за личен ќар стои кривично дело што се нарекува
инсајдерско тргување!
КАПИТАЛ
с.9 СПОРОТ CO ЕВН ДОБИ ПРЕГОЛЕМА ДИМЕНЗИЈА ЗА ДА
СЕ ИГНОРИРА
Се замрсуваат односите помеѓу Владата и австриската
компанија ЕВН. Спорот кој требаше да се сведе на обичен
трговски однос помегу ЕЛЕМ и ЕСМЕВН се претвори во
политичка пресметка помеѓу две држави, која ескалира на
дипломатски план. Европратениците на Австрија и владините
министри во еден глас ја повикаа Македонија на фер начин да
го реши овој проблем кон австрискиот инвеститор доколку не
сака да има нови пречки на патот кон ЕУ, а богами и нов
непријател.
с.10 ОПТИМИЗМОТ ПОГОЛЕМ ОД ЦРНИТЕ ПРОГНОЗИ
Македонската економија годинава ќе оди во рецесија. Co овој
факт веќе се помири Народнота банка на Македонија, а таква
прогнозо даде и Европската комисија. Оптимизмот, дека сепак
ќе имаме некоков раст, засега ја држи само Владата. Дали
поради вербата дека антикризните мерки ќе имаат значителен
ефект или поради решеноста да се биде оптимист до крај, ќе
видиме. Владата е убедено дека годинава ќе имаме раст на
бруто-домашниот производ од 1%.
с.24 ИЗВОЗНИЦИТЕ ЗА ПРВ ПАТ ЗАДОВОЛНИ
Извозните компании за прв пат искажуваат задоволство од
антикризната политика на Владата. Голем дел од нив позитивно
го оценуваат третиот дел од новиот пакет мерки, кој се
однесува токму на нив, а содржи царински, даночни и разни
административни олеснувања. Велат дека во овие мерки се
крие благ државен протекционизам, кој треба да им помогне да
преживеат во услови на глобална економско кризо. Некои од
берзНИК
23
OD 04.05 DO 09.05.2009 g. PONEDELNIK-SABOTA
секторите, како транспортерите и текстилците, апелираат дека
им се потребни дополнителни олеснувања
с.28 САМО ПАРИ ОД СТРАНСТВО ЌЕ НE СПАСАТ ОД
КРИЗАТА
Глигор Бишев - Прв Генерален директор на Стопанска банка
АД Скопје
Постои страв и неизвесност кај компаниите, особено кој
извозните -а, тие се 60-70% од економијата -дали ќе се успее
да се обезбедат договори за извоз во 2009, и тој страв и
неизвесност влије врз носењето на одлуките. Се разбира,
обврско на сите нас, е да го помогнеме процесот на
реоргонизироње на компаниите, на намалување на нивните
трошоци на работење, на олеснување на пристапите до
странските пазари и на тој план сите се наогаме во ист чамец.
Значи, не можеме долгорочно да имаме силни и здрави банки,
ако немаме силни компании”, вели Глигор Бишев, првиот
генерален директор но Стопанска банка.
с.42 ИНВЕСТИЦИИТЕ СЕГА, ЌЕ СЕ ИСПЛАТАТ ЗА 8 ДО 16
МЕСЕЦИ!
Хенри Бергстром - Директор на секторот -нови пазари во
NASDAQ-OMX
Co Хенри Бергстром, директор на секторот Нови позари во
најголемата берзанска компанија во светот Nasdaq -ОМХ,
разговаравме на Годишната конфе-ренција на Мaкедонска берза
во Охрид. Иако тргнавме од стереотипот дека зборуваме со
човек кој потекнува од нордиските земји и кој ќе биде тежок за
дискусија, добивме неочекувоно отворен соговорник. Бергстром,
многу поотворено од повеќето домашни познавачи на
берзанските текови, ги искажа очеку-вањата за движењата на
светските берзи виз а ви кризата, но и очекувањата и
плановите за реги-онот, каде припаѓа и Македонската берза
ФОРУМ
с.33 ТИВКА РЕНАЦИОНАЛИЗАЦИЈА
Прави ли Владата обид преку ЕЛЕМ, за повторно враќање на
дистрибутивниот систем на Р. Македонија во државна
сопстееност? Ова се дилемите кои деновиве кружат во
експертските кулоари, по пресудата што судот ја донесе против
ЕВН Македонија која треба да му плати на ЕЛЕМ 200 милиони
евра за ненаплатени отстапени побарувања?!
Тивка ренационализација. Вака ЕВНАГ (централата во Виена)
ја окарактеризира судската одлука што неодамна ја донесе
Основниот суд Скопје 2.
с.37 НЕДЕЛА НА ДИВИДЕНДИ
Македонска берза - минатата недела
Обемот на тргување на нашата берза забележа намалување
трета недела по peд. Можеби и поради тоа што работната
недела имаше само четири трговски дена, вкупниот промет се
намали и изнесуваше вкупно 54,8 милиони денари, од кои 42,4
на официјалниот пазар и 12,4 милиони денари на редовниот
пазар. Вкупниот промет на неделно ниво е помал за 8%
Последната недела од април на домашната берза измина во
знакот на компаниите за чии акции беа предвидени дивиденди.
Индексите на светските берзи остваруваа и добивки и загуби,
но сепак успеаја да завршат со позитивен предзнак на неделно
ниво, за разлика од нашата берза која и овојпат беше исклучок.
с.38 КРИЗАТА КАЈ НАС И НЕ Е КРИЗНА
Најголемите македонски компании бележат добивки, а некои
од нив и растови на добивките. Банките бележат силни растови
на приходите од камати. Дали тоа значи дека нашата економија
е здрава зашто редовно ги враќа обврските? Дали ова значи
дека банките ќе можат повторно со тие пари да кредитираат
здрави проекти? Еве многу аргументи со кои ги храбриме сите
на кои алчиите газди сакаат, во име на кризата, да им го
скратат работното место за да го максимизираат профитот...
24 берзНИК broj 73
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 11.05..2009

НЕДЕЛАТА ЈА ОДБЕЛЕЖАА...

Позитивни осцилации
Вистински бум на Македонската берза. Иако
индексот кој ги претставува десетте најликвидни
домашни компании ја започна неделата со мал раст
над нулата , во четвртокот забележа неверојатен
скок од дури 6,83%, нешто што не беше забележано
веќе подолго време на домашниот пазар на капитал.
Помеѓу овие компании најмногу порасна цената на
акцијата на Макстил, која забележа пораст од
10,30%, и акцијата на Гранит која во четвртокот се
тргуваше на 420 денари. Ваквото движење на МБИ
продолжи и во петокот, иако со помал интензитет, од
2,44%.
На неделно ниво на Македонската Берза се
направи промет од 453.730.600,75 денари, од кои
368.473.628 денари и припаднаа на блок
трансакцијата со акциите на Сигма а.д. Скопје.
Имено, се продаде 100 % од друштвото, односно се
истргуваа 403.400 обични акции по цена од 913.42
Стопанска банка Битола
со добивка
Во објавениот неревидиран биланс на устех за
првиот квартал, Стоанска банка Битола
остварила бруто добивка во износ од 34,4
милиони денари, која е пониска за 5,7% во однос
на онаа остварена во истиот период минатата
година. Износот на приходите во периодот
јануари-март е 130,7 милиони денари, а
расходите се во износ од 96,3 милиони денари.
МБИ 10 кој ги претставува десетте најликвидни домашни компании ја
започна неделата со мал раст над нулата , во четвртокот забележа
неверојатен скок од дури 6,83%, нешто што не беше забележано веќе
подолго време на домашниот пазар на капитал
Минатата недела на Берза беа продадени
403.400 обични акции на АД Сигма Скопје, по
цена од 913,42 денари за една акција. Тоа
претставува 100 проценти од основната
главнина на друштвото. Вкупната вредност на
трансакцијата изнесува 368.473.628 денари, или
6 милиони евра, Неофицијално, купувачот е
мајката фирма Виена иншуренс груп.
денари за акција.
Индексот на јавно поседуваните друштва ја
започна неделата со раст, а ја заврши со благ пад од
0,32% . Индексот на обврзниците најголем дел од
седмицава се движеше во црвената зона..
Далеку пред сите други хартии од вредност
повторно на врвот неделава се најде обврзницата од
осмата емисија од денационализацијата со промет
Топлификација со загуба
Акционерското друштво Топлификација Скопје,
изминативе три месеци работело со добивка во
износ од 85 милиони денари, за разлика од овој
период минатата година кога остварила загуба
од 11,7 милиони денари.
од 28 милиони денари. Промет од шест милиони
направија и обврзниците од шестата емисија. Зад
нив се најдоа акциите на Телеком со промет од исто
така шест милиони денари, а се истргуваа 13.028
акции, како и акцијата на Алкалоид чија цена
неделава се искачи од 2.990 денари на 3.500 денари
по акција.
На неделно ниво најголем пораст доживеа
акцијата на ЗУМ Скопје со пораст од 641,86 %. Во
четвртокот се тргуваа по цена од 3.190 денари, а
направија промет од 5,7 милиони денари.
Местото на најголем губитник неделава и
припадна на акцијата на Отекс Охрид чија цена се
спушти на 80 денари по акција при тргувањето во
вторникот, што претставуваше пад од 46,67 проценти
кај оваа акција.
Американскиот Доу џонс иако неделава се
движеше во нагорна линија сепак последната сесеија
се најде во црвената зона. За разлика од него,
европските берзи иако во текот на неделата имаа
измешани движења, одејќи нагоре и надоле, сепак во
петокот затворија во зелено и го продолжија трендот
кој го започнаа во четвртокот. Лондонскиот ФТСЕ ја
заврши неделата во позитива од 1,15%, германскиот
ДАЏ бележи раст од 2,33%, а францускиот ЦАЦ се
наоѓа на 2,26% во позитива.

ВО ПРВИОТ КВАРТАЛ ОД 2009 ГОДИНА УНИ БАНКА

Сосиете женерал покажа загуби од 278 милиони евра Добивка од
Француската банка Сосиете женерал во првото тримесечје
од оваа година неочекувано работела со загуба од 278
проневери пет милијарди евра со недозволени шпекулации на
финансискиот пазар. Поради тоа банката мораше да отпише
11,36 милиони
милиони евра, иако аналитичарите прогнозираа добивка од
околу 320 милиони.
значителен имот од одделението за инвестиции, за да ја
покрие проневерата.
денари
Уни банка забележа позитивни
Во истиот период минатата година банката остварила Капитализацијата на банката Сосиете женерал сега се
финансиски резултати во
профит од 1,1 милијарда евра. движи околу 24 милијарди евра.
Зад лошите резултати стои отписот на околу 1,9 милијарди Акциите на Сосиете женерал веднаш реагираа со пад за првото трумесечје од годинава.
евра, што е повеќе од очекуваното. Банката минатата година околу шест отсто, додека главниот индекс на париската берза Според соопштението од
беше жртва на голем скандал, кога нејзиниот службеник ЦАЦ-40 порасна за околу еден процент. банката, вкупните банкарски
приходи изнесуваат 435,61
милиони денари што
МАКЕДОНСКИ ТЕЛЕКОМ И Т-МОБИЛЕ МАКЕДОНИЈА претставува пораст од речиси

Првото томесечје –зголемен приход 40,26 отсто во споредба со

март 2008 година, а нето-
приходите се намалени за
Македонски телеком и Т-Мобиле Македонија во првиот број на крајот од март бил 106.264, а во услови кога и натаму
16,15 отсто.
квартал од годинава ги зголемиле приходите во однос на опаѓаат приходите на компанијата од фиксната телефонија
Нето-приходите од камати во
истиот период лани. Двата оператора, според финансискиот (поради конкуренцијата и намалениот број линии), кај Т-
првото тримесечје се намалени
извештај што го објави компанијата-мајка Маѓар Телеком, во Мобиле зголемиот ќар го носи големиот пораст на
од 117,6 милиони денари на
првото тримесечје оствариле вкупен приход од 70,8 милиони претплатничката база, што на крајот од март е 1.352.485
94,6 милиони денари или за
евра, или за осум милиони евра повеќе од истиот период корисници, од кои 973.020 се при-пеид. А, тоа е 58 отсто од
лани. Од тоа, 38,9 милиони евра, или приближно исто како и мобилниот телекомуникациски пазар во земјава.. 19,74 отсто, што се должи на
лани, се добивка пред оданочување. Притоа, Македонски Од Дојче Телеком (ДТ) пак, објавија голема загуба за првиот заострување на критериумите
телеком има приходи повисоки за само 1,5 милиони евра, квартал од годинава во висина од 1,12 милијарди евра поради за доделување на кредитите.
додека мобилниот оператор Т-Мобиле Македонија, остварил падот на вредноста на нејзината британска подружница Т- Како резултат на претходно
приходи од 36,8 милиони евра, што е повеќе за 21,4 насто во Мобиле. За споредба, за истиот период лани ДТ имаше посоченото добивката на
однос на ланските први три месеци, кога остварил 30,3 добивка од 924 милиони евра. За цела година од Групацијата банката пред оданочување
милиони евра. Според информациите кај Телеком приходите ДТ предвидуваат пад на добивката од 2 до 4 отсто, кога ќе се изнесува 11,36 милиони
се, пред се, поради големиот број АДСЛ интернет конекции, чиј изземе интеграцијата со грчки ОТЕ. денари.
Data 11. 05. 2009 broj 73
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
берзНИК
25
NEDELEN PREGLED NA MAKEDONSKA BERZA
za period od 04.05. - 08.05. 2009 godina

VKUPEN PROMET NA MAKEDONSKATA

BERZA AD SKOPJE U^ESTVO NA ODDELNI PAZARNI
SEGMENTI VO VKUPNIOT PROMET

PREGLED ZA NAJTRGUVANI AKCII NA OFICIJALEN PAZAR

10 NAJTRGUVANI HARTII OD VREDNOST

NA OFICIJALEN PAZAR
26 берзНИК broj 73
OFICIJALEN PAZAR ZA PERIOD OD 04.05. D0 08.05. 2009
Data 11. 05. 2009