бее р з Н И К - GODINA III - BROJ 63 - 2 MART 2009 GODINA

До поевтини
кредити преку
поевтино штедење
 Data 2. 3. 2009 broj 63
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
рогнозите за црното сценарио на
П финансиската глобална криза немаат крај.
Сите финансиски аналитичари, премиери,
инвестициони фондови... со песимистички најави и
калкулации за ’потоп’ на економијата... Прогнози
коишто гледано низ историска призма, асоцираат на
онаа легендарната максима на големите
војсководци: Сите патишта водат кон Рим. Аналогно
на тоа, прогнозите дека сите финансиски рокади не
можат да ја зауздаат финансиската (до некаде и
вештачки произведена- виртуелна) криза,
асоцираат на банкрот на светската економија...
Имаат ли ваквите ставови економска логика?
Средства за обрт ќе има, ќе се емитираат се нови и
нови, а формата е друга работа- натура, монети,
валути, хартии од вредност или други финансиски
инструменти... - До
Второ паѓање на
берлинскиот ѕид
- финансиско
крајот на годината можеби ќе бидеме сведоци на
понатамошно намалување на растот на економиите
во државите во развој, а тоа ќе резултира со
поголем негативен раст на светско ниво, па
проценките ни се минус еден отсто во овој
момент, оценува Супачај Панитчпакди,
Генералниот секретар на УНКТАД- Конференцијата
на ОН за трговија и развој. Всушност, УНКТАД има
полоша проценка отколку ММФ кој тврди: раст на
светската економија за 0,5 отсто во 2009
година. ММФ проценува дека многу земји во
развој лесно ќе ја пребродат кризата. Супачај
меѓутоа, вели дека сега е сосема јасно оти извозот
на многу азиски држави ќе се намали до 40 отсто
поради кризата во светот...
Според американскиот милијардер Џорџ Сорос,
темелите за aктуелната глобална економска криза
се поставени со системот за финансиска
дерегулација од 80-те години од минатиот век,
преку големата либерализација во глобалната
финансиска индустрија промовирана од
администрацијата на тогашниот американски
претседател Роланд Реган. Според Сорос, периодот
на ваквата либерализација на финансискиот пазар
доведе до низа кризи кои се регулирани со
интервенции на владите. Тој оцени дека
филозифијата на -пазарниот фундаментализам сега
е доведена во прашање затоа што финансискиот
пазар покажа немоќ да се справи со кризата.
Во обраќањето на Светскиот економски форум
во Давос, минатиот месец, Сорос оцени дека планот
на претседателот на САД Барак Обама, со кој,
според него, е предвиден откуп на -токсични акции
на банките и други компании, нема да биде доволен
повторно да го раздвижи американскиот финансиски
систем. - Економското заживување би требало да се
направи со директно префрлување пари во банките,
тврди Сорос, чиј имот сега се проценува на околу 21
Makedonka Baldazarska милијарди долари.
Glaven i odgovoren Поранешниот германски министер за
urednik na берзНИК надворешни работи, Јошка Фишер пак верува дека
e-mail: - Протекционизмот во рамките на Европската унија
berzNIK@interNIK.com.mk ќе ги поткопа темелите на заедничкиот европски
пазар. Според него, ЕУ се соочува со големата
глобална економска криза, која ќе ја стави Унијата
пред голем притисок и оптоварување како понатаму.
Тој повикува на -второ паѓање на берлинскиот ѕид,
речиси две децении по првото, затоа што, како што
берзНИК
3
истакна, стравува дека ударот на економската криза
-ќе ги поткопа, ако не и уништи, извонредните
постигнувања со проширувањето на ЕУ, кое помогна
Истокот и Западот на европскиот континент
повторно да бидат заедно. Фишер предупредува и
на заканата за единствениот пазар во Европа,
откако европските влади почнаа да дејствуваат
според своите државни интереси.- Нашиот, европски
пазар не е повеќе државен, туку е заеднички, но
наместо тоа сега слушаме за британска работа, за
германска работа, изјави Јошка Фишер на
предавање во Оксфорд.
Предупредувањето на поранешниот германски
министер за надворешни работи беше непосредно
пред вонредниот Самит на земјите членки на ЕУ ( 1.
март- Брисел), на кој европските политички лидери
ќе се обидат да се договорат околу заканата од
растечкиот протекционизам во рамките на Унијата.
Надеж секогаш постои. Вкупно 24,5
милијарди евра поддршка за банкарскиот сектор за
позајмици на бизнисите во Централна и Југоисточна
Европа погодени од глобалната економска криза ќе
обезбедат во заеднички двегодишен проект
Европската банка за обнова и развој (ЕБРД),
Европската инвестициска банка (ЕИБ) и Светска
банка (СБ).
Како што соопшти СБ, иницијативата има за цел
да го надополни пакетот мерки за справување со
глобалната криза на националните економии
во регионот и да обезбеди брза, обемна и
координирана финансиска помош од страна на овие
меѓународни финансиски институции за поддршка
на реалните економии преку приватните банки и тоа
пред се за малите и средните бизниси. Финансиската
поддршка ќе вклучува одржување на ликвидноста,
сервисирање на долговите, кредитни линии и
осигурување од политички ризици.
-Европа треба заеднички да осигура
дека постигнувањата од изминатите 20 години нема
да исчезнат поради економската криза која брзо се
претвора во човечка криза, нагласи Роберт Зелик,
претседател на Светска банка.
Според двегодишниот план, ЕБРД треба да
обезбеди шест милијарди евра за финансискиот
сектор во 2009 и 2010 година, во форма на
одржување на ликвидноста и сервисирање на
долговите за банките и директно за малите и средни
претпријатија и за финансирање на трговијата.
ЕИБ со 11 милијарди евра ќе ги помогне
институциите за позајмици за мали и средни
претпријатија во Централна и ЈИЕ, од кои 5,7
милијарди евра се веќе достапни за брзо
доделување, и дополнителни 2,8 милијарди евра
кои треба да бидат одобрени до крајот на април, а
ќе следат и други трансфери.
Поддршка од 7,5 милијарди евра, пак, ќе
обезбеди Светската банка. Преку иницијативите на
Меѓународната финансиска корпорација, ИФЦ, за
одговор на кризата во секторите кои вклучуваат
банкарство, инфраструктура, трговија, како и
советодавни услуги ќе бидат достапни две
милијарди евра. Исто толку средства треба да бидат
на располагање за осигурување од политички
ризици при банкарски позајмици, за што се очекува
одобрение од Бордот на Агенцијата на СБ за
гарантирање на мулитилатерални инвестиции.
Секако, меѓу овие планови за Источна и Јужна
Европа е и Македонија... Значи, не е се така црно.
Финансискиот берлински ѕид најверојатно ќе се
сруши... До тогаш, ние ќе почекаме... и онака сме
навикнати да трпиме.. се’ за патот кон Европа...
До следниот
понеделник
4 берзНИК broj 63
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 2. 3. 2009

NAJLIKVIDNI HARTII OD VREDNOST VO REGIONOT ZA PERIOD OD 22.01 DO 21.01 2009

 Data 2. 3. 2009 broj 63
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
S O D R @ I N A
1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
Предизборната еуфорија веќе започна да се
одразува и на буџетот. Владата ќе штеди по
изборите, е насловот на економската анализа на
денешното издание на Утрински весник. -Дел од
VOVEDNIK ............................................3 буџетските приходи почнаа да се намалуваат веќе
од првиот месец годинава. Тоа почнува сериозно да
ја разнишува приходната страна на буџетот и ја
доведува во прашање одржливоста на неговата
РЕГИОНАЛНА БЕРЗА....................................4 структура, иако Владата не го признава тоа и
продолжува непродуктивно да троши... Според
експертите, власта ќе биде растрошна се’ до
изборите, но потоа ќе се соочи со цела лавина
економски проблеми, како што е ребаланс на
BERZNIK - PONEDELNIK SREDA ....................................5-7 буџетот, можна девалвација и менување на сите
идни државни планови за трошење.
НА ДОМАШЕН ТЕРЕН.............................10-11 - Каматите ги стопија платите...Граѓаните
заглавија со платежните картички, анализира
Дневник.- Секој месец најголем дел од платата на
ЗДРУЖЕНИЕ НА БАНКАРИТЕ НА Р.М.....................14-16 вработените завршува за намирување на долговите
кон банките, во кои нема човек што не е влезен по
неколку плати во минус. Во просек, секој вработен
во државата има по 2,4 картички преку кои месечно
врти по околу 270 евра, покажува статистиката.
SVET VESTI..........................................................17-19 Овој просек се покачил за новогодишната еуфорија
кога вработените се почестиле со плус сто евра на
BERZNIK - ЧЕТВРТОК-САБОТА .................................20-22 картички или просечно потрошиле по 373 евра.
Граѓаните се жалат дека откако платежните
НЕДЕЛАТА ЈА ОДБЕЛЕЖАА................................24 картички станаа-задолжителна мода, не можат да
врзат крај со крај.
БЕРЗА..................................................25-26 Редуцираната потрошувачка ќе ја топи
инфлацијата, објави Бизнис. -Македонија допрва ќе
се соочи со забавување на економскиот раст, како
последица од светската економска криза. Ваквите
очекувања, според анализите на Народната банка,
се засноваат врз оцените за намалениот извоз, но и
I M P R E S S U M на забавувањето на вкупната домашна побарувачка,
во услови на влошени согледувања за идните
економски текови и приходи... Банките ќе го
затегаат кредитниот ремен, поради што населението
се помалку ќе може да троши, а позитевен ефект од
тоа се очекува кај инфлацијата, чија стапка ќе
опаѓа.
Izdava: INTERNACIONAL NIK AD - Skopje Според анализите на денешните дневни изданија
Mediumska biblioteka i digitalna arhiva на печатените медиуми, домашните банки имаат
Redakcija na берзНИК голема кредитна изложеност кон претпријатијата од
Adresa: Plo{tad MAKEDONIJA bb, p.fah 882 Skopje, 1000, секторите погодени со економската криза
R.Makedonija –Всушност, индустријата и градежништвото се
Tel. 02/25.32.800 faks: 02/25.32.839 најризични за банките, иако лани градежнштвото
покажало највисок пораст на нето добивка по
Internet: www.interNIK.com.mk;
акција.
e-mail: info@interNIK.com.mk За разлика од овие бранши за фармацевтскиот
сектор нема криза, вели Методија Чдиковски ,
Izvr{en direktor: Zdravko Josifovski директор на Рош Македонија во интервју за Вечер. -
Odnosi so javnost: Nata{a Dimovska И покрај актуелната светската економска криза, која
Marketing: Ivona Josifovska се инфилтрираше речиси во сите економски
Asistent na PR i marketing: Stojne Danilova сектори, фармацевскиот бизнис засега останува
имун. Додека стопанството е во рецесија, овој
IKT Menaxer: Kiro Velkovski
сектор бележи раст. На петтото место од топ-десетте
Menaxer za delovni odnosi: Divna Pe{i} светски фармацевски компании е швајцарската
Logistika: Ana Petrova Hoffmann La Roche со седиште во Базел. Зад овој
Finansii: Gordana Stojanovska
2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI
MEDIUMI берзНИК 1. ЌЕ ЗАВРШИ ЕРАТА НА ЕВТИНАТА НАФТА (*****)
берзНИК e osnovan 2007 godina. 2. ФАБРИКА ЗА ЧОРАПИ СО ГРЧКИ КАПИТАЛ (***)
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI ДНЕВНИК
MEDIUMI берзНИК с.7 BO ПРИЛЕП ОТВОРЕНА ФАБРИКА ЗА ХУЛАХОПКИ
Broj: 56
Data: 01.12.2008 с.7 КАМАТИТЕ ГИ СТОПИЈА ПЛАТИТЕ
с.8 САШКО САМАРЏИОСКИ НОВ ПРЕТСЕДАТЕЛ НА
SE DISTRIBUIRA SAMO SO PRETPLATA ИНДУСТРИСКАТА КОМОРА
с.8 ОТКРИЕНИ 300 МИЛИОНИ ТОНИ БАКАРНА РУДА
FOTO NASLOVNA:
КАЈ СТРУМИЦА
ДО ПОЕВТИНИ КРЕДИТИ
ПРЕКИ ПОВЕТИНО
БИЗНИС
ШТЕДЕЊЕ
с.3ИНДУСТРИЈАТА И ГРАДЕЖНИШТВОТО
НАЈРИЗИЧНИ ЗА БАНКИТЕ
Foto:
с.6 РЕДУЦИРАНАТА ПОТРОШУВАЧКА ЌЕ ЈА „ТОПИ”
Robert Spasovski
ИНФЛАЦИЈАТА
Redakcija na берзНИК с.12 ДАУ ЏОНС СЕ СПУШТИ НА НИВО ПРЕД ШЕСТ
Internet distributiven sistem: www.interNIK.com.mk ГОДИНИ
Glaven i odgovoren urednik: Makedonka Baldazarska с.13 ИСТРГУВАНИ 0,71 ПРОЦЕНТ ОД
Novinari: Vaska Mickoska, Kiro Simonovski ГЛАВНИНАТА НА „РЕПЛЕК МАКЕДОНИЈА”
Kompjuterska podgotovka: Tatijana Trpkovska с.14 ГРАДЕЖНИШТВОТО СО НАЈВИСОК ПОРАСТ НА
Redakcija: НЕТО-ДОБИВКА ПО АКЦИЈА
Evoluator na vesti: Renata Tasovska
operatori: Mare Lazarevska, Arslan Skoro, Zoran УТРИНСКИ ВЕСНИК
Stamatovski, Martin Arsovski, \or|e Rexi} i Darko с.5 ВЛАДАТА ЌЕ ШТЕДИ, АМА ДУРИ ПО ИЗБОРИТЕ
Tripunovski
Fotoreporter: Robert Spasovski с.7 HA ОГРАЖДЕН ЌЕ НИКНЕ НАЈГОЛЕМИОТ РУДНИК
ЗА БАКАР ВО ЈУГОИСТОЧНА ЕВРОПА
Marketing, distribucija i proda`ba: с.8 ФАБРИКА ЗА ЧОРАПИ СО ГРЧКИ КАПИТАЛ
INTERNACIONAL NIK AD - Skopje
берзНИК
5
23.02.2009 g. PONEDELNIK
бренд се 110 години од основањето, а во земјава
деновиве ќе се одбележи десет години Рош
Македонија.
Меѓу топ вестите денес и информацијата за
отворањето на првата фабрика за производство на
хулахопки и чорапи Рониконрат во Прилеп- грчка
инвестиција од два милиона евра. Имено, во
просториите на поранешен, Современ дом, започна
производство во почетокот на 80.000 парчиња
дневно, а се ангажирани 240 работници.
...Производството е наменето за пазарите во
Германија, Шпанија и во Португалија.
-Најголем рудник на бакар во Југоисточна
Европа ќе никне на јужната страна на планината
Огражден кај Струмица, над селото Иловица, е една
од добрите вести која ја пренесуваат речиси сите
денешни весници. Четиригодишните истражувања
што ги започна американската компанија Фелпс
Доџ, а ги продолжи Припорт Макморан од Феникс,
САД, во содружништво со компанијата Крајзберг од
Мелезија, покажале дека на овој терен постојат
резерви од 303 милиони тони бакарна руда и 110
милиони тони златоносна руда со содржина на злато
од 0,3 проценти во тон руда.... Истовремено,
спомнатите компании вршат истражни геолошки
работи и на теренот Кадиица над Пехчево, каде што
со предистражни постапки се утврдени значајни
резерви на бакар и на други метали...Со овој проект
раководи проф. д-р Марин Александров, кој е еден
од најпознатите геолози на Балканот.
Млекопроизводителите од денес па до 6 март
можат да поднесуваат барања за финансиска
поддршка за произведено и продадено кравјо
млеко. Според информациите од Агенцијата за
финансиска поддршка во земјоделството и
руралниот развој, барањето може да биде само за
млекото коешто е произведено и продадено во
регистрирани млекарници во периодот од ноември
до декември 2008 година. Барање можат да
поднесат и млекопроизводителите кои не успеале да
ги достават откупните белешки за продадено млеко
за септември и октомври 2008 година, а висината на
поддршката е 2,5 денари за литар млеко.
-Казни, привремени забрани за работа за
брокери и брокерски куќи, одземање дозволи за
работа, глоби во илјадници евра поради
неправилности во работењето се единствените вести
што во изминатиов период пристигнуваат од пазарот
за хартии од вредност, се аналитичките перцепции
на Нова Македонија.... Очигледно е дека
влијанијата од глобалната криза и
незаинтересираноста за тргување со акции ги стави
во теснец брокерите и брокерските куќи. Како што
паѓаа тргувањето и прометот на берзата се
зголемуваа нерегуларностите во работата на
брокерите и на брокерските куќи. Само во текот на
последните шест месеци, Комисијата за хартии од
вредност со привремена забрана за работа од 30
дена или со одземање на дозволата за работа
казнила шест брокери, додека со привремена
забрана за работа во период од 30 дена биле
казнети четири брокерски куќи.
ВРЕМЕ
с.6 HA СТУДЕНО МЛЕКО ЌЕ ДУВА И НОВОТО ЗДРУЖЕНИЕ
с.7 ЌЕ ЗАВРШИ ЕРАТА НА ЕВТИНАТА НАФТА
ВЕЧЕР
с.6 ИСТРГУВАНИ СКРОМНИ 1,2 МИЛИОНИ ЕВРА
с.6 ГОДИНАВА ПОМАЛА ЈАГМА ЗА НАФТА
ВЕСТ
с.2 ГРК ОТВОРИ ФАБРИКА ЗА ХУЛАХОПКИ ВО ПРИЛЕП
с.7 CO ДИЗЕЛОТ ГОЛТАМЕ ПЕТПАТИ ПОВЕЌЕ СУЛФУР
НОВА МАКЕДОНИЈА
с.7 ПОЛИТИКАТА И БИЗНИС-ИНТЕРЕСИТЕ 30
ГОДИНИ ЈА КОЧАТ ГАСИФИКАЦИЈАТА
с.7 BO КИЕВ НОВ БИЗНИС-ЦЕНТАР ЗА МАКЕДОНСКОТО
СТОПАНСТВО
с.8 КАЗНИ И ЗАБРАНИ ЗА РАБОТА - ЕДИНСТВЕНИ ВЕСТИ
ОД БЕРЗАТА
с.8 КРИЗАТА ЌЕ СЕ ПРЕСРЕТНУВА СО ВТОР ПАКЕТ
МЕРКИ
ШПИЦ
с.8 ГРЧКИ ПАРИ ЗА МАКЕДОНСКИ ХУЛАХОПКИ
 6 берзНИК broj 63
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 2. 3. 2009

1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
-Четириесетте милиони евра од ЕУ за
Македонија, денес топ тема во сите пешатени
медиуми. - Вицепремиерот Ивица Боцевски по
потпишувањето на финансиските спогодби со
европретставникот Евран Фуере со кои се
обезбедува оваа сума, изјави дека со овој чин
Македонија се здоби со потврда дека земјава
има искуство и капацитет самостојно да ги
управува европските фондови. Владата како
сериозен и посреден партнер во реализација
на проектите ќе вложи сопствени буџетски
средства со вкупен однос од 10 милиони евра.
Средствата ќе се вложат во
институционалните реформи и во
воведувањето европски стандарди во повеќе
области, како што се поддршката за
фискалната децентрализација, реформата во
судството, граѓанското општество и друго рече
Боцевски.
-Светската економска криза, нема
веќе сомнение, се повеќе влијае не само врз
претпазливоста, туку и ја зголемува
незаинтересираноста на инвеститорите за
вложување во Македонија, пишува Бизнис.
Несомнено, најдиректна потврда на ваквата
констатација е и информацијата дека ниту
една компанија не доставила понуда на
тендерот за изградба на
хидроцентралата,Бошков Мост. Ваквиот
епилог од овој тендер е повеќе од
зачудувачки, кога се знае дека првично, за
овој хидроелектронергетски проект минатата
година беа заинтересирани дури 14 компании
и конозрциуми, кои поминаа во втората фаза
од постапката за давање концесија на вода за
изградба на ХЕЦ Бошков Мост...
За разлика од проектот Бошков
мост, каде што немаше ниту еден
заинтересиран понудувач, за
хидроцентралите на Црна Река се јавија
повеќе реномирани домашни и странски
компании, објавува Нова Македонија. -Близу
20 компании од сферата на енергетиката се
јавија вчера во Министерството за економија
да ги искажат своите забелешки за
тендерската документација за
хидроцентралите Чебрен и Галиште. Сепак и
покрај навидум огромниот интерес, само
четири компании се вистински инвеститори,
истите оние кои се јавија и на претходниот
тендер, а кој владата го поништи кон крајот на
минатата година. Тоа се Вербунд од Австрија и
РВЕ од Германија, Енел од Италија и
Старткрафт од Норвешка...
- Електричната енергија мора да
поскапи, а Владата не треба да и се меша на
Регулаторна комисија за енергетика во
создавањето на цените, препорачува
Меѓународниот монетарен фонд во својот
последен извештај за Македонија, пренесува
Време.
–Нова цена на струјата се очекува во април-
За колку таа ќе биде повисока, ќе покажат
пресметките на Регулаторната комисија за
енергетика, бидејќи од 1 јануари годинава се
применува новата методологија за пресметка
на цената на електричната енергија, објави и
Вечер. Сите енергетски компании ЕЛЕМ,
МЕПСО и ЕВН Македонија до крајот на
неделава до Комисијата се обврзани да ги
достават своите барањата за евентуалната
корекција на цената.
Во повеќе денешни медиуми ќе читате и дека
ЕВН Македонија во соработка со
Министерството за животна средина,
реализира заеднички еко-проект за
отстранување на опасните материи од старите
трансформатори, инсталирани во
електродистрибутивната мрежа пред 20
години.
Дневник со ексклузивна тема-
Куполи од 17 милиони евра. Тоа е сумата
којашто од буџетски пари ќе биде потрошена
годинава за надградба на зградата на
Собранието. Специјалната комисија во
петокот ги отвори понудите на три градежни
компании - две македонски и една од Хрватска
- и од денеска ќе почне да проценува која ќе
ја добие работата. За надградба, зајакнување
24.02.2009 g. VTORNIK
и адаптација на македонскиот парламент
Бетон бара 1. 040.770. 246 денари (16,7
милиони евра), Гранит 1.092.669.009 денари,
(17,6 милиони евра), а Конструктор од Сплит
897.675.599 денари или 14,4 милиони евра.
Утрински весник со анализа, заложи
два да купиш еден стан.-Ако за станбен
кредит треба да обезбедите хипотека во
сооднос најмалку два спрема еден, а за
кредит до 1.000 евра треба да најдете двајца
жиранти, за кои е пожелно да работаат во
државна институција, тешко дека оваа година
ќе се решите да побарате заем од банка.
Поради драматично заострените кредитни
услови на банките, се’ помал е бројот на
граѓани, па и на фирми кои се решаваат да
влезат во нови задолжувања. Се бараат
кредити само за суштински потреби, велат од
банките.
Во него ќе читате и дали велешката
Топилница ќе остане без газда? Ова е
неизвесно, затоа што потенцијалниот
сопственик кој на осмиот тендер за продажба
на фабриката беше избран за најповолен
купувач се’ уште не ги уплати парите.
Акцииите на банките носат највисок
дивиденденпринос, објави Бизнис. За
компаниите котирани на Берзата, не може да
се каже дека имаат стабилни дивидендни
приноси. Дивидендниот принос, на пример,
остварен од акциите a на котираните банки,
во просек за 2005-2006 година изнесува
3,66%, што значи дека банкарскиот сектор го
сочинуваат повеќе зрели банки, наспроти
компаниите од секторот индустрија, кои се
релативно помлади, но и значително
ориентирани кон раст.
На Берзата на метали во Њујорк златото вчера
поевтини под граница од 1.000 долари за унца
(31,1 грам), но аналитичарите сметаат дека е
само прашање на време кога цената на овој
метал ќе порасне на нова рекордна вредност.
Цената на златото расте поради зголемената
побарувачка што ја поттикнува глобалната
економска криза.

2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI

1. МАКЕДОНИЈА ЌЕ ДОБИЕ 40 МИЛИОНИ ЕВРА ОД ЕУ (*****)
2. „ЖИ-ВА” ГО ЗГОЛЕМУВА ПРОИЗВОДСТВОТО ПО СВЕТСКИ СТАНДАРДИ (***)
ДНЕВНИК
с.7 ПО ИЗБОРИТЕ ЌЕ НЕ ФАТИ СТРУЈА
с.7 „ЖИ-ВА” ГО ЗГОЛЕМУВА ПРОИЗВОДСТВОТО ПО СВЕТСКИ СТАНДАРДИ
с.10 АКЦИИТЕ ПАЃААТ, ЗЛАТОТО ПОСКАПУВА
БИЗНИС
с.3 ОТСТРАНУВАЊЕ НА ОПАСНИТЕ МАТЕРИИ ОД СТАРИТЕ ТРАНСФОРМАТОРИ
с.5 МЕТАЛУРГИЈАТА ГО КРЕПИ ИЗВОЗОТ И ОБЕЗБЕДУВА МАСОВНА
ВРАБОТЕНОСТ
с.6 КРИЗАТА ГИ ОДВРАЌА ИНВЕСТИТОРИТЕ
с.6 МЕСОТО СО ПОЗНАТО ПОТЕКЛО И ГАРАНТИРАН КВАЛИТЕТ
с.7 МАКЕДОНИЈА ОБЕЗБЕДИ ОД ЕУ 40 МИЛИОНИ ЕВРА
с.10 ДОЛАРОТ ЈА ЗАГУБИ НЕКОГАШНАТА ВРЕДНОСТ
с.11 ПОТОП НА ЦЕНИТЕ НА БАНКАРСКИТЕ АКЦИИ НА ВОЛ СТРИТ
с.12 АКЦИИТЕ НА БАНКИТЕ НОСАТ НАЈВИСОК ДИВИДЕНДЕН ПРИНОС
с.13 ПРОМЕТОТ СЕ СТОПИ НА 7,4 МИЛИОНИ ДЕНАРИ
с.14 НЕТРГОВСКИ ТРАНСФЕРИ НА АКЦИИ НА КОТИРАНИ ДРУШТВА
УТРИНСКИ ВЕСНИК
с.5 СВЕДМИЛК” ПРОДОЛЖИ СО РАБОТА, ФАРМЕРИТЕ УШТЕ ГИ ЧЕКААТ ПАРИТЕ
с.8 СОРОС: КРАЈ НА ЛИБЕРАЛНИОТ КАПИТАЛИЗАМ
ВЕЧЕР
с.6 НОВА ЦЕНА НА СТРУЈАТА СЕ ОЧЕКУВА ВО AПРИЛ
с.6 СВЕТСКИ СТАНДАРДИ ЗА ПОТЕКЛОТО НА МЕСОТО
с.7 МАКЕДОНИЈА ЌЕ ДОБИЕ 40 МИЛИОНИ ЕВРА ОД ЕУ
ВРЕМЕ
с.6 МАКЕДОНИЈА ДОБИ 40 МИЛИОНИ ЕВРА ОД ЕУ
с.6 ВЛАДАТА НЕ СЕ МЕША ВО ЦЕНАТА НА СТРУЈАТА
с.7 ЗЛАТОТО ПРЕД НОВА РЕКОРДНА ЦЕНА?
с.7 ДАДЕ ЕДНО ЕВРО, В ЏЕБ СТАВИ 150.000
ВЕСТ
с.4 КОЊАНОВСКИ БАРА ОТШТЕТА, БЕНДЕВСКА ДОКУМЕНТИ ОД МЕПСО И ОД EЛEM
с.6 ИНВЕСТИТОРИТЕ БАРААТ ПОНИСКИ БРАНИ
с.6 ЌЕ СЕ УНИШТАТ 150 ТОНИ ОПАСНИ ТРАНСФОРМАТОРСКИ МАСЛА
НОВА МАКЕДОНИЈА
с.8 ХОЛАНДСКИ СОВЕТИ ЗА КВАЛИТЕТНИ ПИЛИЊА
с.8 ГОЛЕМ ИНТЕРЕС ЗА „ЧЕБРЕН“ И „ГАЛИШТЕ“
с.9 ЗА МАКЕДОНИЈА 40 МИЛИОНИ ЕВРА ОД ИПА-ФОНДОВИТЕ
ШПИЦ
с.4 МАКЕДОНИЈА ЌЕ ТРОШИ 40 МИЛИОНИ ЕВРА ОД УНИЈАТА
с.8 АВТОМОБИЛИТЕ НА КРИЗЕН ПОПУСТ
 Data 2. 3. 2009
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
Денес во фокусот на печатените медиуми позитивните
финансиски резултати на Алкалоид. -Фармацевтската
компанија Алкалоид вчера објави дека
консолидираната нето добивка за 2008 година
изнесува 501,7 милиони денари (8,15 милиони евра),
што е за 33,3 насто повеќе во споредба со претходната
година. Компанијата преку соопштение на
Македонската берза за хартии од вредност
информираше дека во 2008 година остварила и
значаен раст на приходите од продажба....Поголемиот
дел од продажбата е остварена на странскиот пазар,
каде што се пласирани производи во вредност од 2,93
милијарди денари (47,7 милиони евра), што е 62,1
отсто од вкупната продажба.
Реформата за бруто плата и натаму топ
тема во весниците. -Бруто платата како реформа е
релативно добра, но начинот на кој се пресметува
директно навлегува во слободата на
претприемништвото, смета Конфедерацијата на
работодавачи на Република Македонија (КРРМ),
пренесе МИА.
- Самата контрола како работодавачи да
ја однесеме пресметката да ни ја провери
Министерството за финансии, да ни одобри да ја
дадеме платата, а потоа да ја исплатиме, е директно
влегување во слободата на претприемништвото,
односно тука се губи довербата дека како
работодавачи ќе ја оствариме обврската за
придонесите - изјави Миле Бошков, претседател на
Конфедерецијата на работодавачи.
Аналогно на анализите на
Конфедерацијата на работодавци на Македонија и
Дневник пренесува дека ќе доцнат и февруарските
плати-Февруарските бруто-плати најверојатно
повторно ќе доцнат бидејќи целиот систем за
подготовка на пресметките се’ уште не е целосно
усогласен, предупредуваат од Конфедерацијата на
работодавци на Македонија. Оттаму бараат
надлежните да го одложат казнувањето на
работодавците што во јануари задоцнија со исплатата
на платите се’ додека не се стабилизира целиот
систем, бидејќи доцнењето не е по нивна вина.
broj 63
Утрински весник прашува: дали 19.000 вработувања
во јануари имаат врска со изборите. -Не стивнува
темпото на раст на новите вработувања. Само за еден
месец, поточно од 1 до 31 јануари годинава,
Агенцијата за вработување регистрира дури 18.998
пријави за заснован работен однос. Од нив, 15.630
лица биле надвор од евиденцијата на невработени во
Агенцијата, а од вкупниот број, 12.222 лица се
вработени на определено време и сезонски. Од
почетокот до крајот на 2008 година, пак, регистрирани
се вкупно 210.010 нови пријави за вработување. Од
нив, дури 150.109 лица биле надвор од списоците на
невработените во Агенцијата...
- Заштитата на сопственичките права-
предизвик за Македонија, е насловот во Вечер зад кои
се изложени дел од резултатите од глобалниот
меѓународен индекс за сопственички права, објавен
вчера од страна на Институтот за економски стратегии
и меѓународни односи - Охрид. Според него во однос
на 115 држави, Македонија заземајќи го 97. место е
подобро рангирана од Србија која е на 100-то место,
Албанија (104), Босна и Херцеговина (108), а е зад
Хрватска (60) и Бугарија која е на 59-то место...
Според рангирањата на Индексот за правата на
сопственост Македонија има 3,8 поени, што е речиси
исто колку и во 2008 година (3,7) и се наоѓа на 83-тото
место. Во однос на физичките права на сопственост
државава има 4,6 поени што е помалку од 2008 година
(4,9), и се наоѓа на 94-тото место. Во полето на
интелектуалните права на сопственост Македонија се
наоѓа на 104-тото место или има 2,9 поени. Од трите
клучни компоненти на Индексот може да се забележи
дека Македонија не се наоѓа ниту во првите 10 земји
ниту во последните 10 земји од 115 рангирани во
Меѓународниот индекс за права на сопственост.
Во него ќе читате и дека фиксниот
оператор ги губи и претплатниците, а само за една
година има одлевање на 34.361 корисник. Т-Мобиле
Македонија лани работела подобро од својата
компанија-мајка Македонски телеком. Мобилниот
оператор во 2008 година остварил добивка пред
оданочување од 93,5 милиони евра, а фиксниот од
64,7 милиони евра. Според податоците, што ги објави
берзНИК
7
25.02.2009 g. SREDA
Маѓар телеком, Т-Мобиле лани ја зголемил добивката
за 8,5 милиони евра во споредба со 2007 година,
додека Македонски телеком имал полош резултат од
претходната година за 9,3 милиони евра. Двете
компании лани заработиле вкупно 158,2 милиони
евра....Фиксниот оператор ги губи и претплатниците.
Само за една година има одлевање на 34.361
корисник. ...Единствено добри резултати Македонски
телеком покажува во Интернетот.
Денешните весници пренесуваат и дека
Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) не е во
состојба со парите што ги има истовремено да им
помогне на стопанствата во раст кои западнале во
проблеми и на источно-европските земји на кои им се
заканува колапс на банкарскиот систем и на валутата,
пренесува агенцијата Нетпрес текст на Фајненшал
тајмс... Со парите со кои моментално располага
фондот од 124 милијарди долари веднаш достапни и
50 милијарди кои можат релативно да се соберат,
Фондот не е во можност истовремено да им помогне на
стопанствата во раст кои западнале во проблеми и да
им помогне на источноевропските земји.
- ММФ нема ни одблиску доволно средства да и
помогне на цела Источна Европа - цитира за весникот
поранешен висок функционер на ММФ.
На Македонска берза од црно, поцрно,
пренесува Утрински весник.-Дали тоа што се случува
на Македонската берза е слика и за она што се
случува во домашната економија? Ако се суди според
информациите од безрата, прогнозите се
песимистички. Но, ако се погледнат резултатите на
најликвидните компании кои го сочинуваат главниот
берзански индекс МБИ 10, кои почнаа да покажуваат
профити за минатата година, тогаш се поставува
дилемата зошто и натаму паѓаат цените на овие акции
и тоне берзата? Луѓето од овој бизнис се многу
песимисти и сметаат дека она што се случува на
светските берзи, како и информациите за тоа дека
земјите влегуваат во рецесија, се пресликува и на
домашниот пазар. Тие велат и дека последните мерки
на Владата за ублажување на последиците од кризата
не се чувствуваат. Дел од брокерските куќи сериозно
размислуваат да стават клуч на врата.

2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI

1. „СВЕДМИЛК” ГИ ИСЛЛАЌА МЛЕКАРИТЕ (*****)
2. „АЛКАЛОИД” ЛАНИ СО ДОБИВКА ОД 8,2 МИЛИ-ОНИ ЕВРА (****)

ДНЕВНИК с.6 НЕТО-ДОБИВКА ОД 7,33 МИЛИОИИ ЕВРА

с.7 BO БОРБАТА ЕВРО-ДОЛАР ГУБИ ДЕНАРОТ
с.7 ПАРИ ЗА ФАРМЕРИТЕ, ТУЖБА ЗА ВЕЛИЈА
с.8 „СВЕДМИЛК” ГИ ИСЛЛАЌА МЛЕКАРИТЕ с.7 ЗАГУБАТА НА ФИКСНИОТ ЈА КОМПЕНЗИРА МОБИЛНИОТ ОПЕРАТОР
с.8 „АЛКАЛОИД” СО ДОБИВКА ОД 7 МИЛИОНИ ЕВРА
ВРЕМЕ
БИЗНИС с.6 ОД ДЕНЕСКА ПОЧНУВА ИСПЛАТА НА МЛЕКОТО
с.3 КАКО ДА СЕ ПРОФИТИРА ВО РЕЦЕСИЈА? с.6 HA РАЗГОВОРИ ПОТРОШИВМЕ 280 МИЛИОНИ ЕВРА ЗА ЕДНА ГОДИНА
с.6 КУСОКОТ НА „МАКТЕЛ” ГО ПОКРИВА „Т-МОБИЛЕ”
с.6 ДЕНЕС ПРВИТЕ ПАРИ ЗА ОТКУПЕНОТО МЛЕКО ВЕСТ
с.5 “СВИДМИЛК“ ГО ТУЖИ РАМКОВСКИ ЗА 300.000 ЕВРА
с.10 ДОЛАРОТ ОСЛАБЕ ВО ОДНОС НА ЕВРОТО
с.12 ВОЛСТРИТ ПАДНА НА НИВОТО ОД 1997
с.11 ИНОВАЦИЈА ИЛИ ГРАДЕЊЕ КАПАЦИТЕТИ ПРЕДИЗВИК ЗА КОМПАНИИТЕ
с.12 ИНДЕКСИТЕ НА ВОЛ СТРИТ СО НАЈГОЛЕМ ПАД ВО ПОСЛЕДНИТЕ 12
ГОДИНИ НОВА МАКЕДОНИЈА
с.13 НА ОФИЦИЈАЛНИОТ ПАЗАР ПРОМЕТОТ 7,8 МИЛИОНИ ДЕНАРИ
с.8 БАНКИТЕ ГИ ИСКОРИСТИЈА ТРАНСАКЦИСКИТЕ ЗА ДА ЌАРАТ НА СИТНО
с.14 АЛКАЛОИД ОСТВАРИЛ НЕТО ДОБИВКА ОД 451 МИЛИОН ДЕНАРИ
с.14 КОМУНА ОСТВАРИЛА ДОБИВКА ОД 11,9 МИЛИОНИ ДЕНАРИ с.8 „ИМБ БИТОЛА” ЈА НАМАЛИ ЦЕНАТА НА МЛЕКОТО
с.9 ДОМАШНИТЕ КОМПАНИИ БАРААТ „ПРОТЕКЦИЈА” НА ДОМАШНИТЕ
УТРИНСКИ ВЕСНИК ТЕНДЕРИ
с.9 „СВЕДМИЛК” ПОДНЕСЕ ТУЖБА ПРОТИВ ВЕЛИЈА РАМКОВСКИ
с.8 БИТОЛА ЈА ПРОПУШТА ШАНСАТА ЗА РУСКИОТ ПАЗАР
с.9 КОНЦЕСИЈАТА ЗА „ЧЕБРЕН” Е ШТЕТНА ЗА МАКЕДОНИЈА
с.9 МАКЕДОНИЈА БЕЗ НАПРЕДОК ВО ЗАШТИТАТА НА ПРАВАТА НА
СОПСТВЕНОСТ
ШПИЦ
с.10 „АЛКАЛОИД” ЛАНИ СО ДОБИВКА ОД 8,2 МИЛИ-ОНИ ЕВРА
с.6 МЕПСО: БЕНДЕВСКА ЌЕ ПОЧЕКА
с.10 БЕРЗАНСКИОТ ПРОМЕТ КОЛКУ ЗА ЕДНА БРОКЕР-СКА КУКА
ВЕЧЕР
 8 берзНИК
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
2008 ПОЗИТИВНА ЗА TELEKOM AUSTRIA GROUP
ВИП со пазарен удел од 10,7%
- Telekom Austria Group (VSE: TKA, OTC
US: TKAGY) на 25 февруари оваа година
ги објави резултатите за 2008г. Оваа
австриска групација на македонскиот
пазар е присутна преку мобилниот
оператор ВИП.
Третиот мобилен оператор во
Република Македонија во четвртиот
квартал на 2008г. имаше 242,000
корисници, или речиси дупло во споредба
со истиот период во 2007г. кога има само
141,200 корисници. Забележителен
пораст има и кај пазарниот удел којшто
на крајот на четвртиот квартал во
2008зафаќа 10.7% за разлика од истиот
период во претходната година кога
изнесуваше 7.9%. На крајот на декември
2008 година стапката на пенетрација во
Република Македонија изнесуваше
112.3%.
- Како резултат на јасната стратегија
која се темели на исполнување на
потребите на корисниците кои бараат
иновативна, квалитетна понуда по
пристапна цена, Вип успеа да го
продолжи стабилниот раст на пазарот и
до крајот на 2008 година да освои 10.7%
пазарен удел. Во голема мерка за тоа
придонесоа и новите услуги кои ги
воведе Вип за првпат на македонскиот
пазар, подобрената регулативна рамка во
Република Македонија и чекорите кои
беа преземени за целосна
либерализација на пазарот. – изјави
Никола Љушев, Главен извршен директор
на Вип оператор.
Приходите на Вип оператор пораснаа до
3.7 милиони евра во четвртиот квартал
на 2008 споредено со 2.1 милиони евра
во четвртиот квартал на 2007 како
резултат на повисокиот сообраќај и
месечните приходи од претплата водени
ОБЈАВЕНИ ФИНАНСИСКИТЕ РЕЗУЛТАТИ НА МАКТЕЛ И Т-МОБИЛЕ
Добивката на мобилниот го покрива
кусокот на фиксниот оператор
Мобилниот оператор, Т-Мобиле
Македонија лани остварил добивка пред
оданочување од 93,5 милиони евра, а
фиксниот од 64,7 милиони евра. Односно
ќерката Т –Мобиле Македонија, минатата
година работела подобро од својата-мајка
Македонски телеком. Според
податоците, што ги објави Маѓар телеком,
Т-Мобиле лани ја зголемил добивката за
8,5 милиони евра во споредба со 2007
година, додека Македонски телеком имал
полош резултат од претходната година за
9,3 милиони евра. Двете компании лани
заработиле вкупно 158,2 милиони евра.
Финансискиот извештај на Маѓар
телеком објавен на почетокот на
broj 63
Data 2. 3. 2009
ВИП ја заврши 2008 година со 242.000 корисници, што е за
71,4 проценти повеќе од истиот период лани. Од ВИП
Оператор се задоволни и од остварените приходи кои лани
изнесуваа 11,9 милиони евра и се резултат на зголемениот
сообраќај и од месечните приходи остварени од претплатата
од силниот раст на корисничката база. операции во Република Србија и
Компанијата забележа негативна Република Македонија во износ од 56.7
EBITDA од 4.0 милиони евра споредено со милиони евра во 2008г., споредено со
негативната EBITDA од 7.7 милиони евра 66.9 милиони евра прикажани во 2007г.
во четвртиот квартал на 2007г., На споредбена основа, исклучувајќи го
одбележувајќи постојано подобрување Велком, EBITDA во сегментот на мобилна
споредено со претходните квартали. комуникација порасна за 3.6% од 1,146.7
Оперативната загуба може да биде милиони евра во 2007 до 1,188.3
намалена до 5.7 милиони евра во милиони евра во 2008г.
четвртиот квартал 2008 споредено со Оперативната добивка порасна за
оперативната загуба од 8.3 милиони евра 8.1% до 689.3 милиони евра.
во четвртиот квартал на 2007г. Оперативната добивка, исклучувајќи го
Велком се намали за 1.5% до 615.3
МОБИЛНИ КОМУНИКАЦИИ милиони евра во 2008. Борис Немшиќ,
НА ТЕЛЕКОМ АВСТРИЈА ГРУПАЦИЈАТА главен извршен директор на Телеком
- Споредба на годишно ниво: Австрија групацијата, рече: -Нашите
Приходите во сегментот на мобилни целосни резултати за 2008 година се
доказ за солидна оперативна изведба
комуникации пораснаа за 11.7% до
3,390.9 милиони евра во 2008г. Овој раст наспроти силните струења од глобалното
е придвижен од сите операции кои економско окружување. И приходите и
повеќе ги избалансираа намалените чистата EBITDA ги надминаа нашите
приходи од роаминг следејќи го планови. Сепак, прикажаната EBITDA и
воведувањето на регулативата за нето приходите претрпеа влијание од
роаминг на ЕУ. Исклучувајќи го Велком, реструктуираните трошоци во фиксната
приходите пораснаа за 3.9% од 2,971.1 мрежа. Гледајќи во иднина, овие чекори
милиони евра во 2007г. до 3,086.4 беа суштински со цел да се обезбеди
милиони евра во 2008г. долгорочно работење на Телеком
EBITDA (заработка пред камати, Австрија Групацијата. За финансиската
даноци, деприсијација и амортизација) се година 2009 очекуваме приходи од 5.1
зголеми за 13.8% до 1,340.6 милиони милијарди евра и EBITDA од 1.9
евра во 2008г. Овој раст примарно беше милијарди евра. Неодамна Телеком
резултат на силната изведба на Мобилком Австрија Групацијата повторно го истакна
Аустриа и Велком во Белорусија, кои својот приоритет за одржување на
првпат беа консолидирани во четвртиот политика на стабилна дивиденда и
квартал на 2007г., како и намалените воведе ниво на дивиденда по акција од
загуби поврзани со започнувањето со 0.75 евра.
Фиксната телефонија во Македонски телеком лани ја
напуштиле 34.361 претплатници. Наспроти ваквите негативни
вибрации кај мајката, состојбата кај нејзината ќерка Т -
Мобиле е позитивна
минатата недела на нивната веб страница година Македонски телеком имала
покажува дека нивниот фиксен оператор 492.376 претплатници, а минатата година
во Македонија во 2008 година остварил 458.015 корисници. На опаѓањето на
вкупни приходи од 159,7 милиони евра, а приходите на Телеком влијаеле и
мобилниот - од 178 милиони евра. намалениот број на минути во разговори
Кај фиксниот оператор е забележано за 17 проценти и ниските цени.
и поголемо осипување на Единствено добри резултати Македонски
претплатниците. Само за една година има телеком покажува во Интернетот. Има
одлевање на 34.361 корисник. Бројките зголемување на бројот на АДСЛ
покажуваат дека на крајот на 2007 корисниците дури за 105 проценти. Ако
 Data 2. 3. 2009
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
пред две години бројката на
претплатници за АДСЛ била 48.214, до
31 декември 2008 година таа изнесувала
98.866 корисници. На приходите
влијаела и продажбата на повеќе АДСЛ
модеми, персонални компјутери и ТВ
сетови.
Мобилниот оператор иако работи во
конкурентна средина, покрај Космофон и
ВИП, и натаму бележи добри резултати.
Претплатничката база на Т-Мобиле
пораснала за 13,7 проценти
достигнувајќи 1.379.191 корисници на
крајот на 2008 година, од кои 26,2 отсто
биле пост-пеид претплатници. Космофон
и ВИП лани и го намалиле делот од
пазарниот удел на Т-Мобиле. Ако во
2007 година Т-Мобиле имала 62,3
проценти од вкупните мобилни
корисници во земјава, лани тој процент
опаднал на само 59,4.
И во годинешниот извештај акцент е
ставен на истрагата што ја води
американската консултантска куќа White
and Case за утврдената проневера на 6,7
милиони евра од страна на поранешни
директори на Македонски телеком кои,
од 2004 до 2006 година склучувале
фиктивни договори за консултантски
услуги со кипарската фирма Chaptex
Limited. Во извештајот се наведува дека
македонското МВР исто така врши
истрага за случајот, но не сакаат да
прејудицираат кога таа ќе заврши.
Сепак, од Маѓар телеком истакнуваат
дека надлежните македонски владини
органи можат да побараат криминални
или цивилни санкции, вклучувајќи и
финансиски пенали против унгарската
компанија или кон Македонски телеком,
но и дополнителни промени во бизнис
плановите.
Германос со 59%
пораст во пост пејд
- Трговскиот ланец за малопродажба,
Германос во 2008 година бележи
зголемување на бројот на посетители,
како и на продажбата и одржувањето
на мобилни телефони и во опрема за
фиксна телефонија.
-Минатата година, бројот на
посетители во 34-те продавници на
Германос се зголемил за 25 отсто.
Лани во споредба со 2007 година
забележан е пораст за 59 проценти во
пост пејд сегментот, 10
отсто зголемување во продажбата и
одржување на мобилни телефони,
како и 15 отсто зголемување во
продажба на опрема за фиксна
телефонија, се наведува во
соопштението.
Во другите производи, Германос
забележал раст од 43 проценти во
продажба на фото камери, 74 отсто во
продажба на мемориски картички и
повеќе од 280 во продажба на
Лаптопи.
broj 63
ДОГОВОР ЗА СОРАБОТКА ПОМЕЃУ КРРМ И DECP
Холандска поддршка за силна
организација на работодавачи
Македонските работодавачи, членки на Конфедерацијата на
работодавачи, ќе имаат можност да ги користат финансиски
средства, знаењето и искуството на холандските колеги, во
градењето на силна организација на работодавачи, која би
била солиден партнер на владата и синдикатите во
воспоставувањето правила во општеството
Зајакнување на позицијата на
работодавачите во Македонија, е
главната цел на Договорот за
партнерство потпишан помеѓу
Конфедерацијата на работодавачи на
Македонија и холандската Организација
за поддршка на работодавачи, DECP. Во
наредниот период, македонските
работодавачи, членки на
Конфедерацијата на работодавачи, ќе
имаат можност да ги користат
финансиската поддршка, знаењето и
искуството на холандските колеги, во
градењето на силна организација на
работодавачи, која би била солиден
партнер на владата и синдикатите во
воспоставувањето правила во
општеството, од кои бенефитот не би
бил само за компаниите, туку и за
пошироката заедница. Како што објасни
Роналд Дилеи, претставникот на
холандската организација на
работодавачи, искуството кажува дека
при воспоставувањето на тие правила,
кои постојат за да ги заштитат
компаниите, но и вработените во нив,
најважно е тие да се донесуваат со
заедничко соработка меѓу социјалните
партнери, бидејќи само така
формулирани навистина ќе може да
функционираат. -Оваа партнерска
спогодба, потпишана за недефиниран
период од време, со која ќе работиме
заедно на зајакнување на гласот на
работодавачите во Македонија не е акт
на непријателство кон владата, туку
спротивно. Со ова сакаме да ја
поканиме владата да работи заедно со
македонските работодавачи, за да ги
донесат вистинските правила, закони и
прописи – истакна Дилеј.
Првиот заеднички проект предвиден
со Договорот, како што истакна Миле
Бошков, претседател на
Конфедерацијата на работодавачи, ќе
биде отворање центри во Скопје,
Прилеп и Струмица, во кои на малите и
средни претпријатија ќе им се нудат
услуги за пресметките на придонесите
за плати. Таа услуга за компаниите ќе
берзНИК
9
биде по основ на членарина и ќе биде
спроведена исклучиво во насока на
олеснување на процесот на пресметка
на придонеси. Ова од причина што
Конфедерацијата на работодавачи
смета дека иако реформата бруто плата
е релативно добра, начинот на кој се
пресметува истата би требало да се
промени, односно да биде
пофлексибилен и потранспарентен.
- Самата контрола, ние како
работодавачи да ја однесеме
пресметката да ни ја провери
Министерството за финансии, да ни
одобри да ја дадеме платата, а потоа да
ја исплатиме, е директно влегување во
слободата на претприемништвото,
односно тука се губи довербата дека
како работодавачи ќе ја оствариме
обврската за придонесите, смета
Бошков, и додава дека има многу
случаи кога компаниите не можат да
соберат пари за да ги платат
придонесите. Оттаму, конфедерацијата
со писмо до министерот за финансии
побара да не се пристапува веднаш со
казнените одредби, бидејќи се случува
период на имплементација на законот и
на адаптација. -Мислиме дека системот
се уште не може да го поддржи
законот, па сметам дека казнените
одредби може да почекаат додека не се
консолидира целата состојба – вели
Бошков. Што се
однесува до активностите во следниот
период, меѓу најважните за КРРМ се
залагањата за донесување на измени
во законот за безбедност и здравје при
работа, и во законот за работни односи,
особено во делот на утврдување на
критериумите за репрезентативност. –
Со нивна промена очекуваме да се
дојде до еден фер однос за евалуација,
односно за броење на критериумите и
за влез во Економско социјалниот
совет, што е составен од сите социјални
партнери, кои секако ќе влијае за
препораките, за економската и
социјалната состојба во Македонија-
вели Бошков.
10 берзНИК
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
НА ДОМАШЕН ТЕРЕН...
ОГЛАСУВАЊЕ БЕЗ ПОСРЕДНИК И ПРОВИЗИЈА
Продажба на недвижности во 14 земји
- На македонските граѓани им се
нуди можност преку регионалниот
интернет провајдер за недвижности
ProdamSam.com бесплатно без
посредник и провизија да огласуваат
недвижности за продажба и за
изнајмување. Порталот официјално е
регистриран во Словенија како фирма,
но нуди услуги во вкупно 14 земји од
регионот и пошироко.
- Целта на нашиот портал е да им
се овозможи на заинтересираните кои
сакаат да продадат или да купат
недвижност тоа да го направат без
посредници и да заштедат на
провизија. Очекуваме
интернетпорталот на извесен начин да
го приближи пазарот на Македонија на
другите во регионот, односно да им
овозможи на граѓаните на Македонија
без посредници да купуваат и
продаваат недвижности во државата и
во останатите земји во кои тој
егзистира, изјави претседателот на УО
на фирмата ПродамСам, Владимир
Познанич на претставувањето на
порталот за македонските новинари во
Скопје.
Прашан дали е реална цената на
недвижностите во Македонија,
Познанич рече дека иако засега
немаат некои позначајни согледувања
на пазарот во Македонија сметаат дека
цените во моментов се над реалната
вредност.
- Нема некое позначајно
намалување на цените на
КВАРТАЛНА АНАЛИЗА ЗА ЈАВНИТЕ НАБАВКИ
Законот и постапката не се доволно познати
- Законот и постапката за јавни набавки
не се доволно познати како на
договорните органи, така и на
економските оператори, покажува
извештајот за кварталната анализа на
резултатите од мониторингот на
спроведувањето на процесот на јавни
набавки во Република Македонија.
Според анализите што ги
презентираше Центарот за граѓански
комуникации забелешките се упатени на
сложениот процес на јавни набавки при
што се предлага да се одржат поголем
број обуки и унифицирани мислење од
бирото за јавни набавки. Целта на
анализата како што рече Драгољуб
Арсовски претсатвник од Центарот е да
се оцени како се спроведува процесот на
јавни набавки во Македонија во светло
на новиот Закон за јавни набавки и дали
и колку функционираат основните
принципи на јавните набавки,
транспарентност, конкурентност, еднаков
broj 63
недвижностите во сите 14 земји во кои
функционира порталот кое е
предизвикано од глобалната криза. На
пазарите на кои има помала понуда од
побарувачка како што е Србија тоа
воопшто не се чувствува, додека во
Полска и Чешка каде економската
криза има најголем ефект има значаен
пад на цените. Како и да е и пазарот
во Македонија ќе ги следи овие
текови, рече Познанич. Уредникот на
порталот Салко Кријешторац истакна
дека покрај тоа што им нудат можност
на сопствениците да ги огласат
нивните недвижности, нудат и
можност на сите што се поврзани со
изградбата на недвижностите да се
регистрираат, како што се архитектите,
инженерите, адвокатите, снабдувачи
со материјали за градба и слично.
- Ние сме огласник, а не
агенција за продажба, но имаме
воведено и механизими на заштита.
Кај нас огласувњето е лимитирано на
три огласи, но немаме ништо против и
агенциите да огласуваат кај нас, а
постои и можност да се пријави грешка
доколку се смета дека некој го
злоупотребува огласот. Корисниците
преку порталот можат да стапат во
контакт со адвокати и да се договорат
со нив за да ги проверат документите
за продажба на недвижноста, рече
Кријешторац, истакнувајќи дека имало
пријави за злоупотреби, но оти
нивните проверки покажале дека се
неосновани.
третман на економските
оператори, настојување да се добие
најдобрата понуда под најповолни услови
и отчетност за потрошените средства кај
набавките.
Вања Михајлова од Центарот за
граѓански комуникации истакна
дека забелешки имало од страна на
економските оператори за тоа
дека тендерската документација ја
добивале во хартиена
форма, посочувајќи дека полесно и по
економично е да биде во електронска
форма. Михајлова информира дека
неправилности забележале и во
професионалноста на комисиите,
забелешките, како што рече таа, се
упатени за тоа дека најмногу бодови се
даваат на цената, а не се обрнува внимание
на квалитетот, посебно кога се работи за
храна или лекови.- Бодовите треба да се
определуваат така што ќе се добие
најповолна понуда, а не само најниската
Data 2. 3. 2009
ББГ ВО МАКЕДОНИЈА
ПРОМОВИРАШЕ НОВА
СОФТВЕРСКА ПЛАТФОРМА
Инвестиција за
иновација
- Британската бизнис група (ББГ) во
Македонија ја презентираше софтверската
платформа -Инвестиција за иновација,
производ кој треба да им помогне на малите и
средни претпријатија да ја анализираат
идејата и нејзиниот капацитет за успех на
пазарот.
- Платформата има цел да им понуди на
македонските претприемачи единствена
можност да ги воведат своите идеи сигурно и
точно на пазарот, а на тој начин да го
направат својот бизнис атрактивен за
британските и други интернационални
компании, рече претседателот на Британската
бизнис група, Реј Пауер.
Платформата претставува канал кој им
дава можност на компаниите и
претприемачите да го предложат својот
бизнис план на мрежа од инвеститори кои се
посебни партнери на ББГ, што добиваат и
разгледуваат инвестициски можности.
Британската бизнис група ја промовираше
и првата едиција на македонскиот бизнис,
Водич кој има за цел им помогне на
британските компании и да им понуди
податоци и контакти за благовремено
реализирање на процесите. Електронската
верзија на бизнис Водичот може да се
превземе од веб старницата на ББГМ или да
се подигне на ЦД во нивната канцеларија. Тој
ќе биде дистрибуиран во 10.000 приемроци
низ цела Велика Британија.
цена, рече Михајлова.
Една од најголемите недоследности во
Законот за јавни набавки комисиите за јавни
набавки не ги образложуваат своите одлуки,
туку само стои која понуда е прифатена.-
Законска обврска е да се наведе причината
поради која одреден кандидат или економски
оператор, е избран и зошто таа понуда била
најдобра, но и да се наведе зошто одредени
понуди биле отфрлени, додаде Михајлова. Во
однос на жалбената постапка заклучено е
дека поради недоволно познавање на
Законот понудувачите не ги користат
законските можности што им се дадени и оти
постапката трае предлого, рокот за отворање
на понудата е три дена, но до реализацијата
поминува и до 10 месеци, што, како што
рече, влијае врз
реализацијата.Мониторингот за
кварталниот извештај за јавни набавки е
направен од ноември 2008 година. Во
него учествувале 160 постапки за јавни
набавки, по 40 за секој квартал.
 Data 2. 3. 2009
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
ЗАЖИВЕА НАЦИОНАЛНИОТ ПОРТАЛ ЗА ПРАКТИКАНТСКА РАБОТА И ВРАБОТУВАЊЕ
Преку моја кариера- полесно до работа
На 26 февруари 2009, Проектот на УСАИД
за конкурентност заедно со
Министерството за образование и наука,
потпишаа Меморандум за соработка во
спроведувањето на иницијативи за развој
на работна сила, вклучително и
Националната програма за практикантска
работа и вработување, програмите за
обука и сертификација, програмите за
партнерства помеѓу индустријата и
образованието, и работната група за
развој на работната сила. На настанот
беше направена презентација на
Националниот портал за практикантска
работа и вработување,
www.mojakariera.com.mk, кој е подготвен
во рамките на програмата за
практикантска работа и вработување на
УСАИД Проектот за конкурентност.
-Националниот портал за
практикантска работа и вработување, на
студентите и луѓето кои бараат работа ќе
им овозможи да се вклучат во
практикантска работа, а на компаниите
да ги намалат трошоците за вработување
на квалификувани работници. Во блиска
соработка со приватниот сектор,
очекуваме половина од практикантските
работни места кои ќе бидат обезбедени
преку овој портал, да дооведат до нови
вработувања, рече Марша Вонг, Директор
за економски развој во УСАИД.
Порталот www.mojakariera.com.mk, е веб
апликација, која нуди бесплатно
регистрирање на студентите и
невработените лица кои бараат
практикатска работа и вработување, и на
компаниите кои бараат практиканти и
квалификувани работници. Порталот ќе
биде на располагање на три јазици
(македонски, албански и англиски), и
broj 63
претставува ефикасна, нашироко
пристапна и лесна за употреба алатка, со
која се поврзуваат студентите, лицата
кои бараат вработување и компаниите.
Проектот за конкурентност разви
партнерства со универзитетите во
земјата, кои ќе ги користат услугите на
порталот за да обезбедат практикантска
работа за своите студенти.
Американскиот колеџ во Скопје, Њујорк
Универзитетот во Скопје, ФОН,
државниот универзитет “Гоце Делчев” во
Штип, државниот универзитет во Тетово,
Универзитетот на Југоисточна Европа во
Тетово, и Меѓународниот славјански
институт во Свети Николе, потпишаа
меморандуми за разбирање и станаа
партнери на проектот. Такви
меморандуми ќе бидат потпишани со сите
акредитирани државни и приватни
универзитети во Македонија.
УСАИД Проектот за конкурентност
очекува дека во првата година од
Националната програма за практикантска
работа и вработување, повеќе од 3000
студенти и лица кои бараат вработување
ќе се регистрираат, и активно ќе ги
користат услугите на порталот за
пребарување на практикантска работа и
вработување. За оваа година, целта на
програмата е да се остварат повеќе од
500 практикантски работни места и
најмалку од половина од нив да се
преточат во постојано вработување. Исто
така, се очекува дека повеќе од 250
компании ќе се регистрираат, и ќе го
користат порталот како исплатлива
алатка за вработување на квалификувани
работници.
берзНИК
11
ВО ПРИЛЕП- НОВА ФАБРИКА
Бимфуд ќе
обработува печурки
и шумски плодови
- Во Прилеп е отворен погон за
обработка на печурки и шумски плодови.
Фабриката Бимфуд се протега на 2.000
метри квадратни во индустриската зона
во Прилеп. Инвестицијата од еден
милион и двесте илјади евра е српска, а
обработените плодови претежно се за
италијанскиот пазар.
- Фабриката Бимфуд ја отворивме
токму во Македонија поради работната
сила и условите за работа. Во добро
опремената сушилница дневно ќе
преработуваме 15 - тина тони плодови и
уште 30 тони ќе ги смрзнуваме па потоа
ќе ги извезуваме најмногу во Италија, а
и во Швајцарија, Германија, Франција и
Шпанија. Ќе инвестираме и во машини за
сушење, вели Мирко Бичанин од
Прокупље, Република Србија кој го води
бизнисот во матичната земја и во
Романија.
Во моментот во погонот има 10
постојани вработени, а во сезона, кога
ќе се работи во три смени, ќе бидат
потребни по 150 работници во секоја
смена. Во Бимфуд немаат проблем со
откупот на печурки и шумски плодови.
Воспоставена е соработка со прилепска
Витаминка, а на скопска фирма и се
испорачуваат боровинки.
Прилепската локална самоуправа е
задоволна од интересот на
инвеститорите. За тоа им нудат
поволности – секој што ќе отвори погон,
според бројот на вработените се
ослободува процентуално па и целосно,
од комуналните давачки. Целосното
ослободување е доколку инветиторите
вработат преку 100 работници.

ОД ТРЕТИ ДО СЕДМИ МАРТ - ГРАДЕЖНИШТВО 2009

Економски мост за стопанствата во Европа

- Меѓународниот саем за градежништво, градежни
материјали и градежна механизација, што на Скопскиот
саем годинава ќе се одржува по шести пат, представува
значајна специјализирана манифестација на деловната
промоција на производителите од Македонија и од
регионот, истакнато е на денешната конференција за
медиумите, одржана во Конгресниот центар на Скопскиот
саем.
И годинава, со своите најнови достигнувања, се
претставуваат 223 директни и индиректни изложувачи од
сите градежни области - од проектирањето и изградбата,
до опремувањето на објектите и ентериерот. Саемската
изложба е поставена во три хали и два анекса, односно
на вкупна површина од осум илјади квадратни метри
бруто изложбена површина.
-Нашата цел е да изградиме економски мост меѓу
Македонија и регионот, и да ги поврземе со економскиот
мост и стопанствата во Европа. Тоа значи да им
помогнеме на добрите развиени фирми од Европската
унија кои сакаат да инвестираат во Македонија во
развивање на бизнисот овде, а исто така и македонските
компании кои имаат стандарди во работењето да ги
пласираме во Европа, рече Јaнез Сајовиц - директор на
Експо Медија и ЕРА Трејд.
Саемот ќе го отовори министерот за транспорт и
врски при Владата на РМ, Миле Јанакиески. Самото
отворање годинава е во знакот на балетот багерите...
Станува збор за перформанс со кој на највпечатлив
начин се представуваат најдобрите карактеристики на
ЈЦБ машините – компликуваните маневри, силата,
прилагодливоста, бројните можности и прецизноста на
операторот темелно се тестираат при секоја од
извонредните акробации.
Министерството за транспорт и врски и ЕРА
Групацијата-Скопски саем годинава се иницијатори и
организари на тематските трибини за актуелни теми за
учесниците на саемот, со учество на представници на
стручната и на научната јавност.
Мотото Од темел до покрив, го дефинира
настојувањето за сеопфартно промовирање на
градежништвото, како и меѓунардниот карактер – на
саемот се производители, изведувачи, трговци на
градежен материјал, од вкупно 18 земји, од регионот, но
и од Европа и Азија.
Во првата хала се претставувааат 12 турски градежни
компании, заинтересирани како за презантација на
своите производи и услуги, така и за деловно
поврзување со македонските стопанственици, што е и
повик упатен до нив, а поради што се планираат и Б2Б
средби. Во деновите на саемот, во конгресниот центар,
досега се најавени пет промоции на компании учеснички
на Градежништво 2009.
12 берзНИК
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
НА МАКЕДОНСКА БЕРЗА- МИНАТАТА НЕДЕЛА
Доминација на
Комерцијална банка
Изминатава недела на Македонската
Берза АД Скопје повторно мал обем на
тргување со акциите на пазарот за
хартии од вредност кој на крајот од
неделата заврши со екстремно низок
промет од само 5,451,701,32 денари,
каде најголем удел имаа акциите на
Комерцијална банка Скопје со промет
од 2,193,300,00 денари.
Во однос на движењето на
домашните индекси беа забележани
следните промени: индексот на десетте
најликвидни компании,МБИ-10 ја
започна неделава со пад на својата
вредност која кулминираше во
вторникот кога овој индекс загуби 1,50
проценти од својата вредност, но од
средата наваму успеа да поврати мал
дел од изгубеното завршувајќи во
петокот на 1,931,90 индексни поени.
Останатите два индекси, МБИД и
индексот на обврзниците имаа слично
движење, а во петокот завршија во
зелената зона со 0,07 односно 0,02
проценти пораст.
Поголемиот дел од вкупниот
неделен промет се реализира на
Официјалниот пазар во вредност од
39,3 милиони денари додека остатокот
беше реализиран на Редовниот пазар.
Најтргувани акции во текот на неделава
беа акциите на Комерцијална банка кои
остварија промет од 18,9 милиони
денари што претставуваше околу 38
проценти од вкупниот остварен промет
на пазарот. Втора според висината на
прометот е Прилепската Пиварница со
промет од 3,8 милиони денари, а тука
некаде се најде и акцијата на
фармацевската компанија Алкалоид АД
Скопје со остварен промет од 3,3
милиони денари. На
неделно ниво најголем раст доживеа
железарската акција на Арцелормиттал
(ЦРМ) Скопје со пораст од дури 10,67
проценти. Најниската цена за оваа
акција неделава изнесуваше 72,00
денари, меѓутоа кон крајот на неделата
се искачи на цена од 83,00 денари по
која беше тргувана во петокот.
Местото на најголем губитник
неделава и припадна на акцијата на
Макошпед Скопје чија цена се спушти
на 300,00 денари при тргувањето во
петокот што претставуваше пад од
33,33 проценти кај оваа акција.
Во текот на минатата недела
некои од фирмите со посебни обврски
за известување доставија и ценовно
чуствителни информации до јавноста, а
за одбележување беа доставениот
неревидираниот биланс за успех на
broj 63
Комуна Скопје за 2008 година во кој
прикажуваат пад на добивката за 27
проценти споредбено со 2007 година .
Намалувањето на добивката е резултат
на двојно зголемените расходи како и
зголемување на набавните цени на
трговските стоки. Финансискиот
извештај за 2008 година го достави и
Алкалоид Скопје, која остварила
добивка од 451,151 илјади денари, што
е за 7,8 проценти повисока во однос на
добивката од 2007 година. Помал
профит прикажа и Скопски Пазар во
својот биланс на успех, како и РЖ
Институт каде како една од главните
причини за големиот пад на добивката е
посочено неработењето на Макстил
Скопје во период од четири месеци.
Сличен извештај објави и винаријата
Тиквеш Скопје која ја заврши годинава
со намалена добивка од 44 проценти.
Во 2008 година прикажаната добивка
изнесува 59,7 милиони денари, а
претходната година таа изнесувала
106,9 милиони денари. Намалената
добивка е пред се резултат на
згоелемните трошоци за производство,
пораст на каматите како и намалената
продажба на домашниот пазар како
резултат на новиот Закон за трговија со
кој се забранува продажба на алкохол
после 19 часот.
Во четвртокот и Комерцијална банка АД
Скопје го објави својот биланс на успех
за годината што измина. Од него се
гледа дека банката успешно ја
завршила 2008 г. и покрај
финансиската криза. Во 2008, Банката
оствари бруто позитивен финансиски
резултат од 1,550,1 милиони денари
што е за 45 проценти поголем во однос
на претходната година, со што Планот
за 2008 година е исполнет со 113
проценти.
Тренд на опаѓање беше забележан и кај
европските индекси иако на почетокот
на неделава оптимизмот кој ја зафати
Европа ги донесе индексите во
позитивата, при што банкарските акции
го предводеа растот. Слична беше
ситуацијата и со американските индекси
кои по објавената инфорамција дека
сега за сега банките во САД нема да се
национализираат, пораснаа, но на
крајот, ја завршија неделава во
негатива. Песимизмот не дозволи и
регионалните индекси да пораснат,
вклучувајќи ги тука словенечкиот СБИТОП,
белгратскиот БЕЛЕКС и загрепскиот
КРОБЕКС. Податокот за пораст на
залихите во САД предизвика раст на
нафтата, кој продолжи и во петокот.
Data 2. 3. 2009
еконтролираниот пораст на
Н паричните агрегати секогаш е
подлога за појавување на имотни
меури, кои завршуваат со прскање или
со создавање на уште поголем меур.
Уште во почетокот на 20. век
протагонистите на австриската економска
школа обрнуваа внимание на
вистинското значење на зборот
инфлација. Имено, неа ја дефинираа
како пораст на количината на пари во
оптек која ги зголемува номиналните
цени на стоките и услугите. Меѓутоа,
денес зборот инфлација се користи за
опишување на последиците од самата
инфлација во облик на пораст на
номиналните цени, а не на основната
причина на целиот проблем.
Вториот предизвик со кој се
соочуваме при дефинирањето на
инфлацијата се однесува на фактот дека
се доживува како егзогена варијабила,
како временска неприлика која не може
да се сузбие. Владимир З. Нури во
текстот, Fractional Reserve Banking as
Economic Parasitism, јасно ја покажува
аналогијата помеѓу Фишеровата равенка
за парична побарувачка и законот на
идеален гас. Оттаму, може да се повлече
паралела помеѓу националната економија
и гасот со даден волумен под одреден
притисок.
Ако во националната економија се
зголемува количината на пари во оптек,
со претпоставка на константен БДП,
доаѓа до зголемување на цените, додека
кај законот на идеален гас, со
претпоставка на константна температура,
со зголемување на волуменот се
намалува притисокот. Според Бојловиот
закон, новиот притисок врз доларот е
послаб од оној пред зголемувањето на
количината на пари во оптек, па е
потребна поголема количина долари за
да се создаде количина на парична
енергија, еквивалентна на онаа пред да
започне експанзијата на паричните
агрегати. Печатењето пари без покритие
има ист ефект како и издавањето нови
акции на компаниите од страна на
менеџментот, кои ја рушат пазарната
цена на претходната емисија.
Секундарната понуда ја руши цената на
акциите во сопственост на останатите
акционери, но менаџментот присвојува
поголем дел од акционерскиот капитал
во компанијата, иако цената на акциите
паднала. Аналогно на тоа, банкарскиот
систем со создавање на нови пари ја
намалува нивната вредност, но
присвојува поголем дел од економијата,
на сметка на долговите. Добивката се
бележи и во апсолутен и во релативен
смисол. Стапката на раст на општото
ниво на цените многу често се потценува
во индексите на потрошувачките и
производните цени, а основната грешка
што ја прават статистичарите се
однесува на пондерирање на цените на
релативно нееластичните стоки,
занемарување на квалитетот на
произведните стоки и услуги и стапките
на технолошкиот развој. Економистот
Robert Solow јасно го покажа парадоксот
 Data 2. 3. 2009
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Постоечкиот банкарски концепт-генератор
на финансиската криза
дека денеска информатичката ера може
да се види на секој чекор, освен во
статистиката на продуктивноста.
РАСТ НА ЗАДОЛЖЕНОСТА НА
ЈАВНИОТ И ПРИВАТНИОТ СЕКТОР
Финансирањето на јавната
потрошувачка со емисија на државни
обврзници со непосредно позајмување од
страна на банкарскиот систем, кое нема
никакво реално покритие, е вториот
проблем кој се поврзува со системот на
банкарските фракциски резерви.
Зголемениот јавен долг претставува
голем товар за даночните обврзници и го
намалува квантитетот и квалитетот на
јавните добра. Со ова е тесно поврзана и
доктрината на кејнзијанизмот, која ја
нагласува важноста на дефицитарното
трошење со цел да се спречи економска
контракција. Доктрината се темели на
имплицитното разликување на реалниот и
потенцијалниот аутпут, и на нужноста од
постигнување потенцијален аутпут, за да
според Окуновиот закон не би дошло до
поголем јаз на БДП и зголемување на
стапката на невработеност. Меѓутоа,
краткорочните добивки се поништуваат
се зголемување на должничкиот товар на
долг рок.
Втор голем проблем поврзан со
растечката спирала на долгот
претставува неговиот експоненцијален
раст. Бидејќи само централната банка
заедно со останатите приватни банки
претставува извор на нови пари во оптек,
системот наликува на Понзиева шема.
Тој, имено, зависи од постојаниот прилив
на нови должници кои ќе прифатат нови
заеми за да се зголеми количината на
пари во оптек и да се отплатат старите
заеми, додека банките ја создаваат само
главнината без камати и, во тоа лежи
суштината на Понзиевата шема.
Развиените земји во 2003 година имаа 90
отсто од светскиот долг кој изнесуваше
35.000 милијарди долари. Земјите во
развој исто така беа фатени во
должничките замки, бидејќи годишно
отплатуваа 13 отсто од својот вкупен
долг, кој надминуваше 2.500 милијарди
долари. Состојбата е особено алармантна
во САД, каде денес домаќинствата
поголемиот дел од приходите го трошат
на отплата на кредити отколку на
прехрана, а уште во осумдесеттите
години повеќе од 55 отсто од
домаќинствата спаѓаа во категоријата на
нето должници.
Долгот на финансискиот сектор во
почетокот на осумдесеттите изнесуваше
21% од БДП, во 2000 година – 83%, а во
2007 година – 116%. Вкупниот
американски долг (долгот на државата,
корпорациите и населението) се зголеми
на 350% од БДП. Ситуацијата е многу
broj 63
АНАЛИЗА
Финансиските кризи во изминатиов век тешко може да се
разберат без длабока анализа на банкарскиот систем.
Постоечкиот концепт на банкарството, кој се заснова на
повеќекратната експанзија на банкарските депозити имаше
главна улога во создавањето на незаузданата шпекулативна
побарувачка за пари и неоснованото користење на
финаниските механизми
поалармантна отколку во времето на
Големата депресија. Оттаму може да се
заклучи дека проблемот на задолженоста
виси над американската економија како
Дамаклов меч, но и другите развиени
земји не се во многу подобра состојба.
ДЕЛОВНИ ЦИКЛУСИ И
ШПЕКУЛАТИВНИ МЕУРИ
Австриската економска школа ја
истакнува улогата на кредитната
експанзија во генерирањето на деловните
циклуси и настанокот на шпекулативните
меури. Вештачката стимулација на
националната економија со евтини пари
доведува до инфлација, зголемување на
вкупниот долг и поттикнување на
шпекулациите. Ниската каматна стапка
предизвикува одлевање на паричните
средства дури и кон оние деловни зафати
кои не нудат висока стапка на поврат на
вложениот капитал или се
високоризични. Освен тоа, ниската
каматна стапка не поттикнува штедење
кое подоцна би се прелеало во
продуктивни инвестиции. Силно
пораснатиот финансиски сектор на
денешницата има значајна улога во
генезата на финансиските кризи и
претставува голема опасност за реалниот
сектор кој заради се помалата стапка на
самофинансирање зависи од кредитите
од финансискиот сектор. Кредитното
заглавување кое го наметнува актуелната
криза врз глобалната економија има
ефект како срцев удар. Peter Drucker
уште во седумдесеттите години
предупреди дека е дојдено до
извртување на односите помеѓу реалната
и симболичната економија. Денес
симболичната економија е цел сама за
себе, и не дава поддршка на компаниите
од реалниот сектор.
Секој шпекулативен меур завршува со
паѓање на пазарот на хартии од вредност
и дефлација или со стагнирачки пазар на
акции и инфлација која се префрла на
стоките и услугите во реалниот сектор.
Зголемувањето на невработеноста во
првиот или порастот на инфлацијата во
вториот случај, или дури појава на
стагфлација, претставуваат исклучително
пореметување на движењата во реалниот
сектор, како и загрозување на сите
субјекти кои зависат од нејзиното
берзНИК
13
беспрекорно функционирање. Таквите
состојби создадоа на глобално ниво
неодржливи модели на економии зависни
од вештачка стимулација со
дополнително задолжување, а без
можност за придвижување на
производството на стоки и услуги кои би
генерирале приходи за отплатување на
долгот.
Најразвиените економии не се веќе во
состојба да ја сведат својата
потрошувачка во рамките на сопственото
производство и тоа претставува проблем
за глобалната политичка и економска
стабилност.
ПРЕДИЗВИЦИ НА ГЛОБАЛНАТА
ЕКОНОМИЈА
Актуелната финансиска криза е од
структурен карактер и е длабоко
вкоренета во монетарниот систем.
Банкарството на фракциски резерви
овозможува неконтролиран порат на
парите во оптек кој се гледа во
повисокото општо ниво на цените и
растечката спирала на јавниот долг.
Порастот на шпекулативната побарувачка
за пари се манифестираше во
пролиферација на финансиски кризи во
последниве три децении.
Потребно е да се нагласи дека постои
граница до која мера може економскиот
раст да се стимулира исклучиво со
задолжување, без соодветна
производствена активност. Оваа
економска криза покажува дека
потрошувачката и инвестициите не може
вештачки да се стимулираат со
дополнително задолжување на јавниот
сектор. Само интегритетот на
немаштијата, како што го нарекува Нури,
кој е вкоренет во транспарентниот и
одговорен монетарен систем може да
овозможи решавање на клучните
предизвици со кои се соочува глобалната
економија.
Кристијан Котарски
(Авторот е асистент од
колегиумот на Економска политика и
Меѓународна политичка економија на
Факултетот на политички науки во
Загреб, Хрватска)
14 берзНИК
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
ОХРИДСКА БАНКА, КАКО ДЕЛ ОД ГРУПАЦИЈАТА НА СОСИТЕ ЖЕНЕРАЛ
Кредитирањето на стопанството, во преден план
Во оваа светска финансиска криза
ситуацијата со Сосиете Женерал е
уникатна. Групацијата Сосиете
Женерал потврди дека ги
продолжува своите активности во
земјите од Централно -Источна
Европа,а исто така ги презема и сите
мерки за да се обезбеди од идни
шокви кои евентуално би се случиле
за да ги заштити своите операции и
активности. Вака првиот човек на
Охридска банка, Бернар Коениг ја
започна својата презентација за
успешно завршената 2008 година на
компанијата на средбата со
новинарите. - невработеноста ќе се одрази на
Сосиете Женерал не се соочува со
никакви стравувања за
понатамошните активности во земјите
од ЈИЕ. Ова може да се поткрепи со
фактот што од сите финансиски
групации кои што се присутни во
Македонија, само Сосиете Женерал е
единствена која што има рејтинг од
двоен А, којшто генерално е еден од
највисоките рејтинзи на
финансиските групации.
Значи соочени сме со светската
економска и финансиска криза.
Некои земји како САД се во
рецесија, ЕУ има очекуван намален
раст од два отсто, глобално а некои
земји од Источна Европа се соочуваат
со потешкотии, па во овој контекст
да ви го образложам моето видување
за Македонија- и таа има и
предности и слабости.
ПРЕДНОСТИ И СЛАБОСТИ
-Ќе започнам со предностите, а
секако тие се битни во овој контекст
особено во споредба со соседните
земји, рече Коениг.
-Македонија, се уште има
лимитирана задолженост како јавен
долг на ниво на држава, се уште е
ограничена и задолженоста на
граѓаните и на претпријатијата.
Имено, задолженоста на граѓаните
изнесува 15 отсто од БДП,а на
претпријатијата 25 отсто. Како
позитивни страни на економијата се
сметаат и очекуваниот позитивен
пораст од еден до три отсто за
годинава. И што е многу битно
(гледано од личен аспект) е што има
стабилна валута и не се очекува
промена на денарот во однос на
еврото.
Според Коениг, Македонија
забележала слабости во четири
клучни двигатели на економијата.
Првиот е производството. Најголеми
проблеми за македонското стопанство
се падот на клучните придонесувачи
во овој дел, како што се
металургијата, рударството,
транспотрот и текстилната
индустрија. Како втор проблем е
одложувањето или стопирањето на
странски директни инвестиции. И
тука, очекува Владата да продолжи и
понатаму интензивно да работи за
нивно привлекување, како и за
обезбедување на извозот. Третиот
broj 63
Банката и годинава ќе продолжи да го кредитира
стопанството со исто темпо како и претходно и покрај
ограничувањата од НБРМ и светската финансиска криза
двигател е потрошувачката. - Со
очекуваниот лимитиран пораст на
економијата, вели Коениг,- логично е
да очекуваме зголемување на
невработеноста. Всушност ако го
задржиме нивото на пораст од 5% ќе
го задржиме и ова ниво на
вработеност, но се што е под оваа
граница на пораст значи зголемување
на невработеноста. Зголемувањето на
потрошувачката, а ова надополнето
пак со мерките на НБРМ со кои што
се лимитира степенот на
кредитирање, исто така може да се
одрази на потрошувачката. Четвртиот
двигател се владините проекти кои
што се најавувани во делот на
инфраструктурата, енергетиката и
други клучни сегменти, на чија
реализација треба постојано да се
притиска. -Се надевам дека овие
проекти наскоро ќе се реализираат
бидејќи преку нив ќе може да се
вбризга одредена финансиска моќ во
економијата, вели извршниот
директор на банката, кој додава: -
Голема слабост е и дефицитот во
билансот на плаќање, што е многу
важен за стабилниот курс на
денарот. Тука треба итно да се
реагира за да се осигуриме дека ќе
се лимитира неговото влијание
особено поради тоа што врши
притисок на денарот. Поаѓајќи од
овие причини во целост ги
подржувам мерките на НБРМ за
одржување на стабилноста на
валутата.
НЕМА ВОЗДРЖАНОСТ ОД
КРЕДИТИРАЊЕ
-Генерално банкарскиот систем во
Република Македонија не се соочува
со посериозни проблеми, особено ако
се погледне коефициентот на
покриеност на кредити со депозити,
смета Коениг. Тој се движи меѓу 80 и
90 % што значи дека кредитите се
добро обезбедени со депозити.
- Ако ја погледнеме пак одблиску
еволуцијата на целиот банкарски
сектор во 2008г. интересен е фактот
за пораст на кредитирањето на
населението кое што изнесува нешто
помалку од 40% и околу 25% пораст
кај претпријатијата. Оваа ситуација
ако ја погледнеме од поблиску се
промени во последниот квартал од
годината. Токму за ова сакам да
направам мала споредба -за
еволуцијата на кредитирање во
банкарскиот сектор во земјава без
Охридска банка и делот само на
банката која ја претставувам, рече
Коениг.
-Во последниот квартал на 2008 г.
ако ја исклучиме Охридска банка од
целиот банкарски систем, делот на
кредитирање на население се
Data 2. 3. 2009
зголеми само за 2,9% и ако овој
процент го споредиме со оние 40%
пораст на годишно ниво на
банкарскиот сектор ќе забележиме
дека има значително намалување на
кредитирањето во последниот
квартал. Додека само во декември,
порастот на кредитирање за
население (без Охридска банка)
беше нула проценти. Е, сега
Охридска банка во последниот
квартал од минатата година во делот
на кредитирање на население бележи
пораст од 30%, а ако ова го
споредиме со порастот во текот на
целата година, кој што изнесува 110
% , значи дека воопшто не ја
сменивме кредитната политика во
последниот квартал.
Кај делот на кредитирање на
претпријатија без Охридска банка
порастот изнесуваше 4,5 % во
последниот квартал на 2008 г., а
25% на годишно ниво. Во нашата
банка во последниот квартал
порастот на кредитирање на
претпријатија изнесуваше 20 %, а за
целата година 80%. Значи ако
зборувате за воздржаноста на
банките да го кредитираат
населението и стопанството секако
дека тука не може да се вброи
Охридска банка, затоа што ние не
сме воздржани.
ИЗБРАН НОВ ПРЕТСЕДАТЕЛ НА
До поевтини к
поевтино
-Состојбите во банкарскиот сектор
во земјава се стабилни. Тој и
понатаму нормално функционира,
но она што се случува во светот и
опкружувањето ќе дојде и до нас,
изјави Ѓорѓи Јанчевски, прв
генерален директор на НЛБ
Тутунска банка АД Скопје, по
одржувањето на 27. седница на
Здружението на банкарство при
Стопанската комора на Македонија
и неговиот избор за претседател на
здружението. Во новите органи на
управување, како негов заменик е
наименуван првиот човек на
Охридска банка-Сосиете Женерал,
Бернард Коенинг.За Глигор Бишев,
прв генерален директор на
Стопанска банка и досегашен
претседател на Здружението на
банкарство, за да има поевтини
кредити треба да има и поевтино
штедење.
- Кредитите се како и секој друг
производ во економијата, што значи
дека цената зависи од понудата и
побарувачката на истата, а се
разбира и од штедењето на ниво на
национална економија и колку
странско штедење може да дојде во
 Data 2. 3. 2009 broj 63
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
берзНИК
15
МИНАТАТА ГОДИНА- УСПЕШНА ОГРАНИЧУВАЊЕ САМО ВО ДЕЛОТ
ЗА НАСЕЛЕНИЕ
Сосиете Женерал со профит од -Во делот на кредитирање на
населението ограничувањата
две милијарди евра произлегуваат од мерките на НБРМ за
годишен пораст до 11,3%, вели
Коениг. Согласно мерките на
На 18 февруари во Париз Сосиете Женерал ги објави финасиските резултати кои Централната банка, особено ако се
прикажуваат нето профит од две милијарди евра. земе предвид задолжителниот
-Приходи:3,1 % споредено со 2007 г. исклучувајќи ги нетековните ставки депозит што го наметна, како и
-Коефициент на трошоци:71 % приспособување во однос на
-Поврат на капиталот (ROE) на Групацијата после оданочување:6,4% проценка на ризикот, можеби ние сме
единствена банка која го носи тој
-Солиден Tier One Ratio(Basel II): 8,8 %
товар од аспект на ограничување. Не
-Заработка по акција:3,38 евра ( споредено со 2007г. кога изнесува1,86 евра) се согласувам со начинот на којшто е
-Предложена дивиденда:1,2 евра по акција ( во 2007 г. била 0,9 евра по акција) конструирана мерката од НБРМ. Од
аспект на економијата и од аспект
Охридска банка, вели Коениг, -е клиенти на двете страни- на една, што само една до две банки ја губат
особено во поволна ситуација не депонентите со своите депозити, на својата компетативна предност. Но,
само заради тоа што има добра друга страна кредитите како од аспект на ефектот целосно се
ликвидност, туку и поради тоа што пласмани ... Депонентите бараат согласувам, затоа што осигуруваат
имаме 66 % покриеност на кредитите поголеми каматни стапки,а клиентите добра кондиција на банкарскиот
со депозитите. И што е особено помали каматни стапки и поголеми сектор и одржување на стабилно
важно, спаѓаме во малиот број на средства. Нашиот однос е да ниво на депозити, наспроти
банки коишто се уште можат да се балансираме меѓу барањата и на кредитите во банкарскиот сектор.
потпрат и да сметаат на едните и на другите и во целиот тој Значи токму поради ограничувањата
дополнителен извор на финансирање концепт да ги заштитиме интересите од страна на Народна банка на
од матичната банка, Сосиете на акционерите, вработените и Македонија, банката нема многу
Женерал доколку ни се потребни. И секако интересите на нашите простор за растот на кредитирањето
поради тоа нашиот фокус за 2009 клиенти.. на населението.
година е да продолжиме да бидеме
посветени на малите и средни
претпријатија.
Значи немаме никаква намера да го
намалиме или да се повлечеме во
кредитирањето во сегментот на
претпријатија, туку и натаму ќе
бидеме интензивно активни, дури и
под услови да мораме да направиме
некои прилагодувања во делот на
проценка на ризикот и во условите
на кредитирање. Имено, банките се
единствени компании кои имаат

ЗДРУЖЕНИЕТО НА БАНКАРСТВО

кредити преку Нов претседател на Здружението на банкарство при

о штедење
Македонија. И на тој план ако до
пред две до три години постоеше
вишок на штедење на меѓународно
ниво, денес постои кусок на
штедење, меѓутоа за добрите и
профитабилни издржани проекти,
пари секогаш ќе има, забележа
Бишев.
А за тоа дали ќе има олабавување
на кредитната политика Бишев вели:
-Банките се исто како секоја друга
фирма која произведува и продава
производ и од тој аспект за да имаме
поевтини кредити треба да имаме
поевтино штедење. Значи во оној
момент кога граѓаните или
компаниите ќе бидат спремни да
штедат во банките со пониски
камати, ние ќе можеме да понудиме и
кредити со поевтини каматни стапки.
Значи ние како банки вршиме само
посредуавање помеѓу штедачите и
заемобарателите и на тој план, преку
нашето прудентно однесување со
обезбедување на сигурност на
штедачите настојуваме да тие нам ни
веруваат и да прифатат да штедат со
пониски трошоци и истите средства
да ги пласираме во стопанството.
Што се однесува за платите на
Стопанската комора на Македонија е Ѓорѓи Јанчоски, а
негов заменик е Бернард Коениг
вработените и дозволениот минус
Бишев објаснува дека деловната
политика на Стопанска банка е и
понатаму да се одобруваат под исти
услови и критериуми сите видови на
кредити на населението како и лани.
И Јанчевски вели дека секоја банка
си има своја политика. Имајќи во
предвид што се случува во светот,
секако факт е дека потешко ќе се
доаѓа до кредити во оваа година што
е и во согласност со мерките на НБРМ,
кои се поригидни за разлика од
другите години. Токму, поради тоа
банките потешко ќе доаѓаат до
средства кои ќе ги пласираат, што
автоматски значи поскапување на
цената на изворите. Во Македониај за
разлика од опкружувањето
монетарната ситуација и ситуацијата
во банкарскиот сектор е доста
постабилна но она што се случи во
светот сигурно ќе дојде и кај нас,
односно состојбите во реалниот
сектор ќе имаат влијание и во
банкарскиот сектор, така што потешко
ќе се доаѓа до кредити, каматите
постапно се качуваат нагоре и оние
што се врзани со либор (либорот
паѓа, но маржата се качува нагоре).
Тоа е моменталната состојба во
банкарскиот сектор во Македонија.
Намалувањето на денарските
депозити (само во јануари се
намалени за три милијарди и 200
милиони денари) и зголемувањето на
девизните депозити, за Јанчевски не е
страв од девалвација. Според
анализата на Тутунска банака
намалувањето на депозитите на
претпријатијата во јануари е
нормална состојба, затоа што тогаш се
плаќаат даноците. Ситуацијата се
подобрува во принцип во наредниот
месец, кога државата ги врача тие
средства. -Или како што реков, ако
има состојба на рецесија значи без
разлика дали се работи за депозити
на население или на претпријатие,
нормално е со намален обем на
работа да паѓаат и депозитите. Она
што го видовме во јануари, уште не
е индикатор дека депозитите во
банкарскиот сктор почнаа да паѓаат,
затоа што тој измос од над три
милијарди е минимален за
банкарскиот сектор.
16 берзНИК
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
СЕДНИЦА НА СОВЕТОТ НА НАРОДНАТА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Граѓаните до кредит низ иглени уши
зменување и дополнување на
И Одлуката за управување со
кредитниот ризик, е одговорот на
едно од основните прашања коишто
Советот на народна банка на Република
Македонија го донесе на седницата која
се одржа на 26 февруари оваа година. -
Со оваа Одлука,како што стои во
соопштението,попрецизно се определува
начинот на вршење класификација и
утврдување исправка на вредноста за
вложувањата на банките во хартии од
вредност расположливи за продажба.
Воедно, со оваа Одлука се воведува
обврската за банките, во рамките на
своите системи за управување со
кредитниот ризик, да го дефинираат
прифатливото ниво на покриеност на
изложеноста на кредитен ризик кон
физички лица со соодветен извор на
отплата (висина на плата и други
приходи). При дефинирањето на
прифатливото ниво на извор на отплата,
банките треба да ги имаат предвид и
релевантните показатели за движењето
на трошоците на живот. Воедно, банките
ќе можат, на редовна основа, да имаат
увид во структурата на своето кредитно
портфолио кон секторот, население
според висината на месечните примања
на кредитокорисниците.
Исто така, Советот на Народната
банка ја донесе и Одлуката за
изменување и дополнување на Одлуката
за методологијата за утврдување на
адекватноста на капиталот. Со оваа
Одлука се предвидува издвојување на
потребното ниво на капитал за
покривање на оперативниот ризик на
банките, согласно со првиот столб од
Новата капитална спогодба - Базел 2.
Притоа, банките можат да изберат помеѓу
два пристапа за утврдување на капиталот
потребен за покривање на оперативниот
ризик, и тоа: пристапот на базичен
индикатор и стандардизираниот пристап.
Овие два пристапа се разликуваат според
нивото на софистицираност на начинот
на утврдување на потребниот капитал за
покривање на оперативниот ризик. При
пресметките, и кај двата пристапа се
поаѓа од остварените приходи и расходи
на банката од редовно работење. Притоа,
кај стандардизираниот пристап,
остварените приходи и расходи на
банката од редовно работење се
распределуваат според деловната линија
каде што тие настанале. На
минатонеделната седница, Советот на
Народната банка ја донесе Одлуката за
менувачки работи со која се заменува
broj 63
постојната Одлука за условите и начинот
за добивање на дозвола и вршење на
менувачки работи. Со новата Одлука се
врши прецизирање на условите и
документацијата којашто е потребна за
добивање дозвола за вршење менувачки
работи и се создаваат услови за
зголемување на ефикасноста во
прибирањето податоци за движењата на
менувачкиот пазар во Република
Македонија. Заради зголемување на
транспарентноста на обврските на
овластените менувачи кон граѓаните, се
воведува обврска за секој овластен
менувач, на видно место во просторијата
во која се вршат менувачките работи, да
истакне известување со пропишана
содржина дека за секоја трансакција е
должен да издаде потврда за
купување/продавање ефективни странски
пари и чекови, на пропишан образец.
ДЕВИЗНИТЕ РЕЗЕРВИ 1,44
МИЛИЈАРДИ ЕВРА, ИНФВЛАЦИЈАТА
ЗАБАВУВА
Советот на НБРМ беше информиран за
најновите макроекономски движења во
првите два месеца од 2009 година.
Годишната стапка на инфлација, согласно
со очекувањата, во јануари 2009 година
бележи натамошно забавување и
изнесува 1,7%, при висока споредбена
основа од претходната година. Со
состојба на 31.01.2009 година, бруто
девизните резерви изнесуваат 1.441,8
милиони евра и во однос на крајот на
2008 година се пониски за 53,2 милиони
евра. Во јануари, НБРМ интервенира на
девизниот пазар со нето-продажба на
девизи, во првата половина од февруари
интервенциите беа помали, додека во
досегашниот период од втората половина
на февруари нема интервенции. Со оглед
на применуваната монетарна стратегија,
НБРМ ќе продолжи да интервенира на
девизниот пазар доколку тоа биде
потребно.
Во февруари започна спроведувањето
на аукциите на девизни депозити кај
НБРМ, како нов инструмент преку кој
банките имаат можност да ги пласираат
девизните средства кај НБРМ наместо во
странство, со што се намалува нивната
изложеност на кредитен ризик. Во
јануари 2009 година, во споредба со
јануари 2008 година, вкупните депозити
на банките се повисоки за 10,3%, при
истовремен пораст на вкупните кредити
на банките кај приватниот сектор од
32,1%. Ваквите движења укажуваат на
продолжување на трендот на постепено
Data 2. 3. 2009
забавување на монетарниот и кредитниот
раст од претходната година. Во
согласност со последната Анкета на НБРМ
за кредитната активност на банките,
банките очекуваат намалена побарувачка
за кредити во првиот квартал од 2009
година, а воедно упатуваат и на
натамошно заострување на кредитните
услови. НБРМ продолжува во континуитет
да ги следи макроекономските движења и
останува подготвена за преземање мерки,
доколку е тоа неопходно, во функција на
остварување на целите на монетарната
политика.
ОД ЈУНИ ИЗЛОЖЕНОСТА НА БАНКИТЕ
–ПОД ЛУПА
На седницата, Советот разгледа и
други прашања. Беше усвоена Годишната
сметка на Народната банка на Република
Македонија за 2008 година,
Финансиските извештаи изготвени во
согласност со Меѓународните стандарди
за финансиско известување и Извештајот
на независниот ревизор,
ПрајсвотерхаусКуперс Ревизија ДОО
Скопје за Финансиските извештаи на
Народната банка на Република
Македонија. Според мислењето на
независниот ревизор, финансиските
извештаи на Народната банка на
Република Македонија за 2008 година
даваат вистинска и објективна слика на
финансиската состојба, финансиската
успешност и паричните текови во
согласност со Меѓународните стандарди
за финансиско известување.
Советот, исто така, ги разгледа
Информацијата за исполнување на
Финансискиот план на Народната банка
на Република Македонија за 2008 година
и Информацијата за исполнување на
Планот за инвестиции во основни
средства на Народната банка на
Република Македонија за 2008 година.
Советот донесе и Одлука за
изменување и дополнување на Одлуката
за сметковниот план за банките со која
се изврши прецизирање и техничко
подобрување на одделни сметки од
сметковниот план за банките. Овие
измени и дополнувања ќе почнат да се
применуваат осмиот ден од објавувањето
на Одлуката во Службен весник на РМ.
Со измената и дополнувањата на
сметковниот план за банките се воведоа
нови сметки, коишто во најголем дел
служат за подобро следење на
изложеноста на банките, особено кон
странските банки. Овие сметки ќе почнат
да се применуваат од 01.06.2009 година.
 Data 2. 3. 2009 broj 63
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
берзНИК
17
СВЕТ..ВЕСТИ...СВЕТ..ВЕСТИ...
ЏОЗЕФ ШТИГЛИЦ

Сегашната стопанска криза е произведена во САД

егашната глобална стопанска криза

С го носи белегот произведено во

САД, оцени добитникот на
Нобеловата награда за економија,
поранешниот главен економист во
Светската банка и сегашен професор на
Универзитетот Колумбија во Њујорк,
Џозеф Штиглиц. -Ние ја извезувавме
нашата филозофија за намалување на
државното регулирање на економијата,
ние извезувавме токсични хипотекарни
хартии од вредност, а сега го извезуваме
нашиот стопански пад, истакна Штиглиц
на предавањето кое го одржа во Њујорк.
Штиглиц укажа на најголемите
слабости на финансискиот систем на САД
кој не беше во состојба да обезбеди
мобилизација за штедење, пласирање на
капиталот и избегнување на ризиците,
пренесоа агенциите.
Штедењето во САД сега е на нула,
истакна Штиглиц и додаде дека
капиталот бил масовно пласиран во
изградба на куќи кои нивните купувачи
не биле во можност да ги отплатуваат. Џозеф Штиглиц
Наместо да ги намалува ризиците,
Такви диспропорции се појавија бидејќи да дејствуваат како потрошувач од
постоечкиот финансиски систем на САД
многу земји со т.н. транзициона последна истанца, истакна Штиглиц, со
постојано ги зголемуваше, оцени
(преодна) економија, почувствуваа забелешка дека, системот во кој
Штиглиц, со забелешка дека таквите
потреба да ги зголемуваат сопствените најбогатата земја во светот треба да
пропусти биле услов за комплетна
валутни резерви. троши е она што не е во согласност со
деформација на целиот (американски)
Штиглиц наведе дека во текот на нејзините можности и дека самиот е
економски систем на кој сега му се
изминатите осум до девет години штетен.
неопходни длабоки реформи. -Проблемот
забележано е огромно зголемување на Тој позитивно ги оцени антикризните
на нашиот финансиски систем се влече
валутните резерви во земјите на Азија и мерки од американскиот претседател
како симптом на неопходни и многу
Блискиот исток и дека државите на тие Барак Обама, но предупреди дека во време
длабоки промени на современата верзија
региони, на тој начин собраа билиони кога федералната влада ја стимулира
на капитализмот во неговата американска
(илјада милијарди) долари. -Тоа се случи економијата на владите во сојузните
варијанта, објасни Штиглиц. Тој не ја
поради тоа што, по Азиската држави, тие го чинат спротивното. Владата
исклучи можноста во рок од следините
(финансиска) криза, многу земји одлучија на Калифорнија, во која буџетскиот
две, три, четири години, сегашниот
повеќе никогаш да не дозволат ситуација дефицит достигна вредност од 40
разрушен финансиски систем во САД
во која ќе го загубат сопствениот милијарди долари, ги зголемува даноците
сепак да се доведе во ред, но забележа
економски суверенитет, потчинувајќи се и ги намалува јавните трошоци, што е
дека тоа нема да биде доволно за да се
на диктатот од Меѓународниот монетарен негативна стимулација, забележа Штиглиц.
обнови постојан и стабилен стопански
фонд, чии мерки доведуваат до Познатиот економист сегашната
раст.
економско успорување и депресии, ситуација ја спореди со 1993 година, кога
Проценката на претседателот на
објасни Штиглиц. поранешниот претседател на САД Бил
Управата за федерални резерви на САД,
Според негово мислење, земјите кои Клинтон, на почетокот на својот прв
Бен Бернанки кој во американскиот
во споменатиот период собраа огромни четири годишен мандат, вети дека не само
Конгрес во вторникот минатата недела
девизни резерви сфатија дека самите што ќе го стимулира растот на домашното
изјави дека, стабилен стопански раст во
мора да се заштитат, во недостиг на општ стопанство, туку и ќе ја врати
водечката светска економија може да се
механизам кој би им гарантирал финансиската одговорност во земјата.
очекува веќе во текот на идната година,
избегнување на неповолни економско- Клинтон во тоа успеа, тврди Штиглиц, со
Штиглиц ја оцени како премногу
финансиски текови. -Сите земји кои во оценката дека актуелната ситуација е
оптимистичка. -Додека не бидат
изминатите години собраа огромни значително потешка од ситуацијата пред
направени подлабоки, а не козметички
девизни резерви беа во право, бидејќи 15 години и дека поради тоа е неопходен
промени, ќе потрае ризикот излезот од
тоа им помага полесно да се изборат со значително подолг период за да се излезе
тековниот пад на стопанската активност
сегашните проблеми, што не е случај со од кризната состојба. Сегашните ветувања
да биде успорен, рече американскиот
државите кои такви резерви немаат, за зголемувањето на даноците и
економист. Недостигот на вкупната
тврди Штиглиц. намалувањето на трошоците, можат, во
побарувачка е една од главните причини
Глобалниот економски систем периодот на следните две години, да
за сегашната светска стопанска криза,
реагираше на појавата на дефицитот во предизвикаат дополнителни проблеми и да
тврди Штиглиц, со напомена дека до тоа
вкупната побарувачка, така што целиот дадат спротивен резултат од посакуваниот,
дошло со глобалните диспропорции.
товар го префрли на САД, кои започнаа предупреди Штиглиц.
18 берзНИК broj 63
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 2. 3. 2009

ВЕСТИ... СВЕТ...ВЕСТИ...СВЕТ

ЕК дозволи национализација на банките

Европската комисија им дозволи на
земјите членки на Европската унија да ги
национализираат банките кои се толку
многу оптоварени со лоша актива, како
американските второкласни станбени
кредити и од нив изведните хартии од
вредност, што повеќе не можат успешно
да работат. Национализацијата, меѓутоа,
би требало да биде краен излез, кога
ништо друго повеќе не би можело да им
помогне на банките повторно да
позајмуваат пари на стопанството,
наместо капиталот да го чуваат како
заштита од можните натамошни загуби.
Во препораките за државна помош во
постапувањето со лошата актива, ЕК пред
национализацијата предлага и мерки,
како основање лоша банка во
сопственост на државата, која од банките
со тешкотии би го откупила таквиот имот.
За да може банката да добие државна
поддршка, мора прво јасно да ги објави
сите свои дефекти, а независни
стручњаци, заедно со овластените
надозрници од банките, ќе ја проценат
вистинската економска, а не
моменталната пазарна вредност на
лошата актива, која ќе ги задоволи
условите на неа да се применат мерките
за спас.
Европската комисија потоа,
внимавајќи да не се нарушат правилата
за пазарниот натпревар, ќе ги потврди
тие процени, а товарот на трошоците на
спасувањето, ќе го поделат
акционерите,потврдувачите и државата.
ЕК во предвид ќе ги земе и досегашните
гаранции и рекапитализацијата. Државата
ќе може да избере дали лошата актива ќе
ја откупи, осигура, замени, гарантира или
ќе користи некој хибриден модел. Битно е
меѓутоа, имотот да се проценува според
единствени критериуми, за да може и
условите за сите да бидат исти. ЕК ќе ги
дозволи мерките за спас за период од пола
година, а услов ќе биде и проценката за
натамошното опстојување на банката, како
и планот за реструктуирање, кој за секој
корисник на државната помош ќе мора да и
биде претставен на ЕК најдоцна три месеци
од почетоктот на нивното користење.

ЕБОР планира зголемување Источна Европа се бори со

на инвестициите во 2009
Европската банка за обнова и
развој планира зголемување
на инвестициите во 2009
година како одговор на
влијанието на глобалната
финансиска криза врз
економиите од Источна
Европа.
Во соопштение од Банката
се вели дека ЕБОР лани
забележала нето минус од 602
милиони евра, во споредба со
профитот од 1,9 милијарди
евра во 2007 година. Тој пад
се објаснува со губењето на
вредноста на акциите во
сопственост на Банката поради
падот на берзата на акции
ширум светот, но се додава
дека тој нема да влијае врз
плановите на Банката за
инвестирање.
Банката планира оваа
година да инвестира околу
седум милијарди евра во
земјите со кои работи, во
споредба со 5,1 милијарда во
2008 година. Одговорот на
Банката на кризата фокусиран
е на непосредни потреби на
финансискиот сектор за да се
помогне во јакнење на
здравите институции и да се
одржат кредитите за малите и
средни фирми чии извори на
финансирање се пресушени,
се вели во соопштение од
ЕБОР.
Во одговорот на Банката се
и планови за удвојување на 1,5
милијарди евра гаранции на
ЕБОР за регионална трговија,
што се смета за клучна за
одржување на економиите на
Источна Европа. Банката
очекува да инвестира околу
три милијарди евра во
финансискиот сектор во 2009
година, околу 1,5 милијарди во
корпоративниот сектор и околу
2,5 милијарди во
инфраструктура и енергетика.
долгови и монетарни проблеми
Богатите западноевропски
држави се соочуваат со
дилемата како да им
помогнат на посиромашните
источни соседи, поранешни
комунистички држави, да се
справат со финансиската
криза, сега кога се
принудени да ги спасуваат
домашните банки.
Американските медиуми
објавија кусо истражување
за источноевропскиот
регион.- Полска, Чешка,
Словачка: Трите држави се
наоѓаат во релативно
подобра форма, затоа што
имаат пониско ниво на
долгови во странска валута.
Словачка има предност,
затоа што е една од 16-те
држави членки на ЕУ која го
употребува еврото кое е
солидна валута.
- Литванија, Летонија,
со сериозни тешкотии. На
Унгарија исто така и треба
кредит од ММФ. Бугарија
има огромен трговски
ефицит, а Романија засега
се држи, но нејзиниот
трговски и буџетски
дефицит се зголемуваат.
- Украина не е
членка на ЕУ. Таа се сочува
со тешкотии да ги задоволи
критериумите на ММФ за да
го добие останатиот дел од
кредитот кој и е одобрен.
Нејзиниот рејтин е со статус
junk (долг со висок ризик)
што е седум степени под
нивото кое е неопходно за
инвестиции. Се појавија
тврдење дека водечките
компании, па дури и
Владата, ќе објават
мораториум врз плаќањата.
- Србија: Економскиот
раст на земјата оваа година

Историски пад на шведскиот БДП Естонија: Трите мали

Шведскиот бруто домашен
производ во последното
тримесечје од 2008 година
забележа пад од 4,9 проценти
во однос на истиот период во
2007 година, информира
Шведската телевизија (СВТ).
Ова е првпат БДП за забележи
пад на годишно ниво (минус 0,2
проценти), откако започнале
мерењата во Шведска.
- Ова сосема јасно покажува
дека во шведската економија
владее мошне загрижувачка
состојба. Очигледно е дека се
наоѓаме во рецесија, рече
Роберт Бергвист од една од
најголемите шведски банки,
СЕБ.
Потрошувачката на
шведските домаќинства е
намалена за 3,3 проценти, при
што најмногу се намалени
трошоците за купување моторни
возила. - политики и во 2004 година
Она што го гледаме пред нас е
силно влошување на состојбите
на шведскиот пазар на трудот.
Многу домаќинства се уште
гледаат на кризата од дистанца,
но може да се очекува
невработеноста во текот на
годинава да продолжи да се
зголемува, смета Бергвист.
Шведскиот извоз исто
така бележи негативен тренд во
последните месеци на 2008
година и е намален за 7, 2
проценти, додека увозот бележи
пад од 5,4 проценти.
балтички држави кои се
одвоија од Советскиот Сојуз
во 1991 година постигнаа
брз напредок благодарение
на своите пропазарни
станаа членки на ЕУ. Бумот
на пазарот за недвижности.
како резултат на
зајакнатото кредитирање
заврши и по него следеше
пад кој беше интензивиран
проади светската
финансиска криза. Летонија
побара кредит од
Меѓународниот монетарен
фонд (ММФ).
- Унгарија, Романија,
Бугарија: Овие три држави
членки на ЕУ се соочуваат
падна од шест проценти на
очекуваното ниво од 0,5
отсто, а вредноста на
динарот од почетокот на
годината падна за 25
проценти во однос на
еврото.
- Косово: евработеноста
во земјата изнесува околу
45 проценти. Експерти од ЕУ
посочуваат дека помошта од
1, 2 милијарди евра која
што на Косово му беше
ветена откако прогласи
независност од Србија, може
да не му биде доделена
затоа што земјите донатори
се соочуваат со се поголем
недостиг на ликвидност
поради финансиските
проблеми.
 Data 2. 3. 2009 broj 63
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
берзНИК
19
Турција ќе доживее ЕУ се грижи за своите сиромашни членки
потешка економска криза од Европската унија прави се што е во наведува различните видови помош
онаа во 2001 година нејзина моќ за да им помогне на на Унијата, наменети за регионот и
нејзините сиромашни членки, кои се напоменува дека помошта на
Турција ќе биде исправена пред економска криза
потешка од онаа во 2001 година, ги пренесува погодени од глобалната економска Унијата на банките во западна
денеска прогнозите на Светска банка турскиот криза, му порача еврокомесарот за Европа, треба да им помогне и на
весник Хуриет. монетарни прашања Жоакин нивните филијали во посиромашните
Според директорот на Светска банка во Турција, Алмунија на претседателот на земји на Унијата.
Улрих Зукав, под влијание на светската криза Светската банка Роберт Зелик. - Се надевам дека ова
економскиот пораст во земјата ќе забележи пад, а Алмунија, како што јавувија појаснување на нашата политика ќе
нивото на невработеноста ќе се зголеми. светските агенции, му испратил ја разјасни водечката улога што ЕУ
- Турција ќе доживее економска криза потешка писмо на Зелик, во кое демантира веќе ја има во надминувањето на
од онаа во 2001 година, изјави Зукав на дека ЕУ не се залага доволно за да макро-финансиските проблеми на
конференција во Истанбул на тема Управување на
им помогне на своите сиромашни економиите од Централна и Источна
ризикот. Турската економија која се посилно го
членки. Европа, се нагласува во писмото.
чувствува влијанието на светската финансиска
криза, регистрира пораст од само 0,5 отсто во Зелик неодамна изјави дека ЕУ Алмунија додаде дека досега 18
третото тромесечие минатата година, што е треба да стори многу повеќе за да членки на ЕУ, кои претставуваат
најниско ниво по финансиската криза во 2001 им помогне на економиите на повеќе од 90 проценти од
година. државите од централна и источна економијата на Унијата, ветиле
Зукав, исто така, оцени дека овој период е Европа, така што ќе предводи повеќе од 300 милијарди евра за
добар за спроведување реформи, а политиката на координирана глобална акција за рекапитализацијата на фирмите во
долгорочен план за економски пораст е од помош на тој регион. јавниот сектор и повеќе од 2.500
решавачко значење. Во писмото Алмунија детално ги милијарди јавни гаранции.

Кипар со најпривлечен даночен режим

Кипар е земја со најпривлечен даночен
режим во Европа според објавеното во
Брисел истражување на консултантската
компанија KPMG. Истражувањето е
засновано врз оценките на даночните
експерти во повеќе од 400 фирми низ
цела Европа, од кои 90 проценти ја
посочиле даночната атрактивност на
Кипар.
По Кипар се наоѓаат Ирска,
Швајцарија и Малта. Водечките земји во
ЕУ, како Велика Британија, Франција,
Германија, Италија и Шпанија се наоѓаат
на крајот од листата, додека последна е
Грција со 14 отсто ниво на даночна
атрактивност.
- Истражувањето покажа дека
помалите држави обично имаат
попривлечна даночна клима, коментира
даночниот менаџер на KPMG, Џи Џоел Втор заклучок, кој се добива од сложено и нестабилно. Како пример
Зернак.Според него, владите на овие истражувањето, е дека ниските даночни Зернак ги наведе Литванија и Летонија,
земји се ориентирани кон создавање на стапки не играат решавачка улога за кои се наоѓаат на 16-то и 17-то место на
прости и ефективно управувани даночни привлечноста на даночниот систем за листата, иако нивните даночни стапки се
системи за привлекување на бизнисмените, доколку даночното пониски отколку во повеќето земји-
инвеститори. законодавство во соодветната земја е членки на ЕУ.

Allianz со загуба од 3,1 милијарди евра

Allianz, според пазарната вредност најголемата европска
осигурителна куќа, објави дека остварила нето загуба од
3,11 милијарди евра во четвртиот квартал, во споредба со
нето добивката од 665 милиони евра една година порано.
Причина за загубата се инвестициските отписи и продажбата
на Dresdner банката.
Allianz лани ја продаде Dresdner банката на
Commerzbank, после загубите поврзани со хипотекарните
кредити. Загубата е значително над очекувањата на
аналитичарите, кои очекуваа 1,68 милијарди евра, пренесува
Блумберг. Allianz планира намалување на дивидендата за 36
отсто, на 3,50 евра по акција за 2008 година. Тоа е во склад
со очекувањата на аналитичарите, но е многу помалку од
дивидендата од 5,50 евра за акција, колку што изнесуваше
во 2007.
Оперативната добивка на Allianz за цела измината година
изнесуваше 1,2 милијарди евра, во однос на оперативната
добивка од 3 милијарди евра во 2007. Нето загубата на
осигурителот лани достигна 2,44 милијарди евра, наспроти
остварената нето добивка од 7,97 милијарди евра во 2007.
20 берзНИК broj 63
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 2. 3. 2009

1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
-Каматите ќе растат,но нема да има
девалвација, е прогнозата на банкарите во
земјава, која ја пренесуваат сите печатени
медиуми. - Состојбите во банкарскиот сектор
во земјава се стабилни. Тој и понатаму
нормално функционира, но она што се случува
во светот и опкружувањето ќе дојде и до нас,
изјави Ѓорѓи Јанчевски, прв генерален
директор на НЛБ Тутунска банка АД Скопје, по
одржувањето на 27. седница на Здружението
на банкарство при Стопанската комора на
Македонија и неговиот избор за претседател
на здружението. Во новите органи на
управување, како негов заменик е наименуван
првиот човек на Охридска банка-Сосиете
Женерал, Бернард Коенинг.
-Банкарските камати ќе растат, а
кредити ќе има се’ помалку. Според
банкарите, ќе има онолку кредити колку што
ќе има штедни влогови. Ако депозитите се
намалуваат, ќе се скусува и кредитирањето.
Стопанството и граѓаните се жалат, а банките
одат на сигурно работење.
Денешните весници го пренесуваат и
извештајот за состојбите на Охридска банка,
според којшто таа и годинава ќе продолжи да
го кредитира стопанството под непроменети
услови и покрај економската криза.
Ограничувањата во доделувањето кредити ќе
бидат насочени кон населението поради
мерките што ги воведе Народната банка на
Македонија, истакна Бернард Коениг,
претседател на Управниот одбор на Охридска
банка, која е дел од групацијата Сосиете
женерал. Според него, условите во
Македонија, за разлика од другите европски
земји на кои им се заканува рецесија, се
поволни поради прогнозите за позитивен
економски раст за годинава.
Во таа насока е и анализата на
Утрински весник-Минимален раст или
рецесија на Македонската економија.- Голем
знак прашање е како ќе се движи
македонската економија оваа година. Можно
ли е Македонија да западне во рецесија како
последица на глобалната економска криза што
го разорува светот или, пак, ќе успее да
оствари барем минорен раст на бруто-
домашниот производ во текот на 2009 година?
На оваа тема деновиве сериозно се дебатира
во јавноста, па сите релевантни играчи на
домашната бизнис-сцена даваат сопствени
видувања за економската иднина на земјава.
Одделни мислења се целосно песимистички,
другите се по малку црни, но сите се согласни
дека ни претстои тешка година. Сериозни
аналитичари, бизнисмени, но и државни
институции веќе укажуваат дека на
македонската економија сигурно нема да и’
цветаат рози во годинава пред нас.
Во Утрински весник ќе читате и дека
-Велешка Топилница се’ уште нема нов
сопственик. Иако официјалниот рок до кога
„Метрудхем“ требаше да ги уплати двата
милиона и 250 илјади евра на стечајната
сметка на Топилницата измина на 23
февруари, сметката се’ уште е празна. Токму
дотогаш помина точно еден месец откога на
претставникот на „,Метрудхем“ на рака во
велешкиот суд му беше предадена одлуката од
скопска апелација дека може да стане
сопственик на комбинатот.
Меѓу топ темите денес повторно и ветувањето
од првиот човек на Феникс енерџи, дека
целосно ќе ги исплати млекарите. - Можеби
звучи чудно да се купи фирма со долг од 39
милиони евра, но ние сме свесни дека ова е
фабрика со најсовремена опрема на Балканот
и цврсто сме убедени дека за 18 месеци ние
профитабилно ќе работиме - вели Баум. -
Фирмата веќе не може да земе ништо друго
освен млеко и затоа приоритет ни е исплатата
на млекопроизводителите и вработените кои
иако без пари напорно работеа цели четири
месеци....
Вечер пренесува: -Македонија
преговара со Хјулид Пакард-Министерот за
странски инвестиции Веле Самак вели дека
компјутерскиот гигант Хјулит Пакард (ХП) ќе
гради фабрика за десктоп компјутери во
Турција, вредна 60 милиони долари, за која во
игра била и Македонија.
- Македонија и во денешнава голема криза е
ретка атрактивна земја за инвестиции, која ХП
ја смета за конкурентна за други тековни
проекти, за лап-топи, сервери и центри за
26.02.2009 g. ЧЕТВРТОК
поправка на опрема - вели Самак, додавајќи
дека Македонија е за дури 40 отсто поевтина
од Турција.
И блокадата на Владата од стечајците, една од
најзастапените информации. ...Стечајците
бараат решавање на нивниот статус со закон,
односно државата да им обезбеди месечен
надомест. Според нив, категоријата стечајци,
невработени со над 25 години работен стаж и
технолошки вишок брои над 37.000 лица и за
нив државата би одвојувала по околу три
милиони евра месечно или речиси 40 милиони
евра годишно..
Од вестите во светот и Дневник и
Вечер пренесуваат:Источна Европа следна
врата на кризата.- На регионот му требаат 400
милијарди евра за да ги покрие заемите и да
го поттикне кредитниот систем, но некои
банки се под притисок да се повлечат и да ги
затворат филијалите Бившите социјалистички
земји од Источна Европа се следните големи
жртви на глобалната финансиска и економска
криза, најавуваат економските аналитичари. -
најголем проблем е огромниот надворешен
долг на приватниот сектор во поранешните
социјалистички земји.
- Нивните стопанства во последните десет
години многу брзо се проширија. Се случила
огромна експанзија на банки, каде се
задолжени голем дел на луѓе. За жал, денеска
банките се помалку подготвени за
продолжување на кредитите. Последица на
тоа е дека многу земји во регионот сега имаат
проблеми со вредноста на валутите и
девизните резерви - рекол Еш.
- Европратениците стануваат
милионери, пренесува Шпиц. -финансиската
криза дели откази и намалувања на платите,
европарламентарците заработувајќи милиони,
скапо ги чинат даночните обврзници на
Европската унија (ЕУ). Покрај основните
плати, кои во просек достигнуваат до 12.000
евра, членовите на Европскиот парламент
(ЕП) во текот на петгодишниот мандат,
заработуваат и дополнителни 1,3 милиони
евра, покажува истражувањето на
внатрешната финансиска контрола, открива
извештајот на Сојузот на даночни обврзници
(ТПА).

2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI

1. КРЕДИТИТЕ НАЕДНАШ ПРЕСУШИЈА (*****)
2. НОВИОТ ГАЗДА НА „СВЕДМИЛК” ВЕТУВА СПАС ЗА МЛЕКАРНИЦАТА (****)
ДНЕВНИК с.4 КАМАТИТЕ ЌЕ РАСТАТ, НО НЕМА ДА ИМА ДЕВАЛ-ВАЦИЈА
с.7 „ФЕНИКС ЕНЕРЏИ” ЦЕЛОСНО ЌЕ ГИ ИСПЛАТИ МЛЕКАРИТЕ с.4 ПОВОЛНИ КРЕДИТИ ЗА МАЛИ И СРЕДНИ ПРЕТ-ПРИЈАТИЈА
с.8 КРЕДИТИ ЗА СТОПАНСТВОТО, ГРАЃАНИТЕ ЌЕ ПО-ЧЕКААТ с.6 ВИП СО 242.000 КОРИСНИЦИ
с.8 „ВИП” ИМА НОВИ 100.000 КОРИСНИЦИ с.6 ОСПОРЕНА ТРАНСПАРЕНТНОСТА НA ТЕНДЕРОТ 3A ЧЕБРЕН И ГАЛИШТЕ
с.7 НОВИОТ ГАЗДА НА СВЕДМИЛК, ПАК, ГИ ПРЕЛАЖА ФАРМЕРИТЕ
БИЗНИС
с.3 ЈАНЧЕВСКИ ОД НЛБ ПРЕТСЕДАТЕЛ, КОЕНИНГ ОД ОХРИДСКА БАНКА ВРЕМЕ
ПОТПРЕТСЕДАТЕЛ с.4 HE ЛЕГНАА ПАРИТЕ ЗА ТОПИЛНИЦА
с.5 БАНКИТЕ ЌЕ МОРА ДА ГИ ЗГОЛЕМУВААТ КАМАТ-НМТЕ СТАПКИ с.6 „СВЕДМИЛИК” БЛОКИРАН, МЛЕКОТО НА ЦЕСИЈА
с.5 „ВИП ОПЕРАТОР,, СО 242.000 КОРИСНИЦИ с.6 „СИЛМАК” ПОВТОРНО ПРЕД ЗАТВОРАЊЕ?
с.7 ИНВЕСТИЦИСКИТЕ ФОНДОВИ ПРЕД НОВИ ШАНСИ ЗА ОПСТАНОК с.6 НЕМА ДА ЈА МЕНУВАМЕ КРЕДИТНАТА ПОЛИТИКА
с.7 РЕАЛИЗИРАНИОТ ИЗНОС НА ДВЕГОДИШНАТА ОБВРЗНИЦА -10,4 МИЛИОНИ ДЕНАРИ
с.8 ВОДЕЧКИТЕ ИНДЕКСИ ГИ ВРАЌААТ ЗАГУБИТЕ ВЕСТ
с.9 АКЦИИТЕ НА КОМЕРЦИЈАЛНА БАНКА И ПОНАТАМУ НАЈТРГУВАНИ с.5 ЌЕ СЕ НАМАЛУВААТ ЛИМИТИТЕ НА КРЕДИТНИТЕ КАРТИЧКИ
с.10 КОТИРАНИТЕ КОМПАНИИ ОД СЕКТОРИТЕ „УСЛУГИ“ И „ТРГОВИЈА“ с.6 “СИЛМАК” ОД 1 МАРТ ГО ЗАПИРА ПРОИЗВОД-СТВОТО
НАЈПРОФИТАБИЛНИ с.7 ФАРМЕРИТЕ И ВЧЕРА НЕ ВИДОА ПАРИ ОД “СВИДМИЛК“

УТРИНСКИ ВЕСНИК НОВА МАКЕДОНИЈА

с.3 СЕ БАРААТ НОВИ УСЛОВИ ЗА ХЕЦ „ЧЕБРЕН И „ГА-ЛИШТЕ”, ВЛАДАТА ЌЕ с.8 ОХРИДСКА БАНКА ГО ЗГОЛЕМИ КРЕДИТИРАЊЕТО
РАЗМИСЛИ с.9 КРИЗАТА ГО ПРЕПОЛОВИ ПРОИЗВОДСТВОТО ВО ПРЕРАБОТУВАЧКАТА
с.5 СКОПСКИ „МЕТРУДХЕМ” СЕ УШТЕ НЕ ЈА КУПИЛ ВЕЛЕШКА ТОПИЛНИЦА ИНДУСТРИЈА
с.5 НОВИОТ ГАЗДА НА „СВЕДМИЛК” ВЕТУВА СПАС ЗА МЛЕКАРНИЦАТА с.9 МБИ-10 ПОД 2.000 ПОЕНИ ПРВПАТ ПO ТРИ ГОДИНИ
с.7 КАМАТИТЕ ЌЕ РАСТАТ, КРЕДИТИ ЌЕ ИМА СЕ ПО-МАЛКУ
с.9 ФАБРИКА ЗА ПЕЧУРКИ ВО ПРИЛЕП
с.7 ВИП ЛАНИ СО ПОМАЛА ЗАГУБА ОД 2007
с.8 МИНИМАЛЕН РАСТ ИЛИ РЕЦЕСИЈА НА МАКЕДОНСКАТА ЕКОНОМИЈА? ШПИЦ
ВЕЧЕР с.10 КРЕДИТИТЕ НАЕДНАШ ПРЕСУШИЈА
 Data 2. 3. 2009
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
Комерцијална со профит од22,4 милиони евра ..-
Комерцијална банка ја заврши 2008 со бруто-
добивка од рекордни 25 милиони евра, остварени во
услови на глобална финансиска криза. Лани е
остварен бруто позитивен финансиски резултат од
1,55 милијарди денари, што е за 45 отсто повеќе во
однос на 2007, соопшти вчера Комерцијална банка.
Нето-добивката на банката за 2008, по оданочу-
вањето, изнесува 1,37 милијарди денари, или околу
22,4 милиони евра. Годишниот приход од камати на
одобрените кредити бележи зголемување за 25
отсто, приходите од банкарски услуги пораст за 1
отсто, додека расходите за провизија за банкарски
услуги се зголемени за 19 отсто.
Утрински-До кредит само со добра плата-
Монетарната власт уште посилно го стега обрачот
околу кредитирањето, особено за населението.
Советот на Народна банка на Македонија вчера
излезе со нови поригорозни мерки за банките, со
цел тие уште повеќе да ги намалат кредитите што ги
пласираат на граѓаните.
Имено, гувернерот Петар Гошев воведе
обврска банките многу повнимателно од досега да ги
гледаат и да ги проценуваат платите или другите
приходи на барателите, пред да одлучат да им
одобрат кредит, само со цел тие да бидат доволни за
навреме да ги враќаат ратите. „Со измените на
Одлуката за управување со кредитниот ризик се
воведува обврска за банките да го дефинираат
прифат-ливото ниво на покриеност на изложеноста
на кредитен ризик кон физички лица со соодветен
извор на отплата (висина на плата и други приходи),
при што треба да го имаат предвид и движењето на
трошоците за живеење“, се вели во соопштението од
седницата на Советот на НБМ. Наедно, НБМ бара од
банките да бидат многу повнимателни и при
вложувањата во хартии од вредност.
Стопени уште – Дневник-Стопени уште
53 милиони евра резерви
Народната банка само во јануари
интервенира на девизниот пазар со сума поголема
од вкупниот износ што го пласира во последните
шест месеци од 2008 година за одбрана на денарот
Кулминира притисокот врз денарот. Тоа
може да се заклучи од вчерашното соопштение на
Народната банка на Македонија дека само во
јануари потрошила 53,3 милиони евра од државните
резерви за да продаде девизи и да ја балансира
понудата на валути на пазарот. Експертите тврдат
дека тоа е рекордна интервенција на девизниот
broj 63
Од 3 до 7 март, саем за
градежништво...Скопски саем каде се гради ЕРА
Сити, следната недела ги отвора вратите на шестиот
по ред меѓународен саем за градеж-ништво. Во
време кога кризата длабоко навлезе во оваа гранка,
во три хали ќе се претстават околу од 220 излагачи
од 18 држави во регионот, Европа и Азија. Освен
изложбениот дел, раководството најавува и
можности за тета тет средби меѓу компаниите,
дебати на тема градежништвото и кризата, како и
активности кој ќе станат пракса и на сите наредни
саемски манифестации.
„Нашата цел е да изградиме економски
мост меѓу Македонија и регионот, и да ги поврземе
со економскиот мост и стопанствата во Европа. Тоа
значи да им помогнеме на добрите развиени фирми
од Европската унија кои сакаат да инвестираат во
Македонија во развивање на бизнисот овде, а исто
така и македонските компании кои имаат стандарди
во работењето да ги пласираме во Европа“, рече
Јaнез Сајовиц - директор на Експо Медија и ЕРА
Трејд.
Светската криза целосно го затвори комбинатот за
феросилициум-Комбинатот Силмак од Јегуновце од
недела повторно ќе го запре производството на
феросилициум поради неможноста да се изборат со
кризата која ги затрупала со загуби. Според
надлежните во Комбинатот се гаси и последната
печка, а на работа ќе останат само стотина
вработени кои ќе бидат задолжени за одржување на
објектот и за ремонт на печките. Според директорот
на Силмак, Звонко Стојановски, светската криза
директно го загрозила нивното работење. - понудената недвижност истовремено се преведува
Повеќе ќе заштедевме ако не работевме отколку што
произведувавме феросилициум. Фирмите со кои
сооработуваме паднаа во криза и не го купуваа
нашиот производ - вели Стојановски. Тој потенцира
дека месечните загуби се движат од 800.000 до
милион евра. За Стојановски дополнителен проблем
е и скапата струја којашто ја плаќаат по пазарна
цена од 80 евра за мегават-час.
На 11 март ќе се знае дали велешка
Топилница е продадена и дали има газда. За тој
датум е свикана седница на Одборот на доверители
на која ќе се одлучува за продажбата на Топилница,
најави стечајниот управник Радослав Кипровски.
Скопската фирма „Метрудхем“ до вчера,
три дена по изминување на рокот, не го уплати
депозитот од 2.250.000 евра за потврдување на
сопствеништвото на Топилница. Официјалниот рок
до кога требаше да го стори тоа беше 23 февруари.
EVN-Вечер-ЕВН-Македонија ќе почне да
берзНИК
21
27.02.2009 g. ПЕТОК
користи рачни компјутери за читање на состојбите
на броилата за да се подобри ефикасноста и
точноста во отчитување на потрошените киловат-
часови електрична енергија. Компа-нијата вчера
информираше дека пилот-проектот ќе почне да се
спроведува од март, годинава, во скопската населба
Аеродром кога ќе ја отчитува состојбата со
потрошената струја во февруари. -Станува збор за
нов современ начин на читање на состојбата со
потрошената струја. Рачните читачи се новитет во
Македонија, а се користат во развиените земји и
значително ја подобруваат ефикасноста и точноста
на читањето. Тие се специјални електронски уреди
преку кои податоците од броилото автоматски и без
грешки се внесуваат во базата на податоци - велат
од ЕВН Македонија
Продажба на недвижности во 14 земји,
беез посредник- Продажба и купување на
недвижности без посредник е возможно преку
новиот портал
www.ProdamSam.com кој вчера беше претставен на
јавноста. За можностите што ги нуди порталот и за
придобивките што ќе ги имаат граѓаните од него,
поразговаравме со Салко Кријешторац, основач и
уредник на порталот.
Што можат да видат корисниците и посетителите
кога ќе го отворат www.ProdamSam.com? Порталот
им овозможува на македонските граѓани да ги
изложат на Интернет своите недвижности што
сакаат да ги продадат или изнајмат, а нив ќе можат
да ги видат 170 милиони луѓе во 14 држави во
Југоисточна и Централна Европа. Огласот за
на 12 јазици.
Македонски бизнис водич
Британските компании што сакаат да го
прошират својот бизнис во земјава и соработката со
македонските компании можат да го користат
новиот прирачник - Македонски бизнис водич. Со
водичот тие ќе добијат детални податоци и контакти
за бизнис секторот со кои што навреме ќе може да
ја реализираат заедничката соработка.
Според Реј Пауер, претседател на Британската
бизнис групација во Македонија (ББГМ) водичот
покрива широк спектар на теми, информации за
бизнис климата, населувањето, вработеноста,
правото, даноците, економи-јата, географијата и
јазикот, а вклучени се и детали за клучни вршители
на услуги. Електронската верзија на Бизнис водичот
може да се преземе од веб страницата на ББГМ или
да се подигне на диск во канцеларијата на
Групацијата

2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI

1. БАНКИТЕ СО НАМАЛЕН ОТПИС НА ПОБАРУВАЊА ОД КЛИЕНТИТЕ (*****)
2. ФАРМЕРИТЕ СЕ УШТЕ ЧЕКААТ ПАРИ ОД „СВЕД-МИЛК” (***)
ДНЕВНИК
с.6 „МЕТРУДХЕМ” НЕ ГИ УПЛАТИ ПАРИТЕ ВЕЧЕР
с.6 СТОПЕНИ УШТЕ 53 МИЛИОНИ ЕВРА РЕЗЕРВИ с.4 ДЕВИЗНИТЕ РЕЗЕРВИ 1,44 МИЛИЈАРДИ ЕВРА, ИНФЛАЦИЈАТА 1,7 ОТСТО!
с.6 ФАРМЕРИТЕ СЕ УШТЕ ЧЕКААТ ПАРИ ОД „СВЕД-МИЛК” с.6 СИЛМАК ЈА ИСКЛУЧУВА И ПОСЛЕДНATA ПЕЧКА
с.8 „СИЛМАК” ЌЕ ГИ ЗГАСНЕ ПЕЧКИТЕ
с.7 НЕГОДОБИВКА ОД 22,4 МИЛ. ЕВРА
с.8 КОМЕРЦИЈАЛНА БАНКА ЗАРАБОТИ 22,5 МИЛИ-ОНИ ЕВРА
ВРЕМЕ
БИЗНИС с.6 ПЛАТЕНО САМО ЗА МЛЕКОТО ОД АВГУСТ
с.3 СЕ НАМАЛУВА ИНФЛАЦИЈАТА, НО И ДЕВИЗНИТЕ РЕЗЕРВИ с.6 ИНДУСТРИЈАТА ПАДНА ЗА 16,7 ПРОЦЕНТИ
с.6 СТОТИНА ДОМАШНИ ПРОИЗВОДИ СО ЗНАКОТ СУПЕРБРЕНД
с.9 ИСТОЧНА ЕВРОПА МОРА ИТНО ДА ГО ВОВЕДЕ ЕВРОТО с.6 ГОЛЕМ ИНТЕРЕС ЗА НАШИОТ ПАЗАР
с.11 БАНКИТЕ СО НАМАЛЕН ОТПИС НА ПОБАРУВАЊА ОД КЛИЕНТИТЕ
с.12 ФИНАНСИСКА ПОЗИТИВА ОД 1 550,1 МИЛИОН ДЕНАРИ ВЕСТ
с.13 ПРОМЕТ ОД САМО ДЕВЕТ МИЛИОНИ ДЕНАРИ с.3 ПАД НА ИНДУСТРИСКОТО ПРОИЗВОДСТВО ОД 16,7 %
с.14 НЕТО-ДОБИВКА ОД 52.420.000 ДЕНАРИ
НОВА МАКЕДОНИЈА
с.14 ФИНАНСИСКИТЕ РЕЗУЛТАТИ ПО НАДОЛНА ЛИНИЈА
с.8 „СИЛМАК” В НЕДЕЛА ПРЕСТАНУВА ДА РАБОТИ
с.14 ОД РАБОТЕЊЕТО - ЗАГУБА
с.9 КРЕДИТ САМО АКО ОД ПЛАТА ИМА И ЗА ЖИВОТ И ЗА РАТА
УТРИНСКИ ВЕСНИК с.11 ЕВРОПА ЌЕ ОСТАНЕ БЕЗ РУСКИ ГАС?
с.7 ЗА ПРОДАЖБАТА НА ТОПИЛНИЦА ЌЕ СЕ ЗНАЕ НА 11 МАРТ
с.8 НБМ СТЕГА ПОСИЛНО - САМО ДОБРА ПЛАТА ЗА КРЕДИТ ШПИЦ
с.8 КОМЕРЦИЈАЛНА СО ПРОФИТ ОД 22,4 МЛН. ЕВРА
с.6 БИТОЛСКИТЕ ФАРМЕРИ СЕ УШТЕ БЕЗ ПАРИ ОД „СВЕДМИЛК”
с.8 „СИЛМАК” ЗАПИРА, РАБОТНИЦИТЕ НА УЛИЦА с.6 НБМ: СЕ ПОТЕШКО ДО КРЕДИТИ
с.9 „СВЕДМИЛК” ПОЧНА СО ИСПЛАТАТА НА ДОЛГОТ СПРЕМА СТОЧАРИТЕ
с.6 ИНДУСТРИЈАТА ВО ГОЛЕМ МИНУС
22 берзНИК broj 63
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 2. 3. 2009

1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
Денарот не смее да девалвира, но одлевањето
девизи од државните резерви за негова
одбрана мора веднаш да запре, инаку ќе не
зафати економска стихија. Ова е речиси
единствениот став на економските експерти по
вчерашната информација од НБРМ дека само
во јануари од девизните резерви потрошила
53,2 милиони евра за да ја одбрани
стабилноста на денарот. Девизните резерви на
Македонија, кои сега се околу 1,4 милијарда
евра, се жртва на стабилноста на денарот и
големата јавна потрошувачка.- Парите од
девизните резерви се одлеваат во критичен
период, кога приливите во нив се најмали, а
се очекува да бидат се помали. Самото
намалување на резервите немаше да биде
толку алармантно ако имавме приливи на
девизи од извоз, странски инвестиции и
парични пратки од иселениците. За да
излеземе од оваа ситуација, мора итно да
бараме од ММФ поддршка за дефицитот на
платниот биланс - смета Абдулменаф Беџети,
професор на Универзи-тетот на Југоисточна
Европа. Борис Стојменов пак, смета дека НБРМ
и Владата водат исправна политика со тоа што
на краток рок, условно, ги жртвуваат
девизните резерви за да го одбранат денарот.
Годинава, кога светот ќе биде во најголема
економска агонија, денарот не смее да
девалвира. Речиси е сигурно дека по изборите
Владата ќе изврши ребаланс на буџетот. Таа и
натаму треба да ја остави јавната
потрошувачка на проектираното ниво, но мора
да ги преиспита проектите во кои ќе ги
инвестира Тој е убеден дека Владата многу ќе
згреши ако побара помош од ММФ.
Во печатените медиуми денеска
може да се прочитаат и ставовите на
експертите во однос на буџетот. Имено, тие
веќе подолго време алармираат дека Владата
треба веднаш да оди со ребаланс на буџетот,
кој ќе биде стокмен врз претпоставки што ќе се
случат реално во Македонија, а не врз основа
на тоа што посакува Владата да се реализира.
Научната јавност, која вчера на јавна расправа
што ја организираше Фондацијата Институт
отворено општество, а за која информираат
повеќето весници, порача дека треба да бидеме
среќни ако годинава имаме раст на домашниот
бруто-производ од 2 отсто. Тоа веќе го
потврдуваат податоците за падот на
индустриското производство, кое оди во минус
четврти месец едноподруго, а јасно е дека не
можат да се реализираат планираните приходи
во буџетот и поради падот на цените на голем
број производи.
Инаку, падот на производството
најмногу е резултат на затворањето на
погоните на домашните компании од
металуршкиот и текстилниот сектор, како и од
кожарската дејност, констатира Утрински
весник. Статистиката регистрира намален број
на работниците во индустријата за десетина
проценти во декември 2008 година. И
градежните компании регистрираат драстично
опаѓање на работата дома и во странство, што
се потврдува и со неофицијалниот податок дека
Усје во изминатите месеци регистрирал за 25
отсто помалку приходи од продажбата во
регионот. Експертите предвидуваат дека овој
процес и натаму ќе трае и апелираат дека
Владата мора да преземе мерки за спас на
економијата, како што тоа го прават многу
влади во светот.
Дали ќе има спас за Силмак? Тешко,
бидејќи фабриката од Јегуновце на 1 март ќе ја
изгаси и последната печка, по што речиси сите
работници ќе престанат да работат. Со
гасењето на печките се става крај на
неизвесноста за работата на Силмак, која
траеше од ноември минатата година.
Статистичките податоци кажуваат
дека декемвриската нето-плата е поголема за
11,7, а бруто-платата за 11,4 отсто во споредба
на декември лани. Зголемувањето се должи на
порастот на платите во секторите хотели и
ресторани за 25,5 отсто, земјоделство, лов и
28.02.2009 g. САБОТА
шумарство за 21,8 отсто, јавна управа и
одбрана, задолжителна социјална заштита за
19,3 отсто. Во декември лани 7,5 отсто од
вработените не примиле плата, што е за 3,1
отсто помалку во споредба со истиот период од
претходната година.
Кризата ќе го погоди и македонскиот
аграр, но земјоделците се надеваат дека ќе ја
пребродат, пред се поради владините мерки
што овозможуваат земјоделството да застане на
здрави нозе. Владината финансиска поддршка
која годинава изнесува 70 милиони евра ќе
овозможи овие пари земјоделците да ги
инвестираат во производството, да ја зголемат
продукцијата и економски да зајакнат, заклучи
Агросоветот на вчерашната седница во
Министерството за земјоделство.
Прекин на откупот на млекото и
повторно активирање на протестите најавија
пелагониските фармери доколку денеска не
добијат половина од парите што Сведмилк им
ги должи за предаденото млеко, информираат
весниците. Вчера на мал дел од нив им беа
префрлени парите за август, но фармерите
бараат сите да бидат исплатени и им
порачуваат на новите сопственици на
млекарницата од Феникс енерџи груп да го
исполнат ветувањето дадено на средба што во
средата ја имаа со него.
Во Македонија треба да се гради
нуклеарна централа по 2025 година бидејќи по
овој период ќе бидат создадени услови за
изградба на ваков капитален енергетски објект,
информира Вечер. Со ваков став се
македонските академици, чии анализи се
составен дел од веќе изготвената енергетската
стратегија. Со неа науката укажува и дава
предлози за тоа како треба да се решат
енергетските проблеми во земјава.
Стратегијата веќе е на увид во Министерството
за економија и за десетина дена на оваа тема
ќе почнат да се одржуваат јавни расправи низ
државата.

2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI

1. БУЏЕТОТ ЗА 2009 СТОИ НА СТАКЛЕНИ НОЗЕ (*****)
2. БИТОЛЧАНИ НЕ ГО ДАВААТ МЛЕКОТО НА „СВЕД-МИЛК” (***)
ДНЕВНИК
ВРЕМЕ
с.7 САМО ЗАЕМ ГО СПАСУВА ДЕНАРОТ
с.6 ЈАВНАТА ПОТРОШУВАЧКА ГО ЈАДЕ СТОПАНСКИОТ ПОРАСТ
с.7 ЕВН И ЕЛЕМ ПОБАРАА ИСПРАВКА НА ЦЕНАТА НА СТРУЈАТА с.6 СТРУЈАТА ПРЕД НОВАЦЕНА?
с.8 БИТОЛЧАНИ НЕ ГО ДАВААТ МЛЕКОТО НА „СВЕД-МИЛК”
с.9 ИНВЕСТИЦИИ ОД 25 МИЛИЈАРДИ ЕВРА ВО ИС-ТОЧНА ЕВРОПА ВЕСТ
УТРИНСКИ ВЕСНИК с.6 СТРУЈАТА НЕМА ДА СЕ ЧЕПКА ДO ИЗБОРИТЕ
с.2 TЕКСТИЛОТ НА ИНТЕНЗИВНА НЕГА с.7 “KИРO ЌУЧУК” ГО ВРАТИ НА РАБОТА ТЕХНОЛОШ-КИОТ ВИШОК
с.8 БУЏЕТОТ ЗА 2009 СТОИ НА СТАКЛЕНИ НОЗЕ
НОВА МАКЕДОНИЈА
с.8 РЕГИСТРИРАНА ЗГОЛЕМЕНА ПРОДАЖБА
с.9 HE КOЛКАВ БУЏЕТ, ТУКУ КАКО СЕ ТРОШИ!
с.9 ПРОДОЛЖУВА КОЛАПСОТ НА СТОПАНСТВОТО, НЕМА МЕРКИ с.9 ЕЛЕМ И МЕПСО НЕМА ДА БАРААТ ПОСКАПУВАЊЕ НА СТРУЈАТА
с.9 ЕУ ЌЕ ГО СПАСУВА И БАЛКАНОТ ОД ЕКОНОМСКИ КОЛАПС

ВЕЧЕР ШПИЦ
с.6 ЗНАЧИТЕЛЕН РАСТ НА ПРОДАЖБАТА НA ПРИХО-ДИТЕ
с.6 ДОЈЧЕ ТЕЛЕКОМ ЌЕ ГИ СПОЈУВА ФИКСНАТА И МО-БИЛНАТА с.6 СКАПИТЕ ТЕНДЕРИЈАДИ НА BЛАСТА
с.7 БИТОЛСКИТЕ СТОЧАРИ НЕ ГО ПРЕДАВААТ МЛЕ-КОТО с.8 БУЏЕТОТ КАКО ЗА НА МАРС
с.7 СТРУЈАТА ТРЕБА ДА ПОЕВТИНИ! с.8 ЕВН И ЕЛЕМ БАРААТ ПОСКАПУВАЊЕ
 Data 29.12.2008 broj 55
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
1. KRATOK PREGLED NA NASTANI VO NEDELNICITE
ГЛОБУС
с.9 БУЏЕТОТ ЗАМИЖУВА ПРЕД СВЕТСКАТА БЕРЗА
Во Регулаторна сметаат дека нивната пресметка се прави на
две недели и оттаму има доцнење во реакцијата.Нашите граѓани се
навикнаа на надолното движење на нафтата и на нејзините
деривати. Домашниот буџет, како и трошоците на фирмите, барем
од таа страна, добиваа страничен поволен ветар. Но, од друга
страна, државната каса стануваше се попразна.
с.11 ГУРБЕТЧИСКА Е СТАБИЛНОСТА НА ДЕНАРОТ
НБРМ Сите очи моментно се вперени кон веб-страницата на
Централната банка и податоците што ги дава. Веќе е пуштен гласот
дека девизните резерви се „стопиле” за 200 милиони евра.
Непостоењето соодветна државна стратегија кон иселеништвото,
законите што се менуваат постојано, а сега и глобалната економска
криза се само дел од причините зошто печалбарите ги
проретчуваат посетите на Македонија.
с.22 НОМАДИТЕ СО МИСТРИИ ИСФРЛЕНИ НА СУВО
Триесет илјади градежници во последните месеци тргнале од
Албанија, Црна Гора, Бугарија или од земјите во поширокиот
регион за дома, без надеж дека наскоро ќе бидат одново
ангажирани.Градежништвото во земјата, гранка која одамна не
навикна на значајниот девизен прилив, е во криза. Поради
затворање на странските пазари, нашите градежници се вратија
дома и таа толпа неангажирани работници го втренчуваат погледот
во ветената државна инвестициска интервенција вредна 200
милиони евра.
ФОКУС
с.20 И СО НЕТО И СО БРУТО ПЛАТА, МАКЕДОНЕЦОТ Е МЕЃУ
ПОСЛЕДНИТЕ ВО ЕВРОПА
Македонската просечна плата во овие три години се има
зголемено за 30-тина отсто, што значи како никогаш во последните
20 години. Но, насмевнатите краеви од устата полека се
замрзнуваат кога ќе се види дека во некои друти земји, во истиот
период, тој пораст достигнува и 50-тина отсто. Како, по ѓаволите,
тие го имаат направено тоа, кога по дефиниција, немале шанси да
водат така успешна економска политика како Македонија?
ФОРУМ
с.33 HA ПОВИДОК ОБНОВА НА ЉУБОВТА СО ММФ
За да ја надминат светската економска криза, некои од нашите
соседи побараа помош од ММФ. Србија очекува go крајот на април
да склучи договор со ММФ за заем од 2,52 милијарди долари. По
ова земјата очекува раст на брутодомашниот производ, повисок од
првичните анализи. Ниту за Македонија не е доцна да се
предомисли
с.35БЕРЗАНСКИ ВРЕМЕПЛОВ
Македонска берза - минатата недела
МБИ-10 конечно го проби психолошкото ниво од 2.000 поени и
заврши на 1963,16 поени, ставајќи печат на неделата во која
истиот индекс паѓаше пет дена по peд остварувајќи неделен пад од
повеќе од 9%. Ова ниво на МБИ10 не е забележано уште од
25.08.2005 година, Вкупниот неделен промет во однос на минатата
недела опадна за 25%
с.37 ИМА ЛИ СВЕТЛИНА НА КРАЈОТ НА ТУНЕЛОТ?
Светски берзи - минатата недела
Вака гласеше одговорот на деновиве често поставуваното
прашање. Како и многупати досега, пазарот нервозно реагираше на
најавите за национализација на банките, проследени со
берзНИК
23
OD 23.02 DO 28.02.2009 g. PONEDELNIK-SABOTA
коментарите дека нај”големите банки ќе преживеат, но не и имотот
на акционерите.
с.38 КАЗНЕТИТЕ МИНУВААТ ПОЕВТИНО ОД ОНИЕ ШТО РАБОТАТ
Ако важи математиката во брокерската фела и ако калкулацијата
се прави врз основа на официјалната провизија која изнесува 1% од
тргуваната сума, секој од 90-те брокери би требало месечно да сврти
500.000 евра за да биде на позитивна нула. Значи, месечно
кумулативно брокерите да свртат 45 милиони евра. Во овие услови
на пазарот, рентабилно работење е научна фантастика...
КАПИТАЛ
с.10 НЕМА ФИНАСИСКА КРИЗА ИЛИ HE СЕ ЗБОРУВА ЗА НЕА
Македонија релаксирано се однесува кон последиците од
светската економска криза, така што се добива впечаток дека
земјава воопшто не е засегната од финансиски проолеми. Другите
земји во регионот не знаат како да ја наполнат државната каса, да
ги сервисираат надворешните долгови, да го покријат дефицитот во
платниот биланс и да ја одбранат домашната валута.
с.26 ЌЕ ИМА КРЕДИТИ ЗА ДОБРИ ПРОЕКТИ
Интервју: Драшко Веселиновиќ, претседател на управата на НЛБ
Банките сега имаат построги критериуми при проценката на
ризичноста на еден проект пред да одлучат дали да го финансираат.
Воопшто не станува збор дека кредитирањето е запрено. Тоа беше
многу подинамично кога имаше економски бум, но сега мора сите да
бидат многу повнимателни. Ќе има пари за компаниите. Можеме да
очекуваме дека базичната каматна стапка ќе се намали, но маржата
ќе оди нагоре. Сепак вкупната камата ќе биде веројатно и пониска
во однос на изминатите неколку месеци.
с.34 СЕРИОЗНО СМЕ ЗАИНТЕРЕСИРАНИ ЗА ИНВЕСТИЦИИ
ВО МАКЕДОНИЈА
Интервју: Јанез Шкрабец, сопственик на групацијата Рико од
Словенија
Рико во Македонија е познат како главниот изведувач на
изградбата на XEЦ Матка 2, а не е тајна дека словенечката компанија
има интереси и за изградбата на големите хидроцентрали Чебрен и
Галиште. Фирмата има и големи бизнис-активности во Русија и
другите пазари од поранешен СССР и годишен обрт поголем од 100
милиони евра
с.38 САМО ЛИКВИДНИТЕ КОМПАНИИ МОЖЕ ДА СМЕТААТ НА
КРЕДИТ
Економската криза и построгите регулативи наметнати од
народна банка, го намалија растот на кредитирањето на компаниите
во Македонија. Банкарите советуваат воздржување од
преамбициозни планови за развој и фокусирање врз ликвидноста.
с.46 ИНВЕСTИЦИСКИОТ ФОНД SIF ВЛЕЗЕ ВО УРБАН ИНВЕСТ
Еквити фондот Small Investment Fund (SIF) влезе во компанијата
Урбан инвест, производителот на бетонски павер елементи и мозаик
плочки од Кавадарци. Како што објави директорот на SIF Оливер
Костуранов, фондот во следните три години ќе вложи 500.000
долари во Урбан инвест. Еден дел од средствата ќе се наменат за
докапитализација на компанијата со што СИФ ќе се стекне со
сопственички удел во Урбан инвест.
с.49 ХИПО CO 60% РАСТ HA ЛИЗИНГ ДОГОВОРИТЕ ЛАНИ
“Лани се склучени 1.400 договори за лизинг, што е зголемување
од околу 60% во однос на 2007 година. Од нив околу 30% е лизинг
на опрема, што докажува дека Хипо овозможува лесно достапни
извори на финансирање зо капитални инвестиции”, вели Ѓорѓе
Војновиќ, чпен на Управниот одбор на Хипо.
24 берзНИК broj 55
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 29.12.2008

НЕДЕЛАТА ЈА ОДБЕЛЕЖАА...
ЕВРОИНТЕГРАЦИИ

Промовирани три публикации за Унијата

итови и легенди за ЕУ, Програми на заедницата и Секретаријатот за европски прашања ги

М Преговори за членство во ЕУ, се трите публикации кои

во МК-ЕУ Инфо центарот во Скопје ги промовираше
Секретаријатот за европски прашања, а треба да придонесат за
приближување на Европската унија до обичниот Македонец.
- Целта, меѓу другото, е да ги претставиме комплексностите
и сложеностите на процесот на преговори на еден јазик кој што
ќе биде разбирлив за македонскиот граѓанин, како за лаикот,
така и за оној кој е пософистициран. Тоа се однесува на
Програмите на заедниците кои стојат отворени за македонските
граѓани и за кои овозможивме акредитација со која што РМ
може да ги користи овие средства да бидат на користење на
цивилното општество, на бизнис заедницата, на научната
заедница, на културната јавност и на сите оние кои што ќе се
пронајдат во проектите кои што стојат во тие програми на
заедницата, рече вицепремиерот задолжен за европски
прашања, Ивица Боцевски во своето обраќање на промоцијата.
Публикацијата посветена на митовите и легендите за ЕУ,
пак, треба да овозможи граѓаните да се запознаат со
стереотипите и предрасудите кои што постојат за
евроинтеграциите прикажани преку стрип-формата како начин
особено разбирлив за младите.
Амбасадор на Велика Британија Ендрју Ки, истакна дека
преку публикациите македонските граѓани ќе можат да се
информираат и за вредностите и предностите за членството во
ЕУ, но и за ризиците и пробемите кои што постојат во Унијата.
Според него, иако Британија е подолго време членка на ЕУ,
меѓу граѓаните често постои сомнеж дека новите правила на ЕУ
нема да бидат во нивна корист или дека ќе им ја ограничат
претстави публикациите, во кои на популарен
и разбирлив стил и за обичниот граѓанин, е
претставена комплексноста и сложеноста на
процесот на преговори за приклучување во
ЕУ, како и вредностите и предностите за
членството, но и за ризиците и пробемите кои
што постојат во Унијата
слободата, некои права. Тоа, додава Ки, се должи на
недоволната информираност или неточни информации за тие
правила, и затоа само точната информација ќе значи поддршка
за новата мерка, наместо негативни ставови.- Во контекст на
Македонија состојбата е поинаква, бидејќи постои голема
поддршка за членство во ЕУ, но комунакацијата сепак е многу
важна. Кај митовите важно е луѓето да знаат што е вистина,
рече амбасадорот Ки.
Во однос на Програмите на заедницата, според него, ќе
биде многу корисно ако секоја организација може да има
пристап до фондовите наменети за развој на регионот.- Се
согласувам дека процесот на евроинтеграции ќе биде многу
сложен и дека ќе треба придонес од граѓаните и организациите,
а новите правила ќе имаат силно влијание врз животот на
граѓаните од многу аспекти. Важно е луѓето да знаат колку ќе
трае и каков ќе биде тој процес за да се поодготват за новите
правила и промените што ќе следат од процесот, истакна Ки.
Трите публикации се поддржани од Британската амбасада во
рамки на проектот Градење на административните капацитети
за ЕУ интеграциите.

РЕГИОНАЛНА КОНФЕРЕНЦИЈА –НАЈДОБРИ ПРАКТИКИ ВО РЕАЛИЗАЦИЈА НА БИЛАТЕРАЛНИ ПРОГРАМИ

Норвешка поддршка за проекти вредни шест милиони евра

На иницијатива на Секретаријатот за
европски прашања и норвешкото
Министерство за надворешни работи, во
Скопје се одржа дводенвна регионална
конференција на тема - Најдобри
практики во реализација на билатерални
програми. На конференцијата воведно
обраќање имаше вицепремиерот за
европски прашања, Ивица Боцевски, кој
истакна дека Норвешка можеби не е
најголемиот, но е најзначајниот донатор
во целиот регион и одигра клучна улога
во процесот на демократската транзиција
на општествата од Балканот.
- Во Македонија норвешките проекти
овозможија повеќе од 15 илјади ученици
од сите етнички заедници да посетуваат
заедничка настава во нови згради,
повеќе од десет илјади вработени да
работат во регулирана околина и за
околу 30 проценти е зголемена
продуктивноста токму во трудово
интензивни области и во области кои се
во делот на добри практики кон
вработените. Повеќе од 20 нови мали
компании од сферата на информатичката
и комуникациските технологии беа
креирани преку бизнис инкубаторите кои
што ги овозможи токму норвешката
помош. Исто така, сите етнички заедници,
вклучувајќи ја и ромската, наскоро ќе
имаат можност да следат локални
електронски медиуми на својот сопствен
јазик, рече Боцевски.
Меѓу проектите што се финанисирани
од норвешката помош е и новиот закон за
студенски омбудсман кој е во процедура,
а треба да овозможи едукација
ослободена од корупција за повеќе од 40
илјади студенти. Посебно е истакнато
значењето на норвешката помош при
добивањето на акредитацијата за
самостојно раководење со ИПА
фондовите, што е еден од трите
приоритети на Владата оваа година
покрај изборите и визната
либерализација.
- Норвешкиот модел овозможи и
другите донатори, како ЕУ, Обединетото
Кралство, Холандија, а од сега натаму и
Шведска и Австрија, да алоцираат
поголем удел од својата донаторска
помош на нацоналните капацитети, рече
Боцевски.
Претседавачот на конференцијата,
Нилс Рагнар Камсвег, заменик генерален
директор при норвешкото Министерство
за надворешни работи, изјави дека оваа
година Норвешка ќе поддржи проекти во
Македонија во вкупна вредност од шест
милиони евра. Според него, на
Македонија и е потребно да продолжи со
натамошно надградување на
институционалните капацитети и со
имплементација на реформите неопходни
за исполнување на бенчмарковите
поставени од ЕУ за добивање датум за
почеток на преговори за пристапување.
Норвешка силно ја поддржува визната
либерализација за Македонија, која
постигнала брз напредок што претставува
значаен придонес кон натамошната
интеграција на регионот и слободното
движење на луѓето. - Македонија брзо
напредува кон отстранување на
последните технички пречки кои се
предуслов за ослободување од визниот
режим, рече Камсвег.
Конференцијата се реализира во
рамки на билатералната соработка меѓу
Република Македонија и Кралството
Норвешка што успешно се остварува низа
години, а е насочена кон поддршка на
пристапување на Македонија во ЕУ и
НАТО. На конференцијата учествува
делегации од неколку земји од регионот,
а целта беше да се презентираат
различните искуства во реализацијата на
билатералните проекти, финансиски
поддржани од Кралството Норвешка.
Data 2. 3. 2009 broj 63
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
берзНИК
25
NEDELEN PREGLED NA MAKEDONSKA BERZA
za period od 23.02. - 27.02. 2009 godina

VKUPEN PROMET NA MAKEDONSKATA

BERZA AD SKOPJE U^ESTVO NA ODDELNI PAZARNI
SEGMENTI VO VKUPNIOT PROMET

PREGLED ZA NAJTRGUVANI AKCII NA OFICIJALEN PAZAR

10 NAJTRGUVANI HARTII OD VREDNOST

NA OFICIJALEN PAZAR
26 берзНИК broj 63
OFICIJALEN PAZAR ZA PERIOD OD 23.02. D0 27.02. 2009
Data 2. 3. 2009