УНИВЕРЗИТЕТ „ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ“ ШТИП

ФАКУЛТЕТ ЗА ТУРИЗАМ И БИЗНИС ЛОГИСТИКА, СКОПЈЕ

ПРОЕКТНА ЗАДАЧА ПО ПРЕДМЕТОТ:

Завршен испит

ТЕМА:

Анализа на финансискиот систем на Романија 2000

2018 година .

Ментор: Изработила:
Доц. Д-р Татјана Бошков Тамара Трајковска 175741

Скопје, 2019
Содржина

2
Апстракт
Потеклото на зборот финансии не е утврдено, едни тврдат дека е од
германско, а други од романско потекло. Средновековното значење е finare,
financie, кое означува определено плаќање. Од овие зборови е изведен зборот
финансии, кој е прифатен од поголем број јазици со истото значење, на германски
- finanzen, на англиски - finance, на руски - финанси, на италијански - finanza.
Потоа се формира како термин во Франција, кој продира и во другите земји, така
што и во другите земји овој збор означува разновидни парични работи. Покрај тоа,
се користел и потесен поим и израз finantia pecuniaria, со значење - парични
плаќања.

На почетокот финансиите означувале државни приходи и расходи, за да

подоцна се прошират на целокупното работење со пари вo државатa. Појавата на
финансиите е пoврзана co парите и паричните плаќања за разлика од
дотогашните натурални плаќања. Значи, појавата на финансиите е пoврзана со
пари, па во согласност со тоа и тие ќе постојат сè додека постојат и тие
(парите).Со престанување на стоковнопаричните односи, ќе престане делувањето
на законот на вредност, а со тоа и финансиите. Токму поради тоа се вели дека
финансиите се историски условена категорија.

Наука за финансии има за задача да ги проучува паричните односи во врска

со собирањето, концентрацијата, распоредувањето и трошењето на паричните
средства за задоволување на бројни потреби на општеството и стопанството.
Науката за финансии претставува дел од економската наука, која опфаќа
макрофинансии (проблеми на финансирање на развојот на државата како целина)
и микрофинансии (проблеми на финансирање на конкретен стопански субјект).

Клучни зборови:

 Финансии,
 Финансиски систем,

3
  Финансиски инструменти.

Abstract
The origin of the word finance has not been established, some claim to be from
German and others of Romanian origin. Medieval significance is finare, financie, which
denotes a certain payment. From these words is derived the word finance, which is
accepted from a number of languages of the same meaning, in German - finanzen, in
English - finance, in Russian - financially, in Italian - finanza. It is then formed as a term
in France, which penetrates into other countries, so in other countries this word means
a variety of monetary affairs. In addition, a narrower term and term finantia pecuniaria
was used, meaning - monetary payments.

In the beginning, finances meant state revenues and expenditures, to later

extend to the full operation of money in the state. The emergence of finance is related to
co and money payments in contrast to previous natural payments. So, the emergence
of finances is related to money, and accordingly they will exist as long as they exist
(money). With the cessation of commodity relations, the law on value and the finances
will cease to work. That is why it is said that finances are a historically conditioned
category.

Finance Science has the task of studying financial relations regarding the
collection, concentration, deployment and spending of funds to meet the numerous
needs of society and the economy. The science of finance is part of the economic
science, which includes macro-finances (problems of financing the development of the
state as a whole) and microfinance (problems of financing a particular economic entity).

Key words:

• Finance,

4
 • Financial system,

• Financial instruments.

Вовед
Финансиите се крвотокот на економијата. Тие се составен дел на вкупното
човеково живеење и работење. Финансиите претставуваат составен дел на
почетокот, на текот и на крајот на секоја деловна активност. Сè започнува и сè
завршува со пари. Електронските пари овозможуваат купување на стоки и услуги
со помош на компјутер, во рамките на комерцијалните пресметковни мрежи-
Интернет или мрежите на деловните банки.Практично, електронските пари во
секојдневните трансакции ги заменуваат готовината и чековите. Тоа овозможува
електронските пари да станат паметни пари во фоpмa на т.н. „паметни картички”.

Финансискиот систем е збир од финансиски пазари (пазар на пари; пазар на

капитал; пазар на девизи), финансиски институции (депозитни: комерцијални
банки, штедилници, кредитни унии и др.; и недепозитни: инвестициски фондови,
осигурителни компании, пензиски фондови и др.); финансиска инфраструктура
(платни системи) и финансиски инструменти (хартии од вредност и нивните
деривати).

Во рамките на финансискиот систем најчесто се јавуваат следниве финансиски

потсистеми:

 буџетски;
 даночен;
 царински;
 паричен;
 девизен;
 банкарски;
 кредитен;
 деловно-финансиски;
 системот на штедење и осигурување;

5
  систем на платен промет.

Финансиски систем
Финансискиот систем претставува составен дел од стопанско-економскиот
систем на една земја. Неговиот степен на развиеност е во непосредна зависност
од развиеноста на производните сили и состојбата на производствените односи
во одреденo стопанско и економско уредување на земјата. Финансискиот систем
го сочинуваат финансиските мерки и финансиските инструменти со кои се
регулира начинот на однесување во финансиските органи и финансиското
работење. Основата на финансиско-правниот систем ја сочинуваат прописите со
кои се регулира финансискиот систем. Финансиските органи и институции се
носители на финансиската практика, поради што нивното искуство претставува
значаен фактор на финансискиот систем.

Финансиски систем претставува збир на пазари и техники кои овозможуваат

тргување со пари. Истиот е дефиниран од општествено-економската структура на
секое стопански систем.

Финансискиот систем (ФС) претставува збир на пазари, институции, закони,

прописи и техники со помош на кои се тргуваат обврзници, акции и др. хартии од
вредност (ХВ), одредуваат висината на каматните стапки (КС) и даваат
финансиски услуги. Примарната цел на финансискиот систем се состои во тоа
средствата, на тие што ги заштедуваат, да ги направи расположливи за давање и
земање на заеми со што се овозможува стопански раст, зголемување на
вработеноста и животниот стандард на населението. Финансискиот систем ги
определува трошоците па оттука и масата на заеми кои ќе бидат на располагање.
Се што се случува финансискиот систем има силно влијание врз состојбата во
националното стопанство. На пример, кога заемите ќе станат поскапи, или се
помалку на располагање, доаѓа до опаѓање на вкупното трошење на добра и
услуги што како последица од тоа резултира пораст на невработеноста и
забавување на стопанскиот раст од причини што, во такви услови претпријатијата
го намалуваат производството и залихите. Од друга страна, кога трошоците на

6
заемите опаѓаат и ги има повеќе на располагање, расте вкупната потрошувачка на
стопанството, расте вработеноста и доаѓа до забрзан стопански раст.

Во финансискиот систем може да се разликуваат 3 различни подрачја:

a) финансиски институции (монетарни и немонетарни),

b) подрачје на понуда и побарувачка (се јавуваат сектори кои можат да
бидат суфицитарни и дефицитарни)
c) парично побарување.

Задачи на финансискиот систем

Постојат следните задачи на финансискиот систем:

 да ги мобилизира сите парични средства кои можат да послужат како

заем и да се пренесат – трансферираат од штедачите на оние на кои
им требаат за потрошувачка или за инвестирање.
 расположливиот паричен капитал да го насочи во оние потфати кои
се профитабилни и економски оправдани.

Со формирање на доволен капитал и негова успешна алокација, финансискиот

систем ги има и следните функции:

1. штедна функција- трансфер на заштедите (од суфицитарните сектори во

дефицитарните сектори);
2. платежна функција (да осигура доволен број шалтерски места и банкарски
институции);
3. стопанско-политичка функција мора да ги подржува темелните стратешки
цели на стопанската политика;
4. алокативна функција претставува најважната бидејќи мора да осигура
механизам кој ги алоцира заштедите во најпрофитните гранки и проекти;
5. функција на чување на куповната моќ на домицилната валута;
6. кредитна функција (достапност на финансиски средства за секој стопански
субјект);
7. функција на сигурност и ликвидност (можност за брзо претворање на ХВ во
пари).

7
Анализа на финансискиот систем
Анализата на финансиските извештаи овозможува аналитичарите да ги
идентификуваат трендовите со споредување на соодносите во повеќе периоди и
типови на извештаи. Овие извештаи овозможуваат аналитичарите да ја мерат
ликвидноста, профитабилноста, ефикасноста на компанијата и паричниот тек.
Постојат три главни типови на финансиски извештаи:

 билансот на состојба,
 билансот на успех и
 изештај за паричните текови.

Биланс на состојба дава „снимка“ на финансиската состојба на фирмата во

одреден момент. Билан на состојба претставува список на активата ( средства ) и
пасива ( обврски ) на компанијата. Прв дел на биланс на состојба ни дава список
на активата на фирмата. Прво е претставена тековна актива тоа се готовински
ставки како на пример : побарување или резерви што ќе бидат претворени во
готовина за 1 година. Потоа долгорочна актива или основните средства што е
составена од имот, фабрики и опрема на претпријатието. Друго основно средство
е гудбил. Гудвил претставува сметководствено средство кое се создава кога
компанијата купува друга компанија. Другиот дел на биланс на состојба се
претставени пасива
( обврски ) тоа се краткорочните или тековните обврски како на пример
акумулирани даноци , долгови за 1 година итн. Билансот на состојба е слика на
средствата, обврските и акционерскиот капитал на компанијата во одреден
период. Аналитичарите го користат билансот на состојба за да ги анализираат
движењата на средствата и долговите.

Биланс на успех ја дава мера на профитабилноста на компанијата во одреден

временски период. Биланс на успех ги прикажува приходите и расходите од
работењето на претпријатието. Успех претставува финансиски резултати од

8
работењето на претпријатието во определен временски период.Билансот на успех
започнува со продажба и завршува со нето приход. Исто така, обезбедува
аналитичари со бруто добивка, оперативен профит и нето добивка. Секој од нив е
поделен со продажба за да се одреди бруто профитната маргина, оперативната
маргина на профит и нето-профитната маргина, соодветно.

Постојат 4 класи на расходи и тоа:

1. трошоци за продадени стоки кои претставуваат директен трошок,

2. генерални и административните трошоци како што се режиски трошоци,
плати, реклами и други трошоци што не се поврзани со производство ,
3. каматни трошоци за долгови на фирмата и
4. даноци на заработките.

Извештајот за паричните текови дава преглед на готовинските текови на

компанијата од оперативни активности, инвестициски активности и финансиски
активности. Извештај за готовински текови ги препознава само трансакциите со
готовина .

Секоја финансиска состојба обезбедува повеќегодишни податоци. Се користат

заедно, аналитичарите ги следат мерките за извршување во финансиските
извештаи користејќи неколку различни методи за анализа на финансиските
извештаи, вклучувајќи ги и вертикалните, хоризонталните и односот анализи.
Пример за вертикална анализа е кога секоја ставка од ставката на финансискиот
извештај е наведена како процент од друга.

Хоризонталната анализа ги споредува ставките во секој финансиски извештај во

однос на претходните временски периоди.

Во анализа на соодносот, ставовите од еден финансиски извештај се споредуваат

со ставки од друг. На пример, многу аналитичари сакаат да знаат колку пати
компанијата може да го отплати долгот со тековни приходи. Аналитичарите го
прават тоа со делење на долгот, кој произлегува од билансот на состојба, преку
нето-приходите, кои произлегуваат од билансот на успех. Исто така, поврат на
средствата (ROA) и поврат на капиталот (ROE) го споредуваат нето приходот на

9
компанијата на билансот на успех со средствата и акционерскиот капитал што се
наоѓаат во билансот на состојба.

Финансиска стабилност на Романија

Финансиската стабилност е глобално јавно добро што се карактеризира со
не-ривалство и не-исклучивост. Ова јавно добро не може да биде обезбедено
исклучиво од пазарот, централната банка и другите јавни институции играат
важна улога во обезбедувањето финансиска стабилност. Освен тоа, со оглед на
статусот на Романија како отворена економија, потребен е прекуграничен пристап
преку координирање на поврзаните политики со цел да се постигне финансиска
стабилност на национално ниво.

Улогата на НБР во одржувањето на финансиската стабилност

Народната банка на Романија има вродена улога во одржувањето на
финансиската стабилност, со оглед на нејзините одговорности кои произлегуваат
од нејзиниот двоен капацитет како монетарна и прудентна власт. Целите на
финансиската стабилност се остваруваат и преку нејзините прудентни
регулаторни и надзорни функции на институциите под негова надлежност, како и
преку дизајнирање и ефикасно пренесување на мерките на монетарната политика,
како и преку надгледување на непречено функционирање на системски важно
плаќање и порамнување системи. Покрај тоа, неопходно е да се идентификуваат
ризиците и слабостите во финансискиот систем како целина и неговите составни
делови, бидејќи следењето на финансиската стабилност има превентивен опсег.
Појавата и развојот на дисфункциите, како што е несоодветната проценка на
ризикот и неефикасното распределба на капиталот, веројатно ќе влијаат на
финансиската стабилност и економската стабилност.

1
https://www.bnr.ro/NBR's-role-3275.aspx

10
Макрофинансиска историја на Романија
Романија постигна важен напредок во решавањето на економските
нерамнотежи и враќањето на растот по глобалната финансиска криза, но
макроекономските нерамнотежи се обновуваат. Делумно во контекст на
последователни програми за поддршка на ЕУ и Меѓународниот монетарен фонд
(ММФ) во периодот до 2015 година, беше обновена макроекономската
стабилност. Растот неодамна забрза со заднината на процикличните фискални
политики, а реалниот БДП на Романија се зголеми на 7 отсто во 2017
година.Ниската увезена инфлација и намалувањето на индиректните даноци ја
задржаа инфлацијата, но инфлациските притисоци се зголемуваат поради острите
зголемувања на платите и зголемувањето на потрошувачката, водејќи ја
монетарната политика да се заостри после долг период на сместување.
Перцепцијата за ослабување на фискалната претпазливост би можела негативно
да влијае на довербата на пазарот, што доведе до пад на потрошувачката и
инвестициите, истовремено зголемувајќи ги трошоците за задолжување на
владата и вршејќи притисок врз девизниот курс.

Финансискиот сектор во Романија и понатаму е доминантен од банки, чиј

голем дел е во странска сопственост, но важноста на НБСЛ се зголемува. Во
Романија има 35 банки, од кои 29 се во странска сопственост (22 подружници и 7
филијали). Банкарскиот систем како целина има околу 80 проценти од средствата
на финансискиот сектор.Концентрацијата е умерена, при што најголемите пет
банки учествуваат со околу 60 отсто од вкупните депозити во системот (и 57 отсто
од сите заеми). Кредитите доделени од NBFL, од кои повеќето се во сопственост
на банки, учествуваа со нешто повеќе од 10 проценти од вкупните кредити, но
уделот се зголемува. Понатаму, намалувањето на НПД доведе до значителен
сектор на компании за наплата на долгови.

Показателите за стабилноста на банките се зајакнаа во текот на изминатите

неколку години. Неплатените влогови достигнаа 21,5 отсто од вкупните кредити во
2013 година, но беа сведени на 6,4 проценти во декември 2017 година, а

11
коефициентот на обезбедување (вклучувајќи ги и општите одредби) е висок околу
65 проценти. По расчистувањето на билансот на состојба што започна во 2014
година, профитабилноста на банкарскиот сектор се врати на позитивна територија
во 2015 година и дополнително се подобри во 2017 година, при што просечниот
принос на активата се зголеми на 1,3 проценти . Стапките на ликвидност на
банките, исто така, значително се зајакнаа, со оглед на тоа што системотскиот
однос на заемот и депозитите се намали на околу 75 проценти во 2017 година, од
131 отсто во 2008 година. Капиталните показатели на романските банки се
појавуваат на задоволителни нивоа и банките уживаат релативно висок ризик на
тежина што резултира со поволни показатели за поткрепа во однос на европските
колеги.

Зависноста од банките во странски банки од финансирањето на родителите

значително се намали. Уделот на депозити од домашниот приватен сектор (околу
една третина од нив се бара, а остатокот со кратки рокови до една година) се
зголеми од околу 48 проценти од вкупните обврски на банките во 2011 година на
околу 64 проценти во 2017 година, додека финансирањето на родителите
значително се намали на околу 7 милијарди евра, една третина од нивото во 2011
година. Во контекст на иницијативата во Виена, должничките обврски беа
заменети до одреден степен со капитални инјекции од матичните банки,
зголемување на капиталните стапки и намалување на слабостите.

Односот на кредитите на приватните банки со БДП во Романија е меѓу најниските

во регионот. Мерките за финансиско посредување го стават локалниот банкарски
сектор последен меѓу земјите на ЕУ, при што средствата на банката изнесуваа
само 52,7 отсто од БДП во септември 2017 година. Додека големите корпорации
не изгледаат ограничени на кредити, бидејќи многу од нив имаат тенденција да
позајмуваат директно од странство, пристапот и побарувачката за финансирање
на ММСП се чини ограничен. Ова ги одразува прашањата за наследство на
страната на понудата, бидејќи учеството на НФК беше највисоко кај малите и
средните претпријатија и нивното поправка на билансот на состојба е сé уште во

12
тек, со што банките се подготвени да позајмуваат на МСП, како и на страната на
побарувачката.

Традиционалниот небанкарски финансиски сектор останува недоволно развиен и

подлежи на надзор од страна на Органот за финансиски надзор (АСФ).
Романскиот пазар на осигурување има едно од најниските нивоа на густина на
осигурување и пенетрација на осигурување во Европа. Секторот неодамна беше
стагнантен, бидејќи неколку големи осигурителни компании се соочија со
финансиски проблеми. Романската берза има пазарна капитализација од само 20
проценти од БДП, како и ниска ликвидност на пазарот. Пазарот со фиксен приход
е исто така релативно мал, со околу 80 обврзници со кои се тргува на
Букурешката берза (БВБ) - вклучувајќи ги и 16 корпоративни обврзници - и
вкупната вредност со која се тргуваше од 403 милиони американски долари во
2017 година.

Романскиот финансиски сектор значително се зајакна во текот на последните

неколку години. Ефективните мерки за супервизија помогнаа да се намали
високото ниво на нефункционални кредити (НПЦ) од 21,5 проценти на врвот во
2013 година на 6,4 проценти од декември 2017 година. Зависноста од странски
банки во однос на финансирањето на родителите значително се намали, додека
депозитите од домашниот приватен сектор се зголеми, намалувајќи ги
ликвидносните ризици. Зајакнувањето на капиталните бафери на банките се
засили, на крајот од забавувањето на кредитите и ниските каматни стапки, со
просечен капитал на активата пондерирана според ризиците, која сега е над 18
проценти.

Системски ризик
Клучни слаби страни:
Загриженоста за стабилноста на романскиот финансиски систем може да се
организира околу четири главни прашања:

1. изложеноста на банките кон владата преку големите позиции во

домашниот државен долг и гаранциите за заемите на Прима Каса;

13
2. зголемување на изложеноста на банките на пазарот на недвижности со
варијабилни каматни стапки;
3. изложеностите на банките и NBFL во зголемувањето на нефункционалните
кредити, како кај домашните, така и во девизните кредити; и
4. зголемено кредитирање од страна на NBFL што води кон ранливости и
репутациски ризици за банкарскиот сектор.

Изложеноста на банките кон суверен ризик се зголемува, создавајќи потенцијални

негативни банкарски суверени повратни циклуси. Заклучно со декември 2017
година, изложеноста на долгот на банките кон суверенитетот на Романија
изнесуваше околу 22 проценти од активата, постојано се зголемуваше од под 5
проценти во 2008 година до една од највисоките во ЕУ. Во 2008 година, владата
се уште беше нето-заемодавател, но до 2012 година стана нето-заемопримач, и
со банкарскиот систем ставаше зголемени износи на хартии од вредност. Се чини
дека ова до одреден степен ги надмина кредитирањето на реалниот сектор. Уште
поважно, во услови на многу краткорочно финансирање, релативно долгото
траење на домашниот државен долг значи дека банките се силно изложени на
загуби од зголемување на каматните стапки. Владините гаранции издадени во
контекст на Програмата за заеми Прима Каза создаваат дополнителна индиректна
изложеност на банкарскиот сектор на суверенот.

Банкарскиот систем, исто така, станува се повеќе изложен на недвижен имот.

Станбените кредити се зголемија од 21 отсто од кредитите на домаќинствата на
повеќе од 54 проценти во периодот од 2008 до 2017 година. До 36 проценти од
вкупниот кредит од приватниот сектор се одразува кредитирањето на
недвижностите на населението, претежно со варијабилни стапки и со просечна
зрелост од нешто повеќе 24 години, со дополнителни 33 проценти отпаѓаат од
заеми за корпорации обезбедени од недвижен имот. Како резултат на
зголеменото обезбедување на хипотеки, порастот на цените на куќите доби замав
со цените на имотот, регистрирајќи годишна стапка на раст од 6,2 проценти од
септември 2017 година, додека ефективноста на постојните лимити за хипотека на
кредити (loans-to-value (LTV)) се поткопани од програмата Прима Каса, која

14
дозволува стапки на LTV до 95 проценти. Покрај тоа, бидејќи големото мнозинство
на хипотекарни договори се со променливи стапки, перформансите на кредитите и
стандардните стапки би можеле да се влошат ако каматните стапки се зголемат.

Учеството на девизните кредити тренд наназад, но кредитниот ризик на банките

од девизни кредити останува загрижувачки. Кредитите во девизи продолжија да
имаат повисок коефициент на нефункционални кредити од заемите во леј
(приближно 12 проценти во споредба со 3 отсто). Иако учеството на нови кредити
во девизи од страна на локалните кредитни институции се намали, уделот на
девизни средства во залихите на заеми сѐ уште беше 43 отсто за корпоративни
кредити и 38 отсто за кредитите на населението во јуни 2017 година, од кои голем
дел не е заштитен. Покрај тоа, позајмувањето на NBFL на корпоративниот сектор
е веќе претежно во девизи (84 проценти). Сепак, валутната неусогласеност на
билансите на банките е ограничена, бидејќи НБР има воспоставено строга нето-
отворена позиција и депозитите на домаќинствата во девизи неодамна се
зголемуваат.

Конечно, зголемувањето на обезбедувањето на кредити од NBFL може да доведе

до слабости и репутациски ризици за банкарскиот сектор. НБФЛ обезбедуваат
кредити за МСП, главно во девизи, и покрај растечкиот бизнис за лизинг, како и за
домаќинствата, често на оние со пониски приходи и со високи каматни стапки и
стапки на ДСТИ. Макроекономската криза може негативно да влијае на високо
задолжените домаќинства и да ги зголеми неплатените во овој сектор.
Должниците, исто така, можат да се соочат со кредитни замки, бидејќи
задолжувањето од NBFL ефективно резултира со финансиско исклучување.
Однесувањето на NBFL може да создаде репутациски ризик за финансискиот
сектор кој веќе има негативна јавна репутација.

Имотните позиции на домашниот државен хартија на банките се зголемија,

изложувајќи ги на загуби во вреднувањето во случај на зголемување на каматните
стапки или суверените ризици. Индиректната изложеност на банките на владините
гаранции преку програмата Прима Каза дополнително го зајакнува врската на
суверена банка. Зголемувањето на каматните стапки исто така може да има

15
негативно влијание врз показателите за стапката на невработеност на
хипотекарните портфолија на банките, кои брзо се зголемуваат и се променливи.

Развој на финансискиот сектор на Романија

Финансиско посредување
Анализата се фокусираше на клучните фактори кои негативно влијаат врз
финансиското посредување и областите за препораки за политики за одржливо
подобрување. Длабочината на финансиското посредување е рамнотежа на две
функции - стекнување средства од посредници, првенствено депозити, како и
пласирање на овие средства како заеми во реалниот сектор. Фокусот на оваа
анализа е банкарскиот сектор како главен посредник. Анализата се базира на
информациите за нивото на посредување во споредба со земјите од врсници,
интервјуата, податоците добиени од НБР и други извори, како и два банкарски
прашалници. Ставовите на Банката за финансиско посредување беа истражени со
анкета со висока стапка на одговор, што претставува 96,0 проценти од активата
на банкарскиот сектор.

Банкарскиот сектор во Романија е плитко и се намалува во однос на економијата;

ниското посредување се одразува на двете страни на банкарскиот биланс на
состојба. Средствата од банкарскиот сектор изнесуваа 52,7 проценти од БДП во
септември 2017 година, што е намалување од 72,5 проценти во 2010 година од
2008 година (CAGR од 2,5 проценти помеѓу 2009 и 2016 година), пад на БДП
(CAGR од 6,2 проценти). Релативната големина на секторот е една од најниските
во регионот (просечен просек: 104,9 проценти од БДП), а Романија заостанува и
во смисла на депозит и пенетрација на заемот. Депозитната база изнесуваше 36,3
проценти од БДП во септември 2017 година наспроти. врсник просек од 71,4
проценти и банкарски заеми достигна 33,4 проценти од БДП наспроти просек од
68,0 проценти. Овој јаз се забележува и во двата главни сегменти на пазарот:
домаќинства и претпријатија.

Историските фактори ја објаснуваат ниската кредитна интермедијација и додека

таа се подига по 2000 година, таа се забави во контекст на финансиската криза.
Слично како и во другите земји во регионот, низок кредитен посредување во

16
Романија е вкоренето во потеклото на транзицијата на земјата кон пазарна
економија, која беше обележана со ембрионални приватниот сектор висока
инфлација, и банка во државна сопственост Неколку неуспеси. Во 1996 година,
домашните кредити на приватниот сектор изнесуваа 10,9 проценти од БДП, за
20,7 процентни поени пониски од просекот на четирите врснички земји. Додека
јазот почна да се затвори во периодот на кризата, кредитниот раст се намали во
2010 година како резултат на намалување на понудата на кредити и намалување
на побарувачката за кредити, и јазот за да се прошири Започна со врсниците.

Меѓусекторските ограничувања влијаат врз депозитите и кредитните и објаснуваат

структурни ниски нивоа на посредување: сиромаштија, руралност и
неформалност. Сиромаштијата и понатаму е изразито високи за нивото на приход
на Романија со 38,8 проценти од населението во ризик од сиромаштија социјална
или исклучување во 2016 година сиромаштијата е поврзана со висок удел на
руралното население (45,3 отсто), еден од највисоките во Европа, чија главна
дејност е земјоделството и за што недоволниот пристап до финансии е
значително ограничување. Конечно, Обичните вработување претставува околу 20-
50 проценти од вработувањето во Романија, во зависност од дефиницијата се
користи, додека сивата економија беше 27,6 Проценето проценти од БДП во 2016
година, втората највисока во ЕУ по Бугарија.

17
18
Заклучок
Од досега кажаното може да забележиме и да запомниме за финансискиот
систем на Романија. А исто така и различните проценти на намалување или
зголемување и тоа во различна година.

Целта на мојата проектна задача е да ви го претставам поимот финансискиот

систем, задачите на финансискиот систем , анализа на финансискиот систем,
финансиската стабилност, макрофинансиската историја на романија, исто така
ризиците, како и развојот на финансискиот сектор.

Финансискиот систем е збир од финансиски пазари (пазар на пари; пазар на

капитал; пазар на девизи), финансиски институции (депозитни: комерцијални
банки, штедилници, кредитни унии и др.; и недепозитни: инвестициски фондови,
осигурителни компании, пензиски фондови и др.); финансиска инфраструктура
(платни системи) и финансиски инструменти (хартии од вредност и нивните
деривати).

Финансиите се крвотокот на економијата. Тие се составен дел на вкупното

човеково живеење и работење. Финансиите претставуваат составен дел на
почетокот, на текот и на крајот на секоја деловна активност. Сè започнува и сè
завршува со пари.

19
Користена литература
1. http://business-review.eu/money/banking/br-analysis-romanias-banking-system-
maintains-focus-on-development-186681
2. https://www.bnr.ro/NBR's-role-3275.aspx
3. file:///C:/Users/Tami/Downloads/cr18160.pdf
4. https://www.researchgate.net/publication/49610997_Structural_and_Qualitative_
Analysis_of_the_Romanian_Banking_System
5. https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BE
%D0%B4%D0%BD%D0%B0_%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0_
%D0%BD%D0%B0_%D0%A0%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD
%D0%B8%D1%98%D0%B0.

20