2/26/2020

Кратка содржина

ФИНАНСИСКИ ◼ Дел I: Вовед во финансискиот систем

ПАЗАРИ И ◼ Дел II: Принципи на финансиските пазари и

вреднување на паричните текови
ИНСТИТУЦИИ
◼ Дел III: Финансиски пазари

Проф. д-р Кирил Јовановски

◼ Дел IV: Финансиски институции

1 2

Прв дел: Глава 1:

Вовед во финансискиот систем Основни поими и функции на финансискиот систем

Содржина на главата:
◼ Глава 1: Основни поими и функции на
финансискиот систем ◼ Видови финансиски трансакции

◼ Зошто финансиските трансакции се толку важни?

◼ Глава 2: Финансиски пазари и финансиски инструменти
◼ Функции на финансискиот систем
◼ Глава 3: Финансиски посредници ◼ Еволуција на финансиските системи

◼ Глава 4: Регулација на финансиските пазари и ◼ Финансиски иновации

институции

3 4

Глава 1: Основни поими и функции на финансискиот Глава 1: Основни поими и функции на финансискиот
систем систем
Видови финансиски трансакции Видови финансиски трансакции

Финансиски систем (financial system) ◼ Движењето на финансиските средства меѓу економските

агенти (economic agents) со помош на финансиските
◼ Финансискиот систем се состои од институции чија примарна пазари и институции.
задача е обезбедување трансфер на финансиски средства од:
◼ суфицитните економски единици
(surplus economic units) кон
◼ дефицитните економски единици
(deficit economic units).
◼ Финансискиот систем се состои од два главни дела:
◼ Финансиски пазари (financial markets) и
◼ Финансиски институции (financial institutions).

5 6

1

Глава 1: Основни поими и функции на финансискиот
систем
Видови финансиски трансакции
Финансиски инвестиции и инструменти
◼ Кога суфицитните економски единици ги позајмуваат
своите финансиски средства, откажувајќи се од сегашната
потрошувачка на реални добра, а со цел да ја зголемат
својата потрошувачка во иднина, тие прават финансиски
инвестиции (financial investments).
◼ Во замена за позајмените средства, тие добиваат
побарувања спрема доходот или богатството на
дефицитните економски субјекти, наречени финансиски
инструменти (financial instruments) – акции, обврзници,
депозити кај банки, итн.
7 8
Глава 1: Основни поими и функции на финансискиот
систем
Видови финансиски трансакции
Директно финансирање (direct financing)
◼ Наједноставен метод на финансиска трансакција;
◼ Потребно е целосно совпаѓање на желбите на субјектите во
однос на сумата на пари што сакаат да ја разменат и времето
кога сакаат тоа да го сторат;
◼ Се прават големи информациони трошоци за да се
пронајдат субјекти со компатибилни желби.
9 10
Глава 1: Основни поими и функции на финансискиот
систем
Видови финансиски трансакции
Индиректно финансирање (indirect financing)
◼ Се врши со помош на финансиски посредници (financial
intermediaries) - институции кои ги поврзуваат суфицитните и
дефицитните економски субјекти и го олеснуваат трансферот
на финансиски средства меѓу нив;
◼ Во финансиски посредници ги вбројуваме: комерцијалните
банки, осигурителните компании, пензиските фондови,
инвестиционите фондови и др.;
◼ Тие создаваат финансиски инструменти: чековни и штедни
сметки, осигурителни полиси, пензиони планови, акции на
инвестициони фондови итн.
11
2/26/2020
Глава 1: Основни поими и функции на финансискиот
систем
Видови финансиски трансакции
◼ Според начинот на кој се трансферираат финансиските
средства меѓу суфицитните и дефицитните економски
субјекти разликуваме:
1. Директно финансирање (direct financing) преку
финансиските пазари;
2. Полудирекно финансирање (semidirect financing) со помош
на брокери и дилери, и
Индиректно финансирање (indirect financing) со помош на
3.
финансиски посредници.
Глава 1: Основни поими и функции на финансискиот
систем
Видови финансиски трансакции
Полудиректно финансирање (semidirect financing)
◼ Се врши со помош на брокери и дилери;
◼ Ги намалува информационите трошоци за учесниците на
финансиските пазари;
◼ Придонесува за развој на секундарниот финансиски пазар;
◼ И понатаму е потребно совпаѓање на желбите и потребите на
економските субјекти.
Глава 1: Основни поими и функции на финансискиот систем
Зошто финансиските трансакции се толку важни?
◼ Овозможуваат реализирање на поголем број профитабилни
инвестициони проекти;
◼ Го зголемуваат производствениот капацитет на економијата;
◼ Придонесуваат за поголема вработеност и национален доход;
◼ Овозможуваат поголема потрошувачка на трајни добра (куќи,
автомобили, итн.);
◼ Ја подобруваат благосостојбата на секој поединец во
општеството.
12
2
 2/26/2020

Глава 1: Основни поими и функции на финансискиот

систем Глава 1: Основни поими и функции на финансискиот систем
Функции на финансискиот систем Еволуција на финансиските системи

Постојат седум основни функции на финансиските пазари: Прединдустриски период

◼ Штедна функција; ◼ Платежна функција;

◼ Чувар на богатството;
◼ Функција на ликвидност;
◼ Кредитна функција;
◼ Основни функции на финансиските системи во овој
период се следниве:
◼ Заштита од ризик и
1. развој на платежно средство за размена и
2. финансирање на надворешната (прекуморска) трговија.
◼ Функција на економска
политика.

13 14

Глава 1: Основни поими и функции на финансискиот

Глава 1: Основни поими и функции на финансискиот систем систем
Еволуција на финансиските системи Финансиски иновации

◼ Последните неколку децении се период на револуционерни

Индустриски период
◼ Кон средината на XIX-от век забележан е забрзан
развој на финансиската структура:
◼ појава и развој на акционерските друштва и берзите на
хартии од вредност;
◼ развој на комерцијалните и инвестиционите банки;
◼ појава и развој на многу нови финансиски институции –
осигурителни компании, пензиски и инвестициони
фондови.
промени на светските финансиски пазари и институции.
◼ “Ниеден 20-годишен период во финансиската историја не забележал
дури ни приближна ерупција на иновативни активности” – Merton Miller,
1986 година
◼ Финансиските иновации (financial innovations) се движечка
сила кон модернизирање и ефикасност на финансиските
систем.
◼ Финансиски инжинеринг (financial engineering) е процес на
создавање, развој и примена на нови финансиски производи
т.е примена на финансиските иновации.

15 16

Глава 1: Основни поими и функции на финансискиот Глава 1: Основни поими и функции на финансискиот
систем систем
Финансиски иновации Финансиски иновации

Економска анализа на финансиските иновации Факторите кои ги стимулираат финансиските иновации се:

◼ Основна причина за појава на финансиските иновации е ◼ Промени на даночните ◼ Промени на регулативните

желбата за остварување повисок профит. прописи; правила и
◼ Финансиските иновации и трката за профит водат кон
постигнување: ◼ Напредок на технологијата; ◼ Напредок во финансиската
1. Ефикасни пазари (efficient markets) - на кои трошоците за теорија.
спроведување трансакции се колку што е можно пониски.
◼ Промени на каматните стапки и
2. Комплетни пазари (complete markets) - на кои понудата на девизните курсеви;
финансиски инструменти е доволна да ги задоволи желбите
на финансиските инвеститори.
◼ Промени во нивото на
економска активност;

17 18

3
 2/26/2020

Глава 1: Основни поими и функции на финансискиот Глава 1: Основни поими и функции на финансискиот
систем систем
Финансиски иновации Финансиски иновации

Секјуритизација (securitization)
Првата секјуритизација во Р. Македонија
◼ Создавање на ликвиден финансиски инструмент (пр. хартии од
вредност) врз основа на групирани, неликвидни финансиски ◼ Претворање на т.н. замрзнати штедни влогови од времето на
инструменти (пр. заеми за купување куќа). СФРЈ (во износ од приближно 600 милиони евра) во
обврзници, емитувани од македонската држава во 2000год.
◼ Првата секјуритизација беше извршена во 1970 год. во САД, кога
врз основа на хипотекарни станбени кредити беа емитувани ◼ Значаен дел од прометот на Македонската берза се должи на
хартии од вредност. прометот со обврзниците по основ на замрзнатите штедни
влогови, заедно со обврзниците за денационализација
◼ Секјуритизација може да се врши и врз основа на автомобилски
и студентски заеми и заеми одобрени на кредитни картички.

19 20