б е р з Н И К - GODINA III - BROJ 61 - 16 FEVRUARI 2009 GODINA

На компаниите не им
недостигаат идеи туку пари
 Data 16. 2. 2009 broj 61
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Н
ајразвиените економии во светот веќе се во
депресија, а најлошото од оваа криза е допрва
пред нас, призна извршниот директор на
Меѓународниот монетарен фонд, Доминик Штрос Кан,
на собирот на централните банки на азиските земји во
Куала Лумпур. Според него, мерките за излез од
финансиската криза би имале смисла доколку сите
развиени држави ги преземат потребните чекори за
реконструкција на своите банкарски системи, а засега,
тоа никој не го направил.
Челникот на ММФ е убеден дека надминувањето
на кризата е можно единствено доколку во прв ред се
реализира реструктуирањето на банкарскиот сектор и
Кредити или - амбис
обезбедувањето ликвидност на пазарот. Таквата
заедничка акција не само што е неопходна туку е и
глобална одговорност,смета Штрос Кан, за да се
регулира актуелната криза и да се врати довербата во
економскиот систем.
Светската економија се уште е дебело во црвена
зона... Мерки многу, владини, економски, монетарни,
финансиски или како сакате наречете ги- ефектите се
уште на нула.... Во светското економско безредие,
Владите (водени од својата претенциозност) се
обидуваат да кешираат значителни суми за спас на
домашните банки... Кај нас, заради конзервативната
банкарска политика, банките ни останаа здрави, не се
инфицираа од глобалната криза... директно. Но, затоа
пак се инфицира реалниот сектор, кој, како сега
стојат работите, има потреба од дополнителна
кредитна инјекција, која пак, за волја за вистината, е
многу тешко да се набави... Нашата, Централната
банка, заради секоја сигурност, пред време ги затегна
коланите... На банките јасно им стави до знаење дека
треба да си ги пуштаат нозете колку што им е долга
чергата... Ги лимитира условите за кредитирање.... до
каде?...
Да потсетиме. НБРМ на крајот на минатата година
донесе неколку, според банкарско финаниската и
бизнис фелата, па и според Владата-ригидни одлуки,
ограничувачки за кредитирањето и за економската
активност. Имено, Централната банка на банките (за
управување со ликвидносниот ризик), им наложи да
обезбедуваат стоотстотна покриеност на кредитите.
Односно, им дозволи да пласираат онолку кредити
колку што имаат прибрано депозити. Исто така,
долгорочноста на заемите, мора да им е идентична со
ороченоста на заштедите со кои располага банката.
Досега Централната банка никогаш не им го
наложувала соодносот што банките треба да го
одржуваат меѓу пасивата и активата, односно,
кредитите и депозитите.
Секако, банкарите коментираат дека во
Македонија досега немало поригидна монетарна
политика, но очигледно не пред гувернерот. Тие
Makedonka Baldazarska
признаваат дека целосната покриеност на
Glaven i odgovoren
кредитирањето е илузија во банкарството. Но,
urednik na берзНИК директивата мора да се почитува, иако се убедени
e-mail:
дека на тој начин ќе се блокира финансирањето на
berzNIK@interNIK.com.mk стопанството.
Против рестриктивната политика на Централната
банка се огласија и стопанствениците, кои во случајов
се и најпогодени... Тие и онака поради психолошкиот
берзНИК
3
ефект од глобалната негатива на финансиските пазари
веќе доволно изгубија (или, подобро речено,
предвреме им опадна вредноста на компаниите) и
пред да ги почувствуваат вистинските удари од
светскиот финансиски шок, кој допрва ни претстои.
Лимитирањето на кредитната политика дополнително
ќе ги влоши условите не само за одржување и за
стопанисување на домашен терен, туку и заради
опаѓањето на конкурентноста на македонските
компании на регионалниот пазар. Тие апелираат дека
не можат да се носат со компаниите од соседството,
чии влади значително ги поткрепија со парична
помош. Колку за илустрација, српската влада подготви
пакет поттикнувачки мерки за економијата од 1,3
милијарда евра, кои се заедничка државна и
банкарска помош за компаниите и за граѓаните.
Според српското радио Б92, со мерките на тамошната
влада бизнисмените ќе може да подигаат кредити од
банките, за кои еден дел од каматата ќе ја плати
државата, a остатокот самиот корисник на кредитот. И
граѓаните ќе можеда подигаат поволни кредити, но
само за купување домашни производи.
Бугарија во своите банки ќе пушти 250 милиони евра
до крајот на март. Банките ќе добијат кредити преку
Бугарската развојна банка, која веќе потпиша
договори за 12 банки за одобрување на 115 милиони
евра како кредити. Словенија, уште во октомври
минатата година донесе пакет мерки со кои го
изменија Законот за банкарството и Законот за
јавното финансирање, потоа најавија намалување на
работната недела на 36 часа и поддршка за
стопанството преку државен фонд.
За разлика од нив, македонската влада, наместо
со кеш, ги штити домашните компании со отпишување
на дел од давачките кон државата и царински
ослободувања. Но, тоа тешко дека ќе отвори пат за
опстанок, а не пак за развој на економијата... и
компаниите и граѓаните барем досега живееја на
кредит. Или подобро речено, вртеа од шупливо во
празно... Но, пак преживуваа.. Сега кредитите се
апсурд. Не затоа што ќе бидат поскапи, туку затоа
што и компаниите и граѓаните не можат да дојдат до
нив... Банките, ве соголуваат лично, преку
трансакциски сметки, гледаат колку сте
презадолжени... И, затоа – не смеат да даваат кредит,
нема пари... значи, нема враќање и на претходниот
долг... Чекор до- амбис. Сега, допрва ќе не учат како
да не се презадолжуваме, затоа што сите стравуваат
од глобалната финансиска криза.... А, Македонија, па
и граѓаните и фирмите и не испаднале од криза.
Влегуваа во кредити од една во друга банка, им
овозможуваа ним екстра профити и себе си моментна
егзистенција... А, сега, од страв да го амортизираме
глобалниот финансиски удар, сами ќе се
нокаутираме.... Иако банките имаат пари, не смеат да
ни дозволат поголеми пречекорувања - се плашат од
санкциите на Централата.
Стопанствениците притискаат за олабавување на
монетарната политика и за полесен пристап до
кредити. Но, засега НБРМ е глува на ваквите
барања... Попусти се предупредувањата на
бизнисмените дека ќе растат каматите на паричните
заеми, поради што ќе бидат блокирани сите деловни
активности и нови инвестиции. Ригорозната политика
на Народната банка на Македонија ќе го блокира
стопанството, ама и граѓаните, кои засега се во минус
просечно по седум плати!.
До следниот
понеделник
4 берзНИК broj 61
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 16. 2. 2009

NAJLIKVIDNI HARTII OD VREDNOST VO REGIONOT ZA PERIOD OD 05.02 DO 12.02 2009

 Data 16. 2. 2009 broj 61
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
S O D R @ I N A
1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
Во денешните изданија на печатените медиуми ќе
читате: Две години без инвестиции во енеретиката,
истражува Вест. Hема успех со најголемите
VOVEDNIK ............................................3 инвестициски проекти од енергетиката, кои со години
се најавуваат како приоритетни за надминување на
енергетската криза која и се заканува на Македонија.
Само во последниве две години над седум тендери
завршија со поништување или се претворија во
BERZA РЕГИОН...........................................................4 процедури без крај и без конкретно објаснување
зошто нема потпишани договори со потенцијалните
инвеститори. Неколкупати поништени и одново
објавени беа тендерите за ТЕЦ Неготино, за
BERZNIK - PONEDELNIK SREDA ....................................5-7 хидроцентралите Чебрен, Галиште, Бошков мост, а
неизвесни се и процедурите за комбинираната гасна
електрана Енергетика, како и за малите
хидроцентрали.
МАКЕДОНИЈА.............................................8-9 Министерот за економија Фатмир Бесими, чие
министерство ги органгоира и води постапките, нема
конкретен одговор зошто пропаѓаат тендерите.
УСАИД - ПРИСТАП ДО КАПИТАЛ .........................10-15 Министерот смета дека треба да се почека да завршат
и одново објавените тендери и да се види даж има
БАЛКАН VESTI...................................................17 пропусти.
Австријците и помагале на владата и во
повлекување на инвестиции, објави Вечер. ЕВН-
SVET VESTI..........................................................18-19 Македонија досега вложила 99 милиони евра во
дистрибутивната мрежа во земјава, а годинава се
BERZNIK - ЧЕТВРТОК-САБОТА .................................20-22 предвидени нови дополнителни инвестиции од 22
милиони евра. ...Согласно извештајот сите планирани
НЕДЕЛАТА ЈА ОДБЕЛЕЖАА................................24 инвестиции во 2008 година во износ од 35 милиони
евра биле реализирани, со што во голема мера се
БЕРЗА..................................................25-26 намалиле мрежните загуби, но според менаџерите
состојбата се уште не била задоволителна. Според
нив, со новите планирани инвестиции и употреба на
нова иновативна технологија согласно ЕУ
стандардите, целта ќе биде постигната. Ние
продолжуваме со инвестициите бидејќи наша
I M P R E S S U M интенција е да создадеме модерен и функционален
дистрибутивен систем.
Во Вечер ќе читате и:Поради слабиот промет на
Македонска берза –Брокерските куќи пред
финансиски колапс... Малиот дневен и неделен
промет на пазарот на капитал уште повеќе ја влошува
Izdava: INTERNACIONAL NIK AD - Skopje состојбата на македонските брокерски куќи, бидејќи
Mediumska biblioteka i digitalna arhiva нивниот главен приход со кои што тие ги покриваат
Redakcija na берзНИК тековните трошоци во работењето, плати и слично е
Adresa: Plo{tad MAKEDONIJA bb, p.fah 882 Skopje, 1000, провизијата што им ја наплаќаат на клиентите за
R.Makedonija извршена трансакција, односно продажба на акции на
берзата. Голем дел од брокерите се плашат да не ги
Tel. 02/25.32.800 faks: 02/25.32.839 загубат своите работни места, или, пак да не останат
Internet: www.interNIK.com.mk;
без плата. Според Кирил Митревски, директор на
e-mail: info@interNIK.com.mk брокерската куќа Инвест брокер настапува многу
тежок период за брокерската професија. Неможам да
Izvr{en direktor: Zdravko Josifovski зборувам за другите брокерски куќи, но за мојата
слободно можам да кажам дека во наредните шест
Odnosi so javnost: Nata{a Dimovska
Marketing: месеци некако ќе ги надминеме тешкотиите, но
Ivona Josifovska
понатаму тоа ќе биде доста комплицирано вели. Тој
Asistent na PR i marketing: Stojne Danilova
IKT Menaxer: објаснува дека спас за сите брокерски куќи е
Kiro Velkovski
заживување на Берзата, a тоа може да се случи само
Menaxer za delovni odnosi: Divna Pe{i} ако таа наскоро се продаде на квалитетен
Logistika: Ana Petrova инвеститор...
Finansii: Gordana Stojanovska
2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI
MEDIUMI берзНИК 1.„МИКРОСАМ” ЌЕ ОТВОРИ ИНСТИТУТ ЗА СОВРЕМЕНИ КОМПОЗИТИ И РОБОТИКА (****)
берзНИК e osnovan 2007 godina. 2. ОБВРЗНИЦИТЕ ОД ПЕТТАТА ЕМИСИЈА ГО НАПРАВИЈА ПРОМЕТОТ (***)
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI ДНЕВНИК
MEDIUMI берзНИК с.5 „СЛАВИЈА” ЌЕ БИДЕ ПРВИОТ СЛУЧАЈ НА
Broj: 56 ПОНИШТЕНА ПРИВАТИЗАЦИЈА?
Data: 01.12.2008 с.6 КРИЗАТА ИМ СЕ ЗАКАНУВА НА ТЕТОВСКИТЕ
ТЕКСТИЛЦИ
SE DISTRIBUIRA SAMO SO PRETPLATA
БИЗНИС
FOTO NASLOVNA:
НА КОМПАНИИТЕ НЕ ИМ с.3 ПРИМАРНИТЕ ПАРИ ПОРАСНАЛЕ ЗА 7,8 ПРОЦЕНТИ
НЕДОСТИГААТ ИДЕИ с.6 СИРЕЊЕТО И КАШКАВАЛОТ СО ТРАЈНО
ТУКУ ПАРИ
НАМАЛЕНИ ЦЕНИ
Foto: с.10 АМЕРИКАНСКИОТ ДОЛАР ПРОДОЛЖУВА ДА РАСТЕ
Robert Spasovski
с.11 ВРЕДНОСТА НА АКЦИИТЕ ВЛИЈАЕ ВРЗ
Redakcija na берзНИК РАБОТЕЊЕТО НА КОМПАНИИТЕ
Internet distributiven sistem: www.interNIK.com.mk с.12 „ТЕНКИОТ” ПРОМЕТ ГО СТОПИ ЌАРОТ НА
Glaven i odgovoren urednik: Makedonka Baldazarska ЧЛЕНКИТЕ НА БЕРЗАТА
Novinari: Vaska Mickoska, Kiro Simonovski с.12 БЕРЗИТЕ ВО БОСНА И ХЕРЦЕГОВИНА СО
Kompjuterska podgotovka: Tatijana Trpkovska НАЈГОЛЕМ ПАД ВО РЕГИОНОТ
Redakcija: с.13 ОБВРЗНИЦИТЕ ОД ПЕТТАТА ЕМИСИЈА ГО
Evoluator na vesti: Renata Tasovska НАПРАВИЈА ПРОМЕТОТ
operatori: Mare Lazarevska, Arslan Skoro, Zoran
с.14 ВО РЖ ИНСТИТУТ ЗАЖИВУВА ПРОИЗВОДСТВОТО
Stamatovski, Martin Arsovski, \or|e Rexi} i Darko
Tripunovski
Fotoreporter: Robert Spasovski УТРИНСКИ ВЕСНИК
с.7 КРАВЈИТЕ СИРЕЊА НА „ИДЕАЛ ШИПКА” ПОЕВТИНИ
Marketing, distribucija i proda`ba: ЗА 17 ОТСТО
INTERNACIONAL NIK AD - Skopje с.7 ФИРМИТЕ ЌЕ МУ ПЛАТАТ НА ПИО 100 МИЛИОНИ
берзНИК
5
09.02.2009 g. PONEDELNIK
-Минатиот месец,берзите во Босна и Херцеговина
со најголем пад пренесува Бизнис. Пазарот на
капиталот во Босна и Херцеговина, a особено
Сараевската берза, минатиот месец го забележа својот
најголем пад на цените на акциите помеѓу берзите во
регионот. Берзанскиот индекс ЅАЅХ-10, што ги прати
цените на акциите на најликвидните компании во
Сараевската берза го заврши јануари со минус од 10,2
отсто, односно од 1.233,65 на 1.107,73 поени.
Главниот индекс на Бањалучката берза BIRS забележа
мал пад од 5,8 отсто, со што застана на претпоследно
место на просторот на поранешна Југославија. Пред
белградскиот индекс Ве1ех15, којшто е за 5 отсто
помал од загребскиот Crobexs, изгуби 2,4 отсто од
својата вредност. Четири берзи на просторот на
поранепна Југославија забележаа пораст во цената на
акциите. Најголемо закрепнување оствари
Монтенегро берзата, чиј што индекс Moste, за рок од
еден месец скокна за 12,8 отсто.
-Аналитичарите советуваат Вредноста на
акциите влијае врз работењето на компаниите.-За
многу луѓе е несватливо какво влијание има вредноста
на акциите на компанијата врз нејзиното работење.
Компаниите добиваат пари единствено со емисија на
нови хартии од вредност на примарниот пазар..
Менаџерите имаат финансиски интерес цените на
акциите да се зголемуваат со тек на време. Немањето
на удел во компанијата, веројатно ќе го намали
интересот на менаџерите за поуспешно водење на
компаниите.Исто така, тие се загрижени кога
вредноста на акциите се намалува затоа што
опаѓањето на цените на акциите значи и лошо водење
на компанијата.
Владата донесе нови мерки за соочување со кризата -
Кредити со камати од само пет проценти ќе им бидат
достапни на малите и на средните
претпријатија,објави Време. Владата по вчерашната
средба со бизнисмените објави нов сет мерки за
соочување со последиците од глобалната криза. Во
согласност со новите мерки државата ќе помага дел од
каматите за кредитите што фирмите ќе ги добиваат
преку Македонска банка за поддршка и за развој, со
што ќе станат значително поповолни. Истовремено, ќе
се покрива и една третина од банкарската гаранција.
За да се спроведе новиот пакет-мерки, ќе се
зголеми акционерскиот капитал на Македонската
банка за поддршка и за развој
Дневник, пренесува- Дали приватизацијата на
поранешниот трговски гигант Славија ќе биде првиот
случај на судско поништување на незаконски
изведено приватизирање на општествениот имот во
Македонија? Одговорот на ова прашање ќе биде
познат задутре кога судот ќе донесе пресуда по
тужбата што ја поднесе акционер во Славија пред пет
години. Во барањето за поништување на
приватизацијата преку граѓанска постапка се вклучи и
Државното правобранителство, но дури откако во
кривичната судска постапка беше утврдено дека
фирмата била незаконски приватизирана...
ЕВРА СТАР ДОЛГ
с.8 ММФ: НАЈЛОШИОТ ДЕЛ ШТОТУКУ ДОАЃА
с.8 КРИЗАТА ШАНСА ЗА ПРОИЗВОДИТЕЛИТЕ НА ХРАНА
ВРЕМЕ
с.6 АВСТРИЈЦИТЕ И ПОМАГАЛЕ НА ВЛАДАТА
И ВО ПОВЛЕКУВАЊЕ НА ИНВЕСТИЦИИ
с.6 БРОКЕРСКИТЕ КУЌИ ПРЕД ФИНАНСИСКИ КОЛАПС
ВЕЧЕР
с.6 АВСТРИЈЦИТЕ И ПОМАГАЛЕ НА ВЛАДАТА
И ВО ПОВЛЕКУВАЊЕ НА ИНВЕСТИЦИИ
с.6 БРОКЕРСКИТЕ КУЌИ ПРЕД ФИНАНСИСКИ КОЛАПС
ВЕСТ
с.2 ПРЕРОДБАТА ПАДНА НА ТЕРЕН
НОВА МАКЕДОНИЈА
с.8 „МИКРОСАМ” ОТВОРИ И ИНСТИТУТ ЗА РОБОТИКА
с.9 „АЛЕКСАНДЕР” И „АЛЕКСАНДРИЈА” СИ
КОНКУРИРААТ НА СТРАНСКИТЕ ПАЗАРИ
ШПИЦ
с.6 „МИКРОСАМ” ЌЕ ОТВОРИ ИНСТИТУТ ЗА
СОВРЕМЕНИ КОМПОЗИТИ И РОБОТИКА
 6 берзНИК broj 61
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 16. 2. 2009

1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
Драмата на млекарите и натаму во фокусот
на медиумите. Фармерите уште чекаат пари за
млекото, но најпрво треба да заврши целата
постапка околу запишувањето на новите газди
Феникс Енерџи во Централниот регистар на
Македонија по што ќе може и официјално да
почне исплатата на сточарите. Вчера се уште
траеја натегањата меѓу новиот сопственик на
Сведмилк, израелско-американскиот фонд
Феникс енерџи, и акционерот во шведската
млекарница МиА бевериџ околу продажбата на
акциите, со која би се заокружила новата
сопственичка структура на фабриката. За
разлика од другите акционери, Роџер
Оскарсон, Сведфонд и Јосиф Саржовски, кои
веќе ги продадоа своите акции од
млекарницата, МиА Бевериџ неколку дена ја
одолжуваше постапката околу продажбата.
Сите инволвирани во случајот очекуваат
денеска целиот процес да биде завршен.
Фармерите се надеваат Сведмилк од среда да
почне да им го исплаќа долгот за предаденото
млеко...
-Државна помош и за туроператорите,
пренесува Дневник. -Туристичките оператори
што организираат престој на странски туристи
во земјава ќе добијат пари од државата со кои
ќе се намалат нивните трошоци за
аранжманите. Според најавите на министерот
за економија, Фатмир Бесими, за
субвенционирање на туризмот годинава ќе се
одвојат околу девет милиони денари од
државниот буџет. Тие пари најмног/ ќе се
искористат за промоција на алтернативниот
туризам, со оглед на тоа дека Македонија нема
капацитет да развива масовен туризам.
Во Утрински весник ќе читате:
Управувањето со европските пари тест за
земјата. Европска помош за Македонија, но
управувана од македонските институции е
долгогодишна желба на земјава и на неколку
нејзини влади едноподруго. Оваа година, со
најавата за поднесување на акредитациите за
самостојно управување со финансиската помош
од две компоненти од ИПА-фондовите,
Македонија дојде на чекор од исполнувањето
на желбите, кои за неа значеа и потврда за
нејзината зрелост во очите на ЕУ. Двете од
петте компоненти, доколку Европската
комисија ја одобри акредитацијата, т.е.
потврди дека македонската администрација е
способна за самостојно дефинирање на
приоритетните потреби и проекти, за
подготовка на проектната документација, избор
на изведувач на проектот, па се до следење на
неговата реализација и подготовка на
извештаите за тоа. Заклучно со 2010 година, на
земјава, првата компонента од ИПА-помош за
транзиција и институционална надградба, чија
цел е исполнување на Копенхашките
критериуми за членство во ЕУ, ќе и донесе 150
милиони евра,а третата компонента,
регионалниот развој, 70 милиони евра, со кои
би се финансирале проекти од областа на
инфраструктурата.
Инвестициите на ЕВН пред
Владата,пренесува Вест.-Неделава пред
Владата ќе се најде ревизорскиот извештај за
инвестициите на ЕВН Македонија во периодот
од април 2006 година до октомври 2008 година.
Конечниот текст на извештајот, кој го изработи
ревизорската куќа Ернест енд Јанг, Владата се
очекува да го разгледа до крајот на годинава.
Целта на овој извештај е да се утврди дали
доминантниот сопственик на ЕВН Македонија
австриската компанија ЕВН ги исполнила
обврските од купопродажниот договор за
инвестиции во мрежата на дистрибутивната
компанија
Авиосообраќајот лани потклекна пред
финансиското цунами. Александар Велики со
падни стани,анализира Вечер.-Глобалната
финансиска криза и променливите цени на
горивото во 2008 година предизвикаа надолен
тренд во авиосообраќајот на глобално ниво.
Последиците од овие два фактори не ја
одминаа ниту Македонија, но највпечатливи
10.02.2009 g. VTORNIK
беа во четвртиот квартал (октомври декември)
кога имаше намалување на патничкиот
авиосообраќај од 4,7 проценти во споредба со
истиот период 2007 година. Според податоците,
што ги објавија бд скопскиот аеродром
Александар Велики, падот на сообраќајот во
последниот квартал од 2008 година сепак не
влијаел на конечните бројки да бидат во
позитива. Лани биле превезени вкупно 652.339
патници што е пораст од 4,1 процент во
споредба со претходната 2007 година.
На примарниот пазар на хартии од
вредност, каматните стапки на записите во
тренд на опаѓање, анализира Бизнис. Иако,
намалувањето е незначитечно, тоа е присутно
кај сите рочности на државни хартии од
вредност, освен кај шестмесечните државни
записи. Споредбено со движењето на
каматните стапки од почетокот на 2008 година,
може да се утврди дека истите бележат тренд
на стабилизирање на крајот на минатата
година. Инаку, опаѓањето на каматните стапки
доаѓа со поголемата побарувачка на државните
хартии од вредност, иако тие варираат сепак
трендот е надолен. Каматната стапка се креира
сама, со оглед на типот на тендер со кои се
одржуваат аукциите, а таа зависи од
побарувачката за запишување на клиентите.
-Агрокор никако да добие дозвола за градба,
објавува Време. -Изградбата на
долгонајавуваниот Центар за откуп и за
дистрибуција на зеленчук во Струмица, првата
агроберза во Македонија, повеќепати се
одложува поради тоа што хрватската компанија
Агрокор се уште го нема добиено одобрението за
градба. За добивање на одобрението и за конечно
почнување на изградбата Министерството за
земјоделство како партнер на Агрокор, треба да
уплати вкупно 122 милиона денари за комуналии.
Во меѓувреме, Советот на Општина Струмица
речиси за два ипол пати го намали износот за
целокупната комунална инфраструктура со цел
да се забрза реализацијата на оваа странска
инвестиција вредна 30 милиони евра.

2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI

1. ФАРМЕРИТЕ УШТЕ ЧЕКААТ ПАРИ ЗА МЛЕКОТО (*****)
2. ТЕКСТИЛЦИ ОД ПРИЛЕПСКИ „ЛАЈФ ТЕКСТИЛ” ПРОТЕСТИРАА ЗА ПЕТ ПЛАТИ (***)

ДНЕВНИК ВЕЧЕР
с.11 ПРОТЕСТ ВО ПРИЛЕПСКИ „ЛАЈФ ТЕКСТИЛ” с.6 АЛЕКСАНДАР ВЕЛИКИ СО ПАДНИ-СТАНИ
с.11 ДРЖАВНА ПОМОШ ЗА ТУРОПЕРАТОРИТЕ
с.6 ФАРМЕРИТЕ УШТЕ ЧЕКААТ ПАРИ ЗА МЛЕКОТО

БИЗНИС ВРЕМЕ
с.3 ПОТРЕБНА ПОНАГЛАСЕНА ИНВЕСТИЦИСКА АКТИВНОСТ с.6 „АГРОКОР” НИКАКО ДА ДОБИЕ ДОЗВОЛА ЗА ГРАДБА
с.4 АГРОКОР СЕ УШТЕ ЧЕКА ОДОБРЕНИЕ ЗА ГРАДБА с.8 ПИЈАЛАКОТ НА БОГОВИТЕ ПРЕСКАП ЗА СМРТНИЦИТЕ
с.6 ПОРАСНА ВРЕДНОСТА НА АМЕРИКАНСКИОТ ДОЛАР
с.7 КАМАТНИТЕ СТАПКИ НА ЗАПИСИТЕ ВО ТРАНД НА ОПАЃАЊЕ
ВЕСТ
с.8 ДОБИВКАТА НА „ТИКВЕШ” НАМАЛЕНА ЗА 29 ПРОЦЕНТИ с.6 ФАРМЕРИТЕ УШТЕ ГИ ЧЕКААТ ПАРИТЕ ОД СВЕДМИЛК
с.8 ПОШТЕЛ БРОКЕР ПРИВРЕМЕНО ИСКЛУЧЕНА ОД ЧЛЕНСТВО ВО БЕРЗАТА с.6 ИНВЕСТИЦИИТЕ НА ЕВН ПРЕД ВЛАДАТА
с.8 ОТКУП НА СОПСТВЕНИ АКЦИИ
НОВА МАКЕДОНИЈА
с.8 НЕТРГОВСКИ ТРАНСФЕРИ
с.8 ТЕКСТИЛЦИ ОД ПРИЛЕПСКИ „ЛАЈФ ТЕКСТИЛ” ПРОТЕСТИРАА ЗА ПЕТ ПЛАТИ
с.9 ПРОМЕТ ОД 37,7 МИЛИОНИ ДЕНАРИ ПРЕКУ 66 ТРАНСАКЦИИ с.9 ЈП „АГРОБЕРЗА” УШТЕ ЛАНИ ГИ ИСПОЛНИ ОБВРСКИТЕ
с.10 ЕВРОПСКИТЕ ИНДЕКСИ ВО БЛАГ МИНУС с.9 БЕЗ ПРОМЕНИ ВО СОПСТВЕНОСТА НА „СВЕДМИЛК”
с.10 ЗАГРЕПСКАТА БЕРЗА СО НАМАЛЕНА ОБИВКА ОД 60 ПРОЦЕНТИ с.9 BO АЛБАНИЈА ИНВЕСТИРАЛЕ 30 МАКЕДОНСКИ КОМПАНИИ
с.9 НЕИЗВЕСЕН СТАРТОТ НА СТРУМИЧКАТА АРГОБЕРЗА

УТРИНСКИ ВЕСНИК ШПИЦ

с.2 УПРАВУВАЊЕ СО ЕВРОПСКИТЕ ПАРИ Е ТЕСТ ЗА ЗЕМЈАТА
с.6 „РУЕН” ОТПУШТИ ПРЕКУ 100 РАБОТНИЦИ
с.5 ПРОТЕСТ НА КОНФЕКЦИОНЕРИТЕ ОД ЛАЈФ ТЕКСТИЛ
с.6 ДРЖАВНИ ПАРИ ЗА ПРИВЛЕКУВАЊЕ СТРАНСКИ ТУРИСТИ
с.5 ФАРМЕРИТЕ НИКАКО ДАГИДОБИЈАТ ПАРИТЕ ОД „СВЕДМИЛК”
с.7 ЗА АГЕНЦИИТЕ ШТО КЕ ДОНЕСАТ СТРАНЦИ -150 ИЛЈАДИ ЕВРА ДРЖАВНИ ПАРИ с.6 „ЛУКОИЛ” ГО СТЕГА РЕМЕНОТ
с.7 ШТИПСКИТЕ ТЕКСТИЛЦИ МЕЃУ ПЕСИМИЗМОТ И НОВАТА НАДЕЖ с.6 МЛЕКАРИТЕ НЕМА ДА НИ ДАДАТ ДА ГЛАСАМЕ
 Data 16. 2. 2009
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
Состојбите околу Сведмилк и натаму топ вест во
печатените медиуми. Преземањето на шведската
млекарница од страна на Феникс енерџи груп се
проблематизира, поради тоа што еден од
акционерите, МиА Бевериџ, одбива да го продаде
својот дел од акциите, држејќи ги во заложништво
другите акционери, но и фармерите. Со тоа во
прашање е доведен целиот купопродажбен договор
меѓу потенцијалниот нов сопственик на компанијата
и нејзините досегашни акционери и постои голема
веројатност за откажување на договорот. Од
млекарницата, како што информираат весниците,
неофицијално потврдуваат дека МиА Бевериџ, кој
поседува 37 проценти од Сведмилк, не сака да ги
продаде своите акции додека новиот сопственик не
им го отпише долгот од 1,5 милион евра што го
имаат кон млекарницата. Од Централниот регистар
потврдуваат дека претставници на новите газди, се
интересирале за потребните документи, но дека се
уште официјално ја немаат регистрирано промената
на сопственоста и на раководството. Меѓу
фармерите веќе се вовлекува сомнежот дека
Сведмилк ќе остане непродадена и дека тие нема да
си ги добијат парите.
Во топ вестите, веќе со денови, е и исплатата на
платите. Вчера истече крајниот рок за поднесување
на месечната пресметка за интегрирана наплата, а
најдоцна до недела треба да се изврши исплатата на
платите на вработените. До вчера напладне,
Управата за јавни приходи обработила вкупно
40.699 месечни пресметки за интегрирана наплата и
исплатени плати за 301.594 вработени. Биле
одобрени 37.881, а 2.818 месечни пресметки биле
одбиени. УЈП соопшти дека до завчера бруто-плати
на вработените им исплатиле 7.390 фирми. Според
Законот за придонесите од задолжителното
социјално осигурување, казните за неподнесување
пресметка изнесуваат од 2.000 до 3.000 евра, а за
вработените што нема да го пријават работодавецот
што не исплатил придонеси од 500 до 1.000 евра.
Конечните податоци за тоа колку вкупно компании
broj 61
го запазиле законскиот рок, а колку не, и дали за
нив ќе има парични казни, согласно со законската
процедура, ќе биде познато денеска. Пролонгирање
на роковите сигурно нема да има.
МЕПСО во текот на годинава во изградба на
нови преносни капацитети и трафостаници и во
ревитализација и осовременување на постојни
постројки на својата високонапонска мрежа ќе
вложи повеќе од 22 милиони евра. Од сопствени
средства ќе бидат обезбедени 6,2 милиона евра, а
од кредити 16,1 милиони евра. Ова е содржано во
Планот за вкупните потреби на набавки за 2009
година, штое поставен на веб страницата на
компанијата. Во него се опфатени сите набавки на
стоки и на услуги кои ќе се набавуваат преку
тендери, според Законот за јавни набавки. Во
планот се наведени потребите на набавки за
инвестициски вложувања, за инвестициско и тековно
одржување, за материјални и нематеријални
трошоци и други потреби за работата на МЕПСО.
Најголемата фармацевтска компанија во
земјава, Алкалоид, ја зацврстува позицијата на
словенечкиот пазар. Според Живко Мукаетов,
генералниот директор на Алкалоид, кој вчера во
Љубљана оствари средба со министерот за здравство
на Словенија, Борут Миклавчич, ширењето на
фармацевтскиот асортиман на компанијата на
словенечкиот пазар ќе овозможи продор на нивните
производи и на пазарот на Европската Унија. На
заедничката средба е заклучено дека покрај тоа што
треба да се интензивираат позициите на Алкалоид на
словенечкиот пазар, Словенија едновремено да
стане и референтна земја за влез на Алкалоод на
пазарите на земјите членки на ЕУ.
Конкурентноста на македонските компании на
регионалниот пазар се намалува поради тоа што
скоро сите влади на балканските земји им
доделуваат директна парична помош на фирмите
загрозени од актуелната светска економска криза,
предупредуваат експертите во денешен Дневник.
Според нив, паричната помош на соседните влади за
нивните домашни компании ќе резултира со пониска
берзНИК
7
11.02.2009 g. SREDA
конкурентност на македонските компании со тие во
регионот. Пример, српската влада подготви пакет
поттикнувачки мерки за економијата вреден 1,3
милијарда евра, кои се заедничка државна и
банкарска помош за компаниите и заграѓаните.
По најавите дека од март годинава новото
пунто произведено во соседна Србија ќе се продава
по повластена цена, во земја се повеќе расте
интересот за купување на оваа марка на
автомобили, информира Вечер. По принципот старо
за ново, односно било која марка на стар
автомобил што не поседува еко 3 мотор, ќе биде
заменета за пунто чија основна верзија треба да се
продава за околу 6.000 евра. Стариот, пак,
автомобил без разлика колку вреди 300 или 1.000
евра ќе биде проценет фиксно на 1.000 евра, така
што купувачот за овој износ ќе го чини поевтино
новото возило. Од менаџментот на Фиат најавиле
дека продажбата на пунтото под овие поволни
услови покрај за Србија ќе треба да важи и за
пазарите на поранешните ју-републики меѓу кои и
Македонија, но и на пазарот во Украина и
Белорусија.
Министерството за финансии спроведува
анализи за воведување едномесечен запис,
информира Бизнис. Идејата е резултат на
заложбите за промовирање на државните хартии од
вредност, како атрактивен и безризичен
финансиски инструмент пред потенцијалните
инвеститори, сите физички и правни лица во
Република Македонија. Исто така, тоа се должи на
интересот на инвеститорите за инвестирање во
државни хартии од вредност и во пократки рокови,
што би претставувало погодност во управувањето
со нивната ликвидност.
Винскиот бизнис во Македонија е сериозно
загрозен по намалената продажба на алкохолни
пијалаци во Македонија и во Европа, пишува
Време. Како резултат на ова од винарските визби
најавуваат уште поголемо поскапување на вината,
чиишто цени само во текот на минатата година се
зголемија за 12 проценти.

2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI

1. МЕПСО ЌЕ ИНВЕСТИРА 22 МИЛИОНА ЕВРА (*****)
2. МЛЕКАРИТЕ И БЕЗ ПАРИ И РАЗЕДИНЕТИ (***)

ДНЕВНИК с.7 „ТИКВЕШ” СО ПАД НА ДОБИВКАТА ОД 29 ОТСТО -

с.8 НАШИТЕ ФИРМИ ЈА ГУБАТ КОНКУРЕНТНОСТА
с.8 МЕПСО ЌЕ ИНВЕСТИРА 22 МИЛИОНА ЕВРА
с.9 МЛЕКАРИТЕ И БЕЗ ПАРИ И РАЗЕДИНЕТИ
с.11 АЛКАЛОИД” ГО ЗАСИЛУВА ПРИСУСТВОТО ВО СЛОВЕНИЈА И ВО ЕУ
БИЗНИС
с.2 СВЕТОТ Е ПОГОДЕН ОД НАЈГОЛЕМАТА КРИЗА ВО ПОСЛЕДНИВЕ
100 ГОДИНИ
с.3 БЕСПЛАТНИ ВИКЕНД РАЗГОВОРИ И CMC ПОРАКИ
с.4 ОБВРСКИТЕ НА АГРОБЕРЗА СЕ ЦЕЛОСНО ИСПОЛНЕТИ
с.5 ИНВЕСТИЦИСКА ПРОГРАМА ОД НАД 22 МИЛИОНИ ЕВРА
с.10 ПАД НА ЕВРОТО ВО ОДНОС НА ДОЛАРОТ
с.13 HA ОФИЦИЈАЛНИОТ ПАЗАР 6,3 МИЛИОНИ ДЕНАРИ ОД 53
ТРАНСАКЦИИ
с.14 ВОВЕДУВАЊЕТО НА ЕДНОМЕСЕЧЕН ЗАПИС НОВА МОЖНОСТ ЗА
ИНВЕСТИТОРИТЕ
с.14 ПОРАСТ НА АКЦИИТЕ ОД ФИНАНСИСКИОТ СЕКТОР
УТРИНСКИ ВЕСНИК
с.5 ПРИЛЕПСКИ МИКРОСАМ ЌЕ ОТВОРИ ИНСТИТУТ ЗА РОБОТИКА
с.7 СЕ КРШАТ КОПЈАТА ОКОЛУ „СВЕДМИЛК”, ФАРМЕРИТЕ ИЗВИСИЈА
с.7 AЛКАЛОИД ПРЕКУ СЛОВЕНИЈА ЌЕ СЕ ПРОБИВА КОН ЕУ
с.7 МЕПСО ГОДИНАВА ЌЕ ИНВЕСТИРА НАД 22 МЛН. ЕВРА
ВЕЧЕР
с.6 МЕПСО ЌЕ ВЛОЖИ 22 МИЛИОНИ ЕВРА ВО МРЕЖАТА
с.6 БЕСПЛАТИИ ВИКЕНД РАЗГОВОРИ И CMC ПОРАКИ
с.7 АЛКАЛОИД НА ЕУ ПАЗАРИТЕ
ВРЕМЕ
с.6 ИНВЕСТИЦИИ ОД 22 МИЛИОНИ ЕВРА ВО ВИСОКИОТ НАПОН
с.6 СВЕТОЗАР ЈАНЕВСКИ ГРАДИ ХОТЕЛИ ВО ЦРНА ГОРА
ВЕСТ
с.2 “ЛУКОИЛ” ЌЕ ОТВОРИ ВТОРА БЕНЗИНСКА ПУМПА ВО БИТОЛА
с.6 KИРO ЌУЧУК” ОТПУШТИ 62 РАБОТНИЦИ
с.6 МЕПСО ВО ИНВЕСТИЦИИ И НАБАВКИ ЌЕ ВЛОЖИ 40 МИЛИОНИ
ЕВРА
НОВА МАКЕДОНИЈА
с.9 „АЛКАЛОИД” ПРЕКУ СЛОВЕНИЈА ВО ЕУ
с.9 ТУТУНСКИОТ КОМБИНАТ ЗАВРШИ СО ОТКУПОТ НА ТУТУН
с.9 BO ИНВЕСТИЦИИ И НАБАВКИ МЕПСО ЌЕ ВЛОЖИ НАД 40 МИЛИОНИ ЕВРА
ШПИЦ
с.6 МЕПСО ЌЕ ПОТРОШИ 18 МИЛИОНИ ЕВРА ГОДИНАВА
 8 берзНИК broj 61
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 16. 2. 2009

ВИНАРСКА ВИЗБА ТИКВЕШ ЖНЕЕ ПРИЗНАНИЈА

Тиквеш, Т’га за југ и Стара жолта - супербрендови

В
инарската визба Тиквеш, виното Т’га Оваа титула е своевидно заокружување на еден период на
за југ и ракијата Стара жолта ја
добија титулата водечки брендови признанија за ВВ Тиквеш, кој минатата година беше
(супербрендови) на македонскиот пазар во прогласен за најомилен регионален бренд на саемот Brand
изборот организиран од меѓународната Fair во Белград, како и еден од 30-те водечки светски
организација Супербренд. Во конкуренција
за титулата македонски супербренд, се
брендови по иновативност и комерцијален успех, на Wine
наоѓаа 800 домашни брендови, а водечките Innovation Forum, на саемот SIAL во Париз
се избрани според критериумите квалитет,
трошоци на производство (енергенси, tobacco тип на продавници). Во Тиквеш
доверба, различност и емоционална врска.
репроматеријали), како и порастот на очекуваат дека истото ќе се случи и во
Изборот е извршен од страна на стручен
просечната цена по килограм грозје, како руралните средини, кога ќе почнат полските
совет составен од 60-тина претставници на
резултат на приемот на грозје со повисок работи, зашто ретко кој земјоделец ја
компании, академски експерти, маркетинг
квалитет. За овие состојби допринесе и завршува работата пред 19 часот. Се на се,
агенции, медиуми и државни органи.
порастот на каматите во последниот квартал процените говорат дека по оваа основа
Титулата Супербрендови е своевидно
од годината, како и намалената продажба Тиквеш може да загуби годишна продажба во
заокружување на еден период на
на домашниот пазар, како резултат на вредност од околу 2 до 2,5 милиони евра.
признанија за ВВ Тиквеш и потврда за
измените во Законот за трговија. Ваквите негативни трендови предизвикани од
емотивната врска на македонските
Тиквеш изврши и одредено зголемување измените на законот за трговија секако ќе
потрошувачи со брендовите на ВВ Тиквеш и
на цените, особено на пазарите во имаат свој одраз и врз продажните, а со тоа и
за успех на домашниот пазар. Инаку,
соседните земји, каде што во претходниот производни планови во иднина, вклучително
Винарската визба Тиквеш, минатата година
период се инвестираше во пазарот преку и ревизија на плановите за откуп и цена на
беше прогласена за најомилен регионален
поволности за купувачите. Ваквото винското грозје.
бренд на саемот Brand Fair во Белград.
зголемување на цената е одраз на Што се однесува до влијанието на
Исто така, Wine Innovation Forum, што се
зголемениот квалитет и додатните светската рецесија врз продажбата на
одвиваше во рамките на саемот SIAL во
вредности кои им се нудат на Тиквеш, од компанијата истакнуваат дека
Париз, го избра Тиквеш како еден од 30-те
потрошувачите, особено во сегментот на тековните случувања не ги гледаат како
водечки светски брендови по иновативност
висококвалитетнтие вина, како и на закана, туку како можност, па оттаму и
и комерцијален успех. Овие меѓународни
променетата структура и просечна цена на заложбата тие можности максимално да се
признанија се најдобрите показатели за
откупеното винско грозје, во насока на искористат. Така, во последниот квартал од
вредноста и оправданоста на
поголем квалитет и вредност. Од 2008 година, Тиквеш влоши дополнителни
континуираните обемни вложувања во
компанијата оценуваат дека генерално напори за зголемување на продажбата,
обезбедување постојан висок квалитетот на
македонските вина беа потценети во посебно во земјите од регионот каде порано
производи кои го креираат и одржуваат
споредба со квалитетот што го нудат и дека производите од компанијата не беа доволно
високиот степен на доверба и емоционална
конкурирањето преку ниски цени не присутни, како Бугарија, Албанија, Косово.
врска со потрошувачите. Лани се
овозможува одржлив и долгорочен развој на Тоа беше направено преку испраќање на
реализираше и капиталната инвестиција од
дејноста и на поединечните компании. комерцијални тимови, чија задача е
Европската банка за обнова и развој, од 6
На домашниот пазар, кој во вкупните промоција на брендот Тиквеш и изградба на
милиони евра, што е круна на активностите
приходи на Тиквеш учествува со околу сопствена продажна или партнерска
и изградбата на Тиквеш како компанија и
40%, веќе се чувствува значително продажна и дистрибутивна мрежа.
бренд во изминатите 5 години, имајќи ги
влијание врз продажбата на виното, како Истовремено, засилени се и продажните
предвид мисијата и строгите критериуми
резултат на намалениот број објекти кои напори и активности во Србија и Хрватска, на
кои ЕБРД ги применува во донесувањето
продаваат вино, а особено на скратеното чии пазари Тиквеш е традиционално
одлуки за инвестирање.Од финансиски
време за продажба до 19 часот во присутен.
аспект, според информациите од
малопродажните објекти. Во последните три Со работа, преку директна понуда и
компанијата доставени до Македонската
месеци од минатата година, овие негативни дистрибуција започна и компанијата во
берза, Тиквеш ја заврши со пораст на
трендови особено се чувствуваат во Германија, и како што истакнуваат од
приходите од 2.3% во однос на претходната
урбаните средини, каде што најголем дел од Винарската визба, првичните ефекти се
година и пад на добивката пред
потрошувачите пазарат после 18 часот. многу позитивни -потрошувачите го
оданочување од 29%, според
Исто така, намалена е можноста за прифаќаат квалитетот на Тиквеш, но, се
неревидираните годишни извештаи. Тоа во
таканаречено импулсивно купување разбира ни претстои уште многу работа за
најголема мера се должи на зголемените
(претежно на бензински станици и во вистински пробив.

ПРИЛЕПСКА ПИВАРНИЦА СО НОВА ИНВЕСТИЦИЈА

Пет милиони евра за модернизација на производството

Конусните танкови со волумен од 1.600 хектолитри двојно ќе го зголемат капацитетот на
производството на 500.000 хектолитри годишно. Монтажата ќе заврши до крајот на март,
а во функција ќе биде еден месец подоцна
- Прилепската пиварница со нова инвестиција од пет милиони пазари надвор од земјава, вели генералниот директор Сашо
евра. Компанијата монтира 16 цилиндрично конусни танкови за Самарџиоски.
сместување на пивото во периодот на негова стабилизација и Конусните танкови со волумен од 1.600 хектолитри двојно ќе го
матурација во процесот на производството и воведување на зголемат капацитетот на производството на 500.000 хектолитри
најсовремениот автоматизиран процес на филтрација на водата. годишно. Монтажата ќе заврши до крајот на март, а во функција ќе
Инвестицијата вредна пет милиони евра е од сопствени средства, а биде еден месец подоцна.
во пиварницата ја оценуваат како најголема досега. Инвестицијата е во кризен период за глобалната економија, но
-Добиваме стандардизиран квалитет на пивото како кај сите според Самарџиоски, оптимизмот е насочен во можноста да бидат
европски и светски производители. Цилиндричните садови се конкурентни на пазарот. Најмногу во соседните земји.
од германскиот производител Циман. Сега сакаме да освојуваме нови Во пиварницата се задоволни што за нив 2008 била најдобра
 Data 16. 2. 2009 broj 61
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
со зголемен физички обем од 10, а финансиски од 17 насто што
значи дека добивката за компанијата била поголема за 55
проценти во споредба со 2007. Навреме ги намириле и сите
обврски спрема државата.
Прилепската пиварница останува на барањето за измена на
Законот за трговија со кој се ограничи продажбата на алкохолни
пијалаци до 19 часот.
-Бараме тоа да се пролонгира до 22 часот или пак пивото да
берзНИК
9
се исклучи од групата на алкохолни пијалаци како што се
третира во европските земји. Ако остане вака, вели
Самарџиоски, летниот период кој е најголем за продажбата, ќе
има огромни загуби и спротивно на настојувањата за
проширување и рентабилност, намалување на капацитетите.
Според пресметките на овој производител, само првиот месец од
примената на Законот за трговија продажбата паднала за 42
насто.

ХЕМИЈА КОМЕРЦ- ВЕЛЕС

Нова линија за автоматско
декорирање керамички бордури
- Фирмата, Хемија Комерц од Велес
стартува со пробно производство на
новата автоматизирана линија за
декорација на бордури на керамички
плочки.
-За разлика од досегашната линија која е
главно рачна,како што објасни Трајче
Трајков, сопственикот на фирмата, новата
е автоматизирана и е набавена од Кина, а
со сите трошоци чини 150.000
американски долари. Предноста е што има
подобра продуктивност и подобар
квалитет.
Тој посочи дека опремата неколку
месеци била вон функција зашто се чекала
визата од македонска страна за влез на
лицето од Кина, задолжено за монтирање
на опремата. Трајков рече дека за две
недели опремата била подготвена и
почнала да функционира, а биле обучени
и вработените за да ракуваат со неа.
- Се одлучив да набавам кинеска
наместо европска технологија бидејќи е за
неколкупати поевтина, а има идентичен
квалитет на производство со
италијанскиот, кој е најквалитетен во
Европа, рече Трајков.
Според него, во функција од неодамна е и
линијата за производство на евтин
порцелан и керамички производи, тави и
други садови за храна, за слатки и
сладолед кои главно се извезуваат во
Грција.
- Се определив за ваков чекор иако е
криза бидејќи сега на Балканот ниту една
фабрика од овој тип не работи. Ќе се
бориме да преживееме на пазарот зашто
иако сме единствени производители,
сепак, имаме конкуренција со увозна
роба. Во моментов најголем проблем за
нас е пласманот на производи, но мојата
заложба ќе биде да направам
производ што ќе биде конкурентен на
кинескиот, рече Трајков.
Трајков најави и изградба на нова
фабрика за керамички производи на
Хемија Комерц во индустриската зона
Речани кај Велес. Тој потенцира дека за
фабриката исто така ќе набави кинеска
технологија, а покрај другото ќе може да
произведува и керамички плочки. - Во
новата фабрика за 90 минути ќе имаме
нов производ, објасни Трајков. Хемија
Комерц сега има 37 вработени, а новите
инвестиции, најави Трајков, ќе значат и
нови вработувања. Тој рече дека во
моментов најголем дел од керамичките
бордури се продаваат во Албанија, а
шолјите за кафе најмногу на Косово.
- Со изградбата на новата фабрика
за која веќе е готов проектот и со
нејзино пуштање во употреба,
неколкупати ќе го зголемиме
производството, рече Трајков.
МИНАТАТА ГОДИНА
ВО ГРАДЕЖНИШТВОТО
Неповолни оценките
на раководителите
- Раководителите на
деловнитe субјекти во градежништвото,
тековната економска состојба во
последниот квартал од 2008 година ја
оценуваат како понеповолна во однос на
истиот квартал ов претходната година.
Според податоците на Државниот завод
за статистика, нивните очекувања во
четвртиот квартал од 2008 година за бројот
на вработени во наредниот период се многу
песимистички, оценката за тековната
состојба со порачки е најнеповолна,
споредено со кој било квартал од
претходните две години и трите квартали
од 2008 година, а бројната состојба и
квалитетот на механизацијата и опремата и
понатаму е незадоволнителна и е далеку
под нормалата. Во наредниот период се
очекува благ пораст на продажните цени,
додека вкупните договори бележат поголем
пад. Најголемо влијание на ограничувањето
за подобрување на тековната градежна
активност имаат недостигот на опрема со
20,5 отсто, немањето побарувачка со 13,6
отсто, недостиг на материјали со 13,3
проценти и зголемени финансиски
трошоци со 11 отсто.

ДЕВЕТ МИЛИОНИ ДЕНАРИ ЗА ТУРОПЕРАТОРИТЕ

Алтернативниот туризам- предност за Македонија

- Во меѓународни размери, тренд не е
масовниот туризам, туку т.н. алтернативен.
Ние од овој апскет имаме предност.
Посебно би ги споменал културните
вредности и природните богатства со кои
располагаме. Македонија не е земја што
може да развие масовен туризам и тоа, во
сегашни услови, смета министерот за
економија Фатмир Бесими, воопшто не е
хендикеп. Македонија е централно
позиционирана на Балканот, што исто така
е предност.
-Вкупно девет милиони денари од
државниот Буџет ќе бидат искористени
годинава за поддршка на туроператорите
кои ќе носат странски туристи во
Македонија, изјави министерот за
економија Фатмир Бесими по средбата со
туристичките работници, хотелиерите и
угостителите. Реализирањето на средствата
ќе почне по изборите.
- Toa ќе се спроведува во соработка со
сите македонски туристички работници
според светската пракса. Целта е да се
најде најсоодветен начин за ефективно
искористување на предвидената сума. Ќе
се поддржат ноќевањата и другите
издатоци на туроператорите за да се
намалат нивните трошоци при
привлекувањето туристи во Македонија,
истакна Бесими.
Статистиката покажува дека
Македонија во 2007 година ја посетиле
500.000 туристи што, според туристичките
работници, е поразителна бројка.
- Заедно со Владата треба да сториме
уште многу за да ја зголемиме оваа бројка
посебно ако знаеме дека во другите земји
туризмот е втора стопанска гранка која ги
обезбедува приходите однадвор, изјави
претседателот на Туристичката комора
Миодраг Атанасиевски.
Македонија, како што посочи, има
голем потенцијал за развивање
алтернативен туризам што треба
максимално да се искоритсти, а неопходни
се и добра реклама и промоција на земјата.
- Не сме задоволни од резултатите што
ги постигнавме на досегашните
меѓународни туристички саеми. Мора да
ја подобриме понудата од два аспекта, и во
однос на квалитет и во однос на цена. Само
така ќе бидеме конкурентни зашто секогаш
се гледа поевтиниот, а поубав производ.
Околу нас има земји што нудат многу добар
туристички производ и со тоа треба да се
избориме, истакна
Атанасиевски.Туристичката понуда значи
изградба на нови објекти, нови
вработувања, придвижување на една цела
индустрија. - Голема работа е ако успееме
во тоа. Планираме да ја вклучиме и
дијапсората, преку инвестиции во краевите
од каде што иселениците потекнуваат, рече
претседателот на Туристичката
комора.Туристичките работници очекуваат
од државата да се регулира туристичкиот
промет - да се знае точно кои се чинители,
ако постојат лиценци, тие и да се
спроведуваат, а категоризацијата на хотели
да биде по одредени стандарди и да се
почитува. Едноставно, велат, Македонија да
има производ што ќе се пласира во
странство и што ќе биде конкурентен. Тие
сугерираат во иднина предност да им се
дава на регионалните саеми зашто
Македонија главно ја посетуваат туристи од
соседните земји, Србија, Црна Гора, Бугарија,
Турција... Глобалната криза се одразува врз
туризмот. Намален е бројот на туристичките
пакети и за поатрактивните дестинации,
но, како што нагласија претставниците на
агенциите, последиците се очекувани.
Министерот Бесими кој најави почести средби
со хотелиерите и угистителите, рече дека
туризмот останува еден од главните
приоритети на Владата.
10 берзНИК
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
ОБЈАВЕН ПРВИОТ ПОВИК ЗА
2009 ГОДИНА
За средства од
фондовите на ЕУ
ќе аплицираат и
наши фирми
- Врз основа Програмата за
работа за 2009 на ЦИП
Програмата (CIP Competitiveness
and Innovation Framework
Programme), објавен е Повик за
аплицирање за користење на
средства од фондовите на
Европската унија, наменети за
малите и средни претпријатија,
соопшти денеска Стопанската
комора на Македонија.
- Темата на акцијата е ЕУ Female
Entrepreneurship Ambassadors, а
можат да аплицираат и субјекти
од Република Македонија, како
член на Европската мрежа на
претпријатијата, организација со
600 партнерски организации, во
над 40 земји во светот.
Реализацијата на процесот ќе ја
менаџира Извршната агенција на
ЕУ за конкурентност и иновација
(EACI Executive Agancy for
Competitiveness and inovattion), се
вели во соопштението од
Комората.
Во наредниот период ќе бидат
објавени и други повици за
користење средствата од ИПА и
другите фондови на ЕУ достапни
за субјектите од Република
Македонија, особено за малите и
средните претпријатијата за ЦИП
Програмата од областите: бизнис
и соработка, технологија и
иновации, истражување и развој.
Од Комората истакнуваат дека во
соработка со Европскиот
информативен и иновативен
центар во Македонија можат да
им помогнат на
заинтересираните полесно да
пристапат на европскиот пазар, да
најдат партнер, да се претстават
во странство, во европските
информативни и иновативни
центри, како и да
изработата апликација, проект и
друга потребна документација за
користење на европските
фондови.
broj 61
УСАИД- ИНВЕСТИЦИСКА СТРАТЕГИЈА
На компаниите не им
М
акедонските компании имаат
многу можности да пристапат до
финансиски средства за развој на
нивните бизниси, но немаат
доволно знаење како да дојдат до нив,
односно сигурни бизнис-планови со кои би
настапиле пред финансиските институции.
Според истражувањето на УСАИД, само три
од осум компании што сакале да земат
кредити успеале да дојдат до посакуваните
финансиски средства, a една од главните
причини била дека компаниите не биле
подготвени да ги пополнат апликациите за
добивање кредит.
- Тоа што една компанија може да го
направи во овие кризни времиња, кога е
тешко да се дојде до кредити, е да има
сигурен бизнис план којшто ќе помине кај
оние што ги даваат кредитите, изјави
Нимиш Џавери, директор на Проектот на
УСАИД за конкурентност на конференција
за развој на инвестициски стратегии и
пристап до финансии, организирана со цел
да им се помогне на компаниите успешно да
се стекнат со финансиски средства
потребни за развој на нивниот бизнис.
Според Џавери, важно е компаниите да
знаат колку и какви финансиски услуги се
нудат на македонскиот пазар и оти тие не
се состојат само од комерцијални заеми,
туку и од многу други финансиски услуги. -
Денес глобалната економија станува се
поконкурентна, а македонските компании
треба да инвестираат во нови технологии и
подобрени деловни практики за да се сти-
мулира растот на компаниите и можноста да
бидат конкурентни на глобалниот пазар.
Постоењето на пристап до широк опсег
финансиски производи може да направи
разлика помеѓу опстанокот и пропаѓањето
на компанијата. - рече Мајкл Фриц,
Директор на мисијата на УСАИД.
Симон Аврамовски од ПОИНТПРО
Консалтинг од Скопје смета дека проблеми
има и на страната на оние што бараат
финансиски средства и на оние што нудат
услуги за добивање на финансиски
средства.
- Од страната на бизнис заедницата
можеби е недоволна понудата на вистински
подготвени и јасно формулирани
инвестициски планови, а од страна на
финансискиот сектор има делумна
несовпаѓање на она што се нуди како
финансиски инструмент со вистинските
потреби на пазарот. Но, и во однос на
едната и на другата страна има позитивни
знаци на приближување, истакна
Аврамовски.
Тој вели дека бизнисите треба да
инвестираат во знаење за менаџмент, во
знаење за развивање на корпоративни
Data 16. 2. 2009
финансии, а финансиските институции
треба да поработат на поразновидни и
пофлексибилни финансиски инструменти.
Македонските компании, пак, сметаат
дека нема недостиг од идеи, туку недостиг
од финансиска поддршка и професионално
изразување на тие идеи на хартија.
- Немаме недостиг од идеи, но имаме
недостиг од поддршка, односно изработка
на добар бизнис план и финансиска
поддршка. Тоа е токму она што ни треба,
вели Емилија Атанасова од Фемина Фешн од
Виница.
Според истражувањето на УСАИД, само три
од осум компании кои сакале да земат
кредити успеале да дојдат до посакуваните
финансиски средства, а една од главните
причини била дека компаниите не биле
подготвени да ги пополнат апликациите за
добивање на кредит.
Со цел да им се помогне на компаниите
полесно да дојдат до посакуваните кредити,
Проектот на УСАИД за конкурентност на
располагање ги става и услугите на
квалификуваните финансиски советници
кои треба да им помогнат на компаниите во
развивањето на нивните инвестициски
стратегии и во подготовката на одржливи
бизнис планови за пристап до финансиски
средства.
-Денес глобалната економија станува се
поконкурентна, а македонските компании
треба да инвестираат во нови технологии и
подобрени деловни практики за да се стимули-
ра растот на компаниите и можноста да бидат
конкурентни на глобалниот пазар. Постоењето
на пристап до широк опсег финансиски про-
изводи може да направи разлика помеѓу опста-
нокот и пропаѓањето на компанијата. - рече
Мајкл Фриц, Директор на мисијата на УСАИД.
Манатонеделната конференција е дел од
Финансиската платформа на проектот на
УСАИД за конкурентност која што им помага на
компаниите успешно да се стекнат со финан-
сиски средства потребни за раст на бизнисот, и
да развијат практични стратегии за пристап до
широк опсег на финансиски производи и услу-
ги, вклучувајќи комерцијални кредити и
финансирање во сопственички удел.
Финансиската платформа е дел од
активностите на УСАИД за помош на
македонските компании во време на ниска
ликвидност и тешкотии за добивање кредит.
Проектот на УСАИД за конкурентност, на
минатонеделната конференција за развој на
инвестициски стратегии и пристап до финан-
сии, ги покани Комерцијална банка,
Македонска банка за поддршка на развој и
Хипо Алпе-Адриа, да ги презентираат своите
нови финансиски производи и услуги во корпо-
ративното финансирање пред повеќе од 50
компании кои присуствуваа на конференцијата.
 Data 16. 2. 2009
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
И ПРИСТАП ДО ФИНАНСИИ
недостигаат идеи туку пари
ЛИЗИНГОТ НА ОПРЕМА ЗА РАБОТА- СЕ
ПОИНТЕРЕСЕН
Ѓорѓе Војновиќ, генерален директор
на Хипо Алпе Адриа Лизинг, говорејќи за
можностите за лизинг рече: -Во Македонија
сме присутни само преку нашата компанија
Хипо Алпе Адрија Лизинг дооел Скопје, која
е во целосна сопственост на нашата
групација од Австрија и сме активни две
години, зошто првиот активиран договор
беше во февруари 2007 година. Во овие две
години активно оперирање на македонскиот
пазар, започнавме веднаш со градење на
својата мрежа. Го видовме потенцијалот што
го има во македонскиот пазар, веруваме во
македонските компании и затоа веднаш
почнавме со градење на мрежата, со цел на
нашите услуги и начин на финансирање да
бидат подостапни за сите граѓани во РМ.
Покрај централата во Скопје, отворивме
експозитури во Тетово и Битола.
-Во моментов сме многу задоволни со
тоа што успеавме и имаме остварено добар
контакт со владата, која што гледа да
излезе во пресрет на нашите сугестии во
делот на промената на законските
регулативи, така што мислам дека и со
натамошна промена и усогласување на овие
регулативи со западноевропските, лизинг
можности ќе бидат уште поотворени и
подостапни во повеќе сегменти за
македонските граѓани и компании. За овој
период, Хипо Алпе Адриа Лизинг има преку
две илјади клиенти, вкупен финансиран
волумен на лизинг пазарот од 45 милиони
евра. Особено сме горди на развојот на
лизинг пазарот во делот на финансирање на
опрема, кое учествува со преку 30 проценти
во овој ранг на финансирање. Ова особено
го потенцирам, бидејќи во почетокот
лизингот автоматски беше синоним за
лизинг на возила. И беше во многу мал дел
ориентиран кон компаниите на коишто им е
потребна опрема, а коишто не можат толку
лесно да дојдат до кредитирање од страна
на банките.
Фактички, ние го поттикнавме развојот
и на претприемништвото и на помалите и на
средните компании кои успеаја да добијат
средства, односно опрема со која понатаму
се развиваат. Самата распределба на
портфолиото покажува дека повеќе од 50
отсто кај нас се корпоративни клиенти,
мали и средни претпријатија, компании и
правни лица, и со тоа даваме поттик на
нивниот развој, особено во овие времиња
кога идеите се потешко се остваруваат
заради порестриктивните мерки на
финансиските институции.
Во делот на нашите производи, во
моментов работиме лизинг на возила, на
опрема и механизација, кои се двата
производи кои во моментов најмногу ги
broj 61
берзНИК
11
Фирмите на секој начин се обидуваат да дојдат до свежи
пари, но и по многу обуки и консултации и кај домашни и
кај странски финансиски експерти, резултати повторно
нема. И во Проектот на УСАИД за конкурентност, од осум
домашни фирми кои заедно со оваа организација
работеле на тоа како полесно да дојдат до финансиски
средства, само три успеале своите инвестициски потреби
да ги преточат во проект, кој бил поддржан од банките
интересираат малите и средните пат, но секаде тој пат завршувал успешно и
претпријатија, додека дополнително имаме веруваме дека македонските институции ќе
лизинг на пловни објекти и на мотоцикли. излезат во пресрет не само на лизинг
Законската регулатива се уште не е компаниите, туку и на клиентите.
поволна за финансирање на недвижности Во делот на лизинг на возила,
по пат на лизинг, но постои отвореност од финансираме секакви видови -патнички,
страна на регулаторните комисии, таа комерцијални, товарни, комбинирани,
регулатива да се усогласи со регулативата специјални возила...Значи, флексибилноста
на ЕУ. Законските пречки, односно на лизингот дозволува клиентот сам да го
неповолности за клиентите, се тоа што би одбере брендот на возилото што му е
имало двојно оданочување на преносот на потребен, намената, додека наша работа е
сопственост. Тоа значи дека во само да ги подготвиме документите и да го
регулативата мора да се разграничи што е исфинансираме тоа возило.
правен, а што економски сопственик. Во делот на опрема, финансираме
Правен е лизинг компанијата, која само го секаков вид на опрема. Би споменал само
финансира тоа средство – дали е фабричка накусо дека со промената на условите во
хала или станбена зграда, без разлика, делот на градежната опрема, учеството
додека економскиот сопственик сепак ги заедно со сопственоста на опремата е
има сите права и обврски врз средството за единствениот колатерал што се бара од
лизинг. Оттаму, и при оданочувањето на лизинг компаниите. Рокот на финансирање
лизингот би требало автоматски да се е до шест години, трошокот на обработка е
пренесе сопственоста, за која што ние еднократен, нема никакви други
сметаме дека не треба да подлежи на апликативни трошоци. Единствени други
оданочување од дополнителни 3,5 отсто. трошоци кои произлегуваат од договорот за
Тоа е пред се од причина што ние не лизинг е заверка на договорот на нотар.
можеме ниту да планираме за десет години Сите овие трошоци се драстично помали во
тој објект колку би имал пазарна вредност, однос на трошоците коишто ги има во
затоа што во моментот на преносот се банките.
одредува пазарната вредност од Управата Во Македонија веќе имаме искуство со
за јавни приходи, па оттука ние не можеме лизинг нa медицинска опрема.
на почеток на финансирање да кажеме Финансиравме неколку приватни
колку е идната вредност на тој објект. здравствени установи и во таа насока, сме
Втора пречка со која се соочуваат се поотворени, бидејќи медицинската
лизинг компаниите, но и компаниите што се опрема во Македонија е, според наша
баратели на лизинг услугите, е проценка, многу стара и е време таа да се
оданочувањето на каматата. Имено,иако замени. Условите за финансирање се горе
нашата лизинг компанија е финансиска долу исти кај сите видови на опрема,
институција, има третман на трговско разлика може да има само во периодот на
друштво. Тука има едно мало финансирање, од аспект на векот на
недоразбирање (што се надевам наскоро ќе амортизација на опремата.
се реши) кое пред се се ефектуира во Корисници на лизинг можат да бидат
лизингот на недвижнини, затоа што според сите физички лица во работен однос, сите
сегашниот закон, ДДВ на камата треба да се правни лица без оглед на обликот во кој се
плати однапред, за целото време на регистрирани (трговец поединец, дооел,
финансирање, што посебно во делот на акционерско друштво, јавни установи,
лизинг на недвижнини го прави регистрирани занаетчии и земјоделци.
исклучително неповолен и за нас и Посебен развој има во делот на јавното
ризичен, но исклучително неповолен и за финансирање.
клиентите. Нашето искуство кажува дека, Со новиот закон за локална самоуправа,
бидејќи Хипо лизинг е предводник во овој и п=општините имаат дозвола да бараат
регион на Европа во отворање на нови кредитирање и финансирање. На неколку
компании, секаде го имаме поминато истиот општини веќе им помогнавме во делот на
12 берзНИК
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
финансирање на набавка на специјални
возила за собирање на смет или градежна
опрема за нивните комунални
претпријатија. Услужуваме и јавни
претпријатија коишто имаат потреба од
специјално возило, кое многу потешко би го
набавиле на кредит или се лимитирани во
делот на учеството, бидејќи според законот
за јавни набавки, максималното учество кое
може да се плати е 50%, а авансното
плаќање е 20%. И тука многу лесно
успеваме да оствариме соработка и да ги
моделираме условите спрема можностите на
тие институции.
Предности на лизингот, како современ
начин на финансирање и е посебно
функционален во земјите во развој. Во овој
регион, експанзијата на лизингот
допринесува во развојот на економиите.
Само за пример, Хипо Лизинг Словенија
веќе има портфолио од речиси три
милијарди евра, што е знак колку
словенечките граѓани и компании имаат
добиено средства по пат на лизинг. Во
Бугарија лизингот веќе драстично ги
пристигнува финансирањата преку банките
и се мери во милијарди евра. Лизингот нуди
долгорочно финансирање на капитални
инвестиции под најфлексибилни услови,
што значи дека секогаш ги гледаме не само
идејата, туку и можностите на клиентот и
активно учествуваме во креирањето на
неговиот бизнис план. Освен сопственоста
врз финансираниот предмет, лизинг
компаниите не бараат дополнителни
хипотеки.
Нашата мисија, односно остварувањето
broj 61
на долгорочните цели се базира и
реализира преку очекување и вреднување
на разликите на секој клиент, секојдневно
подобрување на услугата кон нив. Секогаш
сме отворени за сугестии, отворени да го
моделираме начинот на финансирање, пред
се да одговориме на потребите на
клиентите. Со тоа создаваме задоволни,
лојални клиенти, што е основа за успешно
работење на секоја компанија. Имаме
несебична грижа и корпоративна
одговорност кон секого во секое време.
КРЕДИТНО ОСИГУРУВАЊЕ НА
КОМЕРЦИЈАЛНИТЕ РИЗИЦИ
Дарко Стефановски, шеф на сектор за
кредитно осигурување во МБПР говорејќи
на тема, Осигурување на извозот нагласи:
Основната мисија на развојната банка е да
ја имплементира развојната политика на
македонската влада преку финансиска
поддршка на малите и средни претпријатија
и извозно ориентираното производство.
Банката е основана во 1998 година, со
основачки капитал од 15 милиони евра.
Вкупната актива се движи околу 57
милиони евра.
За нашето десетгодишно постоење
имаме поддржано повеќе од 500 развојни
проекти од областа на малите и средни
претпријатија, како и повеќе од 1000
проекти кај микро компаниите. МБПР има
четири основни сектори: кредитирање,
администрирање, кредитно осигурување и
гаранции. Во однос на кредитирањето,
МБПР обезбедува кредитни линии од
Data 16. 2. 2009
сопствени извори и од странски финансиски
институции. Од кредитните линии од
сопствени извори, првата е за финансиска
поддршка на мали и средни претпријатија,
со износ од 15 до 500 илјади евра. Рокот на
отплата е до осум години со вклучена една
година грејс период, со фиксна годишна
каматна стапка од 8%, намалена за 0,5 %
доколку се користи кредитно осигурување.
Втора е кредитната линија за поддршка на
извозот, со износ од 30 илјади до два
милиони евра, рок на отплата до една
година, и со 8% годишна камата, која се
намалува за 0,5% во колку извозот е
осигурен преку МБПР. И, третата е кредитна
линија за трајни обртни средства, износ од
30 илјади до 300 илјади евра, рок на
отплата до три години, со 8% годишна
камата. Третата кредитна линија е за трајни
обртни средства, до 300.000 евра, со рок на
враќање до три години, каматна стапка до
8% годишна.
Кредитни линии обезбедени од странски
финансиски институции. Во овој дел се
вбројува кредитната линија за енергетска
ефикасност, која е се повеќе актуелна, каде
износот е до 60% од вредноста на проектот
до 4 милиони долари. Рок на отплата е до
десет години, со три години грејс период, а
каматната стапка е околу 7% на годишно
ниво. Втора е германска кредитна линија –
КfW, каде износот на средства е од 50 до
400 илјади евра. Рок на отплата до 4 години
со 6 месеци грејс период и каматна стапка
до 10% годишно. Следи ЦЕБ кредитна
линија за зголемување на вработеноста,
износот е до 400 илјади евра, рок на
 Data 16. 2. 2009
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
отплата до 7 години со две години грејс
период и околу 7 % годишна камата. Има и
ИКЛ Револвинг фонд, каде износот на
средства е од 50 до 500 илјади евра, рок на
отплата до три години и годишна каматна
стапка меѓу 7 и 8%. (која е 7 % во колку
станува збор за корисник на италијанската
кредитна линија). KfW микро кредитна
линија (I,II,III) износот е до 50 илјади евра,
рок на отплата до 4 години со грејс период
од една година и каматна стапка од околу
12% годишно. Би ја потенцирале посебно
кредитната линија за енергетска
ефикасност, со вкупен фонд од 6,2 милиони
долари, од кои 2,5 милиони се од МБПР, а
остатокот од ИБРД. Средствата се наменети
за обновливи извори на енергија,
енергетска ефикасност и гаранции за
земање кредити за енергетска ефикасност.
Во моментов МБПР кредитните линии ги
спроведува преку 11 деловни банки, со кои
има склучено договор.
Следна активност, односно финансиски
инструмент што го нуди Банката, е
гаранција од гарантниот фонд. Имено, МБПР
располага со фонд во износ од четири
милиони евра и дава гаранции кон
деловните банки. Тоа значи, при
аплицирање на претприемачите кон
одредена банка, доколку нема доволен
колатерал каков што го побаруваат
банките, една третина МБПР може да
понуди како гаранција кон деловните
банки. Односно, се гарантира до една
третина од износот на кредитите до 150
илјади евра, но не повеќе од 35 илјади
евра. Оваа активност Банката започна да ја
обавува во средината на 2007 година и
досега се издадени гаранции кон деловните
банки во вредност од околу еден милион
евра. Како успешни примери за издавање
на гаранции од сопствени средства може да
ги наведеме дуплирањето на извозот на
минерална вода од компанијата Родопи
Котон од село Гермија во арапскиот свет,
Америка и Швајцарија, реализирањето на
зделката за извоз на антенски системи во
вредност од 1,4 милиони долари од страна
на фирмата Дасто од Скопје на
американскиот пазар и други.
Што значи кредитното осигурување?
МБПР, како развојна банка, е
единствена институција која нуди
кредитното осигурување како финансиски
инструмент. Во моментов нудиме извозно
кредитно осигурување, но од први април би
требало да го промовираме и домашното
осигурување. Што значи кредитното
осигурување? Компаниите што извезуваат
во странство се сретнуваат со комерцијални
и некомерцијални ризици. МБПР не ги
покрива некомерцијалните ризици, кои се
од политички карактер, туку ги покрива
ризиците од комерцијален карактер, што
значи странскиот купувач да отиде во
стечај, па да не ја плати стоката од
broj 61
берзНИК
13
ОБУКА НА БИЗНИС ЗАЕДНИЦАТА ЗА КОРИСТЕЊЕ НА ЕЛЕКТРОНСКИОТ СИСТЕМ Е-ВЛАДА
Автоматизирано следење на јавните набавки
- Да се запознае македонската бизнис заедница со начинот на користење на
електронскиот систем за јавни набавки и лектронското пријавување/одјавување на
работен однос, е целта на минатонеделната обука спроведена во рамки на проектот е -
влада. Целта на обуката според директорот на проектот за електронска влада Гордана
Тошева е на деловната заедница да и го објаснат користењето на двата система,
замена на М1 и М2 обрасците, со електронско доставување до Агенцијата за
вработување и да се презентира начинот на електронските јавни
набавки.Регистрацијата во системот значи добивање на автоматско известување за
сите нови огласи спроведени преку електронскиот систем за јавни набавки, бесплатно
преземање на тендерската документација за постапките спроведени преку системот,
поставување на прашања преку интернет за конкретна постапка во врска со
техничката спецификација и тендерската документација и поднесување на понуди за
учество на постапки, информираше Елена Стаматовска, заменик директор на проектот.
- Со помош на електронскиот систем целосно се автоматизира процесот за следење
на јавното отворање на понудите преку интернет, добивање на прашања во процесот
на евалуација од комисијата за јавни набавки, ажурирање на своите лични податоци,
преглед на сите нови огласи спроведени преку системот како и добивање на
известувања за донесени одлуки за конкретни постапки, рече Стаматовска.
Проектот за електронска влада е финансиран од УСАИД, а во Македонија се
имплементира повеќе од четири години.
македонскиот извозник или пак заради партнери и здруженија каде што членува,
неликвидност, да не ја плати фактурата во на македонските компании може да им
предвидениот рок. Доколку се случат вакви обезбедува информации за потенцијалните
ситуации, МБПР на македонската компанија странски купувачи колку се тие платежно
и надоместува минимум 90% од добри, до која вредност може да пласираат
побарувањето од странскиот купувач. стока, а притоа да бидат сигурни дека
Морам да потенцирам дека ги осигуруваме извозот ќе биде наплатен. До тие
побарувањата чиј рок на плаќање е до шест информации колку е една фирма добра,
месеци. лесно се доаѓа преку испитување на
Овој финансиски инструмент има кредитниот лимит, што за македонскиот
неколку предности. Првата е заштита на извозник е доволен доказ дека одредена
побарувањата. Се повеќе извозниците се фирма е платежно способна до тој степен.
сретнуваат со кредитниот ризик, кој Предност е и што се добива поддршка од
произлегува од продажба на одложено на деловните банки – како корисници на
отворена сметка. Значи, кога се продава на извозното кредитно осигурување полесно до
одложено плаќање на отворена сметка, вие, добивање на финасиска поддршка од
како извозник, го кредитирате вашиот банките (полисата претставува
купувач во странство. Ако вие се дополнителен колетарел за деловните
осигурувате, условно кажано, вие ги банки).
оценувате странските купувачи колку се тие ... Новитет во осигурувањето, којшто ќе
добри или не, и до која мера. Односно, ние го работиме најверојатно од крајот на
како Банка ќе кажеме дека купувачот е првиот квартал на наредната година, ќе
добар, но се нафаќаме да осигураме биде домашното осигурување. Врз основа
побарување на пример, до сто илјади евра на истражувањето, како и од контактите со
и до таа сума ви предлагаме вие да бидете претприемачите, се покажа голем интерес
изложени кон тој купувач. Второ, овој да вршиме осигурување на домашните
инструмент дава можност извозникот да ја побарувања. Имено, има фирми кои плаќаат
зголеми продажбата кај постојни купувачи, на 30, 60 или 90 дена, но одредени помали
бидејќи повеќе не се значајни само фирми не се доволно храбри да влезат во
квалитетот и добрата цена, туку се повеќе такви бизнис зделки, да испорачаат
се важни условите на плаќање. Односно, поголема сума и да чекаат 90 или 120 дена
наместо аванс или банкарска гаранција, вие да си ги наплатат тие побарувања. Од тој
ќе понудите подолг рок на плаќање - аспект, МБПР е во фаза на воведување,
наместо 30, ќе нудите 90 или 120 дена, а односно дефинирање на таквата политика
притоа ќе сте сигурни дека, ако купувачот со нашиот реосигурител, и се надевам дека
отиде во стечај или не ви плати на време, од почетокот на април ќе можеме да ја
ќе наплатите барем 90 % од вредноста на нудиме и оваа услуга. Битно кај домашните
извозот. МБПР, зад која стои државата, ќе побарувања е што ќе ги осигуруваме
плати минимум 90% отштета на побарувања од денот на склучување на
македонскиот извозник. Третата поволност полисата, а не некои што се настанати
е што со овој инструмент се добива шанса претходно, бидејќи не можеме да влеземе
да се освојуваат нови пазари и нови во некоја зделка каде не знаеме што
купувачи. Имено, МБПР, преку нејзините претходно се случувало.
14 берзНИК
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
АЛЕКСАНДАР ШАПКАРОВ, САМОСТОЕН РЕФЕРЕНТ ВО КОМЕРЦИЈАЛНА БАНКА
Форфетирање - производ за конкурентен извоз
Процесот на глобализација и зголемената
специјализираност на производствените
процеси придонесуваат надворешните
пазари да се отворат за малите и средно
големи учесници чие учество, до
определено време, беше ограничено во
рамките на сопствените домашни пазари.
Извозот може да значи голем профит.
Меѓутоа, надворешната трговија поставува
одредени предизвици и ризици кои не
можат да се сретнат во рамките на
домашниот пазар. За извозникот,
домашното финансирање (за обртни
средства или финансирање поврзано за
трансакција) и обезбедувањето на
наплатата се двете најчести препреки за
извршување на извозните трансакции. Вака
ја започна својата презентација за новите
финансиски производи и услуги
Александар Шапкаров, - самостоен
референт во Дирекција за девизни
кредити, Сектор за односи со странство во
Комерцијална банка а. д. Скопје
- Постојаниот тренд на пораст на прометот
на стоки и услуги на меѓународните и
домашните пазари и зголемената пазарна
конкуренција за продавачот, ги создаваат
сериозните проблеми на финансирање на
работењето и обезбедување сигурносна
наплата за продадените стоки и услуги.
Уште една главна препрека е девизниот
ризик, односно курсните разлики.
Потребата за вклучување на финансиска
broj 61
Data 16. 2. 2009
понуда во тендерска процедура или увозниците и нивните банкарски партнери.
неочекувано барање за среднорочно Рамка која ја олеснува контролата на
финансирање на првовремено меѓународните плаќања и создава гаранции
предодредена готовинска трансакција може што го покриваат функционирањето и
дополнително да ги компликува работите. финансиските ризици.
Постојат различни начини да се намалат Комерцијална банка а.д. Скопје, во 2003
овие проблеми. Навременото и разбирливо година го започна процесот на воведување
советување од страна на банките од обете на нови не-класични банкарски производи,
страни на трансакцијата значително ги кои можат да одговорат на реалните
подобрува шансите за успешно завршување потреби на своите комитенти. Со
на основната трансакција помеѓу донесувањето на Упатството за
извозникот и увозникот. критериумите и постапките за купување на
Поради ова, за секоја банка е од апсолутно побарувања од комитенти извозници
значење да овозможи првокласни трговски (форфетирање), Банката практично започна
и финаниски услуги во своето работење со да ја нуди услугата форфетирање. Во
странство. Трговското и извозното Република Македонија, Комерцијална банка
финансирање се многу интересни извори на е единствена банка која ја овозможува оваа
потенцијален бизнис и приход. услуга следејќи ги бројните меѓународни
Комерцијална банка АД Скопје ги искуства. Моделот на отворени економии и
овозможува основните производи кои се пазари и присуствотот на конкуренцијата
важни за надворешната трговија. Тие се: кај истите, придонесе за развојот на нови
документарното работење – акредитиви и пософистицирани инструменти заради
инкаса, банкарски трансфери и рамбурси, финансирање на правните субјекти и
краткорочни и долгорочни банкарски прилагодување на потребите за финансии.
гаранции. Заедно, овие инструменти ја Малите и средни претпријатија (МСП) имаат
даваат рамката потребна за оформување на главна моќ и способност во тоа како да
меѓусебна доверба помеѓу извозниците, произведат и да продадат. Можноста и
На минатонеделната конференција за развој на инвести-
циски стратегии и пристап до финансии, во организација
на Проектот на УСАИД за конкурентност, Комерцијална
банка презентираше нови финансиски производи и услуги
во корпоративното финансирање
 Data 16. 2. 2009 broj 61
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
берзНИК
15
способноста на МСП за надминување на -Денес глобалната економија станува се поконкурентна, а
должничко-доверителските проблеми е
ограничена и честопати се судруваат со
македонските компании треба да инвестираат во нови тех-
неможност во наплатата на побарувањата нологии и подобрени деловни практики за да се стимулира
за продадените стоки или извршените растот на компаниите и можноста да бидат конкурентни на
услуги. Затоа форфетирањето е само еден
од одговорите на овие и други проблеми и
глобалниот пазар. Постоењето на пристап до широк опсег
предизвици. финансиски производи може да направи разлика помеѓу
Форфетирањето е формален вид на опстанокот и пропаѓањето на компанијата - Мајкл Фриц,
финансирање оформен кај универзалните
банки во отворените пазарни економии и директор на мисијата на УСАИД
претставува идеален инструмент за
извозно-увозно финансирање.
форма на дисконт односно договорена побарување кое тој го има купено. Затоа
Форфетирањето е еден од начините на
фиксна каматна стапка за целиот период на можеме да кажеме дека форфетирањето не
финансирање на побарувањата произлезени
финансирање. Висината на каматната претставува класичен вид на финансирање
од надворешна трговска активност.
стапка што ќе се користи при одредување туку едноставна купо-продажба на
Терминот Форфетирање подразбира откуп
на дисконтот зависи од каматнатите стапки кредитни инструменти (на пр. меници,
на трговско побарување кое произлегува од
кои важат за валутата во договорот за сопственички меници, побарувања и др.).
испорака на стоки и услуги (извоз) и
форфетирање во моментот на откупот на Успешноста на форфетирањето како
доспева за наплата на однапред позната
побарувањето од страна на форфетерот. оформен инструмент на финансирање на
идна дата. Купувањето на побарувањето се
Каматната стапка претставува каматен побарувања од странство се согледува во
врши со клаузула без право на регрес
трошок за продавачот на побарувањето и следните основи:
(without recourse) и продавачот на
истиот се состои од: Со форфетирањето извозникот може да
побарувањето добива дисконтирана
трошок за средствата кои ги прима понуди подобри услови за плаќање на
вредност од трговското побарување.
продавачот, што го покрива каматниот увозникот при договарање на извозната
Користењето на оваа клаузула значи дека
ризик на форфетерот односно го покрива зделка со што се зголемува неговата
купувачот на трговското побарување,
трошокот за рефинансирање на форфетерот конкурентност при извозот;
односно банката превзема кредитен ризик
кој секогаш е поврзан со цената на Форфетирањето овозможува извозниците да
во вид на ненаплата од страна на
средствата на европазарот. Овој трошок се им понудат на своите партнери од странство
должникот односно гарантот. Во случај да
пресметува врз основа на ЛИБОР стапката (увозниците) кредит (изразен преку
купувачот, односно банката не ги наплати
која се применува на просечното одложено плаќање) со фиксна каматна
средствата од должникот банката нема
времетраење на финансирањето (месечен, стапка за да можат да ги купат нивните
право да се обрати кон продавачот на
тромесечен, шестмесечен, годишен ЛИБОР стоки;
побарувањето и да бара поврат на
за ЕУР или УСД); За извозниците форфетирањето ги
дисконтираните средства. Истовремено
трошок за покривање на политичкиот, елиминира следните ризици: политички,
продавачот е одговорен за легалноста на
комерцијалниот и трансферниот ризик кој е трансферен и комерцијален;
побарувањето и погрешно претставување
врзан со гарантот(должникот). Овој трошок Форфетирањето го ослободува извозникот
на побарувањето (на пример трговско
се нарекува маржа или надомест кој може од ризикот на ненаплата. Финансирањето е
побарување во однос на финансиско
да биде фиксен или променлив согласно извршено на основ клаузула без право на
побарување).
ризикот на земјата и гарантот. регрес. Средствата вложени во
Како предмет на форфетирање се јавуваат
побарувањето се ослободени однсоно
должничките инструменти, како што се
Каматна стапка = (1М,3М,6М,12М) исплатени од Банката и можат да се
мениците (bills of exchange) влечени по
ЛИБОР + х% маржа вклучат во растот и развојот на бизнисот;
акредитиви, сопственички меници
Девизниот ризик е лимитиран во рамките на
(promissory notes) и други преносливи
Вака добиената каматна стапка се користи периодот од исполнување на продажниот
negotiable инструменти како (L/C, L/G).
за пресметување на дисконтниот фактор договор до датумот на форфетирањето;
Должничките инструменти се влечени од
преку кој се добива нето дисконтираната Извозот извршен на база кредит
страна на извозникот (продавачот),
вредност, која се исплаќа на продавачот на (кредитирање во вид на одложено плаќање)
акцептирани од увозникот (купувачот) и
побарувањето. се претвара во готовинска зделка со што
наплатата на истите е обезбедена со авал,
Треба да се нагласи дека дисконтната извозникот ја подобрува својата ликвидност
безусловна платива гаранција или одложено
стапка што е дадена во договорот за и кредитниот лимит со банката останува
плаќање по акредитив.
форфетирање не идентификува камата што отворен. Со ова се намалува кредитната
Во пракса, во Македонија мал дел од
треба да се плати авансно и како таква да задолженост на извозникот спрема банките
споменатите должнички инструменти се
се одземе од номиналната вредност, туку и се заштедува на каматни трошоци и
користат како обезбедување на наплатата
претставува параметар што треба да се останати пропратни трошоци;
од извоз. Поради ова, форфетирање може
користи при пресметувањето на куповната Форфетинг трансакцијата е брза и
да се врши само на побарување обезбедено
цена на побарувањето, базирано на нивната едноставна за аранжирање, процедурите се
со лоро акредитив со одложено плаќање
сегашна вредност. Нето вредноста што се едноставни и документите се од
или банкарска платива лоро девизна
исплаќа при форфетирање фактички е стандардизиран формат;
гаранција со одложено плаќање.
цената платена од страна на форфетарот за 100 % од вредноста на продажниот договор
Купувачот на побарувањето (Банката –
да стане нов корисник на платежното се финансира.
форфетер) наплаќа износ за камата во
Согласно наведеното можеме да
заклучиме дека форфетирањето е одлична
Разлики помеѓу форфетирање и факторинг трансакции солуција за извозно финансирање врз
основа на индиректно давање кредит на
ФОРФЕТИРАЊЕ ФАКТОРИНГ Откупување со клаузула БЕЗ право на регрес странскиот купувач.
Откупување со клаузула СО право на регрес 100% од вредноста е дисконтирана и Форфетирањето не го ограничува само
платена 70%-80% од вредноста е дисконтирана и платена ефектот на разрешување на проблемите со
Нема обезбедување намалената ликвидност на компаниите туку
Има обезбедување им овозможува на извозно ориентираните
компании да се ослободат од сите ризици
Без резерва 20%-30% резерва
повразани со наплатата на своите
На база од случај до случај односно поединечни извозни зделки
побарувања на дадени дати на доспевање.
Долгорочен однос Поради ова погрешно е ако се спореува
Нема дополнителни услуги трошокот за форфетирање со трошоците на
Дополнителни услуги како книговодство други типови на финансирање.
16 берзНИК broj 61
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 16. 2. 2009

СРЕДБА НА МИНИСТЕРОТ ЗА ЕКОНОМИЈА СО ГЕНЕРАЛНИОТ СЕКРЕТАР НА СОВЕТОТ

ЗА РЕГИОНАЛНА СОРАБОТКА ХИДО БИШЧЕВИЌ

Енергетскиот, инвестицискиот и транспортниот

дел-клуч за развој на Регионот
Во рамки на конференциите што се планираат за 2009 година, СРС ќе ја истакне поддршката за
соработка во повеќе облици на развој и тоа: подобрување на искористеноста на енергетските и
хидро-енергетските потенцијали, воспставување на директни авио линии за превоз
- Воспоставување на солидна
платформа за институционална поврзаност
на соодветна комуникација помеѓу СРС,
земјите од Југоисточна Европа и Европската
Унија; поттик за нов регионален развој во
разни инфраструктурни проекти, со осврт
на енергатиката, транспортот и
инвестициите;како и потребата од
забрзување на економскиот и социјалниот
развој во регионот во однос на развојот во
ЕУ, се заклучоците од средбата на
министерот за економија, Фатмир Бесими со
со генералниот секретар на Советот за
регионална соработка (СРС), Хидо
Бишчевиќ.
Генералниот секретар на СРС, Бишчевиќ,
истакна дека новиот развој во регионот ќе
може да се постигне со примената на
новата Стратегија на ЕУ, за користење на
пред-пристапните фондови од земјите во
регионот (ИПА), за проекти кои имаат
мулти-дисциплинарен карактер во
регионални рамки, врзано со инетересите
помеѓу земјите за мрежно, институционално
и инфраструктурно поврзување.
Двете страни потенцираа дека клучниот
осврт во развојот треба да се движи во
енергетскиот, инвестицискиот и
транспортниот дел. Притоа, Советот за
регионална соработка (СРС) ќе биде клучен
партнер за поддршка на предложени
проекти, во соработка со националните
кординатори од земјите во регионот.
Во рамки на конференциите што се
планираат за 2009 година, СРС ќе ја
истакне поддршката за соработка во повеќе
облици на развој и тоа: подобрување на
искористеноста на енергетските и хидро-
енергетските потенцијали, воспставување
на директни авио линии за превоз.
Меѓу проектите кои се во подготовка и ќе владите на земјите.
започнат со реализација во 2009 година се: За реално согледување на интересот за
1. Студијата на ОЕЦД за регионални развој и оценка на владите на земјите од
кластери, на кое ниво се очекува да се регионот, потребно е да постои меѓусебно
подобри конкурентската позицијата на информирање за иницијативите што ги
партнерите; предлагаат земјите и динамиката на реално
2. Поддршка на центрите за шумски пожари оствaрување на иницијативите преку
преку формирање на регионален центар; проекти, кои ќе бидат финансиски
3. формирање на регионален фонд за поддржани од ИПА фондовите, иако постои
осигурување од катастрофи за надомест на можност за поддршка и од ЕБРД и
штети и др. Европската Инвестициона Банка.
Во заклучното резиме на министерот за СРС е битен тест за регионот, а Република
економија, Бесими, беше потенцирано дека Македонија може да се третира за активен
за новиот развој во рамки на СРС учесник за поддршка и реализација на
поставена е здрава основа за остварување иницијативите.
на добрата соработка и можност за Заменик министерот за економија, Методиј
остварување на националните цели. Треба Хаџи-Васков, истакна дека треба брзо да се
да постои подеднакво политичка воља за реагира во дефинирање на проектите за
развојот од земјите во регионот, а разни области, за чија реализација ќе се
националните координатори на земјите да разговара во рамки на годишните
ја координираат работата во соработка со конференции во текот на 2009 година.
ГРУЕВСКИ- ХИДО БИШЧЕВИЌ
Регионалната соработка- приоритет на Македонија
-Работата и активностите на Советот за регионална соработка, како институционална
структура поддржана од Европската унија, чија цел е понатамошно унапредување на
регионалната соработка преку обезбедување на финансиската поддршка за регионалните
и меѓудржавни развојни проекти, како еден од предусловите за воведување на нова
димензија во развојот на регионот и негова забрзана интеграција во европските
структури, беше оценка и на средбата на претседателот на Владата на Република
Македонија, Никола Груевски со генералниот секретар на Советот за регионална
соработка, Хидо Бишчевиќ.
Претседателот на Владата, при тоа, ги презентираше реформите кои Владата ги презема
во насока на интеграцијата на Република Македонија во Европската унија, при што
истакна дека нашата држава останува посветена на регионална соработка и иницијативи
и во тој контекст и на активна поддршка и партиципација во работата на Советот за
регионална соработка, каде активно ќе учествува со повеќе започнати регионални
проекти од областа на инфраструктурата, енергетиката, транспортот и екологијата.

КОМИСИЈАТА ЗА ФИНАНСИРАЊЕ И БУЏЕТ

Македонија ги прифати сатутарните измени на ММФ
- Македонија како членка на Меѓународниот монетарен фонд
ги прифаќа последните измени на статутот на Фондот утврдени во
мај минатата година. Измените добија поддршка од Комисијата за
финансирање и буџет и се проследуваат во натамошна
процедура. Овие измени би требало да доведат до подобрување
на гласачките удели и учеството во квотите на одделни земји
членки, како и до проширување на инвестициското овластување
на Фондот. Со новиот модел финансирањето на Фондот се базира
на претпоставката за воведување дополнителни извори за
финансирање на неговите активности, односно финансирање
само од каматниот приход. Исто така, се предвидува
модернизирање на инвестициските политики на ММФ, кои се
многу поконзервативни за разлика од другите меѓународни
институции и повеќето централни банки.
Заменик-министерот за финансии Недим Рамизи, образложувајќи
го Предлог законот за изменување и дополнување на Законот за
правно наследство на Република Македонија на членството во
Меѓународниот монетарен фонд, рече дека учеството на
гласачкото право на Македонија со новиот модел на ММФ ќе се
зголеми од сегашните 0,043 на 0,057 отсто.
Новата формула за утврдување на квотите, како што се наведува
во образолежнието, е едноставна и транспарентна, која е
искажана во пресметани удели на земјите членки во вкупниот
износ на квотата на Фондот како можност статистички да се
имплементира. На секоја земја при зачленување во Фондот и се
утврдува квота врз база на релативната големина на земјата во
однос на светската економија. Квотата ја определува
максималната финансиска обврска на земјата кон Фондот,
нејзината гласачка моќ и го детерминира максималниот износ на
кредити што земјата може да ги користи од Фондот. Квотата на
Република Македонија изнесува 68,9 милиони специјални права
на влечења, а гласачката моќ е 939 гласа. За Јован Манасијевски
од ЛДП измените не се спорни бидејќи значат усогласување со
статутарните измени на оваа меѓународна институција, она што
тој побара е Владата да се изјасни дали има намера да склучи
аранжман со Меѓународниот монетерен фонд, кој би бил во
функција на поддршка на платниот биланс.
Заменик-министерот Рамизи истакна дека во моментов не може да
каже дали Македонија ќе склучи аранжман со ММФ, но потенцира
дека Македонија одржува контакти со оваа меѓународна
финансиска институција.
 Data 16. 2. 2009
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
БАЛКАН...ВЕСТИ...БАЛКАН...ВЕСТИ...
ХРВАТСКА
Бура околу вториот пензиски столб
Хрватскиот премиер Иво Санадер, по
најавата за измени во законот за пензиско
осигурување, објасни дека не било
предложено укинување на вториот пензиски
столб, туку предлогот бил граѓаните да
имаат можност да одлучуваат дали сакаат
да издвојуваат пари за пензија само во
првиот столб или и во двата. Како пример
за малиот принос на фондовите се изнесени
бројки според кои фондовите во 2002
година, на почетокот на издвојувањето за
вториот столб, имале средства во вредност
од 22,1 милиони куни (3,1 милиони евра), а
на крајот на 2008 таа сума изнесувала 22,6
милијарди куни (3,2 милијарди евра).
Министерот за финансии Иван Шукер
објасни на кој начин за фондот се врзани и
трошоци во износ од 2,6 милијарди куни. -
Поголемиот дел од средствата на фондот,
околу 73%, се вложени во државни
обврзници, а само мал дел се хартии од
вредност. Исто така, според Шукер
осигурениците како последица од кризата
изгубиле 3 милијарди куни од своите
штедни книшки од вториот столб, нешто
што не би се случило ако тие средства биле
во првиот столб.
Инаку, во бурата реакции што ја
предизвика изјавата на Санадер за вториот
пензиски столб, се придружи и
канцеларијата на Светската банка во
Хрватска, од каде го предупредија
хрватскиот премиер да се воздржи од
избрзани одлуки и наместо тоа да ги
разгледа мерките со кои би се отстраниле
проблемите, без промени во основните
елементи на системот. Претставникот на
УНГАРИЈА
Нето добивката на ОТР
опадна за дури 97%
OTP Bank Nyrt, најголемата унгарска
банка, објави пад на профитот во
четвртиот квартал од 97%, поради
загубите од заемите и отпишувањето на
средствата. Нето профитот опаднал на 1,7
милијарди форинти, од дури 51,6
милијарди форинти, колку што биле
остварени во истиот период минатата
година. Очекувањата на аналитичарите се
драстично утнати, бидејќи прогнозираа
добивка од 24,3 милијарди форинти.
Економиите на средна и источна
Европа, кои се погодени од глобалната
финансиска криза, се соочуваат со
стопирање на кредитирањето и
инвестициите во регионот. Клучните
пазари на оваа најголема унгарска банка,
Унгарија и Украина, се присилени да
бараат меѓународна помош. Михал
Кузавински, аналитичар од JP Morgan,
вели дека OTP е во крајно неповолна
ситуација, бидејќи е голем играч на
четири пазари, унгарскиот, бугарскиот,
украинскиот и рускиот, од кои сите се
соочуваат со големи проблеми.
broj 61
Иво Санадер
Светската банка објасни дека разликите во
пензискиот систем доаѓаат од промените
што се направени во првиот столб по
воведувањето на вториот, и оттаму, би
требало системски да се разгледаат сите
елементи на двата столба, пред да се
донесе било каква одлука за промени. Само
на тој начин може да се заклучи колку е
успешен вториот столб на пензискиот
систем.
Како пример, се посочува Аргентина,
која во септември минатата година ги
национализираше приватните пензиски
фондови вредни 26 милијарди долари, од
отприлика исти причини кои ги наведува и
хрватската влада. Резултатот беше брз и
брутално едноставен – уништување на
пазарот на капитал во Аргентина, кој
молскавично пропадна.
ГРЦИЈА
Или намалување на дефицитот
или надзор од ЕУ
Европската комисија не ја дели
оценката, содржана во актуелизираната
програма на грчката Влада за стабилност и
развој за периодот 2008-2010 година, и
изгледа дека ќе побара намалување на
буџетскиот дефицит на Грција до 2010
година под важечките за еврозоната три
проценти од БДП, а може да ја стави
земјата и под надзор на ЕУ, соопшти
грчкиот сајт Ин њуз. Аналитичарите сметаат
дека ова е можно да се случи со Грција
заради нејзините високи дефицити и
долгови. Пред извесно време Грција побара
од Европската комисија да добие
тригодишен грејс период за да се справи со
овие проблеми, но изгледа Брисел не се
согласува и се претпоставува дека ќе ги
отфрли прогнозите од актуелизираната
програма, која во пракса значи ревизија на
државниот буџет за оваа година, изгласан
од парламентот на крајот од декември.
Европски и грчки извори, цитирани од
весниците, тврдат дека на почетокот на
неделата Комисијата и Европската
берзНИК
17
СРБИЈА
Компаниите должат
повеќе од две
милијарди евра
Компаниите во Србија имаат вкупен долг
од над две милијарди евра, а сметката на
секоја шеста компанија е блокирана, се
наведува во извештајот на Народна банка на
Србија. Во 2008 година затворени се 2.013
компании. Стопанствениците им должат на
банките за кредити, на државата за даноци или
на снабдувачите. Народната банка наведува
дека и бројот на должници се зголемува. Од
јули минатата година кога биле регистрирани
околу 49.000 должници, нивниот број месецов
се искачил на приближно 58.000.
ЦРНА ГОРА
150 милиони евра
за црногорските
банки
Германската развојна банка, KfW, во
првата половина од годинава за три
црногорски банки ќе одобри кредит вреден
50 милиони евра, за кои државата ќе ги даде
потребните гаранции. Од Министерството за
финансии соопштуваат дека, според
тврдењето на банкарите, условите за
кредитот се поволни и дека договорот
можеби ќе се склучи уште во март. Инаку,
започнати се преговори и со Европската
инвестициона банка, за кредит од 100
милиони евра, но оваа финансиска
институција дури во март би требало да ја
одобри годинешната програма за поддршка
на државите.
централна банка дале негативен одговор на
грчкото барање за пролонгирање на рокот.
Во својата програма за работа владиниот
кабинет во Атина вметна прогноза, според
која до 2010 година буџетскиот дефицит
може да се намали до 3,2 отсто. Се смета,
меѓутоа, дека за да се надмине овој
дефицит, ќе бидат неопходни дополнителни
финансиски инјекции во износ од 500
милиони евра.
На 18 февруари Европската комисија
треба да ги соопшти своите оценки за
програмите за стабилност на земјите од ЕУ,
а во тој дел и на Грција. Се очекува
Комисијата да потврди дека трета година по
ред буџетскиот дефицит на Грција ги
надминува трите проценти (2007 година - 3,5
отсто, 2008 година - 3,7 отсто и 2009 година-
3,7 отсто). Ако овие очекувања се потврдат,
можно е Брисел да препорача Грција, по втор
пат, да се стави под надзор на ЕУ.
Претходниот пат надзор врз Грција се
наметна во средината на 2004 година. Земјата
излезе од оваа процедура во 2007 година.
18 берзНИК broj 61
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 16. 2. 2009

ВЕСТИ... СВЕТ...ВЕСТИ...СВЕТ

Г-7 и светската економска криза Донесен пакетот

Министрите за финансии на седумте
индустриски најразвиени земји во светот (Г-
7) во текот на викендот ќе се состанат во
Рим, каде ќе разговараат за светската
економска криза и заканите од враќањето
на протекционизмот.
- Мораме да сториме се за да не
дозволиме повторување на историјата,
изјави германскиот министер за финансии
Пер Штајнбрук во пресрет на состанокот.
Тој напомена дека протекционизмот би
можел да го врати светот во црните денови
од ’30-те години од минатиот век, доколку
одредени развиени земји би одлучиле на
таков начин да ги заштитат ослабнатите
стопанства. Штајнбрик како пример за
протекционизам ја наведе клаузулата
Купувајте американско, содржана во
пакетот на американската Влада за
стимулирање на економијата.Најновите
податоци од Европа потврдуваат големо
економско забавување и постоење на
рецесија, а генералниот директор на
Меѓународниот монетарен фонд, Доминик
Штрос Кан предупредува дека најлошото
допрва ќе дојде.
Стопанството во 16-те членки на
еврозоната во последниот квартал на 2008
година забележала рекорден пад, а сликата е
горе долу ист за сите 27 членки на Унијата, со
оглед на тоа што во двата случаи бруто
домашниот производ е намален за 1,5
проценти во однос на претходните три
месеци.
Стопанствата на сите земји од Г-7 (САД,
Јапонија, Германија, Велика Британија,
Франција, Италија и Канада) во последното
тримесечие од минатата година бележат пад,
а други и ѕвездите во подем, како што е Кина,
забележуваат голем пад на економската
активности, иако не во толку катастрофална
мерка како развиените економии.
конјуктурни мерки
во САД
Пакетот конјуктурни мерки во САД,
тежок 790 милијарди долари, по
неколкунеделни преговори, доби зелено
светло од Сенатот. Американскиот
претседател, Барак Обама, има намера
да го потпише законот што е можно
побргу. Со досега најголемата
финансиска инјекција, се очекува
отворање или задржување на околу 3,5
милиони работни места. За вложување
во инфраструктурата, обнова на
застарените автопати, мостови и
владини згради наменети се 120
милијарди долари. Повеќе од сто
милијарди долари се наменети за
проекти во образованието, а 30
милијарди долари за инвестиции во
обновливи извори на енергија. Над 212

Стопанството на еврозоната во криза милијарди долари се даночни

Економијата на еврозоната забележа пад
во четвртиот квартал минатата година, кој
е со најголема стапка во изминатите 13
години, соопшти статистичката служба на
Европската унија, Евростат.
Бруто домашниот производ во
регионот на еврозоната загуби 1,5
проценти од вредноста во споредба со
претходното тримесечие, што е највисока
загубена вредност од 1995 година, кога
почна водењето на заедничките податоци
за БДП за земјите, кои ја користат
олеснувања за граѓаните и фирмите, а
267 милијарди се наменети за
заедничката европска валута.
надоместоци и здравствено осигурување
Вредноста на БДП, споредено со 2007
за вработените, како и за бонови за
година се намали за 1,2 проценти, поради
храна за 35 милиони социјално
што аналитичарите очекуваат дека
загрозени луѓе. Поголемиот дел од
Европската централна банка ќе биде
вработените ќе добие даночни
принудена да ја намали основната
олеснувања на годишната плата – 400
каматна стапка на најниско ниво во
долари за поединците, а 800 долари за
историјата на еврозоната на состанокот
брачните двојки, додека невработените,
следниот месец, со цел да го стимулира
воените ветерани и инвалидите, кои не
стопанскиот раст. Основната камата на
плаќаат данок на плата, ќе добијат по
ЕЦБ во моментов е на ниво од два
250 долари.
проценти.

Рекорден пад на
германскиот БДП
Германската економија во
последното тримесечје од 2008
година забележала рекорден
негативен раст, бидејќи падот на
производството влијаел на
намалување на извозот и
вложувањето во таа најголема
европска економија.
Според прелиминарните
податоци на германскиот Завод за
статистика, Германија во
четвртото тримесечје остварила
пад на БДП на кварталното ниво
од 2,1 отсто, што е најлош
резултат од обединувањето
Германија 1990 година.
Аналитичарите претходно
очекуваа пад на БДП од 1,8 отсто.
Германија од 1990 никогаш не
забележала намалување на БДП
над 1,2 отсто. Негативниот
економски раст е последица на
падот на вложувањата во
трговијата, во време на
продлабочување на светската
финансиска криза, се наведува
во соопштението на Заводот.
ВЕЛИКА БРИТАНИЈА
Основната камата и под еден отсто
Британската Централна банка, најави дека
би можело да се случи основната камата да се
намали и под еден отсто,во обидот да се покрене
успорената економија на земјата. Гувернерот на
банката, Марвин Кинг, изјави дека ефектите од
досегашното кратење на каматата,која од
октомври минатата година досега беше петпати
намалувана, се отапени поради влијанието на
кредитниот удар врз британското банкарство.
Според Кинг, тоа не значи дека политиката на
смалување на основната камата е без моќ.
Овој месец,Централната банка ја намали
КИНА
Економијата со знаци на подобрување
Кинеската економија покажува знаци дека планот
вреден 4 трл јуани (585 милијарди долари)
почнува да делува. Растот во првиот квартал се
проценува на 6,3%, а во вториот се очекува раст
од 6,6%. Кина се труди да се поврати од
економскиот пад кој веќе ја чинеше државата 20
милиони работни места, со што се зголемува
ризикот од социјални немири, додека во
меѓувреме опаѓа извозот, а пазарот на
недвижности попушта под притисокот од кризата.
Инвестициите во изградба на нови патишта,
железници и домаќинства ја зголемија цената на
железната руда и поставија сигурна основа под
каматата од 1,5 на само 1 отсто, што е
најниската основна камата во историјата на
британското банкарско работење. Гувернерот
Кинг предупреди дека економијата на Велика
Британија се наоѓа во длабока
рецесија,навестувајќи дека падот на
стопанството ова лето може да достигне 4 отсто.
Тој соопшти дека определноста на банката е
инфлацијата да се одржува на 2 отсто, но
навести дека земјата само малку може да ја дели
од дефлацијата поради паѓањето на
потрошувачките цени.
индустрискиот аутпут.
-Се чини дека Кина ќе биде првата голема
економија која ќе се поврати од сегашната
глобална криза, рече Лу Тинг, економист во Merrill
Lynch & Co во Хонг Конг. Кина е единствената
економија во светот која ќе има значаен раст во
кредитирањето на корпоративниот и
домаќинскиот сектор после септември 2008, кога
финансиската криза достигна критично ниво.
Кина одвои околу 1,2 трилиони јуани владини
средства, што значи дека спремноста на банките
да финансираат проекти е пресудна, а досега
постои добар одговор од нивна страна.
 Data 16. 2. 2009
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Интел вложува 7 милијарди долари во американските фабрики
Производителот на компјутерски чипови
Интел, во наредните две години ќе вложи
седум милијарди долари во развој на
напредните погони во САД, во кои ќе се
произведува чипови, користејќи
нанотехнологија, соопшти компанијата.
Станува збор за досега најголемо
вложување на најголемиот светски
производител на чипови, во нови
производствени процеси. Средствата ќе бидат
вложени во развој на компаниската 32-
нанометарска производствена технологија
БОРИС БЕРЕЗОВСКИ ОБВИНУВА
Русија користи валкани пари за да преземе
контрола врз британските компании
Рускиот бизнисмен Борис Березовски,
кој живее во Лондон, ги обвини Русија и
премиерот Владимир Путин дека користат
валкани пари за да ја преземат контролата
врз британските комании.
Во интервју за британската телевизија
Скај, поранешниот најбогат руски олигарх,
изјави дека готови пари се земаат од
руската економија на тој начин што се
исшмукуваат од меѓународната мрежа на
руските компании. На тој начин, Путин и
неговите сојузници, создаваат валкани
пари, кои потоа се обидуваат да ги
инвестираат низ светот, вклучувајќи ја и
Велика Британија, тврди Березовски.
Според него, Москва за таа своја операција
го користи Исланд, преку кој ги пере
парите пред да ги инвестира во други
земји.
- Путин и нему блиските наклонети
олигарси имаат создадено систем кој сега
оперира на Западот, изјави Березовски за
Скај, обвинувајќи го и рускиот милијаред
Александар Лебедев дека планира да го
претвори лондонскиот весник Ивнинг
Стандард, што го купи на почетокот од оваа
година, во пропагандно средство на Кремљ.
По повод изјавите на Березовски,
исландското Министерство за надворешни
работи соопшти дека не се точни тврдењата
на рускиот бизнисмен. Во изјавата на
Министерството се вели дека финансиското
работење на Исланд е уредено според
одредбите на меѓународното финансиско
право, објаснувајќи дека Рејкјавик и
Москва се уште немаат постигнато договор
околу евентуалното добивање руски заем за
санација на крахираниот финансиски
broj 61
која ќе се употребува за производство на
побрзи и помали, енергетски поефикасни
чипови и процесори.
- Вложуваме во Америка со цел да ја
зачуваме водечката позиција на Интел и САД
на подрачјето на иновациите, вели
претседателот и извршен директор, Paul
Otellini. –Тие погони ќе произведуваат
најсовремена компјутерска технологија во
светот. Можностите на нашите 32-
нанометриски фабрики навистина се
исклучителни, а чиповите и процесорите кои
Борис Березовски
систем на земјата.
Инаку, Борис Березовски од 2000
година се наоѓа во доброволно прогонство
во Велика Британија, каде побара и доби
политички азил. Во средината на
деведесетите години на минатиот век тој
беше еден од најмоќните олигарси во Русија
и влијателен човек во Кремљ, кој му
помогна на тогаш малку познатиот Путин да
го добие првиот мандат како руски
претседател. Руските власти го обвинуват
за измама при приватизацијата на
автомобилската индустрија и
авиосообраќајот, што му помогна да биде
еден од тогаш најбогатите Руси. Повеќепати
досега официјална Москва побара на
Березовски да му биде одземен азилот и да
биде префрли во Русија за судење.
берзНИК
19
ќе се произведуваат, ќе бидат основен
елемент на дигиталниот свет и ќе
обезбедуваат приходи значително поголеми
од просекот во оваа индустриска гранка,
заклучи Otellini.
Најавените вложувања се однесуваат на
постоечките Интел-ови фабрики во сојузните
американски држави Орегон, Аризона и Ново
Мексико, а со овој потег на компанијата ќе се
обезбедат околу 7000 стручни, добро платени
работни места. Интел соопшти дека, иако
повеќе од 75% од продажбата ја реализира
во странство, дури околу75% од
полупроводниците се произведуваат во САД,
каде се насочени и околу 75% од средствата
за истражувања и развој на компанијата,
како и капиталните вложувања.
Првите Интел-ови процесори кои ќе се
произведуваат со помош на нанотехнологија
имаат шифра Westmere и првично ќе се
користат во десктоп и мобилните mainstream
системи. Пред неколку дена Интел најави
затворање на фабриката за склопување и
тестирање во Шангај, и селење на погонот во
град на западот на Кина, во рамките на
активностите насочени кон намалување на
трошоците заради глобалното стопанско
забавување.
Coca-Cola ќе инвестира
1,2 милијарди долари
во Русија
Американскиот производител на пијалаци,
Coca-Cola, најави дека во следните 3 до 5
години во Русија ќе вложи 1,2милијарди
долари, бидејќи прогнозира дека во текот на
економската криза, ќе расте продажбата на
газирани пијалаци. Зоран Вучиниќ,
претставникот на американската компанија
за Русија, Украина и Белорусија, изјави дека
ќе се применува поагресивна политика кон
Русија, бидејќи во време на криза расте
пазарот на безалкохолни пијалаци. Во план
е зголемување на производствениот
асортиман и проширување на продажната
мрежа со мали киосци и хипермаркети.
Coca-Cola и нејзиниот ривал PepsiCo Inc.
силно се присутни во Русија, со таа разлика
што PepsiCo има подобра позиција во
сегментот на сокови, преку сопственоста на
најголемиот домашен производител на
сокови, Lebedyansky.
Нафтата над 34 долари
за барел, поради
вестите за хипотеките
Веста дека американската Влада можеби ќе
ги субвенционира ратите за хипотеките на
американските граѓани предизвика мал раст
на цената на суровата нафта во САД, која
достигна нешто повеќе од 34 долари за
барел, откако претходно скептицизмот на
инвеститорите околу американскиот пакет за
стимулирање на економијата ја намали
цената, која се прибижи до петгодишниот
минимум.
Цената на американската лесна нафта за
терминална испорака во март на Њујоршката
стокова берза се зголеми за 47 центи, на
34,45 долари за барел, по падот за речиси
два долари на 33,98 долари за барел.
20 берзНИК broj 61
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 16. 2. 2009

1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
Денес во фокусот на печатените медиуми,
рестартирањето на Бучим, окончувањето на
продажбата на Сведмилк, притисокот за промена
на името на МАТ и изборот на македонските
брендови. -Бучим повторно работи со полна
пареа -Радовишкиот рудник за бакар и злато од
вчера повторно почна со работа. Во рудникот ќе
бидат вратени на работа 450 работници. -
Сопственикот на Бучим договори продажба на
бакарниот концентрат до јуни годинава, а исто
така намалена е и цената на електричната
енергија на европскиот пазар.
-Млекарницата Сведмилк е во стопроцентна
сопственост на Американско-израелскиот фонд
Феникс Енерџи. Co тоа заврши неколкудневното
повлечи-потегни меѓу новите газди и сега
бившиот акционер дистрибутерот МиА Беверџи
кој во Сведмилк поседуваше 37 % од капиталот.
Од млекарницата неофицијално ни потврдија
дека МиА Бевериџ се пазарела со новиот
сопственик за да им го отпише долгот од 1,5
милион евра што го имаат кон Сведмилк.
Документацијата околу пререгистрација на
сопственоста на Сведмилк и на раководството во
текот на вчерашниот ден била доставена до
Централниот регистар.
Мат,нема да го правиме ќеифот на Грција..
Македонски авиотранспорт MAT нема да го
промени името што за основа го има идентитетот
на нашата држава, иако трпи силен притисок од
ЕУРОКОНТРОЛ за тоа. Од компанијата велат дека
такви неформални сигнали стигаат откако
ЕУРОКОНТРОЛ, пред два месеца му забрани на
MAT да лета на дестинации во Италија и
Германија поради неплатени камати што датираат
од времето на воениот конфликт во Македонија.
Нема да потклекнеме пред притисоците и нема
да го промениме името, како што тоа го бараат
нашите јужни соседи на кои името на компанијата
им пречи. Барањето на ЕУРОКОНТРОЛ да го
платиме долгот е ирационално и сосема
несоодветно на времето светската економска и
финансиска криза која најпрво го погоди
авиосообраќајот. Меѓутоа, грчкото лоби
очигледно е премногу силно, така што ниту
обидите од MAT, а ниту официјалното барање
испратено од Владата на РМ за решавање на
проблемот, не вродија со плод велат од
компанијата. Во изборот меѓу 800 домашни
производи, Винарската визба Тиквеш, виното Тга
за југ и ракијата Стара жолта, ја добија титулата
водечки брендови на македонскиот пазар, на
изборот организиран од меѓународната
организација Супербренд,.
Денес ќе читате и дека компаниите не знаат
да ги искористат условите за финансирање. -
Неразвиената финансиска структура и слабите
бизнис стратегии на македонските компании, се
причини поради кои тие не успеваат да добијат
средства од финансиските фондови, е заклучок
кој произлезе од проектот за конкурентност на
УСАИД во Македонија. Тие вчера ги претставија
резултатите од финансиската платформа на
проектот, која им помага на компаниите успешно
да се стекнат со финансиски средства потребни
за раст на бизнисот. Нивното осуммесечно
работење во сферата на развој на инвестициски
стратегии, покажало дека две третини од
фирмите не успваат да добијат кредити или друга
финансиска помош. -Компаниите треба да
научат како да ја раководат финансиската
структура и како да го искористат постојниот
паричен капитал во натамошното финансирање,
изјави директорот на проектот на УСАИД за
конкурентност, Нимиш Џавери. Притоа, тој
потврди дека тоа што секоја компанија може да
го направи во време кога е тешко да се дојде до
кредит, е да има сигурен бизнис план. Според
него, важно е компаниите да знаат колку и какви
финансиски услуги се нудат на македонскиот
пазар и оти тие не се состојат само од
традиционалните комерцијални заеми, туку и од
многу други финансиски услуги... Проектот за
конкурентност на УСАИД во изминатите осум
месеци работел со осум фирми, од кои три
успеале да земат кредит и да пристапат кон други
финансиски институции.
Дневниик пренесува, Конкурентноста на
македонските компании на регионалниот пазар се
12.02.2009 g. ЧЕТВРТОК
намалува поради тоа што скоро сите влади на
балканските земји им доделуваат директна
парична помош на фирмите загрозени од
актуелната светска економска криза,
предупредуваат експертите. Според нив,
паричната помош на соседните влади за нивните
домашни компании ќе резултира со пониска
конкурентност на македонските компании со тие
во регионот. Македонската влада ќе ги штити од
кризата домашните компании со пакетот од десет
мерки, кои во главен дел се отпишување на дел
од давачките кон државата и царински
ослободувања. Според премиерот Никола
Груевски вкупната поддршка на стопанството
изнесува околу 330 милиони евра. Државата
најави дека преку Македонската банка за
поддршка на развојот ќе нуди поволни кредити за
извозно ориентирани претпријатија од 10
милиони евра. За разлика од нас, српската влада
подготви пакет поттикнувачки мерки за
економијата вреден 1,3 милијарда евра, кои се
заедничка државна и банкарска помош за
компаниите и заграѓаните. Според српското
радио Б92, со мерките на тамошната влада
бизнисмените ќе може да подигаат кредити од
банките, за кои еден дел од каматата ќе ја плати
државата, a остатокот самиот корисник на
кредитот. И граѓаните ќе можеда подигаат
поволни кредити, но само за купување домашни
производи.
Од странските вести вниманието фокусирано
кон пакетот на Барак Обама, кој не го воодушеви
Вол Стрит. -Деталите на стимулативниот пакет на
администрацијата на претседателот Обама што
беа објавени завчера не им се допаднаа на
инвеститорите. Тие побрзаа да се ослободат од
ризичните хартии од вредност, акциите. Цените
пак, на обврзниците пораснаа како резултат на
понискиот ризик кој го нудат. Приносот опадна на
2.81% наспроти претходните 2.99%. Сенатот го
изгласа пакетот мерки и сега следува
усогласување на точките со претходно усвоениот
од Конгресот. Сите секторски индекси беа во
минус.

2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI

1. „БУЧИМ” ПОВТОРНО РАБОТИ СО ПОЛНА ПАРЕА (*****)
2. МАТ: НЕМА ДА ГО ПРАВИМЕ ЌЕИФОТ НА ГРЦИЈА (***)

ДНЕВНИК с.6 МАТ: НЕМА ДА ГО ПРАВИМЕ ЌЕИФОТ НА ГРЦИЈА

с.7 „БУЧИМ” ПОВТОРНО РАБОТИ СО ПОЛНА ПАРЕА с.6 БУЧИМ РЕСТАРТИРАН
с.8 „ТИКВЕШ”, „ТГА ЗА ЈУГ” И „СТАРА ЖОЛТА” СУПЕРБРЕНДОВИ с.6 ПОНИШТЕНА ПРИВАТИЗАЦИЈАТА НА СЛАВИЈА
с.12 ФЕНИКС ЕНЕРЏИ ГО КУПИ СВЕДМИЛК с.7 СВЕДМИЛК ПРОДАДЕНА НА ФЕИИКС ЕНЕРЏИ

БИЗНИС ВРЕМЕ
с.3 ТИКВЕШ.....ТГА ЗА ЈУГ И СТАРА ЖОЛТА МАКЕДОНСКИ
СУПЕРБРЕНДОВИ с.2 ЕВРОКОНТРОЛ САКА ДА ГО ПРЕИМЕНУВА MAT
с.3 МЕСЕЧНА НОРМА ОД 3.200 ТОНИ КОНЦЕНТРАТ И 700 ТОНИ БАКАР с.6 „БУЧИМ” ПОВТОРНО РАБОТИ
с.3 ДО ПАРИ ПРЕКУ ПРЕЦИЗН ИНВЕСТИЦИСКИ ПЛАНОВИ
с.4 ФАРМЕРИТЕ ДО ГУША ВО МИНУС
с.7 СТРАНСКИТЕ ИНВЕСТИТОРИ НАЈМНОГУ ПРОДАВААТ НА БЕРЗАТА
ВЕСТ
с.6 МАТ ЌЕ ОТПУШТИ 70 РАБОТНИЦИ
с.8 ИНВЕСТИТОРИТЕ СЕ ОСЛОБОДУВАА ОД АКЦИИТЕ
с.9 ОБВРЗНМЦМТЕ ОД СЕДМАТА ЕМИСИЈА -НАЈТРГУВАНИ с.6 СВЕДМИЛК ПРОДАДЕНА НА “ФЕНИКС ЕНЕРЏИ”
с.10 ВО СОФМЈА ПАД, А ВО БУКУРЕШТ, ЗАГРЕБ И ЉУБЉАНА ПОРАСТ с.10 БЕРЗИТЕ ПАЃААТ ПОРАДИ НЕЈАСНИОТ ПЛАН НА ОБАМА
с.12 ДОЛАРОТ И ЈЕНОТ ДОБИЈА НА ВРЕДНОСТ
НОВА МАКЕДОНИЈА
с.8 MAT: ГРЦИЈА НЕ ПРИТИСКА ДА ГО СМЕНИМЕ ИМЕТО
УТРИНСКИ ВЕСНИК с.9 „СЛАВИЈА” СТАНА ПРВ СЛУЧАЈ НА ПОНИШТЕНА ПРИВАТИЗАЦИЈА
с.5 MAT ТВРДИ ДЕКА Е ПОД ПРИТИСОК ДА ГО СМЕНИ ИМЕТО с.9 МАКЕДОНСКИТЕ КОМПАНИИ НЕ ЗНААТ КАКО ДО КРЕДИТ
с.8 ФИРМИТЕ САКААТ, АМА НЕ ЗНААТ КАКО ДА ДОЈДАТ ДО КРЕДИТ с.9 РУДНИКОТ „БУЧИМ” ПОВТОРНО РАБОТИ
с.8 „СВЕДМИЛК”, КОНЕЧНО, ДОБИ НОВ ГАЗДА
ШПИЦ
с.9 „БУЧИМ” ВО ПРОИЗВОДСТВО СО ПОЛН КАПАЦИТЕТ
с.8 РУДАРИТЕ СЕ ВРАТИЈА НА РАБОТА ВО БУЧИМ
с.9 НАФТАТА ПОСКАПЕ НА БЕРЗИТЕ с.8 МЛЕКОПРОИЗВОДИТЕЛИТЕ ЌЕ СИ ГИ ДОБИЈАТ ПАРИТЕ
ВЕЧЕР с.8 ПОНИШТЕНА ПРИВАТИЗАЦИЈАТА HA СЛАВИЈА
 Data 16. 2. 2009
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
Американско-израелската компанија
Феникс енерџи и официјално стана нов газда на
шведската млекарница. Процесот на преземање
успешно е завршен вчера, откако новиот газда
ги откупи акциите на досегашниот акционер
МиА Бевериџ, кој конечно го потпиша договорот
за продажба на своите 37 отсто акции. -Co ова
комплетирање на акционерската структура
Феникс енерџи стана стопроцентен сопственик
на млекарницата, соопшти вчера директорот на
бордот, Моше Баум. Во соопштението до
јавноста, кое го пренесуваат денешните
весници, сите документи се веќе заверени на
нотар, а во тек е процедурата на
примопредавањето и впишувањето во
Централниот регистар, по што ќе почне
исполнување на обврската на новиот газда
спрема доверителите. Новите сопственици
информираат дека Сведмилк ќе ја продолжи
соработката со банките, што значи ќе се
изнајдат средства за исплата на долговите на
млекарницата. Приоритет е исплата на долгот
спрема фармерите, кои добиле ветување дека
исплатата на парите за предаденото млеко во
изминатите седум месеци ќе започне в
понеделник, a ќе заврши кон крајот на овој
месец.
Податоците од Државниот завод за
статистика покажуваат дека годинава стартува
со стапка на инфлација од 1,7 отсто. Дека има
раст на животните трошоци покажува и
податокот, според кој вредноста на
потрошувачката кошница за исхрана и пијалаци
за едно четиричлено домаќинство за јануари
2009 година, изнесувала 12.824 денари и во
однос на истиот месец минатата година е
поскапа речиси за 800 денари. Падот на
инфлацијата во јануари најмногу се должи на
високата споредбена основа со јануари
минатата година, кога инфлацијата почна да
расте и достигна 8,7 отсто. Покрај трошоците за
живеење, и цените на мало во јануари во
споредба со ланскиот јануари биле повисоки за
0,7 отсто. Индексот, пак, на трошоците за
живеење минатиот месец, во споредба со
broj 61
декември 2008, бил понизок за 0,6 отсто, а
индексот на цените на мало за 0,9 отсто.
Македонски телеком, и покрај кризата, за
наредните три години најавува инвестиции од
над 90 милиони евра. Тие во најголем дел ќе
бидат за проектот оптички кабел до секој дом,
за надградба на мрежата, за помошни мрежи и
за други активности. -Поставувањето оптички
кабел во домовите ќе се реализира постепено, а
доставувачот треба да биде избран преку
тендер што го спроведува Дојче телеком,
информира главниот извршен директор на
компанијата, Николај Бејкерс. Инвестиции во
приближно ист износ може да се очекуваат и од
Т-мобиле Македонија, но одлуката е во
процедура. Што се однесува до дивидендата за
годинава, Бејкерс очекува едногласен договор
со сите акционери, а за висината ќе се одлучува
на акционерското собрание, кое треба да се
одржи најдоцна до крајот на јуни. Инаку, лани
телекомот забележал намалување на
корисниците во фиксната телефонија, но
истовремено и раст на побарувачката на АДСЛ-
услугата, за која има приближно110.000
корисници. Постои интересирање и за новата
услуга 3 Макс (Интернет, телевизија и
телефонија), за која само во првата недела од
воведувањето пристигнале над 8.000 барања.
Граѓаните на Македонија се задолжени со
една милијарда и 72 милиони евра кредити,
велат податоците за Народна банка за минатата
година, кои се пренесени во печатените
медиуми. Тоа значи дека во просек секој
вработен во Македонија им должи на банките
по 1.788 евра или неговиот долг е седум
просечни плати. Ако, пак, се анализира колку
изнесува долгот распореден на секој граѓанин,
без разлика дали е тој бебе, невработен или
работник, сите сме задолжени со по 500 евра.
Но, ова е само основниот долг, а ако на тоа се
додадат камати од околу 12 проценти на
годишно ниво, тогаш долгот на граѓаните е
поголем и ја надминува сумата од 1,2 милијарда
евра. Споредено со другите земји во регионов,
Македонците со седум просечни нето - плати по
берзНИК
21
13.02.2009 g. ПЕТОК
вработен се позадолжени од вработените во
Србија кои должат по пет плати, a нивниот долг
е многу помал од тој на Црногорците, кои
однапред потрошиле дури 14 плати или од
Хрватите кои се задолжил со по 12,4 плати.
Покрај глобалната криза, во Македонија закана
за отплата на кредитите е и реформата бруто-
плата, со која половина држава остана без
плата, а многумина од тие што ја добија, зедоа
помалку пари. Граѓаните што се задолжија со
кредити, стравуваат дека ќе се соочат со висока
затезна камата.
Со реформата бруто плати, најмногу
ќе бидат погодени земјоделците, занаетчиите,
изработувачите на ракотворби, таксистите и
другите трговци-поединци, бидејќи плаќаат
придонеси на двојно поголема сума отколку
сопствениците на шпедитерски фирми,
фабрики, рудници, нафтени компании. Се
работи за најмалку 50.000 луѓе што се
занимаваат со нискодоходовни дејности, кои,
незадоволни од таквата ситуација, се
закануваат дека ќе се откажат од регистрација
на фирми во нивните дејности и ќе работат на
црно, бидејќи не можат да го издржат
финансискиот товар.
He може да се најде излез за децениските
стечаи во државава, пишува Време. Според
податоците од Министерството за економија, од
351 фирма кои се уште се наоѓаат во стечај,
досега се завршени 234 стечаи, а, во просек,
стечајната постапка траела по две години. Има
и екстремни случаи, како на пример со
штедилницата ТАТ, каде што стечајната
постапка траела 4.150 дена, а има и 38 фирми,
каде што стечајот почнал уште од 1989 година,
во времето на Анте Марковиќ, а постапката
нема шанси да заврши, велат од одделението за
стечај во Министерството за економија. Според
ова министерство, главниот проблем за
нерешениот стечај се нерасчистените
имотноправни односи, односно да се извади
имотно - правен лист, кој ќе ја докажува
сопственоста на земјиштето на која се наоѓаат
објектите на фирмата.

2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI

1. ЕЛЕКОМ ЌЕ ИНВЕСТИРА 90 МЛН. ЕВРА ЗА ТРИ ГОДИНИ (*****)
2. СЕ ЗАКАНУВА ДЕФЛАЦИЈА (***)

ДНЕВНИК с.7 ПРОТЕСТ ПРЕД ВЛАДА

с.6 БРУТО-ПЛАТАТА ЌЕ ГИ УНИШТИ ЗЕМЈОДЕЛЦИТЕ И ЗАНАЕТЧИИТЕ с.7 ТЕЛЕКОМ И Т-МОБИЛЕ ЌЕ ИНВЕСТИРААТ 180 МИЛ. ЕВРА
с.6 СЕ ЗАКАНУВА ДЕФЛАЦИЈА
с.6 „Т-ХОУМ” ЌЕ ИНВЕСТИРА 90 МИЛИОНИ ЕВРА ВРЕМЕ
с.6 HE МОЖЕ ДА СЕ НАЈДЕ ИЗЛЕЗ ЗА ДЕЦЕНИСКИТЕ СТЕЧАИ

БИЗНИС с.6 „ГОРЕЊЕ” НА УДАР НА КРИЗАТА

с.3 ПРЕЧЕСТИТЕ КОНТРОЛИ ПО ГРАНИЦИТЕ -ДОПОЛНИТЕЛНА БАРИЕРА с.6 ВО ОПТИЧКИ КАБЛИ 90 МИЛИОНИ ЕВРА
с.3 ДОЛГОТ КОН ФАРМЕРИТЕ ЌЕ СЕ РАСЧИСТУВА ОД ПОНЕДЕЛНИК
с.4 ИНВЕСТИЦИИ ОД ОКОЛУ 180 МИЛМОНИ ЕВРА с.7 СЕКОЈ ВРАБОТЕН ДОЛЖИ ПО 1.800 ЕВРА
с.10 ВРЕДНОСТА НА ДОЛАРОТ ПРОДОЛЖУВА ДА ЈАКНЕ
с.11 ЦЕНАТА НА НАФТАТА ПОРАСНА НА 36 ДОЛАРИ ВЕСТ
с.13 ПРОМЕТОТ 9,5 МИЛИОНИ ДЕНАРИ ОД 130 ТРАНСАКЦИИ с.2 ИНФЛАЦИЈАТА ВО ЈАНУАРИ 1.7 ОТСТО

НОВА МАКЕДОНИЈА
УТРИНСКИ ВЕСНИК с.8 ТЕЛЕКОМОТ ЗА ТРИ ГОДИНИ ЌЕ ИНВЕСТИРА 90 МИЛИОНИ ЕВРА
с.8 СТЕЧАЈЦИТЕ ПАК ЌЕ ПРОТЕСТИРААТ с.8 „ФЕНИКС ЕНЕРЏИ” ГО ПРЕЗЕДЕ „СВЕДМИЛК”, ПАРИ ЗА ФАРМЕРИТЕ ОД
с.8 ГОДИНАВА СТАРТУВА СО СТАПКА НА ИНФЛАЦИЈА ОД 1,7 ОТСТО ПОНЕДЕЛНИК
с.9 ФЕНИКС ЕНЕРЏИ И ОФИЦИЈАЛНО НОВ ГАЗДА НА СВЕДМИЛК
с.9 ТЕЛЕКОМ ЌЕ ИНВЕСТИРА 90 МЛН. ЕВРА ЗА ТРИ ГОДИНИ
ШПИЦ
с.5 ПЛАТИТЕ ГО ДУПЧАТ БУЏЕТОТ
ВЕЧЕР с.5 ПРОТЕСТ НА СТЕЧАЈЦИТЕ
с.7 СТРАНСКОТО НЕ Е ПОСЛАТКО - КУПУВАЈТЕ МАКЕДОНСКИ ПРОИЗВОДИ
22 берзНИК broj 61
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 16. 2. 2009

1. KRATOK PREGLED NA NASTANI
Вредноста на девизните резерви од 1,5
милијарда евра во оваа година ќе се намали
од 10 до 30 отсто поради обезвреднувањето
на државните обврзници на големите
економски сили. Народна банка на
Македонија дури 74 отсто од девизните
резерви ги инвестира во државни обврзници
на САД, Германија, Велика Британија и други
земји. Според едни аналитичари, пишува
денешен Дневник, НБМ се коцка со
девизните резерви и ризикува да изгуби
стотина милиони евра од нив бидејќи ги чува
во државни обврзници, a се очекува да паѓа
нивната вредност. Други сметаат дека и
покрај тоа, централната банка води
правилна политика, бидејќи државните
обврзници се најсигурен инструмент за
чување на резервите. Економскиот
аналитичар Сем Вакнин, го повикува
гувернерот Петар Гошев итно да се ослободи
од државните обврзници и да ги префрли
девизните резерви во кеш. Според Мирољуб
Шукаров, професор на Универзитетот на
Југоисточна Европа, кога се одлучува каде
ќе ги чуваат резервите, државата мора да се
раководи од принципот на сигурност, а не
профитабилност.- Доминантни инструменти
оваа година ќе бидат државните хартии од
вредност издадени од владите од еврозоната
и САД, кои пред се ги задоволуваат
принципите на сигурност и ликвидност, а
истовремено обезбедуваат одредено
оптимално ниво на принос, велат во
кабинетот на гувернерот Гошев.
Бизнисот бара нови мерки за спас
од кризата, еднакви за сите фирми, кои ќе
бидат поддржани со ребаланс на буџетот, кој
пак треба да се направи веднаш по изборите,
информира Утрински весник. Сојузот на
стопански комори има закажано нова средба
со Владата, на која ќе се побара донесување
нов сет-мерки за придвижување на
домашната економија, која сега стагнира. На
бизнисмените во моментов најважно им е
како да се вратат парите во стопанството.
Сметаат дека недостасува свеж капитал за
приватниот сектор и дека мора
финансиските текови да бидат насочени
токму кон нив. Покрај рестриктивната
политика што ја водат банките, поради
затегнатата монетарна политика, и Владата
со високите камати на државните хартии од
вредност зајмува пари од банките, поради
што снемува пари за бизнисот.
Финансиската криза се чувствува и
кај лизингот. Конкретно пазарот на
продажба на автомобили во јануари беше
комплетно мртов -50 проценти од она што
беше просечно во 2008 година. Меѓутоа,
чувствуваме дека сепак работите ќе се
стабилизираат. Конечно и во време на
рецесија треба да функционираме и како
бизнис и како поединци, така што влијание
има, тоа е неспорно. Меѓутоа, има и еден
друг момент, еден друг правец којшто сега се
случува- банките ги намалуваат своите
активности, па сега имаме прилив на еден
вид на клиенти коишто досега биле упатени
на банките, а сега доаѓаат кај нас. -вели
Маја Лапе, прв човек на НЛБ Лизинг, членка
на НЛБ групацијата, во интервјуто за
денешен Вечер.
Федерацијата на фармерите не ги
изразува вистинските потреби на
земјоделците, обвинуваат дел од
земјоделските здруженија кои иницираа
формирање нова земјоделска асоцијација,
што официјално ќе профун-кционира од 21
февруари. Иницијатива за формирање вакво
тело повеле 15 земјоделски здруженија кои
не се задоволни од работата на
Федерацијата на фармерите. Новофор-
мираната Асоцијацијата, пишува Шпиц, се
обидува да го реши проблемот на
млекопроизводителите, кооперанти на
Сведмилк, кои, како што велат, се
најпогодени од целиот проблем. -Сведмилк
престана со откуп на млеко поради недостиг
07.02.2009 g. САБОТА
од амбалажа и многу е веројатно така да
продолжи до понеделник, соопштија вчера
од Федерацијата на фармери. Според нив, се
очекува млекарницата да потпише нов
договор со фирмата Тетра-пак. Од Сведмилк
пак, тврдат дека откупот на млекото не е
прекинат и најавуваат исплата на половина
од долгот кон фармерите до идната среда, a
на сите средства, над 3,5 милиони евра, до
крајот на месецот.
Прилепската пиварница инвестира
пет милиони евра сопствени средства во
опрема за одлежување на пивото и
матурација, односно цилиндричноконкусни
танкови, со придружна арматура и софтвер
со кои се подобрува технолошкиот процес за
производство на пивото. Co ова инвестиција
пиварницата ќе биде поконкурентна на
странските пазари. -Ова е една од
најголемите инвестиции во земјата и тоа во
услови на економска криза не само во
Македонија, туку и во светот. Инвестираме
затоа што сметаме дека треба да бидеме
поконкурентни и да го освојуваме пазарот со
производи што имаат врвен квалитет - вели
Сашо Самарџиоски, директор на
Прилепската пивар-ница. Истовремено,
Пиварницата бара пивото да добие третман
на прехранбен производ и да нема
временски лимитирана продажба на пивото,
кое во една Германија, земја на пивото, не
само што не се смета за алкохолен пијалак
туку има бенефицирана даночна стапка.
Нова промоција од при-пејд бонус-
програмата со многу поволности за
корисниците, од денеска воведува
Космофон. Сите корисници ќе имаат бонус од
250 до 1.000 денари секој месец, кој може да
биде искористен за разговори и СМС пораки
кон сите мрежи, плус за 3-Г видео повици и
сурфање на Интернет. Висината на бонусот
зависи од должината на периодот на
користење на при-пејд услугите на
Космофон.

2. TOP VESTI - RELEVANTNOST PO BROJ NA OBJAVI

1. ПРИЛЕПСКА ПИВАРНИЦА СО ИНВЕСТИЦИЈА ОД 5 МИЛИОНИ ЕВРА (*****)
2. ФАРМЕРИТЕ СЕ РАЗЕДИНУВААТ И ФОРМИРААТ НОВИ ФРАКЦИИ (***)

ДНЕВНИК
с.7 ДЕВИЗНИТЕ РЕЗЕРВИ КЕ СЕ НАМАЛАТ ЗА 300 МИЛИОНИ ЕВРА
с.7 БИЗНИСМЕНИТЕ ПЕСИМИСТИ
УТРИНСКИ ВЕСНИК
с.8 БИЗНИСОТ БАРА НОВИ МЕРКИ И ПАРИ СО РЕБАЛАНС НА
БУЏЕТОТ
с.8 НОВА ПРИ-ПЕЈД ПОНУДА
с.8 ФАРМЕРИТЕ СЕ РАЗЕДИНУВААТ И ФОРМИРААТ НОВИ ФРАКЦИИ
с.9 ПРИЛЕПСКА ПИВАРНИЦА СО ИНВЕСТИЦИЈА ОД 5 МИЛИОНИ ЕВРА
ВЕЧЕР
с.1 БРАЌАТА МИЛАДИНОВИ ИЗГУБИЈА КУЌА ВО ДТРУГА
с.2 ПОРАДИ НЕПОДМИРЕНИ ДОЛГОВИ КОН НЛБ ЛИЗИНГ БРАКАТА
МИЛАДИНОВИ ЈА ИЗГУБИЈА КУЌАТА ВО СТРУГА
с.6 СЕ КОМПЛИЦИРА ПРОДАЖБАТА ИА БЕРЗАТА?!
ВЕСТ
с.7 ПОЕВТИНИЈА СИРЕЊЕТО, КАШКАВАЛОТ И ЈОГУРТОТ
с.7 ЕВН САМА СИ ГИ КОНТРОЛИРА БРОИЛАТА
с.8 ПИВОТО ДА СЕ ПРОДАВА ДО 22 ЧАСОТ
с.13 БАРЕЛ НАФТА 34 ДОЛАРИ
НОВА МАКЕДОНИЈА
с.1 „АРГЕАДИ“ - МАКЕДОНСКА ВИНСКА ПРИКАЗНА
с.1 ПРИЛЕПСКА ПИВАРНИЦА ВЛОЖИ ПЕТ МИЛИОНИ ЕВРА ВО НОВА
ОПРЕМА
с.7 ПРИЛЕПСКА ПИВАРНИЦА ВЛОЖИ ПЕТ МИЛИОНИ ЕВРА ВО НОВА
ОПРЕМА
с.9 „АРГЕАДИ“ МАКЕДОНСКА ВИНСКА ПРИКАЗНА

ВРЕМЕ
ШПИЦ
с.6 МЛЕКОТО ЈА ПРЕЛЕА ЧАШАТА
с.7 НЕПОВОЛНА ТРГОВИЈАТА НА МАЛО
с.7 ДА СЕ ПРОДОЛЖИ ВРЕМЕТО ЗА ПРОДАЖБА НА ПИВО
с.7 ПОНИСКИТЕ ЦЕНИ НЕ СЕ ЗА РАДУВАЊЕ с.8 МАКИТЕ НА МЛЕКАРИТЕ ПРИ КРАЈ
 Data 29.12.2008 broj 55
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
1. KRATOK PREGLED NA NASTANI VO NEDELNICITE
ГЛОБУС
С.16 КРИЗАТА ГИ ИЗЕДЕ ВЛАДИНИТЕ МЕРКИ
Во Македонија глобалната криза официјално се третираше најнапред
како нешто што се случува зад седум мориња и планини. Како во бајките.
Потоа, со големо задоцнување, Владата донесе некои мерки на кои
стопанствениците од ССК, што имаат третман на „владини миленичиња”,
како да им аплаудираа онака млакичко, додека постариот коморски
претставник на стопанството бараше нивна корекција или допол-
нување. Можеше да се заклучи дека мерките се донесени колку да се
донесат, бидејќи тие не ги спречија првите знаци на рецесијата
затворање погони, па цели гранки, невработеност, намален извоз...
С.32 СПАС ИЛИ УВЕРТИРА ВО НОВО РАЗОЧАРУВАЊЕ?
Неславно заврши „новото поглавје во млечната историја на Македонија”
и инвестицијата на која „и Шведска можеше да биде горда”. Резилот
пукна, а за причините можеби допрва ќе се разговара. Во секој случај, по
изборите, наспроти кои на власта никако не и требаа нервози, блокирани
патишта обелени од истуреното млеко и незадоволни фармери, на кои им
згорчеа прекопираните рекламни пораки - „шведско, а наше”.
МАКЕДОНСКО СОНЦЕ
С.34 БАНКАРИТЕ JА ВРАЌААТ ДОВЕРБАТА HA ГРАЃА-НИТЕ!?
По падот на вкупните депозити во банките, во минатите два месеца,
конечно се забележа минимален пораст од 0,5 проценти. Ова
зголемување се должи на порастот на штедните влогови на граѓаните. Од
податоците на Народна банка може да се забележи дека во декември
минатата година девизното штедење се зголемило за сметка на
денарското за 3,8 отсто во споредба со претходниот месец.
С.35 РЖ “ИНСТИТУТ” ОЧЕКУВА ЗАЖИВУВАЊЕ НА ПРОИЗВОДСТВОТО
По целосниот застој на производството во изминатите месеци, како
резултат на финансиската криза и застојот на испорака на гас, од РЖ
“Институт” очекуваат во февруари повторно заживување на
производството.
ФОРУМ
С.15 МНОГУ ЕВРА ЗА МАЛКУ ПАРИ
Според податоци на некогашната Агенција за приватизација, преку која
државата продаде околу 2.000 претпријатија, беа собрани смешни 2,4
милијарди евра. Денес богатството е концентрирано во тесен круг луѓе
олигарси, нови богаташи. Општопознато е geка поголемиот дел од нив го
стекнале богатството на нелегален начин. Тоа се луѓе кои имаат пристап
дo државните ресурси, луѓе во политиката или блиски дo политичарите.
Иако е јавна тајна, дo денес се уште никој не одговарал за исчезнувањето
на државниот капитал.
С.28 ЗА СПРАВУВАЊЕ СО КРИЗАТА Е ПОТРЕБНА МУД-РА ЈАВНА
ПОТРОШУВАЧКА
Интервју: Репник Маркус, директор нa Светска бан-ка за Македонија
Како Владата ќе ги троши буџетските суедства наменети за јаениот
сектор е една од шјважните работи на кои треба да се внимава, за да се
справиме полесно со кризата, вели првиот чоеек на Светска банка за
Македонија. Во неговото прво интервју за Форум, разѓоваравме и за
енергетската стабилност, прогнозите за годинешниов економски раст,
шчините за справување со глобалната криза.
С.32 ФЕВРУАРИ НЕ ВЕТУВА МНОГУ
За разлика од европските и американските индекси кои значајно
пораснаа во последните два-три дена од минатата недела поттикнати од
преговорите за планот за стимулации на американската економија, маке-
донските берзански индекси забележаа надолни дви-жења проследени со
многу мали количини истргувани акции
С.33 ОД ДНЕВНИКОТ НА ЕДЕН ИНВЕСТИТОР
Да не заборавиме, во ова време чувствата треба да се затворат ео некој
далечен плакар кој не треба да се отвора уште некое време, вклучително
и радоста при евентуален раст на избраните акции која треба да биде
заменета со внимателност и подготвеност за продажба при првите лоши
вести или позначајна добивка. Како што искоментира некој на СНБС,
прва жртва на оваа криза е старото добро правило “купи и чувај”
С.35 КАДЕ ОДИ ИНДУСТРИЈАТА ЗА ХАРТИИ ОД ВРЕД-НОСТ?
Комисијата за хартии од вредност покажа досле-дност и истрајност во
берзНИК
23
OD 09.02 DO 14.02.2009 g. PONEDELNIK-SABOTA
својот однос кон брокерските куќи, фондовите, но и спрема берзата.
Аршините се исти за сите и секој што греши добива парична казна, но и
суспензија. За разлика од претходниот менаџмент на таа институција,
овој сос-тав покажа нула толеран-ција кон оние што грешат. Може-би е
и единствен институт во земјава со нула толеранција за оние што грешат,
што е за поздравување.
С.37 ШАНСА ЗА МАКЕДОНСКИТЕ КОМПАНИИ
Семејните бизниси се најстарата и најприсутна форма на деловно
организирање во светот. Во Голем број земји семејните бизниси
претставуваат повеќе од 70 отсто од вкупните бизниси и имаат сериозна
улога во развојот на економијата и вработувањето на работ-ната сила.
КАПИТАЛ
С.10 САМО СО СУБВЕНЦИИ И ПРИВИЛЕГИИ СЕ ПРИДОБИВААТ
ИНВЕСТИТОРИТЕ
Bo услови на глобално економска криза-земјите прават се за да
привлечат странски инвестиции, но уште повеќе за да ги задржат тие што
веќе ги имаат. Владите најчесто им даваат одредени привилегии
(даночни, царински) на инвеститорите или пак финансиски ги помагаат
со директни субвенции од буџетот. Оваа практика воопшто не е
непозната во светот. Тргнувајќи од искуството на другите земји, почна да
се применува и во Македонија.
С.22 КОЈ ДОБИВА, А КОЈ ГУБИ ОД ЕКОНОМСКАТА КРИЗА
Кој ќе преживее, ќе раскажува-можеби токму сега за време на големата
економска криза што го тресе светот, овие зборови ќе бидат посоодветни
од кога и да било. Секој ден слушаме за илјадници отпуштени работници,
компании банкротираат додека трепнеш, државите смислуваат планови
за спас на своите економии, па се прашуваме има ли некој што од оваа
битка ќе излезе само со гребнатинки? Обично, во секоја криза полесно
преживуваат секторите кои нудат производи и услуги со нееластична
поба-рувачка. Експертите кои ги консултиравме велат дека како во
светот, така и во Македонија, главно пре-хранбената и фармацевтската
индустрија, полесно ќе поминат во оваа криза, бидејќи луѓето секако
мора да се хранат, а болните мора да земаат лекови.
С.36 САМО ДРЖАВАТА МОЖЕ ДА ЈА СПАСИ ЕКОНОМИ-ЈАТА!
Македонските економски експерти сметаат дека македонската економија
е соочена пред тешки предизвици. Кризата многу брзо ќе ги натера
македонските политичари да носат тешки одлуки и по којзнае кој пат да
избираат помеѓу стаоилноста и економскиот раст. Иако Македонија не е
виновна за кризата, однесувањето “ништо не зависи од нас” и
непреземањето ништо може да биде најпогубната опција за Македонија.
Затоа економските експерти ја повикаа Владата да изготви неколку
сценарија и соодветни мерки за излез од кризата.
С.42 ПОЕВТИНУВААТ КРЕДИТИТЕ HA МБПР
Падот на индустриското производство кон крајот на минатата година ја
натера Владата до бара начини за до им помогне на фирмите. За таа цел,
сега повторно се актуелизира реформата на Македонската банка за
поддршка на развојот (МБПР), која се одолговлекува една година.
Минатата недела Владата најави законски измени со кои ќе може да ги
субвенционира каматите на кредитите од МБПР со цел тие да не бидат
повисоки од 6%. Владата ќе покрива и една третина од износот на
гаранциите кои МБПР им ги дава на компаниите за обезбедување кредит
од деловните банки.
С.63 CO COSMOFON BO CBЕТOT HA 3G ТЕХНОЛОГИЈАТА
Oд август минатата година COSMOFON, како победник на тендерот
распишан од Агенцијата за електронски комуникации со понудена сума
од над 10 милиони евра, за прв пат на пазарот на телекомуникации во
земјава почна да нуди 3G услуги. Во рекордно време COSMOFON
обезбеди поголема покриеност отколку што беше предвидено во
тендерот, односно од предвидените 50% покриеност за првата година
COSMOFON ја обезбедува услугата заповеќе 60% од населението.
С.68 КОМУНИКАЦИЈА ПРИЛАГОДЕНА НА СЕЧИЈ ВКУС
Никола Љушев - главен извршен директор на Вип оператор
Вип оператор со своите атрактивни понуди го раздвижи пазарот на
мобилната телефонија во земјата. Истовремено дизајниравме услуги
според специфичните потребите на различни целни групи. Кај нас
најповолна понуда ќе добијат и тинејџерите и бизнис-корисниците.
24 берзНИК broj 55
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
Data 29.12.2008

НЕДЕЛАТА ЈА ОДБЕЛЕЖАА...
ГРУЕВСКИ ВО МИНХЕН ГИНТЕР ГЛОСЕР:

–Европа може да се Визна либерализација, можно и

комплетира, ако има
политичка волја
-Сега постои можност да се комплетира Европа
доколку има политичка волја за да се преземат тие
чекори. Вака премиерот Никола Груевски, кој
учествуваше на 45. Минхенска безбедносна
конференција во своето обраќање ги повика
присутните да покажат политичка волја за да ги
преземат последните чекори за интеграција на
целиот балкански регион во Европа и евроатланските
институции.
- Постои силна струја против проширувањето на
НАТО и ЕУ. Апелирам до лидерите кои ги носат
политичките одлуки да манифестираат поголема
отвореност кон понатамошна интеграција. Дали тоа
ќе дојде со одредена цена? Дали тоа ќе биде тешко?
Без сомнение, одговорот на двете прашања е ‘да‘.
Сепак, постои ли цена за постигнување на мирот,
стабилноста и проширувањето на демократските
вредности? За комплетирањето на Европа?, истакна
премиерот Груевски во обраќањето на панел
дискусиајта насловена, Управување со
нестабилноста: Транскавкаскикот регион и Западниот
Балкан.
Според него безбедноста и стабилноста на Западниот
Балкан јасно и неспорно лежат во НАТО и ЕУ и смета
дека како што регионот на Западниот Балкан
излегува од пост-конфликтната фаза на патот кон
одржлив развој, европската и евро-атлантската
интеграција се повеќе се сметаат за фактор кој ги
поврзува страните кои споделуваат заедничка цел.
до крајот на годинава?
Македонија има одлична шанса да се
интегрира во НАТО и Европската
унија, како и да добие визна
либерализација до крајот на годинава,
но за да се случи тоа од посебно
значење ќе биде на кој начин ќе се
организираат претстојните избори,
изјави во Берлин државниот министер
во Министерството за надворешни
работи на Сојузна Република
Германија Гинтер Глосер по средбата
со македонскиот вицепремиер
задолжен за европски прашања Ивица
Боцевски.
Глосер потенцира дека Германија
смета оти сите земји од Западен
Балкан имаат шанси да се интегрираат
во НАТО и ЕУ, но нагласи дека
одлучувачки за тоа ќе бидат
критериумите кои ги имаат исполнето.
- Организирањето демократски и фер
избори и целосната политичка
атмосфера во Македонија ќе дојде
како добра порака од земјата до
Европа, рече Глосер, посочувајќи дека
се свесни оти визната либерализација
е од посебна важност за Република
Македонија.
Тој нагласи дека Македонија има
направено голем напредок во врска со
визната либерализација и доколку,
како што кажа, нема проблеми со
изборите реално е да се очекува до
крајот на годинава да биде симната
визната бариера за македонските
граѓани.
- Апелираме што побрзо да се
најде решение за проблемот со името
обострано меѓу Македонија и Грција
под чадорот на ОН, бидејќи тоа има
одлучувачко значење, истакна Глосер.
Вицепремиерот Боцевски посочи дека
на средбите во Берлин темелно ги
запознал германските соговорници за
приоритетите на македонското
европско интегрирање во 2009
година.
- Пред се ги избрифирав за
организирањето фер и демократски
избори, процесот на визна
либерализација и акредитацијата за
користењето на ИПА фондовите, рече
Боцевски истакнувајќи дека
претставува чест да се слушне дека
Македонија може да смета на
германската поддршка за нејзиниот
евроинтегративен процес, како и
потврдата за европската перспектива
на Западен Балкан.

БОЦЕВСКИ:

Германија е силен поддржувач

на македонската европска интеграција
Македонско-германските односи
се извонредни, меѓутоа се уште има
простор за нивна надградба. Македонија во
Германија гледа силен поддржувач за
нејзиниот евроинтегративен процес, изјави
вицепремиерот задолжен за еропски
прашања Ивица Боцевски по
минатонеделната средба во Берлин со
директорот на Штабот за планирање во
германското МНР Маркус Едерер.
- На сите мои средби во Бундестагот, во
Министерството за надворешни работи на
Германија, како и во другите германски
институции фокусот ќе биде на политичките
прашања врзани со македонската европска
интеграција, односно ќе се зборува за
подготовките за изборите, визна
либерализација и за претсојната
акредитација за ИПА програмата, рече
Боцевски.
Тој посочи дека Македонија во Германија
секогаш имала силен поддржувач и оти се
надева дека тоа ќе продолжи и во иднина.
- Посетата на Берлин е клучна зашто
Берлин претствува еден од центрите на
Европската унија и европската интеграција,
а македонската европска приказна е
апсолутно невозможна без германскиот дел
во неа, истакна македонскиот вицепремиер.
Прашан дали добил потврда за
германската поддршка на македонските
напори за интеграција во ЕУ, Боцевски рече
дека Германија е сериозна држава која има
конзистентна поддршка за македонските
перспективи за европска интеграција. Тој
истакна дека од германска страна на
средбите било нагласено дека дека
претстојните претседателски и локални
избори во Македонија треба да бидат
целосно мирни и демократски.
- Го слушнавме она што и ние сами го
тврдиме дека изборите се преголем влог
за македонската иднина за да дозволиме
било што да застане меѓу Република
Македонија и европската интеграција,
вклучително и претстојните избори,
нагласи Боцевски.
Одговарајќи на новинарско прашање
дали изборите се клучот за визната
либерализација и добивањето датум за
преговори, вицепремиерот задолжен за
европски прашања рече дека визната
либерализација се темели на
критериумите и на исполнувањето на
патоказите, а тука како што посочи,
Република Македонија има чисто досие.
- Со спроведени чисти, фер и
демократски избори се отвора едно ново
поглавје и нова можност за македонските
европски интеграции и ние имаме намера
да ја искористиме таа можност, рече
Боцевски.
Во врска со добивањето датум за почеток
на преговорите за членство во ЕУ,
вицепремиерот Боцевски истакна дека е
неблагодарно предвреме да се даваат
прогнози.
- Во моментов постои еден
субјективен фактор кој што е вон наша
контрола, а тоа е позицијата на нашиот
јужен сосед, поради што сметам дека е
неблагодарно да се даваат прогнози за
добивањето датум за почеток на
преговори со ЕУ, истакна Боцевски.
Вицепремиерот задолжен за европски
прашања Ивица Боцевски при дводневна
работна посета на Германија во зградата
на Бундестагот во Берлин разговараше со
претседателите на Комисијата за
надворешни работи и на Работната група
на пратеничката група на ЦДУ/ЦСУ за ЕУ
во германскиот Бундестаг, Рупрехт
Поленц и Михаел Штибген.
На средбите беше потврдена
германската поддршка на македонските
напори за добивање полноправно
членство во Европската унија и за
ослободување на македонските граѓани
од визниот режим во Унијата.
Data 16. 2. 2009 broj 61
BERZANSKI PREGLEDNIK NA NASTANI VO PE^ATENI MEDIUMI
берзНИК
25
NEDELEN PREGLED NA MAKEDONSKA BERZA
za period od 09.01. - 13.02. 2009 godina

VKUPEN PROMET NA MAKEDONSKATA

BERZA AD SKOPJE U^ESTVO NA ODDELNI PAZARNI
SEGMENTI VO VKUPNIOT PROMET

PREGLED ZA NAJTRGUVANI AKCII NA OFICIJALEN PAZAR

10 NAJTRGUVANI HARTII OD VREDNOST

NA OFICIJALEN PAZAR
26 берзНИК broj 61
OFICIJALEN PAZAR ZA PERIOD OD 09.02. D0 13.02. 2009
Data 16. 2. 2009