TOROQ FIL-KALKARA

KUNSILL LOKALI KALKARA

Kontenut
Pjazza l-Arisqof Goni ............................................................................................................................. 3 Triq John Patist Borda: Ship Chandler ...................................................................................................... 4 Triq Sir Agostino Portelli .......................................................................................................................... 5 Triq Luii Pisani ....................................................................................................................................... 6 Triq Giovanni Ricasoli .............................................................................................................................. 7 Triq is-Salvatur ........................................................................................................................................ 8 Triq Santu Rokku ..................................................................................................................................... 9 Triq Rnella ............................................................................................................................................. 10 Triq il-bit mill-Ajru ............................................................................................................................... 11 Triq il-Konvoj ta Santa Marija................................................................................................................ 12 Triq Bighi u Triq l-Isptar Navali ............................................................................................................... 13 Triq Antonio Falzon ............................................................................................................................... 14 Triq il-Kapuini ..................................................................................................................................... 15 Triq Patri Mattew Sultana...................................................................................................................... 16 Triq Santa Liberata ................................................................................................................................ 17 Triq il-Missjoni Taljana ........................................................................................................................... 18 Triq is-Sienja .......................................................................................................................................... 19 Triq is-Sibi.............................................................................................................................................. 20 Triq il-ir ............................................................................................................................................... 21 Triq Wied Gammieq ............................................................................................................................ 22 Triq Sir Charles Van Straubenzee ........................................................................................................... 23 Triq de Robles ....................................................................................................................................... 24 Patri Wistin Born OP .............................................................................................................................. 25

Pjazza l-Arisqof Goni

Pjazza l-Arisqof Goni li tinsab qudiem l-knisja parrokkjali ta San uzepp. Tfakkarna fdan l-Arisqof li twieled il-Birgu fit-13 ta Mejju tal-1885 u li gadda hafna mit-tfulija tiegu fil-Kalkara. Kien iobb afna dan il-post imwennes bil-baar. Meta fl-aar gwerra iarfet il-knisja parrokkjali adem u rsista afna biex isib post alternattiv gallbini tagha u minn hawn u minn hemm irnexxielu jieu bia art magrufa bala Tal-Gaieli u fit-13 ta Ottubru tal-1946 hu stess poa l-ewwel ebla ta din il-knisja. areg minn butu afna flus gall-bini tagha u matul i-mien li damet tinbena ar ix-xogol kemm-il darba. Kien jum ta fer kbir meta fis-7 ta Settembru tal-1952 tbierket din il-knisja. Fiha nsibu kwadru u monument tal-bronz bala apprezzament tal-idma li wettaq dan l-Arisqof biex inbniet il-knisja Parrokkjali dida.

Triq John Patist Borda: Ship Chandler

Twieled il-Kalkara fis-sena 1843 minn uzeppi u Vinenza nee Gaui. adem bhala ships chandler fejn kien jissupplixxi provijoni ta ikel u xorb lill-Flotta Navali Inglia. Kellu konnessjoni mal-Familja Rjali Inglia fiz-zmien meta ir-Re org V kien gadu Prinep, u wara sar irRe ta l-Ingilterra. Kien beneffatur mal-Poplu Kalkari, u gen afna lill-kommunita Kalkaria. Miet fis-sena 1917 fl-eta ta 74.

Triq Sir Agostino Portelli

Sir Agostino Portelli kien mill-Belt Valletta ida meta qam l-irvell tal-Maltin kontra l-Franii, alla l-Belt u bena Villa mill-isba fix-Xatt tal-Kalkara. Din hija Villa kbira u sabia li gadha wieqfa sa llum imsemmija Villa Portelli. Dan il-Malti kien strumentali biex fl-1838, l-Inglii ma jibandawx ir-Royal Malta Fencible li kien reiment Malti li fi kien hemm bosta Maltin. Sir Agostino kien mijub afna mill-awtoritajiet Inglii u galhekk it-talba tiegu iet mismuga. Fl-1849 il-Gvernatur atru membru tal-Kunsill tal-Gvern u president tal-kamra tal-Kummer. Aktar tard onoraw bala kavallieri ta l-Ordni ta San Mikiel u San org. Sir Agostino kien bniedem ta intellienza kbira u responsabbli u galhekk fl-1851 inatar Vici President tal-Malta Liberty and Scientific Institute. Meta miet, fl-1863, Malta sellmitlu bala wieed mill-akbar benefatturi tal-poplu tagha.

Triq Luii Pisani

Luii Pisani twieled il-Birgu fl-1860 u meta kellu seba snin tilef il-missieru fil-gwaj tal-pesta meta din ilmarda qerrieda laqtet il-gzejjer tagna fl-1813. Trabba ma ziju li kien ukoll tabib u qassis fl-istess in. Il-Malti jgid Bin is-senga gandu nofsha u dan il-qawl japplika wkoll gal Luii gax minn kunitu wera mabba spejali lejn il-mediina u lejn il-kura tal-marid. Studja dan is-suett fl-Universita ta Malta, meta kellu biss goxrin sena u iggradwa bala tabib. Ftit wara l-pesta reget laqtet lil Malta u tTabib Luii Pisani, fil-erqa li kellu li jfejjaq lil impestati, iappas bdin il-marda u kien fqagda kritika ida bxorti tajba tabib Ingli, John Liddell, li kien mas-servizz, ikkura u fejqu. L-awtoritajiet Inglii garfu fi tabib professjonali u bvokazzjoni kbira u galhekk atru tabib kirurgu prinipali fl-sptar ivili tGawdex, u dam fdin il-kariga mill-1839 sal-1850.

Fil-dax-il sena li dam fdin il-kariga wera kemm kien kapai u galhekk fl-1850 abu Malta bl-istess responsabiltajiet fl-sptar ivili u dam fdin il-karia sal-1865. Kien ukoll professor fl-Universita u kirurgu magruf afna fil-kontinent. Miet infettat mit-tifojde. Kien it-Tabib Luii Pisani, li fl-1823 biddel Villa Bighi fil-Kalkara fi sptar gall-vittmi tal-pesta u gal din ir-rauni issemmiet din it-triq galih fil-Kalkara, li mal-bust tiegu fil-onna tal-Mall, huma l-aqwa rikkonoxximent ta Malta lejn dan it-tabib tas-seklu tmintax.

Triq Giovanni Ricasoli

Triq iovanni Ricasoli tfakkarna fdan il-kavallier li twieled fil-Belt ta Firenze fl-1602. adem afna biex ixejjen il-qawwa Torka minn madwar il-gejjer tagna. Ingaqad mal-Lingwa Taljana meta kellu 15-il sena u ie Malta fl-1630. Kien bniedem tal-baar u ma kienx jiba minnu anzi l-gaxqa tiegu kien li jieu sehem fil-battalji li jsiru fuqu. Fl-1641 gadda minn esperjenza kerha li kienet se tiswilu ajtu meta inqabad ftempesta qalila flinawi ta Capo Passero. Kellu battalji magrufa w li fihom wera kura kbir u bala garfien l-Ordni atru bala Balliju. Fl-1661, waqt li kien fuq it-tmun tat-tmexxija tal-bastiment Patrona intlaqat mill-Musulmani u hallewh kwazi mejjet. L-isem ta dan il-kavallier Taljan intrabat mal-Kalkara galiex fl-1670 ta goxrin elf skud biex inbniet ilfortizza famua li sa llum gadha magrufa gali u li tinsab fil-ponta tal-Kalkara. Ricasoli miet fil-5 ta unju tal-1673.

Triq is-Salvatur
Triq is-Salvatur tfakkarna wkoll fl-istess minijiet u wkoll fil-qawwa li bnew il-Kavallieri ta San wann filKalkara. Il-Forti Salvatur tinsab fin-naa tal-lemin meta wieed ikun dieel, illum permezz ta mina attrajenti, fdin il-lokalita u fit-triq li twassal gal dejn il-Kapuini. Dan il-forti inbena fl-1724 mill-Gran Mastru Manoel Anton Vilhena biex hekk it-trunieri w is-swar ta linawi jkunu kollha magquda. Gal mien twil biex wieed jidol il-Kalkara kien irid jgaddi minn wada mill-mini oriinal tal-Forti Salvatur. Meta l-Ordni alla Malta, il-post waqa fidejn l-Ingii u gamel mien riformatorju gas-subien li kienu jintbagtu hawn fuq ordni tal-Qorti. Galhekk dan ir-riformatorju gamel mien magruf bala IsSalvatur. L-isem ta din it-triq naturalment tfakkarna fdan il-Forti, mibni wkoll mill-Kavallieri ta San wann.

Triq Santu Rokku

Triq Santu Rokku tfakkarna wkoll fFortizza gira li nbniet fdawn l-inawi fi mien l-Inglii. Din hi fortizza bdehra sabia tal-baar li jdawwar il-Kalkara. Inbniet wara sueriment li kien gamel ilKurunell Jervois u l-bini tagha inbeda fl-1873 u telget bi pjanta forma ta mrewa. Gamlet mien hekk ida bejn l-1900 u l-1905 inbniet il-fortizza li naraw illum li hi ikbar u, meta nbniet, kienet moderna afna. Fl-1939, jiifieri lejliet l-aar gwerra dinjija, l-Inglii kompljew irranawha, u fdawk is-snin imwegra, lFrozi tal-RMA, gamlu hawn idma kbira ta difia. Din il-Fortizza issemmiet gal Santu Rokku gax hekk kienu magrufa minn dejjem dawn l-inawi. Illum il-Fortizza gadha wieqfa u miftua gall-wiri u magha hemm kumpless marbut ma l-arti tal-Films.

Triq Rnella
Triq Rnella hija wkoll marbuta ma fortizza mibnija wkoll fi mien l-Inglii. Din tinsab bejn il-Forti Ricasoli u l-Fortizza ta Santu Rokku w bdiet tinbena fl-1876. Mad-dawra tagha gandha foss wiesa madwar seba metri u fl-aar gwerra dinjija, din il-Forti qdiet missjoni mportanti fid-difia ta l-inawi. Il-Fortizza Rinella gadha sa llum miftua gall-pubbliku, u fiha, fost wejje ora hemm kanun li ma tantx hu komuni tant li jingad li ieor biss hawn balu fid-dinja u li jinsab fibilta. Ida xtifsira gandha il-kelma Rinella jew Rnella, kif jgiduha xi wud? Rnella hu bebbuxu tal-baar tattip mollusk u gandu arzella lixxa w jbejjet afna fl-ibra tagna. Dan il-bebbuxu ta l-isem lil din id-dala tal-Port il-Kbir ta Malta u li wara, dan l-istess isem intua gal dan il-Forti.

Triq il-bit mill-Ajru

Triq il-bit mill-Ajru fil-Kalkara tfakkarna fi-minijiet koro li gaddew minnhom dawn l-inawi fl-aar gwerra dinjija meta arrfu bosta djar, mietu n-nies u l-Forti Salvatur adet in-nar ida d-daqqa fatali, ilKalkara aditha fl-10 ta April tal-1942. Fdan il-jum fi Strada Rnella saret strai sia, u fost it-telfiet, iarrfet il-Knisja parrokkjali ta San uepp, li fi ftit in saret bor ebel.

Triq il-Konvoj ta Santa Marija

Triq il-Konvoj ta Santa Marija tfakkar fil-jum tal-15 ta Awissu ta l-istess sena 1942, meta Malta kienet gaddejja minn Kalvarju sia ta tbatija, mard, imwiet, attakki spissi w twal u fuq kollox u kbir. L-awtoritajiet kienu nkwetati bis-si. Il-ana ta l-ikel kienet fil-qieg, xse jagmlu? Iedu? Il-convoys bl-ikel li kienu jersqu lejn Malta kienu jispiaw fqieg il-baar ida l-providenza riedet li fost emga ta convoys li bdew il-vja taghom lejn Malta, l-OHIO, minkejja li kien arrab bosta sarat, daal Malta imkaxkar u nofsu imfarrak, ida fuqu kellu l-ana ta l-ikel li kienet se titma lil Maltin. L-abar riet malajr li l-konvoj daal fil-port. In-nies riet gal fuq is-swar tal-Belt u tal-Kottonera u xXatt tal-Kalkara mtela bin-nies u galkemm il-poplu tagna kien gajjien u mnikket, infexx iaap u jgajjat.

Triq Bighi u Triq l-Isptar Navali

L-isem ta Triq Bighi u Triq l-Isptar Navali nistgu norbtuhom flimkien galiex gandhom rabta sia bejniethom. Fra wann Bighi kien prijur ta l-Ordni tal-Kavakkueru ta San wann u fl-inawi tal-kalkara bena Villa kbira gali u kif ukoll knisja dedikata lil esu Salvatur. L-inawi dlonk bdew jiu magrufa bala Bighi, btifkira ta dan il-prijur li, permezz tal-bini li gamel, viluppa dawn l-inawi. Dan il-prijur tant abb dawn l-inawi li meta miet indifen fil-knisja mibnija minnu stess. Minkejja li miet il-prijur, kunjomu ma ntesiex tant hu hekk li meta l-Inglii iddeidew li fdawn l-inawi jibnu sptar navali, ie miftiehem li dan gandu jissemma Bighi. Dan l-isptar navali nbena bejn l-1830 u l-1832 u nbena fl-istess post fejn kien hemm il-villa tal-prijur. Il-Vii Ammirall Sir Malcolm poa l-ewwel ebla ta l-isptar li gandu stil Neo Klassiku li kien fl-aqwa tiegu fdawk i-minijiet. Dan l-isptar kien imfassal bmod li fuq in-naa ta wara tiegu ikollu dehra sabia tal-baar kalani li jdawwar il-Kottonera. Fdan l-ambjent sabi bosta pazjenti kienu jgaddu mien tal-Konvallixenza taghom. Illum dan il-bini, jew ajar parti minnu qed jaqdi missjoni ora ida lisem u t-tifkira ta l-imgoddi gadhom irreistrati fl-ismijiet ta dawn i-ew toroq.

Triq Antonio Falzon

Fil-Kalkara nsibu Triq Antonio Falzon b'tifkira ta' pittur Malti Ii gex bejn l-1805 u l-1865. Studja fMalta tat ueppi Hyzler u fRuma tat Tommaso Minardi. Dawn i-ew galliema kienu membri tal-Moviment tan-Naareni. Dan il-moviment kien bdie fil-ermanja Fredrick Overbeck u kellu l-iskop Ii jippurifika I-pittura mill-esaerazzjonijiet tal-Barokk. F'Malta dan il-moviment kellu afna dixxipli fosthom Antonio Falzon, Ii b'tifkira tiegu issemmiet din ittriq fil-Kalkara.

Triq il-Kapuini
Triq il-Kapuini msemmija hekk gar-rauni Ii fdawn I-inawi nsibu knisja u kunvent taI-Franiskani. FI-imgoddi I-inawi kienu magrufa bala "Tal-Gasli" u Valerio ueppi Abela xtara parti minn din Iart u irregalaa liII-Kapuini. L-ewwel ebla ta' dan il-kumpless sabi tqiegdet fit-18 ta' unju 1736 u x-xogol dam sejjer sal-1743. Matul il-milja tas-snin, iI-knisja u I-kunvent inbidlu afna, I-aktar wara I-imblokk tal-Franii. Kien Patri uepp Anton Grimaldi Ii a sieb il-bini mill-did tat dan il-kumpless sabi Ii fi issaltan afna iI-pai.

Triq Patri Mattew Sultana

Dan il-patri ma kienx mill-Kalkara, ida gadda numru ta' snin fil-komunita' tal-Kapuini talKalkara. Twieled ix-Xagra, Gawdex, fil-5 ta' Awissu 1918 u ngaqad mal-Kapuini u fl-1942 sar saerdot. Filbidu tal-ajja saerdotali tiegu kien kappillan fbosta sptarijiet u wkoll galliem tal-Latin u tat-Taljan filKulle Serafiku. Kien membru attiv ta' I-Akkademja tal-Malti u poeta magruf. Kiteb numru ta' versi ta' innijiet popolari u kif ukoll afna poeiji Ii I-bia I-kbira taghom gandhom suett reliju. Patri Mattew miet fis-17 ta' Frar tal-1986. L-isem ta' din it-triq flimkien mal-poeiji Ii allielna huma Iaqwa tifkiriet ta' dan il-poeta Ii gadda mien mhux ain jgix u jadem mill-qrib man-nies tal-Kalkara.

Triq Santa Liberata

L-isem ta' Triq Santa Liberata tallina fl-istess inawi gax din il-qaddisa hi meqjuma afna fil-knisja talKapuini tal-Kalkara. Fil-fatt, din il-knisja hija dedikata lil Santa Barbara Verni u Martri. U hekk jirrappreenta il-kwadru titulari. Santa Liberata dalet fdin il-knisja f1-1752 permezz tal-korp sant Ii tpoa fwieed mill-altari laterali. Mill-bidu Ii nieb Malta, dan ii-korp sant sar gajn ta' devozzjoni kbira w nies minn Malta kollha bdew iuru u jqimu. Tant kibret din id-devozzjoni Ii I-knisja bdiet tii magrufa bala ''Ta' Santa Liberata" kif gadha hekk sallum.

Triq il-Missjoni Taljana

Triq il-Missjoni Taljana hi wada mit-toroq odda Ii ddawwar il-Kalkara min-naa ta barra. Fil-proett tat-twaqqif ta' din it-triq genu afna I-militari Taljani, u b'tifkira taghom din it-triq issemmiet galihom.

Triq is-Sienja
Triq is-Sienja tfakkarna wkoll fl-imgoddi tal-gejjer tagna. Is-sienja kienet me importanti gall-bidwi. Kienet gamla ta' rota bl-istalli mad-dawra eneralment b'lasta oxna Ii ftarf tagha jkun imqabbad xi mar imgammad biex idawwarha u b'hekk jitla' I-ilma mill-iebja w I-bidwi kien jibda jsaqqi I-prodotti tiegu. Ma-mien, imbagad, dalet is-sienja tar-ri Ii balha gadna naraw fl-ambjent tal-kampanja tagna.

Triq is-Sibi
Ma' I-ambjent tar-raba nistgu norbtu wkoll l-isem ta' Triq is-sibi. Din il-kelma tfisser inbieta rqiqa Ii titla' minn tat nett ta' zokk ta' sira jew xitla ora msara. Bosta drabi I-kelma sibi tintua wkoll gal xi wejje irqaq u gar ta' bla tiea magduda b'ejda w galhekk fl-imgoddi kienu jgidu "Ara x'hawn ... Dik? dik sibja, ma tiswiex, tista' tarmiha.

Triq il-ir
Hi afifa afna it-tifsira ta' I-isem ta' Triq il-ir galiex kuladd jaf x'inhu ir ida ftit forsi jafu Ii I-ir jigi minn ara Ii titfarrak u Ii minnha jsiru bosta xorti fosthom il-Kalju Ii hu xorb mediinali w Ii jingata littfal gar fit-titlig tad-dras. Gandna mbagad il-ir verni. Hekk jissejja il-ir Ii jkun gadu ma tallatx bl-ilma. II-kelma ir tintua wkoll mal-kelma kalkara. B'kalkara tal-ir nifhmu forn kbir fejn il-ir jinaraq galltiijiet industrijali. Hekk twieled tista' tgid b'mod I-aktar naturali I-motto tal-villa tal-Kalkara: "Millir ismi."

Triq Wied Gammieq

Bil-kelma "Gammieq" nifhmu post fond afna Ii ma tarax il-qieg tiegu u din il-kelma ingatat bala isem lil dan il-wied gax hu qasam ta' art fond u jinsab bejn il-Kalkara u x-Xgajra u jibqa' nieel saxxtajta magrufa bala I-Kalanka tal-Patrijiet. Ida isem dan il-wied, u allura wkoll din it-triq, rabat aktar ismu ma' imiterju Ii qieged qrib tiegu. IIrajja ta' dan il-mafkar gai hija din. FI-1837 mietu 'I fuq minn erba' mitt ru bil-marda tal-kolera. Minabba din I-epidemija u fl-istess in bi prekawzjoni, dawn I-imsejkna vittmi, indifnu fil-fond tal-amrija ta' Wied Gammieq, 'il bogod millabitat u viin il-baar. FI-1881 il-fdalijiet ta' dawn il-vittmi inqalgu minn hemm, sar ossarju kbir u abru I-gadam kollu u hekk twieled i-imiterju ta' Wied Gammieq Ii gadu jibed lej basta devoti ta' l-Erwie tal-Purgatorju, Iaktar fix-xahar ta' Novembru.

Triq Sir Charles Van Straubenzee

Triq Sir Charles Van Straubenzee tfakkarna fdan il-mexxej Ingli Ii kien gvernatur ta' Malta bejn l-1872 u l-1878. Kien xieraq Ii fil-Kalkara tissemma triq gali galiex dan il-mexxej twieled propju fil-Forti Rikali fl-1812. Missieru, Thomas, fdawk i-minijiet kien Malta bala Maur tar-Royal Malta Artillery. Sir Charles kellu karriera militari mill-aqwa w beda jservi bala gvernatur ta' giritna mill-1 ta' unju tal1872. Kienu minijiet diffili gall-ekonomija ta' Malta u galhekk il-qagda sojali xejn ma kienet tajba, ida rnexxielu jegleb bosta minnhom billi kien amministratur tajjeb. Matul I-amministrazzjoni tiegu, intemm I-bini ta-imiterju ta' I-Addolorata, I-isptar militari talKottonera, ls-Sliema Point Battery u rea' nfeta it- Tijatru Rjal wara I-ruq Ii kien arrab fl-1873. Sir Charles Van Straubenzee alla Malta fil-5 ta' unju 1878 u irtira mis-servizzi fl-1881. Dan il-gvernatur Kalkari miet ta' tmenin sena, fl-lngilterra, nhar 1-10 ta' Awissu tal-1892.

Triq de Robles
Melchiorre de Robles kien il-kavallier, maestro di campo, Ii flimkien ma' Don Juan de Cardona, il-Kaptan enerali tal-Galeri ta' Sqallija, wassal gajnuna gira magrufa bala I-Piccolo SOCCORSO ill Malta fi mien I-Assedju I-Kbir tal-1565. Din I-gajnuna niebet fuq ew galeri Sqallin u tnejn ta' I-Ordni. Telqet minn Sirakua fis-16 ta' unju 1565 ida ma rnexxiliex tasal minabba t-temp azin. Kienet tikkonsisti fmadwar 600-700 ru, inklui kavalIieri, entilwomini, avventurieri w suldati. Minabba t-temp Iattentati biex tisbarka fallew ida fit-28-29 ta' unju sar I-isbark in-naa ta' fuq ta' Malta, qrib il-Ponta sSewda. Don Juan de Cardona kellu I-ordni mingand iI-Viire' Ii jera' lura jekk il-forti Sant'lermu jkun waqa' fidejn it-Torok. Ida kavallier Ii kien niel jitkixxef dwar is-sitwazzjoni, gadda ttagrif biss lil Robles u dan min-naa tiegu ddeieda Ii ma jurix Iil Cardona biex jipprovdi rinforzi gall-Birgu. Galhekk waqt Ii Don Cardona salpa lura lejn Sqallija, Robles kiseb permess jisbarka, u fittex Ii ma jallix lit-Torok jindunaw bi. Mexxa t-truppi mill-punent sa I-Imdina. Telqu minn hemm fit-3 ta' Lulju u mxew 'I isfel mill-kampijiet tat-Torok fil-Marsa sa ma waslu n-naa tas-Salvatur - il-Kalkara. L-gawwiem Malti, Toni Bajada, imbagad wassal I-abar liII-Gran Mastru Ii dawn it-truppi kienu waslu. Ri xlokk Ii nzerta dak in-nhar, ab miegu par Ii kompla jgin lil Robles biex bil-mobi jgabbi s-suldati fuq id-dgajjes sabiex jaqsmu lejn iI-Birgu gan-naa tal-Posta ta' Kastilja. II-Piccolo SOCCORSO kienet I-ewwel gajnuna Ii kienu revew iI-Kavallieri. La Valette inqeda biha sabiex ikompli jee lin-nies tiegu jiddefendu s-swar. Min-naa tiegu, Robles kompla jiddistingwi ruu jiieled kontra I-gadu fuq is-swar tal-Forti San Mikiel ta' I-Isla u bid-difia tal-Birgu. Galhekk baqa' magruf gall-ila, kura u lealta' tiegu.

Patri Wistin Born OP

Harry Born twieled il-Kalkara fit-23 ta' Mejju 1910 minn Joseph u Louisa nee' Schembri. Beda' jitgallem fI-iskola Primarja tal-Kalkara, u wara studja gand il-Freres ta' Bormla (De La Salle College) minn fejn gadda gal Lieo. FI-1926 ingaqad ma' I-Ordni Dumnikana u taw I-isem ta' Wistin. Ipprofessa fI-1927, u gadda I-istudji tiegu tal-filosofija u t-teoloija fil-Kulle San Tumas D'Aquino ir-Rabat. ie ordnat saerdot fI-1933. Fil-karriera letterarja tiegu kiteb I-ewwel ktieb meta kien Bologna fis-sena 1935. II-ktieb kien "II-ajja ta' Thomas Moore", u wara, meta ie Malta, kiteb "Is-Salib tal-Fidda" u dalu gall-ewwel konkors ta' kitba bil-Malti mniedi mill-Gvern fI-1935 u minn hemm kompla bid-diversi kotba letterarji ora Ii huwa kiteb u Ii jinsabu flibreriji mxerrda ma' Malta u Gawdex. Beda' I-karriera tiegu fix-xandir fuq ir-Rediffusion fI-1938 fejn sentejn wara beda' jgallem fSt. Edwards College (1940-41 u 1945-1946). Fis-sena 1948 daal jgallem fil-Kulle did tad-Dumnikani ta' St. Albert the Great, fejn kien ukoll Segretarju, u wara matur Rettur tal-Ferga ta' I-iskola Preparatorja tal-Kulle fTas-Sliema. Fis-sena 1953, sar impjegat regolari tar-Rediffusion bala Editur Letterarju, u fis-sena 1964 laaq Head of Programmes u fis-sena 1967 sar Programme Consultant gar-Rediffusion u gall-MTV u dam fdin ilkariga sas-sena 1975. FI-1965 kiseb il-grad ta' P.H.D. Kien magruf gall-predikazzjoni tiegu bil-Malti, bl-Ingli u bit-Taljan. Minabba fhekk ie matur Predikatur enerali mill-Kapitlu Provinjali fI-1969. Matul I-aar gwerra dinjija adem bi qlubija mal-popolazzjoni tal-Belt Valletta. Ta servizz fI-Air Raid Precautions u kien Kappillan Militari gar-Royal Malta Artillery (1941-45) u Officiated Chaplain RMA 1945-61 fuq I-HMS Terror. lI-idma Pastorali ta' Fr. Born ma kinitx biss gall-predikazzjoni w I-pariri. II-pinna fidej ma kellha qatt mistrie. Kien gal xi mien editur ta' ''The Maltese Rosary" ,assistent Editur tal-"Militia Christi", organu tax-xirka ta' I-Isem Imqaddes t'Alla u tar-Rivista "Scientia". Fr. Born kiteb afna kotba fosthom ir-rumanz "Mard bla Fejqan" (1962), "Mhux il-Faqar" u orajn. Kiteb fuq l-1,200 episodju fserje gar-Rediffusion. L-impenn tiegu gat-Teatru genu jibni fTas-Sliema dDeporres Hall Ii tiegu kien fundatur-direttur. Patri Wistin Born miet fil-21 ta' Awissu 1986 fI-gomor ta' 76 sena.