T.C.

BABAKANLIK KAMU GREVLLER ETK KURULU

Kamu Grevlileri

Etik Rehberi

ANKARA - 2012

Kamu Grevlileri Etik Kurulu : Babakanlk Yeni Bina (Kalknma Bakanl Binas) Necatibey Caddesi No:108 Kat:1 Ycetepe Ankara e-posta : etikkurul@basbakanlik.gov.tr

www.etik.gov.tr

Hazrlayan: Dr. Mustafa Ltfi en Tasarm: TORNA TASARIM (www.tornatasarim.com) Birinci Basm: Kasm 2009 Gzden Geirilmi 2. Basm: Kasm 2010 3. Basm: Nisan 2012 ISBN : 9 789751 946843

T.C. Babakanlk Kamu Grevlileri Etik Kurulu Babakanlk Yeni Bina (Kalknma Bakanl Binas) Necatibey Caddesi No: 108 Kat: 1 Ycetepe / Ankara Tel: 90 312 422 1670 Faks: 90 312 422 1699 www.etik.gov.tr

Bu Rehberin Birinci Basks, Avrupa Birlii tarafndan finanse edilen, Avrupa Konseyince Kamu Grevlileri Etik Kurulu ile ibirlii halinde yrtlen Trkiyede Yolsuzluun nlenmesi in Etik (TYEC)projesi kapsamnda hazrlanmtr.

Kamu Grevlileri

Etik Rehberi

Nisan 2012, Ankara

Bu rehberde yer alan olay, kii ve kurumlarn gerekle bir ilgisi bulunmamaktadr.

Sunu

Prof. Dr. Bilal ERYILMAZ Kamu Grevlileri Etik Kurulu Bakan

Etik, gnmzde evrensel bir nitelik kazanmtr. Devletler ve uluslar, baka alanlarda farkl grlere sahip olmakla beraber, etik konusu zerinde byk bir mutabakat iinde olabilmektedirler. Etik ilke ve deerler, her dzeydeki kamu grevlileri iin, alma hayat iinde neyin iyi ve doru olduuna dair ynlendirici bir ereve sunmaktadr. Kamu grevlileri, karar verirken ya da bir eylemde bulunurken ikilemde kalabilmekte ve bazen karar vermekte zorluklar yaayabilmektedir. Byle durumlarda yetkilerin ve kaynaklarn adil, tarafsz, drst ve tutarl bir biimde nasl kullanlaca sorunu ortaya kmaktadr. Bu rehber, kamu grevlilerine, grevlerini yerine getirirken uymalar gereken etik davran ilkeleri konusunda, rnekler yardmyla pratik bilgiler vermeyi hedeflemekte ve karar verme srecinde ska karlalan etik ikilemlerin zmnde yardmc olmay amalamaktadr. Bu rehberin, kamu hizmetinde alan tm grevlilere faydal olacan umuyorum.

indekiler
Sunu 6 Etik Nedir? 10 Kamu Ynetiminde Etiin nemi Kamu Grevlilerinin Karlaabilecekleri Etik kilemler 13 16

Etie likin rgtsel Yap 20

Kamu Grevlileri Etik Kurulu 21

Etik Komisyonlar 22 Yetkili Disiplin Kurulu 23

Etik lke ve Deerlere likin Mevzuat

24

Etik Davran lkeleri 27

Grevin Yerine Getirilmesinde Kamu Hizmeti Bilinci Halka Hizmet Bilinciyle Hareket Etme 27 29

Hizmet Standartlarna Uyma, Vatandaa Yol Gsterme, Nezaket ve Sayg 31

Ama ve Misyona Ballk

35

Drstlk ve Tarafszlk 37 Saygnlk ve Gven 42 Yetkili Makamlara Bildirim 46 kar atmasndan Kanma 49 kar atmas Trleri 53 Eski Kamu Grevlileriyle likiler kinci Bir te alma Grev ve Yetkilerin Menfaat Salama Amacyla Kullanlmas 53 55 57

Hediye Alma 62 Kamu Kaynaklarn Kullanarak Hediye Verme Yasa D Nfuz Kullanma Kamu Mallar ve Kaynaklarnn Kullanm 68 68 70

Savurganlktan Kanma 72 Balayc Aklamalar ve Gerek D Beyan Bilgi Verme, Saydamlk ve Katlmclk Yneticilerin Hesap Verme Sorumluluu Mal Bildiriminde Bulunma 74 76 78 81

Etik Eitimi 83 Etik Davran lkelerine Aykrlk ddiasyla Bavuru Hakk Kamu Grevlilerinden Beklenen Balca Etik Davranlar Kamu Yneticilerinden Beklenen Etik Davranlar Bavurulabilecek Kaynaklar Ekler
Yaplmas Hakknda Kanun Ek 2: Kamu Grevlileri Etik Davran lkeleri ile Bavuru Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik 106

85 90 93 94 97
98

Ek 1: Kamu Grevlileri Etik Kurulu Kurulmas ve Baz Kanunlarda Deiiklik

EK 3: Denetim Grevlilerinin Uyacaklar Meslek Etik Davran lkeleri Hakknda Ynetmelik 137

Etik Nedir ?

10

Etik, kiinin davranlarna temel olan ahlak ilkelerinin tmdr. Baka bir ifade ile etik, insanlara ilerin nasl yaplmas gerektiini belirlemede yardmc olan klavuz (rehber) deerler, ilkeler ve standartlardr. Etik, ayn zamanda bir sretir. Bu srete karar alrken ve uygulamay yaparken, belirli deerlere bal kalnarak hareket edilir. te yandan etik, felsefenin ahlakla ilgilenen dalna da denilmektedir. Felsefenin bu dal, insanlarn kurduu bireysel ve toplumsal ilikilerin temelini oluturan deerleri, normlar, kurallar, doru-yanl ya da iyikt gibi alardan aratrr. Etik davran ilkeleri ile varlmak veya elde edilmek istenen ama, devlette ve toplumda yolsuzluu ve genel olarak yozlamay nlemek ve drstl hkim klmaktr. Etik, gnmzde eitli mesleklerin yrtlmesinde uyulmas gereken deerlerin banda gelmektedir. Siyasette, ynetimde, yargda, ticaret hayatnda, tpta, eitimde, bilim, sanat ve basn-yayn alanlarnda, etik ilke ve deerler n plana kmaktadr. 11

Bir meslek etii olarak kamu ynetimi etii de, ynetim alannda, doru davranlara ulamak iin gerekli olan ilke ve standartlar ifade etmektedir. Ynetim etiine ilikin ilke ve deerler; yi davranta bulunma ve kt davranlardan kanma konusunda, kamu grevlilerine rehberlik ederler, Devlete ve kamu grevlilerine olan gveni artrrlar, ynetimin meruiyetini gelitirirler ve devlet-halk btnlemesini salarlar, Kamu kurumlarndaki ynetsel davran

standartlarn ykseltirler, Deerlerin att durumlarda karar vericilere ve uygulamaclara yol gsterirler, Sosyal dokuyu, ekonomik gelimeyi, demokrasiyi ve hukuk devletini glendirirler, Kamu hizmetlerinin maliyetini drr ve kalitesini ykseltirler.

12

Kamu Ynetiminde Etiin nemi

hedeflemektedir.

13

Kamu hizmetleri, vatandalarn vergileriyle yerine getirilmektedir. Vatandalar, dk maliyetli ve kaliteli hizmet alma beklentisiyle vergilerini kamu grevlilerine emanet etmektedir. Bu anlamda kamu hizmeti bir emanettir. Kamu grevlileri, bu emanetin bilincinde olarak, kamu hizmetlerini etkin, verimli ve drst bir ekilde yrtmeli; grevlerini yerine getirirken ve takdir yetkilerini kullanrken mesleki etik ilke ve standartlara bal kalmaldr. Baz durumlarda, yasalar ve dier hukuki dzenlemeler, bir kurumda ortaya kan ahlak d davranlarn tanmlanmasnda yetersiz kalabilmektedir. Bylesi yasal boluklarn bulunduu gri alanlarda, karlalan ikilemlerin zmnde kamu grevlilerine yardmc olacak etik ilke ve standartlar, en az yasalar kadar nemlidir. Ynetimde yozlama olgusu, halkn ynetime olan gvenini ortadan kaldrmaktadr. Savurganlk ve grevi ktye kullanmann devlet ynetiminde yeri yoktur. Bunlarn maliyeti, daha az ve kalitesiz hizmettir. Demokratik ynetim, halkla kamu grevlilerinin arasndaki gvene dayaldr. 14

Toplum, kamu grevlilerinden, ynetsel standartlara duyarl olmalarn beklemektedir. Bu nedenle kamu grevlilerinin, sadece rvet, zimmet, kayrmaclk vb. gerek yolsuzluklardan deil, halkn gven duygusunu zedeleyecek yolsuzluk phelerinden de kendilerini korumalar gerekmektedir. te yandan, mevcut denetim yntemleri, ynetim sreci iinde ortaya kan kt ynetim uygulamalarn ve yolsuzluklar nlemede yetersiz kalmaktadr. Mevcut yntemlerle yolsuzluklar, ancak ortaya ktktan sonra tespit edilebildiinden, israf olan kamu kaynaklarn geri kazanmak ou zaman mmkn olamamaktadr. Bu durumda yolsuzluu ortaya kmadan nlemeye ynelik bir ara olan etik denetimi byk nem kazanmaktadr.

15

Kamu Grevlilerinin Karlaabilecekleri Etik kilemler

hedeflemektedir.

16

Etik ikilem, iki veya daha fazla deerin atma halidir. Eer, bu deerlerden birisi korunursa, dieri korunamamaktadr ya da bir veya daha fazlasn koruyabilmek iin, dierlerini gz ard etmek zorunluluu bulunmaktadr. Kamu grevlilerinin gnlk hayatlarnda sklkla karlatklar ya da karlaabilecekleri pek ok etik ikilem bulunmaktadr. Bunlar 4 grupta ele almak mmkndr:
1.

Kamu grevlilerinin karlatklar birinci ikilem tr,

nlerindeki seeneklerin hi birisinin tam manasyla tatmin edici olmad, ancak onlarn iinden dierlerine gre daha iyi olan seenein belirlenmesi durumudur.
2.

kinci ikilem tr, seeneklerin birden fazlasnn

ya da tamamnn kendi bana iyi olduu ve birisinin seilmesi durumunda dierinden vazgeilmesinin gerektii bir durumdur. Burada kamu grevlisi, en iyiler arasnda bir seim yapmak durumundadr.

17

rnek: Bir kamu grevine atamada, ayn okuldan ve ayn diploma derecesiyle mezun olan, yaplan snavlarda da ayn performans gsteren iki aday arasndan birisinin tercih edilmesi, byle zor bir seimi gerektirmektedir. 3.

nc ikilem tr, farkl kii ve gruplar zerinde

farkl etki ve sonular dourmas muhtemel bir kararn verilmesidir.

rnek: Doal gzellii ve tarihi nitelii olan bir yere kpr veya baraj yaplmas ile ilgili bir kararn verilmesi durumunda, baz vatandalar trafiin rahatlayacan ya da elektrik retimine katk salayacan dnerek karardan memnun olabilecek; bazlar ise evreyi olumsuz etkileyeceini dnerek karara kar kabilecektir.

4.

Kamu grevlilerinin karlaabilecekleri son ikilem

tr, verecekleri kararn muhtemel sonucundan, kendilerinin ya da yaknlarnn olumlu ya da olumsuz ve/veya dolayl ya da dolaysz etkilenmeleri durumudur. Byle bir durumda, kar atmas sz konusu olmaktadr. Yani, karar alcnn bireysel karlar ile genel anlamda kamu kar elimektedir. Bir kimsenin, 18

kendi kar aleyhine bir karar verebilmesi son derece gtr. Byle durumlarda, ilke olarak, karardan olumlu ya da olumsuz ve/veya dolayl ya da dolaysz olarak etkilenebilecek kamu grevlilerinin, karar verme srecine katlmamalar gerekmektedir.
rnek: Bir kamu grevlisi, amcasnn arsasnn da bulunduu bir yerin kamulatrlmasna karar verecek bir kurulun iinde yer almaktadr. Bu durumda, sz konusu kamu grevlisi, kamulatrma kararnn grlecei toplantya katlmamaldr.

19

Etie likin rgtsel Yap

hedeflemektedir.

20

lkemizde etikle ilgili iki temel rgtlenme bulunmaktadr. Bunlardan birincisi, kamu grevlilerinin uymalar gereken etik davran ilkelerini belirlemek ve uygulamay gzetmek zere Babakanlk bnyesinde kurulan Kamu Grevlileri Etik Kurulu, ikincisi ise kurum ve kurulularda oluturulan etik komisyonlar ve yetkili disiplin kurullardr.

Kamu Grevlileri Etik Kurulu

11 yeden oluan Kurulun nemli ilevleri unlardr: Kamu grevlilerinin grevlerini yrtrken uymalar gereken etik davran ilkelerini belirlemek, Etik davran ilkelerinin ihll edildii iddiasyla resen veya yaplacak bavurular zerine gerekli inceleme ve aratrmay yapmak, Kamuda etik kltrn yerletirmek zere almalar yapmak veya yaptrmak ve bu konuda yaplacak almalara destek vermek, Hediye alma yasann kapsamn belirlemek ve uygulamasn izlemek, Kurum ve kurulularn, etik davran ilkeleri konusunda uygulamada karlatklar sorunlara ynelik olarak gr bildirmek. 21

Etik Komisyonlar
Etik komisyonlar, kurum iinden en az kiiden olumaktadr. Etik komisyonunun yelerinin ne kadar sreyle grev yapaca ve dier hususlar, kurum ve kuruluun st yneticisince belirlenir. Etik komisyonu yelerinin zgemi ve iletiim bilgileri, ay iinde Kamu Grevlileri Etik Kuruluna bildirilir. Etik komisyonu, Kurul ile ibirlii iinde alr. Etik Komisyonlarnn ilevleri unlardr: Kurum ve kurulularda, etik kltrn yerletirmek ve gelitirmek, Personelin etik davran ilkeleri konusunda karlatklar sorunlarla ilgili olarak tavsiyelerde ve ynlendirmede bulunmak, Etik uygulamalar deerlendirmek. Kurumlarn etik komisyonlarna ait bilgilere, ilgili kurumun resmi internet sitesinden ulalabilir.

22

Yetkili Disiplin Kurulu

Kamu Grevlileri Etik Kurulunun grev alan dndaki kamu grevlilerinin etik ilkelere aykr davrand gerekesiyle yaplan bavurular, yetkili disiplin kurullarnca 5176 sayl Kamu Grevlileri Etik Kurulu Kurulmas ve Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun ve bu Kanuna dayanlarak karlan Ynetmelik erevesinde etik davran ilkelerine aykrlk olup olmad ynnden deerlendirilir. Yetkili disiplin kurullar, inceleme sonucunda etik ilkeye aykr davrann varl veya yokluu konusunda karar verir; uyarma, knama vb. bir disiplin cezas veremez. nk etik inceleme ile disiplin soruturmas birbirinden farkldr. Yetkili disiplin kurullarnn verdii etik ilkeye aykr davrann varl veya yokluu konusundaki kararlar ilgili kurum veya kurulu yetkilisine, hakknda bavuru yaplan kamu grevlisine ve bavuru sahibine bildirilir.

23

Etik lke ve Deerlere likin Mevzuat

hedeflemektedir.

24

2004 ylndan nceki dnemde, lkemizde, kamu grevlilerinin uymas gereken etik ilke ve deerlere ilikin zel bir dzenleme yoktu. Etik ilke ve standartlar, anayasada, 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu ve bu kanuna dayanlarak karlan ynetmeliklerde, 2531 sayl Kamu Grevlerinden Ayrlanlarn Yapamayacaklar ler Hakknda Kanunda, 3628 sayl Mal Bildiriminde Bulunulmas, Rvet ve Yolsuzluklarla Mcadele Kanununda, 5237 sayl Trk Ceza Kanununda ve dier mevzuatta dank olarak yer almaktayd. 2004 yl, lkemizde etie dayal bir ynetim sisteminin oluturulmasnda dnm noktasdr. Bu tarihte karlan 5176 sayl Kamu Grevlileri Etik Kurulu Kurulmas ve Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun ile Kamu Grevlileri Etik Kurulu kurulmutur. Kamu Grevlileri Etik Kurulu tarafndan hazrlanan ve 13.04.2005 tarihli Resm Gazetede yaymlanan Kamu Grevlileri Etik Davran lkeleri ile Bavuru Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik ise, kamu grevlilerinin, grevlerini yerine getirirken uymalar gereken genel etik ilke ve standartlar toplu olarak ortaya koymas bakmndan nemlidir. 25

Cumhurbakan, milletvekilleri ve bakanlar ile Trk Silahl Kuvvetleri ve yarg mensuplar ve niversiteler dndaki tm kamu personeli, 5176 sayl Kanun ve ilgili ynetmeliin kapsamndadr. Ynetmeliin amac, kamu hizmetinde etik kltrn yerletirmek, kamu grevlilerinin grevlerini yerine getirirken izlemesi gereken etik davran ilkelerini belirlemek, bu ilkelere gre hareket etmelerine yardmc olmak ve toplumun kamu idaresine olan gvenini artrmaktr. Kamu grevlileri, grevlerini yrtrken Ynetmelikte belirtilen etik davran Bu ilkeler, ilkelerine kamu uymakla ykmldrler. grevlilerinin

istihdamn dzenleyen mevzuat hkmlerinin bir parasn oluturur.

26

Etik Davran lkeleri

Grevin Yerine Getirilmesinde Kamu Hizmeti Bilinci

hedeflemektedir.

27

Kamu

grevlileri,

grevlerini

ada

ynetim

anlaynn ortaya koyduu esaslar dorultusunda yerine getirmek durumundadr. Bu esaslar, alanlarn yeniliklere ve gelimelere her zaman ak olmasn, alanlarn ve hizmetten yararlananlarn ynetime katlabilmesini, kurumlarn karar alma srelerinin kural olarak halka ak olmasn, ynetimin ald kararlarn kamuya duyurulmasn, resmi bilgi ve belgelerin istenildiinde ynetimden alnabilmesini, vatandalara kar tarafsz davranmay, doru, drst, adil ve haktanr olmay, kiisel karlardan ok kamu yararn gzetmeyi, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi srasnda hesap verebilirlii, kamusal deerlendirme ve denetime her zaman ak ve hazr olmay, i ve ilemlerle ilgili prosedr ve srelerin ngrlebilir olmasn, hizmetlerin vatandaa en yakn birimlerce yrtlmesini, vatandan beyanna gven duymay ngrmektedir.

28

Halka Hizmet Bilinciyle Hareket Etme

hedeflemektedir.

29

Kamu grevlileri, halka hizmet etmenin herhangi bir kii veya grubun karna hizmet etmekten ok daha nemli olduunu idrak ederek, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde;
99 99

Halkn gnlk yaamn kolaylatrmay, Halkn ihtiyalarn en etkin, hzl ve verimli biimde karlamay,

99 99 99

Hizmet kalitesini ykseltmeyi, Halkn memnuniyetini artrmay, Hizmetten yararlananlarn ihtiyacna ve hizmetlerin sonucuna odakl olmay hedeflemelidirler.

Bu dorultuda, yaplacak hizmetlerle ilgili hizmetten yararlananlarn ihtiyalarn ve beklentilerini nceden tespit etmeye ynelik almalar yaplabilir, halkn hizmetlere ilikin memnuniyet dzeyi dzenli olarak llebilir, zel sektrn ve dier kamu kurumlarnn iyi uygulama rnekleri grev yaplan kuruma aktarlabilir, kurumdaki i sreleri analiz edilerek krtasiyecilie ve zaman kaybna yol aan gereksiz ilem sreleri iyiletirilebilir. 30

Hizmet Standartlarna Uyma, Vatandaa Yol Gsterme, Nezaket ve Sayg

hedeflemektedir.

31

Hizmet almak iin kamu kurumlarna mracaat eden vatandalar, ou zaman i ve ilemlerle ilgili hangi belgelerin gerektiini, nereye mracaat edeceklerini, nasl bir yol izleyeceklerini ve ilerinin ne kadar srede tamamlanacan bilmemektedirler. Byle durumlarda vatandalar, ilerinin hzl ve sorunsuz grlebilmesi iin, kendilerine yardmc olacak bir tandk, e-dost veya akraba aramakta ya da i takipisi ve araclara ynelmektedir. Etik d davranlara zemin hazrlayan bylesi durumlarn nlenebilmesi iin, ncelikle hizmet standartlar ve i sreleri belirlenerek internet, afi, levha, el ilan, bror vb. ynlendiriciler vastasyla halka duyurulmal ve i ve ilemler bu standartlara gre yrtlmelidir. Hizmet standartlarnn ve i srelerinin nceden belirlenmesi kadar, hizmet sreci boyunca i ve ilemlerle ilgili gerekli aklayc bilgilerin verilerek vatandalarn aydnlatlmas da nemlidir. Vatandalar, ou zaman basl ve yazl ynlendiriciler yoluyla bilgilense bile, durumu resmi bir grevliye teyit ettirme ve szl bilgi alma eilimindedir. 32

Bu durumda kurumlardaki danma birimleri nem kazanmaktadr. Kurumlarn danma birimlerinde nitelikli ve tm i srelerini iyi derecede bilen personel grevlendirilmelidir. Tm kamu grevlileri, tamamladklar bir ilemin ardndan, sonraki i sreci hakknda i sahibini bilgilendirmeli, kendilerine soru soran veya danan vatandalara gerekli bilgileri vermeli ve gerekli yerlere ynlendirmelidir. Kamu grevlileri, kamu hizmetinin emanet

olduu dncesiyle halka zevkle hizmet etmeli, meslektalarna ve hizmetten yararlananlara kar sabrl, nazik, saygl ve gler yzl olmaldr.

33

rnek 1: Selahattin Bey uzun alma hayat boyunca zorla sahip olduu evinin tapusunu kaybetmi, bir komusu kendisine tapusunu bulan kimsenin evini satabileceini sylemitir. Telala tapu mdrlne gelen Selahattin Bey, durumu sormak zere dorudan tapu mdrnn odasna girmitir. nnde incelemesi gereken onlarca evrak bulunan tapu mdr, yal adam dinlemi, belgeyi bulan kiinin evini satamayacan defalarca uygun bir dille kendisine anlatmtr. Ancak yal adam anlatlanlarla ikna olmamaktadr. Bunun zerine tapu mdr glmseyerek yal adama, tapusunu kaybettiine dair bir dileke yazmasn, bunu dosyaya koyacaklarn, bylece kimsenin evini satamayacan syleyerek ikna olmasn salamtr.

rnek 2: Kk bir kyde yaayan Kazm Bey kendisine tebli edilen vergi cezasn demek zere iledeki vergi dairesine gelmitir. Nereye ve kime bavuracan bilememektedir. Ne yapmas gerektiini sormak zere kapsn ak bulduu ilk odaya girmi ve elindeki belgeyi masasnda oturan memura uzatmtr. Darda hava ok souk olduu iin yal adamn kasketi banda ve elleri ceplerindedir. Memur, ban eline ald belgeden kaldrmadan, sert bir ses tonuyla kar elini cebinden diye seslenmitir. Kazm Bey, kendisine sylenmediini dnerek ayn ekilde durmaya devam etmitir. Memur bu kez sana ellerini cebinden kar dedim diye bararak belgeyi Kazm Beyin eline tututurmu, nce devlet dairesine nasl girileceini ren, ondan sonra gel diyerek Kazm Beye kapy gstermitir. Memurun bu tutumu sayg ve nezaketle ilgili etik kurallara aykrdr.

34

Ama ve Misyona Ballk

hedeflemektedir.

35

Kamu grevlilerinin, altklar kurum veya kuruluun amalarna ve misyonuna uygun davranmalar, lkenin karlar, toplumun refah ve kurumlarnn hizmet idealleri dorultusunda hareket etmeleri gerekir.
rnek: Okul mdrnn, okulunu gzelletirebilmek iin var gcyle alarak, boya ve badana ilerine bizzat yardm etmesi, yine snf retmeninin, maddi durumu iyi olmayan rencisine kendi imknlaryla ayakkab almas.

36

Drstlk ve Tarafszlk

hedeflemektedir.

37

Genel lke Kamu grevlilerinin; tm eylem ve ilemlerinde yasallk, adalet, eitlik ve drstlk ilkeleri dorultusunda hareket etmeleri zorunludur. Bu erevede, grevlerini yerine getirirken ve hizmetlerden yararlandrmada dil, din, felsefi inan, siyas dnce, rk, cinsiyet ve benzeri sebeplerle ayrm yapamazlar, insan hak ve zgrlklerine aykr veya kstlayc muamelede ve frsat eitliini engelleyici davran ve uygulamalarda bulunamazlar. Takdir Yetkisinin Kullanmndan Kanma veya Kiisel kar Salama Amacyla Kullanlmas Mevzuatta, baz hizmetlerin ne ekilde yerine getirilecei ayrntl olarak belirtilirken, bazlar konusunda ise sadece genel ilkeler belirtilerek ayrntnn dzenlenmesi ynetime braklmaktadr. Bu durumda kamu grevlilerine belli seenekler arasnda seim yapma yetkisi tannmaktadr. Kamu grevlilerinin kendisine tannan bu takdir yetkisini, kamu yarar ve hizmet gerekleri dorultusunda, her trl keyfilikten uzak bir ekilde, tarafszlk ve eitlik ilkelerine uygun olarak kullanmalar gerekmektedir. 38

Kamu grevlilerinin, sorumluluktan kama amacyla takdir yetkilerini kullanmaktan kanmalar veya takdir yetkilerini kendi ve yaknlarnn karlar dorultusunda kullanmalar etik davran ilkelerine aykrdr.

rnek 1: Kurum personeline anket uygulamak isteyen bir aratrmacnn mracaatn inceleyen nsan Kaynaklar Mdr, ankette yer alan sorulardan bazlarnn ileride bana i aabileceini dnd iin dilekeyi kurumun st yneticisine havale etmitir. Mdrn davran etik adan doru mudur? Mdr sorumluluk almaktan kanmtr; dilekeyi havale etmek yerine, keyfilikten uzak ve tarafsz bir ekilde deerlendirerek karar vermeliydi. rnek 2: l Salk Mdrnn yeeni olan pratisyen hekim, tpta uzmanlk snavna hazrlanmakta, ancak hastalarn youn olduu bir salk ocanda grev yapt iin snava hazrlanacak zaman bulamamaktadr. Pratisyen hekim daysna, kendisini hasta younluunun olmad bir salk ocana grevlendirmesi iin ricada bulunmaktadr. Bu durumda l Salk Mdr nasl hareket etmelidir? Bir kamu grevlisinin yetkisini kendisinin ve yaknlarnn karlar dorultusunda kullanmas etik davran ilkelerine aykrdr. Bu nedenle l Salk Mdr yeeninin talebini yerine getirmemelidir.

39

Hizmet Kayrmacl Kamu grevlileri, kimseye ncelikli, ayrcalkl, tarafl ve eitlik ilkesine aykr muamele ve uygulama yapamazlar. Herhangi bir siyasi parti, kii veya zmrenin yararn veya zararn hedef alan bir davranta bulunamazlar.
rnek: Kurumdan ihale alan iadam Emin Bey, ocukluk arkada olan Genel Mdrden hak edi ve demelerde ayrcalk beklemektedir. Genel Mdr nasl davranmaldr? Kamu grevlilerinin ayrcalkl, tarafl ve eitlik ilkesine aykr muamele ve uygulama yapmalar etik adan doru deildir. Bu nedenle Genel Mdr, Emin Beye ayrcalkl ilem yapmamaldr.

Kamu Makamlarnn Mevzuata Uygun Politikalarn, Kararlarn ve Eylemlerini Engelleme Kamu grevlileri, tm siyasal iktidarlara eit mesafede ve tarafsz olarak grev yapmak ve seimle i bana gelen kii ve kurumlarca belirlenen kamu politikalarn uygulamakla grevlidirler. Kamu grevlileri, ayn grte olmasalar bile, halkn setii temsilcilerce mevzuata 40 uygun olarak belirlenen politikalar

uygulamak zorundadrlar. Kamu grevlileri, kamu makamlarnn mevzuata uygun politikalarn, kararlarn ve eylemlerini engelleyemezler.
rnek: Bakanlk, yemek ve temizlik hizmetlerinin hizmet alm yoluyla yerine getirilmesi iin tm tara tekilatna yaz gndermitir. Bir l Mdr, kamu hizmetlerinin zel firmalarca yerine getirilmesine kardr. Yaznn zerinden bir yl gemesine ramen, henz hibir giriimde bulunmamtr. l Mdrnn davran etik adan doru deildir. Kamu grevlileri, mevzuata uygun olarak belirlenen politikalar uygulamak zorundadrlar. Bu nedenle ayn fikirde olmasa bile, belirlenen politikaya uygun olarak ihale srecini balatmas gerekirdi.

41

Saygnlk ve Gven

hedeflemektedir.

42

Demokratik ynetim, halkla kamu grevlileri arasndaki gvene dayanmaktadr. Bu nedenle, kamu grevlileri, kamu ynetimine gveni salayacak ekilde davranrlar ve grevin gerektirdii itibar ve gvene layk olduklarn davranlaryla gstermeleri gerekir. Bu erevede halkn kamu hizmetine gven duygusunu zedeleyen, phe yaratan ve adalet ilkesine zarar veren davranlarda bulunmaktan da kanmalar zorunludur.
rnek: Devlet hastanesinin etrafnda ok sayda grntleme merkezi bulunmaktadr. Tetkik yazd hastalar, doktora, hangi grntleme merkezine gitmeleri gerektiini sormaktadrlar. Doktor nasl davranmaldr? Doktor hastalar belli bir grntleme merkezine ynlendirmekten kanmaldr. Herhangi bir menfaat salama amacyla olmasa da hastalar belli bir merkeze ynlendirmesi, hastalar ve nc kiiler nezdinde phe yaratacak ve halkn gven duygusu zedelenecektir.

Kamu grevlilerinin, halka hizmetin kiisel veya zel her trl menfaatin zerinde bir grev olduu bilinciyle hizmet gereklerine uygun hareket etmesi, hizmetten yararlananlara kt davranmamas, ii savsaklamamas, ifte standart uygulamamas ve taraf tutmamas gerekir. 43

rnek: Mesainin bitimine 30 dakika kala bir kamu kurumuna giden Burcu Hanm, 5 dakikada tamamlanabilecek bir ilemi yaptrmak iin memura mracaat etmitir. Memurun Burcu Hanma barmaya balayarak Sabahtan beri neredesin be hanm! Akama kadar evde otur, mesainin bitmesine az bir sre kala k gel. Bizim baka iimiz yok mu? Bu saatten sonra bu i yetimez, yarn sabah erkenden gel. demesi etik adan doru mudur? Memurun brokrasi literatrnde bugn git, yarn gel biiminde zetlenen bir yaklamla Burcu Hanmn iini savsaklamas ve stelik kaba davranmas, etik davran ilkelerine aykrdr.

Yine ynetici veya denetleyici konumunda bulunan kamu grevlilerinin, keyfi davranlarda, bask, hakaret ve tehdit edici uygulamalarda bulunmamas, ak ve kesin kantlara dayanmayan rapor dzenlememesi, mevzuata aykr olarak kendileri iin hizmet, imkn veya benzeri karlar talep etmemesi ve talep olmasa dahi sunulan kabul etmemesi gerekmektedir.

44

rnek1: Belediye Bakan, bir mdrnn istifa ederek seimlerde kendisine rakip olacan duymutur. Bir arkada Bakana, ilgili mdr hakknda soruturma balatmasn, grevlendirecei soruturmacy etkileyerek soruturmacnn geree aykr bir rapor dzenlemesini salamasn ve bu rapora dayanarak mdre disiplin cezas vermesini, bu ekilde mdrn adayln engelleyeceini sylemektedir. Bakan nasl hareket etmelidir? Arkadann nerileri etik davran ilkelerine aykrlk tekil etmektedir. Belediye Bakan mdrn adayln etkileyecek bir davrantan kanmal, eer aday olursa kendisiyle demokratik yollarla yarmaldr. rnek 2: Bir denetim elemannn, denetlemek zere gittii zel bir hastaneden, kendisine cretsiz check-up yaplmasn istemesi etik midir? Denetleyici konumunda bulunan kamu grevlilerinin, mevzuata aykr olarak kendileri iin hizmet, imkn veya benzeri karlar talep etmesi etik davran ilkelerine aykrdr. rnek 3: Bir kurumun Genel Mdr, kaba inaat halinde bir ev satn almtr. Kurumun ihaleli ilerini yrten firma sahibi Cokun Bey, Genel Mdre, evinin ince ilerini ve bahe dzenlemesini sembolik bir cret karlnda tamamlamay teklif etmektedir. Genel Mdr ne yapmaldr? Genel Mdr, kendisine sunulan bu cazip teklifi kabul etmemelidir. Kabul etmesi durumunda kar atmas ortaya kar ve ileride Cokun Beyin mevzuata uygun olmayan isteklerde bulunmas durumunda zor durumda kalabilir. Kurumla i ilikisi bulunan kiilere normal fiyattan da olsa bu tr ilerin yaptrlmas, toplumda etik d alglara neden olabilmektedir.

45

Yetkili Makamlara Bildirim

hedeflemektedir.

46

Yolsuzluk gizlilik ierisinde yrtlr, bu nedenle de ortaya karlmas son derece gtr. Bir kamu kurumundaki ahlak d uygulamalar, dolandrcl, savurganl ve grevi ktye kullanmay dardakilere nazaran daha iyi bilen ya da haberdar olan, kurum ierisindeki grevlilerdir. Ancak kurum ierisindeki ahlakl kamu grevlilerinin, meslek onurunu korumak ve kamu kaynaklarnn israfn nlemek amacyla, ahlak d uygulamalarda ve yolsuz davranlarda bulunanlar ihbar etmeleri suretiyle sz konusu olaylar kolaylkla aa karlabilir. Mevcut rgt kltr ierisinde, ihbarda bulunanlar, gammaz, ispiyoncu vb. sfatlar yaktrlarak dlanmakta ve istenmeyen kii ilan edilmektedir. te yandan ihbarn baarsz olduu ve kimliklerinin aa kt durumlarda, ihbarclarn zarar grebilmeleri mmkndr. Btn zorluklara ramen, gzlerimi kaparm, vazifemi yaparm ya da bana dokunmayan ylan, bin yl yaasn anlay ile hareket etmek ve ahlak d uygulamalar grmezden gelmek doru deildir. 47

Bu nedenle kamu grevlilerinin, yasad veya etik davran ilkeleriyle badamayan i ve eylemlerde bulunmalarnn talep edilmesi halinde; hizmetlerini yrtrken bu tr bir eylem veya ilemden haberdar olduklarnda ya da grdklerinde durumu yetkili makamlara bildirmeleri; kurum ve kurulu yneticilerinin de, ihbarda bulunan kamu grevlilerinin kimliini gizli tutmas ve kendilerine herhangi bir zarar gelmemesi iin gerekli tedbirleri almas, yani onlar korumas gerekmektedir.
rnek: Kocaelinde bir kamu kurumunda grev yapan bir ofr ve memur arkada, hafta sonu tuttuklar takmn man seyretmek zere, kurumun arac ile stanbula gitmilerdir. ofr, Pazartesi sabah, hafta sonu maa gelmeyen dier iki memurla birlikte ayn arala greve gitmitir. ofr, tat grev formuna, hafta sonu yaptklar kilometreyi de eklemek istemektedir. Greve giden memurlar durumu fark etmitir. Ancak birisi beni ilgilendirmez diyerek kaytsz kalmtr. Dier memur ise ofre yaptnn yanl olduunu ve durumu amirlerine bildireceini sylemitir. ofr, kendisini amirlerine bildireceini syleyen memura haftaya oynanacak maa birlikte gitmeyi teklif etmitir. Etik ilkelere duyarl olan memur, teklifi kabul etmeyerek durumu amirine bildirmitir.

48

kar atmasndan Kanma

hedeflemektedir.

49

Kamu ynetimi etiinin en nemli konularnn banda yer alan kar atmas, ynetmeliin 13. maddesinde dzenlenmitir. Buna gre kar atmas; kamu grevlilerinin grevlerini tarafsz ve objektif ekilde icra etmelerini etkileyen ya da etkiliyormu gibi gzken ve kendilerine, yaknlarna, arkadalarna ya da ilikide bulunduu kii ya da kurululara salanan her trl menfaati ve onlarla ilgili mali ya da dier ykmllkleri ve benzeri ahsi karlara sahip olmalar halini ifade eder. Kamu grevlisinin yapaca ilem, eylem veya alaca karardan olumsuz olarak etkilenecek ya da bunlardan kar salayacak kiilerin iinde, kendisinin ya da e, dost, akraba, arkada, daha nceki iinden tand kimselerin (objektif olarak davranmasn etkileyebilecek herkes) bulunmas, kar atmasn ortaya karmaktadr. kar atmasnn bulunduu durumlarda, karar alcnn bireysel karlar ile genel anlamda kamu kar elimektedir. Bu nedenle, kar atmasnn, grevin tarafsz ve objektif bir ekilde yerine getirilmesini etkileme ihtimali bulunmaktadr. kar atmas 50

durumu, grevi etkilemese bile, dardan bakanlarca grevi etkiliyormu gibi alglanabilmektedir.
rnek: Bir ihalede kontrol mhendisi olarak grev yapan Seluk Bey, firma sahiplerine ait tatil kynde ailece cretsiz tatile davet edilmitir. Seluk Bey, davete icabet ederek ailece bir hafta cretsiz tatil yapm, tatil dnnde firmaya ait hak edileri kontrol ederken imalatlarda eksiklik olduunu tespit etmitir. Eksiklikleri firma sahibine iletecei srada, firma sahibi Seluk Beye, tatilden memnun kalp kalmadn sormutur. Bu durumda Seluk Bey nasl davranacaktr?

rnekte, firma sahibi, Seluk Beyi cretsiz tatile gndererek ona kiisel bir kar salamtr. Bu durumda Seluk Bey iki ekilde davranabilir: Birinci durumda, kendisine salanan kiisel kardan etkilenebilir ve hak edileri imzalarken, imalattaki eksiklikleri grmezden gelebilir. kinci durumda ise, kendisine salanan kiisel kardan etkilenmez ve imalattaki eksikliklerin giderilmesini firmadan isteyebilir. Ancak bu durumda, olayn dorudan ierisinde olmayan ve Seluk Beyin firmann tatil kynde tatil yaptn bilen nc kiiler, Seluk Beyin grevini ktye kullandn/kullanabileceini 51

dneceklerdir. Seluk Beyin, kar atmasyla kar karya kalmamak iin, cretsiz tatil teklifini kabul etmemesi gerekirdi. te yandan, aadaki rnekte grld zere, kar atmalar, ou zaman olayn dndaki kiilerce bilinemez ve tespit edilemez.
rnek: Snav komisyonunda grevli Emel Hanm, bavuru listesini incelediinde, amcasnn olunun da mracaatta bulunduunu renmitir. Evli olan Emel Hanmn soyad evlilik nedeniyle deitii iin, kuzeniyle soyad benzerlii bulunmamaktadr. Snavdan nceki gece arayan amcas, kuzenine yardmc olmas iin ricada bulunmaktadr. Emel Hanm nasl hareket etmelidir? Durumu stlerine bildirerek, snav komisyon yeliinden ekilmelidir.

Kamu grevlileri, kar atmasnda ahs sorumlulua sahiptir. Bu erevede kar atmasnn doabilecei durumu genellikle ahsen bilen kiiler olduklar iin, herhangi bir potansiyel veya gerek kar atmas konusunda dikkatli davranmalar, kar atmas kapsamna giren menfaatlerden kendilerini uzak tutmalar, kar atmasndan kanmak iin gerekli admlar atmalar ve kar atmasnn farkna varr varmaz durumu stlerine bildirmeleri gerekmektedir. 52

kar atmas Trleri

kar atmas farkl durumlarda ortaya kabilmektedir. Aada, DMKda ve Ynetmelikte dzenlenen belli bal kar atmas trleri yer almaktadr.

Eski Kamu Grevlileriyle likiler

Eski Kamu Grevlilerinin Kamu Ayrcalkl Bir ekilde Yararlanmas Hizmetlerinden

Eski kamu grevlileri, yllarca hizmet vermenin karl olarak, kamu hizmetlerinden yararlanrken ayrcalk bekleyebilmektedir. Grevdeki kamu grevlileri de, vefa gerei, grevden ayrlan kamu grevlilerine ayrcalk tanyabilmektedir. Ancak bu durumda eitlik ve adalet ilkeleri gz ard edilmekte, hizmetten yararlanan normal vatandalar madur olmaktadr. Bu nedenle, eski kamu grevlilerinin kamu hizmetlerinden ayrcalkl bir ekilde faydalandrlmamas ve onlara imtiyazl muamelede bulunulmamas gerekmektedir.
rnek: Emekli hastane mdr, muayene olmak zere eskiden grev yapt hastaneye gelmitir. Randevu veya sra numaras almak yerine, mevcut hastane mdrnden ncelikli olarak muayene olmas iin yardm istemitir. Hastane mdr nasl hareket etmelidir?

53

Kamu grevlilerinin, eski kamu grevlilerini kamu hizmetlerinden ayrcalkl bir ekilde faydalandrmas ve onlara imtiyazl muamelede bulunmas etik adan yanltr. Hastane mdr, emekli meslektan krmadan durumu anlatmal, ayrcalk talebini yerine getirmemelidir.

Kamu Grevlisinin Ayrldktan Sonra Kurumla Yapmas Kamu grevlerinden ayrlan kiilere, ilgili kanunlardaki hkmler ve sreler sakl kalmak kaydyla, daha nce grev yaptklar kurum veya kurulutan, dorudan veya dolayl olarak herhangi bir yklenicilik, komisyonculuk, temsilcilik, bilirkiilik, araclk veya benzeri grev ve i verilemez. lkemizde bu konuyla ilgili olarak, 2.10.1981 tarihli ve 2531 sayl Kamu Grevlerinden Ayrlanlarn Yapamayacaklar ler Hakknda Kanun bulunmaktadr. Sz konusu Kanunun 2. maddesi yledir: ... grevlerinden hangi sebeple olursa olsun ayrlanlar, ayrldklar tarihten nceki iki yl iinde hizmetinde bulunduklar daire, idare, kurum ve kurululara kar ayrldklar tarihten balayarak yl sreyle, o daire, idare, kurum ve kurulutaki grev ve faaliyet alanlaryla ilgili konularda dorudan doruya veya dolayl olarak grev

54

ve i alamazlar, taahhde giremezler, komisyonculuk ve temsilcilik yapamazlar.

rnek: Belediye Fen leri Mdr, grevinden istifa ederek beldede faaliyet gsteren bir inaat irketinde ynetici olarak almaya balamtr. Sz konusu inaat irketinin, belediyenin at park yapm ihalesine girmesi etik adan doru mudur? Grevden ayrlan kamu grevlilerinin, daha nce grev yaptklar kurum veya kurulutan, dorudan veya dolayl olarak i almalar yasaklanmtr. Firmann ihaleye katlmamas gerekir.

kinci Bir te alma

Kamu grevlilerinin, kamu grevinin dnda mevzuata yasaklanan ikinci bir ite almas, performanslarnn ve sadakatlerinin blnmesi asndan saknca tekil etmekte ve kar atmas dourmaktadr. Devlet Memurlar Kanununda konu yle dzenlenmitir: Memurlar Trk Ticaret Kanununa gre (tacir) veya (esnaf ) saylmalarn gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi messeselerinde grev alamaz, ticari mmessil veya ticari vekil veya kolektif irketlerde ortak veya komandit irkette komandite ortak olamazlar. (Grevli olduklar 55

kurumlarn itiraklerinde kurumlarn temsilen alacaklar grevler hari)... (md. 28)

rnek 1: Kamu iktisadi teebbsnde grevli bir muhasebecinin, mesai saatlerinin dnda zel bir irketin defterlerini tutmas etik davran ilkelerine aykrlk tekil eder mi? Mesai saatleri dnda da olsa, kamu grevlisinin kamu hizmeti dnda zel bir i yapmas kar atmasna neden olduu iin, Muhasebecinin davran etik ilkelere aykrdr. rnek 2: Milli Eitim Bakanlna bal bir okulda grev yapan matematik retmeni, rencilere cret karlnda zel ders verebilir mi? Matematik retmeninin rencilere zel ders vermesi iki adan etik davran ilkelerine aykrdr ve kar atmas meydana getirmektedir. Birincisi, cret karlnda zel ders verme ikinci i kapsamndadr. kincisi, kar atmas ortaya ktndan, retmenin zel ders verdii rencilerine ayrcalkl muamelede bulunma ihtimali vardr. retmen ders verdii rencilerine ayrcalkl muamelede bulunmasa bile, dier veli ve renciler ayrcalk yaptn dnebilirler.

56

Grev ve Yetkilerin Menfaat Salama Amacyla Kullanlmas

Dier bir kar atmas tr, kamu grevlisinin kamu grevi dolaysyla elde ettii kazanmlar kullanarak kendine ve yaknlarna kar salamasdr. Genel lke Kamu grevlileri; grev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendileri, yaknlar veya nc kiiler lehine menfaat salayamaz ve araclkta bulunamazlar, akraba, e, dost ve hemehri kayrmacl, siyasal kayrmaclk veya herhangi bir nedenle ayrmclk veya kayrmaclk yapamazlar. Grev, unvan ve yetki kullanarak menfaat salamann eitli trleri bulunmaktadr. Kendisine ve/veya Yaknlarna kar Salama
rnek 1: Aratrma ve uygulama hastanesinde grevli kadn doum uzmannn, doum yaptrd hastalarn zel bir hastanede grevli ocuk hastalklar uzman eine ynlendirmesi etik adan doru mudur? Kamu grevlisinin grevini kullanarak ei lehine menfaat salamas etik ilkelere aykrdr.

57

rnek 2: Belediye Bakannn yeeninin deeri dk olan arsasnn da bulunduu bir alanda, mar Kanununun 18. maddesine gre imar uygulamas yaplmtr. Uygulama sonucunda yaplan deiiklikle, bakann yeenine daha kymetli bir arsa verilmesi ve kararn alnd toplantya Belediye Bakannn da katlmas etik adan bir saknca tekil eder mi? Belediye Bakannn yeenine ayrcalkl olarak kar salamas doru deildir. Ayrca kar atmas olduu iin Bakann kararn alnd toplantya katlmamas gerekmektedir. rnek 3: Denetim elemanlarnn denetlemekle ykml olduklar kamu bankalarndan, sz konusu bankalarn kendi personeline uygulanan kredi koullarndan faydalanmay talep etmeleri doru mudur? Denetim elemannn grev ve yetkilerini kendilerine menfaat salamak iin kullanmas etik davran ilkelerine aykrdr.

Adam Kayrmaclk
rnek: Mstearn yeeni, bir kamu kurumunun at yazl snav kazanarak szl snava davet edilmitir. Yeen, amcasndan, ilgili kurumun yneticisini arayarak kendisinin ie alnmas iin ricada bulunmasn istemektedir. Mstear nasl hareket etmelidir? Mstear yeenine, telefon etmesinin doru olmayacan, byle bir durumda snava giren baka bir adayn hak kaybna urayarak madur olabileceini anlatmaldr.

58

Yaplan iin zel cret Alma

rnek 1: Bir Veteriner Hekim, kye gelerek a yapm, hayvan sahiplerinden belirlenen tarifeye gre cret talep etmitir. Belirlenen tarifeyi ok dk bulan Ahmet Aa, Veteriner Hekime daha fazla cret demeyi nermektedir. Veteriner Hekim, fazla demeyi kabul etmeli midir? Kamu grevlilerinin yasal olarak belirlenenlerin dnda ilave bir cret almalar etik adan doru deildir; bu nedenle teklif edilen creti kabul etmemelidir. rnek 2: Belediye mezarlnda grev yapan mama, defin ilemlerini yerine getirdii cenazelerin sahipleri para vermek istemektedir. mamn, cenaze sahiplerinin vermek istedikleri paray almas etik adan doru mudur? Kamu grevlileri verdikleri hizmetin karlnda devletten maa ya da cret almaktadr. Bu nedenle i sahiplerinden yaptklar iin karlnda ayrca ayni veya nakdi bir bedel almalar doru deildir.

Araclk
rnek: Fen ileri mdrnn amcas inaat malzemeleri satmaktadr. Kendisini ziyarete gelen yeenine, belediyeye i yapan firmalar, kendisinden malzeme almalar konusunda ynlendirmesi iin ricada bulunmaktadr. Mdr ne yapmaldr? Amcasna bu davrann doru olmadn anlatmal, firmalar irketine ynlendirmesi durumunda kar atmas meydana geleceini aklamaldr.

59

Hizmet Kayrmacl
rnek: Kmr datmnda grevli memurun, datmda hemerilerine ncelik tanmas etik adan doru mudur? Kayrmacln hibir tr etik adan doru deildir.

Grev, Unvan ve Yetki Kullanarak Ticaret Yapma Kamu grevlileri, grev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendilerinin veya bakalarnn kitap, dergi, kaset, cd ve benzeri rnlerinin satn ve datmn yapamazlar.
rnek: Bir denetim elemannn, denetim grevi ile ilgili hazrlad aklamal bir mevzuat kitabn, satn almalar amacyla denetledii kamu kurumlarna datmas etik midir? Kamu grevlilerinin, grev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendi kitaplarnn satn ve datmn yaptrmalar yasaklandndan etik deildir.

Kurum, Vakf, Dernek veya Spor Kulbne Yardm ve Ba Alma Kamu grevlileri, herhangi bir kurum, vakf, dernek veya spor kulbne yardm, ba ve benzeri nitelikte menfaat salayamazlar.

60

rnek: Genel Mdr, kurumdan ihale alan firmann sahibine, parann bir ksmn ehrin spor kulbne balamas durumunda, hak edilerin hemen deneceini sylemektedir. Genel Mdrn davran doru mudur? Kamu grevlilerinin, kamu hizmetlerini yrtrken spor kulb, dernek vb. kurululara ba ya da yardm yaplmasna araclk yapmalar etik deildir.

Grev Srasnda Elde Edilen Bilgilerin Aklanmas Kamu grevlileri, grevlerinin ifas srasnda ya da bu grevlerin sonucu olarak resm veya gizli nitelikte bilgi elde edebilmektedirler. Kamu grevlileri bu bilgileri kendilerine, yaknlarna veya nc kiilere dorudan yahut dolayl olarak ekonomik, siyasal ya da sosyal nitelikte bir menfaat salamak zere kullanamazlar. Bu bilgilerin grevdeyken veya grevden ayrldktan sonra yetkili makamlar dnda herhangi bir kurum, kurulu ya da kiiye aklanmas yasaktr.
rnek: Belediye mar Mdrnn, yaplacak imar deiiklii ile daha nce konut alan olarak belirlenen bir blgenin ticaret alanna dntrleceini mteahhit arkadana haber vermesi doru mudur?

61

Kamu grevlilerinin, grevlerinin ifas srasnda ya da bu grevlerin sonucu olarak elde ettikleri resmi veya gizli nitelikteki bilgileri, yaknlarna menfaat salamak iin kullanmalar yasaklandndan mar Mdrnn bu tr bir davran etik olmaz. Zira bu bilgiyi alan mteahhit arkada, zaman kaybetmeden sz konusu blgedeki arsalar satn alarak kendisine ekonomik bir menfaat salayabilir.

Seimlerde Kamu mknlarn Kullanma Kamu grevlilerinin, seim kampanyalarnda grev yapt kurumun kaynaklarn dorudan veya dolayl olarak kullanmalar ve kullandrmalar yasaktr.
rnek: Yaplacak yerel seimlerde yeniden aday olan Belediye Bakannn, seim kampanyasnda kullanaca afi ve bayraklarn, itfaiye aralarnca aslmas doru mudur? Kamu grevlilerinin, seim kampanyalarnda grev yapt kurumun kaynaklarn dorudan veya dolayl olarak kullanmalar yasaklandndan etik deildir ve ayrca yasalara da aykrdr.

Hediye Alma
Trk kamu ynetimi mevzuatnda kesinlikle yasaklanm olmasna ramen, baz kamu grevlilerinin ylba, bayram vb. zel gnler bahane edilerek, i sahiplerinden ya da mesai arkadalarndan zaman zaman hediye aldklar gzlenmektedir. 62

Kamu grevlilerine verilen veya kamu grevlilerince alnan hediyeler, kamuoyu nezdinde etik tartmalara yol amakta, kamuda yozlamaya, kamu grevlilerinin eletirilmesine, yolsuzlukla ilgili alglamalarn artmasna, kamu ynetimi ve yneticilerine duyulan itibar ve gvenin sarslmasna neden olmaktadr. lk bakta kimi zaman nemsiz gibi grnen ve bu nedenle gz yumulan hediyeler, ou zaman kamu grevlisinin tarafszln, kararlarn ve grevini etkileyebilmekte, adeta bubi tuzana dnmektedir.

63

Kamu

grevlilerinin

hediye

almamas,

kamu

grevlisine hediye verilmemesi ve grev sebebiyle kar salanmamas temel ilkedir. Kamu grevlisinin tarafszln, performansn, kararn veya grevini yapmasn etkileyen veya etkileme ihtimali bulunan ve dorudan ya da dolayl olarak kabul edilen her trl eya ve menfaat hediye kapsamndadr. Hediyenin ekonomik deerinin olup olmamas nemli deildir. Kamu grevlileri, yrttkleri grevle ilgili bir i, hizmet veya menfaat ilikisi olan gerek veya tzel kiilerden kendileri, yaknlar veya nc kii veya kurulular iin dorudan doruya veya arac eliyle herhangi bir hediye alamazlar ve menfaat salayamazlar. Hangi hediyeler alnabilir, hangileri alnamaz? Ynetmelikte, hediye alma yasann istisnalar saylmaktadr. Buna gre aada belirtilenler hediye alma yasa kapsam dndadr:
a. Grev yaplan kuruma katk anlamna gelen, kurum hizmetlerinin hukuka uygun yrtlmesini etkilemeyecek olan ve kamu hizmetine tahsis edilmek, kurumun demirba listesine kaydedilmek ve kamuoyuna aklanmak kouluyla

64

alnanlar (makam arac ve belli bir kamu grevlisinin hizmetine tahsis edilmek zere alnan dier hediyeler hari) ile kurum ve kurululara yaplan balar, b. Kitap, dergi, makale, kaset, takvim, cd veya buna benzer nitelikte olanlar, c. Halka ak yarmalarda, kampanyalarda veya etkinliklerde kazanlan dl veya hediyeler, d. Herkese ak konferans, sempozyum, forum, panel, yemek, resepsiyon veya buna benzer etkinliklerde verilen hatra niteliindeki hediyeler, e. Tantm amacna ynelik, herkese datlan ve sembolik deeri bulunan reklam ve el sanatlar rnleri, f. Finans kurumlarndan piyasa koullarna gre alnan krediler.

Aada belirtilenler ise hediye kapsamndadr, yani alnamaz:

alma

yasa

a. Grev yaplan kurumla i, hizmet veya kar ilikisi iinde bulunanlardan alnan karlama, veda ve kutlama hediyeleri, burs, seyahat, cretsiz konaklama ve hediye ekleri, b. Tanr veya tanmaz mal veya hizmet satn alrken, satarken veya kiralarken piyasa fiyatna gre makul olmayan bedeller zerinden yaplan ilemler, c. Hizmetten yararlananlarn verecei her trl eya, giysi, tak veya gda tr hediyeler, d. Grev yaplan kurumla i veya hizmet ilikisi iinde olanlardan alnan bor ve krediler.

65

rnekler ( Yasak Kapsamnda, Kapsam D) Hayrsever bir iadam, ilkretim okulundaki dersliklerde kullanlmak zere 20 bilgisayar balamtr. Bilgisayarlarn demirba kayd yaplm ve okulun internet sitesinde duyurulmutur. Selim Bey, kznn matematik retmenine kullandrlmak zere okula dizst bilgisayar hediye etmi, okul mdr de bilgisayar demirbaa kaydedip Selim Beyin kznn matematik retmenine tahsis etmitir. Bir vatanda, hastaneye diyaliz makinesi balamtr. le yeni atanan Valiye ho geldiniz ziyaretinde bulunan bir mteahhit, kymetli bir el hals hediye etmitir. Yal bir teyze, askere giden ocuuna yardmda bulunan Kaymakama, hindi hediye etmitir. Baarl ocuklara Yardm Dernei, dernei denetlemekle grevli bir denetim elemannn kzna burs vermektedir. Snf anneleri retmene, retmenler Gnnde 22 ayar bir bilezik hediye etmilerdir. Satnalma biriminde grevli Memura, kurumun i yapt firmalardan birisi takvim hediye etmitir. Bir il mdr, kznn dn iin piyasa fiyatnn yarsna dn salonu kiralamtr.

66

Hediye alp almama konusunda pheye dlrse ne yaplabilir? Hediye toplumsal ilikilerin tesis edilmesinde

nemli bir aratr. nsanlarn sivil hayatlarnda birbirleriyle hediyelemelerinde her hangi bir sorun bulunmamaktadr. Burada sorun olan, kamu grevlisine kamu grevi nedeniyle verilen hediyelerdir. Bu nedenle, kamu grevlisi hediye kabul ederken kendisine u soruyu sormaldr: Kamu grevlisi olmasaydm ya da igal ettiim makam ve mevkide bulunmasaydm, bu hediye yine de bana verilecek miydi?

Teklif edilen hediyenin byk ya da kk olmas, maddi deerinin bulunup bulunmamas nemli deildir. Bir kamu grevlisi maddi deeri byk olan bir hediyeden etkilenmeyebilir, baka birisi deersiz gibi grlen bir hediyeden etkilenebilir.

67

Kamu Kaynaklarn Kullanarak Hediye Verme

Kamu grevlileri, kamu kaynaklarn kullanarak hediye veremez, resmi gn, tren ve bayramlar dnda, hibir gerek veya tzel kiiye elenk veya iek gnderemezler; grev ve hizmetle ilgisi olmayan kutlama, duyuru ve anma ilanlar veremezler.
rnek: l Mdrnn, ehrin ileri gelenlerinden birisinin cenaze trenine kurum btesinden elenk gndermesi etik adan doru mudur? Kamu grevlilerinin, kamu kaynaklarn kullanarak resmi gn, tren ve bayramlar dnda, herhangi bir kiiye elenk gndermesi yasaklandndan etik deildir.

Yasad Nfuz Kullanma

Ak yasal dzenlemelere ramen (DMK, md. 10 ve 11), st yneticiler, zaman zaman astlarndan szl talimat, emir veya rica biiminde yasal ve etik olmayan taleplerde bulunabilmektedir. Sz konusu talepleri yerine getirmeme durumunda, kurum iinde yaptrmlarla 68

(tayin, terfi edememe, olumsuz sicil verme, dlanma vb.) karlaabileceini dnen kamu grevlisi, ou zaman emri yerine getirmekte, delil ve ahit olmad iin, sorumluluk emri-ricay yerine getiren grevlinin zerine kalmaktadr. st dzey yneticilerin astlarndan yasalara aykr ve etik olmayan taleplerde bulunmamalar, kendisine byle bir talepte bulunulan kamu grevlilerinin de bunu yerine getirmemesi gerekmektedir.
rnek 1: Bir Mstear, makam arac ile havaalanna gitmektedir. Ua karma endiesi ile makam ofrne gaza bas, gerekirse krmz kta ge talimat vermesi doru mudur? Mstearn trafik kurallarna aykr talimat vermesi doru deildir. rnek 2: Yaplacak olan byk bir satn alma ihalesi ncesinde, kurumun st yneticisinin, ihale artnamesini hazrlayacak olan mdr makamna ararak, artnameyi belli bir firmann ihaleyi kazanaca ekilde hazrlamasn istemesi etik midir? st yneticinin ihale mevzuatna aykr talimat vermesi yasal ve etik deildir. Mdrn de byle bir talimat yerine getirmemesi gerekir.

69

Kamu Mallar ve Kaynaklarnn Kullanm

hedeflemektedir.

70

Kamu grevlileri, kamu bina ve tatlar ile dier kamu mallar ve kaynaklarn kamusal amalar ve hizmet gerekleri dnda kullanamaz ve kullandramazlar, bunlar korur ve her an hizmete hazr halde bulundurmak iin gerekli tedbirleri alrlar.
rnek: Bir ube Mdr, kurum aracyla evini tatmtr. Bu davran doru mudur? Kamu grevlilerinin, kamu bina ve tatlar ile dier kamu mallar ve kaynaklarn kamusal amalar ve hizmet gerekleri dnda kullanmalar yasaklandndan etik deildir.

71

Savurganlktan Kanma

hedeflemektedir.

72

Kamu grevlilerinin, kamu bina ve tatlar ile dier kamu mallar ve kaynaklarnn kullanmnda israf ve savurganlktan kanmalar; mesailerini ve kamu imknlarn kullanrken etkin, verimli ve tutumlu davranmalar gerekir.
rnek: le yeni atanan Valinin, daha yeni tefri edilmi lojmann tefriatn beenmeyerek tamamen deitirmesi; bir memurun, mesai saatlerinde arkadalar ile bilgisayarda sohbet etmesi ve oyun oynamas; greve yeni atanan mdrn, iki yl nce alnan makam aracn beenmeyerek olduka pahal ve lks yeni bir makam arac almas; efin, kurum telefonundan akrabalar ve arkadalar ile uzun uzun konumas.

73

Balayc Aklamalar ve Gerek D Beyan

hedeflemektedir.

?!?..

74

Kamu

grevlileri,

grevlerini

yerine

getirirken

yetkilerini aarak altklar kurumlarn balayc aklama, taahht, vaat veya giriimlerde bulunamazlar, aldatc ve gerek d beyanat veremezler.
rnek: Bir hastanenin ocuk blmnde ortamn hijyenik olmamasndan dolay bebek hayatn kaybetmitir. Bahekim, basna verdii demete, bebek lmlerinin baka nedenlerle gerekletiini belirtmitir. Bahekimin aldatc ve gerek d beyanat vermesi etik deildir.

75

Bilgi Verme, Saydamlk ve Katlmclk

hedeflemektedir.

76 76

Kamu grevlilerinin, saydam bir ynetim iin halkn bilgi edinme hakkn kullanmasna yardmc olmas gerekmektedir. Gerek ve tzel kiilerin talebi halinde istenen bilgi veya belgelerin, 4982 sayl Bilgi Edinme Hakk Kanununda belirlenen istisnalar dnda, usulne uygun olarak verilmesi zorunludur.
rnek: Halkla likiler Mdr, vatandalarn bilgi edinme hakkn kullanarak kurumdan bilgi ve belge istemelerine scak bakmamaktadr. Bir vatanda, bilgi edinme hakkn kullanarak kurumdan bilgi ve belge istemitir. Halkla likiler Mdr ne yapmaldr? Mdr, Bilgi Edinme Hakk Kanununa ve etik kurallara uygun olarak yaplan bavuruya yant vermeli, eitli bahanelerle bavuruyu geitirmeye almamaldr.

st yneticiler, ilgili kanunlarn izin verdii erevede, kurumlarnn ihale srelerini, faaliyet ve denetim raporlarn uygun aralarla kamuoyunun bilgisine sunmalar gerekir. Kamu grevlileri, kamu hizmetleri ile ilgili temel kararlarn hazrlanmas, olgunlatrlmas, alnmas ve bu kararlarn uygulanmas aamalarndan birine, bir kana veya tamamna, aksine yasal bir hkm olmadka, o karardan dorudan ya da dolayl olarak etkilenecek kii ve kurulularn katkda bulunmasn salamaya dikkat etmelidirler.

77

Yneticilerin Hesap Verme Sorumluluu

hedeflemektedir.

78 78

Kamu grevlilerinin, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi srasnda sorumluluklar ve ykmllkleri konusunda hesap verebilir ve kamusal deerlendirme ve denetime her zaman ak ve hazr olmalar gerekir. Yneticiler, kurumlarnn ama ve politikalarna uygun olmayan ilem veya eylemleri engellemek iin grev ve yetkilerinin gerektirdii nlemleri zamannda almak durumundadrlar.
rnek 1: Bir kurumun st yneticisinin, srekli grev yapt Ankaradan ocuklarnn ikamet ettii baka bir ehre hafta sonlar gitmek iin kendisini grevli-izinli gstermek suretiyle hem uak hem de harcrah imknlarndan yararlanmas. rnek 2: Bir kamu kurumundaki st yneticilerin ynetim kurulu toplantlarn, mevsimine gre yazn sahilde, yaylada; kn kayak merkezlerinde dzenlemesi.

Ynetici kamu grevlilerinin, emri altndaki personelin yolsuzluk yapmasn nlemek zere gerekli tedbirleri almas gerekir. Bu tedbirler; yasal ve idari dzenlemeleri uygulamay, eitim ve bilgilendirme konusunda uygun almalar yapmay, personelinin kar karya kald 79

mali ve dier zorluklar konusunda dikkatli davranmay ve kiisel davranlaryla personeline rnek olmay kapsar. Ynetici kamu grevlileri, personeline etik davran ilkeleri konusunda uygun eitimi salamak, bu ilkelere uyulup uyulmadn gzetlemek, geliriyle badamayan yaantsn izlemek ve etik davran konusunda rehberlik etmekle ykmldr.
rnek: cra Mdrlnde on yldr grev yapan bir memur, i sahiplerinden elde ettii menfaatlerle, sekiz adet daire satn alm, bunlara ilikin mal beyannda da bulunmutur. Amirleri ilgili memur hakknda nasl bir ilem yapmalyd? Amirler, personelinin etik ilkelere uyup uymadn gzetlemek ve geliriyle badamayan yaantsn izlemek durumundadr. Zamannda yapmalyd. mal beyanlarn karlatrp gerekli ilemi

Kurum ve kurulularn yetkili sicil amirleri, personelin sicil ve performansn, Ynetmelikte dzenlenen etik davran ilkelerine uygunluk asndan da deerlendirmek durumundadrlar. 80

Mal Bildiriminde Bulunma

hedeflemektedir.

81

Kamu grevlilerinin, kendileriyle elerine ve velayeti altndaki ocuklarna ait tanr ve tanmazlar, alacak ve borlar hakknda, 3628 sayl Mal Bildiriminde Bulunulmas, Rvet ve Yolsuzluklarla Mcadele Kanunu hkmleri uyarnca, yetkili makama mal bildiriminde bulunmalar gerekir. Kamu Grevlileri Etik Kurulunun, gerek grd takdirde mal bildirimlerini Mal inceleme yetkisi bilgilerin bulunmaktadr. bildirimlerindeki

doruluunun kontrol amacyla ilgili kii ve kurulular (bankalar ve zel finans kurumlar dhil) talep edilen bilgileri, en ge otuz gn iinde Kurula vermekle ykmldrler. Yneticiler, mal bildirimlerinin, kiilerin gelirleri ve daha nceki mal bildirimleri ile karlatrarak incelenmesi hususunda gerekli tedbirleri almaldrlar.

82

Etik Eitimi

hedeflemektedir.

83

Etik ilke ve deerlere dayanan bir kurum kltr oluturmann nemli n koullarndan birisi de etik eitimidir. Kamu kurum ve kurulularnda istihdam edilen her dzeydeki personel, etik davran ilkeleri ve bu ilkelere ilikin sorumluluklar hakknda bilgilendirilmek durumundadr. Kurum ve kurulu yneticileri, etik davran ilkelerinin, kamu grevlilerine uygulanan temel, hazrlayc ve hizmet ii eitim programlarnda yer almasn teminle ykmldr. Kamu Grevlileri Etik Kurulu da, kamu kurumlarnda yrtlen etik eitimlerine zel nem vermektedir. Kurul bu amala, ilk olarak etik eitimlerinde kullanlmak zere bir etik eitim seti hazrlatmtr. Daha sonra lke genelindeki farkl kamu kurumlarnda alan personel arasndan seilen kamu grevlilerini etik eiticisi olarak yetitirmitir. Yetitirilen bu eiticiler, kurumlarnn yrtt etik eitimlerinde grev almaktadr.

84

Etik Davran lkelerine Aykrlk ddiasyla Bavuru Hakk

hedeflemektedir.

85

3071 sayl Dileke Hakknn Kullanlmasna likin Kanunda belirlenen esaslara gre, medeni haklar kullanma ehliyetine sahip Trkiye Cumhuriyeti Vatandalar ile Trkiyede oturan yabanc gerek kiiler, etik davran ilkelerine aykr davrandklar iddias ile en az genel mdr, eiti ve st kamu grevlileri iin Kamu Grevlileri Etik Kuruluna, dier kamu grevlileri iin yetkili disiplin kurullarna bavuruda bulunabilirler. Herhangi bir nedenle Trkiyede bulunup da bavuru nedeni saylan etik ilkelerden birisine aykr davranldna tank olan yabanc, bavuru hakk asndan Trkiyede oturuyor kabul edilir. Bavuruda bulunabilmek iin bavurann menfaatinin etkilenmesi koulu aranmaz. Ancak, kamu grevlilerini karalama amac gtt aka anlalan ve kimlii tespit edilemeyen bavurular deerlendirmeye alnmaz. Yarg organlarnca incelenmekte olan veya karara balanm bulunan uyumazlklar hakknda Kurula veya yetkili disiplin kurullarna bavuru yaplamaz. nceleme srasnda yarg yoluna gidildii 86

anlalan bavurularn ilemi durdurulur. Daha nce Kurulca incelenmi ikyet konusu, yeni kantlar gsterilmedike bir daha ikyet konusu yaplamaz ve incelenemez. Bavuru Biimleri Bavurular; a) Yazl dileke, b) Elektronik posta, c) Tutanaa geirilen szl bavuru yollar ile yaplr. Bavuru usul Bavuru, gerek kiiler tarafndan ad, soyad, oturma yeri veya i adresi ile imzay kapsayan dilekelerle, en az genel mdr, eiti ve st grevliler iin Kurul Bakanlna, dier grevliler iin ise kurum yetkili disiplin kurullarna yneltilmek zere ilgili kurum amirliine yaplr. Dilekede, etik ilkeye aykr davran iddiasna ilikin bilgi ve belgeler ak ve ayrntl olarak belirtilir. Elde bulunan belgeler dilekeye eklenir. Bavuru konusu 87

aykr davran iddias, kii, zaman ve yer belirtilerek somut biimde gsterilir. Bavuru dilekelerinin daktilo ile yazlmas veya bilgisayar kts olmas koulu aranmaz. Dilekelerin okunakl ve anlalr olmas yeterlidir. Bavurunun Kurul kaytlarna getii tarih, bavuru tarihidir. Bavuru dilekeleri posta yoluyla da Kurula gnderilebilir. Bu durumda dilekenin Kurul kaytlarna getii tarih sre balangcna esas alnr. Bavurunun tutanaa geirilmek kouluyla szl yaplmas durumunda bavurann imzas ve adresi de tutanaa alnr. Elektronik ortamda yaplacak bavurular Bavurunun; gerek kiiler tarafndan elektronik posta yoluyla yaplmas halinde, bavuru sahibinin ad ve soyad, oturma yeri veya i adresi belirtilir. Trkiyede oturan yabanclarn bu yolla yaptklar bavurularda, pasaport numaras ve uyruu gsterilir. Elektronik posta yolu ile yaplacak bavurularda, bavurunun Kurulun elektronik posta adresine ulat tarih bavuru tarihidir.

88

Hangi bavurular kabul edilmez? Ynetmelikte ngrlen bavuru usulne uygun olmayan dileke ve elektronik postalar ileme konulmaz ve mmknse durum bavuru sahibine bildirilir. Geree aykr beyanlar ierdii sonradan anlalan bavurular, bu durumun anlald tarihte ilemden kaldrlr. Etik ilkelere aykr davranlar, incelenebilmesi iin, meydana geldikleri tarihten itibaren iki yl iinde bavuru konusu yaplmaldr.

89

hedeflemektedir.

Kamu Grevlilerinden Beklenen Balca Etik Davranlar

90

99 Her zaman yksek etik standartlar izleyiniz, kamu yarar dorultusunda halkn devlete ve kamu grevlilerine olan gvenini artrmak iin alnz. 99 Grevinizi yerine getirirken, kamu kaynaklarn elde ederken ve kullanrken, dardan mal ve hizmet satn alrken yazl kurallara, etik ilke ve deerlere uygun davrannz. 99 Meslektalarnza ve hizmetten yararlananlara iten sayg gsteriniz, tarafsz ve adil davrannz. 99 Meslektalarnzn ve hizmetten yararlananlarn grlerini dikkate alnz ve karar alma srecine onlar da katnz. 99 Meslektalarnzn yaptklar iyi ileri takdir ediniz ve duyurunuz. 99 Kamu grevini ve kaynaklarn kiisel kar iin kullanmaynz, akraba, e-dost ve yaknlarnz kamu hizmetlerinden ayrcalkl olarak yararlandrmaynz. 99 Muhtemel ve gerek kar atmalar konusunda dikkatli olunuz, kendinizin ve yaknlarnzn kar salayabilecei durumlardan kannz. 99 Davran ve kararlarnzdan doacak sonularn sorumluluunu stleniniz. 91

99 Mal bildirimi formlarn zamannda, eksiksiz ve doru bir ekilde doldurunuz. Mal varlnzda art olmas durumunda, bunu zamannda bildiriniz. 99 Kamu grevinin dnda mevzuata yasaklanan ikinci bir ite almaynz. 99 Grev yaptnz kurumla balants olan kii veya firmalarla zel i ilikisi iine girmeyiniz. 99 Grev yaplan kurumla i, hizmet veya kar ilikisi iinde bulunanlardan hediye almaynz, size sunulan, burs, seyahat, cretsiz konaklama ve yemek gibi imknlardan uzak durunuz. 99 zel ilerinizi mesai saatleri ierisinde yapmaktan kannz. 99 Etik deerlere uygun rnek davranlar gsteriniz. 99 Davranlar etik ilkelere uymayan dier kamu alanlarn uyarnz, sonu alamaz iseniz durumu yetkili mercilere bildiriniz.
kar atmas veya etik d bir durumla karlatnzda, tavsiye almak iin gvenilir kdemli bir meslektanzla konuabilir ya da kurumunuzdaki etik komisyonuna mracaat edebilirsiniz.

92

Kamu Yneticilerinden Beklenen Etik Davranlar

Ynetim grevinizi yerine getirirken: 99 Kurumun genel amalarn, ana hedeflerini ve deerlerini tm grevlilere bildiriniz. 99 Davran beklentilerinin aka tanmland ve her hangi bir ihlal varsa belirlenip dzeltildii olumlu bir alma ortam oluturunuz. 99 Kurumunuzun faaliyetleri ile ilgili tm sorumluluu kabul ediniz. 99 st grevler iin personel seerken, liyakatlerini ve mevcut davran ve geliim potansiyellerini gz nne alnz. 99 Tm personele adil, tarafsz ve eit davrannz. 99 Sorun ve anlamazlklar adil ve hzl bir ekilde znz. 99 Karar ve davranlarnzda tutarl, gvenilir, ngrlebilir, adil ve nesnel olunuz. 99 Etik ilke ve deerler konusunda kiisel olarak rnek davran gsteriniz. 99 inizde etkililik ve verimlilik konularnda rnek alnacak olas en yksek standartlar srdrnz.

93

Bavurulabilecek Kaynaklar

94

Aydn, nayet Pehlivan, Ynetsel, Mesleki ve rgtsel Etik, 3. Bask, Pegema Yaynclk, stanbul2002.

Berkman, A. mit Mahmut Arslan, Dnyada ve Trkiyede Etii ve Etik Ynetimi, TSAD Yayn, stanbul2009.

Canan, Fuat, Kamuya Gvenin Tesisinde Etik Altyapnn nemi, Trk dare Dergisi, S. 444, Eyll, 2004.

Demirci, Mustafa - F. Neval Gen, Trkiyede Kamu Ynetimi Reform Srecinde Etik Yaplanma, Amme daresi Dergisi, Cilt 41, Say 2, Haziran 2008.

Eken, Musa, Gizlilik Geleneinden effaf Ynetime Doru, Amme daresi Dergisi, C. 38, S.1, Mart 2005.

Erylmaz, Bill, Etik Kltr Gelitirmek, Trk dare Dergisi, S. 459, Haziran 2008.

Kamu Grevlileri Etik Kurulu, Kamu Etii Akademik Aratrmalar, Cilt 12, Ankara2009.

Nohutu, Ahmet, Etik ve Kamu Ynetimi, ada Kamu Ynetimi II, Der. Muhittin Acar ve Hseyin zgr, Nobel Yaynevi, Ankara2004.

mrgnlen, Uur ve M. Kemal ktem, Avrupa Birliine Ynetsel Uyum ve Ynetsel Kapasitenin Artrlmas Srecinde Trk Kamu Ynetiminde Etik

95

Sorunu, Kamu Ynetimi: Yntem ve Sorunlar, Ed. inasi Aksoy ve Ylmaz stner, Nobel Yaynevi, Ankara2007. zdemir, Murat, Kamu Ynetiminde Etik, ZK Sosyal Bilimler Dergisi, C. 4, S. 7, 2008. ztrk, Namk Kemal, Kamu Yneticilerinin Kararlarnda Etik Deerler, Amme daresi Dergisi, C. 31, S. 2, Haziran 1998. Sakarya niversitesi BF-ATSO, 1. Siyasette ve Ynetimde Etik Sempozyumu Bildiri Kitab, Adapazar1998. Sakarya niversitesi BF, 2. Siyasette ve Ynetimde Etik Sempozyumu Bildiri Kitab, Sakarya2005. Steinberg, Sheldon S. ve David T. Austern, Hkmet, Ahlak ve Yneticiler, ev. Turgay Ergun, TODAE Yaynlar, Ankara1995. TODAE, Kamu Etii Sempozyum Bildirileri, Cilt 1-2, TODAE Yaynlar, AnkaraMays 2009. TSAD-OECD, Kamu Hizmetinde Etik: Gncel Konular ve Uygulama, TSAD Yayn, Eyll 2003. Yksel, Cneyt, Devlette Etikten Etik Devlete: Kamu Ynetiminde Etik, Cilt 12, TSAD Yaynlar, stanbul2005.

96

EKLER

97

Kamu Grevlileri Etik Kurulu Kurulmas ve Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun
Kanun Numaras : Kabul Tarihi : 5176 25.5.2004

Yaymland R.Gazete : Tarih: 8.6.2004 Say:25486

Ama ve kapsam Madde 1- Bu Kanunun amac, kamu grevlilerinin uymalar gereken saydamlk, tarafszlk, drstlk, hesap verebilirlik, kamu yararn gzetme gibi etik davran ilkeleri belirlemek ve uygulamay gzetmek zere Kamu Grevlileri Etik Kurulunun kurulu, grev ve alma usul ve esaslarnn belirlenmesidir. Bu Kanun, genel bteye dahil daireler, katma bteli idareler, kamu iktisadi teebbsleri, dner sermayeli kurulular, mahalli idareler ve bunlarn birlikleri, kamu tzel kiiliini haiz olarak kurul, st kurul, kurum, enstit, teebbs, teekkl, fon ve sair adlarla kurulmu olan btn kamu kurum ve kurulularnda alan; ynetim ve denetim kurulu ile kurul, st kurul bakan ve yeleri dahil tm personeli kapsar.

98

Cumhurbakan, Trkiye Byk Millet Meclisi yeleri, Bakanlar Kurulu yeleri, Trk Silahl Kuvvetleri ve yarg mensuplar ve niversiteler hakknda bu Kanun hkmleri uygulanmaz. Kurulu Madde 2- Bu Kanunda yazl grevleri yerine getirmek zere Babakanlk bnyesinde Kamu Grevlileri Etik Kurulu (Kurul) kurulmutur. Bakanlar Kurulu, bu Kanun kapsamndaki konularda her trl kararlar almak ve uygulamak zere;
a. b. c.

Bakanlk grevi yapm olanlar arasndan bir ye, l belediye bakanl yapm olanlar arasndan bir ye, Yargtay, Dantay, Saytay yelii grevlerinden emekliye ayrlanlar arasndan ye,

d.

Mstearlk, bykelilik, valilik, bamsz ve dzenleyici kurul bakanl grevlerinde bulunmu veya bu grevlerden emekliye ayrlanlar arasndan ye,

e.

niversitelerde rektrlk veya dekanlk grevlerinde bulunmu retim yeleri veya bunlarn emeklileri arasndan iki ye,

f.

Kamu Kurumu niteliindeki meslek kurulularnda en st kademe yneticilii yapm olanlar arasndan bir ye,

99

olmak zere toplam onbir yeyi biri Bakan olmak zere seer ve atar. Kurul bakan veya yeliine atanacaklar hakknda, 5434 sayl Trkiye Cumhuriyeti Emekli Sand Kanununun 40 nc maddesinin birinci fkras hkm ile ek 68 inci maddesinin drdnc fkras hkm uygulanmaz ve bu kiiler Kurulda emekli aylklar kesilmeksizin altrlr. yelerin grev sresi drt yldr. Sresi dolan yeler Bakanlar Kurulunca yeniden seilebilirler. Kurul yelerinin grev sresi dolmadan grevlerine son verilemez. Ancak yeler, ciddi bir hastalk veya sakatlk nedeniyle i grememeleri veya atamaya ilikin artlar kaybetmeleri halinde, atandklar usule gre sresi dolmadan grevden alnr. yeler, grevi ktye kullanmaktan veya yz kzartc bir sutan mahkm olmalar halinde ise Babakan onayyla grevden alnr. Grevden alma nedeniyle veya sresi dolmadan herhangi bir sebeple boalan Kurul yeliklerine bir ay ierisinde Bakanlar Kurulunca yeniden atama yaplr. Bu ekilde atanan ye, yerine atand yenin grev sresini tamamlar. Kurul, Bakann daveti zerine en az alt yeyle toplanr ve ye tam saysnn salt ounluunun ayn yndeki oyu ile karar verir. Toplant kararlar ilgililere duyurulur. Kurul ayda

100

drt defa toplanr. Kurul Bakan ve yelerinin toplantlara katlmalar esastr. Arka arkaya toplantya veya bir yl iinde toplam on toplantya katlmayan yeler istifa etmi saylrlar. Kurulun sekretarya hizmetleri Babakanlk Personel ve Prensipler Genel Mdrl tarafndan yerine getirilir. Kurul Bakan ve yelerine, 6245 sayl Harcrah Kanunu hkmleri sakl kalmak kouluyla, fiilen grev yaplan her gn iin (3000) gsterge rakamnn memur aylk katsays ile arpm sonucu bulunacak miktarda huzur hakk denir. Bu demeden damga vergisi hari herhangi bir kesinti yaplmaz. Huzur hakk ve Kurulun dier ihtiyalar iin her yl Babakanlk btesine gerekli denek konulur. Kurulun grevleri Madde 3- Kurul, kamu grevlilerinin grevlerini yrtrken uymalar gereken etik davran ilkelerini hazrlayaca ynetmeliklerle belirlemek, etik davran ilkelerinin ihll edildii iddiasyla resen veya yaplacak bavurular zerine gerekli inceleme ve aratrmay yaparak sonucu ilgili makamlara bildirmek, kamuda etik kltrn yerletirmek zere almalar yapmak veya yaptrmak ve bu konuda yaplacak almalara destek olmakla grevli ve yetkilidir.

101

Kurula veya yetkili disiplin kurullarna bavuru Madde 4- Bu Kanun kapsamndaki kamu kurum ve kurulularnda etik davran ilkelerine aykr uygulamalar bulunduu iddiasyla, en az genel mdr veya eiti seviyedeki kamu grevlileri hakknda Kurula bavurulabilir. Hangi unvanlarn genel mdr eiti saylaca kurum ve kurulularn tekilt yaps ve yrttkleri hizmetlerin nitelii dikkate alnarak Kurul tarafndan belirlenir. Dier kamu grevlilerinin, etik davran ilkelerine aykr uygulamalar bulunduu iddiasyla yaplacak bavurular, ilgili kurumlarn yetkili disiplin kurullarnda, Kurul tarafndan karlan ynetmeliklerde belirlenen etik davran ilkelerine aykrlk olup olmad ynnden deerlendirilir. Deerlendirme sonucu alnan karar, ilgililere ve bavuru sahibine bildirilir. Bavurular, 3071 sayl Dileke Hakknn Kullanlmasna Dair Kanunda belirlenen esaslara gre, medeni haklar kullanma ehliyetine sahip Trkiye Cumhuriyeti vatandalar ile Trkiyede ikamet eden yabanc gerek kiiler tarafndan yaplabilir. Ancak, kamu grevlilerini karalama amac gden, hakl bir gerekeye dayanmayan, bavuru konusuyla ilgili yeterli bilgi ve belge sunulmam bavurular deerlendirmeye alnmaz.

102

Yarg organlarnda grlmekte olan veya yarg organlarnca karara balanm bulunan uyumazlklar hakknda Kurula veya yetkili disiplin kurullarna bavuru yaplamaz. nceleme srasnda yarg yoluna gidildii anlalan bavurularn ilemi durdurulur. nceleme ve aratrma Madde 5- Kurul, bavurular hakkndaki inceleme ve aratrmasn etik davran ilkelerinin ihll edilip edilmedii erevesinde yrtr. Kurul, kendisine ikyet veya ihbar yoluyla ulaan bavurular zerine yapaca inceleme ve aratrmay en ge ay iinde sonulandrmak zorundadr. Kurul, inceleme ve aratrma sonucunu ilgililere ve Babakanlk Makamna yazl olarak bildirir. (ptal nc fkra: Anayasa Mahkemesinin 4/2/2010 tarihli ve E.: 2007/98, K.:2010/33 sayl Karar ile.) * Bu Kanuna gre yaplan inceleme ve aratrmalar, genel hkmlere gre ceza kovuturmasna veya tbi
* ptal edilen fkra metni: Kurul, bavuruya konu ilem veya eylemi gerekletiren kamu grevlisinin, etik davran ilkelerine aykr ilem veya eylemi olduunu tespit etmesi ve bu kararn kesinlemesi halinde, bu durumu Babakanlk, Kurul karar olarak Resmi Gazete araclyla kamuoyuna duyurur. Ancak, Kurul kararlarnn yarg tarafndan iptali halinde Kurul, yarg kararn yerine getirir ve Resmi Gazetede yaymlatr.

103

olduklar personel kanunlar hkmlerine gre disiplin kovuturmasna engel tekil etmez. Bilgi ve belge istenmesi Madde 6- Bakanlklar ve dier kamu kurum ve kurulular, Kurulun bavuru konusu ile ilgili olarak istedii bilgi ve belgeleri vermek zorundadrlar. Kurul, bu Kanunun kapsamndaki kurululardan ve zel kurululardan ilgili temsilcileri arp bilgi alma yetkisine sahiptir. Ynetmelik Madde 7- Bu Kanunun uygulanmasna ilikin hususlar, Kurulca hazrlanacak ynetmeliklerle belirlenir. Kurul tarafndan hazrlanacak ynetmelikler Babakan onay ile yrrle konulur. Madde 8- 19.4.1990 tarihli ve 3628 sayl Mal Bildiriminde Bulunulmas, Rvet ve Yolsuzluklarla Mcadele Kanununun 9 uncu maddesine aadaki fkra eklenmitir. Ancak, Kamu Grevlileri Etik Kurulu mal bildirimlerini gerektiinde inceleme yetkisine sahiptir. Mal bildirimlerindeki bilgilerin doruluunun kontrol amacyla ilgili kii ve kurulular (bankalar ve zel finans kurumlar dahil) talep

104

edilen bilgileri en ge otuz gn iinde Kurula vermekle ykmldrler. Madde 9- 14.7.1965 tarihli ve 657 sayl Devlet Memurlar Kanununun 29 uncu maddesine aadaki fkra eklenmitir. Kamu Grevlileri Etik Kurulu, hediye alma yasann kapsamn belirlemeye ve en az genel mdr veya eiti seviyedeki st dzey kamu grevlilerince alnan hediyelerin listesini gerektiinde her takvim yl sonunda bu grevlilerden istemeye yetkilidir. Yrrlk Madde 10- Bu Kanun yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme Madde 11- Bu Kanun hkmlerini Bakanlar Kurulu yrtr.

105

Kamu Grevlileri Etik Davran lkeleri le Bavuru Usl ve Esaslar Hakknda Ynetmelik*
BRNC BLM Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Ama Madde 1 Bu Ynetmeliin amac; kamuda etik kltrn yerletirmek, kamu grevlilerinin grevlerini yrtrken uymalar gereken etik davan ilkelerini belirlemek, bu ilkelere uygun davran gstermeleri asndan onlara yardmc olmak ve grevlerin yerine getirilmesinde adalet, drstlk, saydamlk ve tarafszlk ilkelerine zarar veren ve toplumda gvensizlik yaratan durumlar ortadan kaldrmak suretiyle kamu ynetimine halkn gvenini artrmak, toplumu kamu grevlilerinden beklemeye hakk olduu davranlar konusunda bilgilendirmek ve Kurula bavuru usul ve esaslarn dzenlemektir.

* Bu ynetmelik 13/04/2005 tarih ve 25785 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir.

106

Kapsam Madde 2 Bu Ynetmelik; genel bteye dahil daireler, katma bteli idareler, kamu iktisadi teebbsleri, dner sermayeli kurulular, mahalli idareler ve bunlarn birlikleri, kamu tzel kiiliini haiz olarak kurul, st kurul, kurum, enstit, teebbs, teekkl, fon ve sair adlarla kurulmu olan btn kamu kurum ve kurulularnda alan; ynetim ve denetim kurulu ile kurul, st kurul bakan ve yeleri dahil tm personeli kapsar. Cumhurbakan, Trkiye Byk Millet Meclisi yeleri, Bakanlar Kurulu yeleri, Trk Silahl Kuvvetleri, yarg mensuplar ve niversiteler hakknda bu Ynetmelik hkmleri uygulanmaz. Hukuki dayanak Madde 3 Bu Ynetmelik, 25/5/2004 tarihli ve 5176 sayl Kamu Grevlileri Etik Kurulu Kurulmas ve Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanunun 3 ve 7 nci maddelerine dayanlarak hazrlanmtr. Tanmlar Madde 4 Bu Ynetmelikte geen; a) Kanun: 25/5/2004 tarihli ve 5176 sayl Kamu Grevlileri Etik Kurulu Kurulmas ve Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanunu,

107

b) Kurum ve kurulu: 2 nci maddede geen ve kapsama dahil kamu kurum ve kurulularn, c) Kamu grevlileri: 2 nci maddede geen ve kapsama dahil kamu kurum ve kurulularnda grevli tm personeli, d) Kurul: Kamu Grevlileri Etik Kurulunu, e) Etik davran ilkeleri: Kamu grevlilerinin uymas gereken etik davran ilkelerini, f ) Bavuru sahibi: Kanun kapsamnda bavuru hakkn kullanarak Kurula veya yetkili disiplin kurullarna bavuran gerek kiileri, g) Bilgi: Kurum ve kurulularn kaytlarnda yer alan 5176 sayl Kanun kapsamnda yaplacak inceleme ve aratrmalara ilikin her trl veriyi, h) Belge: Kurum ve kurulularn sahip olduklar 5176 sayl Kanun kapsamnda yaplacak inceleme ve aratrmalarla ilgili yazl, basl veya oaltlm dosya, evrak, kitap, dergi, bror, ett, mektup, program, talimat, kroki, plan, film, fotoraf, teyp ve video kaseti, harita, elektronik ortamda kaydedilen her trl bilgi, haber ve veri tayclarn,ifade eder.

108

KNC BLM Etik Davran lkeleri Grevin yerine getirilmesinde kamu hizmeti bilinci Madde 5 Kamu grevlileri, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde; srekli geliimi, katlmcl, saydaml, tarafszl, drstl, kamu yararn gzetmeyi, hesap verebilirlii, ngrlebilirlii, hizmette yerindenlii ve beyana gveni esas alrlar. Halka hizmet bilinci Madde 6 Kamu grevlileri, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde; halkn gnlk yaamn kolaylatrmay, ihtiyalarn en etkin, hzl ve verimli biimde karlamay, hizmet kalitesini ykseltmeyi, halkn memnuniyetini artrmay, hizmetten yararlananlarn ihtiyacna ve hizmetlerin sonucuna odakl olmay hedeflerler. Hizmet standartlarna uyma Madde 7 Kamu kurum ve kurulularnn yneticileri ve dier personeli, kamu hizmetlerini belirlenen standartlara ve srelere uygun ekilde yrtrler, hizmetten yararlananlara i ve ilemlerle ilgili gerekli aklayc bilgileri vererek onlar hizmet sreci boyunca aydnlatrlar.

109

Ama ve misyona ballk Madde 8 Kamu grevlileri, altklar kurum veya kuruluun amalarna ve misyonuna uygun davranrlar. lkenin karlar, toplumun refah ve kurumlarnn hizmet idealleri dorultusunda hareket ederler. Drstlk ve tarafszlk Madde 9 Kamu grevlileri; tm eylem ve ilemlerinde yasallk, adalet, eitlik ve drstlk ilkeleri dorultusunda hareket ederler, grevlerini yerine getirirken ve hizmetlerden yararlandrmada dil, din, felsefi inan, siyasi dnce, rk, cinsiyet ve benzeri sebeplerle ayrm yapamazlar, insan hak ve zgrlklerine aykr veya kstlayc muamelede ve frsat eitliini engelleyici davran ve uygulamalarda bulunamazlar. Kamu grevlileri, takdir yetkilerini, kamu yarar ve hizmet gerekleri dorultusunda, her trl keyfilikten uzak, tarafszlk ve eitlik ilkelerine uygun olarak kullanrlar. Kamu grevlileri, gerek veya tzel kiilere ncelikli, ayrcalkl, tarafl ve eitlik ilkesine aykr muamele ve uygulama yapamazlar, herhangi bir siyasi parti, kii veya zmrenin yararn veya zararn hedef alan bir davranta bulunamazlar, kamu makamlarnn mevzuata uygun politikalarn, kararlarn ve eylemlerini engelleyemezler.

110

Saygnlk ve gven Madde 10 Kamu grevlileri, kamu ynetimine gveni salayacak ekilde davranrlar ve grevin gerektirdii itibar ve gvene layk olduklarn davranlaryla gsterirler. Halkn kamu hizmetine gven duygusunu zedeleyen, phe yaratan ve adalet ilkesine zarar veren davranlarda bulunmaktan kanrlar. Kamu grevlileri, halka hizmetin kiisel veya zel her trl menfaatin zerinde bir grev olduu bilinciyle hizmet gereklerine uygun hareket eder, hizmetten yararlananlara kt davranamaz, ii savsaklayamaz, ifte standart uygulayamaz ve taraf tutamazlar. Ynetici veya denetleyici konumunda bulunan kamu grevlileri, keyfi davranlarda, bask, hakaret ve tehdit edici uygulamalarda bulunamaz, ak ve kesin kantlara dayanmayan rapor dzenleyemez, mevzuata aykr olarak kendileri iin hizmet, imkan veya benzeri karlar talep edemez ve talep olmasa dahi sunulan kabul edemezler. Nezaket ve sayg Madde 11 Kamu grevlileri, stleri, meslektalar, astlar, dier personel ile hizmetten yararlananlara kar nazik ve saygl davranrlar ve gerekli ilgiyi gsterirler, konu yetkilerinin dndaysa ilgili birime veya yetkiliye ynlendirirler.

111

Yetkili makamlara bildirim Madde 12 Kamu grevlileri, bu Ynetmelikte belirlenen etik davran ilkeleriyle badamayan veya yasad i ve eylemlerde bulunmalarnn talep edilmesi halinde veya hizmetlerini yrtrken bu tr bir eylem veya ilemden haberdar olduklarnda ya da grdklerinde durumu yetkili makamlara bildirirler. Kurum ve kurulu amirleri, ihbarda bulunan kamu grevlilerinin kimliini gizli tutar ve kendilerine herhangi bir zarar gelmemesi iin gerekli tedbirleri alrlar. kar atmasndan kanma Madde 13 kar atmas; kamu grevlilerinin grevlerini tarafsz ve objektif ekilde icra etmelerini etkileyen ya da etkiliyormu gibi gzken ve kendilerine, yaknlarna, arkadalarna ya da ilikide bulunduu kii ya da kurululara salanan her trl menfaati ve onlarla ilgili mali ya da dier ykmllkleri ve benzeri ahsi karlara sahip olmalar halini ifade eder. Kamu grevlileri, kar atmasnda ahsi sorumlulua sahiptir ve kar atmasnn doabilecei durumu genellikle ahsen bilen kiiler olduklar iin, herhangi bir potansiyel ya da gerek kar atmas konusunda dikkatli davranr, kar atmasndan kanmak iin gerekli admlar atar, kar

112

atmasnn farkna varr varmaz durumu stlerine bildirir ve kar atmas kapsamna giren menfaatlerden kendilerini uzak tutarlar. Grev ve yetkilerin menfaat salamak amacyla kullanlmamas Madde 14 Kamu grevlileri; grev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendileri, yaknlar veya nc kiiler lehine menfaat salayamaz ve araclkta bulunamazlar, akraba, e, dost ve hemehri kayrmacl, siyasal kayrmaclk veya herhangi bir nedenle ayrmclk veya kayrmaclk yapamazlar. Kamu grevlileri, grev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendilerinin veya bakalarnn kitap, dergi, kaset, cd ve benzeri rnlerinin satn ve datmn yaptramaz; herhangi bir kurum, vakf, dernek veya spor kulbne yardm, ba ve benzeri nitelikte menfaat salayamazlar. Kamu grevlileri, grevlerinin ifas srasnda ya da bu grevlerin sonucu olarak elde ettikleri resmi veya gizli nitelikteki bilgileri, kendilerine, yaknlarna veya nc kiilere dorudan veya dolayl olarak ekonomik, siyasal veya sosyal nitelikte bir menfaat elde etmek iin kullanamazlar, grevdeyken ve grevden ayrldktan sonra yetkili makamlar dnda hibir kurum, kurulu veya kiiye aklayamazlar.

113

Kamu grevlileri, seim kampanyalarnda grev yapt kurumun kaynaklarn dorudan veya dolayl olarak kullanamaz ve kullandramazlar. Hediye alma ve menfaat salama yasa Madde 15 Kamu grevlisinin tarafszln, performansn, kararn veya grevini yapmasn etkileyen veya etkileme ihtimali bulunan, ekonomik deeri olan ya da olmayan, dorudan ya da dolayl olarak kabul edilen her trl eya ve menfaat hediye kapsamndadr. Kamu grevlilerinin hediye almamas, kamu grevlisine hediye verilmemesi ve grev sebebiyle kar salanmamas temel ilkedir. Kamu grevlileri, yrttkleri grevle ilgili bir i, hizmet veya menfaat ilikisi olan gerek veya tzel kiilerden kendileri, yaknlar veya nc kii veya kurulular iin dorudan doruya veya arac eliyle herhangi bir hediye alamazlar ve menfaat salayamazlar. Kamu grevlileri, kamu kaynaklarn kullanarak hediye veremez, resmi gn, tren ve bayramlar dnda, hibir gerek veya tzel kiiye elenk veya iek gnderemezler; grev ve hizmetle ilgisi olmayan kutlama, duyuru ve anma ilanlar veremezler.

114

Uluslararas ilikilerde nezaket ve protokol kurallar gereince, yabanc kii ve kurulular tarafndan verilen hediyelerden, 3628 sayl Kanunun 3. maddesi hkmleri sakl kalmakla birlikte, szkonusu maddede belirtilen snrn altnda kalanlar da beyan edilir. Aada belirtilenler hediye alma yasa kapsam dndadr: a) Grev yaplan kuruma katk anlamna gelen, kurum hizmetlerinin hukuka uygun yrtlmesini etkilemeyecek olan ve kamu hizmetine tahsis edilmek, kurumun demirba listesine kaydedilmek ve kamuoyuna aklanmak kouluyla alnanlar (makam arac ve belli bir kamu grevlisinin hizmetine tahsis edilmek zere alnan dier hediyeler hari) ile kurum ve kurululara yaplan balar, b) Kitap, dergi, makale, kaset, takvim, cd veya buna benzer nitelikte olanlar, c) Halka ak yarmalarda, kampanyalarda veya etkinliklerde kazanlan dl veya hediyeler, d)Herkese ak konferans, sempozyum, forum, panel, yemek, resepsiyon veya buna benzer etkinliklerde verilen hatra niteliindeki hediyeler, e) Tantm amacna ynelik, herkese datlan ve sembolik deeri bulunan reklam ve el sanatlar rnleri,

115

f )Finans kurumlarndan piyasa koullarna gre alnan krediler. Aada belirtilenler ise hediye alma yasa kapsamndadr: a) Grev yaplan kurumla i, hizmet veya kar ilikisi iinde bulunanlardan alnan karlama, veda ve kutlama hediyeleri, burs, seyahat, cretsiz konaklama ve hediye ekleri, b) Tanr veya tanmaz mal veya hizmet satn alrken, satarken veya kiralarken piyasa fiyatna gre makul olmayan bedeller zerinden yaplan ilemler, c) Hizmetten yararlananlarn verecei her trl eya, giysi, tak veya gda tr hediyeler, d) Grev yaplan kurumla i veya hizmet ilikisi iinde olanlardan alnan bor ve krediler. Bu Ynetmelik kapsamna giren en az genel mdr, eiti ve st grevliler, bu maddenin 5 inci fkras ve 6 nc fkrann (a) bendinde saylan hediyelere ilikin bir nceki ylda aldklarnn listesini, herhangi bir uyar beklemeksizin her yl Ocak ay sonuna kadar Kurula bildirirler. Kamu mallar ve kaynaklarnn kullanm Madde 16 Kamu grevlileri, kamu bina ve tatlar ile dier kamu mallar ve kaynaklarn kamusal amalar ve hizmet gerekleri dnda kullanamaz ve kullandramazlar, bunlar

116

korur ve her an hizmete hazr halde bulundurmak iin gerekli tedbirleri alrlar. Savurganlktan kanma Madde 17 Kamu grevlileri, kamu bina ve tatlar ile dier kamu mallar ve kaynaklarnn kullanmnda israf ve savurganlktan kanr; mesai sresini, kamu mallarn, kaynaklarn, igcn ve imkanlarn kullanrken etkin, verimli ve tutumlu davranrlar. Balayc aklamalar ve gerek d beyan Madde 18 Kamu grevlileri, grevlerini yerine getirirken yetkilerini aarak altklar kurumlarn balayc aklama, taahht, vaat veya giriimlerde bulunamazlar, aldatc ve gerek d beyanat veremezler. Bilgi verme, saydamlk ve katlmclk Madde 19 Kamu grevlileri, halkn bilgi edinme hakkn kullanmasna yardmc olurlar. Gerek ve tzel kiilerin talep etmesi halinde istenen bilgi veya belgeleri, 4982 sayl Bilgi Edinme Hakk Kanununda belirlenen istisnalar dnda, usulne uygun olarak verirler. st yneticiler, ilgili kanunlarn izin verdii erevede, kurumlarnn ihale srelerini, faaliyet ve denetim raporlarn uygun aralarla kamuoyunun bilgisine sunarlar.

117

Kamu grevlileri, kamu hizmetleri ile ilgili temel kararlarn hazrlanmas, olgunlatrlmas, alnmas ve bu kararlarn uygulanmas aamalarndan birine, bir kana veya tamamna, aksine yasal bir hkm olmadka, o karardan dorudan ya da dolayl olarak etkilenecek olanlarn katkda bulunmasn salamaya dikkat ederler. Yneticilerin hesap verme sorumluluu Madde 20 Kamu grevlileri, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi srasnda sorumluluklar ve ykmllkleri konusunda hesap verebilir ve kamusal deerlendirme ve denetime her zaman ak ve hazr olurlar. Ynetici kamu grevlileri, kurumlarnn ama ve politikalarna uygun olmayan ilem veya eylemleri engellemek iin grev ve yetkilerinin gerektirdii nlemleri zamannda alrlar. Ynetici kamu grevlileri, yetkisi iindeki personelin yolsuzluk yapmasn nlemek iin gerekli tedbirleri alrlar. Bu tedbirler; yasal ve idari dzenlemeleri uygulamay, eitim ve bilgilendirme konusunda uygun almalar yapmay, personelinin kar karya kald mali ve dier zorluklar konusunda dikkatli davranmay ve kiisel davranlaryla personeline rnek olmay kapsar. Ynetici kamu grevlileri, personeline etik davran ilkeleri konusunda uygun eitimi salamak, bu ilkelere uyulup

118

uyulmadn gzetlemek, geliriyle badamayan yaantsn izlemek ve etik davran konusunda rehberlik etmekle ykmldr. Eski kamu grevlileriyle ilikiler Madde 21 Kamu grevlileri, eski kamu grevlilerini kamu hizmetlerinden ayrcalkl bir ekilde faydalandramaz, onlara imtiyazl muamelede bulunamaz. Kamu grevlerinden ayrlan kiilere, ilgili kanunlardaki hkmler ve sreler sakl kalmak kaydyla, daha nce grev yaptklar kurum veya kurulutan, dorudan veya dolayl olarak herhangi bir yklenicilik, komisyonculuk, temsilcilik, bilirkiilik, araclk veya benzeri grev ve i verilemez. Mal bildiriminde bulunma Madde 22 Kamu grevlileri, kendileriyle elerine ve velayeti altndaki ocuklarna ait tanr ve tanmazlar, alacak ve borlar hakknda, 3628 sayl Mal Bildiriminde Bulunulmas, Rvet ve Yolsuzluklarla Mcadele Kanunu hkmleri uyarnca, yetkili makama mal bildiriminde bulunurlar. Kurul, gerek grd takdirde mal bildirimlerini inceleme yetkisine sahiptir. Mal bildirimlerindeki bilgilerin doruluunun kontrol amacyla ilgili kii ve kurulular (bankalar ve zel finans kurumlar dahil) talep edilen bilgileri, en ge otuz gn iinde Kurula vermekle ykmldrler.

119

NC BLM Etik Davran lkelerinin Uygulamas ve Etik Kltrn Yerletirimesi Etik davran ilkelerine uyma Madde 23 Kamu grevlileri, grevlerini yrtrken bu Ynetmelikte belirtilen etik davran ilkelerine uymakla ykmldrler. Bu ilkeler, kamu grevlilerinin istihdamn dzenleyen mevzuat hkmlerinin bir parasn oluturur. Bu Kanun kapsamndaki kamu grevlileri, bir ay iinde, Ek-1de yer alan Etik Szleme belgesini imzalamakla ykmldrler. Bu belge, personelin zlk dosyasna konur. Kurum ve kurulularn yetkili sicil amirleri, personelin sicil ve performansn, bu Ynetmelikte dzenlenen etik davran ilkelerine uygunluk asndan da deerlendirirler. Personeli bilgilendirme Madde 24 Kamu kurum ve kurulularnda istihdam edilen her dzeydeki personel, istihdama ilikin koullarn bir paras olarak etik davran ilkeleri ve bu ilkelere ilikin sorumluluklar hakknda bilgilendirilir.

120

Etik kltrn yerletirilmesi ve eitimi Madde 25 Kurul, etik kltrn yerletirilmesi ve gelitirilmesi konusunda her trl almay yapar, yaptrr, aratrma, yayn, anket, kamuoyu yoklamas, bilimsel toplantlar ve benzeri etkinlikler dzenler, kamu grevlileri iin eitim programlar hazrlar, koordine eder, yrtr veya bu konularda bakanlklar, dier kamu kurum ve kurulular, niversiteler, mahalli idareler ve konusunda uzman sivil toplum kurulularyla ibirlii yapabilir. Etik davran ilkelerinin, kamu grevlilerine uygulanan temel, hazrlayc ve hizmet ii eitim programlarnda yer almas, kurum ve kurulu yneticilerince salanr. Kurumsal etik ilkeleri Madde 26 Bu Ynetmelikle belirlenen etik davran ilkeleri, kapsama dahil kurum ve kurulularda uygulanr. Ayrca, yrttkleri hizmetin veya grevin niteliine gre kurum ve kurulular kendi kurumsal etik davran ilkelerini dzenlemek zere Kurulun inceleme ve onayna sunabilir. Bilgi ve belge isteme yetkisi Madde 27 Bakanlklar ve dier kamu kurum ve kurulular, Kurulun bavuru konusu ile ilgili olarak istedii bilgi ve belgeleri sresi iinde vermek zorundadrlar.

121

Kurul, bu Ynetmelik kapsamndaki kurululardan ve zel kurululardan ilgili temsilcileri arp bilgi alma yetkisine sahiptir. nceleme ve aratrma yetkisi Madde 28 Kurul, etik davran ilkelerine aykr davran ve uygulamalar hakknda, resen veya yaplacak bavurular zerine, gerekli inceleme ve aratrmay yapmaya yetkilidir. Kurul, etik ilkelere aykr davran ve uygulamalar hakknda yapaca inceleme ve aratrmalara esas olmak zere gerektiinde yetkili makamlar kanalyla kurum ve kurululardan bilgi ve belge toplayabilir. Kurul inceleme ve aratrmasn etik davran ilkelerinin ihlal edilip edilmedii erevesinde yrtr. Kurul yapaca inceleme ve aratrmay, en ge ay iinde sonulandrr. Kurul, ayrca kurum ve kurulularda etik davran ilkelerinin yerletirilmesi ve gelitirilmesi konusunda faaliyet, inceleme ve aratrma yapabilir. Etik komisyonu Madde 29 Kurum ve kurulularda, etik kltrn yerletirmek ve gelitirmek, personelin etik davran ilkeleri konusunda karlatklar sorunlarla ilgili olarak tavsiyelerde ve ynlendirmede bulunmak ve etik uygulamalar deerlendirmek zere kurum veya kuruluun st yneticisi

122

tarafndan kurum iinden en az kiilik bir etik komisyonu oluturulur. Etik komisyonu yelerinin ne kadar sreyle grev yapaca ve dier hususlar, kurum ve kuruluun st yneticisince belirlenir. Etik komisyonu yelerinin zgemi ve iletiim bilgileri, ay iinde Kurula bildirilir. Etik komisyonu, Kurul ile ibirlii iinde alr. Gr bildirme Madde 30 Kurul, kurum ve kurulularn, etik davran ilkeleri konusunda uygulamada karlatklar sorunlara ynelik olarak gr bildirmeye yetkilidir.

DRDNC BLM Bavuru ve Resen nceleme Usul ve Esaslar Bavuru hakk Madde 31 3071 sayl Dileke Hakknn Kullanlmasna likin Kanunda belirlenen esaslara gre, medeni haklar kullanma ehliyetine sahip Trkiye Cumhuriyeti Vatandalar ile Trkiyede oturan yabanc gerek kiiler bavuruda bulunabilirler. Herhangi bir nedenle Trkiyede bulunup da bavuru nedeni saylan etik ilkelerden birisine aykr davranldna tank olan yabanc, bavuru hakk asndan

123

Trkiyede oturuyor kabul edilir. Bavuruda bulunabilmek iin bavurann menfaatinin etkilenmesi koulu aranmaz. Ancak, kamu grevlilerini karalama amac gtt aka anlalan ve bavurann kimlii tespit edilemeyen bavurular deerlendirmeye alnmaz. Yarg organlarnca incelenmekte olan veya karara balanm bulunan uyumazlklar hakknda Kurula veya yetkili disiplin kurullarna bavuru yaplamaz. nceleme srasnda yarg yoluna gidildii anlalan bavurularn ilemi durdurulur. Daha nce Kurulca incelenmi ikayet konusu, yeni kantlar gsterilmedike bir daha ikayet konusu yaplamaz ve incelenemez. Bavuru biimleri Madde 32 Bavurular;
a. b. c.

Yazl dileke, Elektronik posta, Tutanaa geirilen szl bavuru yollar ile yaplr.

Bavuru usul Madde 33 Bavuru, gerek kiiler tarafndan ad, soyad, oturma yeri veya i adresi ile imzay kapsayan dilekelerle, en az genel mdr ve Kurulca genel mdr dzeyinde olduklar kabul edilen EK-2 listede bulunan unvanlarda bulunanlar iin Kurul Bakanlna, dier grevliler iin ise kurum yetkili

124

disiplin kurullarna yneltilmek zere ilgili kurum amirliine yaplr. Dilekede, etik ilkeye aykr davran iddiasna ilikin bilgi ve belgeler ak ve ayrntl olarak belirtilir. Elde bulunan belgeler dilekeye eklenir. Bavuru konusu aykr davran iddias, kii, zaman ve yer belirtilerek somut biimde gsterilir. Bavuru dilekelerinin daktilo ile yazlmas veya bilgisayar kts olmas koulu aranmaz. Dilekelerin okunakl ve anlalr olmas yeterlidir. Bavurunun Kurul kaytlarna getii tarih, bavuru tarihidir. Bavuru dilekeleri posta yoluyla da Kurula gnderilebilir. Bu durumda dilekenin Kurul kaytlarna getii tarih sre balangcna esas alnr. Bavurunun tutanaa geirilmek kouluyla szl yaplmas durumunda bavurann imzas ve adresi de tutanaa alnr. Elektronik ortamda yaplacak bavurular Madde 34 Bavurunun; gerek kiiler tarafndan elektronik posta yoluyla yaplmas halinde, bavuru sahibinin ad ve soyad, oturma yeri veya i adresi belirtilir. Trkiyede oturan yabanclarn bu yolla yaptklar bavurularda, pasaport numaras ve uyruu gsterilir. Elektronik posta yolu ile yaplacak bavurularda, bavurunun Kurulun elektronik posta adresine ulat tarih bavuru tarihidir.

125

Bavurularn kabul ve ileme konulmas Madde 35 Bavuru dilekeleri kaydedilir ve bavuran hazr ise tarih ve say ieren alnd verilir. Kurum ve kurulularn herhangi bir birimine yanllkla ulaan bavuru dilekeleri ileme konulmadan ilgisine gre yetkili disiplin kuruluna veya Kamu Grevlileri Etik Kurulu Bakanlna gnderilir. a) Kaydedilen bavuru en ksa zamanda Kurul Bakan veya grevlendirecei ye tarafndan bir raportre verilir. b) Raportr bavuruyu grev, konu ve kabul edilebilirlik ynlerinden inceleyerek bir n rapor hazrlayp kurul bakanna sunar. c) Raportrn raporunda, bavurann ad, soyad, ikayet edilen kamu grevlisinin ad, soyad, grevi, bavuru konusu, raportrn nerisi, ad, soyad ile tarih ve imzas yer alr. d) Rapor, Kurul Bakan veya ilgili ye tarafndan, gerekirse ilgili yerlerden gerekli ek bilgi ve belgeler de istenip eklenerek grlmek zere Kurul gndemine alnr. e) Kurul raporu grerek gerekirse incelemeyi derinletirmek suretiyle ilgili yerlerden gerekli bilgi ve belgelerin istenmesine karar verir. Bavurunun kabul edilebilir bulunmas durumunda, ikayet edilen kamu grevlisinin savunmas alnr. Savunma sresi, istem yazsnn kendisine

126

bildirildii tarihi izleyen gnden itibaren 10 gndr. Srenin son gnnn resmi tatil gnne rastlamas durumunda, tatili izleyen alma gn srenin son gn olarak kabul edilir. f ) Kendisinden bilgi istenen resmi ve zel kurum ve kurulular istenen bilgi ve belgeleri belirlenen sre iinde Kurula vermekle ykmldrler. g) Kurul incelemesini en ge aylk sre iinde bitirerek ye tam saysnn salt ounluu ile karar verir. Bu sre, bavurunun kayda alnd tarihte balar. h) Kurul yelerine, incelemelerin gerektirdii durumlarda i blm erevesinde grev verilebilir. ) sim ve imza bulunmayan bavuru dilekeleri ile 33 ve 34 nc maddelerde belirtilen unsurlar iermeyen elektronik posta yolu ile gnderilmi bavurular ileme konulmaz ve mmknse durum bavuru sahibine bildirilir. Geree aykr beyanlar ierdii sonradan anlalan bavurular, bu durumun anlald tarihte ilemden kaldrlr. Elektronik posta yoluyla yaplan bavurularda, bavuru sahibi gerek kiilerin verdii T.C. kimlik numaras, ileri Bakanl Nfus ve Vatandalk leri Genel Mdrlnn internet sayfasndan bavuru sahibi tarafndan verilen kimliin doru olup olmadnn tespiti amacyla gerektiinde sorgulanr.

127

Geree aykr ad ve soyad ile yaplan bavurular ileme konulmaz. Elektronik ortamda veya yazl olarak alnan bavurularn bilgi veya belge gvenlii kurum ve kurulularda genel hkmlere gre salanr. Kurula gnderilen bilgi ve belgeler ile Kurul tarafndan edinilen bilgilerin deerlendirme ve incelenmesinde gizlilik derecesi bulunanlarn korunmasnda ve saklanmasnda gizlilik ilkesine uyulur. Kurul Bakan ve yeleri ile sekretarya personeli, gizlilik ilkesinin gereklerine uymakla ykmldr. Bu ykmllk Kurul Bakan ve yeleri ile dier personelin grevlerinden ayrlmalarndan sonra da devam eder. ncelenmesi biten belgeler yerine geri gnderilir. Resen inceleme Madde 36 Kurulun inceleme yetkisi iinde bulunan bir kamu grevlisinin etik ilkelere aykr davrandnn eitli yollarla renilmesi zerine Kurul resen inceleme yetkisini kullanabilir. a) Bu konuda Kurul Bakannca grevlendirilecek bir yenin veya raportrn gzetiminde gerekli bilgiler toplanarak hazrlanan rapor Bakana sunulur. b) Bakan tarafndan belirlenecek gndemde konu Kurulda grlerek gerekirse inceleme derinletirilmek suretiyle

128

gerekli bilgi ve belgeler getirtilir. nceleme 35 inci maddede belirlenen usule gre tamamlanr, gerekli karar verilir. Toplanma ve karar yeter says ile kararlarda bulunacak hususlar Madde 37 Kurul, Bakan veya Bakann zr nedeniyle toplantya katlamamas durumunda vekil olarak belirledii yenin Bakanlnda ye tam saysnn salt ounluu ile toplanr ve ayn ounlukla karar verir. Kararlarda, bavurann ad, soyad ile ikayet edilen kamu grevlisinin ad, soyad, grevi, karar tarih ve says ile kararn dayand belge ve bilgiler, savunma ve inceleme sonucu ile karara katlan Bakan ve yelerin ad ve imzalar, varsa azlk oyu, raportrn ad, soyad yer alr. ncelenmekte olan bavuru konusunun yargya gtrld anlalrsa inceleme bulunduu aamada durdurulur ve yarg karar sonucuna gre deerlendirilir. Disiplin kurullarnda inceleme ve karar verme usul Madde 38 5176 sayl Kanun ile bu Ynetmelik kapsamnda bulunan ve Kurulun grev alan dndaki kamu grevlilerinin etik ilkelere aykr davrand yolunda disiplin kurullarna yaplan bavurular, yetkili disiplin kurullarnca bu Ynetmelikte dzenlenen etik davran ilkeleri ile bavuru usul ve esaslar erevesinde incelenir. Bu kurullarn verdii etik ilkeye aykr davrann varl veya

129

yokluu konusundaki kararlar ilgili kurum veya kurulu yetkilisine, hakknda bavuru yaplan kamu grevlisine ve bavuru sahibine bildirilir. Disiplin kurullarnn kararlar kamu oyuna duyurulmaz. Kararlar zerine yaplacak ilem Madde 39 Kararlar Bakan ve yeler tarafndan imzalanmakla kesinleir. Kesinleen karar Babakanlk Makamna sunulur. Kararlara kar idari yarg yolu aktr. Kurul, bavuruya konu ilem veya eylemi gerekletiren kamu grevlisinin etik davran ilkelerine aykr ilem ve eylemi olduunu tespit etmesi halinde bu durumu Babakanlk, Kurul karar olarak Resm Gazete araclyla kamu oyuna duyurur, ancak, Kurul kararlarnn yarg tarafndan iptali halinde Kurul, yarg kararn yerine getirir ve Resm Gazetede yaymlatr. Etik ilkeye aykr davrann saptanamadna ilikin kararlar da Babakanlk Makamna ve ilgililere yazl olarak bildirilir. Bu kararlar kamu oyuna duyurulmaz. Kabul edilebilirlilii bulunmayan bavurular hakknda verilen kararlar yalnzca bavuru sahibine iletilir. Madde 40 Olutuu tarihi izleyen gnden balayarak iki yl iinde yaplmayan etik ilkelere aykr davranlar hakkndaki bavurular incelenmez.

130

Geici Madde 1 Bu Ynetmeliin Resm Gazetede yaym tarihinden nce gerekleen etik ilkelere aykr davranlar ikayet ve ihbar konusu yaplamaz. Geici Madde 2 Bu Ynetmeliin yaym tarihinden itibaren ay iinde kapsam iindeki kamu grevlileri, 23 nc maddede dzenlenen etik szleme belgesini imzalarlar ve bu belgeler personelin zlk dosyasna konulur. Yrrlk Madde 41 Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme Madde 42 Bu Ynetmelik hkmlerini Babakan yrtr.

131

EK -1 KAMU GREVLLER ETIK SZLEMES Kamu hizmetinin her trl zel karn zerinde olduu ve kamu grevlisinin halkn hizmetinde bulunduu bilin ve anlayyla; * Halkn gnlk yaamn kolaylatrmak, ihtiyalarn en etkin, hzl ve verimli biimde karlamak, hizmet kalitesini ykseltmek ve toplumun memnuniyetini artrmak iin almay, * Grevimi insan haklarna sayg, saydamlk, katlmclk, drstlk, hesap verebilirlik, kamu yararn gzetme ve hukukun stnl ilkeleri dorultusunda yerine getirmeyi, * Dil, din, felsefi inan, siyasi dnce, rk, ya, bedensel engelli ve cinsiyet ayrm yapmadan, frsat eitliini engelleyici davran ve uygulamalara meydan vermeden tarafszlk ierisinde hizmet gereklerine uygun davranmay, * Grevimi, grevle ilikisi bulunan hibir gerek veya tzel kiiden hediye almadan, maddi ve manevi fayda veya bu nitelikte herhangi bir kar salamadan, herhangi bir zel menfaat beklentisi iinde olmadan yerine getirmeyi,

132

Kamu mallar ve kaynaklarn kamusal amalar ve hizmet gerekleri dnda kullanmamay ve kullandrmamay, bu mal ve kaynaklar israf etmemeyi,

Kiilerin dileke, bilgi edinme, ikayet ve dava ama haklarna saygl davranmay, hizmetten yararlananlara, alma arkadalarma ve dier muhataplarma kar ilgili, nazik, ll ve saygl hareket etmeyi,

Kamu

Grevlileri

Etik

Kurulunca

hazrlanan

ynetmeliklerle belirlenen etik davran ilke ve deerlerine bal olarak grev yapmay ve hizmet sunmay taahht ederim.

133

EK - 2 KAMU GREVLLER ETK KURULUNUN YETK ALANINA GREN EN AZ GENEL MDR, ET VE ST KAMU GREVLLER A) TBMM ve Cumhurbakanl Genel Sekreterliinde

Genel Sekreter Genel Sekreter Yardmcs Devlet Denetleme Kurulu yeleri

B) 1 Babakanlk ve Bakanlklarda
Mstear Mstear Yardmcs Genel Mdr Tefti Kurulu Bakan Kurul Bakan (Ek gstergesi 6400 ve zerinde olanlar) Valiler Kaymakamlar Bykeliler, Daimi Temsilciler Babakan Bamaviri,

2 Bal-lgili ve likili Kurum ve Kurulularda Mstear

134

YK Bakan, Yrtme Kurulu yeleri, Genel Sekreteri ve SYM Bakan Mstear Yardmcs Genel Mdr

Tefti Kurulu Bakan ve Dier Denetim Kurullarnn Bakanlar Genel Sekreter ve Genel Sekreter Yardmclar (ek gstergesi 6400 ve zeri) Bakan (ek gstergesi 6400 ve zeri olanlar) Dzenleyici ve denetleyici Kurum ve Kurul Bakan ve Yardmclar Kurul yeleri Kurum ve Kurulu Bakan Yardmclar (ek gstergesi 6400 ve zeri olanlar) Kamu ktisadi Teekklleri ve bal ortaklklarnn Genel Mdr Kamu ktisadi Teekklleri Ynetim ve Denetim Kurulu yeleri

C) Mahalli darelerde

Bykehir Belediye Bakan l ve le Belediye Bakanlar Bykehir Belediyesi Genel Sekreteri ve Genel Sekreter Yardmclar Bykehir Belediyesi ve Bal Kurulular Genel Mdr Bykehir Belediyesi Tefti Kurulu Bakan l Belediye ve l zel dare Birlikleri ile bunlarn st Birlik Bakanlar

135

Bykehir Belediye irketleri Genel Mdrleri, Ynetim ve Denetim Kurulu yeleri Bykehir snrlar iindeki Belediye Bakanlar

D) Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulularnda

Ynetim Kurulu Bakan st Birliklerde Bakan, Ynetim Kurulu yeleri ve Genel Sekreter

E) 5176 sayl Kanun erevesinde; ilgili mevzuatnda zlk haklar veya emeklilik ynnden mstear, mstear yardmcs, genel mdr statsnde olduu belirtilenler, Kanun kapsamnda bulunan kurum ve kurululardaki dier ynetim ve denetim kurulu yeleri ile tekilat yaps ve yrttkleri hizmetlerin nitelii dikkate alnarak Kurul tarafndan en az genel mdr veya eiti saylan dier Kamu Grevlileri.

136

Denetim Grevlilerinin Uyacaklar Meslek Etik Davran lkeleri Hakknda Ynetmelik*

BRNC BLM Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Ama ve kapsam MADDE 1 Bu Ynetmeliin amac, 25/5/2004 tarihli ve 5176 sayl Kamu Grevlileri Etik Kurulu Kurulmas ve Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun kapsamnda yer alan kamu kurum ve kurulularnda grev yapan denetim grevlilerinin uyacaklar meslek etik davran ilkelerini belirlemektir. (2) Bu Ynetmelik, 13/4/2005 tarihli ve 25785 sayl Resm Gazetede yaymlanan Kamu Grevlileri Etik Davran lkeleri ile Bavuru Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik hkmleri ile birlikte uygulanr. Dayanak MADDE 2 Bu Ynetmelik, 5176 sayl Kamu Grevlileri Etik Kurulu Kurulmas ve Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas

*Bu ynetmelik 14.9.2010 tarih ve 27699 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir.

137

Hakknda Kanunun 3 nc ve 7 nci maddelerine dayanlarak hazrlanmtr. Tanmlar MADDE 3 Bu Ynetmelikte geen; a) Denetim faaliyeti: Her trl denetim, tefti, inceleme, aratrma, soruturma v.b. ilevleri, b) Denetim grevlisi: Denetim birimlerinde bakan ve bakan yardmcs kadrolarnda bulunanlar da dhil olmak zere denetim, tefti, soruturma, kontrol, n inceleme, inceleme ve aratrma grevini yapmak zere deiik ad ve unvanlar altnda istihdam edilen veya grevlendirilenleri, c) Denetlenen: Denetime tbi kamu grevlileri, kamu kurum ve kurulular ile zel hukuk gerek ve tzel kiilerini, ) Yakn: Denetim grevlisinin kan ve kayn hsmlar ile denetim grevinin tarafszlk ve drstlk iinde yaplmasn etkileyebilecek dier kiileri. KNC BLM Denetim Grevlilerine likin Etik Davran lkeleri Tarafszlk ve nesnellik MADDE 4 Denetim grevlileri; a) Grevlerini herhangi bir bask, etkileme ve ynlendirme olmakszn yerine getirir; tarafszlna zarar verecek veya evresinde byle bir izlenim uyandracak herhangi bir faaliyet

138

veya ilikinin ierisinde yer almaz; her trl baskya kar tarafszln muhafaza eder; siyas, idar, ekonomik, sosyal ve kltrel etkilerden kanr; tarafszlnn etkilenmesi sz konusu olduunda durumu yetkili makamlara bildirir. b) Grevleriyle ilgili bilgi ve belgeleri toplarken, deerlendirirken, aktarrken ve sonulandrrken, nyargsz ve tarafsz ekilde hareket eder; kariyerinin gerektirdii nesnellik ilkesine uyar. c) Denetlenen birim ve taraflarca ileri srlen bilgi, belge ve grleri alr; elde ettii dier bilgi ve belgelerle birlikte adil, tarafsz ve nesnel bir ekilde deerlendirir. ) Raporlarn; denetimin amacna uygun nitelikte, sresi iinde, somut, gvenilir ve geerli kantlara dayal olarak zl, ak, tam ve kesin olarak dzenler. d) Raporlarnda yer verdikleri nlem ve tavsiyeleri gerekeli olarak belirtir. e) Denetimlerine tbi kii, kurum ve kurulular nezdinde araclkta bulunamaz. Eitlik MADDE 5 Denetim grevlileri; a) Denetim faaliyetlerini yerine getirirken; yasa nnde eitlik ilkesine uygun olarak hareket eder. b) Dil, din, rk, cinsiyet, tbiyet, sosyal snf, ya, evlilik, engellilik, sosyal ve ekonomik durum, siyasi dnce ve

139

benzeri dier sebeplere dayanan farkllklar gzetmeksizin grevlerini yerine getirir. c) Denetim faaliyetini yerine getirirken, herhangi bir kiiye, zmreye ya da kuruma kar nyargl hareket etmez yahut bunlar kayrc veya dlayc faaliyetlerde bulunamaz. Drstlk MADDE 6 Denetim grevlileri; a) almalarn drstlk, doruluk, dikkat ve sorumluluk duygusu iinde yrtr. b) Yaplacak denetleme ve soruturmalar konusunda bakalarna grevleri ile ilgili olarak herhangi bir vaat veya taahhtte bulunamaz. c) Grevlerinin saygnln ve gvenilirliini zedeleyen grnt, tavr ve davrantan kanr. ) Kendilerine verilen grevi kapsam ve sresi iinde yerine getirir; su tekil eden dier eylem ve ilemlere vkf olduunda konuyu yetkili makamlara bildirir. Gizlilik MADDE 7 Denetim grevlileri; a) Denetim faaliyetlerinin yrtlmesi ve raporlanmas aamalarnda, denetledikleri konu ve kurumla ilgili gizlilie uygun hareket eder; kanaatlerini yetkili makamlar dnda kimseye aklayamaz.

140

b) Grevleri dolaysyla rendikleri devlet srr, ticar sr ve zel hayatn gizlilii ile ilgili bilgileri, kanunlarn ngrd durumlar dnda hibir kurum, kurulu veya kiiye veremez ve aklayamaz. c) Denetim faaliyetleri srasnda edindii herkese ak olmayan bilgileri kendi yararna veya bakalarnn yarar ve zararna kullanamaz. kar atmasndan kanma MADDE 8 Denetim grevlileri; a) Grevleri srasnda ve grevleri ile ilikili olarak kendi ve yaknlarnn karlarnn sz konusu olabilecei her trl durumdan kanr; bunlarla ilgili olarak denetim faaliyetlerine ve alnacak kararlara katlamaz, gr bildiremez. b) Son iki yl iinde grev yaptklar kurum, kurulu ve bunlarn itiraklerine ynelik denetim faaliyetlerine katlamaz. c) Denetim faaliyetini yrtrken, yetki ve nfuzunu kullanarak hizmetin gerekli kld koullar dnda, kurumlardan ek hizmet veya imkn talep etmez; kamu mal ve hizmetleri ile insan kaynaklarn hizmet gerekleri dnda kullanamaz ve kullandramaz. ) Denetim faaliyetleri ile ilgili olarak grevini tarafsz ve nesnel bir ekilde yrtmesini engelleyecek potansiyel veya gerek kar atmas durumunu derhal kurum veya kuruluuna bildirir ve konu ile ilgili grevden ekilme talebinde bulunur.

141

d) Grev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendilerinin veya bakalarnn kitap, dergi, kaset ve benzeri rnlerinin satn ve datmn yaptramaz; herhangi bir kurum, vakf, dernek veya spor kulbne yardm, ba ve benzeri nitelikte menfaat salayamaz. Nezaket ve sayg MADDE 9 Denetim grevlileri, onur krc, kk drc ve keyfi davranlar sergilemez; baskc, hakaret ve tehdit edici uygulamalarda bulunmaz; birlikte grev yaptklar ve denetledikleri kiilere kar nazik ve saygl davranr. Yetkinlik ve meslek zen MADDE 10 Denetim grevlileri; a) Grevin gerektirdii bilgi, beceri ve deneyime sahip olur ve grevlerine azami zen ve dikkat gsterir. b) Denetim faaliyetinin amacna uygun bir ekilde yerine getirilebilmesi iin meslek bilgi, beceri ve bireysel yeteneklerini srekli gelitirmeye gayret eder. c) Denetim hizmetlerini yrtrken meslektalar arasnda ekip almasna ve ibirliine nem verir ve kendisinden beklenen gerekli destei salar. ) Denetledikleri kurum ve kurulularn alma artlarn, yerleik mesai dzenini ve hizmet gereklerini olumsuz ynde etkileyen tutum ve davranlardan kanr; kurum

142

ve kurulularn ileyi dzenine, ynetim ve karar alma srelerine mdahale etmez. d) Kurum ve kurulularn yrtt hizmetlerin hukuka ve etik ilkelere uygun olarak yerine getirilmesi, faaliyet ve ilemlerde hatalarn nlenmesi, kaynaklarn etkili, tutumlu ve verimli bir ekilde kullanlmas amacna ynelik olarak rehberlik ve eiticilik hizmetlerini de, grevinin bir paras olarak grr. NC BLM eitli ve Son Hkmler Uygulanmayacak hkmler MADDE 11 Bu Ynetmelikte dzenlenen denetim grevlileriyle ilgili etik davran ilkelerine aykr nitelik tayan kapsam iindeki kamu kurum ve kurulularnn ynetmeliklerinde Yrrlk MADDE 12 Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme MADDE 13 - Bu Ynetmelik hkmlerini Babakan yrtr. yer alan hkmler uygulanmaz.

143

NOTLAR

NOTLAR

NOTLAR

ISBN 978-975-19-4684-3

9 789751 946843