တရုတး်ပညးသူ႕သမၼတႏိုငးငဵႏြငးံ႖အာရြအေရ့၊႖်မနးမာံအေရ့

Monday, May 25, 2009

ဿွွ၉႖ခုႏြစး၊႖ပထမငါ့လတာကာလအတျငး့၊႖အာရြစစးေရ့၊႖ႏိုငးငဵေရ့ေလာကမြာ႖ေပၚထျကးလာခဲံတဲံ႖
ထိပးတနး့႖သတငး့ေတျထဲမြာ႖စစးေရ့အကဲခတးေတျ၊႖စစးမဟာဗ္ဴဟာေလံလာေရ့႖သုေတသီေတျ၊႖အာရြ-
ပစိဖိတးလဵု်ခဵဳေရ့႖ေလံလာသူေတျကို႖ဆျဲေဆာငးႏိုငးခဲံတဲံ႖သတငး့ေလ့ပုဒးရြိခဲံပါတယး။႖်မနးမာႏိုငးငဵနဲ႕႖
ဘဂၤလာ့ေဒံရြးႏိုငးငဵတို႕အၾကာ့က႖ေရပိုငးနကး႖ပဋိပကၡ၊႖သီရိလကၤာစစးတပးရဲ႕႖တမီ့လးေတားလြနးေရ့႖
သမာ့ေတျကို႖အ်ပီ့သတးေခ္မြဳနး့ေရ့စစးပျဲ၊႖လတးတေလာ်ဖစးေနတဲံ႖ပါကစၥတနးစစးတပးရဲ႕႖တာလီဘနး႖
ေခ္မြဳနး့ေရ့စစးပျဲ၊႖်မနးမာႏိုငးငဵက႖အာဏာရြငးလကးပါ့ေစစစးတပးရဲ႕႖တိုငး့ရငး့သာ့႖လူမ္ိဳ့စု႖
လကးနကးကိုငးမ္ာ့ကို႖အငးအာ့ေလြ္ာံေပါံေရ့စီမဵခ္ကးနဲ႕႖အတိုကးအခဵ႖ဒီမိုကေရစီ႖ေခါငး့ေဆာငးကို႖
မတရာ့အမြဳဆငး႖ဖမး့ဆီ့်ပီ့၊႖ေခါငး့ေဆာငးနဲ႕႖ေတားလြနးေရ့႖်ပတးေတာကးေအာငး႖်ပဳလုပးၾကိဳ့ပမး့ေနမြဳ႖
စတာေတျဟာ႖သီ့်ခာ့စီ၊႖သူ႕ႏိုငးငဵနဲ႕႖သူ်ဖစးပျာ့ေနတာ႖မြနးေပမယးံ၊႖ေဒသရဲ႕႖မဟာဗ္ဴဟာ႖အခ္ကးအခ္ာ႖
အက္ဆဵု့ေနရာေတျအာ့လဵု့မြာ႖တ်ပိဳငးနကးတညး့႖်ဖစးပျာ့ေနတာ႖်ဖစးပါတယး။
တိတိက္က္ဆိုရရငး႖တရုတး်ပညးသူ႕႖သမၼတႏိုငးငဵရဲ႕႖'String of Pearl's Strategy' အရ႖အဓိကက္တဲံ႖
မဟာဗ္ဴဟာက္႖ဆိပးကမး့တညးေဆာကးမြဳ႖ကျနးယကးတျငး့မြာ႖ရြိေနတဲံ႖ပါကစၥတနးႏိုငးငဵ႖ဂ္ီွါဒါဆိပးကမး့၊႖
သီရိလကၤာႏိုငးငဵ႖ဟမးဘာတိုတာ႖ဆိပးကမး့နဲ႕႖်မနးမာႏိုငးငဵ႖ေက္ာကး်ဖဴ႖ဆိပးကမး့စတဲံ႖
ဆိပးကမး့ေတျရြိေနတဲံ႖ႏိုငးငဵေတျမြာ႖တ်ပိဳငးနကးတညး့လိုလို႖စစးေရ့၊႖ႏိုငးငဵေရ့႖ေခ္မြဳနး့ေရ့႖ထို့စစးေတျ႖
်ဖစးပျာ့ေနတာ႖်ဖစးပါတယး။႖ဘာေၾကာငးံ႖ဒီဆိပးကမး့ေတျဟာ႖အေရ့ၾကီ့ရသလဲဆိုတာ႖
ေလံလာၾကညးံၾကရေအာငးပါ။

တရုတးႏိုငးငဵႏြငးံ႖ကျနး်မဴနစးပါတီၾသဇာအာဏာ
(ဿွွွ) ခုႏြစးမြာ႖တရုတး်ပညးသူ႕သမၼတႏိုငးငဵက႖ထုတးေွတဲံ႖အမ္ိဳ့သာ့ကာကျယးေရ့အစီရငးခဵစာမြာ႖
တရုတးႏိုငးငဵအေနနဲ႕႖အ်ပညး်ပညးဆိုငးရာ႖ႏိုငးငဵေရ့၊႖စီ့ပျာ့ေရ့၊႖လဵု်ခဵဳေရ့႖အခငး့အက္ငး့အသစးကို႖
ရြာေဖျေနတယးလို႕႖တရာ့ွငးထုတး်ပနးထာ့ခဲံပါတယး။႖တရုတးႏိုငးငဵဟာ႖်ပညးပပို႕ကုနး႖အေ်ခ်ပဳ႖
စီ့ပျာ့ေရ့စနစးေၾကာငးံ႖စီ့ပျာ့ေရ့ဖျဵ႕်ဖိဳ့တို့တကးမြဳ႖ရြိလာတာ႖်ဖစးေပမယးံ၊႖ှ၉၉ွ
ေနာကးပိုငး့ကာလေတျကစ်ပီ့႖ႏိုငးငဵတကာေရ့ရာေတျမြာ႖တစတစနဲ႕႖aggressive ်ဖစးလာခဲံပါတယး။႖
အိမးနီ့ခ္ငး့ႏိုငးငဵမ္ာ့နဲ႕႖နယးေ်မအ်ငငး့ပျာ့မြဳဆိုငးရာ႖်ပႆနာေတျ၊႖အာဏာရြငးႏိုငးငဵအစို့ရေတျကို႖
ပဵံပို့မြဳေတျ၊႖သူလြ္ိဳ်ပႆနာေတျ၊႖လကးနကးကနး႕သတးေရ့႖သေဘာတူစာခ္ဳပးမ္ာ့အေပၚ႖
ေဖာကးဖ္ကးမြဳစတာေတျက႖တစတစ႖မ္ာ့်ပာ့လာခဲံပါတယး။႖တခ္ိနးတညး့မြာပဲ႖ကမာၻ႕ေရ့ရာ႖
်ပႆနာေတျ်ဖစးတဲံ႖အၾကမး့ဖကးႏြိမးနငး့ေရ့၊႖သဘာွပတးွနး့က္ငး႖ထိနး့သိမး့ေရ့၊႖်ပညးသူ႕က္နး့မာေရ့၊႖
်ငိမး့ခ္မး့ေရ့တပးဖျဲ႕ေစလႊတးေရ့၊႖နယူ့ကလီ့ယာ့လကးနကးထိနး့ခ္ဳပးေရ့၊႖အ်ပညး်ပညးဆိုငးရာ႖
ေငျေၾက့စနစး႖ခိုငးမာေတာငးံတငး့မြဳ႖စတာေတျမြာလဲ႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖အခနး့က႑ဟာ႖တစတစ႖
ၾကီ့ထျာ့လာခဲံပါတယး။
တရုတးႏိုငးငဵအေနနဲ႕႖အာရြတိုကးအေပၚ႖လႊမး့မို့ဖို႕႖ၾကိဳ့ပမး့ရ်ခငး့႖အေၾကာငး့ရငး့တခုကေတာံ႖
တရုတးကျနး်မဴနစးပါတီရဲ႕႖အာဏာ႖သကးေရာကးမြဳကို႖ထိနး့သိမး့ထာ့ႏိုငးဖို႕်ဖစးပါတယး။႖ကျနး်မဴနစးပါတီ႖
ေခါငး့ေဆာငးမ္ာ့အေနနဲ႕႖ှ၉၅ွ ်ပညးံလျနးကာလမ္ာ့ကတညး့က႖တရုတး်ပညးမြာ႖အာဏာရြငးစနစးကေန႖
ဒီမိုကေရစီစနစးဆီကို႖ေရျ႕ေလ္ာ႖ကူ့ေ်ပာငး့သျာ့မြာကို႖စို့ရိမးခဲံၾကပါတယး။႖စီ့ပျာ့ေရ့ရာမြာ႖
ေစ့္ကျကးစီ့ပျာ့ေရ့စနစးနဲ႕႖်ပညးပပို႕ကုနးအေ်ခ်ပဳ႖စီ့ပျာ့ေရ့အေဆာကးအအဵုကို႖
တညးေဆာကးက္ငးံသဵု့ေနေပမယးံ႖ႏိုငးငဵေရ့ရာမြာေတာံ႖ဒီမိုကေရစီစနစး႖အသျငးကူ့ေ်ပာငး့မြဳ်ပီ့၊႖ပါတီရဲ႕႖
ၾသဇာအာဏာ႖ေလ္ာံနညး့လာမြာကို႖လိုလာ့်ခငး့႖မရြိပါဘူ့။႖ဒါေၾကာငးံ႖တရုတးကျနး်မဴနစးပါတီရဲ႕႖
အာဏာသကးေရာကးမြဳကို႖ထိနး့သိမး့ထာ့ႏိုငးဖို႕က႖်ပညးတျငး့ထိနး့ခ္ဳပး႖ကနး႕သတးမြဳေတျ႖လိုအပးသလို၊႖
်ပညးပႏိုငးငဵ႖မ္ာ့အေပၚမြာလဲ႖ၾသဇာသကးေရာကးဖို႕႖လိုအပးလြပါတယး။႖်မနးမာႏိုငးငဵအပါအွငး႖
အာဏာရြငးႏိုငးငဵမ္ာ့ရဲ႕႖အစို့ရေတျကို႖ပဵံပို့ေန်ခငး့မြာလဲ႖ဒီအခ္ကးက႖အခ္ကးတခုအေနနဲ႕႖ပါွငးပါတယး။

်ပညးပႏိုငးငဵမ္ာ့အေပၚ႖ၾသဇာသကးေရာကးဖို႕႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕ လကးသဵု့စကာ့ကေတာံ႖stability တညး်ငိမးမြဳပဲ႖

်ဖစးပါတယး။႖ႏိုငးငဵတျငး့မြာ႖ႏိုငးငဵေရ့၊႖စစးေရ့တညး်ငိမးမြဳရြိေအာငးလုပးဖို႕၊႖်ငိမွ
း ပးပိ်ပာ့မြဳရြိဖို႕ကို႖
အထူ့တလညး႖ေ်ပာဆိုေလံရြိပါတယး။႖ႏိုငးငဵေရ့သိပၸဵပညာရြငးတဦ့ကေတာံ႖တရုတးႏိုငးငဵဟာ႖
တရာ့ဥေပေဒစို့မို့ေရ့နဲ႕႖်ငိမးွပးပိ်ပာ့မြဳႏြစးမ္ိဳ့မြာ႖်ငိမွ
း ပးပိ်ပာ့မြဳရြိေရ့ကို႖ဦ့စာ့ေပ့တျနး့အာ့ေပ့ေလံရြိ်ပီ့၊႖
ဒီအတျကး႖ႏိုငးငဵေတားအစို့ရေတျက႖တရာ့ဥပေဒကို႖လ္စးလ္ဴရြဳလာမြဳေတျကိုပါ႖
အာ့ေပ့အာ့ေ်မြာကးလုပးတတးတယးလို႕႖ဆိုထာ့ခဲံပါတယး။

တရုတးႏြငးံ႖စျမး့အငးလဵု်ခဵဳေရ့
တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖စီ့ပျာ့ေရ့တို့တကးမြဳႏြဳနး့ဟာ႖်ပညးပက႖တငးသျငး့တဲံ႖စီ့ပျာ့ေရ့႖အရငး့အ်မစးမ္ာ့အေပၚမြာ႖
အမ္ာ့ၾကီ့႖မူတညးေနပါတယး။႖စျမး့အငးနဲ႕႖ပတးသကးရငး႖လကးရြိကာလမြာ႖ေန႕စဥး႖4 million barrels of oil
ကို႖တရုတး်ပညးထဲ႖တငးသျငး့ဖို႕႖လိုအပးေနပါတယး။႖ဒီပမာဏဟာ႖ဿွဿွ႖ခုႏြစးက္ရငး႖6 millions
်ဖစးလာပါမယး။႖ဒီလို႖အေ်ခအေနမြာ႖အနာဂတးစျမး့အငးလဵု်ခဵဳေရ့အတျကး႖အဓိက႖က္လာတာက႖
်ပညးပေရနဵနဲ႕႖သဘာွဓာတးေငျ႕အရငး့အ်မစးေနရာေဒသေတျအေပၚ႖လႊမး့မို့ခ္ဳပး်ခယးမြဳ႖
ရြိလာႏိုငးေစေရ့်ဖစးပါတယး။႖ှ၉၈၉႖ခု၊႖တရုတးေက္ာငး့သာ့မ္ာ့႖လဳြပးရြာ့မြဳကို႖အၾကမး့ဖကးႏြိမးနငး့႖
သတး်ဖတးပျဲအ်ပီ့မြာ႖အေမရိကနး၊႖ဂ္ပနးနဲ႕႖တ်ခာ့ႏိုငးငဵေတျက႖စီ့ပျာ့ေရ့ပိတးဆို႕မြဳလုပးခဲံဖူ့တာကို႖
တရုတးအေနနဲ႕႖ၾကဵဳေတျ႕ခဲံရဖူ့ပါတယး။႖ဒီလိုထပးမ်ဖစးလာႏိုငးဖို႕အတျကးက႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖
စီ့ပျာ့ေရ့အေဆာကးအအဵု႖လညးပတးမြဳအတျကး႖အေရ့ပါတဲံ႖စီ့ပျာ့ေရ့အရငး့အ်မစးေတျအေပၚမြာ႖
ဘယးႏိုငးငဵကမြ႖ထိပါ့ႏိုငးစျမး့႖မရြိဖို႕႖ႏိုငးငဵေရ့အရ၊႖စီ့ပျာ့ေရ့အရ႖ပါွါၾကီ့မာ့လာဖို႕႖လိုအပးတယးလို႕႖
တရုတးေခါငး့ေဆာငးမ္ာ့က႖တျကးဆၾကပါတယး။
အဲဒီမြာတငး႖စျမး့အငးလဵု်ခဵဳေရ့အတျကး႖အဓိကက္တဲံ႖ေဒသ႖(၅) ခုနဲ႕႖ပတးသကး်ပီ့၊႖လႊမး့မို့ထိနး့ခ္ဳပးႏိုငးတဲံ႖
တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖Geostrategy ထျကးေပၚလာပါေတာံတယး။႖ဒီမဟာဗ္ဴဟာအရ႖တရုတးႏိုငးငဵဟာ႖
အာရြအလယးပိုငး့ႏိုငးငဵမ္ာ့နဲ႕႖ဆကးဆဵေရ့ကို႖တို့်မြငးံေဆာငးရျကးလာပါတယး။႖(ှ၉၉၆) ခုႏြစးကစ်ပီ့႖
ရုရြာ့ႏိုငးငဵကို႖တရုတးနဲ႕႖အာရြအလယးပိုငး့ႏိုငးငဵမ္ာ့ရဲ႕႖ေတျ႕ဆဵုပျဲေတျမြာ႖ဖိတးၾကာ့မြဳေတျ႖စလုပးလာခဲံ်ပီ့၊႖
(ဿွွှ) ခုႏြစးမြာေတာံ႖ႏိုငးငဵေရ့၊႖စီ့ပျာ့ေရ့၊႖လဵု်ခဵဳေရ့ဆိုငးရာ႖ပူ့ေပါငး့ေဆာငးရျကးမြဳ႖
အဖျဲ႕အစညး့ၾကီ့တခု်ဖစးတဲံ႖Shanghai Pact ေပၚေပါကးလာပါတယး။႖ဒီမဟာမိတးအဖျဲ႕မြာ႖ရုရြာ့၊႖တရုတးနဲ႕႖
အာရြအလယးပိုငး့ႏိုငးငဵၾကီ့ေလ့ခုက႖ပါွငးလကးမြတးေရ့ထို့ခဲံပါတယး။႖ရုရြာ့ရဲ႕႖စျမး့အငးအရငး့အ်မစးနဲ႕႖
ပတးသကး်ပီ့႖တရုတးနဲ႕႖ဂ္ပနးတို႕ရဲ႕႖အ်ပိဳငးအဆိုငး႖ရယူၾကိဳ့ပမး့မြဳ်ပႆနာေတျက႖အခုထိ႖ရြိေနဆဲပဲ႖
်ဖစးပါတယး။႖ရုရြာ့နဲ႕႖တရုတးတို႕အၾကာ့က႖proposed pipelines ေ်မပဵုမြာ႖ဿွှွ႖မြာ႖
သဘာွဓာတးေငျ႕စတငး႖ထုတးလႊတးမြဳ်ပဳလုပးမယးံ႖ရုရြာ့- တရုတးပိုကးလိုငး့ကို႖ေတျ႕်မငးရမြာ်ဖစးပါတယး။

တရုတးနဲ႕႖ရုရြာ့တို႕ရဲ႕႖အေမရိကနး်ပညးေထာငးစုနဲ႕႖အေနာကးအုပးစုအေပၚ႖ထာ့ရြိတဲံ႖မဟာဗ္ဴဟာကို႖
ႏိုငးငဵေရ့ပညာရြငးေတျက႖အဆငးံႏြစးဆငးံ႖မဟာဗ္ဴဟာလို႕႖သတးမြတးေ်ပာဆိုၾကပါတယး။႖ပထမတဆငးံက႖
ႏြစးႏိုငးငဵလဵု့ဟာ႖အေနာကးအုပးစုႏိုငးငဵမ္ာ့နဲ႕႖ပဵုမြနး႖ဆကးဆဵေရ့ကို႖ဆကးလကးထာ့ရြိ်ပီ့၊႖
စီ့ပျာ့ေရ့ဖျဵ႕်ဖိဳ့တို့တကးမြဳ၊႖ကုနးသျယးေရ့ေတျမြာ႖အ်ပနးအလြနးအက္ိဳ့အ်မတးရြိေအာငး႖
လုပးေဆာငး်ခငး့်ဖစးပါတယး။႖ဒုတိယတဆငးံကေတာံ႖အေနာကးအုပးစုအေပၚမြာ႖ႏိိုငးငဵေရ့႖
နညး့လမး့တခ္ိဳ႕ကို႖အသဵု့်ပဳ်ပီ့႖ဆနး႕က္ငးဖို႕်ဖစးပါတယး။႖ဒီလိုဆနး႕က္ငးရာမြာ႖အာဏာရြငးႏိုငးငဵမ္ာ့ကို႖
အကာအကျယးေပ့မြဳနဲ႕႖အေနာကးအုပးစုနဲ႕႖မဟာမိတး်ဖစးသျာ့ႏိုငးေခ္မရြိတဲံ႖ႏိုငးငဵေတျမြာ႖နယူ့ကလီ့ယာ့႖
ဓာတးေပါငး့ဖိုမ္ာ့႖တညးေဆာကးေရ့႖ပေရာဂ္ကးေတျ႖ေပၚေပါကးလာဖို႕႖အကူအညီေပ့ေရ့႖်ဖစးပါတယး။႖
နယူ့ကလီ့ယာ့႖နညး့ပညာမြာ႖reactors နဲ႕႖weapons ထုတးလုပးႏိုငးမြဳဟာ႖nuclear chain reaction ကို႖
ဘယးလိုစီမဵခနး႕ချဲတယးဆိုတဲံအေပၚမြာပဲ႖မူတညးပါတယး။႖regulated process နဲ႕႖reactor energy output
ရေအာငး႖ထုတးလုပးႏိုငးသလို၊႖uncontrolled and rapid chain reaction နဲ႕႖ေပါကးကျဲအာ့႖်ပငး့ထနးတဲံ႖
fission weapons နဲ႕႖thermonuclear weapons လို႕႖အမ္ာ့သိထာ့ၾကတဲံ႖fusion weapons ေတျကို႖
ထုတးလုပးႏိုငးပါတယး။႖ဒါေၾကာငးံ႖ဓာတးေပါငး့ဖို႖ရြိ်ပီ့သာ့႖ႏိုငးငဵေတျဟာ႖လိုအပးလာတဲံ႖အခ္ိနးတခုမြာ႖
လကးနကးေတျကိုပါ႖ေ်ပာငး့လဲ႖ထုတးလုပးႏိုငးပါတယး။႖ဒါေၾကာငးံလဲ႖တရုတးနဲ႕႖ရုရြာ့တို႕က႖
အေနာကးအုပးစုကို႖ဆနး႕က္ငးတဲံ႖အာဏာရြငးအစို့ရေတျကို႖နယူ့ကလီ့ယာ့နညး့ပညာမ္ာ့႖ပ႔ဵပို့ေပ့ေနတာ႖
်ဖစးပါတယး။႖စစးေရ့၊႖ႏိုငးငဵေရ့႖ေလာကမြာ႖ဘာလုပးခ္ငးလိုကးတာ၊႖ဘာ်ဖစးခ္ငးလိုကးတာဆိုတဲံ႖intent ေတျ႖
ထိုငးေအားေနလို႕႖ဘာမြ႖အက္ိဳ့မရြိပါဘူ့။႖အခ္ိနးမေရျ့ထလုပးႏိုငးတဲံ႖capability ကိုပဲ႖
ဦ့စာ့ေပ့တညးေဆာကးရပါတယး။႖capability ရြိမြ႖intent ကို႖အေကာငးအထညးေဖားႏိုငးပါတယး။

တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖အေရြ႕အလယးပိုငး့ေဒသနဲ႕႖ပတးသကးတဲံ႖Geostrategy ကို႖ဆကးလကးတငး်ပပါမယး။႖
တရုတးႏိုငးငဵစျမး့အငးလဵု်ခဵဳေရ့ရဲ႕႖(၈ွ) ရာခိုငးႏြဳနး့ဟာ႖အေရြ႕အလယးပိုငး့ေဒသေပၚမြာ႖မူတညးေနပါတယး။႖
သဘာွအရငး့အ်မစးေတျ႖မ္ာ့်ပာ့လြတဲံ ဒီေဒသဟာ႖ကမာၻ႕အငးအာ့ၾကီ့ႏိုငးငဵမ္ာ့အတျကး႖
ရတနာသိုကးၾကီ့႖သဖျယးပဲ႖်ဖစးပါတယး။႖်ဗိတိသြ္႖ေရနဵေကားပေရ့ရြငး့က႖ထုတးေွတဲံ႖ဿွွ၇႖ခုႏြစး႖
ကမၻာံစျမး့အငး႖သဵု့သပးခ္ကး႖အစီရငးခဵစာအရ႖ကမာၻ႕ေရနဵထုတးလုပးမြဳရဲ႕႖၀ွ႖ရာခိုငးႏြဳနး့ေက္ားဟာ႖
အေရြ႕အလယးပိုငး့ေဒသက်ဖစးပါတယး။႖ှ၉၉ွ႖ကာလေတျမြာ အေမရိကနးရဲ႕႖အေရြ႕အလယးပိုငး့ေဒသ႖
မဟာဗ္ဴဟာကေတာံ႖အီရနးနဲ႕႖အီရတးတို႕အၾကာ့က႖tensions ကို႖တို့်မြငးံထာ့်ပီ့႖containment
လုပးဖို႕်ဖစးပါတယး။႖တရုတးရဲ႕႖ဗ္ဴဟာကေတာံ႖ဒီေဒသထဲမြာ႖အေမရိကနးက႖state-sponsored terrorism
ရြိတယးလို႕႖သတးမြတးထာ့တဲံ႖လစးဗ္ာ့၊႖အီရနးႏိုငးငဵတို႕ကို႖မဟာမိတးဖျဲ႕ေရ့႖်ဖစးပါတယး။

လကးတငးအေမရိက႖ေဒသနဲ႕႖ပတးသပးတဲံ႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖geostrategy ကေတာံ႖က္ဴ့ဘာ့နဲ႕႖ႏိုငးငဵေရ့၊႖
စစးေရ့႖ဆကးဆဵမြဳ႖ခိုငး်မဲေအာငး႖တညးေဆာကးေရ့်ဖစးပါတယး။႖ဒီလို႖တညးေဆာကးရငး့႖
ေတာငးပိုငး့နယးစပးမြာရြိတဲံ႖အာဏာရြငးႏိုငးငဵမ္ာ့ကို႖အကူအညီေပ့်ပီ့႖အေမရိကနး်ပညးေထာငးစုကို႖
စိတးအေႏြာငးံအယြကးေပ့်ခငး့႖်ဖစးပါတယး။႖က္ဴ့ဘာ့နဲ႕မဟာမိတးတညးေဆာကးထာ့တာ၊႖ဗငးနီဇျဲလာ့႖
အာဏာပိုငးေတျကို႖အကူုအညီေပ့မြဳေတျဟာ႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖ဒီေဒသနဲ႕ပတးသကးတဲံ႖စျမး့အငးအရငး့အ်မစး႖
ရရြိႏိုငးမြဳကို႖အာမခဵခ္ကးေပ့ႏိုငးတယးလို႕႖တရုတးေခါငး့ေဆာငးမ္ာ့က႖ယူဆပါတယး။

အခုဆကးလကး်ပီ့႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖စီ့ပျာ့ေရ့အရငး့အ်မစးနဲ႕႖ပငးလယးေရေၾကာငး့႖ထျကးေပါကးေတျမြာ႖
အေရ့ၾကီ့ဆဵု့်ဖစးတဲံ႖ေတာငးတရုတးပငးလယးနဲ႕႖တရုတးႏိုငးငဵ႖ႏိုငးငဵေတားကာကျယးေရ့မြာ႖အေရ့ၾကီ့တဲံ႖
က္ျနး့စုမ္ာ့႖ကို႖ဆကးလကးတငး်ပပါမယး။႖ှ၉၉ဿ႖ခုႏြစးကစ်ပီ့႖ေတာငးတရုတးပငးလယးဟာ႖
တရုတးပိုငးေရပိုငးနကး်ဖစးေၾကာငး့႖တရုတးအစို့ရက႖ထပးခါတလဲလဲ႖ေ်ပာၾကာ့ခဲံပါတယး။႖
အ်ငငး့ပျာ့စရာ်ဖစးတဲံ႖က္ျနး့စုေတျကို႖သိမး့ပိုကး်ပီ့႖ေ်ဖရြငး့တာေၾကာငးံ႖ဖိလစးပိုငး၊႖ဂ္ပနး၊႖မေလ့ရြာ့၊႖
ဗီယကးနမးတို႕နဲ႕႖အ်ငငး့ပျာ့မြဳေတျ႖ေပၚေပါကးခဲံပါတယး။႖ှ၉၉၅႖ခုႏြစးက္ေတာံ႖အေမရိကနးႏိုငးငဵက႖
ေတာငးတရုတးပငးလယးမြာ႖freedom of navigation ရြိဖို႕ဟာ႖အာရြ- ပစိဖိတးေဒသရဲ႕႖်ငိမး့ခ္မး့ေရ့နဲ႕႖
တို့တကးေရ့အတျကး႖အေရ့ၾကီ့ေၾကာငး့႖ထုတး်ပနးေၾက်ငာခဲံပါတယး။
ေတာငး-တရုတးပငးလယးကို႖ထိနး့ခ္ဳပးႏိုငးဖို႕႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖ၾကိဳ့ပမး့မြဳဟာ႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖ႏိုငးငဵေရ့ပထစီွငး႖
strategic doctrine ်ဖစးတဲံ႖first island chain of defense ကို႖အေကာငးအထညးေဖားတာ်ဖစးပါတယး။႖ဒီ႖
strategic doctrine ရဲ႕႖အဓိက႖ရညးရျယးခ္ကးကေတာံ႖အေရ့ပါေသာ႖ပငးလယးေဒသမ္ာ့ကို႖
ထိနး့ခ္ဳပး်ခငး့အာ့်ဖငးံ႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖ႏိုငးငဵေတားလဵု်ခဵဳေရ့နဲ႕႖စီ့ပျာ့ေရ့႖အရငး့အ်မစးမ္ာ့ကို႖
ကာကျယးဖို႕်ဖစးပါတယး။႖တရုတးႏိုငးငဵဟာ႖ေတာငးတရုတး႖ပငးလယးသာမက႖တရုတး- အိႏၵိယေဒသမြာ႖
အေရ့ၾကီ့တဲံ႖ေရေၾကာငး့လမး့မ္ာ့ကို႖ထိနး့ခ္ဳပးႏိုငးေရ့ကိုပါ႖ၾကိဳ့ပမး့ေဆာငးရျကးလာပါတယး။႖်မနးမာႏိုငးငဵ၊႖
အာဏာရြငးအစို့ရကို႖ေက္ာေထာကးေနာကးခဵေပ့်ပီ့၊႖တရုတးေရတပး႖အေ်ခစိုကးစခနး့မ္ာ့႖
ေဆာကးလုပးထာ့မြဳနဲ႕႖မဟာဗ္ဴဟာ႖ဆိပးကမး့မ္ာ့႖တညးေဆာကးမြဳမြာလဲ႖ဒီအခ္ကးက႖
အလျနးအေရ့ၾကီ့ပါတယး။႖ဒီေဒသရဲ႕႖ေရေၾကာငး့လမး့မ္ာ့႖ေ်မပဵုေပၚမြာ႖်မနးမာႏိုငးငဵဟာ႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖
ပငးလယးလမး့ေၾကာငး့မ္ာ့အတျကး႖အေရ့ၾကီ့တဲံ႖ေနရာတခု်ဖစးတယးဆိုတာ႖ေသခ္ာ႖ေတျ႕်မငးႏိုငးပါတယး။

အခုဆကးလကး်ပီ့႖တရုတး- အိႏၵိယ႖ေဒသရဲ႕႖မဟာဗ္ဴဟာ႖အခ္ကးအခ္ာက္ႏိုငးငဵမ္ာ့နဲ႕႖
တရုတးႏိုငးငဵတို႕ၾကာ့က႖ဆကးဆဵေရ့ကို႖ေရ့သာ့တငး်ပပါမယး။

တရုတးႏြငးံ႖အိႏၵိယ႖ဆကးဆဵေရ့
တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖အာရြေဒသကို႖လႊမး့မို့ထာ့ခ္ငးတဲံ႖ေနာကးထပးအေၾကာငး့ရငး့တခုကေတာံ႖
အေမရိကနး်ပညးေထာငးစုနဲ႕႖မဟာမိတးႏိုငးငဵမ္ာ့ရဲ႕႖အာရြေဒသတျငး့မြာ႖်ဖနး႕က္ကးေရာကးရြိေနတဲံ႖ပါွါကို႖
ေလြ္ာံခ္ႏိုငးဖို႕႖်ဖစးပါတယး။႖ဒီေနရာမြာ႖အိႏၵိယႏိုငးငဵနဲ႕႖တရုတး်ပညးတို႕အၾကာ့က႖မဟာဗ္ဴဟာ႖
ဆကးႏျယးမြဳေတျက႖အေရ့ၾကီ့လာပါတယး။႖အေမရိကနး်ပညးေထာငးစုနဲ႕႖အိႏၵိယႏိုငးငဵတို႕အၾကာ့မြာ႖ဿွွ၈႖
ခုႏြစးအတျငး့က႖civil nuclear agreement ်ပဳလုပးခဲံပါတယး။႖ဿွွ၈႖ခုႏြစး၊႖စကးတငးဘာလမြာ႖်ပဳလုပးတဲံ႖
Nuclear supplier's Group အစညး့အေွ့မြာ႖တရုတးႏိုငးငဵအေနနဲ႕႖အေမရိကနးနဲ႕႖အိႏၵိယတို႕အၾကာ့က႖
သေဘာတူစာခ္ဳပး႖ပ္ကး်ပယးဖို႕႖အာ့ထုတးၾကိဳ့ပမး့မြဳေတျ႖်ပဳလုပးလာတာ႖ေတျ႕ရပါတယး။႖အာရြတိုကးရဲ႕႖
အငးအာ့ၾကီ့ႏိုငးငဵႏြစးခု်ဖစးတဲံ႖တရုတးနဲ႕႖အိႏၵိယတို႕အၾကာ့႖ဆကးဆဵေရ့ဟာ႖မဟာဗ္ဴဟာ႖်ပိဳငးပျဲသ႑ာနး႖
်ဖစးေနတာေၾကာငးံ၊႖ွါရြငးတနးေပၚလစီေရ့႖ေလံလာသူေတျ၊႖အာရြေရ့ရာ႖ေလံလာသူေတျအတျကး
အထူ့ပဲစိတွ
း ငးတစာ့ေစာငးံၾကညးံေနၾကရတဲံ႖ဆကးဆဵေရ့်ဖစးေနပါတယး။

အိႏၵိယႏိုငးငဵ႖မဟာဗ္ဴဟာေရ့႖က္ျမး့က္ငးသူေတျကေတာံ႖တရုတးႏိုငးငဵဟာ႖အိႏၵိယႏိုငးငဵနဲ႕႖ဆကးဆဵေရ့မြာ႖
ေရရြညးမဟာဗ္ဴဟာႏြစးရပးကို႖ှ၉၉ွ႖ကာလေတျကတညး့က႖စတငးအေကာငးအထညးေဖားထာ့တယးလို႕႖
ယူဆၾကပါတယး။႖ပထမတခုက႖ကုနးသျယးမြဳတို့်မြငးံ်ပီ့႖
ႏြစးႏိုငးငဵဆကးဆဵေရ့တို့တကးေကာငး့မျနးလာေအာငး႖တညးေဆာကးတာ်ဖစး်ပီ့၊႖ဒုတိယတခုကေတာံ႖
တ်ပိဳငးနကးတညး့မြာပဲ႖ေဒသတျငး့႖မဟာဗ္ဴဟာ႖အခ္ကးအခ္ာေဒသေတျကို႖လႊမး့မို့ခ္ဳပးကိုငး်ပီ့႖
အိႏၵိယႏိုငးငဵကို႖ွနး့ရဵတာ႖်ဖစးပါတယး။႖ဒီေနရာမြာ႖ပါကစၥတနးႏိုငးငဵ႖ဂ္ီွါဒါဆိပးကမး့၊႖သီရိလကၤာႏိုငးငဵ႖
ဟမးဘာတိုတာ႖ဆိပးကမး့နဲ႕႖်မနးမာႏိုငးငဵ႖ေက္ာကး်ဖဴ႖ဆိပးကမး့ေတျဟာ႖တရုတး- အိႏိၵယႏိုငးငဵေတျအတျကး႖
အေရ့ပါတဲံ႖မဟာဗ္ဴဟာ႖ဆိပးကမး့ေတျ႖်ဖစးလာပါတယး။႖ဒီဆိပးကမး့ေတျကို႖လႊမး့မို့ခ္ဳပးကိုငးႏိုငးေရ့ဟာ႖
အိႏိၵယႏိုငးငဵ၊႖မဟာမိတး်ဖစးတဲံ႖အေမရိကနး်ပညးေထာငးစုနဲ႕႖တရုတး်ပညးသူ႕သမၼတႏိုငးငဵတို႕အတျကး႖
အလျနးပဲ႖အေရ့ၾကီ့လြတဲံ႖မဟာဗ္ဴဟာ႖ဂိမး့တခု်ဖစးပါတယး။

တရုတ-း ပါကစၥတနး႖ဆကးဆဵေရ့

ႏိုငးငဵတကာေရ့ရာမြာ႖တရုတးႏိုငးငဵနဲ႕႖ပါကစၥတနးတို႕အၾကာ့က႖ဆကးဆဵေရ့ကို႖Sino-Pakistani
Relations အေနနဲ႕႖သဵု့သပးေ်ပာဆိုၾကပါတယး။႖ပါကစၥတနးႏိုငးငဵဟာ႖တရုတးႏိုငးငဵကို႖
ပထမဆဵု့အသိအမြတး်ပဳခဲံတဲံ႖ႏိုငးငဵအုပးစုေတျထဲမြာ႖အပါအွငး်ဖစးပါတယး။႖ှ၉၅ှ႖ခုႏြစးမြာ႖
ပထမဆဵု့သဵတမနးေရ့ရာ႖ဆကးႏျယးမြဳစတငးခဲံ်ပီ့ကတညး့က႖ဒီႏိုငးငဵႏြစးႏိုငးငဵအၾကာ့က႖ဆကးဆဵေရ့ဟာ႖
ေ်ပ်ပစးေခ္ာေမာ႖တို့တကးေကာငး့မျနးခဲံပါတယး။႖ႏြစးႏိုငးငဵ႖ခ္စးၾကညးေရ့တညးေဆာကးမြဳဆိုတာက႖
တဘကးမြာ႖သဵတမနးေရ့၊႖စစးေရ့၊႖မဟာဗ္ဴဟာေရ့ပူ့ေပါငး့ေဆာငးရျကးမြဳေတျ႖လိုအပးသလို႖
တဘကးမြာလဲ႖ကုနးသျယးေရ့၊႖စီ့ပျာ့ေရ့၊႖ယဥးေက့္မြဳပိုငး့မြာ႖ကူ့လူ့ဆကးႏျယးမြဳေတျ႖လိုအပးတယး ဆိုတာ႖
တရုတးေခါငး့ေဆာငးမ္ာ့ေရာ၊႖ပါကစၥတနးေခါငး့ေဆာငး့မ္ာ့ပါ႖သေဘာေပါကးခဲံၾကပါတယး။

ဒါေၾကာငးံ႖တရုတးႏိုငးငဵမြာ႖ပါကစၥတနးႏိုငးငဵနဲ႕႖ကုနးသျယးေရ့နဲ႕႖ရငး့ႏြီ့်မြဳပးႏြဵမြဳကို႖တို့်မြငးံခဲံ်ပီ့၊႖
ပါကစၥတနးႏိုငးငဵကလဲ႖Exclusive Industrial Zones ေတျ႖ဖျငးံလြစး်ပီ့၊႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖
ႏိုငးငဵ်ခာ့ရငး့ႏြီ့်မြဳပးႏြဵမြဳေတျကို႖ဖိတးေခၚခဲံပါတယး။႖ေတာငးအာရြမြာ႖ပါကစၥတနးႏိုငးငဵဟာ႖
သီရိလကၤာတႏိုငးငဵတညး့နဲ႕သာ႖လျတးလပးစျာ႖ကုနးသျယးမြဳ႖သေဘာတူညီခ္ကးရြိေနတာေၾကာငးံ၊႖ေဘဂ္ငး့႖
ေပၚလစီက႖ပါကစၥတနးပို႕ကုနး႖တေထာငးနီ့ပါ့ကို႖tariffs ေလြ္ာံခ္ေပ့မြဳဟာ႖ပါကစၥတနးႏင
ို းငဵအတျကး႖
ကုနးသျယးမြဳအက္ိဳ့အ်မတးမ္ာ့စျာ႖ရရြိလာခဲံပါတယး။

စစးေရ့ပိုငး့မြာဆိုရငး႖တရုတးႏိုငးငဵဟာ႖ပါကစၥတနးႏိုငးငဵကို႖အဓိက႖လကးနကးေရာငး့ခ္႖
ေထာကးပဵံေပ့တဲံႏိုငးငဵ်ဖစးပါတယး။႖တရုတးနဲ႕႖ပါကစၥတနးႏိုငးငဵတို႕အၾကာ့မြာ႖defence production pact
ေကာ၊႖defence co-operation pact တို႕ပါ႖သေဘာတူလကးမြတးေရ့ထို့်ပီ့႖်ဖစးပါတယး။႖ဿွွ၈႖ခုႏြစး၊႖
စကးတငးဘာလ႖ႏြစးႏိုငးငဵ႖စစးဘကး႖ထိပးသိီ့ေခါငး့ေဆာငးမ္ာ့႖ေတျ႕ဆဵုမြဳမြာ႖တရုတးနဲ႕ပါကစၥတနးတို႕ရဲ႕႖
ႏြစးႏိုငးငဵၾကာ့႖bilateral strategic partnership ကို႖တို့်မြငးံသျာ့မြာ်ဖစးေၾကာငး့႖
ေဆျ့ေႏျ့ေ်ပာဆိုခဲံၾကပါတယး။႖ဿွွ၈႖ခုႏြစးဟာ႖ပါကစၥနဲ႕႖တရုတးတို႕ရဲ႕႖ႏြစးႏိုငးငဵ႖ခ္စးၾကညးေရ့နဲ႕႖
ပူ့ေပါငး့ေဆာငးရျကးေရ့ကို႖အဆဵု့စျနးတို့်မြငးံေပ့ခဲံတဲံႏြစးပါ။႖ေဘဂ္ငး့အိုလဵပစးကို႖သပိတးေမြာကးဖို႕႖
်ပဳလုပးေနတာေတျ႖ရပးဖို႕႖ပါကစၥတနးႏိုငးငဵေရ့ွနးၾကီ့ဌာနက႖သဵု့ၾကိမးေတာငး့ဆိုခဲံပါတယး။႖တခါ႖
ပါကစၥတနးႏင
ို းငဵတျငး့မြာ႖အေမရိကနး်ပညးေထာငးရဲ႕႖war on terror တိုကးခိုကးမြဳေတျကို႖ရပးတနး႕ဖို႕႖
တရုတးႏိုငးငဵက႖သတိေပ့ေ်ပာၾကာ့ခဲံသလို႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖advanced state of the art navy frigate
်ဖစးတဲံ႖F-22 Frigate ကို႖ပါကစၥတနးေရတပးကို႖ပ႔ဵပို့ေပ့ခဲံပါတယး။

ဒီ႖ဿွွ၈႖ခုႏြစးထဲမြာပဲ႖တရုတးနဲ႕႖ပါကစၥတို႕႖ပူ့တျဲအေကာငးအထညးေဖားေနတဲံ႖Gwadar Port မြာ႖

ပထမဆဵု့သေဘၤာ႖ေက္ာကးခ္ခဲံပါတယး။႖ဒီ႖ဆိပးကမး့ဟာ႖တရုတးနဲ႕႖ပါကစၥတနးႏိုငးငဵတို႕အတျကး႖
အေရ့ပါတဲံ႖အခ္ကးအခ္ာ႖ဆိပးကမး့႖တခုပါ။႖အခုလကးရြိမြာ႖တရုတး်ပညးမြာ႖အသဵု့်ပဳေနတဲံ႖oil ေတျရဲ႕႖
ရြစးဆယးရာခိုငးႏြဳနး့ဟာ႖မလကၠာ႖ေရလကးၾကာ့ကေန႖ွငးတာ်ဖစးပါတယး။႖တရုတးႏိုငးငဵဟာ႖
ဒီေရလကးၾကာ့ကို႖တခ္ိနးမြာ႖အေမရိကနး်ပညးေထာငးစုက႖ပိတးဆို႕်ပီ့႖တရုတးႏိုငးငဵကို႖ထိနး့ခ္ဳပးမြာကို႖
စို့ရိမးမြဳရြိပါတယး။႖ဒီအတျကး႖String of Pearl's Strategy ဆိုတဲံ႖မဟာဗ္ဴဟာတရပးကို႖
အေကာငးအထညးေဖားပါတယး။႖ရညးရျယးခ္ကးကို႖oil movement ကို႖အေနာကးႏိုငးငဵေတျက႖
ထိနး့ခ္ဳပးလို႕မရေအာငး႖line of defense တညးေဆာကးဖို႕ပါ။႖ဒီလိုတညးေဆာကးဖို႕မြာ႖ပါကစၥတနး႖ဂ္ီွါဒါ၊႖
ဘဂၤလာ့ေဒံရြး႖စစးတေကာငး့၊႖သီရိလကၤာ႖ဟာဘမးတိုတာ၊႖်မနးမာႏိုငးငဵ႖စစးေတျ၊႖
ေက္ာကး်ဖဴဆိပးကမး့ေတျဟာ႖အေရ့ၾကီ့တဲံ႖အခ္ကးအခ္ာေနရာေတျ႖်ဖစးလာပါတယး။
ဒီလိုစီမဵခ္ကးေတျ႖အေကာငးအထညးေဖားေနစဥးမြာပဲ႖ဘငးလာဒငးဦ့ေဆာငးတဲံ႖တာလီၤဘနးအၾကမး့ဖကး႖
သမာ့ေတျကို႖အေၾကာငး့်ပဳ်ပီ့၊႖ပါကစၥတနးႏိုငးငဵဟာ႖အေမရိကနး်ပညးေထာငးစုရဲ႕႖
ပစးမြတး်ဖစးလာႏိုငးတာကို႖တရုတးေခါငး့ေဆာငးမ္ာ့နဲ႕႖ပါကစၥတနးေခါငး့ေဆာငးမ္ာ့က႖
စို့ရိမးမကငး့်ဖစးလာၾကပါတယး။႖ဒီလိုအခ္ိနးမ္ိဳ့မြာ႖အေကာငး့ဆဵု့လုပးႏိုငးတဲံ႖မဟာဗ္ဴဟာ႖
ထျကးေပါကးကေတာံ႖ေခ္မြဳနး့ေရ့႖ထို့စစးေတျ႖စတငး်ပီ့၊႖အေနာကးအုပးစုရဲ႕႖ေဒသတျငး့လႊမး့မို့မြဳ႖ပါွါကို႖
ေလြ္ာံခ္်ခငး့ပါပဲ။႖

တရုတ-း သီရိလကၤာ႖ဆကးဆဵေရ့

သီရိလကၤာ႖ႏိုငးငဵ၊႖ဟာဘမးတိုတာ႖ဆိပးကမး့ဟာ႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖မဟာဗ္ဴဟာ႖
ဆိပးကမး့တညးေဆာကးမြဳကျနးယကးအတျငး့က႖ဆိပးကမး့တခု်ဖစးပါတယး။႖ဒီေဒသအတျငး့က႖
Trincomalee ဆိပးကမး့ကို႖်ဗိတိသြ္ေရတပးက႖ှ၉၅၇႖အထိ႖စစးအေ်ခစိုကးစခနး့အေနနဲ႕႖
အသဵု့်ပဳခဲံ်ပီ့၊လကးရြိအခ္ိနးအထိ႖အနီ့အနာ့က႖က္ျနး့စုတခု်ဖစးတဲံ႖Diego Garcia က္ျနး့ကို႖
စစးေရ့အခ္ကးအခ္ာ႖ေနရာတခုအေနနဲ႕႖အေမရိကနး်ပညးေထာငးစုနဲ႕အတူ႖ပူ့တျဲအသဵု့်ပဳေနဆဲပဲ႖
်ဖစးပါတယး။႖ဒီေဒသအတျငး့မြာ႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖မဟာဗ္ဴဟာ႖ဆိပးကမး့တခု႖ေပၚထျကးလာေနတာကို႖
အေနာကးအုပးစုနဲ႕႖အိႏၵိယႏိုငးငဵတို႕အေနနဲ႕႖အေတားပဲ႖စို့ရိမးမကငး့်ဖစးေနၾကပါတယး။

တရုတးႏုိငးငဵအေနနဲ႕႖သီရိလကၤာႏိုငးငဵကို႖ှ၉၉ွ ေႏြာငး့ပိုငး့ကာလက႖စတငး်ပီ့႖လကးနကးေရာငး့ခ္မြဳေတျ႖
အမ္ာ့အ်ပာ့်ပဳလုပးလာခဲံပါတယး။႖သီရိလကၤာ႖စစးတပးရဲ႕႖တမီ့လးေတားလြနးေရ့သမာ့ေတျအေပၚ႖
ရကးစကးစျာ႖ႏြိမးနငး့မြဳေတျေၾကာငးံ႖အေနာကးအုပးစုက႖်ပညးတျငး့စစးအတျကးသဵု့မယးံ႖လကးနကးေတျကို႖
မေရာငး့ခ္ဖို႕႖ကိုလနးဘိုကို႖်ငငး့ဆိုထာ့ခ္ိနးမြာ႖တရုတးႏိုငးငဵက႖ၾကာ့ွငးလာတာ႖်ဖစးပါတယး။႖ဿွွ၇႖
ခုႏြစးေႏြာငး့ပိုငး့မြာ႖အေမရိကနး်ပညးေထာငးစုက႖သီရိလကၤာႏိုငးငဵအစို့ရရဲ႕႖လူ႕အချငးံအေရ့ခ္ိဳ့ေဖာကးမြဳ႖
ေတျကို႖အေၾကာငး့်ပဳ်ပီ့႖စစးေရ့ေထာကးပဵံမြဳရပးဆိုငး့ထာ့ခ္ိနးမြာ႖သိရိလကၤာႏိုငးငဵကို႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖
လကးနကးေရာငး့ခ္မြဳႏြုနး့ေတျက႖တစတစ႖တို့တကး်မငးံမာ့လာပါတယး။႖ဿွွ၇ခုႏြစး၊႖
ေအ်ပီလဆနး့ပိုငး့မြာတငး႖တရုတးနဲ႕႖ကိုလနးဘိုအစို့ရတို႕အၾကာ့႖ေဒၚလာ႖၀၇႖သနး့ေက္ား႖တနးဖို့ရြိတဲံ႖
လကးနကးေရာငး့ွယးမြဳ႖စာခ္ဳပးကို႖လကးမြတးေရ့ထို့ခဲံၾကပါတယး။႖ပါကစၥတနးႏိုငးငဵကိုလဲ႖သီရိလကၤာကို႖
လကးနကးပစၥညး့မ္ာ့႖ပိုမိုတို့်မြငးံေရာငး့ခ္ေပ့ဖို႕နဲ႕႖ေလတပးအရာရြိေတျကို႖တရုတးတိုကးေလယာဥးမ္ာ့႖
ေမာငး့ႏြငးတဲံသငးတနး့မ္ာ့ေပ့ဖို႕႖တိုကးတျနး့ခဲံပါတယး။႖ဿွွ၈႖ခုႏြစးမြာ႖F7 တိုကးေလယာဥး႖ခုနစးစီ့ကို႖
ကိုလနးဘိုအစို့ရေလတပးကို႖အခမဲံ႖လႊဲေ်ပာငး့ေပ့အပးခဲံပါတယး။႖ဒီႏြစးထဲမြာပဲ႖တမီ့တိုကးဂါ့လးတို႕ရဲ႕႖
တိုကးေလယာဥးေတျကို႖တရုတးေလတပးက႖ပစးခ္ခဲံတဲံ႖်ဖစးစဥးေတျလဲ႖ေပၚေပါကးလာခဲံပါတယး။

လကးရြိမြာ႖်ဖစးပျာ့ခဲံတဲံ႖တမီ့တိုကးဂါ့တို႕ကို႖အဆဵု့သတးေခ္မြဳနး့ေရ့တိုကးပျဲမြာဆိုရငး႖
လူ႕အချငးံအေရ့ခ္ိဳ့ေဖာကးမြဳေတျ၊႖စစးပျဲဇုနအ
း တျငး့မြာ႖အရပးသာ့ေတျ႖ပိတးမိေနတာေတျ႖
အမ္ာ့ၾကီ့ရြိခဲံပါတယး။႖တမီ့႖လးတို႕ဘကးက႖အပစးအခတးရပးစဲဖို႕႖ကမး့လြမး့တာေတျမြာလဲ႖
ကိုလနးဘိုအစို့ရက႖်ငငး့ပယးခဲံပါတယး။႖အလဵု့စဵုေခ္မြဳနး့ေရ့ထို့စစးၾကီ့ကို႖အ်ပီ့သတး႖
ဆငးႏႊဲခဲံတာ်ဖစးပါတယး။႖ႏိုငးငဵမ္ာ့စျာမြာ႖တမီ့လးလူမ္ိဳ့တို႕ရဲ႕႖ဆႏၵ်ပပျဲေတျ၊႖ႏိုငးငဵတကာအဖျဲ႕အစညး့ေတျကို႖
ၾကာ့ွငးေစံစပးဖို႕႖ေတာငး့ဆိုမြုေတျ႖မ္ာ့စျာ႖ေပၚေပါကးခဲံေပမယးံ႖အေမရိကနး်ပညးေထာငးစုအပါအွငး႖
အေနာကးအုပးစုအေနနဲ႕႖ေၾက်ငာခ္ကးေတျ႖ထုတး်ပနးေပ့တာက႖လျဲလို႕႖ဘာမြ႖ထိေရာကးစျာ ကူညီႏိုငးခဲံ်ခငး့႖
မရြိပါဘူ့။

ႏိုငးငဵတကာမ္ကးႏြာစာေပၚေရာကးတဲံ ်ပႆနာေတျ်ဖစးလာတဲံအခါမြာ႖ႏိုငးငဵတကာ႖အဖျဲ႕အစညး့မ္ာ့႖
ွငးေရာကးေ်ဖရြငး့ႏိုငးဖို႕အတျကး႖အဆငးံဆငးံ႖ဆဵု့်ဖတးခ္ကးခ္မြတးမြဳေတျ၊႖ွငးေရာကးေ်ဖရြငး့ရငး႖ရႏိုငးမယးံ႖
အက္ိဳ့အ်မတးေတျ၊႖ဆဵု့ရြဵဳ့မြဳေတျအတျကး႖တျကးခ္ကး်ပီ့႖ွငးေရာကးဖို႕႖တနးသလာ့- မတနးသလာ့႖
ေရျ့ခ္ယးရမြဳေတျ႖အမ္ာ့ၾကီ့ရြိပါတယး။႖ကုလသမဂၢလဵု်ခဵဳေရ့ေကာငးစီကို႖ေရာကးသျာ့ခဲံရငးလဲ႖တရုတးနဲ႕႖
ရုရြာ့တို႕ရဲ႕႖ၾသဇာကို႖ေရြာငးရြာ့ေက္ားလႊာ့ႏိုငးဖို႕က႖ခကးခဲလြပါတယး။႖အထူ့သ်ဖငးံ႖
အာရြပါွါတညးေဆာကးေနတဲံ႖တရုတးႏိုငးငဵနဲ႕႖ထိပးတိုကး်ဖစးလာခဲံရငး႖ႏိုငးငဵတကာက႖
ေရြာငးလႊဲသျာ့ေလံရြိပါတယး။

အေနာကးအုပးစုအေနနဲ႕႖ဒီေဒသနဲ႕႖ပတးသကးတဲံ႖Strategic imperative က႖လကးရြိအေ်ခအေနအထိမြာ႖

အိႏၵိယရဲ႕႖ပါွါကို႖က္ာ့ကနးေပ့်ပီ့၊႖regional balance ကို႖တညးေဆာကးဖို႕နဲ႕႖အိႏၵိယနဲ႕႖
တရုတးတို႕အၾကာ့က႖ဆကးဆဵေရ့႖dynamics ကို႖မ္ကးေခ္မ်ပတးေစာငးံၾကပးေနဖို႕႖အဆငးံပဲ႖
ရြိပါေသ့တယး။႖ဘယးလိုအေၾကာငး့်ပခ္ကးနဲ႕ပဲ်ဖစး်ဖစး႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖မဟာဗ္ဴဟာ႖အက္ိဳ့စီ့ပျာ့ေတျကို႖
တိုကးရိုကးထိခိုကး်ပီ့႖ထိပးတိုကးရငးဆိုငးဖို႕႖အဆငးံထိဟာ႖ေနာငးဆယးႏြစးတာ႖
ကာလအတျငး့်ဖစးလာဖို႕ေတာငး႖ခဲယဥး့ပါလိမးံမယး။႖ေနာကးတခ္ကးက႖တမီ့လးတိုကးဂါ့ေတျက႖long-term
political struggles ရဲ႕႖frustration ေတျကို႖သညး့မခဵႏိုငးပဲ႖လကးနကးကိုငးေတားလြနးေရ့နဲ႕႖
အၾကမး့ဖကးမြဳၾကာ့မြာ႖စညး့်ခာ့ထာ့တဲံ႖်ပညးသူလူထုအသကးအို့အိမးကို႖မထိပါ့ေရ့ဆိုတဲံ႖စညး့ကို႖
ေက္ားလျနးထာ့်ပီ်ဖစးတဲံအတျကး႖ဿှရာစုရဲ႕႖ႏိုငးငဵေရ့အေ်ခအရ႖သူတို႕ဘကးမြာ႖ႏိုငးငဵတကာက႖ွငးရပးေပ့ဖို႕႖
ဆိုတာ႖အလျနးပငးခဲယဥး့သျာ့ခဲံပါတယး။႖ဘယးလိုပဲ်ဖစး်ဖစး႖နယူ့ေဒလီအေ်ခစိုကး႖ေပၚလစီသုေတသန႖
ဌာနက႖Brahma Chellaney ဆိုထာ့ခဲံသလိုပဲ႖ကိုလနးဘိုအစို့ရရဲ႕႖တမီ့လးတိုကးဂါ့မ္ာ့ကို႖
အဆဵု့သတးေခ္မြဳနး့ေရ့စီမဵခ္ကးမြာ႖အဆဵု့အ်ဖတးေပ့ခဲံတဲံ႖အခ္ကးကေတာံ႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖စစးေရ့၊႖
သဵတမနးေရ့႖ေထာကးကူေပ့မြဳပဲ႖်ဖစးပါတယး။

တရုတ-း ်မနးမာ႖ဆကးဆဵေရ့

်မနးမာႏိုငးငဵရဲ႕႖တညးေနရာ႖အေနအထာ့ဟာ႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖မဟာဗ္ဴဟာနညး့က္႖ေတျ့ေခၚေရ့မြာ႖
အေရ့ၾကီ့တဲံ႖က႑မြာ႖ရြိေနပါတယး။႖်မနးမာံေရပိုငးနကးက႖ကို့ကို့က္ျနး့ဟာ႖တရုတး်ပညးရဲ႕႖
ေရတပးအေ်ခစိုကးစခနး့အတျကး႖သငးံေလ္ားတဲံ႖လမး့ေၾကာငး့ေပၚမြာ႖်ဖစးေနသလို၊႖
်မနးမာ်ပညးအေနာကးပိုငး့႖စစးေတျ၊႖ေက္ာကး်ဖဴေဒသဟာ႖တရုတး်ပညးရဲ႕႖စျမး့အငးလဵု်ခဵဳေရ့႖မူွါဒထဲမြာ႖
အေရ့ပါေန်ပနးပါတယး။႖People's Liberation Army Navy (PLAN) ရဲ႕႖ေရရြညးမဟာဗ္ဴဟာ်ဖစးတဲံ႖
အိႏၵိယသမုဒၵရာကို႖်ဖနး႕က္ကးထိနး့ခ္ဳပးထာ့ႏုိငးေရ့၊႖အိႏၵိယေရတပး႖လြဳပးရြာ့မြဳကို႖
မ္ကးေခ္မ်ပတးေစာငးံၾကပးႏိုငးေရ့အတျကး႖အိႏၵိယေရတပးရဲ႕႖ထိနး့ခ္ဳပးထာ့တဲံ႖အဒနးမနးက္ျနး့စုေတျနဲ႕႖
ကီလိုမီတာ႖(၀ွ) ပဲကျာေွ့တဲံ႖်မနးမာံေရပိုငးနကးထဲက႖ကို့ကို့က္ျနး့ဟာ႖အလျနးပဲ႖အေရ့ၾကီ့ပါတယး။႖
(ဿွ၅ွ) ခုႏြစးမြာ႖ကမၻာံအဆငးံမီ႖blue water navy status ကို႖ေရာကးရြိဖို႕႖ေမြ္ားလငးံထာ့တဲံ႖
တရုတးေရတပးအတျကး႖ကို့ကို့က္ျနး့ကို႖လကးလႊတးခဵလို႕႖လဵု့ ွ႖မ်ဖစးႏိုငးပါဘူ့။႖ဒါေၾကာငးံလဲ႖
တရုတးေရတပးရဲ႕႖ေရဒါနဲ႕႖electronic surveillance အေ်ခစိုကးစခနး့႖်ဖစးေအာငး႖
်မနးမာစစးအာဏာရြငးေတျနဲ႕႖ပူ့ေပါငး့တညးေဆာကးခဲံတာ်ဖစးပါတယး။

ေနာကးထပးေနရာတခုကေတာံ႖strings of Pearl's strategy မြာ႖ပါေနတဲံ႖စစးေတျ၊႖

ေက္ာကး်ဖဴေဒသ်ဖစးပါတယး။႖တရုတးႏိုငးငဵဟာ႖ဒီေဒသကေန်မနးမာ်ပညးအထကးပိုငး့ကို႖်ဖတး်ပီ့႖
ယူနနးနယးထဲကို႖တိုကးရိုကးွငးေရာကးမယးံ႖ပိုကးလိုငး့တညးေဆာကးဖို႕႖်မနးမာစစးအုပးစုေတျနဲ႕႖
သေဘာတူညီထာ့်ပီ့်ဖစးေနပါတယး။႖ဒီေဒသဟာ႖ပိုကးလိုငး့စီမဵကိနး့အတျကးသာမကပဲ႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖
ွငးေပါကးၾကီ့သဖျယး်ဖစးေနပါတယး။႖ှ၉၉ွ ေနာကးပိုငး့ကာလေတျမြာ႖်မနးမာ်ပညးအထကးပိုငး့ေဒသ႖
နယးေ်မစို့မို့ေရ့ကို႖်မနးမာစစးအုပးစုက႖ဦ့စာ့ေပ့လုပးလာတာေတျ၊႖လမး့တဵတာ့တညးေဆာကးမြဳေတျ၊႖
နယူ့ကလီ့ယာ့စီမဵကိနး့႖ေဖားေဆာငးမြဳ႖တညးေနရာေတျ၊႖ေမ်မိဳွ
႕ နး့က္ငးေဒသေတျမြာ႖
အာဏာပိုငးမ္ာ့အတျကး႖အထူ့လဵု်ခဵဳေရ့႖အိမး်ခဵေ်မတညးေဆာကးမြဳေတျ၊႖စစးေရ့အခ္ကးအခ္ာက္တဲံ႖
ေက္ာကးဂ-ူ အငးေတာ႖နယးေ်မအတျငး့က႖လြဳပးရြာ့စစးေၾကာငး့ေတျ၊႖ေနာကးဆဵု့႖်မိဳ႕ေတားကို႖
ေန်ပညးေတားေရႊ႕ေ်ပာငး့မြဳေတျဟာ႖တခ္ိဳ႕အတိုကးအခဵေတျ႖အဆိုရြိသလို႖်မနးမာံအေရ့႖
ကုလသမဂၢလဵု်ခဵဳေရ့ေကာငးစီေရာကးသျာ့လို႕႖မဟုတးပါဘူ့။႖မေရာကးခငးကတညး့က႖
ၾကိဳတငးစီမဵထာ့ၾကတဲံ႖ကျငး့ဆကး်ဖစးစဥးၾကီ့်ဖစးပါတယး။

တခါက႖ေဆာငး့ပါ့တပုဒးမြာလဲ႖က္ျနးမေရ့ခဲံ်ပီ့်ဖစးပါတယး။႖်မနးမာႏိုငးငဵကို႖အေနာကးအုပးစုက႖စစးေရ့အရ႖
ွငးေရာကးကူညီေပ့ႏိုငးမြဳအချငးံအလမး့႖ရလာႏိုငးေခ္႖တစး႖ရာခိုငးႏြဳနး့ေလာကးသာ႖ရြိေပမယးံ၊႖
တကယးွငးေတာံမယးဆိုတဲံ႖အခ္ိနးမြာ႖အေမရိကနးက႖်မနးမာ်ပညးေအာကးပိုငး့၊႖တရုတးက႖
်မနးမာ်ပညးအထကးပိုငး့႖ွငးလိုကးရတဲံ႖အေ်ခအေနမ္ိဳ့ပဲ႖်ဖစးလာပါလိမးံမယး။႖လဵု်ခဵဳေရ့ေကာငးစီမြာ႖
ပါွါရြိတာ႖အေမရိကနးတခုတညး့႖မဟုတးပါဘူ့။႖အထူ့သ်ဖငးံ႖ေဒသအေနအထာ့အရ႖
ွငးေရာကးရေတာံမယးဆိုတဲံ႖အေနအထာ့မြာ႖တရုတးက႖အေမရိကနးနဲ႕႖မဟာမိတးဖျဲ႕ခ္လိုကး်ပီ့၊႖
်မနးမာ်ပညးအထကးပိုငး့ကို႖အလျယးတကူပဲ႖ွငးေရာကးထိနး့ခ္ဳပးသျာ့မြာပါပဲ။႖ဒါကလဲ႖
အဆဵု့စျနးအေနအထာ့မြာမြ႖်ဖစးပါတယး။႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖မဟာဗ္ဴဟာ႖အခ္ကးအခ္ာႏိုငးငဵထဲကို႖
အေနာကးအုပးစု႖မွငးလာႏိုငးေအာငး႖တရုတးႏိုငးငဵဟာ႖နညး့မ္ိဳ့စဵုနဲ႕႖ၾကိဳတငးကာကျယးတာ့ဆီ့မြာကေတာံ႖
အေသအခ္ာပါပဲ။
်မနးမာ်ပညးနဲ႕ပတးသကးတဲံ႖ေနာကးထပး႖မဟာဗ္ဴဟာ႖အခ္ကးအခ္ာေနရာကေတာံ႖အငးဒိုနီ့ရြာ့႖ဆာဘငး႖
က္ျနး့စုအနီ့႖်မနးမာံေရပိုငးနကးထဲက႖ဇာဒကးၾကီ့က္ျနး့်ဖစးပါတယး။႖ဒီက္ျနး့မြာလဲ႖တရုတးေရတပးက႖
စစးလကးနကးပစၥညး့ေတျ႖တပးဆငးထာ့ရြိထာ့ပါတယး။႖ဒီကိစၥဟာ႖အာဆီယဵနဲ႕႖
အေရြ႕ေတာငးအာရြႏိုငးငဵမ္ာ့အတျကး႖တရုတးရဲ႕႖အနာဂတး႖maritime ambitions အေပၚမြာ႖
စို့ရိမးမကငး့်ဖစးေနရတဲံ႖အခ္ကးတခ္ကးပဲ႖်ဖစးပါတယး။႖ှ၉၈၉႖အထိ႖တရုတ-း ်မနးမာ႖
စစးေရ့ဆကးဆဵေရ့ဟာ႖ပူ့ေပါငး့ေဆာငးရျကးမြဳ႖နညး့ခဲံေပမယးံ႖ှ၉၈၉႖ခုႏြစးမြာ႖ပထမဆဵု့်မနးမာစစးအုပးစု႖
ကိုယးစာ့လြယးအဖျဲ႕႖ေဘဂ္ငး့ကို႖ေရာကးသျာ့စဥးကတညး့က႖စ်ပီ့႖
လကးနကးအေရာငး့အွယးစာခ္ဳပးမ္ာ့သာမက၊႖်မနးမာစစးတပးကို႖ေလံက္ငးံေပ့ဖို႕႖
သေဘာတူညီခ္ကးေတျပါ႖ရြိထာ့ခဲံပါတယး။႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖စစးဦ့စီ့ေကာလိပးမြာ႖်မနးမာအရာရြိမ္ာ့အတျကး႖
ေနရာေပ့ထာ့မြဳမ္ာ့ပါ႖ရြိခဲံပါတယး။႖စစးေရ့မြာသာမက႖ယူနနးနယးနဲ႕႖ဆကးသျယးေရ့႖
လျယးကူေခ္ာေမျ႕လာဖို႕အတျကး႖လိုအပးတဲံ႖infrastructure တညးေဆာကးေရ့မြာပါ႖
အကူအညီေပ့ထာ့ခဲံပါတယး။႖ဒါေၾကာငးံ႖ဘယးလိုအေ်ခအေနမ္ိဳ့မြာ်ဖစး်ဖစး႖တရုတးႏိုငးငဵဟာ႖ႏိုငးငဵတကာ႖
စစးမ္ကးႏြာမြာ႖သူ႕ရဲ႕႖strategic interests ကို႖အကာအကျယးေပ့ေနမြာပဲ႖ဆိုတာ႖
အေသအခ္ာပဲ်ဖစးပါတယး။႖ဒီလိုအေ်ခအေနမ္ိဳ့မြာ႖်မနးမာအတိုကးအခဵေတျအေနနဲ႕႖ဘယးလို႖
နညး့လမး့ေတျကို႖အသဵု့်ပဳသငးံသလဲ။႖ဘာေတျ႖လုပးသငးံသလဲ။႖တရုတးရဲ႕႖အာ့ၾကီ့သူဘကးက႖
ေထာကးမေပ့တတးတဲံ႖မူွါဒနဲ႕႖အေနာကးအုပးစုရဲ႕႖အာ့နညး့သူဘကးက႖လိုကးပါေပ့ေလံရြိတဲံ႖
မူွါဒႏြစးခုတို႕ရဲ႕႖အာ့်ပိဳငးမြဳကို႖ကနဦ့တငး်ပခ္ငးပါတယး/

တရုတး၏အာ့ၾကီ့သူေဒါကးတိုငး႖မူွါဒႏြငးံ႖အေနာကးအုပးစု၏႖အာ့နညး့သူမွါဒတိ
ူ ု႕႖အာ့်ပိဳငးမြဳ

အာရြေရ့ရာမြာသာမက႖အာဏာရြငးႏိုငးငဵအမ္ာ့စုမြာ႖အေမရိကနးနဲ႕႖မဟာမိတးႏိုငးငဵေတျက႖ဒီမိုကေရစီနဲ႕႖
လူ႕အချငးံအေရ့ကို႖အာ့ေပ့်ပီ့၊႖ပါွါမရြိတဲံ႖်ပညးသူေတျ႖ဘကးက႖ရပးတညးတဲံ႖မူွါဒကို႖သဵု့ေလံရြိပါတယး။႖
တရုတးႏိုငးငဵကက္ေတာံ႖ပါွါရြိေန်ပီ့သာ့႖အာဏာရြငးအစို့ရေတျကို႖ကူညီအာ့ေပ့တဲံ႖မူွါဒကို႖
သဵု့ေလံရြိပါတယး။႖ဒီလို်ဖစးလာတဲံအခါ႖အာဏာရြငးအစို့ရေတျက႖ေက္ာေထာကးေနာကးခဵ႖
တရုတးႏိုငးငဵရြိလာတဲံအတျကး႖ပိုမိုရမး့ကာ့မြဳေတျ႖လုပးလာတာေတျ႖ရြိလာပါတယး။႖ဒီကိစၥကို႖
အေနာကးႏိုငးငဵနဲ႕႖ႏိုငးငဵတကာ႖အဖျဲ႕အစညး့ေတျက႖ကနး႕ကျကးအေရ့ယူမြဳေတျ႖လုပးလာတဲံအခါက္ေတာံ႖
တရုတးႏိုငးငဵက႖ေရြ႕ကေန႖မာ့မာ့မတးမတးရပး်ပီ့ပဲ်ဖစး်ဖစး၊႖ေနာကးကေန႖ၾကိဳ့ဆျဲလို႕ပဲ်ဖစး်ဖစး႖
အကူအညီေပ့ပါတယး။႖တစတစမ္ာ့လာတဲံအခါက္ေတာံ႖က္ဵဳ့သျငး့ခဵလိုကးရ်ပီ့၊႖စီ့ပျာ့ေရ့အရေရာ၊႖
အေတျ့အေခၚ၊႖မူွါဒေရ့ရာေတျမြာပါ႖တ်ဖညး့်ဖညး့႖ွါ့မ္ိဳခဵရေတာံတာပါပဲ။

တ်ပိဳငးနကးတညး့မြာပဲ႖ပါွါမရြိတဲံ႖အဖိႏိြပးခဵ႖ေတားလြနးသူေတျကလဲ႖အေမရိကနးနဲ႕႖ႏိုငးငဵတကာကို႖
အာ့ကို့ရာက႖တစတစ႖ကယးတငးရြငးလို႖ထငးမြတးလာတတးၾကပါတယး။႖အေရ့ၾကီ့တဲံ႖ႏိုငးငဵေရ့႖
အေ်ပာငး့အလဲေတျ႖်ဖစးလာတဲံအခါတိုငး့႖မိမိတို႕ကဵၾကမၼာကို႖မိမိတို႕ဘာသာ႖ဆဵု့်ဖတးလုပးကိုငးဖို႕႖
ၾကိဳ့ပမး့မြဳမရြိေတာံပဲ႖ႏိုငးငဵတကာရဲ႕႖ွငးေရာကးကူုညီေပ့မြဳအေပၚမြာပဲ႖အလဵု့စဵုပဵုအပးလာတာေတျ႖
်ဖစးလာတတးပါတယး။႖ဿှရာစု႖ကမၻာံအေ်ခအေနေ်ပာငး့လဲလာမြဳေတျထဲမြာ႖အေရ့ပါတဲံ႖
အခ္ကးတခု်ဖစးတဲံ႖အၾကမး့ဖကးမြဳေခ္မြဳနး့ေရ့ကိစၥကလဲ႖အတိုကးအခဵေတျကို႖
ေတားေတားဂယကးရိုကးေစလာပါတယး။႖လကးနကးကိုငးေတားလြနးေရ့အဖျဲ႕အစညး့တိုငး့ဟာ႖
အၾကမး့ဖကးအဖျဲ႕ေတျမဟုတးေပမယးံ႖အၾကမး့ဖကးအဖျဲ႕႖အစညး့ေတားေတားမ္ာ့မ္ာ့ဟာ႖
လကးနကးကိုငးေတားလြနးေရ့အဖျဲ႕အစညး့ဘွကေန႖တိုကးပျဲၾကနး႕ၾကာမြဳ႖အေပၚမြာ႖စိတးမရြညး်ဖစးမြဳေတျ၊႖
ခဵစာ့ခ္ကးကို႖ဦ့စာ့ေပ့ရငး့႖လကးနကးကိုငးေတားလြနးေရ့နဲ႕႖အၾကမး့ဖကးမြဳအၾကာ့မြာ႖တာ့ဆီ့ထာ့တဲံ႖
စညး့တခု်ဖစးတဲံ႖အ်ပစးမဲံ်ပညးသူအေပၚတိုကးခိုကး်ခငး့႖စညး့ေက္ားသျာ့မြဳေတျ၊႖တခါတရဵမြာလဲ႖
ဒီလိုစညး့ေက္ားမြဳ်ဖစးေအာငး႖အာဏာရြငးေတျဘကးက႖အေကာကးၾကဵဥာဏးဆငးမြဳေတျ႖
စတဲံအခ္ကးေတျေၾကာငးံ႖အၾကမး့ဖကးအဖျဲ႕အစညး့အ်ဖစး႖အသျငးကူ့ေ်ပာငး့သျာ့တာေတျ႖
်ဖစးလာတာေၾကာငးံ၊႖အေနာကးအုပးစုအေနနဲ႕႖လကးနကးကိုငး႖ေတားလြနးေရ့ကို႖တရာ့ွငးအာ့ေပ့လို႕႖
မရတာေတျ႖်ဖစးလာ်ပီ့၊႖အတိုကးအခဵေတျအေပၚမြာ႖ေထာကးပဵံေရ့ဆိုငးရာ႖စညး့ေဘာငးကနး႕သတးခ္ကးေတျ႖
်ဖစးလာပါတယး။

ဒီလိုနဲ႕႖ႏြစးဘကးအာ့ကို့မြဳေတျအေပၚ႖အေ်ခတညးလာတဲံ႖ႏိုငးငဵေရ့ဟာ႖တခါတရဵမြာ႖political deadlock
်ဖစးသျာ့်ပီ့၊႖တခါတရဵမြာက္ေတာံ႖စစးေရ့၊႖ႏိုငးငဵေရ့႖ထို့စစးေတျနဲ႕႖ေခ္မြဳနး့ခဵရတတးတာေတျ႖
ရြိလာပါတယး။႖အဆဵု့သတးတိုကးပျဲကို႖ႏိုငးငဵတကာစစးမ္ကးႏြာေပၚမြာပဲ႖တညးေဆာကးထာ့တဲံ႖
ေတားလြနးေရ့တိုငး့ဟာ႖အခ္ိနးၾကနး႕ၾကာမြဳရြိသလို႖ေရရြညးမြာ႖အာ့ေပ္ာံလာတတးပါတယး။႖
ဘာေၾကာငးံလဲဆိုေတာံ႖တကယးအေရ့ေပၚ်ဖစးလာတဲံအခ္ိနးမ္ိဳ့မြာ႖ေတားလြနးေရ့သမာ့နဲ႕႖
်ပညးသူေတျအတျကး႖ႏိုငးငဵတကာ႖အဖျဲ႕အစညး့ေတျဆီက႖ရလာႏိုငးတဲံ႖ပဵံပို့မြဳက႖စတိတးမငးံေတျနဲ႕၊႖
ႏိုငးငဵေခါငး့ေဆာငး႖မိနး႕ချနး့မ္ာ့႖်ဖစးေလံရြိ်ပီ့၊႖အာဏာရြငးအစို့ရေတျကို႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖
ေထာကးမေပ့မြဳကက္ေတာံ႖အေရ့ပါတဲံ႖အၾကဵဥာဏးေတျနဲ႕႖သဵတမနးေရ့ရာ႖အကာအကျယးေပ့မြဳေတျ႖
်ဖစးေနလို႕ပါပဲ။႖ဒီလိုအေ်ခအေနမ္ိဳ့နဲ႕႖နိဂဵု့ခ္ဳပးမခဵရေလေအာငး႖အတိုကးအခဵေတျဘကးမြာ႖်ပငးဆငးမြဳေတျ႖
်ပဳလုပးဖို႕႖လိုအပးပါတယး။

ဘာေတျ႖လုပးႏိုငးသလဲ၊႖ဘာေတျ႖ေရြာငးသငးံသလဲ
အတိုကးအခဵေတျ႖်ပဳလုပးႏိုငးတဲံ႖အဓိကနညး့ေတျကတာံ႖ႏိုငးငဵတကာ႖စစးမ္ကးႏြာကို႖
်ပညးတျငး့စစးမ္ကးႏြာအ်ဖစး႖ေ်ပာငး့လဲႏိုငးမြဳနဲ႕၊႖ေတားလြနးေရ့နဲ႕႖အၾကမး့ဖကးမြဳတို႕အၾကာ့က႖
စညး့ေဘာငးကို႖လဵု့ွ႖မေက္ားမိေစေအာငး႖ထိနး့ညြိေရ့ပဲ႖်ဖစးပါတယး။႖အာဏာရြငးဘကးက႖
ဒီစညး့ေဘာငးေက္ားေအာငး႖ေထာငးေခ္ာကးဆငးမြဳရြိလာတဲံအခါမြာလဲ႖အတိုကးအခဵမ္ာ့နဲ႕႖လဵု့ွ႖
မဆိုငးေၾကာငး့႖်ပနးလြနးထုတး႖်ပနးေၾကညာခ္ကးေတျ႖်ပဳလုပးဖို႕႖လိုအပးလြပါတယး။႖
အတိုကးအခဵမ္ာ့အတျငး့က႖ထုတး်ပနးေၾက်ငာခ္ကးေတျ႖ထျကးေပၚလာခဲံရငးလဲ႖
အခ္ငး့ခ္ငး့်ပနးလညးထိနး့ညြိဖို႕႖လိုအပးပါတယး။

ဒီေနရာမြာ႖အမ္ာ့်ပညးသူကို႖ထိခိုကး်ခငး့႖ဆိုတာနဲ႕႖ပတးသကး်ပီ့႖ထပးမဵ႖ေဆျ့ေႏျ့လိုပါတယး။႖ဒီအခ္ကးက႖
အၾကမး့ဖကးမြဳနဲ႕႖ေတားလြနးေရ့ကို႖စညး့်ခာ့ထာ့တဲံ႖အေရ့အၾကီ့ဆဵု့႖အခ္ကးပါ။႖
အမ္ာ့်ပညးသူသျာ့လာက္ကးစာ့တဲံေနရာမြာ႖ဗဵု့ချဲ်ခငး့၊႖ဗဵု့ချဲမညးဟု႖်ခိမး့ေခ္ာကး်ခငး့၊႖လူထုကို႖
အထိတးတလနး႕်ဖစးေစ်ခငး့ေတျက႖ႏိုငးငဵတကာ႖သတးမြတးခ္ကးမ္ာ့အရ႖အၾကမး့ဖကးမြဳ႖ေ်မာကးပါတယး။႖
လူထုတိုကးပျဲေတျမြာ႖အာဏာရြငးေတျဘကးက႖အၾကမး့ဖကးတာကို႖်ပနးလြနးခုခဵ်ခငး့၊႖အာဏာရြငး႖
ဘကးေတားသာ့မ္ာ့ကို႖ေခ္မြဳနး့်ခငး့၊႖လကးနကးကိုငးေတားလြနးေရ့စစးမ္ကးႏြာေတျမြာ႖တပးစခနး့မ္ာ့ကို႖
တိုကးခိုကး်ခငး့၊႖ရနးသူ႕စစးတပးကို႖မိုငး့ဆျဲ႖တိုကးခိုကး်ခငး့႖စတာေတျကက္ေတာံ႖အၾကမး့ဖကးမြဳ႖
မေ်မာကးပါဘူ့။႖ဒါက႖ေတားလြနးေရ့႖လုပးတာပဲ႖်ဖစးပါတယး။႖ေတားလြနးေရ့တိုငး့႖်ငိမး့ခ္မး့စျာနဲ႕႖
ေအာငးပျဲရခ္ငးမြ႖ရပါတယး။႖လကးနကးကိုငးေတားလြနးေရ့နဲ႕႖လူထုတိုကးပျဲေပါငး့စပးမြ႖ေအာငး်မငးတာေတျလဲ႖
ရြိပါတယး။

အေရ့ၾကီ့ဆဵု့က႖လကးနကးကိုငးေတားလြနးေရ့စညး့ကေန႖အၾကမး့ဖကးမြဳဆီကို႖ဦ့မတညးသျာ့မိေစဖို႕နဲ႕႖
ဦ့တညးေအာငး႖အာဏာရြငးေတျဘကးက႖ေထာငးေခ္ာကးဆငးမြဳေတျမြာ႖ေမ္ာမပါသျာ့ဖို႕ပဲ႖်ဖစးပါတယး။႖
အခုလတးတေလာ်ဖစးခဲံတဲံ႖တမီ့လးအေရ့မြာ ဖိႏြိပးခဵရသူေတျ႖လူမ္ိဳ့စုေတျဘကးက႖ဖိႏြိပးသူေတျကို႖
ေတားလြနးတဲံ႖ေတားလြနးေရ့အသျငးနဲ႕႖အစ်ပဳခဲံတာ်ဖစးေပမယးံ႖ဒီစညး့ေဘာငးကို႖
ေက္ားလျနးသျာ့တာေၾကာငးံ႖အမြနးက႖အမြာ့်ဖစး်ပီ့၊႖အလဵု့စဵု႖စစးပျဲအသျငးနဲ႕႖ေခ္မြဳနး့ခဵလိုကးရတာ႖
်ဖစးပါတယး။႖ေခါငး့ေဆာငးမ္ာ့ရဲ႕႖အေ်မားအ်မငးၾကီ့မြဳနဲ႕႖စိတးခဵစာ့မြဳကို႖ဦ့စာ့မေပ့ပဲ႖သဵု့သပးဆဵု့်ဖတးခ္ကး႖
မြနးကနးမြဳေတျက႖ေတားလြနးေရ့တိုငး့ရဲ႕ အဓိက႖ေသာံခ္ကးေတျပဲ်ဖစးပါတယး။

်မနးမာံအေရ့နဲ႕႖ပတးသကး်ပီ့႖ေ်ပာရမယးဆိုရငးေတာံ႖်မနးမာံအေရ့မြာ႖အတိုကးအခဵေတျဘကးက႖strategic
failure ေတျ႖ရြိေနပါတယး။႖အဆို့ဆဵု့အခ္ကးကေတာံ႖တစဵုတရာ ႏိုငးငဵေရ့ေ်ပာငး့လဲမြဳေတျ်ဖစးလာတိုငး့႖
အေမရိကနးနဲ႕႖အေနာကးအုပးစုကို႖အာ့ကို့တၾကီ့႖ေ်ပ့တျယး်ပီ့၊႖လဵု်ခဵဳေရ့ေကာငးစီမြာ႖်ပႆနာေ်ဖရြငး့ဖို႕႖
လုပးတဲံ႖ဗ္ဴဟာကိုသာ႖အဓိကထာ့လုပးေဆာငးေန်ခငး့ပါပဲ။႖ဒီလိုလုပးတဲံအခါတိုငး့႖အေနာကးအုပးစုက႖
စတိတးမငးံေတျထုတးတာ၊႖ႏိုငးငဵေခါငး့ေဆာငးေတျက႖်မနးမာစစးအုပးစုကို႖သတိေပ့ေ်ပာၾကာ့တာ၊႖
်ပငး့ထနးတဲံ႖အေရ့ယူမြဳေတျလုပးမယးလို႕႖်ခိမး့ေခ္ာကး်ပီ့႖တကယးတမး့က္ေတာံ႖မဟာဗ္ဴဟာ႖
လိုအပးခ္ကးခုအေနနဲ႕သာ႖အေရ့ၾကီ့်ပီ့၊႖အဆဵု့သတးတိုကးပျဲအတျကး႖လကးေတျ႕မြာ႖အသဵု့မွငးတဲံ႖
unilateral economic sanction ခ္မြတးတာေတျလုပး်ပ်ပီ့႖ကူညီေပ့ပါတယး။႖တခါတရဵမြာလဲ႖
လဵု်ခဵဳေရ့ေကာငးစီေရာကးသျာ့လိုကး၊႖တရုတးနဲ႕႖ရုရြာ့က႖ကနး႕ကျကးလိုကးနဲ႕႖
လဵု့ခ္ာလညးသဵသရာလညးေနတတးပါေသ့တယး။
အငးအာ့နညး့သူတို႕႖ထဵု့စဵအတိုငး့႖အေရ့ၾကီ့လာတဲံအခါမြာ႖အငးအာ့ၾကီ့သူဆီ႖ေ်ပ့တျယးတတးတာ႖
အ်ပစးမဟုတးပါ။႖စစးမဟာဗ္ဴဟာေလံလာေရ့ေလာကမြာေတာံ႖ဒါကို႖comfort blanket လို႕႖
သဵု့ႏြဳနး့ၾကပါတယး။႖လူေတျ၊႖အဖျဲ႕ေတျ႖အသာထာ့လို႕႖ႏိုငးငဵေတားအဆငးံေတျမြာေတာငး႖အငးအာ့နညး့႖
ႏိုငးငဵေတျက႖အငးအာ့ၾကီ့ႏိုငးငဵေတျရဲ႕႖ေစာငးံေရြာကးေပ့မြဳ၊႖ဒါမြမဟုတး႖အမြနးတကယးေစာငးံေရြာကးေပ့တာ႖
မဟုတးေတာငးမြ႖သူတို႕႖umbrella ေအာကးွငးေရာကး်ပီ့႖စိတးပိုငး့ဆိင
ု းရာ႖လဵု်ခဵဳေရ့တညးေဆာကးမြဳေတျ႖
ရြိတတးပါတယး။႖ဒါေပမယးံလဲ႖တကယးံလကးေတျ႕႖ႏိုငးငဵေရ့၊႖စစးေရ့ေတျမြာ႖စိတးပိုငး့ဆိုငးရာ႖
လဵု်ခဵဳေရ့တခုတညး့နဲ႕႖မလဵုေလာကးေတာံပါဘူ့။႖ကိုယးအာ့ကို့သူဟာ႖အာ့ကို့ရေလာကးရဲ႕လာ့ဆိုတာ႖
်ပနးလြနးသဵု့သပးမြဳလဲ႖လုပးဖို႕႖လိုပါေသ့တယး။႖ေနာကးတခါ႖ေနရာတိုငး့မြာ႖သူမ္ာ့ကိုပဲ႖အာ့ကို့ေနလို႕လဲ႖
အက္ိဳ့မရြိပါဘူ့။႖အသကးအရျယးအရ၊႖အခ္ိနးအခါအရ႖ကိုယးံဘာသာ႖လုပးႏိုငးတာေလ့ေတျလဲ႖
လုပးရပါေသ့တယး။

ဥပမာ- လမး့ေပၚသျာ့ရငး့႖ေချ့လိုကးဆျဲခဵရလို႕႖သဵု့ႏြစးအရျယးကေလ့ငယးေလ့က႖သူ႕အေမဆီ႖ေ်ခကာ့ရာ့၊႖
လကးကာ့ရာ့ေလ့နဲ႕႖်ပနးေ်ပ့လာတဲံ႖ပဵုက႖လူ်မငးလို႕ေကာငး့ပါတယး။႖မိခငးကလဲ႖အာ့ကို့ခဵရသူပီပီ႖
သာ့ငယးေလ့ကို႖ရငးချငးထဲေပျ႕်ပီ့၊႖ေက္ာေလ့သပးေပ့၊႖ေၾကာကးစိတးေလ့႖ေ်ပေအာငးလုပးေပ့၊႖
လိုကးတဲံေချ့ကို႖ဟနး႕ေပ့၊႖ေချ့ပိုငးရြငးေတျကို႖ကိုယးံေချ့ကိုယး႖ဂရုတစိုကးထိနး့ဖို႕႖သျာ့ေ်ပာေပ့႖
လုပးရတာပါပဲ။႖ဒါေပမယးံ႖အသကးသဵု့ဆယးအရျယး႖ေယာက္းာ့ရငးံမာၾကီ့က႖အသကးခုနစးဆယးအရျယး႖
အေမအိုၾကီ့ဆီ႖ေချ့လိုကးခဵရလို႕႖ဆို်ပီ့႖ေ်ခကာ့ရာ့၊႖လကးကာ့ရာ့႖ေ်ပ့လာပဵုၾကီ့ဆိုရငးေတာံ႖လူ်မငးလို႕လဲ႖
မေကာငး့ပါဘူ့။႖အေမမ္ာ့ရဲ႕႖ထဵု့စဵအတိုငး့႖ေ်ဖသိမးံမြဳေတာံ႖လုပးေပ့ရမြာအမြနးပါပဲ။႖ဒါေပမယးံလဲ႖
ေန႕စဥးေန႕တိုငး့႖မ္ကးႏြာၾကီ့ကိုမဲ႕၊႖ငိုယိုေအားဟစး်ပီ့႖- အေမေရ- ကယးပါဦ့႖လုပးေနရငး- အဲဒီအေမ႖
မေ်ပာနဲ႕။႖ေဘ့က႖လူေတာငး႖နာ့်ငီ့လာမြာေတာံ႖အမြနးပါပဲ။႖တခါတရဵမြာ႖ကိုယးပိုငးအေတျ႕အၾကဵဳအရ၊႖
ရငးံက္ကးမြဳအရ႖ကိုယးံဘာသာကိုယး႖စဥး့စာ့ေတျ့ေခၚ်ပီ့႖ဆဵု့်ဖတးလုပးကိုငးဖို႕႖လိုအပးတာေတျလဲ႖
အမ္ာ့ၾကီ့႖ရြိပါတယး။႖အရျယးေရာကးေန်ပီ့႖လူတေယာကးဟာ႖ဒီေချ့တေကာငးရဲ႕႖ထိခိုကးႏိုငးရညးစျမး့ကို႖
တျကးခ္ကးႏိုငး႖စျမး့ရြိရပါမယး။႖အမ္ာ့ကို႖ထိခိုကးလာ်ပီဆိုရငး႖အမ္ာ့ကို႖စညး့ရဵု့်ပီ့႖
ဘယးလိုႏြိမးနငး့မလဲဆိုတာ႖စုေပါငး့႖တိုငးပငးႏိုငးတဲံ႖အရညးအခ္ငး့ေတျ႖ရြိေနရေတာံမြာ်ဖစးပါတယး။႖
ထစးခနဲရြိတိုငး့- အေမရယး- ကယးပါဦ့႖စိတးဓာတးဟာ႖ေရရြညးမြာ႖အလုပးမ်ဖစးပါဘူ့။

ဒီဥပမာလိုပါပဲ။႖က္ျနးမတို႕အတိုကးအခဵေတျဟာလဲ႖ႏြစးႏြစးဆယးေက္ားကာလမြာ႖ႏိုငးငဵေရ့ရငးံက္ကးမြဳနဲ႕႖
အေတျ့အေခၚ်မငးံမာ့မြဳေတျ႖ရြိလာသငးံတဲံ႖အခ္ိနးတနးေန်ပီ်ဖစးပါတယး။႖ရနးႏိုငးငဵ၊႖မိတးႏိုငးငဵေတျရဲ႕႖ေပၚလစီ႖
အသျာ့အလာ၊႖မဟာဗ္ဴဟာ႖အခငး့အက္ငး့ေတျကို႖မြနးမြနးကနးကနးသဵု့သပးႏိုငးမိဖို႕႖အတျကးကလဲ႖
ႏြစးႏြစးဆယးဆိုတဲံအခ္ိနးဟာ႖မ္ာ့ေတာငးမ္ာ့ေနပါေသ့တယး။႖ႏိုငးငဵတကာအဖျဲ႕အစညး့ေတျနဲ႕႖The Use of
Force ဆိုငးရာ႖ကနး႕သတးခ္ကးေတျ၊႖်ပႆနာေတျကလဲ႖လယး်ပငးမြာဆငးသျာ့်ပသလို႖ထငးရြာ့ေန်ပီ့သာ့႖
်ဖစးပါတယး။႖ႏိုငးငဵေရ့ဦ့တညးခ္ကးလမး့ေၾကာငး့ေတျကို႖ေကျ႕ေကျ႕ေကာကးေကာကးေတျ႖လုပး်ပမေနပဲ၊႖
ေမြ္ားလငးံခ္ကးအတုေတျ႖ေပ့မေနပဲ႖ရို့ရို့သာ့သာ့နဲ႕႖အမြနးတရာ့ကို႖ခငး့က္ငး့်ပ်ပီ့၊႖ပူ့ေပါငး့ဖို႕႖
အဆိုရြိလိုကးတာနဲ႕႖ဘာလုပးရမလဲဆိုတာ႖ေ်ပာစရာ႖မလိုေတာံတဲံ႖စစးမြနးတဲံ႖အငးအာ့ကလဲ႖
ရြိေန်ပီ့သာ့်ဖစးပါတယး။႖ဒီလိုအေ်ခအေနမ္ိဳ့မြာမြ႖-ချငးံသာတုနး့မြ႖မလိုကးခ္ငးရငး႖အမိုကးနငးံ်ပငး႖
ရြိေသ့ရဲ႕လာ့႖- လို႕႖ဆိုရေတာံ႖မေလာကးေအာငး႖်ဖစးခ္ငးတိုငး့်ဖစးေနၾကတဲံ႖strategic failure ေတျကို႖
မ်ပဳ်ပငးရငး႖ေနာငးတခ္ိနးမြာ႖ေနာငးတရစရာေတျ႖အမ္ာ့ၾကီ့႖ၾကဵဳလာရပါလိမးံမယး။႖ႏိုငးငဵတကာဖိအာ့ကို႖
မထိေရာကးဘူ့လို႕႖က္ျနးမဆိုလိုတာမဟုတးပါဘူ့။႖အဆဵု့သတးေအာငးပျဲရေအာငး႖အေထာကးအပဵံလဵု့ွ႖
မ်ဖစးႏိုငးဘူ့ဆိုတဲံ႖အမြနးတရာ့ကိုပဲ႖ေ်ပာေနတာ႖်ဖစးပါတယး။႖ဘာလို႕လဲဆိုေတာံ႖ေအာငးပျဲအလဵ႖
စိုကးထူရမယးံ႖ေနရာဟာ႖ႏိုငးငဵတကာ႖စစးမ္ကးႏြာ႖မဟုတးလို႕ပါပဲ။

ေနာကးထပးအေရ့ၾကီ့တဲံ႖strategic failure တခုကိုလဲ႖ထညးံသျငး့ေ်ပာၾကာ့ခ္ငးပါတယး။႖အဲဒါကေတာံ႖

ရနးသူ႕မိတးေဆျ႖ကိုယးံရနးသူ႖လုပးေနၾကတဲံ႖ကိစၥပါ။႖တရုတးႏိုငးငဵဟာ႖်မနးမာ႖စစးအုပးစုကို႖လူပုဂၢိဳလးေရ့႖
ခငးမငးရငး့ႏြီ့လျနး့လို႕႖အာ့ေပ့ကူညီေနတာ႖မဟုတးပါဘူ့။႖အခုေနမ္ာ့႖်မနးမာအတိုကးအခဵက႖အႏိုငးရခဲံ်ပီ့၊႖
ႏိုငးငဵတကာခဵုရဵု့မြာ႖စစးအာဏာရြငးေတျကို႖တရာ့စျဲခဲံရငး႖သူ႕ႏိုငးငဵထဲ႖ခိုေအာငး့ေနတာဆိုရငးေတာငး႖
အလျယးတကူ႖ထုတးေပ့မြာပါပဲ။႖်မနးမာစစးအုပးစုကို႖တရုတးႏိုငးငဵ႖အကာအကျယးေပ့ေနမြဳက႖
်မနးမာစစးအာဏာရြငးေတျဘကးမြာ႖ႏိုငးငဵေရ့ခ္ိနးချငးလြ္ာ႖အေလ့သာေနလို႕႖်ဖစးပါတယး။႖ပါွါရြိတဲံဘကးကို႖
အာ့ေပ့ကူညီတာက႖တရုတးရဲ႕႖ႏိုငးငဵေရ့လုပးထဵု့လုပးနညး့်ဖစးပါတယး။႖ဒီေနရာမြာ႖ပါွါဆိုတာက႖
ေရာငးေတား်ပနးနဲ႕႖ေရာလႊတး်ပီ့႖ရြိတဲံ႖ပါွါကို႖ဆိုလိုတာ႖မဟုတးပါဘူ့။႖်မနးမာ်ပညးသူလူထုရဲ႕႖
ကိုယးံၾကမၼာကိုယးဖနးတီ့ႏိုငးတဲံ ပါွါကို႖ဆိုလိုတာ႖်ဖစးပါတယး။

်မနးမာံအေရ့နဲ႕႖ပတးသကး်ပီ့႖အေမရိကနးရယးကယးပါ- အီ့ယူရယးကယးပါ႖လုပးေနသ၍႖ကေတာံ႖
တရုတးက႖ဒါကို႖စစးမြနးတဲံ႖လူထုပါွါလို႕႖အသိအမြတး်ပဳမြာ႖မဟုတးပါဘူ့။႖ဒါေတျမပါပဲ႖လူထုတိုကးပျဲကို႖
စနစးတက္႖အေကာငးအထညးေဖားမြဳကေန႖ႏိုငးငဵေရ့ခ္ိနးချငးလြ္ာ႖လူထုဘကး႖အေလ့သာလာခ္ိနးမြာ႖
တရုတးဘကးက႖deal ေတျ႖အလိုအေလ္ာကးေပၚလာပါလိမးံမယး။႖အဲဒီလိုမဟုတးပဲ႖အေမရိကနးနဲ႕႖
အေနာကးအုပစ
း ုက႖စစးေရ့အရ႖ွငးေရာကးကူညီပါ၊႖ပိုမိုထိေရာကးတဲံ႖စီ့ပျာ့ေရ့ပိတးဆို႕မြဳလုပးေပ့ပါ၊႖
လဵု်ခဵဳေရ့ေကာငးစီက႖အေရ့ယူေပ့ပါလို႕႖စကာ့တချနး့႖ဆိုလိုကးတိုငး့မြာ႖်မနးမာစစးအုပးစုကို႖
တကယးဖိအာ့ေပ့ႏိုငးသလာ့၊႖မေပ့ႏိုငးဘူ့လာ့ဆိုတာ႖ေသခ္ာ႖မသိႏိုငးေပမယးံ၊႖ေသခ္ာတာကေတာံ႖
တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕ strategic interests ကို႖တခါ်ခိမး့ေခ္ာကးလိုကးသလို႖်ဖစးေနတယးဆိုတာပါပဲ။႖
အဲဒီအခါတိုငး့႖တရုတးမြာ႖ေရျ့စရာ႖လမး့မရြိေတာံပဲ႖်မနးမာစစးအုပးစုကိုသာ႖
မ္ကးစိမြိတးအကာအကျယးေပ့ဖို႕႖တလမး့သာ႖က္နးသလို႖်ဖစး်ဖစးသျာ့ပါေတာံတယး။႖တခါတရဵ႖
တရုတးႏိုငးငဵက႖မဟာဗ္ဴဟာ႖ေလံလာသူေတျအတျကး႖မ္ကးစိဆဵပငးေမႊ့စူ့စရာ႖ကိစၥေတျကလဲ႖
ေပၚလာတတးပါေသ့တယး။႖်မနးမာံႏိုငးငဵေရ့ဖိအာ့အတျကး႖ဘယးလိုမြ႖အသဵု့မွငးႏိုငးတဲံ႖ေဘ့ဂ္ငး့အိုလဵပစး႖
သပိတးေမြာကးတဲံ႖ကိစၥေတျ၊႖တိဘကးအေရ့လြဳပးရြာ့သူမ္ာ့နဲ႕႖ပူ့ေပါငး့အငးအာ့်ပမြဳေတျ၊႖
တမီ့လးေပ္ာကးက္ာ့ေတျနဲ႕႖ပူ့တျဲအငးအာ့်ပမြဳေတျ၊႖တရုတးဒီမိုကေရစီလြဳပးရြာ့သူေတျနဲ႕႖
ပူ့ေပါငး့လြဳပးရြာ့မြဳေတျ႖်ဖစးပါတယး။႖်မနးမာႏိုငးငဵမြာ႖ဒီမိုကေရစီ႖ရလာ်ပီ့ရငးေတာငး
အငးအာ့ၾကီ့တရုတးႏိုငးငဵ၊႖ပါကစၥတနးႏိုငးငဵ၊႖အိႏၵိယႏိုငးငဵတို႕ရဲ႕႖်ပညးတျငး့ေရ့ကို႖ွငးေရာကးေ်ပာဆိုႏိုငးတဲံ႖
အဆငးံ်ဖစးလာဖို႕႖ႏြစးေပါငး့မ္ာ့စျာ႖တညးေဆာကးရဦ့မြာ႖်ဖစးပါတယး။႖ရနးသူ႕မိတးေဆျ- တို႕ဲရနးသူ၊႖
ရနးသူ႕ရနးသ-ူ တို႕မိတးေဆျဆိုတဲံ႖စဥး့စာ့ေတျ့ေခၚမြဳေတျဟာ႖ရပးကျကးထဲမြာ႖လုပးလို႕ရေပမယးံ႖
ႏိုငးငဵေတားအဆငးံမြာ႖လုပးလို႕မရပါဘူ့။႖အငးအာ့ၾကီ့မာ့တဲံ႖ႏိုငးငဵၾကီ့ေတျေအာငး႖double-edged policy
ေတျ႖သဵု့သငးံတဲံအခါမြာ႖သဵု့ၾကရပါတယး။

ဒီလို႖က္ျနမ
း ဆိုေတာံ႖ေမ့တတးသူေတျ႖ရြိပါတယး။႖တရုတးႏိုငးငဵကိုမ္ာ့႖ဂရုစိုကးစရာလာ့လို႕႖ဆိုလာသူေတျ႖
ရြိပါတယး။႖်မနးမာႏိုငးငဵၾကီ့ကို႖ေ်မပဵုထဲမြာ႖်ဖတးေတာကးလို႕ရသလို႖်ဖတးေတာကးချာယူ်ပီ့၊႖
အေမရိကနးႏိုငးငဵ၊႖အီ့ယူႏိုငးငဵေတျေဘ့မြာ႖သျာ့ကပးလို႕ရရငးေတာံ႖ဂရုစိုကးစရာ႖လဵု့ွမလိုတာ႖အမြနးပါပဲ။႖
ဒါေပမယးံ႖လကးေတျ႕မြာ႖ဒီလို႖မ်ဖစးႏိုငးတာမို႕႖ဒီမိုကေရစီရ်ပီ့ခဲံရငးေတာငး႖အိမးနီ့ခ္ငး့ႏိုငးငဵတခုအေနနဲ႕႖
သငးံေလ္ားတဲံ႖သဵတမနးဆကးသျယးေရ့၊႖စစးေရ့၊႖စီ့ပျာ့ေရ့၊႖ကုနးသျယးေရ့၊႖နယးစပးေရ့ရာ႖စတာေတျမြာ႖
မလျဲမေသျ႖ပတးသကးရမြာ႖်ဖစးတဲံအတျကး႖လဵု့ွဂရုမစိုကးလို႕႖မရတာကေတာံ႖အေသအခ္ာပါပဲ။႖ဒါေၾကာငးံ႖
တခ္ိနးသဵတမနးဆကးဆဵေရ့မြာ႖ရြဳပးေထျ့ႏိုငးမယးံ႖ကိစၥေတျကို႖ၾကိဳတငးလမး့မခငး့ထာ့တာ႖
အေကာငး့ဆဵု့ပဲ်ဖစးပါတယး။႖အာ့မေပ့ရလို႕႖ဆိုလိုတာမဟုတးပါ။႖လူတိုငး့လျတးလပးစျာ႖
ေရျ့ခ္ယးဆဵု့်ဖတးချငးံ႖ရြိပါတယး။႖အာ့ေပ့ပဵု၊႖အာ့ေပ့နညး့မြာကေတာံ႖လိမးမာပါ့နပးရမြာ႖်ဖစးပါတယး။

ဿွွ၈႖တိဘကးအေရ့မြာတုနး့က႖်ဗိတိနွ
း နးၾကီ့ခ္ဳပးကို႖မီဒီယာက႖ေမ့ပါတယး။႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖
လူ႕အချငးံအေရ့႖ခ္ိဳ့ေဖာကးမြဳေတျအတျကး႖ဘယးလို႖အေရ့ယူမြာလဲ႖ဆိုေတာံ႖ကုနးသျယးမြဳ႖
မ္ာ့မ္ာ့လုပးေလေလ၊႖ဒီလိုခ္ိဳ့ေဖာကးႏိုငးမြဳေတျ႖ေလ္ာံလာေလေလ႖်ဖစးလာမြာပါလို႕႖ဆိုပါတယး။႖
ဒီလိုဆိုလိုကးလို႕႖်ဗိတိနးႏိုငးငဵဟာ႖တိဘကးအေရ့အပါအွငး႖လူ႕အချငးံအေရ့ေရ့ရာေတျကို႖မေထာကးခဵ႖
တာလာ့ဆိုေတာံ႖မဟုတးပါဘူ့။႖်မနးမာံေရ့ရာေတျအပါအွငး႖ႏိုငးငဵတကာ႖လူ႕အချငးံအေရ့႖
တို့်မြငးံေရ့ေတျမြာ႖်ဗိတိနးႏိုငးငဵဟာ႖ေရြ႕တနး့က႖ဦ့ေဆာငးပါွငးေနတဲံ႖ႏိုငးငဵပါ။႖ဒါေပမယးံ႖တရုတးႏိုငးငဵနဲ႕႖
ႏြစးႏိုငးငဵ ကုနးသျယးမြဳေၾကာငးံ႖ႏြစးဦ့ႏြစးဘကး႖အက္ိဳ့အ်မတးေတျ႖ရြိေနပါတယး။႖ေနာကးတခ္ကးက႖ဿွွ၀႖
ခုႏြစးအတျငး့မြာ႖သေဘာတူညီခဲံတဲံ႖အီ့ယူနဲ႕႖တရုတးႏိုငးငဵတို႕အၾကာ့က႖strategic partnership အရ႖
ဥေရာပဟာ႖တရုတးႏိုငးငဵကို႖failed state အ်ဖစးမခဵဖို႕႖သေဘာထာ့ရြိပါတယး။႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖soft power
တို့်မငးံလာမြဳနဲ႕႖civil society အာ့ေကာငး့လာမြဳေတျဟာ႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖aggressive behavior ကို႖
်ပနး်ပီ့႖ထိနး့ခ္ဳပးသျာ့ႏိုငးလိမးံမယးလို႕႖အီ့ယူက႖မဟာဗ္ဴဟာက္ျမး့က္ငးသူေတျက႖သဵု့သပးၾကပါတယး။႖
ဒါေၾကာငးံလဲ႖်ဗိတိနွ
း နးၾကီ့ခ္ဳပးက႖လိမၼာပါ့နပးစျာ႖စကာ့သဵု့ႏြဳနး့သျာ့တာပါ။

ဒါေၾကာငးံ႖က္ျနးမတို႕႖အတိုကးအခဵေတျလဲ႖တခ္ိဳ႕ေသာ႖အေၾကာငး့အရာေတျမြာ႖တရုတးနဲ႕႖
ထိပးတိုကး်ဖစးေစတာေတျ႖ရြိရငး႖ေရြာငးကျငး့်ပီ့၊႖လိမၼာပါ့နပးစျာ႖က္ငးံသဵု့ဖို႕႖အခ္ိနးအခါရဲ႕႖ေတာငး့ဆိုမြဳအရ႖
က္ျနးမတိုကးတျနး့ေ်ပာၾကာ့ေနတာ႖်ဖစးပါတယး။
နိဂဵု့

နိဂဵု့ခ္ဳပးဆိုရရငး႖အခုဒီေဆာငး့ပါ့ဟာ႖တရုတးဘကးကေန႖ေရ့သာ့ထာ့တာမဟုတးသလို၊႖
အေနာကးအုပးစုဘကးကေန႖ေရ့သာ့ထာ့တာလဲ႖မဟုတးပါဘူ့။႖Pro-American မဟုတးသလို႖Pro-
Chinese လဲ႖မဟုတးပါဘူ့။႖တရုတးႏိုငးငဵရဲ႕႖အာရြေရ့ရာ၊႖်မနးမာံေရ့ရာေတျနဲ႕႖ပတးသကးတာေတျကို႖
မဟာဗ္ဴဟာ႖ရြဳေထာငးံကေန႖ရြဳ်မငးသဵု့သပးခ္ကးသာ်ဖစးပါတယး။႖်မနးမာအတိုကးအခဵေတျအေနနဲ႕႖
ေရေၾကာမရြိတဲံေနရာမြာ႖အခ္ိနးကုနးခဵ်ပီ့၊႖အေမာခဵ်ပီ့႖အွီစိတျငး့တူ့ေနၾကတာ႖ႏြစးေပါငး့မ္ာ့စျာ႖
ၾကာ်မငးံေန်ပီမို႕႖ၾကာရငး႖လူပမး့စိတးေမာနဲ႕႖လဵု့ပါ့ပါ့်ပီ့၊႖ေရမထျကးတဲံ႖တျငး့ထဲ႖်ပဳတးက္သျာ့မြာကို႖
စို့ရိမးတဲံအတျကး႖သတိေပ့ေ်ပာၾကာ့ခ္ကးမ္ာ့သာ်ဖစးပါတယး။႖ဘယးလိုမြ႖ေရြာငးလႊဲမရေတာံတဲံ႖ႏိုငးငဵေတား႖
တညးေနရာအေနအထာ့မြာ႖လိမၼာပါ့နပးစျာနဲ႕႖ေရြာငးသငးံတာကို႖ေရြာငး်ပီ့၊႖လုပးသငးံတာကို႖လုပးဖို႕႖
တိုကးတျနး့ေရ့သာ့ခ္ကးမ္ာ့သာ႖်ဖစးပါတယး။႖ႏိုငးငဵတကာ႖စစးမ္ကးႏြာမြာ႖အလဵု့စဵုပဵုအပးထာ့တဲံ႖
မဟာဗ္ဴဟာေတျကို႖်ပနးလြနးသဵု့သပး်ပီ့၊႖်ပညးတျငး့စစးမ္ကးႏြာနဲ႕႖လူထုတိုကးပျဲကို႖ဦ့တညးရေတာံမယးံ႖
အခ္ိနးက႖တနးရဵုတငးမက႖လျနးကို႖လျနးေန်ပီ်ဖစးပါတယး။႖တဦ့တေယာကး၊႖တဖျဲ႕တညး့က႖လုပးေဆာငးလို႕႖
ရတာ႖မဟုတးပဲ႖အာ့လဵု့႖မဟာဗ္ဴဟာအရ႖ပူ့ေပါငး့ေဆာငးရျကးမြဳ႖လုပးရေတာံမယးံအေနအထာ့ကို႖
ေရာကးေန်ပီ်ဖစးပါတယး။

တေယာကးတေပါကး႖ဗ္ဴဟာေတျ႖ခ္ေနရမယးံ႖အခ္ိနးလဲမဟုတးေတာံပါဘူ့။႖တေယာကးက႖တရုတးနဲ႕႖deal
လုပးဖို႕႖ၾကိဳ့စာ့ခ္ိနးမြာ႖ေနာကးတေယာကးက႖အေမရိကနးကယးပါ႖သျာ့လုပး်ပီ့႖ယဵုၾကညးမြဳ႖
တညးေဆာကးလုိ႕လဲ႖မ်ဖစးႏိုငးပါဘူ့။႖တေယာကးက႖လူထုတိုကးပျဲ႖ေခၚတုနး့မြာ႖ေနာကးတေယာကးက႖အခုပဲ႖
ယူအငးက႖အေရ့ထယူေတာံမေယာငး႖ေ်ပာလိုကး်ပနးရငးလဲ႖လူထုရဲ႕႖ႏိုငးငဵေရ့႖ေရခ္ိနးက႖
်ပနးက္သျာ့တတးပါတယး။႖တေယာကးက႖လိုအပးရငး႖မိမိကိုယးကို႖ခုခဵကာကျယးရမယးဆိုခ္ိနးမြာ႖
ေနာကးတေယာကးက႖်ငိမး့ခ္မး့စျာပဲေနရမယး၊႖်ပနးမခုခဵရဘူ့ဆို်ပနးရငးလဲ႖လူေတျက႖ဘာလုပးရမြနး့မသိ႖
်ဖစးတတးပါတယး။႖တေယာကးက႖ခ္ဟဲံလို႕႖ဆိုေနခ္ိနးမြာ႖ေနာကးတေယာကးက႖မခ္နဲ႕၊႖ေတာငး့ပနး်ပီ့႖
ေတာငး့ခဵလိုကး႖လုပးေနလို႕ကလဲ႖မ်ဖစး်ပနးပါဘူ့။႖ဟိုေကျ႕၊႖ဟိုတကးနဲ႕႖ေလြား၊႖ဒီေကျ႕ဒီတကးနဲ႕႖ေလြားဆို်ပီ့႖
ေရြ႕က႖ညာေကျ႕ဖို႕လုပး၊႖ေနာကးက႖ဘယးေကျ႕ဖို႕လုပး၊႖အလယးက႖ေလြွမး့ဗိုကးေဖာကး႖လုပးေနလို႕လဲ႖
မရပါဘူ့။႖အကုနးလဵု့စုနး့စုနး့်မြဳပးကုနးပါလိမးံမယး။

ဒါေၾကာငးံ႖ပုဂၢိဳလးေရ့ေတျ႖ေရြ႕တနး့တငးၾက၊႖ဆရာတပညးံေတျေမျ့ၾက၊႖ေခါငး့ေဆာငးေနာကးလိုကးေတျ႖
ေရျ့ၾက၊႖သူဘာလဲ၊႖ငါဘာလဲေတျ႖လကးမေထာငးၾကလုပးေနၾကမယးံအစာ့၊႖ေသျ့စညး့ညီညျတးမြဳအဆငးံ႖
မဟုတးရငးေတာငး႖မဟာဗ္ဴဟာအရ႖ေပါငး့စညး့မြဳ႖အဆငးံကိုေတာံ႖အနိမးံဆဵု့ထာ့႖တညးေဆာကးဖို႕႖
လိုအပးေန်ပီ်ဖစးပါေၾကာငး့ ေရ့သာ့တိုကးတျနး့လိုကးပါတယး။

(စာေရ့သူသညး႖်ဗိတိနးႏိုငးငဵ၊႖Aberdeen တကၠသိုလး၊႖ဘုရငးံေကာလိပးမြ႖ႏိုငးငဵေရ့ေဘာဂေဗဒအထူ့်ပဳ႖
ေဘာဂေဗဒ႖မဟာွိဇၹာဘျဲ႕၊႖စစးမဟာဗ္ဴဟာေလံလာေရ့ပညာ႖မဟာသိပၸဵဘျဲ႕မ္ာ့႖ရရြိထာ့်ပီ့၊႖
အၾကမး့ဖကးမြဳႏြငးံ႖ႏိုငးငဵ်ဖတးေက္ား႖ရာဇွတးမြဳႏြိမးနငး့ေရ့၊႖စစးေရ့၊႖ႏိုငးငဵေရ့႖ဆိုငးရာ႖ေလံလာသူ႖
သုေတသီတဦ့႖်ဖစးပါသညး)

ရညးညႊနး့ကို့ကာ့-

Chang, F. (2001) 'Chinese Energy and Asian Security;, Orbis, 45 (2)

Dreyer, J. T. (2007) 'China's Power and Will: The PRC's Military Strength and Grand
Strategy', Orbis, Fall 2007

Dibb, P. (1995) Towards a New Balance of Power in Asia, Adelphi Paper 295

Erickson, A. & Collins, G. (2007) 'Beijing's Energy Security Strategy', Orbis, Fall 2007

Fravel, M. (2008) 'China's Search for Military Power', Washington Quarterly, 31 (3)

Grant, R. (1994) 'China and its Asian neighbours', Washington Quarterly, 17 (1)

Hale, D. & Hale, L. (2003) 'China Takes off', Foreign Affairs, 82 (6)

International Energy Agency (2000) China's worldwide Quest for Energy security

Jaffe, A. & Lewis, S. (2002) 'Beijing's Oil Diplomacy', Survival, 44 (1)

Kim, S. (1998) 'The South China Sea in China's strategic thinking', Contemporary
Southeast Asia, 19 (4)

Lei, D. (2008) 'China Multi-Faceted Maritime Strategy', Orbis, 53 (1)

Malik, J. (1997) 'Myanmar's Role in Regional Security: Pawn or Pivot', Contemporary

Southeast Asia, 19 (1)
Muni, S. (2002) 'China's strategic engagement with the New ASEAN, an exploratory study
of China's post-cold War Political, Strategic and Economic Relations with Myanmar, Laos,
Cambodia and Vietnam, Institute of Defence and Strategic Studies, IDSS, Monograph, No.
2, Singapore

Medeiros, E. & Fravel, M (2003) 'China's New Diplomacy', Foreign Affairs, 82 (6)

Menges, C. (2003) 'China: Its Geostrategy and energy needs', Testimony presented to the
US-China Economic and Security Review Commission

Manning, R. (2000) The Asian Energy Factor, New York, Polygrave

People's Republic of China, State Council, Report on National Defence, 2002

Roy, D. (1995) 'Assessing the Asia-Pacific Power Vacuum', Survival, 37 (3)

Shambaugh, D. (ed.) (2006) Power Shift: China and Asia's New Dynamics

Shambaugh, D. (2005) 'The New Strategic Triangle: US and European Relations to

China's Rise', Washington Quarterly, 28 (3)

Seekins, D. (1997) 'Burma- China Relations: Playing with Fire', Asian Survey, 37 (6)

Sutter, R. (2003) 'Why does China Matter', Washington Quarterly, 27 (1)

Segal, G. (1994) 'China changes Shape: Regionalism and Foreign Policy', Adelphi paper
287
Valencia, M. (1995) 'China and the South China sea disputes, Adelphi paper 298

Yoshihara, T. & Holmes, J. (2008) 'China's Energy- Driven Soft Power', Orbis, 53 (1)