UNIVERSITETI I PRISHTINS FAKULTETI FILOZOFIK SHKENCA POLITIKE STUDIMET MASTER

PUNIM SEMINARI
Lnda: Korniza Institucionale e EU-s

Tema:

Instrumentet e Bashkimit Evropian pr Mbrojtjen e t Drejtave t Njeriut

Prmbajtja
Hyrje Instrumentet e Bashkimit Evropian pr Mbrojtjen e t Drejtave t Njeriut Instrumenti Evropian pr Demokraci dhe t Drejtat e Njeriut Roli i Institucioneve t Bashkimit Evropian lidhur me Mbrojtjen e t Drejtave t Njeriut Prfundimi dhe Literatura

Si BE mbron t Drejtat e Njeriut?

Shkeljet e t drejtave t njeriut ndodhin n shum forma, BE mbron t DNJ me an t:
Dokumenteve Institucioneve Te drejtat e njeriut jan t sanksionuar n traktatet themeluese t BE-s dhe t mbrojtura sipas legjislacionit nacional t antarve t BE

BE ka ndar buxhet pr shtjen e DNJ rreth 1.1 miliard Euro pr strategjin e saj 2010 - 2014

Instrumentet / Dokumentet e BE pr Mbrojtjen e DNJ

Versioni i konsoliduar i Traktatit t Bashkimit Evropian, Karta e t Drejtave Themelore t Bashkimit Evropian, Vendimi Kshillit t BE, i dats 13 qershor 2002, mbi Luftimin e Terrorizmit, Udhzimet e Bashkimit Evropian pr Fmijt dhe Konfliktet e Armatosura, Udhzimet e Bashkimit Evropian pr Mbrojtjen e t Drejtave t Njeriut, Udhzimet e Bashkimit Evropian pr dialog pr t drejtat e njeriut,

Instrumentet / Dokumentet e BE pr Mbrojtjen e DNJ

Udhzimet pr Politikat e Bashkimit Evropian pr dnimin me vdekje, Udhzimet pr Politikat e Bashkimit Evropian pr torturn dhe trajtimit tjetr mizor, njerzor, poshtrues ose ndshkues, Versioni i Konsoliduar i Prkohshm i Traktatit q themelon Kushtetut pr Evropn, Rezoluta e Kshillit t BE, e dats 21 janar t vitit 1974, n lidhje me programin social t veprimit, Skemat e sigurimeve shoqrore dhe lvizja e lir e personave: Rregullimi themelor (EEC) Nr 1408/71,

Karta e t Drejtave Themelore e BE-se

Mbron t drejtat civile, politike, ekonomike, sociale dhe kulturore Hyri n fuqi m 7 dhjetor 2000, Karta merr vlera juridike, Karta evropiane nuk anashkalon kushtetutat kombtare, Karta mbron qytetart Karta e t Drejtave Themelore t BE-s sjell s bashku n nj dokument t vetm t drejtat themelore t mbrojtur n BE. Karta prmban t drejtat dhe lirit nn gjasht tituj: dinjitet, liri, barazi, solidaritet, t drejtat e qytetarve dhe drejtsi. Obligative qe nga Traktati i Lisbones

Instrumentet tjera
1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) Udhzimet e BE-s pr Fmijt dhe Konfliktet e Armatosura, Udhzimet e Bashkimit Evropian pr Mbrojtsit e t Drejtave t Njeriut, Udhzimet e Bashkimit Evropian pr dialog pr t drejtat e njeriut, Udhzimet pr Politikat e BE pr dnimin me vdekje Udhzimet pr Politikat e BE pr torturn dhe trajtimit tjetr mizor, njerzor, poshtrues ose ndshkues, Rezoluta e Kshillit t BE, e dats 21 janar t vitit 1974, n lidhje me programin social t veprimit, Skemat e sigurimeve shoqrore dhe lvizja e lir e personave: Rregullimi themelor (EEC) Nr 1408/71,

Instrumenti Evropian pr Demokraci dhe DNj.

Strategjia e BE-s pr mbrojtjen e t DNJ Objektivat: 1)Rritja e respektimit e t drejtave t njeriut dhe lirive themelore n vendet ku ata jan m n rrezik 2)Forcimi i rolit t shoqris civile n promovimin e t drejtave t njeriut dhe reformave demokratike, 3)Mbshtetja e veprimeve mbi t drejtat e njeriut dhe shtjeve t demokracis n zonat e mbuluara nga Udhzimet e BE-s, 4)Mbshtetja dhe forcimi i kornizave ndrkombtare dhe rajonale pr mbrojtjen dhe promovimin e t drejtave t njeriut, 5)Ndrtimi i besimit dhe rritjen e besueshmris dhe transparencs s proceseve demokratike zgjedhore

Roli i Institucioneve t Bashkimit Evropian lidhur me Mbrojtjen e t Drejtave t Njeriut

1) 2) 3) 4) 5) 6) Kshilli i Bashkimit Evropian, Komisioni Evropian, Parlamenti Evropian Gjykata Evropiane e Drejtsis Ombudsmani Evropian Agjencia e t Drejtave Themelore

Kshilli i Bashkimit Evropian

Prgjegjs kryesor pr trajtimin me shtjet e t drejtave t njeriut n marrdhniet e jashtme t BE-s sht e Grupit t Puns mbi t Drejtat e Njeriut (COHOM). Kshilli merr vendime mbi nj propozim nga Komisioni Evropian. T drejtat e njeriut n shtjet ndrkombtare trajtohen nga Kshilli i Punve t Jashtme. Mbledhjet e Kshillit n t cilat mund t diskutojn dhe t vendoset pr shtjet e t drejtave t njeriut n nivel t BE-s prfshijn mbledhjen e Kshillit t Ministrave pr punsim, shndetsi e Politika Sociale dhe shtjeve t Konsumatorit.

Komisioni Evropian
Komisioni merr pjes aktive n konferenca ndrkombtare dhe n punn e organizatave ndrkombtare n promovimin e parimeve universale t t drejtave t njeriut. Synon integrimin e t drejtave t njeriut n marrdhniet ekonomike dhe tregtare Komisioni prfaqson BE-n dhe merr pjes n takimet mbi shtjet e t drejtave t njeriut n vendet tjera, Menaxhon mbshtetjen pr shum projekte t t drejtave t njeriut q synojn veanrisht promovimin e t drejtave t njeriut dhe ndihmon viktimat e shkeljeve t t drejtave t njeriut n vendet e tjera.

Parlamenti Evropian
Parlamenti kontribuon n mnyr aktive n zhvillimin e nj politike koherente t BE-s n fushn e t drejtave t njeriut. Ai ndrmerr misione t drejtave t njeriut n vendet jasht BE-s, harton raporte mbi situatat specifike t t drejtave t njeriut si dhe shtjet tematike, dhe rregullisht drgon nj delegacion pr seancat e Kshillit t t Drejtave t Njeriut t OKB-s Prve ksaj, Parlamenti miraton rezoluta, deklarata dhe bn pyetje pr Kshillin dhe Komisionin pr shtjet e t drejtave t njeriut. Parlamenti publikon nj raport vjetor pr t drejtat e njeriut n bot Bashkimit Evropian do vit ajo akordon nj individ ose organizat me mimin Saharov pr lirin e mendimit. Parlamenti ka nj numr t komisioneve q merren me shtjet e t drejtave t njeriut si: Komisioni pr lirit publike dhe t Punve t Brendshme; Komiteti pr shtje Juridike dhe t drejtave t qytetarve; Komiteti pr t Drejtat e Grave.

Gjykata e Evropiane Drejtsis

Gjykata e Drejtsis nj institucion i cili sht i fuqishm po aq sa gjykatat kombtar t shteteve antare. Gjykata ka mbajtur vazhdimisht qndrimin se t drejtat themelore formojn nj pjes integrale t rendit ligjor, duke siguruar se t drejtat e njeriut jan marr plotsisht parasysh n administrimin e drejtsis. N jurisprudencn e saj, Gjykata ka elaboruar rolin e t drejtave t njeriut n rendin gjyqsor t komunitetit. Gjykata Evropiane e Drejtsis vepron edhe si gjyq ndrkombtar si dhe si gjykat e brendshme e shteteve antare. Luan rol te rendesishem ne percaktimin e rendit juridik ne shtetet anetare.

Ombudsmani Evropian
Detyra kryesore e Ombudsmanit Evropian sht mbikqyrja e administrats s Bashkimit Evropian dhe t organeve t saj t ndryshme dhe institucioneve. Avokati i Popullit heton keqadministrimin n aktivitetet e institucioneve dhe organeve t Bashkimit Europian. Shembujt prfshijn parregullsi administrative, padrejtsi, diskriminim, shprdorim t pushtetit dhe vonesa t panevojshme. Avokati i Popullit vepron kryesisht mbi bazn e ankesave t qytetarve, por gjithashtu mund t ndrmarr hetime me nismn e tij ose t saj. Ankesat me t cilat Avokati i Popullit merret shpesh prqendrohen n shtjet q lidhen me t drejtn e liris s shprehjes dhe t diskriminimit.

Agjencia e t Drejtave Themelore

Agjencia e Bashkimit Evropian pr t Drejtat Themelore (FRA) sht themeluar n vitin 2007, si vazhdimsi e mandatit t Qendrs s Bashkimit Evropian pr Monitorimin e Racizmit dhe Ksenofobis (EUMC). Mandati i agjencis lejon at pr t mbledhur t dhna dhe informacione mbi t drejtat themelore t njeriut pr qllime t analizs. Ajo ofron kshilla pr institucionet e BE-s dhe Shtetet Antare e po ashtu institucionet e BE-s dhe Shtetet Antare mund t krkoj mendimin e agjencis pr konformitetin e ligjeve t saj me standardet e t drejtave themelore. Pr m tepr, agjencia publikon raporte vjetore dhe tematike. Nj komitet shkencor i prbr nga ekspert t pavarur sht i prfshir n prgatitjen e shumics s dokumenteve t agjencis..

Rekomandime
Te rritet respektimi i t drejtave t njeriut dhe lirive themelore n vendet ku ata jan m n rrezik, perfshire ketu edhe vendet e treta Te forcohet roli i shoqris civile n promovimin e t drejtave t njeriut dhe reformave demokratike T miratohet nj direktiv sektoriale qe synon mbrojtjen e t dhnave personale n fushn e punsimit, sidomos n pikpamje t qasjeve t ndryshme t miratuara nga Shtetet Antare. Krijimin e nj kuadri t prgjithshm pr trajtimin e barabart n punsim dhe profesion, kjo prbn nj shenj inkurajuese nga shtetet ose ne nivel te BE Dialog pr t drejtat e njeriut ne pergjithesi; heqjen e dnimit me vdekje, torturen ne pergjithesi, veqanerisht fmijt dhe konfliktet e armatosura dhe dhuna kundr grave; BE te vazhdoje te perkrah financiarisht OJQ-te qe merren me te drejtat e njeriut.

Literatura
Gruda, Zejnullah : Mbrojtja Nderkombetare e te drejtave te Njeriut (Libri I III); Universisteti Fama, 2007, Prishtine Hix, Simon: The Political System of European Union Wallace, Helen; Wallace, William; Pollack, Mark: Policy Making in the European Union Zahiti, Bashkim: E drejta Evropiane, 2013 http://www.echr.coe.int/NR/rdonlyres/9D74A089-C364-456A-A23B2C1B0725F73C/0/Convention_SQI.pdf http://kosovo.ohchr.org/?cid=1,11 https://www.rks-gov.net/sq-AL/Qytetaret/Liria%20Qytetare/Pages/MbrojtjaDrejtaveNjeriut.aspx http://ec.europa.eu/europeaid/what/human-rights/human-rights-defenders_en.htm http://eeas.europa.eu/human_rights/how/index_en.htm http://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=tk7qGSNMcd4C&oi=fnd&pg=PR13&dq=EU+prote ction+mechanisms+for+human+rights&ots=lGuIwoiBWI&sig=BS6fDX4JcvB7UHupucNtjRpSpY#v=onepage&q=EU%20protection%20mechanisms%20for%20human%20righ ts&f=false http://www.ombudsman.europa.eu/activities/speech.faces/en/4926/html.bookmark http://www.humanrights.is/the-human-rightsproject/humanrightscasesandmaterials/humanrightsconceptsideasandfora/humanrightsactors/t heroleoftheeuropeanunioneu/ http://eeas.europa.eu/human_rights/defenders/index_en.htm http://ec.europa.eu/justice/fundamental-rights/law/index_en.htm http://ec.europa.eu/justice/fundamental-rights/files/charter_report_en.pdf http://ec.europa.eu/justice/fundamental-rights/files/cfr_cdf_execsumm2006_en.pdf http://ec.europa.eu/justice_home/cfr_cdf/index_en.htm