Mc lc

I. Kinh Qun Nim Hi Th .............................................................................. 3

A. ............................................................................................................................. 3 B............................................................................................................................... 4 C. ............................................................................................................................. 6 D. ............................................................................................................................. 7 E............................................................................................................................... 9 F. .............................................................................................................................. 9

II. Ch thch ........................................................................................................ 10 III. i ............................................................................................................... 14 IV. Phn tch ni dung ...................................................................................... 15 A. Phn th nht ............................................................................................. 15 B. Phn th hai ................................................................................................ 16 1. Bn hi th u .............................................................................................. 16 2. Bn hi th k ................................................................................................. 17 3. Bn hi th p cht ........................................................................................ 17 4. Bn hi th cui ............................................................................................. 18 C. Phn th ba ................................................................................................. 19 D. Phn th t ................................................................................................. 20 E. Phn th nm .............................................................................................. 21 F. Phn th su ................................................................................................ 21 V. Quan nim v hnh tr ................................................................................. 22 VI. Phng php hnh tr ................................................................................. 27 1. Theo di hi th trong i sng hng ngy: ct ngang tht nim suy tng (hi th th nht v th hai) ............................................................. 28 2. thc v thn th (hi th th ba) .......................................................... 30 3. Thc hin thn tm nht nh (hi th th t) ....................................... 32 4. Thin duyt l thc n (hi th th nm v th su) ............................ 33 5. Qun chiu cm th (hi th th by v tm) ........................................ 34 6. iu phc tm v gii thot cho tm (hi th th chn, th mi, th mi mt v th mi hai) .................................................................... 36 7. Qun chiu v thc tng vn hu (hi th th mi ba, mi bn, mi lm v mi su) .................................................................................. 38

2 | Mc lc

I. Kinh Qun Nim Hi Th

A. Ti nghe nh sau: Hi , Bt cn ti thnh X V [1], c tr trong vn K Th vi nhiu v i t ni ting nh X Li Pht, Mc Kin Lin, Ca Dip, Ca Chin Din, Cu Thi La, A Nu Lu , u B a, A Nan v.v Trong cng ng cc v kht s, nhng v trng thng th lo chm sc dy d cc v kht s tn hc, c v chm dy mi ngi, c v bn mi ngi. Cc v kht s tn hc c chm sc v dy d nh th dn dn thc hin c nhiu tin b. m y l mt m trng trn ngy l T T kt thc ma an c [2]. c Gic Ng ngi ngoi tri v xung quanh ngi, chng t kht s quy t. Sau khi a mt lng l nhn i chng Bt ln ting: Qu v kht s, ti rt hi lng v nhng thnh qu m qu v t c trong s tu hc. Qu v hy tinh tin ln na. Nhng g cha t c, hy t cho c, v nhng g cha thc hin, hy thc hin cho xong. Ti s y, v i ti thnh X V ny cho n ngy trng trn chm dt thng an c th t [3]. Nghe tin c Th Tn bo ngi s lu li X V cho n ngy trng trn ca thng th t, cc v kht s lc by gi hnh o ri rc nhng min qu lin ln ng lc tc tm n X V thm ngi. Vo dp ny, cc v trng thng li cng chm ch ch dy cc v tn hc, v th ch dy mi ngi, v th hai mi ngi, v th ba mi ngi, v th bn mi ngi Cc v kht s tn hc nh ln lt t c nhiu tin b ng k. By gi y, n ngy trng trn thng t v Bt cng ang ngi ngoi tri vi cc kht s. Ngi a mt lng l quan st i chng mt hi ri ln ting:

3 | I. Kinh Qun Nim Hi Th

Qu v kht s ! Cng ng chng ta y qu l thanh tnh v c thc cht tu hc, khng mang tnh cht ph phim v ba hoa, xng ng c cng dng, xng ng c gi l phc in, xng ng c knh n. Cng dng cho mt i chng nh th chc chn s c cng c. Mt cng ng nh th ny tht l him c v d xa xi my ai cng pht tm tm ti quy knh. Ny qu v, trong i chng y c nhng v kht s chng qu La Hn [4], tr ht mi phin no [5], trt b c mi gnh nng, thnh tu c tr tu v gii thot. Li c nhng v ct c nm si dy rng buc u [6], chng c qu Bt Hon [7], s khng cn tr li lun hi; c nhng v ct b c ba si dy rng buc u, chng qu Nht Hon [8], hng phc c phn th ca cc phin no tham, sn v si, v ch cn tr li mt ln; c nhng v ct b c ba si dy rng buc u, chng qu D Lu [9], ang vng chi i v qu v gic ng; c v ang thc tp t nim x, c v ang thc tp t chnh cn, c v ang thc tp t nh tc, c v ang thc tp ng cn, c v ang thc tp ng lc, c v ang thc tp tht b , c v ang thc tp bt thnh o [10], c v ang thc tp T, c v ang thc tp Bi, c v ang thc tp H, c v ang thc tp X [11], c v ang thc tp cu tng qun [12], c v ang thc tp v thng qun. Li c nhng v khc ang thc tp qun nim hi th. B. Qu v kht s! Php qun nim hi th, nu c pht trin v thc hin lin tc, s em li nhng thnh qu v li lc ln, c th lm thnh tu bn lnh vc qun nim (T Nim X); bn lnh vc qun nim nu c pht trin pht trin v thc tp lin tc s a ti tr tu v gii thot. Lm th no pht trin v thc tp php Qun Nim Hi Th, php ny mang li nhng thnh qu v li lc ln?

4 | I. Kinh Qun Nim Hi Th

Ny y, qu v kht s, ngi hnh gi i vo rng hoc ti mt gc cy, ni vng v, ngi xung trong t th hoa sen, gi thn cho thng, v t vng chnh nim trc mt mnh. Th vo, ngi y bit rng mnh th vo; Th ra, ngi y bit l mnh th ra.
1. Th vo mt hi di ngi y bit: ta ang th vo mt hi di.

Th ra mt hi di ngi y bit: ta ang th ra mt hi di.

2. Th vo mt hi ngn ngi y bit: ta ang th vo mt hi

ngn. Th ra mt hi ngn ngi y bit: ta ang th ra mt hi ngn.

3. Ta ang th vo v c thc v ton thn th ta; ta ang th ra

v c thc v ton thn th ta, ngi y thc tp nh th.

4. Ta ang th vo v lm cho ton thn an tnh; ta ang th ra v

lm cho ton thn an tnh, ngi y ang thc tp nh th.

5. Ta ang th vo v cm thy mng vui [13]; ta ang th ra v cm

thy mng vui, ngi y ang thc tp nh th.

6. Ta ang th vo v cm thy an lc

; ta ang th ra v cm thy an lc, ngi y ang thc tp nh th.

[13]

7. Ta ang th vo v c thc v nhng hot ng tm trong

ta; ta ang th ra v c thc v nhng hot ng tm trong ta, ngi y ang thc tp nh th.
8. Ta ang th vo v lm cho nhng hot ng tm trong ta an

tnh; ta ang th ra v lm cho nhng hot ng tm trong ta an tnh, ngi y ang thc tp nh th.
9. Ta ang th vo v c thc v tm ta; ta ang th ra v c

thc v tm ta, ngi y ang thc tp nh th.

10. Ta ang th vo v lm cho tm ta hoan lc; ta ang th ra v

lm cho tm ta hoan lc, ngi y ang thc tp nh th.

11. Ta ang th vo v thu nhip tm ta vo nh; ta ang th ra

v thu nhip tm ta vo nh, ngi y ang thc tp nh th.

5 | I. Kinh Qun Nim Hi Th

12. Ta ang th vo v ci m cho tm ta c gii thot t do; ta

ang th ra v ci m cho tm ta c gii thot t do, ngi y ang thc tp nh th.

13. Ta ang th vo v qun chiu tnh v thng ca vn php; ta

ang th ra v qun chiu tnh v thng ca vn php, ngi y ang thc tp nh th.
14. Ta ang th vo v qun chiu v tnh tn hoi ca vn php

; ta ang th ra v qun chiu v tnh tn hoi ca vn php, ngi y ang thc tp nh th. ; ta ang th ra v qun chiu v gii thot, ngi y ang thc tp nh th. ; ta ang th ra v qun chiu v s bung b, ngi y ang thc tp nh th.
[16] [15]

[14]

15. Ta ang th vo v qun chiu v gii thot

16. Ta ang th vo v qun chiu v s bung b

Php Qun Nim Hi Th, theo nhng ch dn trn, nu c pht trin v thc tp lin tc, s em n nhng thnh qu v li lc ln. C. Pht trin v thc tp lin tc nh th no php qun nim hi th c th thnh tu c bn lnh vc qun nim (T Nim X)? Khi hnh gi th vo hoc th ra mt hi di hay mt hi ngn m c thc v hi th v v ton thn mnh, hoc c thc l ang lm cho ton thn mnh an tnh, th khi y hnh gi ang an tr trong php qun thn trong thn, tinh tin, tnh thc, bit r tnh trng, vt khi mi tham m cng nh mi chn ght i vi cuc i. Hi th vo v hi th ra c thc y thuc v lnh vc qun nim th nht v thn th. Khi ngi hnh gi th vo hoc th ra m c thc v s vui thch hoc v s an lc, v nhng hot ng ca tm , hoc lm cho nhng hot ng ca tm an tnh th khi y hnh gi ang an tr trong php qun cm th trong cm th, tinh tin, tnh thc, bit r tnh

6 | I. Kinh Qun Nim Hi Th

trng, vt thot mi tham m cng nh mi chn ght i vi cuc i. Nhng cm th c chng nghim trong hi th c thc y thuc v lnh vc qun nim th hai l cm th. Khi hnh gi th vo hoc th ra m c thc v tm , lm cho tm an tnh, thu nhip tm vo nh hoc ci m cho tm c gii thot t do, th khi y hnh gi ang an tr trong php qun nim tm trong tm , tinh tin, tnh thc, bit r tnh trng, vt thot mi tham m cng nh mi chn ght i vi cuc i. Khng c qun nim v hi th th s khng pht trin c chnh nim v s hiu bit. Khi hnh gi th vo hoc th ra m qun chiu v tnh cch v thng hoc v tnh cch phi tn hoi ca vn php, v gii thot v v s bung b, th khi y hnh gi ang an tr trong php qun nim i tng tm trong i tng tm , tinh tin, tnh thc, bit r tnh trng, vt thot mi tham m cng nh mi chn ght i vi cuc i. Php Qun Nim Hi Th nu c pht trin v thc tp lin tc, s a bn lnh vc qun nim n ch thnh tu vin mn. D. Nhng nu c pht trin v thc tp lin tc, bn lnh vc qun nim s a by yu t gic ng n ch thnh tu vin mn. Bng cch no? Khi hnh gi an tr trong php qun thn trong thn, qun cm th trong cm th, qun tm trong tm , qun i tng tm ni i tng tm , tinh tin, tnh thc, bit r tnh trng, vt thot mi tham m cng nh mi chn ght i vi cuc i, th lc y chnh nim ca hnh gi c duy tr vng chi v bn b, v hnh gi t c yu t gic ng (gic chi) th nht l nim. Yu t ny s tin dn n thnh tu vin mn.

7 | I. Kinh Qun Nim Hi Th

Khi hnh gi an tr trong chnh nim qun chiu v quyt trch v cc php, i tng ca tm , th yu t gic ng th hai c sinh khi v pht trin, l yu t trch php. Yu t ny s tin dn n s thnh tu vin mn. Khi hnh gi an tr trong qun chiu v quyt trch v cc php mt cch bn b, tinh cn, vng chi th yu t gic ng th ba c sinh khi v pht trin l yu t tinh tn. Yu t ny s tin dn n s thnh tu vin mn. Khi m hnh gi an tr vng chi v bn b trong s hnh tr tinh tin th yu t gii thot th t c sinh khi v pht trin, l yu t h lc xut th [17]. Yu t ny s tin dn n s thnh tu vin mn. Khi hnh gi c an tr trong trng thi h lc ri th hnh gi cm thy thn v tm ca mnh nh nhng v an tnh, l yu t gii thot th nm c sinh khi v pht trin. l yu t khinh an. Yu t ny s tin dn n s thnh tu vin mn. Khi thn v tm mnh nh nhng v thanh tnh, hnh gi c th i vo nh mt cch d dng. Lc yu t gii thot th su c sinh khi v pht trin. l yu t nh. Yu t ny s tin dn n s thnh tu vin mn. Khi thc s an tr trong nh, hnh gi khng cn duy tr s phn bit v so o [18] na. Khi yu t gii thot th by l bung th c sinh khi v pht trin. l yu t hnh x. Yu t ny s tin dn n s thnh tu vin mn. Bn lnh vc qun nim (T Nim X) nu c pht trin v thc tp lin tc s a by yu t gic ng (tht gic chi) n ch thnh tu vin mn nh th.

8 | I. Kinh Qun Nim Hi Th

E. Nhng by yu t gic ng, nu c pht trin v thc tp lin tc, lm th no c th a n s thnh tu vin mn ca tr tu v gii thot? Nu hnh gi tu tp theo by yu t gic ng, mt mnh tnh c, chuyn qun chiu v tnh cch phi tn hoi ca vn php, qun chiu v s t do, th s t ti kh nng bung b. l do tu tp by yu t gic ng m thnh tu vin mn c tr tu v gii thot. F. l nhng iu c Th Tn ni. i chng ai ny u t v vui mng c nghe ngi dy.

9 | I. Kinh Qun Nim Hi Th

II. Ch thch
[1]. Thnh X V (Svatthi): Th ca Vng Quc KOSALA nm

v pha ty kinh Ca T La V (Kapilavastu).

[2]. L T T (Pavran) c c hnh vo cui ma ma, tc l

ma an c ba thng ca cc v kht s. L t t l l trong mi v tu s c mt cu xin i chng ch bo cho mnh bit nhng thiu st v yu km ca mnh trong ma tu hc ba thng va qua. Ngy trng trn l ngy cui ca mi thng. Thng thng l t t c t chc vo cui thng Assayuja tng ng vi thng mi dng lch, nhng vo nm ni kinh ny th Bt mun l c t chc tr hn mt thng, tc l vo cui thng Kattika tng ng vi thng mi mt dng lch. Ma an c nm y nh vy di ti bn thng.
[3]. Ngy trng trn thng t c gi l ngy Komudi. Komudi c

ngha l ngy trng trn ca thng Kattika. Kumuda l loi sen trng thng n ra vo tit ny cho nn ngy trng trn thng Kattika c gi l Kumudi.
[4]. La Hn (arahat, ting Phn: arhat): cng c l l hn hay a la

hn, qu v cao nht ca tiu tha. La Hn c ngha l ng cng (xng ng c cung dng), st tc (git c gic phin no) v bt sinh (khng cn sinh t lun hi).
[5]. Phin no: nhng si dy rng buc tm nh: tham, sn, si,

mn, nghi, t kin v.vvv Ting Pali l kisela. Phin no tng ng vi lu hoc (sava), nhng cht c ca tm , nguyn do ca sinh t, nh tham dc, t kin, v minh.
[6]. Nm si dy rng buc u: l nm th u trong mi

trin s (samyojana) sau y: kt vo t nim bn ng, nghi hoc, kt vo gii cm v l nghi v l, tham dc, hn gin, tham m th gii hnh sc, tham m th gii v sc, kiu mn, tro c (bt an) v v minh. Trin s l tri buc v sai khin.

10 | I I . C h t h c h

Trong i tha, thp s c k nh sau: tham, sn, si, mn, nghi, thn kin, bin kin, t kin, kin th kin v gii cm th kin. Nm th u c gi l n s, nm th sau c gi l li s.
[7]. Qu Bt Hon (Angami-phala): qu v tu chng gn qu v La

Hn nht. Ngi t c qu v ny khng cn tr li lun hi.

[8]. Qu Nht Hon (Sakadgami-phala): qu v tu chng thp hn

Bt Hon mt bc. Ngi t qu v ny cn tr li ti sinh mt ln na.

[9]. Qu D Lu (Sotpatti-phala): qu v tu chng thp nht.

Ngi t c qu v ny c xem nh l gia nhp vo dng sng gic ng, th no cng chy v bin c gii thot.
[10]. T Nim X (Satipatthna): bn lnh vc qun nim, tc l

qun nim thn trong thn, cm gic trong cm gic, tm trong tm v i tng tm trong i tng tm . T Chnh Cn (padhna): bn n lc chn chnh: iu c cha pht sinh ng cho chng c c hi pht sinh, iu c pht sinh tm cch tiu dit, iu thin cha sinh lm cho pht sinh, iu thin sinh tm cch duy tr v pht trin. T Nh Tc (iddhi-pda): bn con ng i ti s thc hin sc mnh tm linh: quyt tm, tinh tin, tm nim v qun tng. Ng Cn (indriyana): nm kh nng l c tin, tinh tin, chnh nim, chnh nh v tr tu. Ng Lc (bala): nm sc mnh. Tht B Phn (bojjhanga): by yu t gic ng, s c cp ti trong kinh. Bt Chnh o Phn (atthangika-magga): con ng tu hc chn chnh gm tm yu t: ci thy chn chnh, np t duy chn chnh, ngn ng chn chnh, hnh ng chn chnh,

11 | I I . C h t h c h

phng thc mu sinh chn chnh, tinh cn trong no chnh, qun nim ng chnh php v thin nh ng chnh php. Tt c cc php tu trn y cng li thnh ba mi by php tu, c gi l tam thp tht tr o phm (bodhipakkhiya dhamma).
[11]. T, Bi, H, X (brama-vihra): bn tm trng p v qu bu

khng c bin gii. Thng c gi l t v lng tm. T l cho vui, bi l cu kh, h l vui v vui ci vui ca ngi, x l bung b, khng tnh ton hn thit, khng m p kin thc v bun gin.
[12]. Cu Tng Qun: php qun tng v chn giai on tn hoi

ca mt t thi t khi snh ln cho n khi thnh tro bi.

[13]. Mng vui v an lc: danh t pti thng c dch l h (vui)

trong khi danh t sukha c dch l lc (sung sng). V d ny thng c a ra so snh h v lc: Ngi i trong sa mc thy mt dng nc mt, l h, v khi c ung nc mt, l lc. y pti c dch l mng vui v sukha c dch l an lc.
[14]. Tnh tn hoi (virga): s phai lt v tan r dn dn ca cc

php cng nh s phai lt v tan r dn dn ca ham mun. Rga nguyn c ngha l mu hay nhum mu, by gi c dng vi ngha ham mun. Virga l s tn phai ca mu sc v ca lng tham mun.
[15]. Gii thot: y c ngha l s bin dit ca lu hoc v phin

no.
[16]. Bung b: y l bung b nhng i tng m mnh thy l

o vng, khng c thc th.

[17]. H lc xut th (nirmisa): mt th h lc khng nm trong

phm vi dc vng thn xc.

[18]. Phn bit v so o: phn bit ch th v i tng, ci a vi

ci ght, ci c vi ci mt. Danh t upekkha (hnh x) c khi

12 | I I . C h t h c h

c dch l indifference (s lnh nht, khng tha thit), c khi c dch l equanimity (coi mi ci nh nhau). Tuy danh t sau (equanimity) kh hn danh t trc (indifference), nim bung b vn cn l nim cn bn trong t upekkha. Bung b y l bung b mi s phn bit v ch th / i tng, yu / ght, c / mt, bung b thnh kin, kin thc, s c v.v Pht gio i tha khai thc c ti ni ti chn nim ny.

13 | I I . C h t h c h

III. i
Then cht ca kinh Qun Nim Hi Th l mi su phng php th ra v th vo, phi hp bn lnh vc qun nim. Hi th cng c s dng nh phng thc duy tr s ch tm hnh gi nhn (nhn k, nhn lu, nhn su), thy c bn cht ca vn php v t ti gii thot. Vn php c chia lm bn lnh vc gi l bn lnh vc qun nim (t nim x): thn th, cm gic, tm v i tng nhn bit ca tm . i tng nhn bit ca tm tc cng l vn php vy. Tuy chia lm bn nhng k thc ch c mt, bi v tt c bn lnh vc qun nim u l i tng nhn thc ca tm. Khi tm nhn thc tm th tm cng l i tng ca tm. Mi su phng php th ra v th vo c chia lm bn nhm, mi nhm bn hi th: nhm u ly thn th lm i tng qun nim, nhm th hai ly cm gic lm i tng, nhm th ba ly tm lm i tng, nhm th t ly i tng tm lm i tng. Sau , khi trnh by mi su php qun nim hi th, Bt ni n bn lnh vc qun nim (t nim x) v by yu t gic ng, nhc nh thm rng php qun nim hi th nu c thc hnh lin tc s n s thnh tu bn lnh vc qun nim v nu bn lnh vc qun nim nu c thc hnh lin tc s a n s thnh tu by yu t gic ng. Bn lnh vc qun nim c Bt ni ti cn k hn trong kinh Nim X; by yu t gic ng cng c nhc ti trong kinh Nim X v trong cc kinh khc. V vy cho nn ta c th ni then cht kinh ny l php qun nim hi th phi hp vi bn lnh vc qun nim.

14 | I I I . i

IV. Phn tch ni dung

Kinh ny c th c chia lm su phn:

A. Phn th nht
Phn th nht ni v trng hp trong kinh c ni ra. Phn ny cho ta thy c hnh nh v phong thi cng ng tu hc hi Bt cn ti th ni vn K Th nc X V. Vn K Th phi l mt khu vn rt rng v c nhiu vy ci, ta lc khng phi min qu m ngay ti thnh X V. S lng t xut gia ca Bt c tr vi ngi lc c th trn di bn trm v, mt v trng thng c th c giao cho cng vic dy d mi v, hai mi v, ba mi v hoc bn mi v xut gia tn hc Mi bui sng, sau gi thin ta, cc v kht s m bt vo thnh kht thc. H v ti trung tm tu hc trc gi mt tri ng bng th trai. C khi c i chng c vua hay mt nh giu sang thnh n th trai. Ch nhng nh tht giu mi c th c ch ngi v thc n cng dng cho mt i chng ng o nh th. Nhng nh ngho kh th phi i cc v kht s m bt i ngang mi c dp cng dng. Cng c nhng v n vit ch thc n ti cng dng i chng ngay ti trung tm tu hc. Bt v i chng ch n mt ba trong mt ngy. Bui chiu v bui ti hon ton dnh cho s hc hi v thc tp. Ti trung tm tu hc khng c bp nc nu nng. i chng khng c trch nhim ng ph nh cc v xut gia ngy nay, ngha l khng phi i cng, lm m ma, cu siu v cu an cho ngi c s. Tuy vy h c ch nguyn cho ngi n vit trc v sau ba n ca h. Sc ch nguyn ca h rt c hiu qu bi v h sng i sng thanh qu v tu hc rt nghim chnh. Vo nhng bui mt tri Bt ch dy cho hc tr ca ngi ngay ngoi tri, di nhng bng cy. C khi ngi dy hc vo nhng m c trng, nh trong trng hp kinh ny. Bt ch dy php qun nim hi th nhiu ln trc (bi v c nhiu v t thc

15 | I V . P h n t c h n i d u n g

tp), nhng y l ln u ngi ch dy tht cn k, c th l v hm y cc v xut gia t min qu quy t v kh ng v trong s c nhiu v kht s tn hc. Nhng v ny s d c c dp quy t v y l v h kt thc kha an c sm hn cc v c tr trung tm K Th mt thng. Ma an c nm y ti trung tm K Th ca Bt v ch v t ko di ti bn thng. Ta bit rng Bt mun c dp cho ch tng trong x quy t v. S lng ch v xut gia c mt m y c th ln ti ngn v. c Th Tn a mt lng l quan st s ngi ng o v m li khen ngi. Ri nhn , ngi ni kinh Qun Nim Hi Th.

B. Phn th hai
Phn th hai l tri tim ca kinh. Phn ny ni v mi su hi th phi hp vi bn lnh vc qun nim. 1. Bn hi th u Trong hi th 1 v 2, i tng qun nim thun ty l hi th. Tm ngi th l ch th qun nim v hi th l i tng qun nim. Hi th c th ngn hay di, th kch hay nh nhng. Hi th nh hng ti tm, tm nh hng ti hi th. Tm v hi th tr nn hp nht. Tm v hi th l mt. Hi th l mt phn ca thn, cho nn qun nim v hi th cng l qun nim v thn. Trong hi th 3, hi th c phi hp vi ton thn, hi th khng cn l mt phn ca thn na m l mt vi ton thn. thc v hi th ng thi cng l thc v ton thn. Tm, hi th v ton thn tr nn hp nht. Trong hi th 4, s vn hnh hot ng ca thn bt u tr nn lng du v an tnh li. S an tnh ca hi th a ti s an tnh ca c th v ca tm: tm, hi th v c th ng nht trong s an tnh.

16 | I V . P h n t c h n i d u n g

Ngay trong bn hi th u, hnh gi thc hin php thn tm nht nh, ngha l thn vi tm khng phi l hai thc th ring bit. Hi th l mi gii mu nhim to thnh trng thi nht nh . 2. Bn hi th k Hi th 5 chuyn v Th. Th tc l cm gic, c ba loi: kh th (cm gic kh chu), lc th (cm gic d chu) v x th (cm gic khng d chu cng khng kh chu). Do iu chnh hi th, qun nim hi th, v lm cho s vn hnh v hot ng trong c th (nguyn vn l kyasamkhra, thn hnh) c m du v vi t m cm th vui thch pht sinh. y l lc th, v l tin trnh t nhin do hi th 4 em n. Trong hi th 6, cm gic vui thch bin thnh cm gic an lc v hnh gi thc v s an lc (lc: sung sng) y. Cc hi th 7 v 8 vn ch vo cm th, bt c cm th no c mt, nhng cm th ca thn hnh (kaya-samkhra) v ca tm hnh (cittasamkhra). Tm hnh tc l hot ng ca tm gm c cm th v tri gic. Cm th c th t thn th pht sinh m cng c th t tri gic pht sinh. thc v c thn hnh v c tm hnh tc l bao trm c ton b nn tng ca cm gic. Hi th 8 lm cho thn hnh v tm hnh lng ng v an tnh li. Ti y, hnh gi thng nht c thn, tm, cm gic v hi th mt cch hon ton. 3. Bn hi th p cht Bn hi th 9, 10, 11 v 12 chuyn v i tng tm. Tm (citta) l tt c nhng hot ng ca tm (tm hnh) gm c cm gic (th), tri gic (tng) v mi trng thi tm l (hnh). Tm l hc Pht gio ni n 51 loi tm hnh. Nhng tm cng l nhn thc phn bit v suy t. Hi th 9 bao trm tt c hot ng ca tm, thc c nhng pht hin ca tm trong giy pht hin ti. Nhng hot ng ca tm tuy thin hnh vn trng, nhng hnh gi ch qun chiu nhng g
17 | I V . P h n t c h n i d u n g

ang pht hin v hot ng trong giy pht hin ti thi. Hi th 10 c tc dng lm cho tm hoan lc, bi v trong trng thi an vui tm d i vo nh hn l trong trng thi su no lo lng. Hnh gi thc c l mnh ang c c hi thin tp, rng khng c gi pht no quan trng bng gi pht hin ti, bit an tr trong gi pht hin ti v vy cm th hoan lc pht sinh. Hi th 11 a hnh gi vo s tp trung tm , ly tm nhn tm, lc by gi tm l hi th, tm l s hp nht ca ch th v i tng qun chiu, tm l s an lc. Tm l lnh vc ca qun chiu v ca nh lc. Hi th 12 nhm ci m cho tm nu tm cn b rng buc. Rng buc hoc bi qu kh hoc bi v lai, hoc bi nhng tnh tit u un khc. Nh qun chiu hnh gi bit u l nhng si dy rng buc lm cho tm khng c an lc v gii thot. Hnh gi qun chiu v bn cht ca nhng rng buc y, ci tri cho tm. Hi th lin tc thi nh sng qun chiu vo tm gii thot cho tm. 4. Bn hi th cui Tm khng phi bit lp vi cnh. Tm l nhn thc, l cm th, l yu ght, v.v Nhn thc bao gi cng l nhn thc mt ci g, cm th bao gi cng l cm th mt ci g, yu ght bao gi cng l yu ght mt ci g. Ci g y tc l i tng ca tm; tm khng th pht hin nu khng c i tng, tm khng th hin hu nu i tng ca tm khng hin hu. V th, tm ng thi l ch th nhn thc v i tng nhn thc. Tt c cc hin tng sinh l (nh hi th, thn kinh, gic quan), tm l (nh cm gic, tri gic, nhn thc) v vt l (nh t, nc, c, cy, ni, sng) u l i tng ca tm v do cng l tm. Tt c u c gi l php. Hi th 13 qun chiu v tnh chuyn bin v thng ca vn php, tm l, sinh l v vt l. Chnh hi th cng l v thng. Php qun ny rt quan trng bi v n khai m cho ta thy tnh cch tng quan tng duyn ca vn vt cng nh tnh cch v ng (khng c t ng

18 | I V . P h n t c h n i d u n g

ring bit) ca cc php. Hi th 14 cho ta thy pho no ri cng tan r, tn hoi, ta khng cn nh nm bt ring mt php no, trong k c nhng hin tng sinh l v tm l trong ta. Hi th 15 cho ta thy khng kt vo bt c mt php no, khng b mt php no nm bt v sai s tc l t ti mt nim vui ln, nim vui ca gii thot, ca t do. Hi th 16 chiu rng trn thi bung b ca ta, bung b tt c mi gnh nng ca v minh, ca nm bt. Bung b c tc l t ti gii thot. Mi su hi th trn phi c hc hi v thc tp mt cch thng minh. Tuy c trnh by c th lp, nhng hi th ny khng nht thit l phi c thc tp theo th t trn di. C th nhiu ngy thng thc tp ta ch chuyn v mt loi hi th thi, v d hi th 14. Tuy nhin nhng hi th u c hiu lc ln cho vic tp trung tm ; mi ln thin tp ta nn i qua nhng hi th y. Mi su hi th tuy c trnh by mt cch n gin, nhng hiu lc ca chng tht v lng v bin. Ty theo trnh tu hc ca ta m ta i cn hay i su vo nhng hi th y. Bt khng mun a ra nhiu l thuyt s lon tm ngi mi hc, cho nn s dng nhng t ng tht n gin nh v thng, tn hoi, gii thot, bung b, v.v K thc nim v v thng bao hm trong n nim v ng, khng, duyn sinh, v tng v v tc, rt quan trng cho tin trnh qun chiu i ti gii thot.

C. Phn th ba
Phn th ba ni v bn lnh vc qun nim. Thc ra trong phn th hai Bn lnh vc qun nim (T Nim X) c cp ti ri, tuy danh t t nim x cha c nu ln. Bn lnh vc qun nim trong kinh ny ch c cp v ging gii mt cch s lc thi. Hnh gi phi tm c kinh Nim X bit cn k hn v nhng chi tit.

19 | I V . P h n t c h n i d u n g

Bn lnh vc qun nim l thn th, cm gic, tm v php (i tng ca tm).Cng trnh qun nim y c t di s gim st ca hi th c thc. y ta nn cp ti cc t ng qun thn trong thn, qun cm th trong cm th, qun tm trong tm , qun i tng tm trong i tng tm . B quyt ca thin qun l ch th qun chiu vi i tng qun chiu tr thnh bt nh (khng phi l hai ci ring bit). Nh khoa hc thng cho mnh l hon ton khc bit vi i tng mnh quan st v o lng. Ngi thin gi tri li phi xa b ranh gii gia ch th v i tng. Khi ta quan st vt g, ta l vt y. Qun thn trong thn c ngha l trong khi qun hnh gi khng ng bn ngoi nh mt thc ti bit lp m phi ng nht mnh vi i tng quan st. Ch c ng li y mi a hnh gi n ch thm nhp v chng nghim thc ti mt cch trc tip. Trong thin qun, khng nhng thn tm l nht nh m ch th v i tng cng nht nh. Trong thin qun nhng li dao chia ct v nhng ranh gii phn bit khng cn c mt. Thin gi tr nn ngi tham d (le participant) m khng cn l ngi qun st (lobservateur). Thin qun trc ht l thc mt cch minh mn nhng g ang xy ra trong bn lnh vc thn, th, tm v php. Tinh tin, tnh thc, bit r tnh trng, vt thot khi mi tham m cng nh mi chn ght i vi cuc i. Cuc i tc l vn php. Tham m cng nh chn ght l nhng lp mn tm l ngn cn khng cho ta thy c chn tng ca vn php. C hai thi : mt l m cng, hai l rung b, u khng c tnh cch tnh thc v minh mn, v vy hnh gi phi vt thot chng mi c th thnh cng trong cng phu qun chiu.

D. Phn th t
Phn th t ni v s pht sinh v trng thnh ca by yu t gic ng tht gic chi di n lc qun chiu v gim st ca hi th c thc.

20 | I V . P h n t c h n i d u n g

Nim l yu t cn bn. Nim l thc, l s tnh to. C duy tr v pht trin nim th cng phu qun chiu thy r c vn php mi a hnh gi ti thnh cng. Cng phu qun chiu thy r vn php tc l trch php vy. Tinh tn l s bn b, tinh cn. H lc v khinh an l nhng nim vui nui dng tinh tn. nh l kt qu tt yu ca nim. nh lm pht sinh tr tu, s hiu bit v khi hiu bit hnh gi c th bung b, vt thot mi so o, phn bit v yu ght thng tnh. Bung b tc l hnh x vy. Ngi t c hnh x s c mt n ci va chng t c t bi va chng t c s hiu bit.

E. Phn th nm
Phn th nm rt ngn, nhc rng by yu t gic ng nu c pht sinh v thc tp tinh cn, s a n tr tu v gii thot.

F. Phn th su
Phn th su l cu kt thc ca kinh, c p dng cho tt c cc kinh.

21 | I V . P h n t c h n i d u n g

V. Quan nim v hnh tr

Kinh Qun Nim Hi Th v kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Nim X) khng cp n php m hi th, cha cp ti trnh t s tc, ty tc, ch, qun, hon v tnh (lc diu php mn), khng ni ti tng (kanisa), khng ni ti t thin v t v sc nh. Nhng php mn y c th c thit lp bi nhng th h hnh gi k tip nhm phc v nhng cn tr khc nhau ca ngi thc tp. Nhng php mn y ta khng nn xt on v bnh phm trc khi ta thc tp. Php m hi th (s tc) c chp nhn mt cch rng ri v i vo kinh lun, kinh Tng Nht A Hm trong Hn Tng (kinh th 125 i Tng Tn Tu, Phm An Ban, quyn 7 v 8) cha ni n php m hi th, nhng ni v vic phi hp hi th vi t thin. Kinh Tu Hnh o a (kinh th 606 ca i Tng Tn Tu, quyn 5) trong phm th 23 (c gi l S Tc Phm) ng nht php qun nim hi th vi php m hi th. Kinh ny cng ni ti t thin. S tc l 1 phng php m ngi mi hc nn s dng. Th vo, m 1. Th ra, m 1. Th vo, m 2. Th ra, m 2. Nh th cho n 10, ri bt u tr li. Na chng nu qun con s th hnh gi m tr li 1. Php m gip hnh gi ct b lon tng v tp trung vo hi th v con s. Khi t c s ch tm ri, vic m tr thnh nhm v hnh gi b m theo di hi th. Theo di hi th tc l Ty Tc. Cc b lun danh ting nh Patisambhid Magga (V Ngi o Lun) Vimutti Magga (Gii Thot o Lun) v Visuddhi Magga (Thanh Tnh o Lun) u dy rng trong khi th nn ch tm u mi tc l ni khng kh i vo v i ra khi thn th. Hnh nh li ca c a ra lm v d. Khi ta ca 1 cy g, ta hay nhn vo ch rng ca bt u i vo cy g. Ta khng theo di rng ca i vo trong cy g, ta ch nhn thc ch nhng rng ca bt u i vo cy g m thi. Ta khng theo khng kh i vo c th. Ta ch ch tm u mi ni khng kh ra vo. Nhiu v lun gia cho rng nu theo di hi th i vo c th th i
22 | V . Q u a n n i m v h n h t r

tng ch tm s khng thun nht v do kh t c nh. Cng v vy h hiu rng ch ton thn ca hi th (the entire breath body) ch khng phi l ton b thn th ca hnh gi. Theo st vn mch ca kinh, ta thy li gii thch ny khng c n. Hi th th 3 l hi th trong i tng ca s ch (nh) khng phi ch l hi th m cn l c thn th ca hnh gi, cng nh hi th th by bao gm c nhng cm gic v hi th th chn bao gm tt c tm . Trong hi th th t (ta ang th vo (th ra) v lm cho ton thn an tnh) ch ton thn khng cn c th c hiu l ton thn ca hi th c na. Tt c bn hi th u, u ly hnh hi lm i tng, v thn th l lnh vc qun nim th nht trong t nim x. Tuy trong hai hi th u i tng ch l thun hi th, nhng hi th cng l mt phn ca hnh hi. Sang ti hai hi th k tip, trn vn hnh hi c ly lm i tng. S d cc tc phm Patisambhid (V Ngi o Lun, ca Mahnma), Vimuttimagga Gii Thot o Lun, ca Upatissa) v Visudhimagga (Thanh Tnh o Lun, ca Buddhghosa) u khuyn hnh gi tm cht mi m ng theo hi th i vo c th l v cc tc gi cho rng i theo hi th vo thn th th tm l s b phn tn v khng i vo t thin c. Gii Thot o Lun ra i vo khong cui th k th t dng lch, V Ngi o Lun vo u th k th nm v Gii Thot o Lun sau khng lu. Cc tc phm ny u nhn mnh n s cn thit ca ch (Samtha) nh iu kin cn bn ca qun (vipassan). Ch y l t thin v t v sc nh. tm u cht mi v thc v s sinh khi v xc chm ca khng kh ni ca ng ca thn th ny th cng nh ngi th ca ch nhn vo s xc chm ca nhng chic rng ca vi cy g ch khng theo di nhng chic rng ca m i vo i ra cy g. Dn dn hi th t th kch tr nn t nh v cui cng khng cn c phn bit na. Lc y mt du hiu tng (kasina) s hin ln, c th nh l mt nhm bng gn trng, cho hnh gi mt cm gic mt m v d chu nh gi mt. Nu hnh gi ch tm vo tng ny th s i vo nh, vo s thin. S thin l bc u. Sau c nh thin, tam thin v t thin. Trong cc trng thi thin nh, nm gic quan
23 | V . Q u a n n i m v h n h t r

khng cn hot ng na, nhng tm hnh gi vn hon ton sng sut v tnh to. Sau t thin cn c t v sc nh: ci khng gian v bin, ci tm thc v bin, ci vt th ton khng v ci khng phi tri gic cng khng phi khng tri gic. Thch Ca Mu Ni hi cha thnh o c n th gio vi cc o s Du gi B La Mn v cng thc tp t thin v t v sc nh vi h. Sau ngi ni rng cc trng thi thin nh nh v s hu x (ci vt th ton khng) v phi tng phi phi tng x(ci khng phi tri gic cng khng phi khng tri gic) ca o s Uddaka khng a con ngi ti ni gii thot c. Chnh trong cc kinh cn bn v thin tp nh kinh Qun Nim Hi Th v kinh Bn Lnh Vc Qun Nim, ngi cng khng ni n t thin v t v sc nh. Vy ta phi t vn v nh hng ca cc h thng Du Gi u B Ni Sa m (Upanishadic-Yogic) trn lnh vc thin tp ca o Bt. iu m ta nn nhn mnh y l php t thin v t v sc nh khng phi l nhng iu kin cn thit t ti v gic ng, trong khi cc php qun nim m Bt dy trong kinh Bn Lnh Vc Qun Nim c xem nh l con ng duy nht i ti gii thot. C nhng hnh gi lu ngy thc tp khng i vo t thin bn ngh rng mnh khng c kh nng tu tp gic ng. C nhng hnh gi ch v ao c i vo t thin m lc vo thin bnh, tr thnh bt an. Thc tp ng theo li Bt dy trong kinh Qun Nim Hi Th v Bn i Tng Qun Nim th s khng b lc vo nhng trng hp ng tic y. Ti nc ta, vo u th k th ba, thin s Tng Hi trong lc ta cho kinh An Ban Th cng ni n t thin ri, nhng t thin ca Tng Hi c phi hp vi cc php qun: qun thn, qun tri t, qun thnh suy, tn vong v.v i ti gii thot. Thin S Tng Hi cng ni ti su php mn mu nhim lin h ti php qun nim hi th (lc diu php mn): m hi th (s tc) theo hi th (ty tc), nh ch tm (ch), qun chiu vn php (qun), tr li ngun tm (hon) v vt thot nim ch th v i tng (tnh), Tng Hi cng ni ti phng php tp trung tm vo cht mi. Kinh Tu Hnh o a (Kinh th 606 ca i Tng Tn Tu) trong
24 | V . Q u a n n i m v h n h t r

phm S Tc (phm s 23) cng ni n t thin, n php s tc, n lc diu php mn v n phng php tp trung vo cht mi, nhng cha ni n php S Tc v n lc diu php mn. Ta nn bit l cc kinh in c truyn khu hng my trm nm trc khi c chp xung. Nhng nh hng bn ngoi c th len vo trong bt c thi gian no. Kinh Qun Nim Hi Th (An Ban Th Kinh) v Kinh Bn i Tng Qun Nim (Nim X Kinh) c xem nh l nhng bo bi ca s tu tp hng ngy c cc v xut gia truyn li t th h ny sang th h khc mt cch cn trng, v vy nhng sai lm tht thot v nhng nh hng bn ngoi c th c rt t. Trong lch s o Bt, c nhng kinh in c kt tp v sau, trong Nam Tng cng nh Bc Tng, nht l Bc Tng. Cch thc truyn tha hiu bit v hnh tr c th lm bin dng v kh cng kinh in. Cc kinh in i tha gip ta nhn tr li v khm ph chiu su ca nhng kinh in nguyn thy. Nhng t tng ln ca cc kinh in i Tha u c hm cha trong cc kinh in nguyn thy. Khi ta tr v vi cc kinh in nguyn thy, ta s c mt ci nhn c gc r v vng chi hn v kinh in i tha. Nu ch ngi trn hai cnh ca con chim i Tha, c th l ta s bay qu xa, v nh mt s lin lc vi ngun gc ca con chim y. Tuy cc kinh Qun Nim Hi Th (An Ban Th ) v Bn Lnh Vc Qun Nim (Nim X Kinh) tuy khng ni n t thin v t v sc nh, nhng khng phi v th m khng nhn mnh ti s cn thit ca nh lc, ngha l n cng dng v sc mnh ca s tp trung tm . Thin qun c hai mt: ngng li (ch), nhn thy (qun). Ngng li l nh, v nhn thy l tu. Qun nim hi th hay qun nim v nhng i tng khc nh thn th, cm gic, tm thc, i tng tm thc v.vu l nhm mc ch tp trung tm trn mt i tng ri c th nhn thy c i tng y trong chiu su ca n. Tp trung tm tc l ngng (ch) s rong rui ca tm t i tng ny sang i tng khc ch dng li trn mt i tng. Dng li trn mt i tng nhn (qun) i tng y, v nhn su vo i tng y. Ch v Qun do i i vi nhau. Nh c dng li (ch) ta mi c th nhn (qun). Cng nhn su (qun) th
25 | V . Q u a n n i m v h n h t r

s tp trung (ch) cng ln. Ngng t tm (ch) th t nhin thy (qun). Thy (qun) th tm cng thm ngng t (ch). Ta c th ni khng c ch th khng c qun v khng c qun th ch khng vng vng. iu ta cn nh ti y l tuy cc kinh Qun Nim Hi Th v Bn i Tng Qun Nim khng ni n t thin v t v sc nh, nhng bn cht ca kinh vn l s tp trung tm (ch) m qun chiu (qun). Vy ta khng cn i tm u xa na, v hy ch nm ly phng php n gin do Bt ch dy trong cc kinh ny.

26 | V . Q u a n n i m v h n h t r

VI. Phng php hnh tr

Hnh tr ch qun l t ti gii thot, tc l t ti s ci m nhng tri buc. Ci g tri buc ta? Trc ht l s qun lng m danh t Pht hc l tht nim. Ta sng nh trong mt gic m, ta b li ko v qu kh, v tng lai, ta b rng buc bi nhng au bun, hn gin, thc mc, s hi. Trong hin ti, gii thot tc l vt ra khi nhng trng thi y sng tnh to, vui ti, an nhin v tnh lc. Sng nh vy mi l ng sng. Sng nh vy, ta s ngun vui cho nhng ngi thn thuc v cho nhng k sng bn ta cng nh chung quanh ta. o Bt thng ni n s gii thot ti hu l gii thot khi sinh t. Ci cht l mt nim e da ln. Bao nhiu thc mc v s hi c pht sinh t nim cht. Thin qun cng l ci cho ta si dy thc mc v s hi . Sau y l nhng phng php hnh tr kinh Qun Nim Hi Th c trnh by mt cch n gin theo tinh thn ca kinh. Hnh gi nn chn nhng php mn hnh tr no thch hp vi mnh trong giai on hin ti thc tp trc. Tuy mi su php qun nim hi th c lin h mt thit vi nhau, hnh gi khng nht thit phi hnh tr theo th t cc php qun nim ny. Th t ny khng c ngha l i tun t t d n kh. Php no cng mu nhim nh nhau, nu d th cng d nh nhau, kh th cng kh nh nhau. Tuy nhin ta c th ni nhng php u ch trng nhiu ti ch, v nhng php sau ch trng nhiu ti qun, tuy rng ch v qun khng khi no tch bit nhau. C ch tc l c t nhiu qun, v c qun tc nhin l c ch. Sau y l nhng ch qun nim c phn ra by loi nh sau: 1. Theo di hi th trong i sng hng ngy: ct ngang tht nim v suy tng (hi th th nht v th hai). 2. thc v thn th (hi th th ba) 3. Thc hin thn tm nht nh (hi th th t)

27 | V I . P h n g p h p h n h t r

4. Nui dng bng thin duyt (hi th th nm v th su) 5. Qun chiu cm th (hi th th by v th tm) 6. iu phc v gii thot tm (hi th th chn, mi, mi mt v mi hai) 7. Qun chiu thc tng vn hu (hi th th mi ba, mi bn, mi lm v mi su) Ngi ti gia cng nh ngi xut gia, phi bit thc tp hng ngy ch 1 (theo di hi th trong i sng hng ngy) v ch 4 ( nui dng bng thin duyt). Mi lc thc tp ta thin, nn lun lun bt u bng hai ch y, ri sau mi i ti nhng ch qun chiu khc. Mi khi thy tm trng bt an, chn nn, bun bc v.vth nn thc tp ch 5 ( qun chiu cm th). Ch 7 l ca ng thot ly sinh t, bc i trng phu phi i qua ca ng ny. y l tng phm ln nht ca Bt. Su ch trc u c ch v qun, ch th 7 nng nht v qun, hnh gi khi c kh nng tp trung tm kh vng (nh lc) ri th nn i vo ch ny.

1. Theo di hi th trong i sng hng ngy: ct ngang tht nim suy tng (hi th th nht v th hai)
Phn ln c gi khng phi l nhng hnh gi sng trong rng, di gc cy hoc trong tu vin Trong i sng hng ngy, chng ta li xe, lm vic trong s, ch but, ni in thoi, i b t cao c ny sang cao c khc, chi nh, nu bp, dn dp, phi o qun v.vta phi bit thc tp qun nim hi th ngay trong khi chng ta lm cc cng vic y. Thng thng trong khi lm cc cng vic ny ta c tr c suy ngh vn v t chuyn ny sang chuyn khc. Nhng mng, vui , bun, gin, bc tc, v.v. c thay nhau n ri i, thun theo nhng dng suy ngh mng lung . Nh vy, ta sng m khng nm c ch quyn ca tm , ta sng trong qun lng. Vy ta phi nm ly hi th ta, thc v hi th ta v theo di hi th ca ta. Th vo v th ra, ta bit l ta th vo hay th ra, v ta mm ming ci chng
28 | V I . P h n g p h p h n h t r

t ta l ta, ta c ch quyn trn ta. Bng hi th c thc, ta thit lp s tnh thc (chnh nim) trong gi pht hin ti. Th v ch n hi th thi, l ta thit lp c ch, tc l s nh tm. Hi th c thc gip cho tm ta khi phiu lu vo th gii tp nim, ngha l th gii ca s suy ngh min man, v vn. Phn ln cc cng vic ta lm u c th i i vi php theo di hi th ny. Khi no cng vic i hi mt s ch tm c bit trnh s lm ln hoc tai nn, ta cn phi hp hi th thc vi cng vic. V d khi ti ang nng mt ni nc si i t phng ny sang phng khc, hoc l khi ti ang bt in. Ti thc c tng c ch ca bn tay ti. Ti nui dng thc y bng hi th. Ti ang th ra v thc rng tay ti ang nng ni nc si. Ti ang th vo v thc rng tay phi ti ang cm si dy in. Khi ti ang li xe v sp sa qua mt mt chic xe khc, ti ang th vo v bit rng ti ang qua mt mt chic xe khc. Ti ang th vo v bit rng tnh trng kh an ton. v.vTuy nhin, khng phi ta ch cn phi hp hi th c thc vi cng vic trong trng hp cng vic i hi nhiu s ch . Ta cng c th phi hp hi th c thc vi bt c ng tc no ca thn th. Ti ang th vo v ang ngi xung, ti ang th ra v ang lau bi trn bn. Ti ang th vo v mm ci mt mnh. Ti ang th ra v chun b bt mt m nc ln bp. nh ch c lon tng (suy ngh min man) v nh ch c tht nim (sng bung xui theo qun lng) l mt bc rt ln trong thin tp, m bc ny ta c th thc hin c bng phng php theo di hi th v phi hp hi th c thc vi cng vic ta lm hng ngy. C nhng ngi mt ht an lc v c th pht in ch v khng nh ch c lon tng. H phi ung thuc an thn ng, mong rng khi ng th tm tr c ngh ngi. Nhng khi ng, h vn i qua nhiu lp mng m v nhng kh th nh lo u s hi v bc tc vn tip tc n cng ph. Suy ngh nhiu qu, bn c th b au u, bn c th s b tn tht thn kh, v vy thc tp php theo di hi th v

29 | V I . P h n g p h p h n h t r

phi hp hi th thc vi cng vic hng ngy bn s c th ct ngang dng lon tng, ng thi thp sng c s tnh thc. Th ra v th vo c thc, l mt php tu rt mu nhim m cng l mt php tu tht n gin, ai cng c th thc tp c. y l php p dng hai hi th u trong s mi su hi th c nhc n trong kinh. Hnh gi nn tm c kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Nim X Kinh- Satipatthna Sutta) b tc cho kin thc thu nhn t kinh Qun Nim Hi Th. Nhng v sng trong cha, trong thin vin hay trong nhng trung tm thc tp thin hc cng phi thc hnh theo nhng iu ch dn trn. Tuy trong thin vin c thi kha bui sng, bui tra v bui chiu, nhng ngi sng trong thin vin vn sinh hot nh bt c ai khc: i, ng, nm, ngi, lm vic Phi hp thc v hi th v thc v nhng ng tc ca thn th, l php mn c bn chm dt lon tng, sng trong tnh thc v vun trng nh lc. Trong nhng pht u ca gi thin ta, hnh gi cng p dng phng php ny iu ha hi th v nu thy cn thit th cng c th thc tp vic theo di hi th c thc ny trong sut bui thin ta.

2. thc v thn th (hi th th ba)

Trong thin tp, thn th v tm tr thnh mt hp th. Trong t th ngi, nm, ng hay i, ta c th thc tp thc v thn th ta, ban u t nhng b phn khc nhau, v sau ht n ton th hnh hi ca ta. Ta c th bt u bng tc trn u v i ti ngn chn. V d bn ang trong t th ngi thin. Sau khi iu chnh hi th, bn bt u th ra v qun tng: Ti ang th ra v c thc v tc trn u ti. Ti ang th vo v c thc v no b ca ti. C nh th bn i dn ti cc ngn chn. Trong qu trnh thc tp, c th c nhng cm gic v nhng nhn nh c ny sinh. V d khi i ngang tri tim, ti cht thy ny sinh ra mt cm gic lo lng v tnh trng tri tim ca mt ngi bn thn. Ti khng xua ui cm gic lo

30 | V I . P h n g p h p h n h t r

lng . Ti ghi nhn n: Ti ang th vo v thc rng ti ang c cm gic lo lng v tnh trng tri tim ca bn ti. Ri bn tip tc hnh trnh qun chiu thn th bn di hi th c thc. Ti thm mt v d: khi i ngang b tiu ha, ti cht thy hng triu sinh vt vi t ang cng chung sng vi ti ngay trong rut ti. Ti khng xua ui ci thy y. Ti ch ghi nhn n. Ti ang th vo v c thc v nhng vi sinh vt ang cng sng vi ti v trong ti. Nu bn thy ci thc v s cng sinh ca cc vi sinh vt y l mt ti thin qun giu c, bn c th ghi nhn nh th, t hn s tr v vi ti thin qun , v tip tc cuc hnh trnh qun chiu c th ca bn. Nn bit l chng ta rt t ti cc b phn ca c th ta v ta ch ch trng ti chng khi chng au nhc hay bt u c bnh tt. Bn c th b ra hng chc nm ln xung ra vo li danh, nhng cha bn cha tng nm ly ngn chn t ca bn trong thc. Ngn chn t ca bn quan trng lm y. N d thng vi bn t trc ti nay. Gi d mt ngy mai n c du hiu ung th trong n, th bn mi tnh sao? Bn c th ngh rng thc v thn th l mt vic lm khng quan trng lm, khng phi th u. Hin tng sinh l, tm l v vt l no cng l mt ca ng a ta vo chn l. Bn c th qun ngn chn t ca bn v thnh o. Bn cht ca php tu l ngng t tm nhn trong thc cc b phn ca c th. Thc tp nh vy, mt ngy kia (c th l ngy mai hay chnh chiu hm nay) bn c th s thy c iu k l v su sc c th thay i c ci nhn v cch sng ca bn. Tc trn u bn l mt vt rt thng chng c g l c bit? Khng phi th u! Tc trn u bn l mt s gi ca chn l . Bn hy tip nhn y nhim th t nhng si tc y, nhn cho k v khm ph cho c s ip m mi si tc mang trong n. Hai mt ca bn l nhng hin tng sinh l tm thng chng c g l c bit ? Bn lm ri y. Chng l nhng cnh ca m cho bn i vo ci chn th mu nhim. Bn ng nn xem thng vt g ht. Nhn cho su, nhn cho k, bn s thy. l thin tp

31 | V I . P h n g p h p h n h t r

3. Thc hin thn tm nht nh (hi th th t)

Trong mt bui thin tp khc, bn hy qun chiu ton th hnh hi bn m khng phn bit tng b phn nh trc. Ti ang th vo v c thc ton thn th ti (hi th th ba ca kinh). Trong trng hp ny bn hi th, thn th v tm qun chiu phi hp thnh mt. Hi th v thn th l mt. Hi th vi tm l mt. Tm vi thn l mt. Trong pht qun chiu, tm khng phi l mt thc th tn ti c lp ngoi hi th v ngoi c th. Bin gii gia ch th qun nim v i tng qun nim khng cn. y tc l qun thn trong thn. Tm khng ng ngoi qun chiu na. Tm l mt vi i tng qun chiu. y l nguyn l nng s khng tch c trin khai rt y trong truyn thng o Bt i tha. Thc tp nh th trong khong t mi ti hai mi pht bn s cm thy s vn hnh ca hi th v ca c th bn tr nn m tnh v vi t, do tm bn cng tr nn tnh lng hn nhiu. Khi bn mi bt u, c ba th (tm, hi th v than th u th ph nh bt xay cha nhuyn, nh ngi ci nga cha thun, nh ting i hng chung mi thnh. Dn dn c ba th tr nn thun thc, m tnh v vi t. Bt dn dn thnh nhuyn, nga dn dn phi m, chung bt u ngn nga du dt. Hi th th t a bn v pha y. Ti ang th vo v lm cho ton thn ti an tnh ti ang th ra v lm cho ton thn ti an tnh. Ging nh khi tri nng bn ung vo mt ly nc chanh v cm thy mt rut mt gan, hi th ca bn i vo c th lm an tnh mi t bo trong . ng thi mi t bo ca hi th cng tr nn an tnh hn v mi t bo ca tm bn cng tr nn an tnh hn. Ba l mt, mt l ba; thin qun l nh th. Nga phi m th ngi ci nga cng m; ngi ci nga cng m th nga cng thy cng m. iu ny cng ng vi m thanh ca chung, mng nh ca ngi nghe v chnh ngi nghe na. Hi th ny em li thin duyt cho bn. Thin duyt l nim vui v s an lc do thin em ti. l thc n. Bn c nui dng bng thin duyt th bn s vui ti, m thm, rng lng, v nhng ngi sng chung vi bn cng s c tha hng ci hnh phc y mt phn no.

32 | V I . P h n g p h p h n h t r

Hi th th t (th vo v th ra lm cho ton thn an tnh) tuy nhm ti mc ch lm cho an tnh s vn hnh ca c th (nguyn vn: an tnh thn hnh) nhng k thc cng nhm ti mc ch lm cho hi th v tm an tnh. S an tnh ca mt trong ba yu t (tm , hi th v c th) ko theo s an tnh ca hai yu t khc. Trong thin tp, s phn bit gia tm v thn khng cn na, v v vy hnh gi an tr trong trng thi thn tm nht nh v khng cn thy ch th qun nim tn ti ngoi i tng ca qun nim.

4. Thin duyt l thc n (hi th th nm v th su)

Ngi tp thin phi bit t nui dng bng thin duyt, ngha l bng s an vui ca thin nh, trng thnh v c nng lc hnh o v gip i. i va kh au va mu nhim. Truyn thng o Bt Phng Nam nhn mnh ti tnh cht kh au, trong khi truyn thng o Bt Phng Bc khng qun nhc ti nhng mu nhim ca cuc i. Trc tm, hoa vng, my trng, trng trong v.v l nhng biu hin mu nhim ca php thn. Thn th con ngi tuy rng v thng, v ng v bt tnh nhng cng l v cng mu nhim. Khi ngi di gc cy, ni vng v, xa lnh cnh no nhit ca th thnh, ngi hnh gi cm thy thoi mi v an lc. Cm gic thoi mi v an lc ny ta cng t c khi ta xa la c nhng nhiu nhng v phin toi ca cuc sng quanh ta. Mi cui tun, xa lnh c th thnh no nhit v y phin no v thot c v min qu, bn cm thy vui mng v thoi mi. Qua c mt k thi, bn cm thy r b c ht lo u. Chm dt mt ngy bn rn, tt c my truyn hnh, t ln mt cy nhang cho thm nh, ngi li trong t th hoa sen v bt u thc tp n ci v hi th, bn cm thy mt nim vui. l cm gic an lc th nht ca thin tp. Hi th th nm (ta ang th vo v cm thy mng vui, ta ang th ra v cm thy mng vui) c nhim v gip cho bn c thc v cm gic an lc y. Dt b c nhng bn rn, nhng phin toi v nhng u t v ch, bn i vo chnh nim vi s vui mng. T s vui mng ny bn i ti s an lc mt cch d dng.

33 | V I . P h n g p h p h n h t r

Hi th th su thit lp thc v s an lc. Ta ang th vo v cm thy an lc. S an lc ny pht sinh t s thot ly bn rn, phin toi v u t. S an lc ny cng pht sinh t s thoi mi ca c th v ca tm . Khi au rng ta thy rng khng au rng l mt lc th, ngha l mt cm gic d chu. Vy m phn ln nhng ngi khng au rng chng khi no thc c cm gic d chu y. Khi hai mt b m, ngi ta mi thy rng c i mt sng c th thy c my trng v tri xanh l mt iu mu nhim. Tuy vy phn ln nhng ngi c mt sng chng khi no thc c s mu nhim . Thin tp l thc rng nu kh au c mt th mu nhim cng c mt. An lc l thc n u ca thin gi, v thin gi khng cn i tm kim s an lc y bn ngoi. Thin gi ch cn thc c s an lc l t khc c an lc. Lc th cng ging nh kh tri, ta c th th dng ty theo nhu cu ca ta. Ta thng phn bit ba loi cm gic(th): kh th (cm gic kh chu), lc th (cm gic d chu) v x th (cm gic trung tnh, khng kh chu cng khng d chu). Thin gi, bng cng phu thin tp ca mnh, bit bin nhng x th thnh lc th nui dng mnh. Nhng th lc th do x th bin thnh u c tnh cch lnh mnh v bn b hn nhng loi lc th khc. Khi c nui dng thng xuyn bng thin duyt, hnh gi tr nn thoi mi, d chu, rng lng v t bi; v vy php lc s thm sang nhng ngi bn cnh. C an lc, ta mi chia s c s an lc vi k khc v mi c ngh lc tip ni cng vic sinh, vn l mt th cng vic i hi nhiu gian kh v kin nhn.

5. Qun chiu cm th (hi th th by v tm)

Cc hi th th by v tm cng nhm ti s qun chiu v cm th. Cm th tc l cm gic. Khng phi ch l nhng cm gic an lc m c nhng cm gic khng an lc na. Nhng cm gic nh bc bi, gin hn, bt an, lo u, mt mi, chn nn v.v u l nhng cm gic khng an lc. Khi mt cm gic nh th c mt, thin gi nhn din n, thc c s c mt ca n, ni mt cch khc hn l thp

34 | V I . P h n g p h p h n h t r

ln mt mt tri chnh nim soi sng n. l cng trnh qun chiu. V d nh cm gic bc bi. Thin gi t bit: S bc bi c mt trong ta. Ta ang l s bc bi. V thin gi th vo v th ra trong thc y. Php Thin qun ca o Bt c thit lp trn c bn bt nh, v vy hnh gi khng xem s bc bi l mt k th t bn ngoi t nhp vo m tri li cn thc c rng trong gi pht hin ti mnh chnh l s bc bi na. Do nhn thc , thin gi khng cn c chng i x ui v nh ph s bc bi. Thc tp thin qun khng phi l thit lp mt ranh gii gia thin v c trong bn thn mnh v bin bn thn mnh thnh mt bi chin trng. o Bt k nht l vic y. Thin gi i x vi s bc bi mnh mt cch t bi v bt bo ng. Thin gi i ph vi s bc bi ca mnh bng mt tm lng ln mn nh l i ph vi chnh ngi em rut ca mnh. Thp sng thc chnh nim ln duy tr thc y cng vi hi th ra v hi th vo. Di nh sng ca s qun chiu, nim bc bi s dn bin cht. Bin cht ch khng phi tiu tn. Mi cm gic l mt vng nng lng. Cm gic an lc l th nng lng c th nui dng. Cm gic bt an l th nng lng c th tn hi. Di nh sng ca qun nim, nng lng bt an c th bin thnh nng lng nui dng. Cm gic (th) c ngun gc hoc t thn th (sc) hoc t tri gic (tng). Khi ta thiu ng ta c th c cm gic mt mi hoc cu knh, v nh vy cm gic c ngun gc t thn th. Khi ta c tri gic sai lc v ngi hoc v s vic th ta c th c cm gic tc gin, chn nn hoc bc bi: cm gic y c ngun gc tri gic. Theo o Bt, tri gic ca ta rt d b lm lc, v vy cho nn ta b kh s nhiu. Thin qun l nhn su vo s vt thy c chn tng ca s vt v vt thot nhng tri gic lm lc y. Nhn lm si dy l con rn, ta hong s la ln. Hong s l mt cm gic. Nhn lm si dy l con rn l mt tri gic sai lc. Sinh hot c iu , gi gn cho c th lnh mnh, ta c th gim thiu nhng cm gic kh au c ngun gc sinh l. Qun st vn vt

35 | V I . P h n g p h p h n h t r

cho su sc: m rng tm hiu bit v thng yu, ta c th gim thiu c phm v lng ca nhng cm gic kh au c ngun gc tri gic. Qun chiu mt cm gic tc l nhn bit c nhng nguyn do xa gn lm pht sinh cm gic y. i su vo s nhn bit y tc l khm ph c t tnh (bn cht) ca cm gic. Khi c mt cm gic nh bc tc, lo s v.v hnh gi thc c s c mt ca cm gic ny v nui dng thc y bng hi th. Duy tr hi th thc, hnh gi kin tr nhn su vo bn cht ca cm gic. H thy c th c gii thot. Hi th th by ni v hot ng tm : Ta th vo (th ra) v c thc v nhng hot ng tm trong ta. Hot ng tm y l s pht sinh, tn ti v bin cht ca cc cm gic vy. Hi th th tm nhm n s bin ci nng lng ca cm gic. Ta ang th vo (th ra) v lm cho nhng hot ng tm ca ta an tnh. Nh s qun chiu v bn cht ca cm gic m thin gi bin ci c nng lng khng an lc ca mt cm gic thnh nng lng an lc. Khi ta hiu c mt ngi th ta c th chp nhn v thng yu ngi . M chp nhn th ta khng cn trch mc v c cm gic bc bi vi ngi y nh trc. Nng lng ca cm gic bc bi trong trng hp ny, c th c bin thnh nng lng thng yu

6. iu phc tm v gii thot cho tm (hi th th chn, th mi, th mi mt v th mi hai)

Hi th th chn l hi th nhn din nhng hot ng tm ngoi cm gic. Ta ang th vo (th ra) v c thc v tm ta. Tm (citta) y l tng th mi hin tng tm l trong c tri gic, t tng, suy lun, phn bit, tng tng v c tim thc na. Bt c mt hin tng tm l no pht khi trong ta, ta phi nhn din n bng hi th c thc. Ta li cn qun chiu hin tng tm l y thy lin h gia n vi ton b tm ta.

36 | V I . P h n g p h p h n h t r

Vi bn hi th u ta c th ng nht ta vi hi th v ct t mi suy t phn bit v tng tng. Hi th th chn ny l nhn din cc hin tng tm nh suy t v tng tng khi chng ta pht khi. Ta ng nn qun rng danh t tm (citta) l ch cho mi hin tng tm l nh cm gic, tri gic, suy lun v.v vi tt c i tng ca chng ch khng phi l ch mt ch th tm l c tnh cch bt bin v ng nht c th tn ti ngoi i tng nhn thc. Tm l mt dng hin tng tm l lun lun chuyn bin sinh dit, trong y s pht sinh tn ti v hoi dit ca mt hin tng c lin quan n s pht sinh, tn ti v hoi dit ca mi hin tng khc. Bit nhn din nhng hin tng tm l ang pht khi l mt cng trnh thc tp quan trng. Nhng hot ng ca tm ta thng thng l lng xng v no ng khng khc g mt dng thc ang chy qua cc khe : tm thng c v nh mt con vn khng ngng chuyn cnh ny sang cnh khc hay mt con nga ang phi. Thy c s vn hnh ca tm nh cng trnh nhn din ri, ta c th nhip thu tm v lm cho tm ta lng li v cm thy an lc trong trng thi tm lng ng ny. Ta ang th vo (th ra) v lm cho tm ta an lc. Bn hy so snh hi th ny vi hi th th t v th tm. Hi th th t nhm n s an tnh ca thn th. Hi th th tm nhm n s an tnh ca cm gic. Hi th th mi ny nhm n s an tnh ca tm . Ba hi th ny c cng dng a ta vo hoan h a tc l trng thi vui mng an lc ca thin nh. Trng thi ny em li cho hnh gi nhiu th thi v an lc v nui dng c nh lc ca hnh gi, nhng hnh gi s khng ngng li ti y m phi tin ti qun chiu t ti tu gic, bi v ch c tu gic mi thc s a ta ti gii thot. Hi th th mi mt no mt nhm n s tp trung vo mt tng duy nht. Ch khi no ta tp trung tm bn b trn i tng ta mi c th qun chiu c i tng y mt cch hin hu. i tng y c th l hi th, l mt hin tng sinh l, mt hin tng tm l (nh cm gic, tri gic, v.v) hay mt hin tng vt l (nh mt chic l hay mt vin cui). Cc hin tng vt l ny cng

37 | V I . P h n g p h p h n h t r

u c kinh lit vo hng i tng ca tm , khng tn ti p lp vi tm . i tng ca tm l trong nh l mt vng i tng nm di nh sng qun chiu ca tm , cng nh mt ca s ng trong mt vng nh sng trn (spotlight) trn sn khu vy. i tng ny c th di chuyn trn khng gian v thi gian, bi v n cng sinh ng nh tm qun chiu. Trong nh, ch th qun chiu v i tng qun chiu tr nn nht nh. Hi th cng l mt i tng ca tm l trong nh. Khi ta ht tm l vo hi th, tm ta ch theo di hi th, tm ta vi hi l mt, l nh. nh l ngng t tm trn mt i tng duy nht. Sau khi thc tp vi hi th, bn c th thc tp vi nhng hin tng sinh l, vt l v tm l khc. C nh th cng phu qun chiu mi thnh cng. Hi th th mi hai nhm tho g cho nhng ch kt ca tm l: Ta ang th vo (th ra) v ci m cho tm ta c gii thot t do. Tm ca ta c th ang b rng buc bi nhng au thng hoc nhng k nim v qu kh, hoc ang b li ko bi nhng lo lng v d tnh v tng lai, hoc ang nm di nh hng ca nhng cm gic bc tc, s hi hay nghi ng ca hin tng hoc ang b ri ren m mt v mt tri gic thiu st C nh, ta mi c kh nng qun chiu v ci m nhng ch kt do tm ta. Cng nh khi ta mun g mt ni ch ri, ta phi c th thi v th gi. Qun chiu tm cho bnh tnh v cho su sc ta mi g ri c cho tm .

7. Qun chiu v thc tng vn hu (hi th th mi ba, mi bn, mi lm v mi su)

Hi th th mi ba nhm qun chiu v tnh cch v thng ca vn hu. Mi hin tng u v thng (ch hnh v thng), sinh l, tm l cng nh vt l. V thng khng ch c ngha l nay cn mai mt. V thng qun l mt php qun su sc v mu nhim khng cng. Khng c mt hin tng no c c th ring bit v thng cn. Tt c u chuyn bin thng xuyn v khng c t
38 | V I . P h n g p h p h n h t r

ng. V vy v thng cng l v ng: y l nhn thc cn bn ca o Bt v thc tnh vn hu. V thng cng c ngha l nhn duyn sinh: vn vt nng vo nhau m c mt, vn vt lm iu kin sinh khi v tn ti cho nhau. iu kin tc l nhn duyn. Kinh (Trung A Hm) ni: ci ny c mt v ci kia c mt, nu ci ny khng c mt th ci kia cng khng (nhc th hu c b hu. nhc th v c b v). V thng cng c ngha l v tng: thc ti ca vn hu thot ly mi khi nim v ngn t, ta ch quen nm bt hin tng qua nhng phm tr tri gic v t tng, do khng i vo bn cht ca thc hu mt cch trc tip. Nhng phm tr y tc l tng vy. V d v sng v nc thng c a ra gip ta hiu c tnh cht v hng ca vn hu. Sng th c cao c thp c sinh c dit, nhng bn thn ca sng (l nc) th khng cao thp sinh dit. Nhng tng cao thp sinh dit khng ng ti c bn thn ca nc. Ta khc ci theo tng, bi v ta cha thy c tnh. Tnh (Svabhva) l t thn ca thc ti vn hu, tc l ca ta vy? V thng cng l khng: thc ti ca vn hu l v tng, khng th c nm bt bng khi nim v ngn t, cho nn c gi l khng. Khng y khng th c ngha l khng i vi c, m ch c ngha l v tng, thot ra ngoi mi nm bt ca khi nim, trong c cc khi nim sinh, dit, c, khng, thm, bt, nh, sch (Tm Knh Bt Nh: th mi php l khng: khng sinh cng khng dit, khng nh cng khng sch, khng thm cng khng bt). V thng cng l v tc: vn hu c mt khng phi l nhm ti mt mc ch ti hu no c, v v th tnh ca vn hu khng c thm, khng c bt, khng c thy, khng c chung, ngi hnh gi khng cn phi tm kim mt s tu chng bn ngoi, bi trong t thn ca cc php u trn y gic tnh. Hi th th mi bn nhm n s qun chiu v tnh cch tn hoi ca vn php. Ta ang th vo (th ra) v qun chiu tnh tn hoi ca vn php. Vn php u v thng v vy nn php no cng ang trn con ng i ti tan r. Mt bng hng, mt m my, mt thn ngi, mt cy c th tt c u ang i ti tn hoi. ng v phng din tng trng m xt th tt c cc php u i qua cc

39 | V I . P h n g p h p h n h t r

giai on sinh, tr, d v dit. Sinh l pht sinh, tr l tn ti, d l bin hoi, dit l khng cn c mt. Ngi hnh gi mi thc tp cn qun chiu cho r rng tnh cch v thng v tn hoi ca vn php trong c c hp th ng un ca mnh. Ring v c th, php cu tng qun dc thin gi s dng ngay t hi Bt cn hin th. Cu tng qun l qun chiu v s tan ra v tn hoi ca mt th xc cht, t khi trng phnh ra cho n lc tan thnh tro bi. Xc cht ny l mt xc cht bi tha ma, nhng cng l xc thn ca chnh thin gi sau ny. Trong tc phm Kha H Lc, vua Trn Thnh Tng qun tng nh sau: Khi xa m mt mi hng, ngy nay tro tn xng trng Cng danh ci th chng qua mt gic mng di, ph qu kinh ngi, kh trnh v thng hai ch. Tranh nhn chp ng rt cuc l khng, khoe gii khoe hay rt cuc l khng, khoe gii khoe hay rt cuc chng thc. T i r ri thi gi tr; ni khe mn mi ht anh hng. Tc xanh cha my m mu bc pha, k mng cha i th ngi iu ti. By thc xng kh mc sc sn tham tin ca; mt bao mu m, bao nm kh luyn n tnh Qun thn nh vy m qun tm cng nh vy. Tm sc so v lanh li hm nay s c th tr nn lm cm v chm lt ngy mai. Ni sng, nh ca, ti sn, sc khe u c qun nh th. Bn c th mm ci cho rng php qun ny c ch ch a ta ti tm trng bi quan, lm tiu tn s yu i v vui sng ca chng ta. iu ny ng m khng ng. Thuc tuy ng nhng c th cha c bnh tt ca ta. S tht tuy ph phng nhng c cch tr liu. S thc l nn tng ca gii thot thc s. S sng rt mu nhim v khng c ngn m. Nha sng reo vang trong mi sinh th, t khong vt qua thc vt n sinh vt. Ch v ta t giam hm ta trong nim ca mt ci ta nh b nn ta lm vo trng thi m m, hn hp, lo s v au bun. Theo ci thy hp hi ca ng chp, ch c th ta, nh ca ta, v (chng) con ta, sn nghip ta mi l s sng. Nhng nu thot ra c nhng bin gii ta t to cho ta, ta s thy s ging nhau ca ta c mt khp ni v s tn hoi ca nhng hin tng khng ng ti s sng ca ta c, cng nh s sinh dit ca cc ln sng khng ng ti s tn vong ca
40 | V I . P h n g p h p h n h t r

nc. Qun chiu v s tnh tn hoi ca vn php nh th, ta c th mm ci trc sinh t v ta t c mt nim an lc v vui sng rt cao. Hi th th mi lm chnh l a ta thot ra c th i vo i th. Ta ang th vo (th ra) v qun chiu v gii thot. Gii thot y l gii thot khi nhng nim sinh t, cn mt, thm bt, nhng nim lm cn bn cho tham m, lo s v gin hn. Gii thot y l t do, l nit bn, l s vng mt ca nhng bin gii thot ra ngoi sinh dit. Hi th th mi su, cng nh hi th th mi lm, nhm gip ta qun chiu bung b tham m, lo s v gin hn. Thy c trong ti mnh c vin qu ngc, ta bung b thi qu ly v bn xn ca mt ngi bn cng. Thy c mnh l con s t, ta khng cn luyn tic chic v ca con cu m. Thy mnh l mt tri, ta bung b thi quen s gi ca mt cy n du. Cng nh th, thy c s sng khng bin gii, ta bung b tt c mi gii ngc t. Nhn vo u ta cng thy ta, ta cng thy s sng ca ta, v vy ta phc v cho mi hnh thc ca s sng, cho mi loi ang sng vi ch nguyn ca mt v b tt, ngha l mt ngi thc tnh ln. Bung b y khng c ngha l t gi mt ci nm bt mt ci khc. Bung b y l bung b s phn bit, thy c rng khng c g mt i cng khng c g thm vo, ranh gii gia ta v ngi l gi to. Ngi hnh gi khng t gi thn phn con ngi tm ti a v mt c Pht. Hnh gi thy Pht ngay trong thn phn con ngi ca mnh, khng bung b g ht, cng khng tm cu g ht. l ngha ca danh t v tc (c khi gi l v nguyn). cng l nim v v c m o Bt i tha pht trin mt cch y . Bung b l tt c v c hon ton t do. iu ny c nhiu ngi lm c, v mi ngi trong chng ta c th lm c nu c ch. Xin nhc li: th t ca mi su hi th l th t ca bn lnh vc qun nim: thn th, cm th, tm v i tng tm . Ngi hnh

41 | V I . P h n g p h p h n h t r

gi thng minh bit iu phc hi th v thn tm vun bi nh lc trc khi i su vo cng trnh qun chiu. Thin tp va nui dng thn tm va khi m ci thy. Ci thy lm cho hnh gi khng tham m cng khng chn ght cuc i. N lm cho ngi hnh gi an vui, trm tnh, lng v t bi. Cng xin c gi nh tm c kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Nim X Kinh- Satipatthna Sutta) v phi hp nhng li ch dy ca Bt trong kinh ny vi kinh Qun Nim Hi Th to cho s hnh tr cng thm c kt qu p. Trong ma thy tin n Php Thn Tng Thng ba nm 1986

42 | V I . P h n g p h p h n h t r