Qun l th trng vng Vit Nam t phn ng ca th trng i vi s thay i ca cc chnh sch trong giai on 2011-2013

TS. Nguyn c Trung 1 Cng vi xu th bin ng ca th gii, thi gian gn y, th trng vng Vit Nam chng kin mt s bin ng bt thng v gi c, c cu v hot ng th trng. Hin tng vng ha quay tr li t nm 2008 v lng vng d tr trong dn vn cha th c xc nh mt cch chnh xc. Cc c quan qun l phi i din vi nhiu thch thc khi a ra cc chnh sch v bin php can thip th trng. Bn cnh , nhiu quan im cho rng vn tn ti mi quan h kh phc tp gia th trng vng trong nc v th gii cng nh th trng vng vi th trng ngoi t. Trc tnh hnh trn, bi nghin cu ny tp trung vo ni dung Phn tch v o lng cc tc ng ca cc chnh sch qun l th trng vng giai on 2011-2015 i vi th trng vng Vit Nam cng nh vic m bo thc hin cc mc tiu ra ca c quan qun l v m. Xt dc theo chiu di lch s, giai on 2011 - 2013 c th coi nh mc thi gian quan trng nht i vi hon chnh cc chnh sch v qun l th trng vng ca Vit Nam. C th, nm 2011, NHNN chnh thc ban hnh Thng t 11/2011/TT-NHNN (v vic chm dt huy ng v cho vay vn bng vng ca TCTD) vi mc tiu loi tr vng khi h thng tn dng v khng cho php s dng n lm phng tin dn vn. Theo , k t 01/05/2011, cc TCTD khng c thc hin cho vay, huy ng vn bng vng, m ch c pht hnh chng ch ngn hn bng vng chi tr theo yu cu ca khch hng v hot ng ny cng s chm dt vo 01/05/2012. Tip , Ngh nh 95/2011/N-CP sa i, b sung mt s iu ca Ngh nh s 202/2004/N-CP ngy 10/12/2004 ca Chnh ph v x pht vi phm hnh chnh trong lnh vc tin t v hot ng ngn hng c ban hnh (theo , tng tt c cc mc pht i vi cc vi phm v hot ng kinh doanh vng). Nm 2012, Ngh nh s 24/2012/N-CP ngy 03/04/2012 v qun l hot ng kinh doanh vng v Thng t s 16/2012/TT-NHNN ngy 25/5/2012 hng dn mt s iu ca Ngh nh 24 c ban hnh vi mc tiu m bo s n nh v minh bch ca th trng cng nh vic qun l th trng vng i km vi qun l cc bin s kinh t v m nh t gi v lm pht. Nm 2013, Th tng Chnh ph ban hnh Quyt nh 16/2013/Q-TTg, NHNN ban hnh Thng t 06/2013/TTNHNN, Quyt nh 563/Q-NHNN nhm hon thin c s php l trong vic mua bn vng ming, l tin cho cc gii php bnh n th trng vng trong nc thng qua vic bnh n cung cu. Vy, th trng phn ng nh th no khi cc vn bn php quy trn thc s c hiu lc? 1. Th trng vng trong nc dn hng ti s n nh mc d gi vng th gii bin ng mnh Ngy 29/04/2011, NHNN ban hnh Thng t s 11/2011/TT-NHNN quy nh v chm dt huy ng v cho vay vn bng vng ca t chc tn dng. Theo Thng t s 11/2011/TT-NHNN,
1

Ph Vin trng Vin Nghin cu khoa hc ngn hng, Hc vin Ngn hng

TCTD khng c thc hin huy ng v cho vay vn bng vng i vi khch hng v TCTD. y l mt bc i quan trng trong vic hn ch tnh trng vng ha nn kinh t trc khi chuyn hon ton quan h huy ng, cho vay vn bng vng sang quan h mua bn. Gii php trn pht huy tc dng ng k khi tnh trng ngi dn x i mua vng trc nhng t tng gi vng trong v ngoi nc c hn ch dn. Do vy, bin ng gi vng trong nc trong thi k ny tng i n nh trc nhng t tng mnh ca gi vng th gii (chi tit c th thy kh r qua biu 1a). Biu 1: Bin ng gi vng trong nc ti cc thi im (triu ng) 1a) Sau khi ban hnh Thng t 11/2011/TT-NHNN 1b) Sau khi ban hnh Ngh nh s 24/2012/NCP, Thng t 16/2012/TT-NHNN

1c) Sau khi ban hnh Thng t 38/2012/TT-NHNN

1d) Sau khi ban hnh Quyt nh 16/2013/QTTg, Thng t 06/2013/TT-NHNN, Quyt nh 563/Q-NHNN

Ngun: doji.vn; bullion-rates.com v tnh ton ca tc gi Nm 2012, NHNN xy dng v trnh Chnh ph ban hnh Ngh nh 24/2012/N-CP v qun l hot ng kinh doanh vng vi nguyn tc NHNN l c quan thay mt Chnh ph thng nht qun l cc hot ng kinh doanh vng, hng n mc tiu pht trin n nh v bn vng th trng vng. Ngay sau , NHNN khn trng ban hnh Thng t 16/2012/TT-NHNN hng dn mt s iu ca Ngh nh 24/2012/N-CP, Quyt nh 1623/Q-NHNN v t chc v qun l sn xut vng ming ca NHNN. Th trng ghi nhn nhng du hiu tch cc khi cc vn bn ny c ban hnh v c hiu lc khi gi vng trong nc gim ng k bt k gi vng th gii tng

lin tc. Nhng bin ng bt thng ca gi vng do yu t u c hoc do nh hng t bin ng t gi gim hn. iu ny c th nhn thy khi nhn vo biu 1b. Trc tnh hnh gi vng bin ng mnh trong nhng thng cui nm 2012, NHNN kp thi ban hnh Thng t 38/2012/TT-NHNN v vic quy nh trng thi vng ca cc t chc tn dng khng c m v khng c vt qu 2% so vi vn t c. Vi mc tiu hn ch hin tng u c tch tr, bn khng gy ra ri ro cho cc TCTD v ton th trng, th trng vng trong nc xut hin nhiu yu t tch cc khi Thng t bt u c hiu lc. Gi vng trong nc xut hin xu hng i ngang vi bin dao ng thp, trc khi gim su cho d th trng vng th gii c nhiu phin iu chnh mnh. Gi vng th trng trong nc giai on ny ngu nhin cng c ko st hn vi gi vng th trng th gii khi mc chnh lch gi ch mc trung bnh 1 triu ng/lng. Hnh nh trong biu 1c minh chng kh r cho nhng nhn nh trn. Tuy nhin, vic thi hn tt ton trng thi vng ca cc TCTD n gn dn n cu vng ca th trng trong nc gia tng, to p lc mnh n th trng vng trong nc. iu ny din gii cho vic gi vng th trng trong nc giai on sau 16/1/2013 quay u tng mnh bt chp gi vng th gii gim mnh. Trc tnh hnh ny, trong thng 3/2013 Th tng Chnh ph ban hnh Quyt nh 16/2013/Q-TTg v NHNN ban hnh Thng t 06/2013/TT-NHNN, Quyt nh 563/Q-NHNN nhm hon thin c s php l trong vic mua bn vng ming, l tin cho cc gii php bnh n th trng vng trong nc thng qua vic bnh n cung cu. Kt qu ca nhiu bin php qun l v can thip kp thi trn th trng vng l gi vng trong nc t trung tun thng 4/2013 n trung tun thng 5/2013 c mt s s iu chnh nht nh nhng tip tc th hin s n nh thng qua xu hng i ngang ca gi vng (xem hnh nh chi tit ti biu 1d). Tuy nhin, bin dao ng ca gi vng trong nc c m rng hn, rung lc xut hin vi tn sut lin tc. Do gi vng trong nc khng c s bin ng ln trong khi gi vng th gii gim mnh (trong thng 4/2013, gi vng th gii c nhng phin lao dc mnh nht 30 nm qua), mt ln na ngu nhin dn n mc chnh lch v gi gia th trng trong nc v th gii c ni rng thm. n thng 7/2013, do gi vng th gii tng tr li nhng din bin gi vng trong nc tng i n nh nn chnh lch gi gia hai th trng tt yu gim dn . Nh vy, c th nhn thy r vi cc gii php ng b, mc tiu rt quan trng m NHNN thc hin c trong giai on 2011-2013 l m bo gi vng trong nc din bin kh n nh bt chp nhng bin ng bt thng ca th trng vng quc t. 2. Chnh lch gi vng trong nc v th gii l hin tng tt yu khi gi vng th gii lin tc chao o trong khi gi vng ti Vit Nam duy tr c s n nh Nhiu quan im nghin cu cho rng nhim v ca c quan qun l v m l phi m bo gim chnh lch gia gi vng trong nc v th gii, gi vng trong nc st vi gi vng quc t. Tuy nhin, khi thc hin cc phn tch khch quan v da vo nh gi phn ng ca th trng trc nhng thay i chnh sch (nh ni dung nghin cu trnh by trong phn trn), th c th thy r, c quan qun l v m kh thnh cng trong m bo n nh th trng vng trong nc v vic chnh lch gia gi vng ti Vit Nam v th gii l hin tng tt yu. Th nht, nu gi vng trong nc bm st gi vng th gii th giai on 2011-2013, th trng vng Vit Nam s lin tc bt n tng t nh s ln xung tht thng ca th trng vng th

gii. iu ny ch c li cho gii u c v v cng bt li cho ngi dn nu h coi vng l knh tr n an ton. Th hai, s lin thng gi vng trong nc v th gii i hi dng chy ca vng ra vo t do v theo nguyn tc bnh thng nhau. Theo , khi gi vng th gii xut hin bin ng, th ngay lp tc (cng gia tc chuyn ng), th trng trong nc s tr li bng nhng t thu gom vng bn hay thu gom ngoi t mua vng , dn n nhng thay i cng chiu ca gi vng trong nc (cng cng ) theo quan h cung cu. Di tc ng ca nhng t sng thu gom vng hay ngoi t, gi tr ca ng ni t s dch chuyn ngc chiu vi gi vng th gii . V c bn, nhiu nghin cu cho thy quy m th trng vng Vit Nam kh ln, do s bt n ca th trng vng c th tc ng mnh n t gi. T , hot ng sn xut kinh doanh s b nh hng rt mnh khi cc doanh nghip Vit Nam lin quan kh nhiu n hot ng xut nhp khu. R rng, nhng nh qun l v m khng th hy sinh th trng lin quan n hot ng sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip (nn kinh t tht v thc s to ra gi tr gia tng) cho mt th trng vng ming thun ty thng mi. Th ba, vng l mt hng Nh nc khng cm kinh doanh, nhng n khng c khuyn khch. Hn na, kinh doanh loi mt hng ny c th tiu tn mt lng ln d tr ngoi t ca t nc. Nu Vit Nam quyt tm lin thng gi vng trong nc vi gi vng th gii bng mi gi, ng ngha vi vic Vit Nam dn chp nhn tnh trng vng ha v la ha nn kinh t. Nh vy, nhim v ca cc c quan qun l v m i vi vng l phi m bo s n nh ca th trng. Theo , khi th trng n nh c cung - cu, tt yu gi s n nh v ng nhin chnh lch gi vng trong nc v th gii s c th gia tng hoc thu hp do gi vng th gii hin nay ang c qu nhiu bin ng bt thng. V nguyn tc, t thng 3/2013, khi t chc u thu vng, NHNN c mc ch lm tng cung vng ming, ng thi p lc cu v vng s khng cn qu ln c bit sau ngy 30/06/2013. Trn thc t, ni mt cch khch quan, bc i ny ca NHNN phn no hn ch ti a gii u c lng on th trng, bnh n th trng tin t, kim sot ngun cung tin, n nh kinh t v m nh mc tiu lu di ra. Theo , so vi nhng bin ng khn lng ca gi vng th gii, gi vng Vit Nam hin nay mc tng i n nh. Nh vy, nhng bng chng trn cho thy chnh sch iu hnh ca Chnh ph v NHNN trong thi gian qua l nhng cng c cn thit trong vic gim xc cho th trng vng trong nc trc nhng bin ng mnh ca vng th gii, v cui cng t c mc tiu m bo bnh n th trng vng. 3. Bc u t c mc tiu qun l th trng vng gp phn kim sot cc t gi hi oi v cc ch s kinh t v m lin quan Theo kinh nghim quc t ca Trung Quc v n , khi NHTW nm c quyn nhp khu vng, s dng hiu qu cc bin php kim sot nhp lu vng cng nh hn ch tnh trng vng ha nn kinh t, th bin ng ca gi vng s t nh hng n t gi hi oi. kim nh nhng tc ng ca chnh sch qun l th trng vng, tc gi s dng m hnh VAR cho hai giai on trc v sau khi chm dt hot ng ca sn vng. Giai on th nht t thng 1/2006 n thng 3/2010 v giai on th hai t thng 4/2010 n thng 4/2013. M hnh VAR bao gm cc bin s ch s gi tiu dng, ch s gi la M, gi vng trong nc, gi vng th gii

v d tr ngoi hi ca Vit Nam. S liu c thu thp t Tng cc Thng k, Thng k ti chnh quc t, kitco.com v c logarit ha. Thng qua phn ng ca gi la M trc c sc ca gi vng trong nc, nhm nghin cu mun xem xt liu gi vng trong nc tng mnh c dn ti tnh trng thu gom ngoi t nhp lu vng, gy p lc ln t gi hay khng. Biu 2: Phn ng ca gi la M trc c sc gi vng trong nc

ng mu th hin giai on t thng 1/2006 n thng 3/2010 ng mu xanh th hin giai on t thng 4/2010 n thng 4/2013 Ngun: Tnh ton ca tc gi Biu 2 ch r mc bin ng ca gi la trc c sc tng gi vng trong giai on sau thp hn nhiu so vi giai on trc . Nh vy, r rng th trng Vit Nam trc y xy ra hin tng khi c mc chnh lch gi, cc n v c php nhp khu v sn xut vng cng nh cc i tng nhp khu vng thu mua ngoi t vi s lng ln trn th trng nhp khu vng. Tuy nhin, k t khi cc vn bn php quy v qun l th trng vng c ban hnh ng b, nhng c sc gi vng khng cn nh hng mnh n s bin ng ca gi la. C th ni, minh chng trn cng ch r ra nhng nh hng tch cc ca vic NHNN thay mt Chnh ph thng nht qun l cc hot ng kinh doanh vng (tng mc pht vi nhp lu vng) cng nh c quyn sn xut vng ming, v xut, nhp khu vng nguyn liu v quy nh mt thng hiu vng SJC hn ch ng k vic nhp lu vng, t gim thiu p lc ln th trng ngoi t, cui cng gp phn n nh t gi v ch s kinh t v m lin quan nh lm pht v tng trng kinh t. Nh vy, mc tiu qun l th trng vng m bo trnh cc tc ng tiu cc n cc ch s kinh t v m nh t gi, lm pht bc u c hon thnh. 4. Vn kh kim sot c tm l u c ca mt b phn dn c Vi vic s dng m hnh VAR, nhm nghin cu kim tra mc phn ng ca gi vng trong nc trc c sc ca gi vng trong nc, gi vng th gii. Giai on nghin cu vn c s dng t thng 1/2006 n thng 4/2013 c chia thnh hai giai on: giai on th nht t thng 1/2006 n thng 3/2010; giai on th hai t thng 4/2010 n thng 4/2013.

Biu 3: Phn ng ca gi vng trong nc (i) Phn ng ca gi vng trong nc trc chnh c sc gi vng trong nc (ii) Phn ng ca gi vng trong nc trc c sc gi vng th gii

ng mu th hin giai on t thng 1/2006 n thng 3/2010 ng mu xanh th hin giai on t thng 4/2010 n thng 4/2013 Ngun: Tnh ton ca tc gi Biu 3 cho thy phn ng ca gi vng trong nc trc s thay i ca chnh gi vng trong nc. C sc tng gi vng trong nc c nh hng mnh ti gi vng ngay trong thng sau trc khi gim xung trong thng th hai v th ba (hiu ng iu chnh) trc khi m nht dn k t thng th t. iu ny cho thy bin ng gi vng trong nc chu tc ng mang tm l rt cao t nh u t (phn ng thi qu). Phn r phng sai cho thy trong giai on th nht, gi vng quc t gii thch t 56% n 61% trong khi giai on th hai, gi vng quc t gii thch t 47% n 75% bin ng gi vng trong nc. Tng t, gi vng trong nc giai on th nht gii thch t 41% gim nhanh xung cn 28% so vi mc gim t 52% xung cn 22% trong giai on th hai (ngay t thng th hai tr i). iu ny cho thy s chuyn dch ca cc yu t chnh tc ng n gi vng trong nc theo hng tng mc nh hng c sc t gi vng th gii nhiu hn l c sc t gi vng trong nc khi th trng trong nc c Chnh ph v NHNN qun l cht ch hn. (Biu 4) Biu 4: Phn r phng sai ca gi vng trong nc (i) Phn r phng sai ca gi vng trong nc giai on th nht (ii) Phn r phng sai ca gi vng trong nc giai on th hai

Ngun: Tnh ton ca tc gi Nh vy, th trng vng trong nc ngoi s nh hng v chi phi bi th trng vng quc t cn c s nh hng v tc ng kh ln t phn ng thi qu ca mt b phn dn c cng nh mt s ch th khc trong nn kinh t. R rng, th trng vng Vit Nam c du hiu chuyn t mc tiu tch ly gi tr giai on 1/2006 - 3/2010 sang mc tiu u c hng chnh lch gi. iu ny cho thy, vic NHNN thay mt Chnh ph qun l th trng vng gim thiu nh hng tiu cc ca hot ng ny l thc s cn thit. Tm li, khi nh gi phn ng ca th trng vng trc cc thay i chnh sch giai on 2011-2013, c th nhn thy s ng b v ng mc tiu. Tuy nhin, qun l hiu qu hn na th trng vng trong giai on ti cn c thm cc gii php quyt lit hn gii quyt trit tm l u c vng ca mt s ch th trong nn kinh t ng thi m bo n nh t gi, xut khu cng nh thc hin mc tiu chnh sch tin t, va hi ha li ch ca nh u t, ca ngi dn v gi vng d tr ngoi hi quc gia. TI LIU THAM KHO: 1. Desebrock, N. (2002). An Introduction to the Indian Gold Market. Grendon International Research 2. Kitco Metals Inc., www.kitco.com 3. MBH Media Inc., www.bullion-rates.com 4. Ngn hng Nh nc Vit Nam, www.sbv.gov.vn 5. OConnell, R. (2003). India: Exciting Advances in the Local Gold Market. World Gold Council Research. 6. Poapongsakorn, N., Nikomboriruk, D., Temboonkiat, T., and Milner, J. (1997). Gold bullion market in Thailand: A case for liberalisation. 7. Tp on vng bc qu Doji, www.doji.vn 8. Tng Cc thng k, www.gso.gov.vn 9. World Databank, http://databank.worldbank.org/data/home.aspx