Nguyn l hot ng ca thit b kim tra kh thi ng c diesel

Mc ch ca bi vit ny l cung cp cho ngi c nguyn l hot ng ca cc thit b kim tra kh thi i vi t s dng ng c diesel v s thnh lp cng thc tnh ton ang c s dng cho cc thit b o khi hin nay. Thit b o khi Trong Thng t 11/2009/TT-BGTVT quy nh cc Trung tm ng kim phi trang b thit b kim tra kh thi cho cc loi xe c gii. Cc thit b ny l c s nh gi mc nh hng ca kh thi t n mi trng v sc khe con ngi, c bit l cc phng tin s dng ng c Diesel. Mc ch ca bi vit ny l cung cp cho ngi c nguyn l hot ng ca cc thit b kim tra kh thi i vi t s dng ng c diesel v s thnh lp cng thc tnh ton ang c s dng cho cc thit b o khi hin nay. Nguyn l c bn ca thit b kim tra kh thi ng c diesel ny l s dng mt ngun sng, chiu cc tia sng i qua lng kh cn o n mt cm bin quang xc nh mc sng cn li. V d, cho kh thi pht ra t ng x t i qua mi trng gia ngun pht sng v cm bin (hnh di) ta s thy cng sng ca chm sng gim i. Qua mt s bc x l s liu cng sng o c s th hin khi ca kh x mu.

Hnh 1: S xc nh khi ca thit b o khi hiu hn nguyn tc hot ng ca thit b o khi ta cn bit cc khi nim c bn: khi khi l c tnh quang hc lin quan n s cn tr nh sng (cn quang) ca cc hot nh c trong thnh phn kh thi. khi ca mt lng kh th hin bng t l phn trm trong 0% c ngha l ton b nh sng truyn i t ngun pht u n c cm bin quang. khi 100% ngha l ton b lng nh sng truyn i b cn li v khng n c cm bin quang. Ta c cng thc tnh khi: N=100- (1)

N: khi tnh theo % : Lng nh sng truyn c n cm bin quang theo t l phn trm = I.100/I0 I: L cng sng o c qua cm bin quang I0: L cng sng ti ngun pht. H s hp th nh sng k. Ngoi khi, cc kh cn c c tnh quang hc na, l h s hp th nh sng, c trng cho kh nng hp th nh sng ca cc hot vt cht c trong thnh phn kh. Do , h s ny c nh ngha l tch s gia nng ht hp th nh sng v din tch mt ct ngang ca tng ht. Ta c cng thc xc nh h s hp th nh sng ca Beer- Lamber. k = (-1/LA).Ln(1-N/100) (2) k: h s hp th nh sng. LA: chiu di bung o (chiu di chm sng hiu dng) :

Chiu di chm sng hiu dng: Chiu di chm sng hiu dng l chiu di chm sng i qua v ct lung kh x. i vi cc loi thit b khi hin nay th chiu di chm sng hiu dng l chiu di ca bung o. Thu knh: Thu knh t trc ngun pht sng v cm bin quang to ra chm sng song song khi i vo bung o. Phn loi thit b o khi Theo tiu chun ISO 11614 c 3 loi thit b o khi: o khi ton dng, o khi cui dng, o khi ly mu. C 3 loi ny u s dng nguyn l nh trn xc nh khi ca kh nhng khc nhau v cc iu kin o. 1) Thit b o khi ton dng Thit b o khi ton dng c mt bung o ring c kt ni vi u ra ng x. Trong sut chu trnh o kh x s lin tc i vo bung o ny xc nh khi ca n. ngn cch ngun pht v cm bin quang khi ht mui en c trong kh x, ngi ta s dng mt lung kh sch lin tc thi qua mt trc thu knh nh hnh di.

Hnh 2: Thit b o khi ton dng 2) Thit b o khi cui dng Loi n gin nht l thit b o khi cui dng c cu to l mt khung cng hnh ch U, 2 u t ngun pht sng v cm bin quang o trc tip lung kh thi pht ra ti v tr u ng x. Loi ny ch c th o c khi nhng khng xc nh c h s hp th. Nguyn nhn l do khng xc nh c chiu di chm sng hiu dng ca kh cn o mt cch chnh xc. Thit b ny c s dng kim tra kh thi xe my hai k hoc kim tra xe trn ng v cch s dng cng nh kt cu n gin. Cu to v v tr kim tra ca thit b th hin trong hnh 3.

Hnh 3: Thit b o khi cui dng (chiu di chm sng hiu dng l chiu di ca vng o) 3) Thit b o khi ly mu Mt loi thit b hin i hn l loi ly mu. Loi ny s dng mt u ly mu cm vo ng x v lin tc dn kh x vo trong bung o. Vic phn tch din ra trong bung o kn, cch bit vi mi trng bn ngoi, do s o c h s hp th nh sng mt cch chnh xc. Tuy nhin, so snh vi cc loi khc, thit b ny phc tp v cu to v gi thnh t hn. Mt mt na l khong thi gian tr sinh ra do kh x cn phi di chuyn n bung o thng qua mt ng ng dn. iu ny lm nh hng n qu trnh o. Hin nay hu ht cc thit b kim tra kh x ng c Diesel nc ta u s dng loi o khi ly mu m bo chnh xc cao v n nh cho cng tc kim tra.

Hnh 4: Thit b o khi ly mu.

Hnh5: Bung o ca thit b o khi kiu ly mu. Cng thc Beer Lamber. Phn trn bi vit a ra cng thc xc nh h s hp th nh sng Beer Lamber v hiu r hn chng ta s i su tm hiu v s thnh lp ca cng thc ny. Gi s ta c mt khi th tch nh nh hnh di dng lm th nghim vi nng cc hot phn t hp th nh sng l ni . Nu mt photon ca chm sng i vo khi th tch ny s c 2 trng hp xy ra: va chm vi cc ht phn t c trong thnh phn kh v b cn li hoc khng va chm v i xuyn qua.

Hnh6: Khi th tch cha cc phn t ca lng kh thi mu. Gi I(x), I(x+Dx) l cng chm sng trc v sau khi i qua khi th tch. A l tit din mt ct ngang ca khi th tch. l mt ct ngang ca phn t hp th. ni l nng ht hp th v Dx l chiu di khi th tch. Ni l h s ht hp th c trong khi th tch. Ni = ni.A.Dx S lng ht hp th chim mt din tch Ni.. iu ny c ngha l nu coi Dx nh cc ht hp th trong khi th tch khng che khut ln nhau th t s gia tng din tch mt ct ngang ca cc ht hp th vi din tch mt ct ngang ca khi th tch Ni./A s i din cho mc che khut. Do , khi cc photon ca tia sng i qua khi th tch s b cn li mt lng Ni./A tng ng vi mc gim ca cng sng. Ta c cng thc mc gim cng sng = lng photon b cn li. (I(x)-I(x+Dx))/I(x)= Ni./A = .ni.A.Dx/A= .ni.Dx (I(x+Dx)-I(x))/I(x)= .ni.Dx (I(x+Dx)-I(x))/Dx=- .ni. I(x) Khi Dx nh ti v tn tc l Dx ->0 ta c

limDx->0 (I(x+Dx)-I(x))/Dx =dI(x)/dx= .ni. I(x) dI(x)/Ix = .ni. d(x) Tch phn 2 v ta s c: dI(x)/Ix = - .ni. d(x) =>In =Ix/I0 = .ni.x Vy: I(x)= I0.e- .ni.x (4) Vi: I(x) l cng sng ti v tr x I0 ) l cng sng ti v tr ngun Cng thc (4) gi l cng thc Beer- Lamber. xc nh h s hp th nh sng k ta tip tc pht trin cng thc trn. H s hp th nh sng . H s hp th nh sng k c nh ngha l tch s gia nng ht hp th nh sng v din tch mt ct ngang ca chng. k= .ni (5) ni: nng kh ti iu kin o T cc cng thc (4), (5) ta rt ra c kt qu di vi chiu di chm sng hiu dng x= LA (chiu di bung o). I(LA)= I0.e- k.LA => In(I(LA)/I0)= -k.LA T s I(LA)/I0 l t s ca cng sng ti v tr x= LA T s ny chnh l t s /100 vi lng nh sng truyn c n cm bin quang tnh theo t l phn trm nh ni phn trn. => I(LA)/I0 =/100 = 1- N/100 Nh vy ta s c: k= -1/LA.In(1- N/100) (m-1) Theo nh ngha h s hp th nh sng k ph thuc nng ca cc phn t c trong thnh phn kh x c kim tra. Kt hp vi phng trnh trng thi Mendelep-

Claperson (P.V= R.n.T) ta nhn thy h s k ph thuc vo p sut, nhit , th tch ca mi trng o. Chnh v nguyn nhn ny h s k s c gi tr khc nhau khi iu kin mi trng o khc nhau. thng nht ngi ta coi gi tr k l gi tr o c ti iu kin tiu chun 1atm (p sut mi trng) v 3730K (1000C). Cc loi thit b kim tra kh thi ng c Diesel ca nc ta hin nay u l loi ly mu c bung o vi th tch khng i v chiu di tiu chun l 430mm (hay cn gi l chiu di hiu dng, theo Hng dn 370/K). Nh vy k ch cn ph thuc vo nhit v p sut bung o. Sau khi xc nh c h s k thc t thit b s t ng tnh ton v a ra h s k ti iu kin tiu chun. Gi tr ny c s dng nh gi lng pht thi ca t c kim tra. Li Thi Phong (VAR) Tp ch ng kim 1-2/2011