Professional Documents
Culture Documents
2a b
y= x+
a' a'
Là đường thẳng nối cực đại, cực tiểu.
1.3. Điểm uốn của hàm số:
- ĐN: Cho hàm số y = F(x). Hàm số gọi là lồi trên (a,b) nếu như F’’(x) < 0 ∀x ∈ ( a, b) , và
gọi là lõm trên trên (a,b) nếu như F’’(x) > 0 ∀x ∈ ( a, b) .
- Hàm số y=F(x) gọi là có điểm uốn tại điểm M nằm trên đường cong có hoành độ x0, nếu
như nó thoả mãn đồng thời 2 điều kiện sau:
1) F’’(x) = 0
2) Đạo hàm bậc hai F’’(x) đổi dấu qua điểm M (x0,y0)
Chú ý: Điều kiện F’’(x0) = 0 chỉ là điều kiện cần để tồn tại điểm uốn có hoành độ x0.
Ví dụ: cho y = x4 . Khi ấy y’ = 4x3 => y’’ = 12 x2.
Mặc dù y’’(0) = 0, nhưng do y’’ ≥ 0 ∀x ∈ R ,suy ra đường cong y = x4 không có điểm uốn.
1.4. Tiệm cận của hàm phân thức:
P( x )
Cho hàm phân thức: y = ,
Q(x)
viết ở dạng tối giản, tức là P(x), Q(x) là 2 đa thức không có nhân tử chung là đa thức bậc ≥
1.
1. Hàm phân thức có tiệm cận ngang nếu như deg P(x) = deg Q(x) (ở đây deg P(x) chỉ bậc
của đa thức P(x)). Ngoài ra y = a là tiệm cận ngang,ở đây:
P( x)
a = lim
x →∞ Q ( x )
2. Hàm phân thức có tiệm cận đứng, nếu Q(x) có nghiệm. Giả sử x1,x2,x3,x4,…xn là các
nghiệm của Q(x). Khi đó hàm số có k tiên cận đứng x = xk ,k=1,2,....,n, bởi vì
P( x)
lim = ∞ , với mọi k=1,2,......,n.
x → xk Q ( x )
3. Hàm phân thức có tiệm cận xiên nếu như deg P(x) = 1 + deg Q(x). Lúc ấy ta có y=ax+b
P( x )
là tiệm cận xiên của y = , với
Q(x)
P ( x) ⎡ P ( x) ⎤
a = lim , b = lim ⎢ − ax ⎥ .
x →∞ Q ( x ) x →∞ Q ( x )
⎣ ⎦
4. Tiệm cận của hàm y = F(x).
1. y = a là tiệm cận ngang của y = F(x) nếu như :
Hocmai.vn – Ngôi trường chung của học trò Việt Trang 3
Chuyên đề Luyện thi Tốt nghiệp THPT và Tuyển sinh Đại học, Cao đẳng 2009
lim F ( x ) = a
x →∞
• Tính thêm toạ độ một số điểm, đặc biệt nên tính các giao điểm của đồ thị với trục
Ox, Oy
• Lưu ý đến tính chất đối xứng (qua trục, qua tâm ...) của đồ thị.
2.2.Xét một số ví dụ khảo sát dạng đa thức:
x -∞ 0 2 +∞
y’ + 0 - 0 +
+∞
y
-∞
x -∞ 1 +∞
y’ + 0 -
Lồi Lõm
y
⎡x = 0
<=> ⎢x = 3
⎣
x -∞ 0 3 +∞
y’ - 0 - 0 +
+∞ +∞
y
Hàm số nghịch biến trên khoảng (−∞, 3) và đòng biến trên khoảng (3,+ ∞ ).
Hàm số đạt cực tiểu tại (3,-27).
- Tính lồi lõm: Ta có bảng biến thiên sau:
x -∞ 0 2 +∞
y’ + 0 - 0 +
Lõm Lồi Lõm
y
Hàm số lồi trên khoảng (0,2) và lõm trên các khoảng (- ∞ , 0), (2,+ ∞ ).
Hàm số có 2 điểm uốn tại các điểm (0,0) và (2,-16).
- Đồ thị: Tìm thêm vài điểm đặc biệt của đồ thị.
+ Đồ thị cắt trục tung tại (0,0).
Hocmai.vn – Ngôi trường chung của học trò Việt Trang 6
Chuyên đề Luyện thi Tốt nghiệp THPT và Tuyển sinh Đại học, Cao đẳng 2009
Chú ý: Với VD này các bạn cần lưu ý vì nếu không cẩn thận có thể mắc các lỗi sau:
- Có thể sai ngay từ bảng xét dấu y’: (vì thấy y’ = 0 tại 2 điểm, nên lập ra bảng biến
thiên sau:
x -∞ 0 3 +∞
y’ + 0 - 0 +
+∞
y
-∞
Các bạn chớ chủ quan: nhiều học sinh đã sai lầm như vậy (Lý do sai ở đây là x2 = 0
khi x = 0 nhưng khi x ≠ 0 thì x2 > 0 không đổi dấu khi qua x = 0. Đạo hàm y’ chỉ đổi dấu khi
qua x = 3. từ đó hàm số chỉ có một điểm cực tiểu mà thôi).
Vẽ được đồ thị dạng trên là do các bạn phải rõ: Đồ thị có 2 điểm uốn và xác định
đúng tính lồi, lõm của nó. Nếu không thì quả là không đơn giản đẻ vẽ được đúng hình như
vậy.
x -∞ 0 1 2 +∞
y’ + 0 - - 0 +
y 1 +∞ +∞
-∞ -∞ 5
Hàm số đồng biến trên các khoảng (- ∞ , 0); (5, + ∞ ) , và nghịch biến trên các khoảng
(0,1); (1, 2)
Hàm số có cực đại tại điểm (0, 1) và cực tiểu tại điểm (2, 5)
x2 + x − 1
lim f ( x) = lim = −∞
x →−∞ x →−∞ x −1
x2 + x − 1
lim f ( x) = lim = +∞
x →+∞ x →+∞ x −1
Ta có
x2 + x −1
lim− f ( x) = lim− = −∞
x →1 x →1 x −1
x2 + x −1
lim+ f ( x) = lim+ = +∞
x →1 x →1 x −1
Do vậy x = 1 là tiệm cận đứng của hàm số và hàm số không có tiệm cận ngang.
Ta tìm tiệm cận xiên như sau:
x2 + x − 1
a = lim =1
x →∞ x −1
⎡ x2 + x − 1 ⎤ ⎡ x2 + x −1 ⎤ 2x −1
b = lim ⎢ − ax ⎥ = lim ⎢ − x ⎥ = lim = 2.
x →∞
⎣ x −1 ⎦ x →∞
⎣ x −1 ⎦ x →∞ x −1
Vậy y = x + 2 là tiệm cận xiên của hàm số.
Đồ thị nhận giao điểm hai đường tiệm cận (1, 3) làm tâm đối xứng
x 2 − 3x + 2 x2 − x
2. y= 4. y=
x +1 x −2
5. y = x 3 − 3x + 1 6. y = x 4 − 2x 2 + 4
Nguồn: Hocmai.vn