You are on page 1of 128

  

 घ  


к

 я ш я

www.swamisamarth.com
● àH$meH$ ● ● _wÐH$ ●
{dO` nwéfmoÎm_ Omoer lra§J _mYd VJmao
10, kmZJ§Jm ghH$mar J¥h. g§ñWm, EñŠdm`a àog àm. {c{_Q>oS>
M§ÐcmoH$ hm°pñnQ>cOdi, _mohVm ^dZ, Xwgam _Ocm,
{~~dodmS>r, nwUo - 411 037. S>m°. B©. _moPog amoS>,
XyaÜdZr … 2422 0784 dair, _w§~B© - 400 018.
XyaÜdZr … 2494 7383/0098

_w{ÐVemoYZ, _m§S>Ur d g§nmXZ ●

&& gX²Jwê$ gmo{`am &&


{dO` X. gadQ>o
10/2 EìhaoñQ> gmogm`Q>r,
S>m|{~dcr (npíM_),
{O. R>mUo - 421 202

© {dO` nwéfmoÎm_ Omoer

àW_md¥Îmr ●

lmdU d && MVwWu (g§H$ï>r), eH$ 1927


AemoH$ aKwZmW Omoer nm{W©dZm_ g§dËga
lrgX²Jwê$ dmgwXdo mZ§V gañdVr VWm
lr ~m~m _hmamO ghò~wÕo nwÊ`{VWr
gmo_dma, {X. 22 Am°JñQ> 2005
{ÛVr`md¥Îmr ●

_mK d && 1, eH$ 1927


Jwén«{VnXm
_§Jidma, {X. 14 \o$~«wdmar 2006

ñdmJV _yë` … é. 120/-


● eãXm§H$Z ●

{dO` nwéfmoÎm_ Omoer


_w»` gX²Jêw $M| bjU & _w»` gpÀN>î`mM| bjU &
AmYr§ nm{hOo {d_i kmZ & gX²Jéw dMZr§ {dídmg nyU© Ÿ&
{ZíM`mM| g_mYmZ Ÿ& AZÝ`^md| eaU Ÿ&
ñdê$npñWVr Ÿ&& Ë`m Zm§d gpÀN>î` Ÿ&&
● ●

Oo Oo H$m§hr§ CÎm_ JwU Ÿ& A{dídmg| H$mg gmo{S>br Ÿ&


V| V| gX²Jêw $M| bjUŸ & Eogr§ ~hþVHo $ ^dr§ ~wS>mbr Ÿ&
VWmnr gm§Jm| dmoiIU Ÿ& ZmZm OiMar§ ŸVmo{S>br§ Ÿ&
hmo` OoU| Ÿ&& _Ü`|{M gwIXw:I| Ÿ&&
● ●

ZmZm g[ÛÚoMo JwU Ÿ& `m H$maU| ÑT>{dídmg Ÿ&


`mhrdar H¥$nmiynU & Vmo{M OmUmdm gpÀN>î` Ÿ&
h| gX²Jêw $M| bjU Ÿ& _mojm{YH$mar {deof Ÿ&
Om{UOo lmoÌt Ÿ&& AJ«JÊ`w Ÿ&&

- g_W© am_Xmg  - g_W© am_Xmg


AmhoV `m {dœmgmVyZ _§{XamVrc doJdoJù`m àWm-nÕVtMm CJ_ Pmcocm
Amho. EH$m CXmhaUmdê$Z Vo ghOnUo ñnï> ìhmdo. _§{Xam_Ü`o nmoñQ>mVyZ Oo
H$mhr Q>nmc `oB©c Vo àW_ lr _hmamOm§À`m nwT>o R>odyZ, Ë`m§Zm Z_ñH$ma
H$ê$Z _JM Vo lr H$mH$m§H$S>o OmVo. `m gmÜ`mem ^mgUmè`m Jmoï>r _mJrc
{dMma Á`mcm g_Ooc, Ë`mcm hr lr H$mH$m§Mr ""BX§ Z __'' ^mdZm
_ZmoJV g_Ooc. Voìhm AmnU H$arV Agcoë`m H$m`m©_wio à{gÕrMm `pËH¨${MVhr
àH$mePmoV Amnë`m A§Jmda nS>Uma Zmhr `m{df`r Vo Zoh_r Xj AgVmV.
g§Yr nwÝhmnwÝhm `oV ZgVo hm gdmªMmM AZw^d Amho. nU hþH$cocr g§ñWoÀ`m {d{dY CnH«$_m§Zm dV©_mZnÌmVyZ AmVm ì`mnH$ à{gÕr {_iV
g§Yr H$mhr H$mimZo nwÝhm {_imdr Am{U {VMm cm^ hmoD$Z H$m_ A{YH$ AgVo. na§Vw Ë`m à{gÕrV lr H$mH$m§Mo Zmd H$moR>ohr ZgVo, Va H$m`m©Mr
Mm§Jco ìhmdo Agohr H$YrH$Yr hmoVo. JVdfuÀ`m {dO`m Xe_rcm (B.g. à{gÕr AgVo.
2004) "Omoer (_moKo) Hw$cd¥ÎmmÝV' àH$m{eV Pmcm. Vmo Hw$cd¥ÎmmÝV V`ma lr H$mH$m§Mr hr ^y{_H$m Ë`m§À`m Ñï>rZo `mo½`M Amho. na§Vw
H$aÊ`m_mJMr _w»` àoaUm lr H$mH$m _hmamOm§MrM hmoVr. Ë`m lr _hmamOm§À`m {demc ^º$ n[admamVrc {Okmgy§Zm _mÌ lr H$mH$m,
Hw$cd¥ÎmmÝVmgmR>r _r lr H$mH$m§{df`r Oo N>moQ>ogo M[aÌmË_H$ {Q>nU {c{hco, lr _hmamOm§À`m H¥$noMo A{YH$mar H$go Pmco, `m{df`r CËgwH$Vm AgUo
Vo {c{hVmZmM _ZmV EH$ {dMma Amcm H$s `m Hw$cd¥ÎmmÝVmÀ`m A§J^yV ñdm^m{dH$M hmoVo. Ë`mVhr VéUm§Mm EH$ _moR>m g_yh lr H$mH$m§À`m
_`m©XoV Ë`m§Mo ì`{º$Ëd qH$dm H$m`© ZrQ>nUo _m§S>Uo H$R>rU Amho. Ë`mgmR>r _mJ©Xe©ZmImcr AmO H$m_ H$arV Amho. Ë`m§Zm lr _hmamOm§Mo OrdZ Am{U
Ë`m§Mo EH$ {dñV¥V M[aÌ {chm`cm hdo. na§Vw Ooìhm _wÐU àV _r H$m`© `m{df`r WmoS>r\$ma _m{hVr ""Vy§{M ~mn, YZr'' `m lr _hmamOm§À`m
lr H$mH$m§Zm XmI{dcr Voìhm Ë`m§Zr ~mH$s gd© _OHy$a VgmM R>odyZ Ë`m§À`m M[aÌJ«§WmVyZ Pmcocr AmhoM. na§Vw Varhr Amnë`m n[admamVrc AZoH$m§Zm
{df`rÀ`m _m{hVrda g§nyU©nUo H$mQ> _macr. Vo åhUmco H$s Ho$di 7-8 A{YH$ OmUyZ KoÊ`mMr {Okmgm hmoVr, ì`{º$e: _cmhr hmoVr Am{U AmhoM.
AmoirVM _mPr _m{hVr Úm`Mr, Ë`mnojm A{YH$ _m{hVr ZH$mo, Ë`m_wio Ë`mVhr _w»` åhUOo lr H$mH$m 1976 gmcr _§[XamV Amco, Ë`m AmYrMr
Hw$cd¥ÎmmÝV VgmM àH$m{eV H$amdm cmJcm. Am_À`m AZoH$ Hw$c~§Yy§Zr Ë`m§Mr OS>UKS>U, nmœ©^y_r Am{U 1976 gmcmnmgyZ _§{XamV
Am{U Á`m§Zr lr H$mH$m§{df`r {dñV¥V _m{hVr {_ioc `m AnojoZo Vmo lr _hmamOm§À`m gm{ÞÜ`mV amhVmZm Pmcoco {d{dY g§ñH$ma,
dmMcm, Aem AZoH$ AÝ` ì`º$s¨Zrhr `m~Ôc _mÂ`mOdi AmnUmg AmÜ`mpË_H$ àJVrMm àdmg Am{U eodQ>r lr _hmamOm§Zr Ë`m§À`mda
dmQ>cocr {Zamem ì`º$ Ho$cr. ì`{º$e: _cmhr Vr Hw$cd¥ÎmmÝVmVrc ÌwQ>rM {d{dY g§ñWm§Mr O~m~Xmar gmondUo hm gd© KQ>ZmH«$_ _moR>m Hw$VyhcOZH$
Amho Ago R>m_nUo dmQ>V hmoVo. AgUma Ago dmQ>V hmoVo Am{U Vmo VgmM Amho. dU©Z H$aVmZm ""Zo{V Zo{V''
na§Vw lrH$mH$mhr Amnë`m ^y{_Ho$da R>m_ hmoVo. nwUo `oWrc lr gX²Jwê$ hoM eãX eodQ>r dmnamdo cmJVrc H$s H$m` Aer ^rVr dmQ>Ê`mgmaIo
~m~m _hmamO ghò~wÕo g_m{Y_§{Xa qH$dm lr joÌ S>oadU `oWo Oo H$mhr lr _hmamOm§Mo ì`{º$_Îd ! Ë`m lr _hmamOm§Mm AJXr {ZH$Q> ghdmg
àM§S> H$m`© Mmcy Amho Vo Amnco gX²Jwê$ lr {XJ§~aXmg _hmamO Am{U àXrK© H$mi lr H$mH$m§Zm Ë`m§À`m nyd©g§{MVm_wio {_imcm. Ho$di ghdmgmZo
Ë`m§Mo gX²Jwê$ lr ~m~m _hmamO hoM gd© H$arV AmhoV, _r Ho$di Ë`m§À`m _mUyg g_OVmo Ago Zmhr. na§Vw EH$m g_W© Jwê$cm EH$ g_W© {eî`
H$m`m©Mr nVmH$m nwT>o ZoV Amho, _r ñdV: `oWo H$mhr H$arV Zmhr, Aer Ë`m§Mr cm^cm. Am{U nwT>o EH$ B{VhmgM KS>cm.
ÑT> ^mdZm Amho. Ë`m_wio H$moUË`mhr Mm§Jë`m H$m_mMo lo` ñdV:H$S>o Voìhm `m gmè`m B{VhmgmMr _m{hVr ^º$OZm§Zm {_iUo Amdí`H$
KoÊ`mg Vo V`ma ZmhrV. AmOhr `oWrc gd© H$ma^ma Jwé_mCcrM MmcdrV Amho. lrgX²Jwê$ {XJ§~aXmg _hmamOm§À`m Am`wî`mVrc AZoH$ KQ>Zm, Á`m

nmM ghm
AmOda H$moR>ohr àH$memV Amcoë`m ZmhrV, Ë`m ^º$OZm§Zm _mhrV ìhmì`m,
Ë`m {Z{_ÎmmZo gX²Jwê§$Mo JwUJmZ ìhmdo, gX²Jwê§$Mr _hVr gdmªZm {dXrV
ìhmdr, `mgmR>r AmnU Amnë`m AmR>dUr Amåhmcm gm§Jmì`mV Aer {dZ§Vr
lr H$mH$m§Zm ^º$OZ§mZr Ho$cr Am{U Ë`mVrc gX²Jwê§$À`m WmoadrMo JwUJmZ A§Va§J
Am{U B{VhmgmMr Zm|X `m {dZ_« ^mdZoVyZ Ë`m§Zr ho AZw^d gm§{JVcoco
AmhoV. ho AZw^d gm§JVmZm EH$ Jmoï> Ë`m§Zr {ZjyZ gm§{JVcr hmoVr H$s VwPo Zm_ JmVmo ...................................................................... 1
Ho$di lr _hmamOm§À`m {Zdm©UmÀ`m {Xdgmn`ªVMo KQ>ZmH«$_ _r H$WZ 1. WmoS>m nyd}{Vhmg ........................................................ 3
H$arZ. ""Zmhr _r AmVm Cacmo OJVmVŸ& dV} Jwê$ gË` A§V~m©øŸ&&'' `m
^mdZoZo ho AZw^d gm§{JVë`m_wio Ë`m§Zr hr _`m©Xm AmIyZ KoVcr Amho. 2. ~mcnU.................................................................. 9
Am_Mo Ahmo^m½` åhUyZ àË`j lr H$mH$m§À`mM _wImVyZ Amåhmcm
3. VrW©ê$n ZmZm ......................................................... 31
lr _hmamOm§Mo M[aÌ EoH$Ê`mMr g§Yr {_imcr. Ë`m AmZ§XmV gdmªZm gh^mJr
H$aÊ`mgmR>r ""Anma AZ§V M[aÌ ho VwPŸo & dUm©d`m _mPo ~i WmoS>o &&'' 4. Agm gmYwg§J ........................................................ 48
hr ^mdZm _ZmV ~miJyZM _r ho eãXm§H$Z gmXa H$arV Amho.
ho AZw^dH$WZ nwñVH$ê$nmZo àH$m{eV hmoÊ`mgmR>r lr. à^mH$a
5. H$moëhmnyaMo {Xdg ................................................... 65
aKwZmW D$\©$ ~mimgmho~ H$mOaoH$a `m§Zr nwT>mH$ma KoVcm. gd© g§~§{YVm§Zm 6. Zì`m ndm©Mr gwédmV ............................................... 77
àmoËgm{hV Ho$co; nmR>nwamdm Ho$cm Am{U Amdí`H$ Vo gd© gmhmæ` Ho$co ho
`oWo Z_yX H$aUo AË`§V Amdí`H$ Amho. 7. ""_rM Vwcm hmH$m _marV hmoVmo !'' .............................. 102
lrgX²Jwê$ {XJ§~aXmg _hmamO Acm¡{H$H$ H$mì` à{V^oMo coUo 8. dmhÿ hm g§gma Xodmnm`r & ......................................... 130
coD$ZM Amco hmoVo. Ë`m_wio Ë`m§Zr Amnë`m gX²Jwê§$À`m, lr ~m~m _hmamO
`m§À`m MaUr H$mì` gw_Zm§Ocr dm{hcr. lr H$mH$m§Zr AmR>dUr gm§JVmZmM 9. Z H$i| Z H$i| Zo{V Zo{V & ........................................ 153
EH$m {R>H$mUr AmnUmOdi H$mì`eº$s Zgë`mMo ñnï>nUo {ZdoXZ Ho$co
10. Eogm Vy§ gmo{`am & .................................................. 184
Amho. na§Vw Zo_Š`m AW©dmhr eãXmV Amnë`m gX²Jwê§$Mo M[aÌ lr H$mH$m§Zr
gm§{JVco Amho. XmoÝhrH$S>ohr Jwê$^º$sMm XadiUmam gwJ§Y gmaImM Amho. 11. àn§Mr AgmoZ na_mW© nmho &....................................... 210
hm AmëhmXXm`H$ gwJ§Y ^º$OZm§À`m _ZmVhr Xadimo hr lrgX²Jwê$ ~m~m
_hmamO Am{U lrgX²Jêw $ {XJ§~aXmg _hmamO `m§Mo MaUr àmW©Zm ! 12. _hm{Zdm©U ............................................................ 218
lrgX²Jwê$ ~m~m _hmamOm§Mr AmaVr .......................................... 243
nwUo lrgX²Jwê$ {XJ§~aXmg _hmamOm§Mr AmaVr ................................... 244
{X. 22 Am°JñQ> 2005    - {dO` nwéfmoÎm_ Omoer lrgX²Jwê$ ~m~m _hmamOm§Mm Ym§dm ............................................ 245

gmV AmR>
KoVc§, Va H$Yr AmB©À`m _m`oZ§ _mÂ`m MwH$m§da j_oM§
nm§Kê$U KmVc§. H$Yr _mPm hmV Yê$Z, _r AS>IiVr
nmdc§ Q>mH$V AgVmZm AmYma {Xcm, Va H$Yr VmUcoë`m
&& VwPo Zm_ JmVmo && Xmoardê$Z MmcV OmÊ`mMr H$gaVhr àojH$mÀ`m
^y{_Ho$VyZ VQ>ñWnUo Ý`mhmicr. H$Yr {dídmg gmW©
_§{XamVrc Zm_ñ_aUmMm e§I dmOcm Am{U _r IS>~Sy>Z R>adë`m~Ôc H$m¡VHw $mMr XmoZ Xw{_©i \w$c§ A§Jmda nS>cr,
OmJm Pmcmo. ghm dmOco ! _§{XamV Zm_ñ_aU gwê$ Va H$Yr AZdYmZmZo Pmcoë`m MwH$s~Ôc H$R>mao
Pmco ! EdT>r Pmon H$er cmJcr ? _hmamO _mPr dmQ> dmH²$VmS>Zhr A§Jmda Pocmd§ cmJc§.
nmhmV AgVrc ! _r JS>~S>rZo MQ>B,© Cer Jmoim H$ê$ Am{U åhUyZM CR>VmjUr _ZmV àW_ {dMma Amcm Vmo
cmJcmo Am{U jU^amVM _hmamO AmVm Amnë`mV _hmamOm§À`m Xe©Zmcm OmÊ`mg Cera Pmcm `mMm !
ZmhrV `mMr OmUrd _Zmcm S>I§ _mê$Z Jocr. H$mc amÌr KmB©KmB©Zo ñZmZ CaHy$Z _r gX²Jêw $ lr ~m~m§À`m _§{XamV
_hmamOm§Mo nm{W©d eara n§MËdmV {dcrZ Pmco. Vr Xe©Zmcm Jocmo. Zoh_rà_mUo Ü`mZmgmR>r AmgZ KmcyZ
~ocmÀ`m PmS>mImcMr M§XZH$mð>mM
§ r {MVm AOyZ nyU© S>mi
o o {_Q>c.o nU AmO _hmamOm§À`m Ag§»` AmR>dUtZr
{dPcocrhr Zmhr. {VMr qH${MV YJ AOyZ OmUdVo`. _ZmV JXu Ho$cr hmoVr. _J _rhr Ü`mZmMm AÅ>mhmg
na§Vw AOyZhr _Z _hmamOm§Mo _hm{Zdm©U ñdrH$mam`cm gmoS>y Z Oo Oo AmR>dV hmoV§ Vo Vo _ZmV _m§S>y cmJcmo.
V`ma Zmhr.
AmVm _hmamOm§Zm Xoh gmoS>y Z 16 df} Pmcr AmhoV.
Jocr 12-13 df} {XdgmVrc jU AZ² jU _hmamOm§À`m AOyZhr Vr ñ_aU`mÌm g§ncocr Zmhr. AOyZhr
ghdmgmV, Ë`m§À`m godVo , Ë`m§À`m {dMmamVM Jocm jUmojUr _hmamOm§M§ M¡VÝ`Xm`r ApñVËd _Zmcm
hmoVm. Ë`m§Mo ApñVËd hmM _mPm ídmgmoÀN²>dmg Pmcm OmUdV AgV§. Ë`m§À`m Ag§»` AmR>dUtZr _Z
hmoVm. _mPo ñdV…Mo doJio ApñVËd, _mPo "_r'nU {dê$Z CM§~iyZ `oV.§ S>mi
o o AmocmdVmV. AOyZhr !
Joco hmoV.o _hmamOm§À`mM S>mùo `m§Zr OJ nmhmV hmoVmo.
H$mhr H$m_ H$aVmZm, Ë`mda _hmamOm§À`m ng§VrMr _mohmoa `m AmR>dUrM _mÂ`mgmR>r XrnñV§^ Pmë`m AmhoV.
H$er CR>co `mMrM \$º$ Anojm Cacr hmoVr. `m gmè`m _hmamOm§À`m Ag§»` ^º$OZm§Zmhr ho àH$me{H$aU
EH$ VnmhÿZhr WmoS>çm A{YH$ H$mcmdYrV _hmamO _mJ©Xe©H$ R>amdoV åhUyZM hm gmam àn§M _m§S>cc
o m Amho.
jUmojUr _cm KS>drV hmoV.o Ë`m§Zr H$Yr _cm ào_mlwZ§ r VwPm{M {Zamon gdmªgr _r XoVmo &
ÝhmD$ KmVco Va H$Yr H«$moYm¾rMm dfm©d Ho$cm, H$Yr VwPo Zm_ JmVmo AmdS>rZo &&
d{S>cm§À`m H$R>mao {M{H$ËgH$ ZOaoZ§ _mP§ dmJU§ nmaIyZ

VwPo Zm_ JmVmo 1 2 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


g_W© Aml` nUOrcm {_imcm; _mÌ ñdm{^_mZr Aem Ë`m VoOñdr órZo Ho$di
Am{lV åhUyZ Z amhmVm CXa{Zdm©hmgmR>r JaOy ~«m÷U gaH$mar A{YH$mè`m§Mr
OodUmMr ì`dñWm H$ê$Z Amncm Am{U _wcmMm M[aVmW© Mmc{dcm.
WmoS>m nyd}{Vhmg H$ï>miy Am{U _ohZVr Ho$ed _hmXod `m§Zr Amnë`m AmB©©Mo _ZmoaW A{Ve`
CÎm_ arVrZo nyU© Ho$co. _°[Q´>H$n`ªVMo {ejU nyU© H$ê$Z Ho$edamd H$coŠQ>a H$MoarV
Am_Mo _yi CnZm_ _moKo. em{cdmhZ eH$ 1347 _Ü`o (B. g. 1425) _moKo H$maHy$Z åhUyZ éOy Pmco. 1915-16À`m gw_mamcm Ë`m§Zm "hoS>ŠcmH©$' åhUyZ
KamÊ`mVrc H$mhr Hw$Qw>§~o H$c~wJm© `oWyZ {demcJS>mMo A§_cmImcrc ~T>Vr {_imcr. Vo {Xdg n{hë`m _hm`wÕmMo hmoVo. Ë`m Ym_Yw_rÀ`m H$mimV
aËZm{JarOdirc haMoar, hmVI§~m, cm§Om, nmdg, Xodio BË`mXr 5 _hmcm§À`m d[að>m§À`m H$gmoQ>rcm CVaUmao H$m_ H$aUmè`m Ho$edamdm§Zm 1924À`m gw_mamg
Y_m©{YH$mar, J«m_monmÜ`o, Á`mo{Vfr AmXr A{YH$mam§À`m gZXm KoD$Z H$m`_À`m amOmnya `oWo "_m_coXma' åhUyZ ~T>Vr {_imcr. _mVmoltÀ`m l_m§Mo gmW©H$ Ho$ë`mMo
dmñVì`mcm H$moH$UmV Amcr. Ë`mVrc H$mhr Hw$Qw>§~o `WmdH$me "ImZy' `m Jmdr g_mYmZ Ho$edamdm§Zm Ë`m {Xder dmQ>co Agoc. Anma H$ï> H$ê$Z _wcmcm
`oD$Z pñWamdcr. Xaå`mZ Ë`m§Mo "Omoer' ho Zmd ê$T> Pmco hmoVo. eoVr Am{U dmT{dUmè`m, Ë`mÀ`m {ejUmgmR>r KaXma gmoS>Umè`m _mVmoltZmgwÕm Ë`m {Xder
nm¡amo{hË` ho _w»` ì`dgm` Agcocr hr Hw$Qw>§~o àË`oH$s e§^a-gìdmeo EH$an`ªV {H$Vr YÝ` dmQ>co Agoc ?
O_rZ ~miJÊ`mEdT>r gwñWm{nV Pmcr hmoVr. Ho$edamd ho gai ñd^mdmMo, namonH$mar Am{U _Z{_imD$ hmoVo. Ë`m§Mm qnS>
_mPo ImnanUOmo~m ^mñH$a qMVm_Ur Omoer ho ImZy `oWoM eoVr Am{U nm¡amo{hË` gmpÎdH$ hmoVm. Ë`m_wio _m_coXma Pmë`mdahr Ho$edamd ~Xcco ZmhrV. Ë`m H$mir
H$arV. _hmXod ^mñH$a hm Ë`m§Mm _wcJm. {ddmh Pmë`mda H$mhr dfmªVM, ~hþYm _m_coXma åhUOo \$ma _moR>m A§_cXma _mZcm OmB©. Ë`mÀ`m hmVr gÎmmhr Anma
1880 gmcr, d`mÀ`m 32-33 ì`m dfuM _hmXod ^mñH$a `m§Mm _¥Ë`y Pmcm. Ë`m Ago. {~«{Q>e gm_«mÁ`mMo à{V{Z{YËd H$aUmam _m_coXma åhUOo Xoer gmho~M Ago.
doir Ë`m§Mm Ho$ed _hmXod hm EHw$cVm EH$ nwÌ Ho$di 2 dfmªMm hmoVm. Ë`m doir na§Vw Ho$edamdm§À`m ~m~VrV _mÌ ho gmao cmJy ZìhVo. Ë`m§Mr JmoaJ[a~m§{df`rMr
_mÂ`m nUOrZo åhUOo Ho$ed _hmXod `m§À`m AmB©Zo EH$ YmS>gr {ZU©` KoVcm. Zmi VwQ>cocr ZìhVr. `m _mVrer Am{U g§ñH¥$Vrer Agcoco ZmVo AVyQ> hmoVo.
gw_mao 125 dfmªnyduMr gm_m{OH$ pñWVr nmhmVm Vmo {ZU©` Ho$di YmS>grM ZìhVm, _m_coXma Pmco åhUyZ Zm Ë`m§Mm doe ~Xccm Zm d¥Îmr ! YmoVa, eQ>©, H$moQ> Am{U
Va A^yVnyd© AgmM hmoVm, AË`§V XyaÑï>rMm hmoVm. Amncm _wcJm ImZy `oWoM S>moŠ`mcm nm§T>am é_mc Agm Ë`m§Mm doe Agoo. Vo XodnyOm Am{U JwéM[aÌmMo dmMZ
am{hcm Va Ë`mcm YS> àmW{_H$ {ejUhr {_iUma Zmhr, Ë`mMo Am`wî` Ho$di Ho$ë`m{edm` KamVyZ ~mhoa nS>V ZgV. JmoaJ[a~m§À`m AS>rAS>MUrV Ë`m§Zm _XV
eoVr^mVr, JwaoT>moao `m§À`m_mJo am~Ê`mVM OmB©c. {edm` OwÝ`m EH$Ì Hw$Qw>§~mVrc H$aUo, Jar~ {dÚmÏ`mªZm {ejUmgmR>r gmhmæ` H$aUo Am{U AÞXmZ ho Ë`m§Mo d«V
{dYdm órMo hV~c OrUo Amnë`mcmhr H§$R>mdo cmJoc, ho {VZo _Zmo_Z OmUco hmoVo.
Am{U EHo$ {Xder {VZo _wcmcm "_moR>m' H$aÊ`mgmR>r OdiMo ehaJmd åhUyZ ImZyZOrH$À`m _R> JmdmVrc am_H¥$îU _moaoœa hi~o `m§Mr H$Ý`m J§Jm~mB©
aËZm{Jarcm dmñVì`mgmR>r à`mU Ho$co. {hÀ`mer Ë`m§Mm {ddmh Pmcm. ghm _wcJo Am{U nmM _wcr Agm ^acm g§gma
_mÂ`m nUOrcm aËZm{JarV H$moUm AmßVñdH$s`m§Mm AmYma ZìhVm; na§Vw gwImg_mYmZmZo Mmcy hmoVm.
{Z`VrMm Ioi AJå` AgVmo. ^{dî`mV gmH$ma hmoUmè`m KQ>Zm§Mr {ZamH$ma nyd© _mPo AmOmo~m Ho$ed _hmXod `m§Mm ZmoH$arMm ~hþVoH$ H$mi aËZm{Jar `oWoM Jocm.
V`mar B©ídar BÀN>oZo AmYrM gwê$ Pmcocr AgVo. aËZm{Jarcm gX²Jwê$ lr eodQ>Mr 5-6 df} gmoS>ë`mg Vo aËZm{JarVM hmoVo. lr {XJ§~aXmg _hmamOm§Mo dS>rc
{XJ§~aXmg _hmamOm§Mo AmOmo~m har gImam_ Am{U {dîUy gImam_ Omoer `m§Mm Am{U _mPo AmOmo~m `m§Mm JmT> ñZoh hmoVm. _hmamOm§À`m AmOmo~m§Mo aËZm{Jarcm

WmoS>m nyd}{Vhmg 3 4 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


nèømÀ`m AmirV Oo Ka hmoVo VoWo _mPo AmOmo~m amhmV AgV. _hmamOm§Mo dS>rc `oUmè`m _m_coXmam§dahr g§VmnmZo doS>m Pmcoë`m nmQ>rc BÝñnoŠQ>aZo Jmoù`m
Am{U _mPo AmOmo~m EH$_oH$m§Zm ^oQ>ë`m{edm` Ë`m§Mm {Xdg _mdiV Zgo. PmS>ë`m. `m AKmoar Jmoir~mamV 12 _mUgo R>ma Va e§^amda _mUgo OI_r Pmcr.
"ñZoh~§Y' _mJrc {nT>rVyZ nwT>rc {nT>rVhr Mmcy hmoVm. _mPo AmOmo~m Ho$ed _hmXod Omoer {X. 26/9/1930 amoOr d`mÀ`m Ho$di
_mÂ`m AmOmo~m§Zm Ë`m H$mir 250-300 én`o nJma hmoVm Am{U ñdñVmB© EdT>r ~mdÞmì`m dfu ñdmV§Í` g§J«m_mV hþVmË_m Pmco.
H$s 1Ÿ&& én`mcm nmoV§^a Vm§Xyi {_im`Mo. Ë`m_wio KamV àM§S> gw~Îmm ! KaMo Ë`m doir _mPr AmOr J§Jm~mB© JamoXa hmoVr Am{U nXamV 11 _wc§ hmoVr.
dmVmdaU gmpÎdH$, Ym{_©H$. EH$ ~«m÷U gJù`m {dÚmÏ`mªZm `m{kH$s {dZm`H$ (_mPo _moR>o H$mH$m) Am{U aKwZmW åhUOo _mPo dS>rc, ho XmoKoOU
{eH${dÊ`mgmR>r R>odcocm hmoVm. OodU H$am`cm XmoZ AmMmar Agm`Mo. doiocm Ë`mVë`m Ë`mV OmUVo Pmcoco. Ë`m§Zm hmVmer Yê$Z _mPr AmOr `m H$gmoQ>rÀ`m
60-70 nmZ CR>m`Mo. {dÚmWu, JmoaJar~, nmhþUo _§S>ir, A{VWr-Aä`mJV, àg§JmV {dcjU YramZo gm_moar Jocr. _mPo gdmªV YmH$Qo H$mH$m _YwH$a Ho$ed
gmè`m§Zm VoWo _wº$ÛmaM hmoVo. Ë`m§À`m ì`{º$_ÎdmMm Imoc R>gm lr {XJ§~aXmg Omoer, `m§Mm OÝ_ _mÂ`m AmOmo~m§À`m _¥Ë`yZ§Va VrZ _{hÝ`m§Zr {X. 1/1/1931
_hmamOm§À`m _Zmda hmoVm. Ë`m_wio nwT>o H$Yrhr _hmamO _mÂ`mda amJmdco H$s amoOr Pmcm.
åhUm`Mo, ""Vy Ho$edamdm§Mm ZmVy Amhog åhUyZ VwPr J` H$aVmo !'' Ia§ Va _mPo _mÂ`m AmOmo~m§Zm EH§$Xa 7 _wcJo … {dZm`H$, aKwZmW, ^mñH$a, am_M§Ð, dg§V,
dS>rc (ZmZm) Am{U _hmamO ho Img {_Ì ! nU _cm j_m ìhm`Mr Vr à^mH$a Am{U _YwH$a. {edm` nmM _wcr hmoË`m … A{hë`m, Ðm¡nXr, grVm, Vmam
aKwZmWamdm§Mm _wcJm åhUyZ Zìho Va Ho$edamdm§Mm ZmVy åhUyZ ! Am{U _§XmoXar Aer n§MH$Ý`m§Mr Zmd§ Ë`m§Zm R>odcr hmoVr. _mÂ`m gdmªV _moR>çm
_mÂ`m AmOmo~m§À`m AmR>dUr _hmamO a§JyZ gm§JV AgV. _hmamOm§À`m H$mH$m§Mo "{dZm`H$' ho Zmd \$ma WmoS>çm cmoH$m§Zm _mhrV Agoc. Vo "XÎmwXmXm' `mM
aËZm{JarÀ`m Kar XmoÝhr doim ñd`§nmH$ gmodù`mZo ìhm`Mm; nU AndmX ìhm`Mm ZmdmZo KamV, ~mhoa AmoiIco Om`Mo. Am{W©H$Ñï>çm Ë`m§Mm \$magm O_ H$Yr
Ho$edamdm§Mo ~m~VrV ! Ho$edamd WoQ> ñd`§nmH$ KamV OmD$Z _hmamOm§À`m AmB©cm ~gcm Zmhr. nU Vo _moR>o Mm[aÍ`dmZ hmoVo. aËZm{JarMo nmo{cg nmQ>rc åhUyZ Ë`m§Zr
(AmOrcm) hmH$ _mê$Z åhUm`Mo, "AJmo, _O WmoS>r VwÂ`mH$S>Mr Am_Q>r {n`m`²g 40-50 df} H$m_ Ho$co. Am_À`m AmOmo~m§Zr Ë`m§Zm aËZm{JarcmM JmoIco ZmŠ`mda
Xo hmo !'' Ho$edamd é_mc H$gm ~m§YrV, Ë`m§Mo ~mocUo-MmcUo H$go hmoVo ho gmao 1927 gmcr 25-30 hOma én`o KmcyZ EH$ H$mnS>mMo XwH$mZ H$mTy>Z {Xco hmoVo.
_hmamO gm{^Z` XmIdrV ! na§Vw Am_À`m H$mH$m§Zr VwH$mam_mgmaIm ì`mnma Ho$cm Am{U Vo XwH$mZ ~§X nS>co. nwT>o
1930 gmcr nZdoc VmcwŠ`mVrc {MaZoa `oWo {~«{Q>e gaH$maÀ`m {damoYmV Ë`mZr Q>oc[a¨J \$_© H$mT>cr. 15-20 {edU`§Ìo KoVcr. "H$qQ>>J'da Ë`m§Mo Mm§JcoM
O§Jc gË`mJ«h Pmcm. Ë`m doir Ho$edamd nZdocMo _m_coXma hmoVo. gË`mJ«hmMo à^wËd hmoVo. AJXr {~«{Q>e H$coŠQ>agwÕm VoWyZ gyQ> {edyZ ¿`m`Mm. ì`dgm`mV
OmJr n[apñWVrda {Z`§ÌU R>odÊ`mgmR>r Vo OmVrZo hOa hmoVo. gË`mJ«h em§VnUo Mm§Jcm O_ ~gcm hmoVm. nU nwT>o AÜ`mË_mH$S>o Ë`m§Mm AmoT>m dmT>cm Am{U hm
Am{U {eñVrZo Mmcy hmoVm. na§Vw nmo{cg AH$maU gË`mJ«htZm _maPmoS> H$ê$ cmJco, Y§Xmhr hiyhiy ~§X nS>cm.
~oS>çm Kmcy cmJco, {edrJmi H$ê$ cmJco. gV²erc àd¥ÎmrÀ`m Ho$edamdm§Zm Y§Xm ~§X nS>cm Var Y§ÚmMr OmJm _mÌ gX¡d JO~OcocrM am{hcr. ehamVco
nmo{cgm§Mo ho {MWmdUrImoa dV©Z AmdS>co Zmhr. Ë`m§Zr nmo{cgm§Zm cmR>r_ma ~§X S>m°ŠQ>a, dH$sc, eoR> gmdH$ma, gaH$mar A§_cXma Ago doJdoJù`m joÌmVco
H$am`cm ^mJ nmSy>Z, gË`mJ«htÀ`m ~oS>çm H$mT>m`cm cmdë`m. _mÝ`da qH$dm AmOÀ`m ^mfoV gm§Jm`Mo Va "H«$s_ Am°\$ X gmogm`Q>r'
VhmZ cmJë`mZo OdiÀ`m {d{harda nmUr {nÊ`mgmR>r _m_coXma Joco. Vr g§Yr Agcoco cmoH$ VoWo gm`§H$mir H$m_Ym_ AmQ>monyZ `m`Mo Am{U Jßnm§Mm AÈ>m
gmYyZ, An_mZmZo Idicoë`m {~«{Q>eYm{O©Ê`m nmQ>rc ZmdmÀ`m nmo{cg a§Jm`Mm. {dhma hm°Q>oc_YyZ _mJdcoë`m Mhm, {gJaoQ>Mr AmdV©Zo ìhm`Mr. ~hþVm§e
BÝñnoŠQ>aZo AMmZH$ Am{U AH$maU Jmoir~ma gwê$ Ho$cm. Vmo amoIÊ`mgmR>r YmdV cmoH$ "~w{ÕdmXr dJm©'Vrc Agë`m_wio VoWrc MMm©hr Cƒ nmVirdaM ìhm`Mr.

WmoS>m nyd}{Vhmg 5 6 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_mPo gX²Jwê$ lr {XJ§~aXmg _hmamOhr VoWo Ho$ìhmHo$ìhm Jßnm _mam`cm ñd^md Ë`m§Zm A_mn eº$s XoV Ago. na§Vw Varhr OrdZmÀ`m ZídaVoMo Xe©Z AJXr
OmV AgV. VméÊ`mV Am{U Vohr XmhH$VoZo Pmë`m_wio Ë`m§À`m _ZmV d¡am½`mMo Am{U
_mÂ`m Wmoaë`m H$mH$m§Zm AÜ`mË_mMr AmoT> hmoVr, g§V gËnwéfm§À`m ghdmgmMr AÜ`mË_mMo ~rO noaco Joco.
AmoT> hmoVr. lr {XJ§~aXmg _hmamO d nm§JarMo {edmZ§X ñdm_r `m§Mo AmÜ`mpË_H$ {X. 26/3/1932 amoOr Hw$U} (Vm. cm§Om) `oWrc {edam_ Jmonmi JwUo `m§Mr
_mJ©Xe©Z Ë`m§Zm cm^co hmoVo. Vo ñd^mdmZo _¥Xy hmoVo; nU àg§Jr Vo H$R>moahr ìhm`Mo. H$Ý`m `_y {hÀ`mer ZmZm§Mm {ddmh Pmcm Am{U df©^amVM ~mi§VnUmV {VMo
EH$Xm ~mOmamVyZ OmVmZm EH$ JmS>rdmZ Amnë`m ~¡cmcm Mm~H$mZo \$moSy>Z H$mT>rV {ZYZ Pmco. 1935 gmcr nigwco-XogmB© KamÊ`mVrc _wcrer Ë`m§Mm Xwgam {ddmh
Agë`mM§ Ë`m§Zr nm{hc§. aËZm{JarV nmÊ`mMr Zoh_rM Q>§MmB©. Ë`m_wio ~¡cJmS>rda Pmcm. na§Vw Aën AmOmamMo {Z{_Îm hmoD$Z {ÛVr` nËZrhr Ho$di XmoZ _{hÝ`mVM
3-3 qnno cmXyZ nmUr {dH$Ê`mMm Y§Xm OmoamV Mmcm`Mm. aËZm{JarMo añVohr dmacr. AIoarg 1938 gmcr XodéIOdirc gm`co JmdÀ`m "H$_ir' `m
MT>UrMo. Ë`mV ^a XwnmaMo D$Z. gH$minmgyZ Ionm KmcyZ WH$coë`m ~¡cmcm nwT>o nwamo{hVm§À`m _wcr~amo~a Pmcocm {ddmh _mÌ ZmZm§À`m OrdZmV ñW¡`©, AmZ§X Am{U
nm` Q>mH$Ê`mMhr ÌmU ZìhV§. Am{U JmS>rdmZ _mÌ Ë`mÀ`m nmR>rda gnmgn AmgyS> g_¥Õr AmUUmam R>acm. 1939 gmcr _mPr _moR>r ~hrU gw_Z {hMm, Va 1941
AmoT>V hmoVm. OmUmao-`oUmao nmhmV hmoVo; nU H$moUrM H$mhr ~mocV ZìhV§. H$maU Vmo gmcr _rZmMm OÝ_ Pmcm.
JmS>rdmZ EH$m ~S>çm gmdH$mamMm ZmoH$a hmoVm. CJmM H$moU Ë`m _mUgmÀ`m
^mZJS>rV nS>Vmo ! nU H$mH$m§Zr Vo Ñí` nm{hco Am{U g§VmnmZo WaWaVM Ë`m
JmS>rdmZmMm Mm~yH$ {hgH$mdyZ KoD$Z Ë`m§Zr Ë`mÀ`mdaM CJmacm Am{U {dMmac§ ★★★
""Vwcm EH$ \$Q>H$m {Xcm Va H$g§ dmQ>oc ?''
`m Am_À`m H$mH$m§Zr Am{U _mÂ`m d{S>cm§Zr Ë`m§À`m d{S>cm§À`m _¥Ë`yZ§Va
Hw$Qw>§~mV O~m~XmarZo dmJyZ gmè`m§Zm ZrQ> _mJm©cm cmdc§ Am{U åhUyZ gmar ^md§S>§,
Ë`m XmoKm§Zmhr ^mD$ AgyZhr "Ahmo-Omhmo' H$am`Mr, d{S>cm§gmaIm _mZ Úm`Mr. gX²Jwé{dU gpÀN>î` Ÿ& Vmo dm`m§ Om` {Zeof Ÿ&
_mPo dS>rc aKwZmW Ho$ed Omoer `m§Mm OÝ_ {X. 30/11/1909 amoOr Pmcm. H$m§ gpÀN>î`|{dU {deof Ÿ& gX²Jwê$ {gUo Ÿ&&
aËZm{JarMo nQ>dY©Z hm`ñHy$c Am{U amOmnyaMo hm`ñHy$c `m XmoZ emim§_YyZ ●

{ejU KoD$Z Vo 1931 gmcr _°{Q´>H$ Pmco Am{U cJoMM aËZm{Jarcm H$coŠQ>a Omo g§gmaXw:Io XwIdbm & Omo {Ì{dYVmn| nmoibm &
Am°{\$gmV ZmoH$arcm cmJco. na§Vw VËnydu 1930À`m gßQ>|~a _{hÝ`mV Ë`m§Zm Vmo{M A{YH$mar Ombm & na_mWm©gr &&
{nV¥{d`moJmcm AH$ñ_mV gm_moao Omdo cmJco hmoVo. {MaZoa O§Jc gË`mJ«hmV hþVmË_m ●
Pmcoë`m Amnë`m d{S>cm§Mm _¥VXoh Vmã`mV KoD$Z A§Ë`g§ñH$ma H$aÊ`mMo Xw^m©½`
AJXr H$modù`m d`mV Ë`m§À`m dmQ>çmcm Amco Am{U Vohr AmH$memVyZ drO ~hþ Xw:I ^mo{Jb| OoU| & V`mgrM na_mW© ~mUo &
H$mogimdr Vgo AH$ñ_mV ! Wmoaco ~§Yy, AmB© Am{U ^md§S>m§gh EH§$Xa 13 _mUgm§Mo g§gmaXw:ImMo{Z JwU| & d¡am½` CnOo &&
Hw$Qw>§~ Mmc{dÊ`mMo AmìhmZ g_moa C^o am{hco. Hw$Qw>§~mV {Z`{_V CËnÞ XoUmar  g_W© am_Xmg
ZmoH$ar Agcoco EH$_od ZmZmM hmoVo (Amåhr gd©OU Ë`m§Zm "ZmZm' åhUV Agy).
g§H$Q>m§Zm S>J_JyZ Z OmVm g_moa VmR> C^o amhÿZ _wH$m~cm H$aÊ`mMm Ë`m§Mm {Zü`r

WmoS>m nyd}{Vhmg 7 8 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


cmoÊ`mVrc gma§ nmUr emofc§ Om`M§ Am{U Xwgè`m {Xder Vo H$moaS>§ Pmcoc§ cmoUr
OI_oda cmdm`M§. Aer CnMmanÕVr hmoVr.
Ë`mVM AmB© _co[a`mZo AmOmar nS>cr Am{U df©^a Ë`m XwIÊ`mZo AmB©cm
~mcnU N>ico. KamV XmoZ N>moQ>çm _wcr, Aeº$ Am{U AmOmar _wcJm Am{U _co[a`m
A§JmV _wacocr nËZr, Aem AdñWoV ZmZm§Mr \$maM Vmam§~i CS>V Ago. åhUyZ _J
_mPm OÝ_ 29 _o 1944 åhUOo Á`oð> ewŸ&& 7, eH$ 1866 cm Pmcm. Ë`m doir Ë`m§Zr EH$ ~«m÷U ór H$m_mcm R>odcr. ñd`§nmH$, KaH$m_ Aem O~m~Xmè`m
àM{cV "~_m© Q>mB_' qH$dm "`wÕmÀ`m doio'à_mUo 1.30 dmOVm Va ^maVr` à_mU ZmZm§Zr {VÀ`mda gmondë`m. _mÌ, AmB© qH$dm Amåhm ^md§S>m§À`m Vã`oVr
doioà_mUo Xwnmar 12.30 dmOVm Pmcm. Ë`m doir dS>rc JwhmJacm _m_coXma hmoVo. gwYmaÊ`mEodOr Vr KaH$m_ H$aUmar ~mB©M {Xdg|{Xdg ~mig§ KoVo` ho nmhÿZ AIoa
Amåhr Ë`m doir daë`m nmQ>>mVrb dPo `m§À`m KamV amhmV hmoVmo. _wcmÀ`m OÝ_mMm d{S>cm§Zr {Vcm H$m_mdê$Z H$mT>co Am{U ñdV…M KaH$m_mMm Vm~m KoVcm.
AmZ§X ì`º$ H$aÊ`mgmR>r Ka_mcH$sU dPo~mB© `m§À`m gm§JÊ`mdê$Z Amcoë`m gd© ZmZm§À`m H$m`©j_VoMr Am{U ghZercVoMr Voìhm H$gmoQ>rM hmoVr.
_§S>itZm KwJè`m§~amo~a 1-1 Agmocm Zmai XoÊ`mV Amcm hmoVm. Vr AmR>dU _mPr gH$mir CRy>Z Vo gw_Z Am{U _rZm `m _mÂ`m XmoZ {M_waS>çm ~{hUtMr
AmB© dma§dma OmJdm`Mr. doUr\$Ur, Am§Kmoi H$am`Mo. _moR>çm gw_Zcm Vo ào_mZo "gmoÝ`m' åhUm`Mo Am{U
_mÌ _mÂ`m OÝ_mMm AmZ§X gmOam H$aÊ`mEdT>r gd©M n[apñWVr Mm§Jcr _rZmcm "nmonQ>' ! Am§Kmoi KmcVmZm Ë`m§M§ EH$ ñda{MV JmU§ _moR>_moR>çmZo Vo
ZìhVr. _cm OÝ_V…M H$mdri Pmcocr hmoVr. ñWm{ZH$ d¡Úm§À`m _VmZwgma _r \$º$ åhUm`Mo, ""gmoÝ`m nmonQ> XmoKo ^mD$ Ÿ& H$[aVr X§Jm_ñVr \$ma Ÿ&'' ~hþYm AmOmar
24 Vmgm§MmM gmo~Vr R>aÊ`mMr XmQ> eŠ`Vm hmoVr. na§Vw ZmZm§da Agcocm AmB©Mr CUrd _wcm§Zm OmUdy Z XoÊ`mMm Ë`m§Mm Vmo à`mg Agmdm. Am°{\$gcm
gX²Jwê§$Mm daXhñV, Ë`m§Mr nwÊ`mB© Am{U AmB©-ZmZm§Zr S>moù`mV Voc KmcyZ Ho$cooco OmÊ`mnydu OodU H$ê$Z gdmªZm dmTy>Z _J Vo Am°{\$gcm Om`Mo. gm`§H$mir
_mPo g§JmonZ, `m_wio _mPr Vã`oV hiyhiy gwYmaV hmoVr. Am°{\$gmVyZ Amë`mda nwÝhm OodUmMr IQ>nQ>. ZmZm§Zm ñd`§nmH$ Mm§Jcm H$aVm `oV
VodT>çmV ZmZm§Mr ~Xcr JwhmJahÿZ IoS>cm Pmcr. IoS>À`m d¡Úm§Zr gm§{JVc§ H$s Ago. AJXr hmVmdaÀ`m ^mH$è`mhr Vo N>mZ H$am`Mo. Ë`m§Zm AYyZ_YyZ {\$aVrda
A§JmdaM§ XyY `mcm nMUma Zmhr, Voìhm JmB©M§ XyY Úm. åhUyZ d{S>cm§Zr _J EH$ Omdo cmJo, Ord KamV Jw§Vcocm, åhUyZ _J OmVmZm Vo ~amo~a EH$m EodOr XmoZ
Jm`M IaoXr H$ê$Z AmUcr. a{V~mM§ XyY Mm§Jc§ {_ioc `mMr ImÌr H$m` ? Voìhm {enmB© ZoV. EH$ Ë`m§Zm _w¸$m_r _XVrg amhr Am{U Xwgè`mMo H$m_ EH$M H$s Ë`mZo
KaÀ`m JmB©À`m XwYmV {VßnQ> nmUr KmcyZ dmdqS>J> dJ¡ao KmcyZ CH$iyZ, \$S>Š`mda amoO gH$mir IoS>cm Kar `oD$Z _wcm§Mr »`mcrIwemcr nmhÿZ Om`M§. Ë`m doir
JmiyZ _cm M_Mm-M_Mm XyY nmOrV. Voìhm AmOÀ`mgmaIr H$m{dirda Am¡fYo, \$moZMr gmo`hr ZìhVr Am{U EdT>§ àdmgr JmS>çm§M§ Omi§hr ZìhV§. Ë`m_wio amoO Vmo
CnMmanÕVr ZìhVr. _mÌ Ë`m doir "S>mJ' XoÊ`mMm EH$ _moR>çm§À`mhr ghZeº$sMr {enmB© IoS>cm MmcV `oD$Z _mPr Vã`oV dJ¡ao H$er Amho, Kar hd§ ZH$mo nmhÿZ
narjm KoUmam CnMma hmoVm. _mÂ`mda Vmohr CnMma H$ê$Z ~KÊ`mV Amcm. _mPr ZmZm§Zm [anmoQ>© XoÊ`mgmR>r nwÝhm MmcV ZmZm§Mm _w¸$m_ Agoc VoWo Om`Mm. _mÂ`m
gJù`mV YmH$Q>r AmË`m _§XmoXar, Amåhr gmar _wc§ {Vcm "_§XrAmË`m' åhUV Vã`oVr{df`r EdT>r gme§H$Vm hmoVr H$s _mP§ arVga Zmdhr R>odcoc§ ZìhV§. "`mM§
Agy, Vr Ë`m doir {VWo hmoVr. Ë`m doir _cm {VZo _m§S>rda KoVco hmoVo. earamda Zmd R>ody ZH$m, Zmd R>odc§V Va hm OmB©c' Ag§ Hw$UrVar gm§{JVc§. åhUyZ _cm
{d{eï> {R>H$mUr doiyÀ`m H$mS>rZo MQ>Ho$ XoV AgV. Ago nmM MQ>Ho$ _cm XoÊ`mV ZwgV§ ~mi qH$dm ~mimo~m Ag§ åhUV. Ë`m_wio _mP§ "AemoH$' ho Zmd AJXr Iyn
Amco. Z§Va Ë`mda Am¡fY åhUyZ cmoUr cmdyZ Vr OI_ ~ar H$arV. VmO§ cmoUr C{eam, _mÂ`m _§XrAmË`mZoM R>odc§.
q^Vrda _mam`M§. H$moH$UmV Voìhm cmc _mVrÀ`m q^Vr AgV, Ë`m q^VrV Z§Va `WmdH$me AmB© ~ar Pmcr Am{U ZmZm§Mo narjoMo Vo {Xdg g§nco. _mPr

~mcnU 9 10 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


YmH$Q>r ~hrU gwc^m {hMm OÝ_ IoS>Mm. Ë`m doir ZmZm IoS>cm gcJ 4-5 df} EH$Xm _rZmcm {d§My Mmdcm. amÌ^a doXZoZo Vr Vi_iV hmoVr. A§Jmcm XaXê$Z
hmoVo. ZmZm§À`m Agr_ Y¡`m©Mr H$gmoQ>r nmhmUmam EH$ àg§J Ë`m doir KS>cm. Km_ gwQ>V hmoVm. H$m°Q>da {Vcm Pmondcr hmoVr Am{U AmB© ZmZm§À`m OwÝ`m
_hmË_m Jm§YtÀ`m hË`oZ§Va gmè`m _hmamï´>mV Aem§VVm {Z_m©U Pmcr hmoVr. H$moH$U YmoVam§À`m KS>çm {VÀ`m A§Jmda Q>mH$sV hmoVr. nmMnmM {_{ZQ>m§Zr nm§KéU§ ~Xcmdr
{d^mJ VwwcZoZo em§V hmoVm. na§Vw IoS>cm _{eXrV X§JoImoa O_md O_cm hmoVm Am{U cmJV hmoVr. gwMVrc Vr KaJwVr Am¡fY§ Mmcy hmoVr. _r Voìhm nmM-ghm dfmªMm
H$moUË`mhr jUr X§½`mcm Vm|S> \w$Qoc Aer n[apñWVr hmoVr. Ë`m doir ZmZm EH$Q>o hmoVmo Am{U Vr gmar Ymdni nmhmV amÌ^a OmJmM hmoVmo. hVmenUo Oo hmoB©c Vo
_{eXrV Joco Am{U Ë`m§Zr XmoÝhr hmVm§Zr _{eXrV O_coë`m qhgH$ O_mdmcm nmhmÊ`mIoarO _moR>çm§À`m Var hmVmV H$m` hmoV§ ? AIoa nhmQ>onhmQ>o {d§My CVacm
EH$Q>çmZo amoIyZ Yaco. AmB©Mr Va ^rVrZo JmiU CS>mcr hmoVr. {VZo Ë`m§Zm Am{U _rZmcm Pmon cmJcr. Z§VaÀ`m H$mimV n[a{MV S>m°ŠQ>am§Zm Ooìhm _r hm àg§J
AS>{dÊ`mMm à`ËZ Ho$cm. na§Vw {Vcm ~mOyg gmê$Z Vo _{eXrH$S>o Ymdco Am{U gm§{JVcm Voìhm Vo åhUmco H$s, qdMy Mmdë`mZ§Va öX`{dH$mamMm PQ>H$m `oVmo.
gmam O_md Ho$di Amnë`m Z¡{VH$ X~Xã`mZo amoIyZ Yacm. ZmZm§Mo Y¡`©, {ZJ«hr åhUOo Ë`m amÌr _rZmcm AZoH$ doim Ago PQ>Ho$ Amco AgUma. na_oídar H¥$noZoM
ñd^md Am{U {ZîH$c§H$ Mm[aÍ`mMm X~X~m, `m_wio Ë`m§Zr hm H$R>rU àg§J Vr dmMcr. AmO d`mÀ`m Mm¡gð>mì`m dfuhr {VMr Vã`oV Mm§Jcr Amho. B©ídar
EH$Q>çmZo {Z^mdyZ Zocm. H¥$nm ! `mdoJio AÝ` ñnï>rH$aU `m ~m~VrV XoVm `oUma Zmhr.
IoS> VmcwŠ`mV _m_coXma AgVmZm Ë`m§Zr EH$m _hÎdmÀ`m {df`mV cj KmVco. {MniyUcm XÎmyXmXm§Mo EH$ Img {_Ì amhm`Mo. Vo EH$m {d_m H§$nZrV A{YH$mar
IoS> VmcwŠ`mVrc AZoH$ Jmdm§VyZ _moR>çm g§»`oZo OdmZ cîH$amV ^aVr Pmcoco hmoVo. Ë`m H$mimV JmS>r ~miJÊ`mEdT>o Vo _moR>o A{YH$mar hmoVo. nU ~mocUo Adm©À`
AmhoV. AJXr n{hë`m, Xwgè`m _hm`wÕmnmgyZ AmOn`ªV hr na§nam Mmcy Amho. Am{U AmË_àm¡T>rZo ^acoco ! Ë`m_wio Vo H$Yr ^oQ>m`cm Amco H$s ZmZm§Zm ^oQ>rMr
H$mhr dra_¥Ë`y nmdcoë`m OdmZm§À`m {dYdm pñÌ`m§Zm Ë`m§À`m ZmVodmBH$m§H$Sy>Z Am¡nMm[aH$VmgwÕm nyU© H$aVm `oV Zgo. Vo Amco H$s ZmZm _mJrcXmar OmD$Z
Mm§Jcr dmJUyH$ {_iV Zgo. {deofV… KaÀ`m O{_Zrdarc Ë`m§Mm h¸$ H$Yr ~gm`Mo. _J AmB© Ë`m§Zm MhmnmUr dJ¡ao H$ê$Z dmQ>ocm cmdm`Mr. Vo Joco H$s _JM
c~mS>rZo Va H$Yr ~iO~arZo {hamdyZ KoVcm Om`Mm. Aer EImÚm {dYdm órMr ZmZm nwZíM nwT>rc ImocrV `m`Mo. ZmZm§Mm ñd^md gmYm hmoVm, _Z {Z_©i hmoVo,
VH«$ma Amcr Va ZmZm ñdV… Ë`m ~m~VrV cj KmcyZ, àg§Jr nmo{cg ~imMm dmna Ë`m_wio Xm§{^H$ cmoH$m§Zm Vo Q>mim`Mo. H$moUmerhr AKinKi ~mocV ~gUo Ë`m§À`m
H$ê$Z Ë`m órcm {VÀ`m Ý`mæ` h¸$mÀ`m O{_ZrMm Vm~m {_idyZ XoV. ""_r VwPm ñd^mdmV ZìhVo. Ë`mEodOr {d{dY {df`m§darc nwñVH$m§Mo dmMZ H$aUo Vo ng§V
^mD$ Amho. VwPr O_rZ H$moU KoVmo Vo _r nmhmVmo,'' Aem eãXmV Vo {Vcm Yra H$arV.
Úm`Mo. Aer AZoH$ àH$aUo Ë`m§Zr VS>rg cmdcr Am{U AZoH$ Agmhmæ` {ó`m§Mo gZ 1951-52À`m Xaå`mZM lr {XJ§~aXmg _hmamOm§Zr Ë`m§Zm AZwJ«h XoD$Z
Amerdm©X {_i{dco. ho Amerdm©X Ë`m§Zm Am`wî`^a H$dMHw§$S>cm§gmaIo cm^co. hr ZmWn§WmMr Xrjm {Xcr hmoVr. g§VdmL²>_` Am{U {d{dY AmÜ`mpË_H$ {df`m§Mo
Ë`m§À`m _ZmMr "g§doXZercVm' AmO gaH$mar H$ma^mamV ¹${MVM AmT>ioc. Ë`m§Mo gImoc dmMZ hmoVo. AÝ`hr AZoH$ {df`mV Ë`m§Zm ag hmoVm. Ë`m_wio dmMZ
IoS>hÿZ ZmZm§Mr ~Xcr {MniyUcm Pmcr. Vo ~hþYm 1949-50 gmc Agmdo. AI§S> MmcyM Ago.
Amåhr Voìhm {MniyUcm nmJoda EH$m ^mS>çmÀ`m KamV amhmV hmoVmo. AÜ`m© ^mJmV {MniyUhÿZ ZmZm§Mr ~Xcr Hw$S>micm Am{U VoWyZ cJoMM d|Jwë`m©cm Pmcr.
_mcH$ Am{U AÜ`m© ^mJmV Am_Mo {~èhmS>. Am_À`m Ka_mcH$m§H$S>o ^wemMr VoWo n{hcrV _mPo Zmd KmcÊ`mV Amco. na§Vw AmOmanUm_wio _r \$magm emioV
H$mnS>r IoiUr ~ZdrV. hÎmr-KmoS>o Aer IoiUr ~Z{dÊ`mMm H$m`©H«$_ amÌr OmD$ eH$cmo Zmhr. Ë`m doir EH$ ~mJmB©VH$a_mñVa åhUyZ hmoVo, Vo _cm Kar
Mmcm`Mm. Amåhr ^md§S>o VoWo cwS>~wS>m`cm OmV hmoVmoM. amÌr H§${XcmÀ`m àH$memV {eH$dm`cm `oV. Mm§Jco ghm \$yQ> C§M, H$mioH${^Þ, ñdÀN> M_H$Xma XmV, XwQ>m§Jr
IoiUr ~Z{dUo Mmcm`Mo. Ë`m§À`m d Am_À`m_Ü`o EH$ gm_mB©H$ AmoQ>r hmoVr. VoWo YmoVa, eQ>©, H$mim H$moQ>, H$mir Q>monr Am{U nm`mV H$aH$a dmOUmè`m H$moH$Ur

~mcnU 11 12 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


dhmUm ! d{S>cm§Zr 10 én`o \$s R>adcr hmoVr. Ë`m H$mir {ejH$m§Zm 40 én`o nJma hmoVo. ImcÀ`m AmirV nmo_|S>rÀ`m lrH¥$îU Omoem§M§ Ka hmoV§. Ë`m§À`mH$S>o Am_M§
Agm`Mm. `m ~mJmB©VH$a_mñVam§Àmm {Zñn¥hnUm {dcjU hmoVm. _mÂ`m {~èhmS> hmoV§. {Xdg _moR>o _OoMo hmoVo. Amåhr amhmV hmoVmo Ë`m KamVrc VgoM
AmOmanUm_wio H$YrH$Yr {eH$dUrMo ImS>o hmoV. Voìhm ~mJmB©VH$a_mñVa VodT>çm ~mOyÀ`m Zé^mD$ nQ>dY©Zm§H$S>rc Am{U Ë`m nwT>rc KamVrc Aer 20-25 _wcm§Mr
{Xdgm§Mo n¡go KoV ZgV. Am_Mo ZmZmhr VgoM ! Ë`m_wio ZmZm AmJ«h H$ê$Z Ë`m§Zm EH$ Q>moir VoWo V`ma Pmcr hmoVr. H$YrH$Yr Amåhr lrH¥$îU OmoetÀ`m nmo_|S>rÀ`m
n¡go XoD$ nmhmV ! ZmZm åhUV, ""{eH$dUr Pmcr Zmhr Var Vwåhmcm Ion Kmcmdr Kar e{Zdma, a{ddmar gwÅ>rV OmV Agy. Am_À`mVë`m _wcr OodU H$am`À`m.
cmJcr hmoVr, Voìhm Vwåhr n¡go KoUo AJXr amñV Amho.'' Ë`mda _mñVa åhUV, Amåhr _wc§ Zmair nmo\$itÀ`m ~mJm§VyZ _Zgmoº$ Ioim`Mmo. {ZgJm©Mm daXhñV
""_mPr Ion Pmcr ho ~amo~a ! nU Ë`m~amo~a _cm ^anoQ> ImUo Am{U Mhm AmnU Agcoc§ nmo_|S>r Jmd Am_M§ AmdS>V§ {R>H$mU hmoV§.
{Xcm Amho. Voìhm {eH$dUrÀ`m ImS>çmMo n¡go H$mhr _r KoUma Zmhr.'' Am`wî`mV lrH¥$îU OmoetMm _wcJm cú_U hm Am_Mm ZoVm ! Ë`mÀ`m ZoV¥ËdmImcr H$Yr
Aer {Z_©i _ZmMr, gMmoQ>rMr _mUg§ ^oQ>Uo ho Amnco ^m½``moJM AgVmV. ^JdVr ~§Xa, H$Yr _m§S>dr dJ¡ao ^mJmV g_wÐ {H$Zmar dmiyV Ioim`cm Om`Mmo.
~mJmB©VH$a_mñVa gm`§H$mir 5Ÿ&& dmOVm `m`Mo. EH$ Vmg {eH$dUr ! Ë`m§Zr H$Yr WoQ> {H$ëë`mda ñdmar ìhm`Mr. _mÌ _icoë`m dmQ>oZo Amåhr ¹${MVM Jocmo.
_cm "lrJUoem' {eH$dm`cm gwédmV Ho$cr. nU {cnr~m~V _mÂ`m ñdV:À`m Vmo Zoh_r doJdoJù`m dmQ>m emoYyZ H$mT>m`Mm. EH$Xm aËZm{Jarcm gH©$g Amcr
H$mhr R>m_ H$ënZm hmoË`m, Ë`m_wio _r Ë`m§Zm n{hë`mM {Xder gm§{JVco H$s Vw_Mr hmoVr. Amåhr Vr nm{hcr. _J Am_Mr gH©$g gwê$ ! OmoetÀ`m A§JUmVë`m _m§S>dmV
hr Or "lr' Amho hr ~amo~a Zmhr. _mPr "lr' Amho Vr hr Aer Amho. Vr _r AerM Am_À`m gH©$gMo Ioi ìhm`Mo. nmiUm ~m§YyZ PmoHo$ ¿`m`Mo, Pwë`mcm nm`
H$mT>Vmo Am{U AerM H$mT>Uma Amho ! AS>H$dyZ CcQ> PmoHo$ ¿`m`Mo. Vmo H$am`Mm Am{U Amåhmcm H$am`cm cmdm`Mm.
""VwPr "lr' hr VwPr d¡`{º$H$ {cnr Amho. Vr \$º$ VwÂ`mnwaVr Amho. Vr gdmªZm Ë`mZ§ Hw$Ry>ZVar EH$ Omi§ nU n¡Xm Ho$c§ hmoV§. _J Amåhr Ë`mV dê$Z CS>çm dJ¡ao
g_OUma Zmhr. gdmªZm g_OÊ`mgmR>r gd©_mÝ` {cnrM dmnamdr cmJoc. VaM _mam`Mmo. nwT>o cú_U Omoer nQ>dY©Z hm`ñHy$cMo {àpÝgnm°c åhUyZ {Zd¥Îm Pmco.
gdmªMo {dMma Vwcm Am{U VwPo {dMma gdmªZm g_OVrc'' Ag§ gw_mao 15 {Xdg aËZm{Jarcm VwH$mam_ agmi åhUyZ EH$ J¥hñW Vocr AmirV amhm`Mo. Zé^mD$
IM©yZ ~mJmB©VH$a_mñVam§Zr _mÂ`m Jir CVadc§ Am{U _JM _r _mPr ñdV§Ì {cnr nQ>dY©Zm§Mo "lrH¥$îU ^dZ' ZmdmMo hm°Q>oc hmoVo. Ë`mÀ`m eoOmar `m§M§ qenrH$m_mM§
Q>mHy$Z gd©_mÝ` {cnrÀ`m dmnamcm amOr Pmcmo. Varhr _cm EH§$Xa {ejUm~Ôc XwH$mZ hmoV§. Am_À`m AmOr, AmOmo~m§nmgyZ Ë`m§M§ Am_À`m Kar `oU§ OmU§ hmoV§. `m
\$ma AmdS> {Z_m©U Pmcr ZìhVr. H§$Q>mim Amcm H$s _r _mP§ Aä`mgmM§ nwñVH$ gmV Omoer ~§Yy§Mm Vmo AmR>dm ^mD$ åhUmdm EdT>§ JmT> ào_ Ë`m§Zr Am_À`m Kamda
cndyZ R>odm`Mmo. OmJmhr Zm_r hmoVr. {Zimema g_wÐ, Ë`mV H$_im_Ü`o ^JdmZ Ho$c§. Am_À`m KamVrc ~m`H$m§Mo H$nS>o Vo {edm`Mo. åhUOo Ë`m AYyZ_YyZ IU
{dîUw C^o AmhoV, hmVr e§I, MH«$, JXm, nX²_ dJ¡ao AmhoV Aer Am_À`m KamV Ë`m§À`mH$S>o Q>mH$m`À`m, Ë`m IUm§Mo ãcmD$O {edyZ `oV qH$dm Zmhr ho _cm _mhrV
EH$ {dîUwMr ^cr _moR>r Vg~ra hmoVr. Ë`m {MÌm_mJo _r _mP§ nwñVH$ cndyZ Zmhr. Amåhr nwT>o _moR>o Pmë`mda aËZm{Jarcm H$mH$m§H$S>o ImcÀ`m AmirVrc KamV
R>odm`Mmo. _mÌ AmB© I_H$s hmoVr. Vr {enm`mcm nmR>dyZ ~mOmamVyZ Xwga§ nwñVH$ Jocmo H$s Vo VoWo `oD$Z Amåhmcm ào_mZo M¸$ {eì`m Kmcm`Mo, ""xxx, AmVm Vwåhr
hOa H$am`Mr. n{hcrÀ`m nwñVH$mMr qH$_V AmUm-XmoZ AmUo Agoc. _moR>o PmcmV, {eH$cmV. AmVm Am_À`mgma»`m Jar~mH$S>o H$emcm `mc ?''
XwgarV _r aËZm{JarÀ`m {dR>mo~mÀ`m XodimOdi Agcoë`m XmoZ Z§~aÀ`m Ë`m_wio aËZm{Jarcm Joc§ H$s àW_ H$mH$m§À`m XwH$mZmV JmoIco ZmŠ`mda Om`M§.
emioV OmD$ cmJcmo. H$maU ZmZm§Mr Voìhm aËZm{Jarcm {S>pñQ>´>ŠQ> cmoH$c ~moS>m©Mo VoWyZ _J VwH$mam_ agmi `m§À`m XwH$mZr. VoWo Vo {_gi, ^Or, Mhm dJ¡ao XoD$Z
goH«o$Q>ar åhUyZ ~Xcr Pmcr hmoVr. Ë`m doir _moR>o H$mH$m, ZmZm, H$ñQ>__Ü`o Am_M§ Am{VÏ` H$am`Mo. Am{U _J Amåhmcm hiyM {gJaoQ> H$mTy>Z Úm`Mo. Am_M§
Agcoco dg§VH$mH$m Am{U nmoñQ>mVco à^mH$aH$mH$m Ago Mm¡Ko ^mD$ EH$Ì amhmV Yy_«nmZ nyU© hmoB©n`ªV XwH$mZmÀ`m XmamV C^o amhÿZ H$moUr AmoiIrMm AmcmM Va

~mcnU 13 14 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Ë`mcm XmamVyZM naVdm`Mo. Ë`m§À`m _mÂ`m d`mV Mmirg dfm©M§ A§Va hmoV§. Varhr ÌmgXm`H$ CnMmam§Zm H§$Q>miyZ _J _r nwT>onwT>o `m {df`r AmB©cm H$mhr gm§JU§M
Ë`m§Zr Amåhmcm ~amo~arZo dmJdc§. hr gd© Am_À`m AmOmo~m§Mr nwÊ`mB© hmoVr. gmoSy>Z {Xc§.
`m aËZm{JarÀ`m _w¸$m_mVM _cm _mPo gX²Jwê$ lr {XJ§~aXmg _hmamO `m§Mo _mÌ _hmamOm§Zr _cm CnmgZm_§Ì {Xcm VoìhmnmgyZ hm Ìmg nyU©nUo ~§X Pmcm.
n{hco Xe©Z Pmco. Ë`m doir _hmamO Am_À`m Kar _w¸$m_mcm hmoVo. amÌm¡ 8-8Ÿ&& AmO _mÂ`m cjmV `oV§ H$s Vmo AZw^d åhUOo "Ìmg' ZìhVm Va ""q~Xy_mOr gmao
dmOVm _hmamO Kar `m`Mo. Vmon`ªV Amåhm _wcm§Mr OodUo dJ¡ao CaHy$Z Am_Mr Joco g_mdmoZŸ& q~Xwco \$moS>moZ n¡c Joco &&'' `m àH$maMr Vr AmÜ`mpË_H$
admZJr Vi_Oë`mdarc EH$m ImocrV Pmcocr Agm`Mr. Amåhm _wcm§Mm Ìmg AZw^yVr hmoVr.
_hmamOm§Zm hmoD$ Z`o åhUyZ hr H$miOr KoVcr Om`Mr. _hmamO, XmXm, ZmZm AmXr Amåhr 1952 gmcr aËZm{Jarcm ImcÀ`m AmirV amhmV hmoVmo VoìhmMr KQ>Zm.
_moR>çm cmoH$m§Mm dmda _mS>rda EH$m _moR>çm hm°cdOm ImocrV Ago. na§Vw EH$ {Xdg ZmZm§Zm Mma _{hÝ`m§gmR>r {MniyUcm H$mhr gaH$mar H$m_m{Z{_Îm amhmdo cmJco
_hmamO Amco Voìhm _r ~mhoa IoiV hmoVmo. _cm nmhÿZ Ë`m§Zr {dMmaco, ""hm H$moU hmoVo. ZmZm {MniyUcm EH$Q>oM amhmV hmoVo. Voìhm _{hZm^a _hmamOhr Ë`m§Mo~amo~a
_wcJm Amho ao aKwZmW ?'' d{S>cm§Zr Vmo Amncm _wcJm Agë`mMo gm§{JVco. Ë`m§Zr amhmÊ`mgmR>r Joco hmoVo.
ZmZm§Zm _cm _mS>rda KoD$Z `oÊ`mg gm§{JVco. BH$S>o AmB© Km~ar Pmcr H$s Amnë`m ZmZm§Zr VoWo OodUmgmR>r EH$m ~«m÷U Hw$Qw>§~mV S>~m cmdcm hmoVm. XmoÝhr doim
_wcmZo H$mhrVar AmJirH$ Ho$cr Agmdr Am{U erK«H$monr _hmamO AmVm Ë`mcm KarM S>~m `m`Mm. ZmZm gH$mir 10 dmOVm H$m_mcm Om`Mo. _hmamO KamVM
{ejm H$aUma. AmVm Ë`mMr H$mhr I¡a Zmhr. na§Vw Pmc§ Vo dooJi§M. _hmamOm§Zr _cm EH$m IwMuV ~gyZ Agm`Mo. BVaoOZ§mZm Vo VoWo ~gyZ Vo H$m` H$arV AmhoV ho WmoS>oM
Odi ~mocmdyZ _m§S>rda ~gdco Am{U _cm CnmgZm _§Ì gm§{JVcm. ZmZm§À`m H$iUma ? Ë`m§Mr Q>rH$m{Q>ßnUr gwê$ Pmcr Voìhm _hmamO åhUmco H$s _r VwÂ`mH$S>o
AmZ§Xmcm nmamdma Cacm Zmhr. Vo åhUmco, ""Aao, Vy Ho$dT>m ^m½`dmZ ! EdT>çm amhmVmo ho cmoH$m§Zm nmhmdV Zmhr. Vo H$mhr~mhr ~mocV AgVmV. ZmZm åhUmco,
chmZ d`mV Vwcm àË`j _hmamOm§H$Sy>Z CnmgZm {_imcr.'' ""cmoH$m§Mo H$m` OmVo Vwåhr `oWo am{hcmV Va ? Vwåhr cj XoD$ ZH$m. AmZ§XmZo amhm
{MniyUcm AgVmZmM _cm EH$ {d{MÌ Ìmg gwê$ Pmcm hmoVm. PmonoV åhUOo _cmhr AmZ§X dmQ>oc.''
AgVmZmM _ñVH$m_Ü`o àIa àH$me_mZ Aem q~XyMm ñ\$moQ> ìhm`Mm Am{U _r EH$ {Xdg amÌrMm S>~m Amcm. ZmZm§Zr dmTy>Z VmQ>o V`ma Ho$cr. _hmamO `oD$Z
PmonoVyZ qH$MmiV OmJm ìhm`Mmo. _mÂ`m AmoaS>Ê`m_wio AWm©VM AmB©hr OmJr ~gco nU VmQ> ~mOycm gmê$Z åhUmco, ""ho AÞ _cm ZH$mo. ho AÞ An{dÌ Amho.
ìhm`Mr. AYyZ_YyZ hmoUmè`m `m àH$mam_wio _cm H$mhr Ìmg OmUdV Zgcm Var _r ImUma Zmhr.'' _J Ë`m amÌr XmoKohr CnmerM am{hco. gH$mir _hmamO
AmB© _mÌ H$miOrV nS>cr. chmZ d`m_wio _r _cm Z¸$s H$m` hmoVo Amho Vo ZrQ>nUo aËZm{Jarcm naV Joco. Z§Va ZmZm§Zm S>~m AmUUmè`m _mUgmOdi Mm¡H$er H$aVm§
gm§Jy eH$V Zgo. AmOhr _cm Vmo AZw^d ñnï> AmR>dVmo. A{Ve` gyú_ na§Vw àIa g_Oco H$s Ë`m {Xder OodU H$aUmar ór _m{gH$ Y_m©V hmoVr. ZmZm§Zm
Agm EH$ VoOmoq~Xy ZOaog_moarc A§Yma^aë`m AdH$memÀ`m nmoH$irV PnmQ>çmZo _hmamOm§À`m A§Vkm©ZmMr Aem VèhoZo nyU© à{MVr Amcr.
àgaU nmdV Amnë`m àIa VoOmZo gmao AdH$me ì`mnyZ Q>mH$m`Mm. _oK _hmamO Zoh_r ZmZm§er Jßnm _maVmZm Amnë`m gX²Jwê§$Mr, lr ~m~m
JO©Zogma»`m J§^ra ÜdZrgmo~V hmoUmao ho àH$mechatMo Vm§S>d ghZ H$aUo AeŠ` _hmamOm§Mr Wmoadr dU©Z H$am`Mo, Ë`m§À`m Jmoï>r gm§Jm`Mo, Ë`m_wio ZmZm§À`m
hmoD$Z ^rVrZo qH$H$mir \$moSy>Z _r OmJm hmoV Ago. _mÌ Ë`m doir AmB©cm ho ñnï> _ZmV lr ~m~m§À`m Xe©Zm~Ôc AmoT> cmJyZ am{hcr hmoVr. lr ~m~m§À`m Xe©Zmcm _r
H$ê$Z gm§JÊ`mEdT>r g_O _cm ZìhVr. `mcm H$mhrVar ~mhoaMr ~mYm Pmcr Aem Ho$ìhm OmD$ Ag§ ZmZm§Zr {dMmac§ Voìhm _hmamO åhUmco, "Vy H$mhr OmD$ ZH$mog.
g_OwVrZo AmB© _J _m§{ÌH$mH$Sy>Z H$mhr CnMma H$ê$Z KoD$ cmJcr. Vmo _m§{ÌH$ _cm \$º$ gìdm én`mMr EH$ _{ZAm°S>©a H$a !' Ë`mà_mUo ZmZm§Zr Ë`m§Zm _{ZAm°S>©a Ho$cr.
EH$mM OmJr S>m§~yZ R>odyZ CnMma H$ê$ nmhm`Mm. Ë`m Ë`mÀ`m AmOmamnojmhr {VMr ~m~m§À`m ghrMr nmdVr Amcr, Voìhm _hmamO åhUmco, ""VwPo H$m_ Pmco !

~mcnU 15 16 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


lr ~m~m H$moUmH$Sy>Zhr n¡go ñdrH$marV ZmhrV. n¡emMr ew{MVm nmhÿZM Vo n¡go _wcJm _wctÀ`m emioV H$m OmVmo ? Ë`mÀ`m~Ôc VH«$ma Amcr Amho. ~mocdm Ë`mcm
ñdrH$maVmV.'' _mÂ`m g_moa !'' Ë`mMm CJ« AdVma, ^gmS>m AmdmO `mZo _r h~Hy$ZM Jocmo Am{U
CnmgZoV ew{MVoMo _hÎd {H$Vr Amho `mMm àË`` XoUmar KQ>Zm EH$Xm ZmZm§À`mM _r CÚmnmgyZ _wcm§À`m emioV OmB©Z Ago H$~yc Ho$co. AmB©Zohr _mÂ`mdVrZo
~m~VrV KS>cr. gmc 1962-63 Agmdo. ZmZm§Mr JwéM[aÌ nmam`Uo gX¡d MmcyM _Ü`ñWr Ho$cr Am{U Xwgè`m {XdgmnmgyZ _r _wcm§À`m emioV OmD$ cmJcmo.
AgV. JwéM[aÌmMo nmam`U Ho$ë`mda ZmZm AmdOy©Z Xm§nË` ^moOZgwÓm Ë`mM doir hiyhiy _cm _mÂ`m emioMr JmoS>r cmJcr Am{U _J _r {Z`{_V Ë`m emioV OmD$
KmcrV. na§Vw EH$Xm Ë`m {Xder AmB©cm AS>MU hmoVr åhUyZ ZmZm§Zr eoOmaÀ`m cmJcmo.
EH$m n[a{MV ~mBªH$Sy>Z ñd`§nmH$ H$a{dcm Am{U Xm§nË`-^moOZmMm ~oV nma nwT>o _r H$m°coOmV AgVmZm {df`mdê$Z {df` {ZKmcm Voìhm ZmZm hgV åhUmco,
nmS>cm. _mÌ amÌm¡ PmonoV ZmZm§Zm H$moUrVar Amncm Jim Xm~V Amho Am{U AmnU ""Aao _rM Ë`mcm nmR>dcm hmoVm ! ZmhrVa nmo{cg _m_coXmamÀ`m _wcmcm X_
JwX_ê$Z Jocmo AmhmoV `mMr OmUrd Pmcr. ZmZm IS>~Sy>Z OmJo Pmco. gdmªJmcm XoÊ`mMo YmS>g H$arc H$m` ?''
Km_ \w$Q>cm hmoVm. Ë`m {d{MÌ AZw^dm{df`r {dMma H$arV AgVmZm ZmZm§À`m Ë`m AmYr Amåhr H$UH$dcrcm AgVmZm Am_À`m eoOmar EH$ {ejH$
_ZmV Ë`m {XderÀ`m nmam`UmÀ`m KQ>ZmH«$_mMr COiUr Pmcr. Am{U Ë`mV amhm`Mo. Vo Mm§Jco gwg§ñH¥$V hmoVo. Ë`m§M§ dmMZ Mm§Jc§ hmoV§. Jmoï>r gm§JÊ`mMr
CUrd OmUdcr Vr \$ŠV ^moOZ AmB©EodOr Xwgè`m ~mBªH$Sy>Z H$adyZ KoVë`mMr. AmdS> hmoVr. Am_À`m d{S>cm§Zmhr CÎm_ VèhoZo JmoîQ>r aMyZ gm§JVm `oV AgV.
_J ZmZm§Zr àmW©Zm Ho$cr H$s _r nwÝhm Xm§nË`^moOZ KmcVmo. Ë`mà_mUo Ho$ë`mda Am_À`m d{S>cm§Zr aMcocr EH$ JmoîQ> emioV gm§JyZ Ë`mZr CÎm_ H$WmH$WZH$ma
nwÝhm Vmo AZw^d Amcm Zmhr. åhUyZ cm¡{H$H$ {_idcm hmoVm. Voìhm gm`§H$mir 7-7Ÿ&& dmOVm OodU§ Pmcr H$r
gX²Jwê§$darc AT>i {Zð>o_wio ZmZm g§H$Q>àg§Jr H$Yr ^m§~mdyZ Joco Ago hmoV Zgo. Amåhr ^md§S>§ Ë`m JwéOtH$S>o Img am_m`UmVrc Jmoïr> EoH$m`cm Om`Mmo. Vohr a§JdyZ
aËZm{Jarcm AgVmZm EH$Xm ZmZm§da Agm àg§J Amcm H$s ZmZm em¡Mmcm Joco a§JdyZ am_m`U H$Wm Amåhmcm gm§Jm`Mo. _mÌ am_mÀ`m dZdmgmMr doi Odi
AgVmZm em¡MHw$nmVM EH$ _moR>m ZmJ g_moa \$Um H$mTy>Z ~gcm hmoVm. nmD$U Vmg Amcr H$s _r AñdñW ìhm`Mmo Am{U JwéOr§Odi {dZ§Vr dOm hÅ> Yam`Mmo H$s
ZmZm VoWo ZmJmda Ñï>r amoIyZ {ZíMc ~gco hmoVo. Z§Va Vmo ZmJ _mJÀ`m _mJo diyZ Vwåhr am_mcm dZdmgmV nmR>dy ZH$m. Ë`mcm amÁ`{^foH$M H$ê$Z Q>mH$m. JwéOr
{ZKyZ Jocm. ZmZm em¡Mmcm Joco Ë`mcm Iyn doi Pmcm, AOyZ H$go naV Amco åhUm`Mo, ""Aao Og§ KS>c§ Vg§ _r gm§JVmo. VwPr am_m~ÔcMr g{XÀN>m Mm§JcrM
ZmhrV åhUyZ AIoa Ë`m§Zm nmhm`cm AmB©Zo XmXm§Zm (XÎmmon§V Omoer) nmR>dco. Amho. nU ho Ag§M KS>c§`, Ë`mcm _r Var H$m` H$ê$ ?'' _J _r \w$a§JQy>Z Jmoï> AYu
WmoS>çm doimZo XmoKo naV Amë`mda Pmcm n«H$ma gm§JyZ ZmZm åhUmco, ""AmO H$mi Q>mHy$Z naV `m`Mmo. ~{hUr _mÌ Jmoï> nyU© H$ê$ZM 9-9Ÿ&& dmOVm `m`À`m. Ë`m
Amcm hmoVm, na§Vw gX²Jwê$ lr {dÇ>camdm§Zr dmMdco !'' ~mcd`mV am_mMm dZdmg _mÂ`m _Zmcm _mÝ` ZìhVm, ghZhr hmoV ZìhVm.
{VgarV _r nwÝhm d|Jwë`m©cm Amcmo Am{U WmoS>mWmoS>m emioV éiy cmJcmo. _mÂ`m _mPr Mm¡Wr B`Îmm Hw$S>miÀ`m emioV Pmcr. Am_Mo ~moS>©doH$a åhUyZ EH$
_moR>çm ~{hUr H$Ý`m emioV Om`À`m. _mPr emim am_oœa _§{XamOdi hmoVr. {ejH$ hmoVo. Ë`m§Zr _mPr j_Vm AmoiIcr hmooVr åhUyZ _cm Ë`m§Zr
Amåhr ~amo~aM emioV Om`cm {ZKm`Mmo. na§Vw AcrH$S>o Mm¡H$mV S>mì`m ~mOycm ñH$m°ca{enÀ`m narjocm ~gdc§ Am{U _r ñH$m°ca{en {_idcr. _{hZm 4 é.
diyZ ~{hUr H$Ý`memioÀ`m añË`mZo {ZKmë`m H$s _r åhUm`Mmo H$s _r EH$Q>m à_mUo 3 dfm©Mo 144 é. _cm EH$X_M {_imco. Vo n¡go H$moR>oVar IM© hmoD$Z
{VH$S>o OmUma Zmhr. _r Vw_À`m~amo~a `oVmo. _cm ~KyZ _mÂ`m ~{hUtZm cmO OmVrc åhUyZ AmB©Zo Ë`mMr XmoZ Vmoù`mMr gmoÝ`mMr gmIir H$ê$Z KoVcr. Ë`m
dmQ>m`Mr. Ë`m _cm ""~m`H$mV nwéf cm§~moS>m'' dJ¡ao {MS>dm`À`m. doir 60-65 é. Vmoim Agm gmoÝ`mMm Xa Agmdm. _mÂ`m Am`wî`mVrc Vr n{hcr
EH$ {Xdg Kar EH$ nmo{cg Amcm Am{U _moR>_moR>çmZo ~mocy cmJcm, ""Vw_Mm H$_mB© _r AOyZhr OnyZ R>odcocr Amho.

~mcnU 17 18 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Hw$S>micm AgVmZm Voago ~m§~S>çm©Mo H$mH$m _mB©UH$a åhUyZ ZmZm§Mo EH$ ñZohr Hw$S>micm Amåhr gaH$mar ~§Jë`mV amhmV hmoVmo. gmd§VdmS>rÀ`m amOm§Mo Vo aoñQ
hmoVo. nmQ>JmdMo R>mHy$a ho Ë`m§Mo OmdB©. ho R>mHy$a Hw$Q>w>§~r` H$moëhmnwamV déUVrW© >hmD$g hmoVo. Ë`m_wio Vmo ~§Jcm A{Ve` ^ì` hmoVm. g^modVr 8-10 EH$amMo
doerOdi amhm`Mo. Hw$S>micm Amco H$s `m R>mHy$am§Zm ZmZm AmdO©yZ Am_À`m Kar Amdma, _Yo _moR>_moR>çm H$mMm§À`m ^ì` {IS>Š`m, 10-10 \w$Q>r ^ì` XadmOo
~mocmdyZ 2-2 {Xdg Ë`m§Mo AmXam{VÏ` H$arV. EH$Xm `m R>mHy$am§Zr \$maM AmJ«h Agcocm ~§Jcm. Ë`mMo N>V Mm§Jc§ 14 \y$Q> C§M hmoV§. dS>rc {\$aVrcm Joco H$s AmB©
Ho$cm åhUyZ ZmZm§Zr Mma {Xdgm§gmR>r H$moëhmnyacm Om`Mo R>adco. Amåhr EH$ Ë`m EdT>çm _moR>çm KamV VrZ chmZ _wcm§Zm KoD$Z amhm`cm Km~amMr. _J dS>rc
^mS>çmMr JmS>r R>adcr. Ë`m doir N>moQ>çm S>m°O qH$dm eoìhamocoQ> JmS>çm ^mS>çmZo amÌrgmR>r gmo~Vrcm Hw$Um {enm`mcm dJ¡ao gm§Jm`Mo. Ë`m _moR>çm AmdmamV AZoH$
{_iV Am{U Ë`m§Zm Img "Qy>[a§J' JmS>r Ago åhUV. Va Aem "Qy>[a§J'Zo Amåhr gd© dooim _r {IS>H$sVyZ ZmJ-Zm{JUrMo _¡WwZ, AZoH$ àH$maMr ganQ>Umar OZmdao
H$moëhmnyacm Jocmo. R>mHy$am§Zr Am_Mr \$ma Mm§Jcr ì`dñWm R>odcr hmoVr. A{Ve` nm{hcocr AmhoV. EH$Xm Va ZmZm Ü`mZmcm ~gco AgVmZm A§Jmda _Ê`ma MT>cr.
{Oìhmù`mZo Ë`m§Zr Am_Mm gËH$ma Ho$cm. VoWo Ë`m§Zr ~hþYm amOmam_ {WEQ>a_Ü`o ZmZm§Zm Ü`mZmV Ë`mMr A§YwH$ OmUrd Pmcr. nU Ë`m§Zm dmQ>co Amnco OmZdo Amoco
Amåhmcm {gZo_m XmIdcm. Mma {Xdgm§Zr Amåhr naV {ZKmcmo, Voìhm R>mHy$a Amho Am{U nmR>rcm Ë`mMm W§S> ñne© hmoVmo`. Ü`mZ g§në`mda Ë`m§À`m cjmV Amc§
åhUmco, "" amdgmho~, Vwåhr ^m½`dmZ AmhmV ! _r nmhmVmo`, Joë`m Mma {XdgmV H$s Amnë`m A§Jmda _Ê`ma Amho. _J Vr A§Jmdê$Z PQ>Hy$Z Ë`m§Zr Vr
Vw_À`m _wcm§Zr H$gcmhr hÅ> Ho$cm Zmhr. Amåhr Oo {Xc§ Ë`mV Vr g§Vwï> hmoVr. "ho Xo, {enm`mH$Sy>Z _ma{dcr.
Vo Xo' Ag§ A{O~mV Ho$c§ Zmhr. Ia§M Vwåhr ^m½`dmZ AmhmV !'' 1950À`m gw_mamcm Amåhr Xodê$I OdiÀ`m "gm`co' `m Jmdr _mÂ`m
H$moëhmnyacm R>mHy$am§H$S>o Ho$cm Zmhr Var Kar Am_Mm hÅ> AYyZ_YyZ AmOmoir Jocmo hmoVmo. _mPr AmB© gm`ë`mÀ`m nwamo{hV KamÊ`mVrc. _mÂ`m
Mmcm`MmM. H$moUrVar gmd§VdmS>rhÿZ EH$ cmH$S>r ~mhþcr Am_À`mH$S>o AmUyZ AmOmo~m§Zm "_moH$mer nwamo{hV' Ago åhUm`Mo. {edmOr _hmamOm§H$Sy>Z Ë`m§Zm
{Xcr hmoVr. Vr ~mhwcr Ioim`cm KoÊ`mdê$Z Am_Mr ^m§S>U§ ìhm`Mr. EH$Xm _cm Hw$R>cmVar "_moH$mg' (H$adgwcrMm A{YH$ma) {_imcocm Agmdm. KamUo g§nÞ
Vr ~mhþcr hdr hmoVr Va _moR>r ~hrU gw_ZVmB© H$mhr Vr _cm XoB©Zm. `mdê$Z AmB©Zo hmoVo. _moR>o Ka hmoVo. A§JUmVyZ nm`è`m MTy>Z Joc§ H$s Mm§Jcr 60-70 \y$Q> cm§~rMr
{Vcm Iyn _ma {Xcm Am{U {VÀ`mH$Sy>Z H$mTyZ KoD$Z Vr ~mhþcr _cm {Xcr. Ë`m nS>dr Am{U {VÀ`mda VerM cm§~ é§X AmoQ>r. AmoQ>rda 10 _mUg§ ~gVrc Agm
jUr _cm ~mhþcr {_imë`mMm AmZ§X Pmcm Agoc. nU Z§Va H$Yr AmR>dU Pmcr ^cm^¸$_ Pmonmim. AmV_Ü`o _mOKa, ñd`§nmH$Ka, XodKa Am{U AÝ` Imoë`m
H$s gw_ZVmB©da Ë`m {Xder AÝ`m` Pmcm, AmB©Zo Ho$di nwÌào_m_wio gw_ZVmB©cm Am{U _mJÀ`m ~mOycmhr AerM nS>dr. JS>r _mUgm§Mm VoWo dmda. KamnwT>o Am{U
AH$maU _maco, Ago _cm dmQ>V Ago. _r AmB©cm åhUV Ago H$s Vy gw_ZVmB©Odi _mJo JwiJwirV gmadcocr A§JU§ Am{U nwT>rc A§JUmV àeñV _m§S>d. nmo\$irMo
MyH$ H$~yc H$am`cm hdr. nU AmB©Zo Ë`mH$S>o \$mag§ Jm§^r`m©Zo nm{hc§M Zmhr. ga AmS>do Q>mHy$Z Ë`mda {Mì`m§À`m (~marH$ ~m§~y) H$mR>çm, JdV Am{U PmS>m§Mo
1951-52 gmc Agoc åhUOo _r Voìhm 7-8 dfm©Mm hmoVmo. EH$Xm _cm nmoQ> Q>mio (S>mhmù`m) `m§Zr emH$macocm _m§S>d {Xdgm _wcm§Zm Ioim`cm, _moR>çm§Zm
{~KS>ë`m_wio dma§dma em¡Mmcm Omdo cmJV hmoVo. KamnmgyZ em¡Mmc` Mm§Jco VrZeo D$R>~g H$am`cm Va CÝhmù`mV amÌm¡ Pmonm`cm Cn`moJr nS>m`Mm. Ë`m doir
\w$Q>m§nojm OmñV A§Vamda, Va {dhrahr VerM XrS>-XmoZeo \w$Q>m§da. Ionm KmcyZ _r KamoKar ho _m§S>d KmcÊ`mMr nÕV hmoVr. H$moH$UmV Voìhm drO H$moR>oM ZìhVr.
h¡amU Pmcmo hmoVmo. Ë`mVM XmoZ doim _mPo H$nS>o Iam~ Pmco. AmB©Zo XmoÝhr doim Ë`m_wio CÝhmù`mV `m _m§S>dm_wio KamV AmoQ>r nS>drda Jmadm dmQ>V Ago.
ñdV: H$nS>o YwVco. {Vgè`m doir _mÌ AmB©Zo _cmM _mPo H$nS>o Ywdm`cm cmdco. _m§S>dmda H$moH$_, gwnmè`m, Am§ã`m-\$UgmMr gmQ>§ `m§Mr "dmidU§' KmVcr Om`Mr.
Ë`m d`mV AmOmar AdñWoV _r {d{harda H$nS>o YyV AgVmZm eoOmar _mÂ`m {VKr Ë`m doir ImoVr Jocr hmoVr, na§Vw _Oya _mÌ ghO {_iV. Ë`m_wio Ago _m§S>d KmcU§
~{hUr Hw$VyhcmZo nmhmV Cä`m hmoË`m. eŠ` hmoV Ago. AmVm H$moH$Ur IoS>çmV Ago _m§S>d {XgUo Xw{_©iM Pmco Amho.

~mcnU 19 20 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_r EH$Xm Xwnmar AmoQ>rda Pmonmù`mda ~gyZ EH$Q>mM PmoHo$ KoV hmoVmo Am{U _r _Z cmdyZ EoH$m`Mmo. Ë`m_wio Kar `oD$Z nwÝhm Aä`mgmcm ~gÊ`mMr JaO Zgo d
AMmZH$ EH$ ^cm _moR>m ZmJ \y$ËH$ma H$arV VoWo Amcm. H$moRy>Z Amcm H$moU OmUo ! narjogmR>r AmUIr doJir V`mar H$amdr cmJV Zgo. Voìhm Aä`mg emioVM
JmdR>r H$m¡cm§À`m N>namVyZ, qH$dm OmS> OmS> Vwi`m, dmí`m§_YyZ AJa AmoQ>rdaÀ`m CaH$cm H$s _r BVa CÚmoJm§Zm gX¡d _moH$imM Ago. `m \$mdë`m doimV ^anya
cmH$S>r aoÁ`m§_YyZ AMmZH$ ganQ>Umar OZmdao KamV àH$Q> hmoUo ho H$moH$UmV Vgo dmMZ ìhm`Mo. dmMZmMr _cm AmdS> Zìho Va VhmZ cmJm`Mr, ^yH$ cmJm`Mr.
{ZË`mMoM. na§Vw Vmo ^cm _moR>m ZmJ, Ë`mMo Vo \y$ËH$ma Am{U \$S>m C§MmdyZ BH$S>o B{Vhmg hm _mPm AmdS>rMm {df`. åhUyZ H«${_H$ nwñVHo$ hmVr Amë`mda AmYr
{VH$S>o doY KoUo, `m_wio _r Km~ê$Z Jocmo Am{U OmoaOmoamV AmOmo~m§Zm hmH$m _mê$ B{VhmgmMo nwñVH$ dmMyZ ìhm`Mo. Ë`m_wio B{VhmgmMm Aä`mg Va df© gwê$
cmJcmo. XmoÝhr nm` Pmonmù`mda Xw_Sy>Z KoD$Z ^`^rV _wÐoZo EH$Q>H$ ZmJmH$S>o hmoÊ`mAmYrM hmoD$Z Om`Mm. _J VodT>m Vmg _r dJm©V _mJrc ~mH$mda ~gyZ
nmhmV _r AmOmo~m§Zm Vma ñdamV hmH$m _marV hmoVmo. AmOmo~m YmdV Amco. Ë`m§Zr H$gc§ Var Adm§Va nwñVH$ dmMV Ago. ~m~yamd AZm©iH$am§À`m ahñ`H$Wm H«${_H$
ZmJ nm{hë`m~amo~a _m_mcm "H$m_oê$' AmUm`cm AmoaSy>Z gm§{JVco Am{U _J nwñVH$mV KmcyZ dmMUo dJ¡ao CÚmoJ H$ê$Z _r Vmo doi "gËH$maUr' cmdV Ago.
_m_mZo Vmo ZmJ _macm. _r Pmonmù`mÀ`m Xm§S>çm KÅ> Yê$Z Vo Ñí` ^oXacoë`m ZOaoZo AZm©iH$a ~§Yy, ZmB©H$, AmXtÀ`m 400-500 ahñ`H$Wm Voìhm _r dmMyZ H$mT>ë`m.
nmhmV hmoVmo. S>moH§$ R>oMë`mZ§Vahr ZmJmM§ eara doQ>moù`mdoQ>moù`m§Zr {H$Vr Var doi em_Mr AmB© dmMyZ S>moio ^ê$Z Amco Vo ghmdr, gmVdrV. Zddr-Xhmdrn`ªV ~a§M
hmcMmc H$arV hmoV§, {nidQ>V hmoV§, CcJS>V hmoV§, doS§>dmH$S>§ J§wVV hmoV§. _amR>r dmL²> _` dmMyZ Pmc§. H$UH$dcrV Va cm`~«arVrc gd© nwñVH§$ dmMyZ
VoìhmnmgyZ _mÂ`m _ZmV `m ganQ>Umè`m àmÊ`m§{df`r H$m`_Mr ^rVr Ka H$ê$Z g§ncr; åhUyZ _J ZmBcmOmZo cm`~«ar ~§X Ho$cr. gma§ H$mhr dmMyZ \$ñV H$arV
am{hcr Amho. AOyZhr Vr ^rVr H$m`_ Amho åhUyZ _r S>oadUcm amÌm¡ gd©Ì nwaogm Ago. Zm.gr. \$S>Ho$, {d.g. Im§S>oH$a, h.Zm. Am{U Zm.h. AmnQ>o, _mS>ImocH$a,
àH$me Agoc `mMr ì`dñWm H$am`cm gm§JVmo. ZmW _mYd AmXr ~hþVoH$m§Mr nwñVH§$ dmMyZ Pmcr hmoVr. AmYmemgmaI§ dmMm`Mmo,
S>oadUcm gmYmaUV: amÌm¡ 10-10Ÿ& dmOVm _r PmonVmo. EH$Xm amÌm¡ 11 {_ioc Vo dmMm`Mmo, AJXr dmUgm_mZ ~m§YyZ Amcoco, YZo {Oè`m§À`m nwS>çm§Mo
dmOon`ªV H$mhr H$maUmZo Amåhr ~mocV ~gcmo hmoVmo. _mÂ`m_mJo Am_Mm amUo dV©_mZnÌm§Mo aÔr H$mJXgwÕm AmB©À`m hmVyZ {hgH$mdyZ KoD$Z ZOaoImcyZ KmcrV
S´>m`ìha C^m hmoVm. Vmo VoWo Zoh_rM Vgm C^m Agoo. _mP§ ghO _mJo cj Joc§ Va hmoVmo. CÝhmir XrK© gwÅ>r Am{U {XdmirMr gwÅ>r åhUOo AJXr dmMZmMm na_mZ§X.
{VWo H$mhr Var didiUma§ OZmda {Xgc§. amUocm gmdY H$aVmjUr Ë`mZ§ Vo {XdmirÀ`m gwÅ>rV ^anya A§H$ dmMyZ ìhm`Mo AJXr AmdmO, cmoH$gÎmmnmgyZ
_mac§, _Ê`ma hmoVr. ñd`§nmH$KamV EH$Xm ZmJ hmoVm. AmMmar nmÜ`o hmV Ywdm`cm Xrnmdcr, cmoH$_mÝ`n`ªV. {XdmirMm hmM \$ami Am{U hoM \$Q>mHo$.
Joco Va VoWo Vmo ZmJ \$S>m H$mTy>Z ~gcocm. VoWrc cmoH$m§Zr Vmo _macm. H$moH$UmV _mÌ AJXr chmZnUr _r ^anya \$Q>mHo$ CSdm`Mmo. EH$Va 5-7 én`mV Mm§Jco
{d§My MmdÊ`mMo àH$ma Va Zoh_r hmoV AgVmV. Q´>§H$^a \$Q>mHo$ `m`Mo Am{U ZmZm Amåhmcm AJXr ^anya \$Q>mHo$ AmUyZ Úm`Mo.
Hw$S>micm AgVmZm YmH$Q>r ~hrU gwc^mcm Q>m`\$m°B©S> Pmcm. Voìhm Q>m`\$m°B©S> {XdmirÀ`m n{hë`m {Xder nhmQ>o 3Ÿ&& dmOVm CRy>Z gdmªÀ`m AmYr EH$ \$Q>mŠ`mMr
\$maM J§^ra AmOma hmoVm. 20-25 {Xdg Amåhr gmaoM AJXr H$miOrV hmoVmo. _mi cmdm`Mr B©fm© Agm`Mr. nhmQ>oMr W§S>r, A§JUmV Ho$cocr eoH$moQ>r, VoWo ~gyZ
na§Vw AIoarg Vmn CVacm Am{U Vr cdH$aM nyd©dV Pmcr. D$~ KoV Ý`mhmicoco AmH$meH§$Xrc Am{U nUË`m§À`m Á`moVr Am{U AYyZ_YyZ
d{S>cm§À`m ~Xë`m d|Jwc}, Hw$S>mi, gmd§VdmS>r ^mJmVM hmoV am{hë`mZo _mP§ 5 CS>dcoco \$Q>mHo$, ZmH$mV ^aUmam OiŠ`m Xmê$Mm dmg, A§Jmcm gwJ§Yr Voc, CQ>U§
dr Vo 7 dr n`ªVM {ejU `mM JmdmVyZ Pmc§. ~hþVoH$ doim dJm©V _mPm n{hcm cmdyZ AmB©Zo ^anya H$T>V H$T>V nmÊ`mZo KmVcocr Am§Kmoi Am{U Z§VaMm XyY, Jyi,
H«$_m§H$ Ago. emioV OmÊ`mMr JmoS>rM {Z_m©U Pmcr hmoVr. Ë`m_wio _r emim nmoho, \$moS>UrMr {_aMr Am{U Xhr-nmoho `m§À`mgh hmoUmam \$ami Agm {XdmirMm
MwH${dV Zgo. Ë`mcm AmUIrhr EH$ H$maU hmoV§. dJm©V {ejH$ {eH$dV AgVmZm n{hcm {Xdg AOyZhr S>moù`mg_moa C^m amhmVmo. \$Q>mHo$ Va nwT>Mo 15 {Xdg

~mcnU 21 22 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


CS>drV Ago. gw_ZVmB©Zo EH$Xm \$Q>mH$m hmVmV Yê$Z CS>dÊ`mMm à`moJ Ho$cm. AgVmZm emioÀ`m dm{f©H$mV "S>mdm hmV' åhUyZ EH$ cKw{Z~§Y {c{hcm hmoVm.
hmVmV Yê$Z \$Q>mH$m CS>dVmZm EH$ V§Ì AgVo; \$Q>mH$m {M_Q>rV AcJX Yê$Z ñZohg§_ocZmcm Ë`m dfu {d. g. Im§S>oH$a ho »`mVZm_ gm{hpË`H$ Amcoco hmoVo.
`mo½` doir gmoS>m`Mm. _cm Vo V§Ì Mm§Jc§ AdJV hmoV§. gw_ZVmB©cm Vo V§Ì O_c§ Ë`m§Zr Vmo A§H$ dmMcm. Ë`m doir A{^àm` XoVmZm Ë`m§Zr AmdOy©Z _mÂ`m coImMm
Zmhr Am{U {VZo ~moQ>§ \$moSy>Z KoVcr. åhUyZ _J nwT>rc Am`wî`mV Vr \$Q>mŠ`m§À`m C„oI Ho$cm Am{U "S>mdm hmV' {c{hUmè`m _wcmZo A{YH$ dmMZ Am{U {ZarjU
dmQ>ocm Jocr Zmhr. YmH$Q>r gwc^mgwÕm _moR>çm \$Q>mŠ`m§Zm \$magm hmV cmdm`Mr Ho$ë`mg ^{dî`mV Vmo _mÝ`da coIH$ hmoB©c Agm A{^àm` {Xcm. _mÌ Ë`mZ§Va
Zmhr. Ë`m_wio _rZmMr Am{U _mPr AJXr M§Ji Agm`Mr. Am`wî`mV nwÝhm _r c{cV coIZmcm COdm qH$dm S>mdm, H$moUVmM hmV cmdcocm
Am_À`m doir KamoKar AmH$meH§$Xrc ~Zdco Om`Mo. ~mOmamVyZ V`ma H§$Xrc Zmhr.
AmUrV ZgV. Ë`mVhr "nm`crMm' {\$aVm AmH$meH§$Xrc ~Z{dUo ho H$m¡eë`mMo 1950 gmcr Amåhr Hw$S>micm hmoVmo. X{jU aËZm{Jar (AmVmMm qgYwXwJ©)
H$m_ _mZco Om`Mo. ¹${MV H$moUr Vmo ~Zdm`Mm Am{U Vmo nmhm`cm AmOy~mOyMo ^mJmV JUoemoËgdmMo ñdê$n àM§S> CËgdr. {XdmirgmaIo \$amimMo nXmW©, \$Q>mHo$,
cmoH$ AmdOy©Z `m`Mo. "nm`crMm H§$Xrc' åhUOo Zoh_rMm a§JrV H$mJXm§Mm na§Vw gOmdQ>, amofUmB© dJ¡ao. ~mhoaJmdmhÿZ "MmH$a_mZr' Kar `oUma. gmJ«g§JrV AmaË`m
WmoS>m C^Q> Agm X§S>JmocmH¥$Vr H§$Xrc Am{U Ë`mV EH$ S´>m°B§J nonaMr X§S>JmocmH¥$Vr Am{U ^OZm§À`m ~mè`m. Am_À`m Kar _mÌ JUnVr Zgo. H$maU ImZycm _yiKar
nm`cr. nm`crda doJdoJir àmÊ`m§Mr {MÌ H$moaVmV. _J Ë`m nm`crImcr nUVr Am{U aËZm{Jarcm XÎmyXmXm§H$S>o JUnVr Ago. Ë`m_wio _r ZmamO Ago. Ë`m dfu ZmZm
cmdcr H$s {VÀ`m CîUVoZo nm`cr dV©wimH$ma {\$aVo Am{U ~mhoarc H§${Xcmda EoZ JUnVrV Hw$R>oVar gaH$mar H$m_mgmR>r Joco hmoVo. _r AmB©Odi hÅ>M Yacm H$s
nm`crdarc {MÌo g§WJVrZo nwT>o nwT>o gaH$VmZm {XgVmV. ZmZm§Mm EH$ {enmB© hm AmnU JUnVr AmUm`Mm. Voìhm AmOÀ`mgmaIo V`ma JUnVr {_iV ZgV.
nm`crMm H§$Xrc Mm§Jcm ~Zdm`Mm. Am_À`mOdi Vo H$m¡eë` ZìhV§. chmZ d`, JmdmV EH$-XmoZ JUnVtMo H$maImZo AgV. Ë`m§À`mH$S>o nmD$g nS>Vm nS>Vm åhUOo
Ë`m_wio Ë`mÀ`m hmVmImcr H$m_ H$ê$ZM Amåhr {Z{_©VrMm AmZ§X {_idm`Mmo. Á`oð>-AmfmT>mV nmQ> ZoD$Z Úm`Mm. Ë`m nmQ>mda JUnVrMr _yVu ~gdyZ {_io.
Ë`m doir Hw$R>o qS>H$ AmUyZ Xo, H$mJX `m ~mOycm Ya, ~m§~yMr H$mR>r VmgVmZm EH$m AmB©Zo AmoiIco H$r hm AmVm JUnVrMm hÅ> nyU© Ho$ë`m{edm` Jßn ~gUma Zmhr.
~mOyZo nH$Sy>Z R>od, {VÀ`mda WmoS>m nm°{ce nona _ma, Aer ~marH$gmarH$ H$m_§ åhUyZ {VZo H$moR>o _yVu {_iVo H$m ho nmhmÊ`mgmR>r {enm`mcm ~mOmamV {nQ>mico
Am_À`m dmQ>UrV `m`Mr. AIoa _J H§$Xrc V`ma Pmcm, hÎmr KmoS>o `mo½` {XeoZo Am{U Amü`© åhUOo H$moUmcm Var H$mhr gwdoa-gwVH$mMr AS>MU Amë`m_wio Z
{\$ê$ cmJco H$s Ho$coë`m l_mMo MrO ìhm`Mo. Am_Mo Mohao AmZ§XmZo COiyZ {dH$cm Jocc o m JUnVr Amåhmcm {_imcm. _J _r _yVu Q>~o cmda R>do Zy \w$c§, nVmH$m§Zr
Om`Mo. ho chmZnUrMo AmZ§XmMo {Z^}i jU nwT>o Hw$R>o \$mago ^oQ>V ZmhrV. _Ia gOdyZ nyOm AmaVr dJ¡aM o m WmQ> CS>dcm. ZmZm Amë`mda Vmo _mPm CnX²ì`mn
EH$Xm d|Jwë`m©cm EH$ hþema {enmB© ^oQ>cm. ZmZm§À`m Ë`m {enm`mZo Ho$cocm nmhÿZ WmoS>o amJmdco. ""`oWo H$emcm JUnVr AmUcm ? Amncr hr Aer ~XcrMr
H§$Xrc nmhÿZ Vmo åhUmcm, ""EH$m {MÌmZ² H$m` hmoVcm ? AmnUmH²$ {MÌ S>~c ZmoH$ar ! Ë`mM§ ì`dpñWV ìhm`cm ZH$mo H$m ?'' nU ho gma§ dadaM§M Agmd§. H$maU
{XgyH²$ hmo`m§ ! ^wVya Xwgar nUVr cmdV`² q_`m§, Vy J§_V ~JV èhd² ao {Pcm !'' AmB©Zo ""Agy§ Xo AmVm, Ë`mMr hm¡g Amho Zm !'' dJ¡ao _Ü`ñWr H$aVmM Vo _mÂ`m~amo~a
åhUyZ Ë`mZo AmV AmUIr EH$ nUVr cmdcr Am{U H$moR>oVar nm`crcm Á`moV AmaVrcm C^ohr am{hco ! AOyZhr Amåhr JUnVr AmUVmo. AmåhrM Ë`mMr nyOm
cmJyZ Vmo H§$Xrc noQ>cm ! AmJ nmUr _mê$Z {dPdÊ`mV Amcr. AmB© _mÌ, hm H$aVmo. _mÌ JwéOtH$Sy>Z àmUà{Vð>m H$adyZ KoV Zmhr. nydu _yVu df©^a R>do Zy nwT>rc dfu
AneHw$Z Pmcm, AmVm H$mhrVar A[aï> `oUma `m e§Ho$Zo qMVmJ«ñV Pmcr. _mÌ AZ§V MVwXe © rcm {dg{O©V H$am`Mmo. na§Vw 1974-75 gmcmnmgyZ AmVm Ho$di nmM
gwX¡dmZo Vgm H$mhr àH$ma KS>cm Zmhr. {Xdgm§gmR>r AmUVmo. H$maU nwÊ`mV am{hë`mnmgyZ 10-10 {Xdg ñWmZmVrc CËgd
dmMZmMo A\$mQ> doS> AgyZhr _r c{cV coIZ _mÌ Ho$c§ Zmhr. Zddrcm gmoS>yZ OmUo eŠ` hmoV Zmhr. Ë`m_wio KaÀ`m _mUgm§H$Sy>ZM Vmo H$adyZ KoVmo.

~mcnU 23 24 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Hw$S>mihÿZ Am_Mr d|Jwë`m©cm ~Xcr Pmcr. 1951-52 gmc Agmdo. d|Jwë`m©V do§Jwë`m©cm Amåhr "H¥$îUHw§$O' ZmdmÀ`m KamV amhmV hmoVmo. Voìhm d|Jwë`m©cm
WmoS>§ Jmoì`mgmaI§ dmVmdaU hmoV§. {VW§ Amåhr H$mhr ~m`H$m§Zm {gJaoQ> AmoT>VmZm "nm°da hmD$g' hmoV§. Ë`m_wio Kar {dOoMo {Xdo hmoVo. hr H¥$îUHw§$O B_maV d|Jwë`m©À`m
nm{hc§. nwéf {gJaoQ> AmoT>VmV, nU ~m`H$m ? Amåhm ^md§S>mÀ`m Ñï>rZo Vo EH$ "_w§~B© ~mOma' ^mJmV EH$m AmoT>çmÀ`m H$mR>mcm hmoVr. Ka Vg§ _moR§>, ñdV§Ì Am{U
AmûM`©H$maH$ Ñí` Agm`M§. Ë`m {¼üZ {ó`m Am§ã`mÀ`m nmQ>çm KoD$Z Am§~o Eognog hmoV§. Ka _mcH$m§Zm _yc~mi ZìhV§. Ë`m_wio Ë`m§Zm Am_À`m
{dH$m`cm Amcoë`m AgV. Ë`m H$mir Am_À`m Kar ^anya Am§~o AgV. H$maU hgÊ`mIoiÊ`mMr H$Q>H$Q> dmQ>o Am{U Vo Am_À`mda S>m\$aV. ~mH$s gd© N>mZ hmoV§.
d{S>cm§Zm _mZUmao AZoH$ Am§~m ~mJm`VXma Amnë`m ~mJoVrc n{hcr Am§ã`mMr `mM KamV EH$Xm ZmZm§Zm {dOoMm Y¸$m ~gcm. KamVrc EH$ {Xdm Jocm åhUyZ ZmZm
noQ>r Am_À`mH$S>o AmUyZ XoV. dS>rc H$moUmH$Sy>Z H$mhr KoV ZgV. Vo ñdÀN> VoWrc ~ë~ ~XcV hmoVo. MwHy$Z Hw$R>oVar ~moQ> cmJc§ Agmd§ Am{U H$mR>r O{_Zrda
Mm[aÍ`mMo hmoVo. Ë`m_wio cmoH$m§Zm Ë`m§À`mgmR>r H$mhr H$amdg§ dmQ>o. Am{U _J Ago AmnQ>mdr Vgo ZmZm O{_Zrda nS>co. AmB©, _r {VWoM C^o hmoVmo. `m AZno{jV
^anya Am§~o Am_À`mH$S>o `m`Mo. AmB© Amë`mJoë`mcm, AJXr {^H$mè`mcmhr KQ>ZoZo AmB© Va aSy>M cmJcr. _mÌ XmoZ {_{ZQ>m§VM ZmZm CRy>Z C^o am{hco, ""_r
AmR>-Xhm hmnyg Am§~o XoD$Z åhUm`Mr ""Im _oë`m !'' Amåhr ImD$Z {H$Vr Rr>H$ Amho, H$mhr Pmcoc§ Zmhr, AmVm H$emcm aS>Vog ?'' Ag§ AmB©cm åhUmco.
ImUma ? _w§~B©cm AmË`m§H$S>o, _mdem§H$S>o Am§~o nmR>dm`Mmo. ^mMo, nwVUo AmXtZm _mÌ Vr XmoZ {_{ZQ>§ Ia§M H$miOmMm R>moH$m MwH$dUmar hmoVr.
~mocdm`Mmo. CÝhmir gwÅ>rV 30-40 _mUg§ Amcocr Agm`Mr. gH$mi, Xwnma, d|Jwë`m©cm Amåhr Á`m doir {eaJmdH$am§À`m KamV amhmV hmoVmo Vo Ka Mm§Jco
g§Ü`mH$mi Am§~o ! hmnyg nm`arÀ`m OmoS>rcm dS>rc Jmoì`mhÿZ _mUHy$a Am§~o _wÔm_ 15-16 Imoë`m§Mo hmoVo. EH$Xm Ë`m KamVrc 4-5 Imoë`m§Vrc {Xdo CJmMM Mmcy
_mJdm`Mo. hmoVo. Vo ZmZm§Zr `oD$Z ~§X Ho$co. _r åhQ>c§, ""{Xdo H$moUr ~§X Ho$co ?'' Am{U _r Vo
Voìhm EdT>o Am§~o KamV Agco Var Ë`m {¼üZ Am§~odmë`m Amë`m H$s dS>rc nwÝhm Mmcy Ho$co. ZmZm§Zr Vo nwÝhm ~§X Ho$co Am{U Vo _cm åhUmco, ""drO ~rc XmoZ
KamV ZmhrV, Ago nmhÿZ Amåhr AmB©cm Ji Kmcm`Mmo H$s AmB© Vy Am§~o Ko. Ë`m én`m§Mo gìdmXmoZ én`o `oB©c åhUyZ ho {Xdo _r ~§X Ho$co ZmhrV. na§Vw OoWo Amncm
~mB©cm ~mocmdc§ H$s Vr åhUm`Mr, ""_mÂ`m \$mQ>rH$ dm§`²M hmV cmd !'' åhUOo dmda Zmhr VoWo CJmM {Xdo OmiÊ`mV H$m` AW© Amho ? Amnë`m XoemV AmYrM
{VÀ`m Q>moncrcm hmV cmdyZ Vr CVadyZ ¿`m`Mr. _J Vr Imcr \$VH$c _mê$Z drO-Q>§MmB© Amho. CncãY drO Aer dm`m Z KmcdVm {VMm H$mQ>H$garZo dmna
~gm`Mr. ~gcr H$s n{hë`mZo {gJaoQ>M§ nmH$sQ> ~mhoa H$mT>m`Mr Am{U ""dm§`²M Ho$cm Va CÚmoJY§Úm§Zm A{YH$ drO {_ioc. Vy OoWo H$m_ H$arV Agerc VoWo Oê$a
_mMrg Xr Jo !'' åhUm`Mr. {Vcm H$mS>onoQ>r {Xcr H$s Vr {VWo ~gyZ Amam_mV {Xdo Mmcy R>od. nU OoWo H$moUr Zmhr Ë`m ImocrVrc {Xdo OmiUo åhUOo D$Oo©Mm
{gJaoQ> AmoT>m`Mr. Amåhr Mm¡K§ ^md§S> {VMr {gJaoQ> g§non`ªV VoWo Jmoc ~gyZ Agy Anì`` Amho. Vmo XoeÐmoh Amho.'' ZmZm§Mr hr {eH$dU _r AOyZhr {ZîR>oZo
Vr ~mB© H$er {gJaoQ> AmoT>Vo` ho nmhmV ! {VÀ`m ZH$iV Am_Mr AmnmngmV nmiVmo` !
ZoÌn„dr Mmcy Agm`Mr. ~{hUr IwXyIwXy hgV Agm`À`m. _mÌ {VMr {gJaoQ> Am_À`m d{S>cm§Zm g§JrVmMr AmdS> hmoVr. emór` g§JrVmMr OmU hmoVr.
g§ncr H$s Amåhr VoWyZ {ZKmcmo ! _J AmVm Q>moncr Imcr CVadcrM Amho åhUyZ ~mcJ§Ydm©Mr ZmQ>H§$ Vo AmdOy©Z nmhm`Mo. Ë`m§Zm noQ>r dmOdVm `oV Ago. O_©Z
AmB© ZmBcmOmZo én`m^amMo 30 Am§~o {dH$V ¿`m`Mr. da Amåhmcm cQ>Š`m amJmZo gyanÅçm Agcocr EH$ CÎm_ hm_m}{Z`_ Ë`m§Zr {dH$V KoVcocr hmoVr Am{U H$Yr
åhUm`Mr, "Oic§ Vw_M§ cjU ! Ë`m ~mB©cm {gJaoQ> AmoT>VmZm ~KÊ`mgmR>r _mPm gdS> {_ioc Voìhm g§Ü`mH$mir H$m_§ AmQ>monyZ Vo noQ>r dmOdm`cm ~gm`Mo. Ë`m§Mm
EH$ én`m Am{U EH$ H$mS>r \w$H$Q> KmcdcrV !'' nU Varhr hm H$m`©H«$_ Amåhr hmV AJXr _wcm`_ hmoVm Am{U Vo noQ>r dmOdy cmJco H$s Ka gwam§Zr ^ê$Z Om`M§.
Am§ã`mÀ`m {XdgmV 5-6 doim KS>dyZ AmUrV hmoVmo. Vo J§_VrXma Ñí` ~KÊ`mMm N>mZ dmQ>m`M§ Ë`m§M§ Vo noQ>rdmXZ EoH$VmZm. d|Jwë`m©cm am_oœamÀ`m XodimÀ`m
AÝ` _mJ©M ZìhVm. ~mOycm Am§~S>}H$a åhUyZ EH$ Jm`Z_mñVa hmoVo. d{S>cm§Zr gw_Z Am{U _rZmgmR>r

~mcnU 25 26 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Ë`m§À`mH$S>o Jm`ZmMr {eH$dUr cmdcr. g§Ü`mH$mir emioVyZ Amë`mda Am°naoeZZ§Va 7-8 {Xdg gd© H$mhr R>r>H$ hmoV§. nU _J ZmZm§Zm EH$X_ Vmn Amcm.
Am§~S>}H$a_mñVam§H$S>o Ë`m JmU§ {eH$m`cm Om`À`m. H$mhr _{hZo ho {ejU Mmcy S>m°ŠQ>a åhUmco, ""ho H$mhr Mm§Jc§ cjU Zmhr ! OI_oV ny Pmcm Amho. Voìhm Vwåhr
hmoVo. _mÌ EH$ {Xdg naV `oVmZm KameoOmaÀ`m AmoT>çmOdi Ë`m Km~aë`m. Ë`m Vw_À`m ZmVodmBH$m§Zm ~mocmdyZ ¿`m.'' Voìhm AmB© \$ma Km~acr. 2-4 Xodm§Zm
doir AmVmgmaIr amÌm¡ 11-11Ÿ&& n`ªV gd©Ì OmJ Zgm`Mr. 7Ÿ&& dmOVm OodU§ ^am^a Zdg ~moccr. ""_r VwP§ Ag§ H$arZ, _r VwPr AmoQ>r ^arZ, _r Cndmg
Pmcr H$s 8-8Ÿ&& n`ªV gd©Ì gm_gy_ ìhm`M§. Ë`m_wio A§YmamVyZ `oVmZm H$arZ'' dJ¡ao. _J XmoZ AS>rM _{hÝ`m§Zr nyU© ~ao hmoD$Z ZmZm nwÝhm Kar Amco.
AmoT>çmH$mR>r H$gë`mVar AmdmOmZo Ë`m Km~aë`m Agmì`mV. AmB©cm _mÌ H$mhr _mPr _w§O d|Jwë`m©cmM Pmcr. Ë`m doir _r gmVdrV hmoVmo. _w§O AJXr WmQ>mV
Var ^wVmIoVmMm àH$ma dmQ>cm Am{U Am_À`m ~{hUr§À`m g§JrV {ejUmMr VoWoM Pmcr. gd© ZmVodmB©H$ _w§Orcm Amco hmoVo. H$a§~oiH$aJwéOtZr _w§O cmdcr. _cm
"^¡adr' Pmcr. ZdrZ eQ>© MÈ>r KoÊ`mV Amcr hmoVr. am_oœamÀ`m XodimV "{^jmdi' ZoÊ`mV Amcr
Am§~S>}H$a_mñVam§H$S>o A¸$cH$moQ> ñdm_tMm, EH$ hmV H$_aoda R>odyZ ñdm_r C^o hmoVr. hmVmV nigmMm X§S> dJ¡ao ! Ver _mPr _w§O WmoS>r C{eamM Pmcr hmoVr. _w§O
AmhoV Agm "Joìhm H$ca'_Yrc \$moQ>mo hmoVm. ZmZm§Zm Vmo \$moQ>mo A{Ve` AmdS>cm Pmë`mda g§Ü`m Am{U BVa Ym{_©H$ H$_} {eH$dm`cm EH$m JwéOtMr Zo_UyH$ Ho$cr
hmoVm. na§Vw Vmo _mJm`Mm H$gm ? Ë`m_wio ZmZm§Zr Vmo {df` S>moŠ`mVyZ H$mTy>Z Q>mH$cm hmoVr. nU 2-3 _{hÝ`m§Zr Ë`m§Zr gm§{JVco H$s `mcm ho g§Ü`m dJ¡ao {eH$Uo O_Uma
hmoVm. na§Vw EH$Xm lr ñdm_tZrM Am§~S>}H$a_mñVam§Zm Ñï>m§V {Xcm Am{U Ë`m§Zr Vmo Zmhr. Vmo Oo H$m` {eH$Vmo` VoM Mmcy R>odm, OoUo H$ê$Z Vw_Mm n¡gm Am{U _mPm doi
\$moQ>mo AmUyZ ZmZm§À`m hdmcr Ho$cm. Vmo \$moQ>mo AmOhr Am_À`m Kar nyOoV Amho. dm`m Om`Mm Zmhr.
d|Jwë`m©cm AgVmZmM EH$Xm _Ü`amÌr XmoZ dmOVm ZmZm§À`m nmoQ>mV XwIm`cm Am_À`m Kar OodUmV H$m§Xm, cgyU, Ja_ _gmcm `m§Mm dmna \$maM H$_r
cmJc§. Vo H$mhr KaJwVr Cnm`m§Zr Wm§~oZm. åhUyZ _J {enmB© Am{U AmB©, ZmZm§Zm Agm`Mm. Ë`m_wio `m Jmoï>tM§ \$ma Aàyn Agm`M§. d|Jwë`m©cm am_oœamÀ`m _§{XamV
ZJanm{cHo$À`m H°$ÊS>r hm°pñnQ>c_Ü`o KoD$Z Joco. Voìhm [ajm dJ¡ao H$mhr gmo`r AmfmT>mV qXS>r Agm`Mr. Amåhr qXS>rMo {Z`{_V dmaH$ar ! Amåhr åhUOo Am_Mo
Zgm`À`m. MmcVM hm°pñnQ>c_Ü`o Joco. VoWrc S>m°ŠQ>aZo VnmgyZ Ë`m§Zm {_eZ gd© dJ©{_Ì, gd§JS>r. qXS>r Pmë`mda {_iUmar Ja_ _gmë`mMr H$mù`m
hm°pñnQ>c_Ü`o hc{dÊ`mMm g„m {Xcm. {_eZ hm°pñnQ>cn`ªV nwÝhm MmcV OmUo dmQ>mÊ`mMr Cgi ho qXS>rMo _w»` AmH$f©U ! nS>dim§À`m ñQ>oeZar XwH$mZmnmgyZ nwT>o
eŠ` ZìhVo. åhUyZ _J {enmB© EImXr JmS>r {_iVo H$m nmhm`cm Jocm. JmdmV Mm§Jcm S>m§~ar añVm hmoVm. Am_À`mVë`m M§ÐH$m§V gm_§VM§ hñVmja gw§Xa hmoV§. Vmo
Voìhm JmS>çmgwÕm VwaiH$M AgV. nU dS>rc _m_coXma Agë`m_wio JmS>r Ë`m S>m§~ar añË`mda ^ë`m_moR>çm AjamV R>iH$nUo {chm`Mm ""qXS>r åhUOo
Vm~S>Vmo~ {_imcr Am{U d{S>cm§Zm _J {_eZ hm°pñnQ>c_Ü`o XmIc> Ho$c§. _mPo Cgi !'' EH$Xm Am_Mo C{Ôï> Ago {Z:g§{X½YnUo Omhra H$ê$Z Pmc§ H$s _J Amåhr
chmZ d` Am{U Amcocr AZmda Pmon `m_wio n[apñWVrMo Jm§^r`© _mÂ`m cjmVM qXS>rcm OmD$Z Cgi ImD$Z naV `oV hmoVmo. H$moR>o qXS>r Agcr H$s Amåhr H$m`
`oV ZìhV§. nwÝhmnwÝhm AmB© _cm CR>dV hmoVr Am{U _r nwÝhmnwÝhm AmS>dm hmoV hmoVmo. "àmoJ«°_' Amho åhUyZ n¥ÀN>m H$am`Mmo. _J OmUH$ma {_Ì gm§Jm`Mo ""Aao Mc
nhmQ>o Mma dmOVm {enmB© _cm Ë`mÀ`m gm`H$cda KmcyZ hm°pñnQ>c_Ü`o KoD$Z _oë`m ! W§` H$mù`m dmQ>mÊ`mMr Cgi Amgm !'' H$s Amåhr {ZKmcmoM qXS>rcm.
Jocm. S>m°. gpìh©S> Am{U S>m°. {gQ>Z Ago XmoZ A_o[aH$Z {_eZar S>m°ŠQ>a VoWo hmoVo. `m H$mù`m dmQ>mÊ`mÀ`m _mohmZo EH$Xm _r ^cË`mM g§H$Q>mV gmnS>cmo hmoVmo.
gd© VnmgÊ`m H$ê$Z Ë`m§Zr gm§{JVc§ H$s "A°nopÝS>gm`Q>rg' Mm AQ>°H$ Amcocm Am_Mm EH$ XmoñV åhUmcm, ""Aao, Ë`m A_Š`mÀ`m hm°Q>ocmV H$mù`m dmQ>mÊ`mMr
Amho. Am°naoeZ Ho$c§ nm{hOo. Am°naoeZ Pmë`mda Ë`m§Zr H$mncocm ^mJ _cm Cgi Am{U nwar \$¸$S> AmgVm ! XmoZ AmÊ`m§H$ _oiVm !'' _mÂ`mOdi Hw$R>co XmoZ
AmUyZ XmIdcm. Voìhm _r chmZ Agë`m_wio H$mhrM g_Oc§ Zmhr. AmVm H$iV§ AmUo ? nU Ë`mÀ`mOdi Mma AmUo hmoVo Am{U Vmo _cm AmJ«hmZo Cgi Im`cm
H$s Ë`m§Zr Ë`m doir An|{S>ŠgM§ nwT>M§ Q>moH$ _cm AmUyZ XmIdc§ hmoV§. KoD$Z Jocm. Ë`mZo Am°S>©a {Xcr. _mPm Va Vmo hm°Q>ocmV OmÊ`mMm n{hcmM àg§J ! _r

~mcnU 27 28 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


{_Ìm~amo~a Ë`mVë`m Ë`mV AmS>moemÀ`m EH$m IwMuda ~gcmo. AmOy~mOyMr ZmZm BVa H$moUË`m OÌoV Amco ZmhrV Var Amadcrcm doVmo~mÀ`m OÌocm _mÌ
"gOmdQ>' (H$mMoMr H$nmQ>§, cmSy>, ImÁ`mÀ`m aMyZ R>odcoë`m MdS>r, \$irda Amåhmcm AmdOy©Z Ý`m`Mo. VoWo nhmQ>o VrZ dmOVm Xmê$H$m_ ìhm`M§ Am{U Vo
a§Jdcoco XanÌH$, gmoS>m co_ZÀ`m a§Jr~oa§Jr ~mQ>ë`m dJ¡ao) nmhÿZ KoVcr. nmoè`mZo nmhmÊ`mgmaI§ Agm`M§. AmYr "XemdVmar'Mm à`moJ Agm`Mm. g§H$mgya dJ¡ao
AmUyZ AmXicoë`m ½cmgmVrc KmoQ>^a nmUr CJmMM {nD$Z Pmc§ Am{U `oB©n`ªV AYm©-EH$ Vmg Amåhr Vo nmhm`Mmo. _J _mÌ Amåhr chmZ _wc§ Pmonr
Am_À`mg_moa Cgi nwar Amcr. _r nwarMm VwH$S>m _moSy>Z CgirV ~wS>dUma, Om`Mmo ! Xmê$H$m_ gwê$ Pmc§ H$s dS>rc Amåhmcm CR>dm`Mo, ""Mcm ao ! Xmê$H$m_
Zo_Š`m Ë`mM jUr ~mJmB©VH$a_mñVa g_moa ! _r Ajae: nm` cmdyZ Kar nimcmo ! gwê$ Pmc§ ! Mcm ~Km`cm !'' dS>rc {VWco _°{OñQ´>oQ>. Ë`m_wio Amåhmcm
Var _ZmV éIéI cmJcocr H$s Amncr H$mhr I¡a Zmhr. g§Ü`mH$mir _moŠ`mÀ`m OmJr ~gyZ Xmê$H$m_ nmhm`cm {_im`M§. Amåhr Vmg^a nmhÿZ nwÝhm
~mJmB©VH$a_mñVa Kar `oD$Z gm§JUma Am{U _J Amncr Mm§JcrM hOoar KoVcr Pmonr Om`Mmo. `m Agë`m ~marH$gmarH$ Jmoï>rhr _wcm§Zr a{gH$VoZo nmhmì`mV,
OmUma ! g§Ü`mH$min`ªV {MÎm Wmè`mda ZìhV§. _mÌ g§Ü`mH$mir ~mJmB©VH$a_mñVa Ë`mVcm AmZ§X AZw^dmdm åhUyZ Vo YS>nS>m`Mo.
H$mhrM ~mocco ZmhrV. _mñVa Joë`mda _r gwQ>Ho$Mm {Zœmg Q>mH$cm. nU Xwgè`m H$UH$dcrMm ~mOma _§Jidmar Agm`Mm Ë`m_wio VoWrc emim e{ZdmaEodOr
{Xder emioV _mÌ Ë`m§Zr AZno[jVnUo {dMmac§, ""H$m` a|, Vy H$mc Cgi Q>mHy$Z _§Jidmar AYm© {Xdg Am{U gH$miMr Agm`Mr. Ë`m_wio _§Jidmar emioVyZ Kar
nimZ {H$Ë`mH$ Jocg ?'' _mñVa ho gma§ BVŠ`m ghO KoVrc Ag§ dmQ>c§ ZìhV§. Amë`mda OodU Pmc§ H$s Xwnmar ^anya dmMZ H$am`M§. H$YrH$Yr _mÌ gw^mf
H$maU Ë`m H$mir hm°Q>oc_Ü`o _wcm§Zr OmD$Z ImU§ ho EdT>§ {eï>g§_V ZìhV§ Am{U H$mH$S>o ZmdmMm _mPm {_Ì gm`H$cdê$Z S>~cgrQ> KoD$Z Om`Mm Am{U Ë`mÀ`m
Ë`m_wioM AnamYr ^mdZoZo _r VoWyZ nimcmo hmoVmo. `m ^rfU àg§JmZ§Va _r nwÝhm hm°Q>ocÀ`m Jëë`mda ~gdm`Mm. `m H$mH$S>oMr _moR>r h{H$JVM Amho.
hm°Q>ocmV Jocmo Zmhr. _r B§{O{ZA[a¨J H$m°coOmV Joë`mda EH$Q>çmZo hm°Q>ocmV OmD$
cmJcmo. Vmon`ªV hm°Q>ocmV OmUo ZmhrM. ★★★
chmZnUr Amåhr OÌocm Om`Mmo. ZmZm H$mhr `oV ZgV. nU _r {enm`mM§ ~moQ>
Yê$Z Om`Mmo. OÌoÀ`m JXuV noQ´>mo_°ŠgÀ`m COoS>mV ImD$ IoiÊ`m§Mr XwH$mZ§,
\w$Jodmco `m§Mr JS>~S> Mmcy Ago. Va WmoS>§ ~mOycm H$mhr cmoH$ H$m§oS>mi§ H$ê$Z C^o [ZO{eî`mMr _aUqMVm &
AgV. VoWo VrZ nmZr OwJma, MH«$s OwJma dJ¡ao Mmcm`Mm. _YoM ""Kwar ñd`o| {Zdmar Omo dñVwVm§ &
Kmcm ! Kwar Kmcm !'' Agm AmoaS>m ìhm`Mm Am{U Ë`m H$m|S>mù`mVco cmoH$ hmVmcm Vmo{M gX²Jwé VÎdVm§ &
cmJVrc Vo g_mooaÀ`m OwJmamVco n¡go KoD$Z niV gwQ>m`Mo. ""nmo{cg AmcoV'' `oa Vo JwéVm _§ÌV§ÌmonXoe| &&
Aer Amamoir R>moHy$Z n¡go nidyZ ZoUmar _mUg§hr Ë`m OwJmadmë`mMrM AgV. hm ●
Jmo§Yi H$gcm {dMmac§ H$s Am_Mm {enmB© Vo gd© _cm CcJSy>Z gm§Jm`Mm. EH$
Var gX²Jwê$Mt bjU| &
Jmoï> _mÌ _cm Ë`mZo H$YrM CcJSy>Z gm§{JVcr Zmhr. EH$ _mUyg hmVmV EH$
Z dU©dVr AJmYnU|o &
{H$Q>cr Am{U EH$ H$mZ\$wQ>H$m H$n KoD$Z ""W§S>rMm§ Am¡eX ! W§S>rMm§ Am¡eX !''
doX doS>mdbo _wHo$nU| &
Ag§ X~Š`m AmdmOmV ~mocV Ë`m JXuVyZ dmdaV Agm`Mm. ho Mma AmÊ`mV
VoW| _mP| ~mobU| gao Ho$dt &&
H$gc§ Am¡fY {_iV§ Ag§ _r {dMmac§ Va Am_Mm åhmnUH$a {enmB© \$º$ ""H$m`
Zm` a| ! Vm§ VwH$m Zm` H$imMm§ !'' åhUyZ _cm JXuVyZ nwT>o Ý`m`Mm.  g§V EH$ZmW

~mcnU 29 30 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


hmoVr. ZmZm Ë`mcm {XdgmVyZ 3-3 doim PmoSy>Z H$mT>m`Mo. hm H$Yr niyZ Om`Mm,
H$Yr naV `m`Mm. AmVm Vmo H$UH$dcrcm AgVmo. _mÌ AOyZhr Vmo H$m`©àg§Jr
AMyH$ hOa hmoVmo. Ë`mcm Hw$Ry>Z H$g§ H$iV§ H$moU OmUo ! _mPr AmB© Jocr Ë`m
VrW©ê$n ZmZm doirhr H$moRy>Z Var Zo_H$m XmoZ {_{ZQ>m§V VoWo hOa Pmcm. ZmZm§Zm Ë`mZo Iyn Ìmg
{Xcm. Varhr ZmZm§Zr Ë`mcm H$m R>odyZ KoVcm ho _cmVar H$iÊ`mgmaIo Zmhr.
H$UH$dcrV H$mH$S>o åhUyZ EH$ qenr Hw$Qw>§~ hmoV§. åhUOo AOyZhr Amho. _moR>§ ZmZm§À`m j_mercVocm _`m©Xm R>mD$H$ ZìhVr EdT>mM Ë`mMm AW© Agmdm.
Hw$Q>w>§~, 3-4 _wcJo, 3-4 _wcr Am{U CËnÞ Va VwQ>nw§O§. Ë`m doir H$UH$dcrMo EH$ {~«{Q>e _Zwî` Zagmo~mÀ`m dmS>rcm `oD$Z am{hcm hmoVm. Ë`mZo g§Ý`mg KoVcm
_m_coXma Am°{\$g H$ZoS>r amoS>da, JS> ZXrÀ`m AcrH$S>o ZwH$V§M ~m§YyZ Pmc§ hmoV§. hmoVm. Vmo H$mhr H$m_m{Z{_Îm H$UH$dcrcm Amcm hmoVm. Amåhr Voìhm ~oioH$am§À`m
Voìhm d{S>cm§Zr `m H$mH$S>|Zm 300 é. ^m§S>dcmgmR>r {Xco Am{U Ë`m _m_coXma KamV amhmV hmoVmo. Ë`m KamMm Mm¡Wam Mm§Jcm C§M hmoVm. AmR> nm`è`m MTy>Z KamV
H$MoarVrc CnmhmaJ¥h Ë`mcm Mmcdm`cm {Xc§. Q>|S>a H$mT>Uo dJ¡ao H$moUVrM `md§ cmJo. Ë`m g§Ý`memcm H$moUrVar gm§{JVc§ H$s B§p½ce Am{U AÜ`mË_ `m XmoÝhr
Am¡nMm[aH$Vm Ë`m§Zr nyU© Ho$cr ZìhVr. Ë`m_wio JmdmV _moR>r ~m|~m~m|~ Pmcr. {df`mV JVr AgUmao J¥hñW åhUOo Ama. Ho$. Omoer. åhUyZ Vmo Am_À`m Kar
H$moH$UMr _mZ{gH$Vm OmUUmè`m§Zm {VÀ`m Vrd«VoMr H$ënZm `oB©c. nU ZmZm Amcm Am{U AmÜ`m{Ë_H$ {df`mda H$mhr dmX{ddmX H$ê$ cmJcm. na§Vw Ë`m
åhUmco, ""EH$ Jar~ Hw$Qw>§~ ñdV:À`m nm`mda _r C^§ H$aVmo`, EH$ g§gma XmoKmV H$moR>o _V¡Š` hmoB©Zm. AIoa dS>rc åhUmco H$s AÜ`mË_ hm H$mhr Vw_Mm qnS>
gmdaVmo`, Voìhm `m Agë`m Q>rHo$cm _r Km~aV Zmhr.'' nwT>o ZoH$sZo ì`dgm` H$ê$Z Zmhr. Am_M§ AÜ`mË_ Vwåhmcm Ag§ ghOmghOr g_OUma Zmhr. Voìhm `m
H$mH$S>o Hw$Qw>§~r`m§Zr Amncm O_ ~gdcm. ~mOmanoR>oV AmUIr EH$ hm°Q>oc {df`mV Vwåhr dmX{ddmX H$ê$ ZH$m. Am{U AMmZH$ Vmo J¥hñW g§Vmncm Am{U
Mmcdm`cm KoVc§ Am{U AmO gw^mf H$mH$S>o {H$_mZ 2-2Ÿ&& H$moQ>tMm YZr Ë`mZo d{S>cm§Zm Imcr T>H$cyZ {Xco. dS>rc EdT>o 7-8 \y$Q> Imcr nS>co, na§Vw
Agmdm. Ë`mMo dS>rc Am{U _moR>m ^mD$ AmVm h`mV ZmhrV. na§Vw `m gw^mf gwX¡dmZo Ë`m§Zm H$mhr BOm Pmcr Zmhr ho na_oœamMrM H¥$nm. Ë`m doir Ë`m§Mo d`
H$mH$S>ocm ZmZm§À`m Ë`m N>moQ>çmem _XVrM§ {dñ_aU Pmcoc§ Zmhr. AmVm Ë`mZo n§MmdÞ hmoVo ! J§_V åhUOo ZmZm§Zr hm gmam àH$ma AJXr pñWVàknUo KoVcm Am{U
g°{ZQ>ar doAaMhr XwH$mZ KmVc§ Amho. EH$Xm Vmo _cm H$UH$dcrcm KoD$Z Jocm. em§VnUo Ë`m {~«{Q>e g§Ý`memcm gm§{JVco H$s Vwåhr g§Ý`mg KoD$Z H$mhr Cn`moJ
XmoÝhr XwH$mZmV Jëë`mda _cm ~gm`cm ^mJ nmS>c§ Am{U A§V:H$aUnyd©H$ Zmhr. Vw_À`mVrc Vm_gr JwU H$mhr AOyZ Jococm Zmhr.
åhUmcm H$s, ""ho gd© Vw_M§ Amho, Vw_À`m _mcH$sM§ Amho.'' _r Ë`mcm EdT>§M d|Jwë`m©cm ZmZm§Mr VrZ Mma doim ~Xcr Pmcr Am{U _r doJdoJù`m d`mV
åhQ>c§, ""Vy _mPr AmR>dU R>odcrg hrM _mPr g§nÎmr ! AmUIr AÝ` H$moUË`m d|Jwë`m©Vrc dmñVì`mMr _Om AZw^dcr. VoWo Amåhr _w§~B© ~mOmamV amhm`Mmo.
g§nÎmrMm cmo^ _cm Zmhr.'' ZmZm§Zr OmVmOmVm Ago AZoH$ "H$mH$S>o' AmYma XoD$Z AmOy~mOycm 30-40 Hw$S>miXoeH$a ~«m÷Um§Mr Ka§ Am{U Amåhr EH$_od H$èhmS>o
ñdV:À`m nm`mda C^o Ho$coV Am{U åhUyZM _mÂ`m Ñï>rZo ZmZm§À`m Eoœ`m©cm _`m©Xm ~«m÷U, Ë`m§À`mV nyU© gm_mdyZ Jocmo hmoVmo. Ë`m_wio Am_À`m AmB©À`m
ZìhVr. ñd`§nmH$mdagwÕm Ë`m§À`m nÕVrMr N>mn nS>cr hmoVr. dmQ>U§, KmQ>U§ Ë`m§À`m
H$UH$dcrcm AgVmZm EH$ dg§V _hmXod gmd§V ZmdmMm _wcJm Ë`mÀ`m gmaI§. Am_Q>r, MQ>Ur, \$UgmMr ^mOr AJXr Hw$S>miXoeH$a nÕVrMr. _mPo
AmB©d{S>cm§Zr ZmZm§À`m Aml`mcm AmUyZ gmoS>cm. 10-12 dfmªMm hm _wcJm Xmê$ {_Ìhr Xm^mocH$a, {VamoS>H$a, {eamoS>H$a, gm_§V, d|Jwc}H$a Ago Hw$S>miXoeH$a
nrV Ago, {dS>çm, {gJaoQ> AmoT>r, Jw§S>{Jar H$ar åhUyZ Ë`mcm Am_À`m Kar AmUyZ _wcJoM hmoVo.
gmoS>cm. 10-12 df} Var Vmo Am_À`mM Kar hmoVm. Ë`mMr dmJUyH$ \$ma ÌmgXm`H$ EH$Xm Amåhr d|Jwë`m©hÿZ {eamoS>çmcm "_wJco AmP_' {gZo_m ~Km`cm Jocmo

VrW©ê$n ZmZm 31 32 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


hmoVmo. {eamoS>çmcm "_mCcr' {WEQ>a hmoV§. Amåhr gm`H$cdê$Z Jocmo. aoJo hm`ñHy$c_Ü`o AgVmZm _r Iyn Q>o~c Q>o{Zg Ioicmo. amÌm¡ 11-11 dmOon`ªV Q>o~c
d{H$cm§Mm _wcJm, ~§S>çm JmdñH$a Ago 7-8 OU hmoVmo. A§Va \$º$ 10 _¡cm§M§ Q>o{Zg. g§Ü`mH$mir ìhm°cr~m°cÀ`m _°Mog. IoimV B©fm© `oÊ`mgmR>r à{VñnYu
hmoV§. _Yo "Va' hmoVr. añVm S>m|Jami ^mJmVyZ hmoVm. Ë`m_wio MT>md Amcm H$r g§Km~amo~a EH$ eoa ImOmMr n¡O. ImO§ nmM AmUo eoa. hacoë`m nmQ>uZo ImOmMo
nm`CVma hmoD$Z gm`H$c T>H$cm`Mr Am{U CVmamda _mÌ gm`H$cda ~gyZ doJmMr nmM AmUo ^am`Mo Am{U XmoÝhr g§KmVrc IoimSy>§Zr {_iyZ Vmo Im`Mm. doiH$mTy>
Zem AZw^dm`Mr. Ë`m_wio Ë`m 10 _¡cm§gmR>r Mm§Jco 2&&-3 Vmg cmJm`Mo. {H«$Ho$Q> _mÌ _r \$magm Ioicmo Zmhr.
{gZo_m nmhÿZ `oVmZm gmd§VdmS>r_mJo© Amcmo. Am{U ho gd© CnX²ì`mn emioV OmVmo _m§OaoH$a, ~§S>çm JmdñH$a, {edmOr Hw$~c ho _mPo {_Ì _¡XmZmda dmK hmoVo. nU
Ag§ Kar gm§JyZ Ho$coco. `m_Ü`o {gZo_mMo AmH$f©U hmoV§M. na§Vw XwMmH$sdê$Z EdT>§ narjoÀ`m XmcZmV Ë`m§Mr nma eoir ìhm`Mr. _mÂ`m _mJyZ Hw$O~wOV åhUm`Mo
A§Va OmD$Z `oÊ`mVcm Wama AZw^dUo hmhr EH$ ^mJ hmoVm. ""_oë`m dm§`²M nona XmI` _mH$m§ ! Zm`Va _r nmg H$gmo hmoVc` ?'' Am{U _mÂ`m
_cm XwMmH$sM§ doS>M hmoV§. ^mS>çmZo KoD$Z XwMmH$s Mmcdm`cm Amåhr nonamVyZ Vo nmg hmoÊ`mgmR>r VaVyX H$ê$Z ¿`m`Mo. EH$Xm narjoÀ`m {Xì`mVyZ ~mhoa
d|Jwë`m©cm H°$ån ^mJmV Om`Mmo. Vmo ^mJ Amåhr amhmV hmoVmo Ë`mÀ`m ~amo~a {déÕ nS>co H$s nwÝhm ìhm°cr~m°c Am{U Q>o~c Q>o{Zg. `m Q>o~c Q>o{Zgdê$Z Kar Iyn {eì`m
~mOycm hmoVm. EH$ {Xdg d{S>cm§Zr _cm VoWo gm`H$c MmcdVmZm nm{hc§ Am{U Imëë`m. IoiÊ`mÀ`m ZmXmV Kar `m`cm EImÚm doir \$ma Cera Pmcm Va
Kar Amë`mda CcQ> VnmgUr gwê$ ! ""VoWo H$m` H$aV hmoVmg ? gm`H$c gm`§àmW©ZoMr doi nwT>o _mJo ìhm`Mr. gm`§àmW©Zoda ZmZm§Mm A{Ve` H$Q>mj Ago.
H$moUmMr ? ^mS>çmMo n¡go H$moRy>Z AmUcog ?'' AmVm, n¡go H$moRy>Z AmUco H$m` gm`§àmW©ZoÀ`m doir ew{M^y©V hmoD$Z Amåhm _wcm§Zm amoO JrVmB©Mm EH$ AÜ`m`
gm§JUma ? AmOH$mc Mm¡WrVë`m _wcmcm nm°Ho$Q> _Zr åhUyZ 100-200 én`o XoUmao dmMmdm cmJo. "Jwé~©«÷m Jwé{d©îUw', "~«÷mZ§X§ na_ gwIX§' Ago H$mhr ûcmoH$,
"nmcH$' AmhoV ! nU Am_À`m doir "nm°Ho$Q>_Zr' hm àH$ma ZìhVm Am{U "nmcH$' kmZoídarVrc H$mhr Amoì`m, "ho{M Wmoa ^º$s AmdS>Vo Xodm, H¥$nmiy g‚mZ Vwåhr
hmhr ! Amåhmcm Voìhm amoI R>moH$ IS>gmdUmao "dS>rc' AgV. Amåhr Voìhm g§VOZ, gX²Jwê$gmarIm AgVm nmR>ramIm, gX²Jwê$ dmMmo{Z gmnS>oZm gmo`' BË`mXr
AmB©OdigwÕm gm`H$cÀ`m ^mS>çmgmR>r XmoZ AmUo _mJÊ`mMo Y¡`© XmIdrV VwH$mam_ _hmamOm§Mo H$mhr A^§J, lr kmZoídam§Mo ngm`XmZ, _J "gd© Xod Z_ñH$ma…
ZìhVmo. Ë`m_wio d{S>cm§Zm, ^mOr dJ¡ao AmUVmZm H$mT>cocm EImX Xwgam AmUm Ho$ed§à{VJÀN>Vr Ÿ&' Am{U "› Z_mo ^JdVo dmgwXodm`' {H$_mZ EH$ _mi On
Amåhr gm`H$cÀ`m ^mS>çmgmR>r {Xcm, Ag§ g§mJÊ`mMo YmS>g Amåhr ñdßZmVgwÕm EdT>o gd© åhUyZ _JM Am_Mo amÌrMo OodU ìhm`Mo.
H$ê$ eH$V ZìhVmo. `m gm`§àmW©Zo{Z{_Îm Amåhr gd© Hw$Qw>§~r` {VÝhrgm§OoÀ`m doir XodKamV EH$Ì
nU Am_Mo ZmZm ho EH$ doJi§M ì`{º$_Îd hmoV§. _r Z _mJVmM Ë`mZ§Va Ë`m§Zr O_V hmoVmo. {Xdg^amÀ`m ì`mn-VmnmZ§Va XodKamVrc g_B©À`m _§X àH$memV
EH$ "~r.Eg.E. {~«{Q>e' hr é. 350/- Mr ^mar gm`H$c _cm KoD$Z {Xcr. COicoë`m Xoìhmè`mg_moa AmgZ KmcyZ em§VnUo åh§Q>cocr gm`§àmW©Zm _Zmcm
{Z{_Îm AWm©VM _r 7 dr nmg Pmë`mM§ hmoV§. Vr _mPr gm`H$c _r H$m`Zo[QH$ hm|S>m Am{U earamcmhr EH$ {dcjU em§Vr XoV Ago. {Xdg^amVrc ~è`mdmB©Q> Jmoï>tMm
ñHy$Q>a KoVë`mda 1993 gmcr {dH$cr. _r OwÝ`m dñVy {dH$Ê`mÀ`m {déÕ Amho. Vmimhr _mÂ`m _ZmV ghOnUo _m§S>cm OmB©. `oUmam {Xdghr na_oídamnwT>o {Z{ü§V
{dH$m`MrM Agoc Va A{YH$ Mm§Jcr dñVy KoD$Z _J OwZr dñVy {dH$mdr. OwZ§ _ZmZo àmW©Zm H$aVm `mdr AgmM Omdm Ago _Zmo_Z dmQ>o.
{dHy$Z CnOr{dH$m H$ê$ Z`o. Am_À`m Kar _r OwZr ^m§S>r ghgm {dHy$ XoV Zmhr. hr gm`§àmW©ZoMr doi MwH$dUo hm ZmZm§À`mcoIr XIcnmÌ AnamY R>aV Ago
{dH$m`M§M Agoc Va ~Xcr Xwga H$mhrVar Mm§Jc§ ^m§S>§ KoD$Z `m, Ag§ _mP§ gm§JU§ Am{U _J ZmZm Amåhmcm Aem doir Mm§Jcr cjmV amhrc AerM {ejm H$arV
AgV§. AgV.
hm`ñHy$c_Ü`o Joë`mnmgyZ _mPo {_Ì_§S>i {dñV¥V Pmco. d|Jwë`m©cm nmQ>H$a EHo$ {Xder _cm Oam OmñVM Cera Pmcm. Kar Amcmo Va dS>rc ~mhoa AmoQ>rda

VrW©ê$n ZmZm 33 34 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Q>o~cmOdi dmMV ~gcoco hmoVo. Am_À`mH$S>o Q>o~cmda R>odm`Mm EH$ am°Ho$cMm H$`mi ZmdmMo H$coŠQ>aMo gmhmæ`H$ hmoVo. Ë`m§Zr gm§{JVco, ""Vwåhr a. Ho$.
Q>o~c c°ån hmoVm. Ë`mMr dmV Mm§Jcr B§M^a é§X Agm`Mr Am{U _moR>r H$mM. OmoetÀ`m ZmXmcm cmJy ZH$m. EH$Va Vw_M§ AmO MwH$c§M Amho. Ë`mV a. Ho$. Omoer
Ë`m_wio H§${Xcmnojm Ë`mMm àH$me A{YH$ nS>m`Mm. dS>rc amÌm¡ Vmo {Xdm ho \$ma H$mQ>oH$moa dmJUmao AmhoV. H$moR>ohr Vw_À`m eãXmV gmnS>Uma ZmhrV.
dmMZmgmR>r dmnam`Mo. Ë`m§Mo dmMZ Zgco Va Amåhr ^md§S>o Ë`m EH$m {Xì`mÀ`m coIUrMo \$S>} AmhoV. Voìhm ^mZJS> dmT>dmc Va VwåhrM AS>MUrV `mc.'' ho
Mmar ~mOycm ~gyZ Aä`mg H$am`Mmo. gmhmæ`H$ {OëømVrc gdmªZm AmoiIUmao Agm`Mo. åhUyZ H$coŠQ>ahr Ë`m§À`m
_r Amë`mda XadmOm dmOdcm. d{S>cm§Zr {dMmac§ ""H$moU Amho ?'' eãXmcm _mZ XoV AgV. Ë`m_wio H$coŠQ>aZohr Vmo {df` dmT>dcm Zmhr Am{U
_r åhQ>c§, ""_r ~mimo~m Amcmo` !'' ZmZmhr eodQ>n`ªV ñdV… ~¡R>H$scm Z OmVm Amncm hoS>ŠcmH©$ nmR>drV. Ë`m
""{H$Vr dmOco ? ~mhoa H$mimoI {H$Vr Pmcm` ? hr H$m` Kar `oÊ`mMr doi H$coŠQ>aMr ~Xcr Pmë`mdaM ZmZm nwÝhm ~¡R>H$scm aËZm{Jarcm OmD$ cmJco.
Amho ?'' Ë`mhrnojm A{YH$ J_VrXma àg§J nwT>o KS>cm. 1956-57 gmcMr hr KQ>Zm.
Am{U nwT>o dmMZ gwê$ ! _r WmoS>m doi dmQ> nm{hcr, nU dmMZ MmcyM ! _r ZmZm§Zr EH$m Ho$g_Ü`o {Xcoë`m {ZH$mcmÀ`m g§X^m©V EH$m H$coŠQ>aZo ñnï>rH$aU
~mhoê$Z aoÁ`mVyZ nmhmV hmoVmo. Ë`m§Mr H$mhr hmcMmcM Zmhr. em§VnUo EH$ EH$ nmZ _m{JVco H$s, hm {ZU©` Vwåhr H$gm {XcmV dJ¡ao. ZmZm§Zr WoQ> d{H$cmH$adr
CcQ>V dmMVmhoV ! _r _ZmV åh§Q>c§, ho _cm KamV KoUma AmhoV H$s H$moQ>m©À`m Ad_mZmMr ZmoQ>rg nmR>dcr. Ë`m§Zr Agm _wÔm _m§S>cm H$s Vwåhr H$moQ>m©À`m
ZmhrV ? _r nwÝhm EH$Xm åhUmcmo, ""_r Amcmo`, XadmOm CKS>m !'' {ZU©`m{déÕ ñnï>rH$aU _mJy eH$V Zmhr. \$ma Va A{ncmV hr Ho$g Vw_À`mg_moa
Vo \$º$ EdT>§M åhUmco, ""Cera Pmcm ! AmVm CÚm gH$mir !'' `oB©c Voìhm Vmo {ZU©` {\$ady eH$Vm. hr ZmoQ>rg {_iVmM H$coŠQ>a EH$X_ AS>MUrV
OodVmZm AmB© åhUmcr, ""Vmo Jocm` Var Hw$R>o ?'' Amcm. Ë`m doir gaH$mar dVw©imV hr KQ>Zm _moR>r gZgZmQ>r R>acr hmoVr.
ZmZm åhUmco, ""~mhoa ~gdcm`.'' H$coŠQ>aÀ`m gmhmæ`H$mZo `mhr doir g§~§{YV H$coŠQ>acm gm§{JVco H$s Ama. Ho$.
AmB© H$idiyZ åhUmcr, ""Ahmo Vmo Amncm EHw$cVm EH$ _wcJm. Ë`mcm ~mhoa Omoer coIUrMo n¸o$ AmhoV. H$m`ÚmMo kmZ gImoc Amho. Voìhm {df` {_Q>dyZ
Hw$R>§ ~gdcmV ?'' Q>mH$m. _J H$coŠQ>aZo ñdV… d|Jwë`m©V `oD$Z g_PmoVm Ho$cm.
""~mhoa åhUOo H$mhr amZmV Zmhr, nm`arda ~gcm`. dmQ>ë`mg Vyhr gmo~Vrcm ZmZm§Mm AmË_{dídmg dmImUÊ`mOmoJm hmoVm; H$maU Vmo CnOV Hw$emJ«
~mhoa OmD$Z ~g. XmoK§hr {_iyZ _J gH$mirM KamV `m !'' ZmZm§Mo ~w{Õ_Îmm Am{U gImoc Aä`mg `m ^¸$_ nm`mda C^m hmoVm. Ë`m_wio Ë`m§Mr
CÎma ! H$maH$sX© Ë`m§Zr Amnë`m S>m¡cmV nwar Ho$cr. "H${Zð>m§da {eaOmoar Am{U d[að>m§nwT>o
ZmZm§Mm ñd^md Vgm naIS> hmoVm. H$moUË`mhr A`mo½` Jmoï>rMr J` Vo H$YrM cmMmar' Agm "gaH$mar ImŠ`m' VoWo ZìhVm. EH$Xm _m. `ed§Vamd MìhmU
H$arV ZgV. _J Amncm _wcJm Agmo H$s d[að>. EH$Xm aËZm{Jarcm _w»`_§Ìr AgVmZm d|Jwë`m©cm Amco hmoVo. OodUmMm _oZy ZmZm§Zr ñdV… EH$Q>çmÀ`m
H$coŠQ>a~amo~aÀ`m EH$m _m{gH$ ~¡R>H$sV Ë`m§Mr H$coŠQ>a~amo~a dmXmdmXr Pmcr _VmZo R>adcm hmoVm, ^mH$ar Am{U gwH§$ _Q>U. `ed§Vamd EdT>o Iyf Pmco H$s
Am{U H$coŠQ>a Ë`m§Zm H$mhrVar A`mo½` Ago ~moccm. Vm~S>Vmo~ ZmZm CR>co. Am{U OodVmOodVmM Ë`m§Zr {dMmac§, ""hm _oZy H$moUr R>adcm ?''
Ë`m H$coŠQ>acm Ë`m§Zr R>UH$mdyZ gm§{JVco H$s hm Vw_Mm eoam Vw_À`m nXmcm jU^amÀ`m Ame§{H$V em§VVoZ§Va H$coŠQ>a åhUmco, ""amdgmho~m§Zr R>adcm.''
emo^Umam Zmhr. {ZfoY åhUyZ _r g^mË`mJ H$arV Amho. Am{U Vwåhr Omon`ªV `oWo ""~mocdm Ë`m§Zm !'' _m. `ed§Vamd åhUmco Am{U ZmZm Amë`mda OodVmZm
AmhmV Vmon`ªV nwÝhm _r _m{gH$ ~¡R>H$sV `oUma Zmhr Am{U Vo VoWyZ H$UH$dcrcm CRy>Z Ë`m§À`m nmR>rda hmV _mê$Z Vo åhUmco, ""_r eoVH$è`mMm _wcJm Amho ho Vy Ia§
naV Amco. AmoiIc§g !''

VrW©ê$n ZmZm 35 36 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


OodU Pmë`mda _w»`_§Ìr _J d|Jwë`m©hÿZ aoS>rcm ImUr ~Km`cm Joco. Vo ImgXma Amco Voìhm _r Ë`m ImocrVM hmoVmo. ImgXma Amë`mAmë`m åhUmco,
Ë`m§À`m~amo~a Ë`m§À`m cm±M_YyZ ZmZm§Zr Amåhm gd© Hw$Qw>§~r`m§Zm VgoM ^S>^S>o dJ¡ao ""amdgmho~ ! am°Ho$cMm H$mim ~mOma hmoVmo` Am{U Vw_M§ cj Zmhr.''
nmhþUo Amco hmoVo, Ë`m§Zmhr aoS>rcm Zoco. VoWo AmOy~mOyMr àojUr` ñWio nmhÿZ dS>rc åhUmco, ""_mÂ`mH$S>o H$mhr VH«$mar Amcoë`m ZmhrV. _mÌ AmVm Vwåhr
Amåhr XmoZ [Xdgm§Zr naV Amcmo. ZmZm Mm[aÍ`dmZ hmoVo. Ë`m_wio {Z^uS> hmoVo. åhUVm AmhmV Va AmnU nmhÿ `m. Amnë`mH$S>o `oWo 3-4 am°Ho$cMo S>onmo AmhoV.
_w»`_§Ìr H$m` åhUVrc ? H$coŠQ>a qH$dm cmoH$ H$m` åhUVrc `mMm Ë`m§Zr Voìhm CÚm gH$mir 8 dmOVm Ë`m A_wH$V_wH$ S>onmoOdi Vwåhr `m. _rhr VoWo `oVmo.
{dMmahr _ZmV AmUcm ZìhVm, qH$dm Ë`m§À`m _ZmV Amcm ZìhVm Ago åhUUo AmnU am°Ho$cMm gmR>m dJ¡aoMr VnmgUr H$ê$. hr H$mhr \$ma _moR>r AdKS> ~m~
OmñV g`w{º$H$ hmoB©c. Zmhr.''
AWm©V H$YrH$Yr ZmZm gS>oVmoS>nUm ~mOycm R>odyZ Z ~mocVmhr EImÚmcm YS>m Xwgè`m {Xder e{Zdma hmoVm. _r emioVyZ Amcmo Voìhm ZmZm Am°{\$gcm
{eH$dm`Mo. Ë`m§À`m Am°{\$gmV \$Zmª{S>g ZmdmMo EH$ g‚mZ hoS>ŠcmH©$ hmoVo. Ë`m§Zm {ZKÊ`mÀ`m V`marV hmoVo. _r CËgwH$VoZo {dMmac§, ""Vwåhr Jocm hmoVm H$m hmo H$mim
EH$ H$maHy$Z \$ma Ìmg Úm`Mm. amoO \$Zmª{S>g Zdr VH«$ma KoD$Z ZmZm§H$S>o `m`Mo. ~mOma ~Km`cm ?''
EH$ {Xdg ZmZm Ë`m§Zm åhUmco, ""Aao, Vy _yI© Amhog ! EdT>r gmYr Jmoï> Vwcm H$aVm Vo _cm em§VnUo åhUmco, ""Vy AOyZ chmZ Amhog. `mV nS>Ê`mMr Vwcm JaO
`oV Zmhr ? Ë`mcm aoH$m°S©>ê$__Ü`o KoD$Z Om Am{U g_Omd ! (åhUOo H$mZmImcr Zmhr. Vy Aä`mgmVM cj KmcrV Om !'' Am{U Am°{\$gcm {ZKyZ Joco.
AmdmO H$mT>) Am{U gai ~mhoa `oD$Z ~g. _J _r nwT>M§ H$m` Vo ~KVmo.'' nU _mPr CËgwH$Vm _cm WmoS>§M ñdñW ~gy XoVo ! Xwnmar _r {enm`mcm JmRy>Z
Ë`mà_mUo EH$ {Xdg \$Zmª{S>gZr Ë`m H$maHw$Zmcm IamoIaM aoH$m°S>©ê$__Ü`o ZoD$Z nwÝhm H$mù`m ~mOmamMm {df` H$mT>cm. Voìhm Ë`mZ§ _cm gma§ g_OmdyZ gm§{JVc§.
EH$ gUgUrV Wmo~mS>rV hmUcr Am{U OmJoda `oD$Z ~gco. Ë`m H$maHw$ZmZo cJoM ""Vo amOH$maU Amho ! Aao, Ë`m ImgXmamMo ZmVodmB©H$M am°Ho$c S>onmodmco. Vmo H$gm
AmaS>mAmoaS>m Ho$cm. arVga VH«$ma AO© {chÿZ ZmZm§H$S>o {Xcm. d{S>cm§Zr cJoM YmS> Kmcm`cm `oB©c ? Ë`mcm amdgmho~m§Zm H$m|S>rV nH$S>m`M§` XmoÝhr ~mOy§Zr !
ImVo{Zhm` Mm¡H$er cmdcr. Mm¡H$erV nwamdm H$mhrM Zmhr åhUyZ eodQ>r Ho$g VH«$ma H$moUmMr Zmhr; nU H$mim ~mOma hmoVmo hr Jmoï> IarM Amho Am{U CÚm YmS>r
\$mB©c ! _mÌ nwÝhm Ë`m H$maHw$ZmZo \$Zmª{S>gH$S>o S>moim da H$ê$Z nm{hco Zmhr. Q>mH$ë`m H$s hoM ImgXma Ë`mM§ ^m§S>dc H$ê$Z amdgmho~m§À`m ~XcrMr _mJUr
gaH$mar `§ÌUoVrc _mUgm§~amo~a, cmoH$à{V{ZYterhr _m_coXma åhUyZ gX¡d H$aUma ! nU amdgmho~m§Zr Ë`mMm S>md AmoiIyZ Ë`mcmM YmS>r KmcVmZm ~amo~a
ì`dhma H$amdm cmJVmo Am{U Vmohr A{YH$ gmdY{JarZo. H$maU gaH$mar ZmoH$am§Zm `m`cm gm§{JVco. Vmo AmcmM Zmhr, Ë`m_wio YmS>rhr Q>mH$ë`m ZmhrV.'' ho ImgXma
{ZXmZ {Z`_m§Mr {H$_mZ Mm¡H$Q> Var AgVo. EH$ ImgXma EH$Xm d|Jwë`m©cm Am_À`m Ë`m§À`m Vrd« ~w{Õ_Îmo~Ôc Am{U A_moK dº¥$Ëdm~Ôc à{gÕ hmoVo. ZmZm§Zrhr Ë`m§Zm
Kar Amco. Voìhm Amåhr {eaJmdH$am§À`m KamV amhmV hmoVmo. Ë`m KamV Ë`m§À`mM nÕVrZo {Zîà^ Ho$co hmoVo.
ImcÀ`m ~mOycm Zoh_rÀ`m dmdamÀ`m Imoë`m hmoË`m Am{U da _mS>rda EH$ àeñV naIS>nUm hm ZmZm§Mm ñWm`r^md hmoVm; nU åhUyZ D$R>gyQ> H$moUmda Vm|S>
hm°c hmoVm. VoWoM ZmZm§Mm KamVcm ~hþVm§e doi Om`Mm. VoWo EH$ Q>o~c Am{U gmoS>rV naIS>nU XmI{dUo _mÌ Ë`m§Zr H$Yr Ho$co Zmhr. _mÌ H$mhr cmoH$m§Zm XJS>
4-5 IwÀ`m©. nmhþÊ`m§Zm ZmZm VoWoM ^oQ>V. Ë`m hm°cÀ`m EH$m H$monè`mV _r EH$ ~¡R>§ _mê$ZM _mohmoi CR>dm`Mr gd` AgVo. Aem§Mr Ë`m§Zr H$Yr J` Ho$cr Zmhr.
S>oñH$ KoD$Z Aä`mgmcm ~gm`Mmo. VoWoM Am_À`mH$S>o Aml`mcm Agcoco Am_Mr gdmªV _moR>r AmË`m åhUOo A{hë`m. Vr gm`ë`mÀ`m lram_ nwamo{hVm§Zm
Jar~ {dÚmWuhr _mÂ`m ~amo~arZo Aä`mgmcm ~gm`Mo. ~{hUr _mÌ ImcrM {Xcr hmoVr. Vo _moR>o {dZmoXr g§^mfU H$aUmao, H$sV©Z àdMZ H$aUmao, ^anya coIZ-
Aä`mgmcm ~gm`À`m. H$maU Aä`mgmÀ`m ~m~VrV Am_M§ \$mag§ O_m`M§ dmMZ H$aUmao Ago ~hþAm`m_r ì`{º$_Îd hmoVo. WmoS>m Ah§VoMm H§$Jmoamhr hmoVm
Zmhr. (AÌo H$m` _mÂ`mnojm Mm§Jc§ ~mocUma ? dJ¡ao). Va Vr Am_Mr AmË`m Jocr Voìhm

VrW©ê$n ZmZm 37 38 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


arVrà_mUo g_mMmamcm OmUo Amdí`H$ AgyZhr ZmZm§Zr Vo OmUrdnyd©H$ Q>mico XmXm Am{U ZmZm ho g§`wº$nUo Hw$Qw>§~ à_wImMo H$V©ì` nma nmS>rV hmoVo. ZmoH$arMr
hmoVo. Z§Va H$YrVar df©-ghm _{hÝ`m§Zr ho lram_^mD$ d{S>cm§Mr ^oQ> Pmë`mda gwédmV Am{U g§nyU© Hw$Qw>§~mMr O~m~Xmar EH$X_M Ë`m§À`m A§Jmda nS>cr hmoVr.
åhUmco, ""Aao aKwZmW, VwPr ~hrU Jocr Am{U Vy _cm gmY§ ^oQ>m`cmhr Amcm Ë`m_wio ñdV…À`m hm¡go_m¡Oonojm YmH$Q>çm ^md§S>m§Mo {ejU, Ë`m§Mr hm¡g_m¡O
Zmhrg !'' `mcmM ZmZm§Zr àmYmÝ` {Xco.
ZmZm åhUmco, ""^oQ>m`cm H$gc§ `m`M§ ? Vr OmUma ho _cm _mhrV Pmc§ hmoV§. ZmZm§Zm "{gŠñW goÝg' åhUVmV Vmo hmoVm. ZmZm pìhcoO BÝñnoŠeZcm Joco H$s
Vw_À`mgma»`m _mUgmcm Amåhr Vr {Xcr hr Am_MrM MyH$ !'' Ë`m§Mm MmdS>rV AJa Y_©emioV _w¸$m_ Ago. H$moUmÀ`m Kar Zmhr. ~amo~a EH$
""H$er H$m` MyH$ ?'' Ë`m§Zr amJmVM {dMmac§. {enmB©. Vmo Ë`m§M§ OodU H$am`Mm. OmVmZm S>mi, Vm§Xyi, Xhr BË`mXr gm{hË`
dS>rc åhUmco, ""c¾ Pmë`mnmgyZ Amåhr {Vcm \$º$ XmoZM AdñWm§V nm{hco. gmo~V KoD$Z Om`Mo. XyY \$º$ VoWo {dH$V ¿`m`M§. \w$H$Q> H$moUmH$Sy>Z H$mhr ¿`m`M§
EH$ Va J^m©a Var, ZmhrVa ~mi§VrU Var ! Ë`m_wio Vr AH$mcr OmUma ho R>acocoM Zmhr. OodU V`ma hmoV AgVmZm H$moUr H$mhr H$m_m{Z{_Îm Amcm Va Vmo OodyZM
hmoVo.'' naV nmR>dm`Mm. åhUOo Xa doir 4-5 OUm§Mo OodU V`ma H$am`Mo.
Amnë`m `m XwX£dr ~{hUr{df`r ZmZm§Zm \$ma I§V dmQ>V Ago. åhUyZ Ë`m§Zr EH$Xm Vo pìhcoO BÝñnoŠeZcm néù`mcm Joco AgVmZm Oodm`cm ~gco hmoVo.
Amnë`m ^mÀ`m§Zm _mJu cmJÊ`mgmR>r ~arM _XV Ho$cr. dg§V, lrH$m§V `m gmdimam_ d|Jwc}H$a hm Zoh_rMm {enmB© ~amo~a hmoVm. OodVmZm Vo EH$X_ åhUmco,
Amnë`m ^mÀ`m§Zm Ë`m§Zr aoìhoÝ`y ImË`mVM ZmoH$ar {_iÊ`mgmR>r _XV Ho$cr. Vo ""gmdimam_, ~K ao ~mhoa q^Vrda H$m` Amho !'' gmdimam_ nmhmVmo Vmo ^cm _moR>m
XmoKohr nwT>o S>oß`wQ>r H$coŠQ>aÀ`m nXmn`ªV nmohmoMco. {d^mH$a 8 dr Vo 11 dr gmn hmoVm. _J gmdimam_Zo Vmo _macm. Ago AZoH$ àg§J ZmZm§À`m "{gŠñW
Am_À`mH$S>o {eH$m`cm hmoVm. Vmo AmVm {ejH$ åhUyZ {Zd¥Îm Pmcm Amho. goÝg'Mm à^md XmIdm`Mo.
hm {d^mH$a Am_À`mH$S>o AgVmZm EH$Xm amÌr 11 dmOVm EH$mEH$s Ë`mÀ`m d` Pmë`mda ZmZm§Zr gmd©O{ZH$ g_ma§^m§Zm qH$dm Amám§H$S>o OmUo OdiOdi
N>mVrV Vrd«nUo XwIm`cm cmJc§. dS>rc åhUmco, AmVm amÌr Hw$R>o OmUma åhUyZ ~§XM Ho$co. Vgo Vo ~mhoa Om`cm \$mago CËgwH$ hmoVo Ago Zìho, na§Vw gÎmarZ§Va Ë`m§Zr
Ë`m§Zr EH$ A°Zm{gZMr Jmoir XoD$Z Ë`mcm Pmondc§. Xwgè`m {Xder gH$mir Vmo Aem Jmoï>r Q>mië`m. Ë`m§Zr lr {XJ§~aXmg _hmamOm§Zm gm§{JVco H$s `mnwT>o H$mhr _r
Am{U _r S>m°. Vm`eoQ>o (E_.~r.~r.Eg.) åhUyZ EH$ à{gÕ S>m°ŠQ>a hmoVo CËgdm§Zm `oUma Zmhr. _hmamO åhUmco, ""H$m ao aKwZmW ? amJmdcmg H$s H$m` ?''
Ë`m§À`mH$S>o Jocmo. Ë`m§Zr {ZXmZ Ho$c§ H$s öX`mÀ`m ~mhoa EH$ _YmgmaIm XmQ> Ðd ZmZm åhUmco, ""AmVm XmVm§Mr OmJm H$dirZo KoVcr`. Mmdm`cm doi cmJVmo.
AgVmo Am{U Vmo gwH$cm` åhUyZ doXZm hmoV AmhoV. Ë`m§Zr EH$ _{hÝ`mM§ Am¡fY OodVmZm EImXo doir R>gH$m cmJVmo. Ë`m_wio EImXo doir n§º$sMm ~oa§J hmoB©c. _cm
{Xc§ Am{U _{hÝ`m^amV Vmo ~amhr Pmcm. AmOÀ`m H$mimV ho KS>co AgVo Va em¡Mmcm doi cmJVmo. CËgdmV EdT>r JXu AgVo. Aem doir AYm©-nmD$U Vmg
Ë`mcm Am`.gr.`y._Ü`o A°S>{_Q> H$am, Am°pŠgOZ Úm, 17 Q>oñQ> H$am, H$m{S>©AmoJ«°_ g§S>mg AS>dyZ R>odUo ~ao dmQ>V Zmhr.'' _hmamOm§Zm ZmZm§Mo ~mocUo nQ>co. _J Vo
H$mT>m, H$mocoñQam°c ~Km, `mV 50-60 hOma ghO IM© Pmco AgVo. _mÌ Ë`m CËgdmì`{V[aº$ AÝ` doir H$YrVar ZmZm§Zm ~mocmdyZ KoV Am{U ZmZm 4-8 {Xdg
doir Ë`m E_.~r.~r.Eg. S>m°ŠQ>aZr, doXZm öX`mV ZgyZ ~mhoarc _oå~«oZMr _§{XamV `oD$Z amhmV.
"âë`wBS>rQ>r' H$_r Pmcr Amho ho "pŠc{ZH$cr' H$g§ R>adc§ ? AmVmÀ`m Am_Mo H$mH$m "am_H$mH$m' `m§Mm ^md§S>mV Mm¡Wm Z§~a hmoVm. `m am_H$mH$m§Zm
S>m°ŠQ>am§Odi `mM§ CÎma Zmhr. ZmZm§Zr 1938 gmcr 30 én`m§Mr a°co gm`H$c AmUyZ {Xcr hmoVr. ho Am_Mo H$mH$m
ZmZm§Zr Hw$Qw>§~mÀ`m ~m~VrV gX¡d Amnë`m O~m~XmarMo ^mZ R>odco hmoVo Am{U EImÚm "cú_rnwÌm'gmaIo aËZm{JarV Ë`m gm`H$cdê$Z qhS>m`Mo. Ë`m§Mr
H$gmoerZo Amnë`mda Amcoë`m O~m~Xmè`m§Mr VS> cmdcr. AmOmo~m§À`m _¥Ë`yZ§Va dmJÊ`mMr nÕV Ver EofAmam_mMrM hmoVr. Amnco YmH$Q>o ^mD$ dg§V Am{U

VrW©ê$n ZmZm 39 40 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


à^mH$a `m§À`mH$S>o Vr gm`H$c nwgÊ`mMr H$m_{Jar Ë`m§Zr cmdyZ {Xcr hmoVr. H$s ZmJnyacm hdmB©XcmV ZopìhJoQ>aMr ^aVr Amho. H$m°coOMr OwZr nwñVH§$ {dHy$Z
Am{U Ë`m~Ôc _{hZm ^a^¸$_ EH$ AmUm "_ohoZVmZm' Amnë`m ^mdm§Zm Vo XoV. H$moUmcmhr Z gm§JVm Vo ZmJnyacm OmD$Z hdmB©XcmV ^aVr Pmco. JmoaonmZ, 6 \y$Q>
na§Vw {eñVrZo dmJUmè`m Am{U ñdmdc§~ZmZo OrdZ OJUmè`m ZmZm§Mm YmH$Q>m C§M, ^aXma eara`ï>rMo H$mH$m ghOnUo {ZdS>co Joco Am{U n{hë`m Zo_UwH$sda
^mD$ åhUOo Am_À`m KamVrc {damoYr a§Jg§JVr hmoVr. _mPo dS>rc _¥Ë`ynydu ghm H$mpí_acm admZmgwÕm Pmco.
_{hÝ`m§n`ªV ñdV…Mo H$nS>o ñdV… YyV AgV. ñdV…Mr ~hþVoH$ H$m_o Vo ñdV… 1952 gmcr Ë`m§Zm " ao½`wca H${_eZ' {_imc§ Am{U 1984 gmcr "EAa
H$am`Mo. Á`mMo H$m_ Ë`mZoM Ho$co nm{hOo. earamcm OodTo> am~dVm `oB©c VodT>o H$_moS>a' nXmdê$Z Ë`m§Zr {Zd¥Îmr ñdrH$macr. A{Ve` Hw$emJ« ~w{Õ_ÎmoM§ Ë`m§Zm
_mUgmZo am~dmdo. EofAmam_mZo Vo Ho$di {ZH$m_r hmoB©c Aer Ë`m§Mr {eH$dU. daXmZ hmoV§. Amnë`m hdmB©XcmÀ`m H$ma{H$XuV H$moUV§hr Q´>oqZJ Ë`m§Zr nyU© Ho$co
dg§V, à^mH$a Am{U _YwH$a ho _mPo YmH$Q>o VrZ H$mH$m Am_À`mH$S>o ~amM Zmhr Ag§ Zmhr. Am{U Zoh_r {deof àmdrÊ` XmIdyZ Vo Ë`m_Ü`o CÎmrU© ìhm`Mo.
H$mi {ejUmgmR>r hmoVo. d{S>cm§Mr Ë`m§À`mda, Ë`m§À`m dmJUwH$sda, {ejUmda d`mÀ`m nÞmerV EAa\$mog© A°H°$S>_rV Ë`m§Zr E_.~r.E.Mm Aä`mgH«$_ nyU© Ho$cm
H$aS>r ZOa hmoVr. Ë`m§À`m d{S>cm§Mr CUrd Ë`m§Zm ^mgy Z`o Ag§ N>Ì ZmZm§Zr Vmohr narjm àW_ H«$_m§H$mZo CÎmrU© hmoD$ZM. B§{Xam Jm§YtMo Vo AJXr {ZH$Q>dVu
Ë`m§À`mda Yacoc§ hmoV§. _mÌ _m`onmoQ>r Am§Yio cmS> ZmhrV H$s Xwc©j Zmhr. H$mhr dVw©imVco, {dídmgmMo A{YH$mar hmoVo. Am_Mr H$mHy$, _YwH$mH$m§Mr nËZr, gw_Z hr
MwH$c§ Va H$mR>rZo ~S>dyZgwÕm H$mT>m`Mo. _mÌ Am_Mr AmB© Aem doir _Yo nSy>Z 1953 gmcMr _w§~B© {dÚmnrR>mMr B§p½ceMr E_.E. _mÂ`m _wcmcm _r gm§{JVcoc§
Ë`m§Mo _mamnmgyZ ajU H$am`Mr. AmB©Mm ñd^md ào_i hmoVm. Amnë`m YmH$Q>çm hmoV§ H$s OoìhmOoìhm h¡Ðm~mXcm Omerc, Voìhm `m VwÂ`m namH«$_r AmOmo~m§Zm ^oQy>Z
{Xam§da {VZo gX¡d _m`oMm dfm©d Ho$cm. Ë`m§Zm Vr ZmZm§À`m ZH$iV ImD$cm n¡go `oV Om. Vmo OmV Ago Am{U Vohr ZmVdmM§ AJXr H$m¡VwH$mZ§ ñdmJV H$arV. AmO
Úm`Mr, ZmZm H$Yr ~mhoa Jmdr Joco Agco Va AmUm, XmoZ AmUo XoD$Z {gZo_mcm XwX£dmZo H$mH$m, H$mHy$ XmoKohr h`mV ZmhrV.
nmR>dm`Mr. Am{U ho gJi§ ~mhoaÀ`m ~mhoa, ZmZm§À`m ZH$iV Mmcm`M§. ho N>moQ>o `m H$mH$m§À`m AZoH$ gwIX AmR>dUr AmhoV. ZmZm§Zr gmVdrV _cm gm`H$c
Xrahr d{hZr, d{hZr H$arV {VÀ`m nmRy>Z a|JmiV Agm`Mo. {deofV… YmH$Q>o AmUcr. Ë`mM Xaå`mZ _YwH$mH$m§Zr ~mQ>mMo A°å~°goS>a ~yQ> _mÂ`mgmR>r AmUco. Vo
_YwH$mH$m. ZmZm§À`m _¥Ë`yZ§Va Xw…ImVyZ {da§Jwim dmQ>mdm åhUyZ _YwH$mH$m AmB©cm _mPo Am`wî`mVco n{hco ~yQ>. Vo _YwH$mH$m§Zr KoVco hmoVo ho _r H$Yrhr {dgê$ eH$cmo
h¡Ðm~mXcm KoD$Z Joco hmoVo Am{U {VWo {Vcm Ë`m§Zr 2-3 _{hZo R>odyZ KoVc§ hmoV§. Vr Zmhr. Amnc§ Am`wî` Iè`m AWm©Zo g_¥Õ hmoV§ Vo Aem _ZmV Oncoë`m
Ë`m§Mr Xwgar AmB©M hmoVr. {VÀ`m c¾mMo doir _YwH$mH$m Ho$di AmR> dfmªMo hmoVo. AmR>dUtZrM ! H$mH$m _w§~B©À`m ~«o~m°Z© ñQ>o{S>`_da {H«$Ho$Q>Mr _°M ~Km`cm KoD$Z
Zì`m d{hZr^modVr hm gJù`mV chmZ Xra "d{hZr, d{hZr' H$arV {\$aV Agm`Mm Om`Mo. ImÊ`m{nÊ`mMr AJXr M§Ji Agm`Mr. H$mH$m hdmB© XcmVco A{YH$mar,
Am{U nwT>o hdmB© XcmVrc Cƒ A{YH$ma nXmda Joë`mdahr, aOoda Kar Amco H$s Ë`m_wio ñd^md EH$X_ {~ZYmñV ! _°M Cƒ^«y cmoH$m§À`m n°ìho{c`Z_YyZ Zmhr, Va
d{hZrH$S>oM YmdV `m`Mo. Img "BñQ> ñQ>°ÊS>'_YyZM nmhm`Mr. VoWo Iao a{gH$ "npãcH$' Agm`M§. _J Vmo
_YwH$mH$m ho Am_À`m KamVrc EH$ CÎmw§J ì`{º$_Îd. Ë`m§Mm OÝ_ àM§S> Jm|Yi, JXu, _mam_mè`m ! Ë`mV KwgyZ XmoZ R>mogo Hw$Umcm Var cJmdm`cmhr
1 OmZodmar 1931 amoOr Pmcm. VËnwdu VrZ _{hZo d{S>cm§M§ Y¸$mXm`H$ {ZYZ H$mH$m nwT>o ! Ë`m doiÀ`m Ë`m 5-5 {Xdgm§À`m Q>oñQ> _°Mog H$mH$m§~amo~a nmhmUo hm
Pmcoc§, Ë`m_wio chmZnUr gd©gmYmaUnUo dmQ>çmcm `oUma§ H$moS>H$m¡VwH$hr Ë`m§À`m "AZw^d' Ago !
dmQ>çmcm Amc§ Zmhr. nU AJXr _hmamOm§À`mM eãXmV gm§Jm`M§ Va Ë`m§Mm Z§Xy ZmQ>oH$a hm Am_À`m grVmAmË`mMm ^mMm. Vmo amhm`cm grVm-AmË`mH$S>oM
"AUyM' doJim hmoVm. Ë`m§Zm d¡ÚH$s` _hm{dÚmc`mV àdoe hdm hmoVm. nU B§Q>acm hmoVm. Vmo Ë`m doir ZwH$VmM "Am°c B§½c§S> ~°Sq_Q>Z M°pån`Z{en' ñnYm© qOHy$Z
JwU H$_r nS>ë`m_wio S>m°ŠQ>aH$sM§ ñdßZ ^§J nmdc§. nU Hw$R>oVar Om{hamV dmMcr Amcm hmoVm. Vmo Ho$dT>m _hmZ IoimSy> Amho ho OmUÊ`mM§ Vo d` ZìhV§. Ë`mcm

VrW©ê$n ZmZm 41 42 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Amåhr "Z§XyXmXm' Ago åhUV Agy. Amåhrhr Ë`m doir {H«$Ho$Q> _°M nmhmÊ`mgmR>r Z¥qghdmS>rcm amhyZ JwéM[aÌmMr nmam`U§ H$am. Cacoco Am`wî` Var Mm§Jc§ OmD§$ Xo.
_w§~B©cm Jocmo hmoVmo. Ë`m_wio {Xdgm _YwH$mH$m§~amo~a _°M nmhm`Mr Am{U amÌr Z§Xy Vo Ë`m§Zm nQ>c§. _J _r Ë`m§Mr dmS>rcm e§H$a {dîUy nwOmar `m§À`mH$S>o amhmÊ`m-
ZmQ>oH$agmo~V Šc~_Ü`o OmD$Z Ë`mÀ`m~amo~a ~°Sq_Q>Z Ioim`Mo. ~°S>q_Q>ZMo OodUmMr ì`dñWm Ho$cr. A§Wê$U-nm§Kê$U KoD$Z {Xco. Xa _{hÝ`mcm Ë`m§Zm n¡go
àmW{_H$ YS>o _r Ë`mÀ`mOdi {Jadco. naV `oVmZm Vmo Zo_mZo Amåhmcm cñgr XoV nmR>drV hmoVmo. AIoarg _o 1991 _Ü`o Vo dmaco. Amåhmcm g_Oë`mda Amåhr
Ago. Šc~_Ü`o qH$dm hm°Q>oc_Ü`o Ë`mÀ`mH$S>o Á`m AmXamZo nm{hco Om`Mo Vo nmhÿZ Jocmo. nU VËnydu H$moëhmnyaÀ`m _mÂ`m MwcV ~{hUrÀ`m `O_mZm§Zr Ë`m§À`mda
_cm Amü`©hr dmQ>m`Mo Am{U Ë`mMm A{^_mZhr dmQ>m`Mm !> A§Ë`g§ñH$ma Ho$co hmoVo. nwT>o Ë`m§Mo {XdgH$m`© dJ¡ao {MniyUcm Am_À`m
_YwH$mH$m§Zr {Xcoco n{hco ~yQ> Ogo cjmV AmhoV VgmM Am_À`m am_H$mH$m§Zr à^mH$aH$mH$m§Zr Ho$co. _r _hmc` H$aVmo Voìhm gd© _¥V H$mH$m, AmË`m§~amo~a `m
{Xcocm "{OcoQ'>Mm naXoer ~ZmdQ>rMm XmT>rMm g§Mhr AOyZ _cm AmR>dVmo`. H$mH$m§Zmhr Vn©U H$aVmo.
1965 gmcr _r _§w~B©cm AmË`mH$S>o Jococmo AgVmZm, _r Amë`mMo g_Oë`mda ho am_H$mH$m Am{U Ë`m§Mo OrdZ ho _cm nS>coc§ H$moS>§ hmoVo Am{U åhUyZ AIoa
am_H$mH$m _cm ^oQ>m`cm Amco hmoVo Am{U Ë`m§Zr _cm ~mOmamV ZoD$Z 75 én`o _mÂ`m gX²Jwê§$ZmM _r hr _mPr e§H$m ~mocyZ XmI{dcr H$s Am_À`m KamV ho EH$Q>oM
qH$_VrMm Vmo g§M KoD$Z {Xcm. Vmo _mPm goQ> nwT>o H$moUrVar nidcm. _r Z§Vahr Ago H$m dmJco ? Voìhm Vo åhUmco H$s OÝ_V:M AmËå`mMr H$mhrVar {d{MÌ
nwÝhm {OcoQ>MmM goQ> KoVcm hmoVm. nU n{hë`m goQ>À`m _mJMr H$mH$m§Mr ^mdZm AXcm~Xc Pmcr Amho. Vw_Mm Ë`m§Mm nyd©g§~§Y Zmhr. H$mhrVar J\$cVrZo Vmo
Xwgè`m goQ>_Ü`o ZìhVr, Ë`m_wio Vr _Om dmQ>cr Zmhr. Vw_À`m KamV Amcm`. _r {dMmac§, ""Ag§ na_oœamÀ`m `§ÌUoV hmoD$ eH$V§ ?''
ho Am_Mo am_H$mH$m (am_M§Ð Ho$ed Omoer) ho Am_À`m KamÀ`m Mm¡H$Q>rV Z _hmamO {_íH$sc hgV åhUmco, ""¹${MV H$Yr Ag§ hmoV§ !''
~gUma§ ì`pŠV_Îd hmoV§. Ë`m§M gma§ OrdZM gwH$mUy VwQ>coë`m hmoS>rà_mUo {XemhrZ Am_À`m grVmAmË`mMo `O_mZ e§H$aamd XogmB© ho Ë`m H$mimVrc _w§~B©
^aH$Q>V am{hc§. {dcmgr OrdZmMr Ë`m§Zm CnOVM AmdS> Agmdr. Ë`m_wioM `w{Zìh{g©Q>rMo _°[Q´>H$. Ë`m§Zm ZmZm e§H$aeoQ> {eî`d¥Îmr {_imcr hmoVr. Vo 1933-
_moR>çm ^mdmZ§ H$m¡VwH$mZo KoD$Z {Xcoë`m gm`H$cM§ MrO Va Pmc§ ZmhrM nU 34 gmcMo nwUo B§{O{ZA[a¨J H$m°coOMo {dÚmWu hmoVo. ~r.B©. {gpìhccm Vo
YmH$Q>çm ^mdm§Zm Vr gm`H$c nwgÊ`mMo OmXm H$m_ _mÌ Jù`mV nS>co hmoVo. Vo `w{Zìh{g©Q>rV n{hco Amco hmoVo. nwT>o Vo _§w~B© _hmnm{cHo$V B§{O{ZAa åhUyZ éOy
Ho$ìhm H$m` CÚmoJ H$arV AgVrc ho KaÀ`m§Zm H$iUo AdKS> hmoVo. J§_VrMr Jmoï> Pmco Am{U nm{cHo$Mo _w»` B§{O{ZAa Pmco. _hmnm{cHo$Vrc amOH$maUmcm
åhUOo aËZm{Jarcm ñdmV§Í`dra gmdaH$am§À`m gh^moOZmV Ë`m§Mm Amnë`m dS>rc H§$Q>miyZ Ë`m§Zr _wXVnyd© {Zd¥Îmr ñdrH$macr. AË`§V Hw$emJ« ~w{Õ_Îmm Am{U
~§Yynojm OmoaXma gh^mJ Agm`Mm. nU nwT>onwT>o \$ma ~o~§X OrdZ Vo OJco. _m§g, A{Ve` ñdÀN> Mm[aÍ` ! Agm ñdÀN> Mm[aÍ`mMm Cƒ ñWmZmdarc _mUyg _r
_{Xam Am{U _{Xamjr `m§À`m {di»`mV Vo gmnS>co Am{U Ë`m§Mm A{YH$m{YH$ Am_Mo H$mH$m _YwH$a Ho$ed Omoer Am{U ZmZm ^mdo `m§Mo OmdB© Eg.S>r. Omoer
Z¡{VH$ AY:nmV hmoV Jocm. AIoa earamVrc C_u dmT>Ë`m d`m~amo~a _§Xmdë`m. (Am`.E.Eg.) dJiVm AÝ` H$moUr nm{hcocm Zmhr. e§H$aamd kmZoídarMo
g§Ü`mN>m`m ^oS>gmdy cmJë`m. c¾H$m`© H$mhr Pmcoc§ Zmhr. H$moUmMm _mZ{gH$ Aä`mgH$ hmoVo. e§H$aamd XogmB©À`m ì`{º$_ÎdmMm R>gm _mÂ`mda C_Q>cocm Amho.
AmYma Zmhr. Ë`m_wio, 1970-71 gmcr Vo dma§dma _mÂ`m H$moëhmnyaÀ`m {~èhmS>r Vo ~w{ÕdmXr hmoVo. Ë`m§Mr {dMma H$aÊ`mMr nÕV doJir hmoVr. Vo EH$Xm H$moëhmnyacm
`m`cm cmJco. Am_À`mH$S>o Amco hmoVo. 1-2 {Xdg am{hco, _J _cm åhUmco H$s _mP§ Xwnmar 1
EH$Xm _r Ë`m§Zm åhQ>co, ""AmVm Vw_M§ Am`wî` CVaUrcm cmJc§`. ~o~§X À`m JmS>rM§ [aPd©oeZ H$ê$Z AmU. _r [aPd©oeZ H$ê$Z AmUco. OmÊ`mÀ`m {Xder
OJÊ`mMm VmUm_wio Vw_Mr Vã`oVhr Mm§Jcr am{hcr Zmhr. Voìhm AmVm ho gma§ Xwnmar 12Ÿ&& dmOVm _r åh§Q>c§ H$s [ajm KoD$Z `oVmo. Vo åhUmco, ""[ajm H$emcm ?
gmoS>m.'' Ë`m§Zr {dMmaco, ""Am{U H$m` H$ê$ ?'' _r Ë`m§Zm gm§{JVco H$s _r Vwcm [ajmMo n¡go XoVmo. Vy ~°J KoD$Z Mc.'' _r Ë`m doir B§{O{ZAa åhUyZ ZJa

VrW©ê$n ZmZm 43 44 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


aMZm ImË`mV H$m_ H$arV hmoVmo. na§Vw S>moŠ`mda ~°J KoVcr Am{U Amåhr Jßnm hmoVm. Am_À`m AmË`mMo `O_mZ ~mimgmho~ gào `m§Zr Vo nm{hc§ Am{U Vo Km~ê$Z
_marV MmcV Eg.Q>r. ñQ>°ÊS>da Jocmo. Ë`m§Zr [ajmMo 70 n¡go H$mTy>Z _cm {Xco. n¡go Joco H$s `mcm Pmco Var H$m` ? eodQ>r Am_À`m AmVo~{hUrZo Vmo A°pŠQ>¨J H$aVmo`,
XoVmZm Vo åhUmco H$s OmVmZmhr MmcVM Om, ZmhrVa _r {Xcoë`m 70 n¡em§Mm H$mhr Ag§ gm§{JVc§ Am{U _J hgVmhgVm gdmªMr nwaodmQ> Pmcr. `mM _w§~B© ^oQ>rÀ`m
Cn`moJ Zmhr. Ë`m§Mr g§ñH$ma H$aÊ`mMr nÕV Aer hmoVr. {XdgmV EH$ {Xdg ~mimgmho~ gào ZmZm§Zm åhUmco, ""hm Vw_Mm _wcJm doJim
Am_Mr grVmAmË`m hr AerM hþema Am{U YmS>gr ñd^mdmMr hmoVr. gmgaM§ Amho. `mMr ~w{Õ_Îmm Am{U {dMma H$aÊ`mMr nÕV doJir Amho. `mÀ`mH$S>o cj
Zmd em{cZr. {VZo _mhoaÀ`m _mUgm§Zm Iyn _XV Ho$cr. Amnë`m ^mD$, ^mdO`r, R>odm. hm H$mhrVar doJi§ H$arc ho Img !''
^mÀ`m§Zm {VZo AZoH$ àH$mao gmhmæ` Ho$co. Am_À`m Hw$Q>w>§~mVrc ~arM c¾o {VZo ZmZm AYyZ_YyZ EImXm AmR>dS>m aOm Q>mHy$Z VrW©`mÌocm {ZKm`Mo. Zagmo~mMr
O_dcr Am{U XmXaÀ`m ñdV:À`m ~§Jë`mV H$ê$Zhr {Xcr. `m~m~VrV dmS>r, Am¡Xw§~a, Jm|Xdco, g‚mZJS> Aem {R>H$mUr OmD$Z nyU© doi CnmgZoV _¾
e§H$aamdm§Zr {Vcm H$Yr {damoY Ho$cm Zmhr. Vo em§VnUo gd© nmhmV AgV. grVm ìhm`Mo. gmo~V _cm Ý`m`Mo. gd© n¡go _mÂ`m hdmcr H$ê$Z ZmZm gd© gm§gm[aH$
AmË`mÀ`m {ZYZmZ§Va e§H$aamdm§Zr {VÀ`m Zmdo ~±Ho$V Or {e„H$ hmoVr Vr ImZycm ì`mnmVyZ _wº$ hmoD$Z Ho$di gmYZoV a§JyZ Om`Mo. _J Eg.Q>r.Mr {VH$sQ>§ _r
g_mOmon`moJr H$m_mgmR>r H$moUË`mhr nyd© AQ>r{edm`, lr Jm§Joœa g§ñWoH$S>o {Xcr. H$mT>m`Mr. Joë`mda amhmÊ`mMr gmo` _r H$am`Mr. OodUmMr ì`dñWm _rM H$am`Mr
Ë`m aH$_oVyZ ImZyÀ`m àmW{_H$ emioV cmXr ~gdUo, _§{XamMr XoI^mc Am{U eodQ>r ZmZm§Zm Ë`m§À`m CnmgZoÀ`m {dídmVyZ OmJo H$ê$Z aOm g§nVmZm
H$aÊ`mgmR>r {ZYr ñWmnZ H$aUo Aer H$m_o H$aÊ`mV Amcr. XoUJr XoVmZm e§H$aamd KargwÕm _rM KoD$Z `m`Mo. ZmZm AYyZ_YyZ gaH$mar H$m_mVyZ Am{U g§gmamVyZ
åhUmco hmoVo H$s ehamVrc g§ñWm§da XoU½`m§Mm dfm©d hmoVmo. IoS>oJmdmV H$m_ Aer gwÅ>r ¿`m`Mo.
H$aUmè`m g§ñWm§Zm Iar _XVrMr JaO AgVo. ho n¡go {VMo hmoVo. Vo {VÀ`m _mhoaÀ`m ~mam ^md§S>m§n¡H$s EH$ Agë`m_wio ZmVodmB©H$ Amám§Mm ZmZm§Mm JmoVmdim Iyn
Jmdr IM© hmoD§$ XoV. _moR>m Vgm Ë`m§Mm AmÜ`mpË_H$ ZmVog§~§Yhr Iyn _moR>m hmoVm. ZmZm§Zr gm§gm[aH$
grVmAmË`m hr _hmamOm§Mr AZwJ«{hV {eî`m hmoVr. nydu g_m{Y-_§{XamVrc H$V©ì`o `Wmgm§J nma nmS>cr. Ë`m§M§ Ka ho J¥hñWml_r H$V©ì`mV H$moR>oM H$_r ZìhV§.
CËgdm§Mo doir {ó`m OodU dmT>rV AgV. Ë`m doir _hmamOm§Zr {Vcm ZD$dmar gwX¡dmZo Am{W©H$ gw~Îmm àW_nmgyZM hmoVr. ZmZm A{Ve` {X_mImV OrdZ OJV
gmS>r XoD$Z n§º$s¨Zm dmT>Ê`mg ^mJ ¿`m`cm cmdcm hmoVm. hmoVo. _mÌ Vo {dcmgr OrdZ ZìhVo. AmB©cm H$Yr gmS>çm ¿`m`À`m Agë`m H$s
gwédmVrcm {VZo AË`§V n[al_nyd©H$ gmYZm Ho$cr. na§Vw nwT>o _mÌ {VZo gmYZm ZmZm§À`m gm§JÊ`mdê$Z XwH$mZXma 15-20 àH$maÀ`m gmS>çm§Mo JÇ>o Kar KoD$Z
H$aÊ`mMm H§$Q>mim Ho$cm. _hmamO EH$Xm _mÂ`m nwT>çmVM {Vcm åhUmco H$s, Vy `m`Mm Am{U _J AmB© Ë`mVyZ hì`m Ë`m gmS>çm {ZdSy>Z ¿`m`Mr. dfm©VyZ EH$-XmoZ
AmÎmm gmYZoMm H§$Q>mim Ho$cmg Var nwT>rc OÝ_r gmYZm Ho$ë`m{edm` Vwcm doim H$moëhmnya, ~oiJmd qH$dm _w§~B©hÿZ _wcm§gmR>r H$mnS>MmonS> AJXr ^anya
JË`§VaM amhmUma Zmhr. à_mUmV KoD$Z `m`Mo. ~oS>erQ>²g, MmXar, dwcZMo aJ AJXr ^anya AgV. nmhwUo
_mPr MwcV ~hrU {d_cA¸$m {hÀ`m c¾mgmR>r 1954-55 gmcr Amåhr gd© Amco Var H$_r nSy> Z`o åhUyZ 7-8 OmXm JmÚm-Cem§Mo goQ²>g Kar AgV. nmhþÊ`m§M§
ZmVodmB©H$ _w§~B©cm Jocmo hmoVmo. XmXaÀ`m VmamAmË`m gào {hÀ`m Kar Amåhr CVacmo. AmXam{VÏ` ì`dpñWVM Pmc§ nm{hOo hr Ë`m _mJMr ^mdZm. Amcm Jocm H$Yr
Ë`m doir Mm§Jcr 30-40 _wc§ VoWo O_cr hmoVr. Ë`m doiMr EH$ J§_V _cm {dÝ_wI Om`Mm Zmhr. EH$Xm AmB©Zo ^mD$~rOoÀ`m {Xder lrI§S>mMm ~oV R>adcm
AmR>dVo. Amåhr Ë`m doir "gr.Am`.S>r.' hm {gZo_m nm{hcm. _J Kar Amë`mda hmoVm. Ë`m doir XwYmMr Q>§MmB© hmoVr. Mma OUm§Zm gm§JyZ nmdeoa, AYm© eoa Ag§ XmoZ
Am_Mm AmVo^mD$ gwYZ gào hm Xod AmZ§XMr Z¸$c H$ê$Z XmIdrV hmoVm. ""_¢Zo VrZ {Xdg XyY Jmoim H$ê$Z {VZo M¸$m V`ma Ho$cm. d{S>cm§Zm H$ic§ AmO
IyZ Zht {H$`m'' Ag§ {IS>H$sÀ`m JOmcm hmV Yê$Z Vmo gm{^Z` åhUyZ XmIdrV Amnë`mH$S>o lrI§S> Ho$coc§ Amho. _J H$m`, 11 dmOë`mnmgyZ H$moU `oB©c Ë`mcm

VrW©ê$n ZmZm 45 46 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


""Aao, `mcm lrI§S>nwar AmUyZ Úm !'' gwê$ Pmc§. eodQ>r Am_Mr Oodm`Mr doi
hmoB©n`ªV lrI§S> g§nc§ ! _gmco^mV Ho$cocm hmoVm, Vmohr g§ncm Am{U ^mD$~rO
{nR>c§-^mVmda gmOar Pmcr. nU Amåhmcm ZmZm§Zr Ë`m {Xder "XoÊ`mVcm AmZ§X'
H$m` AgVmo Vo XmIdco. ZmZm§Mr XmZV àM§S> hmoVr. Ë`mMm cm^ AZoH$ Jar~ Agm gmYwgJ§
{dÚmÏ`mªZm Pmcm.
★★★ ZmZm§À`m _ZmV Hw$R>oVar "OZH$ amOm'hr Ka H$ê$Z hmoVm. OZH$mà_mUoM g§gmamV
AgVmZmhr Vo {daº$ hmoVo. d¡am½` Ë`m§À`m A§Va§JmV {^Zcoco hmoVo Am{U Ë`m_wio
ZmZm gX¡d gmYwg§Vm§À`m ghdmgmgmR>r ^wHo$coco hmoVo. {Zd¥ÎmrZ§Va AÜ`mË_mH$S>o
diy hr gmoB©ñH$a ^y{_H$m ZìhVr. Ë`m_wio ñdm_r {edmZ§X, ZmZm _hmamO ~d},
amD$i _hmamO, ñdm_r ñdê$nmZ§X, gX²Jwê$ lr {XJ§~aXmg _hmamO Aem
g§Vg‚mZm§À`m ghdmgmV ZmZm Zoh_r a_yZ OmV.
gX²Jwé{dU OÝ_ {Z\©$i & ZmZm _hmamO ~d} `m§Mo `moJ nQ>cmdaMo Zmd "ghOmZ§X gañdVr.' XodJS>
gX²Jwé{dU Xw:I gH$i & OdiM§ "Xm^moio' ho Ë`m§Mo Jmd. Ë`m§Zr 1930 À`m ñdmV§Í` MidirV ^mJ KoVcm
gX²Jwé{dU Vi_i & hmoVm. Vo OiJmdÀ`m Ooc_Ü`o n§. Zohê$, d„^^mB© nQ>oc, gmZo JwéOr, {dZmo~m
OmUma Zmhr && ^mdo AmXtÀ`m g_doV hmoVo. {dZmo~m§Zm Ë`m§Zr ^JdX²JrVm {eH$dcr. Vo åhUV
● _mPr gmYZm gmoimì`m dfuM g§ncr. AmVm H$mhr {_idm`Mo am{hco Zmhr.
gX²Jwé^OZmnaV| H$m§hr & Am_À`m Kar Vo 12-13 df} hmoVo. Jwê§$À`m Amkodê$Z Ë`m§Zr {ddmh Ho$cocm hmoVm.
_mojXm`H$ Xwga| Zmht & Ë`m§Zm XmoZ _wcJo, XmoZ _wcr hmoË`m. EH$Xm Am_À`m ZmZm§À`m _ZmV {dMma Amcm,
O`mg Z _Z| Ë`m§ht & "ho Ago gX¡d ~mhoa qhS>V AgVmV. `m§À`m Hw$Qw>§~mMm M[aVmW© H$gm MmcV
AdbmoH$mdr JwéJrVm && Agoc ?' hm {dMma `oVm jUr g_moa H$m°Q>da ~gcoco ZmZm _hmamO åhUmco,
""amdgmho~ _mÂ`m Hw$Qw>§~mÀ`m M[aVmWm©Mr H$miOr Vwåhmcm ZH$mo. Vmo H$miOr

dmhmUmam g_W© Amho.''
àmUr _m`mOmir n{S>bo & nU Varhr Am_Mo ZmZm Ë`m§À`m Hw$Qw>§~mcm _mhoanUmcm ~mocdm`Mo. Ë`m§Zm AmR>
g§gma Xw:Io XwIdbo & {Xdg R>odyZ ¿`m`Mo. gmS>rMmoir, _wcm§Zm H$mnS>-MmonS> XoD$Z _J {enm`m~amo~a
Eogo OoUo _wŠV Ho$bo & Ë`m§À`m Kar nmoMVo H$am`Mo.
Vmo gX²Jwé OmUmdm && ZmZm _hmamO _cm Zoh_r åhUm`Mo, ""ho B§{O{ZA[a¨J H$emcm {eH$Vmog ?
 g_W© am_Xmg Ë`mMm H$mhr Cn`moJ Zmhr. AmnUmcm Q´>ñQ>r ìhm`M§`, XodñWmZmV OmD$Z
amhm`M§`,'' dJ¡ao. _r Ë`m§Zm gm§Jm`Mmo H$s _r gaH$mar ZmoH$ar H$aUma. S>oß`wQ>r
B§{O{ZAa hmoUma. S>oß`wQ>r B§{O{ZAa åhUOo {X_Vrcm gaH$mar JmS>r, amhm`cm

VrW©ê$n ZmZm 47 48 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


¹$m°Q>©g©. ho H$mhr Var \$ma _moR>§ nX Amho Ag§ dmQ>m`M§. VoWo H$[aAa~Ôc _mJ©Xe©Z Am_À`mH$S>o _w¸$m_mcm AgVmZmM EH$Xm ZmZm _hmamOm§Mr Vã`oV {~KScr.
H$aUma§ H$moU hmoV§ ? _oH°${ZH$c, BcopŠQ´>H$c AmXr BVahr B§{O{ZA[a¨JÀ`m emIm _moR>çm AmVS>çmMm H$mhr ^mJ Amncr OmJm gmoSy>Z JwXÛmamdmQ>o ~mhoa Amcm. `mda
AmhoV ho _cm {gpìhccm A°S>{_eZ KoVcr Voìhm H$ic§. _r AH$amdrV AgVmZm H$UH$dcr `oWo CnMma H$aUo eŠ` ZìhVo åhUyZ ZmZm§Zr ZmZm _hmamOm§Zm Img
{S>g|~a Vo E{àc Aer nmM _{hÝ`m§Mr \$s é. 25 Am{U \$m°_© \$s é. 15 Ago EHy$U JmS>r H$ê$Z H$moëhmnyacm n§V dmcmdcH$am§H$S>o Zoco. Xwgè`m {Xder eó{H«$`m
40 é. d{S>cm§H$S>o _m{JVco. Ë`m doir Ë`m§Zr {dMmaco, ""Vy H$m°coOmV OmVmog H$am`Mr hmoVr Am{U ZmZm _hmamOm§H$S>o AmñWodmB©H$nUo nmhmUmao n§V dmcmdcH$a
H$m` ? EdT>r 40 é. \$s H$er Pmcr ?'' EdT>m Am_À`m d{S>cm§Mm Am_À`m Hw$Qw>§~r` VoWo hmoVo åhUyZ ZmZm H$UH$dcrcm naV Amco. ZmZm naV Amë`mda
{ejUmer g§~§Y hmoVm. Ë`m_wio d|Jwë`m©Vrc Soß`wQ>r B§{O{ZAa hm Am_À`m Ñï>rZo Xwgè`mM {Xder ZmZm _hmamO H$UH$dcrcm naV Amco. Vã`oV EH$X_ ì`dpñWV
_moR>m AmXe©. åhUyZ ZmZm _hmamOm§Zm _r gm§JV Ago, ""_r B§{O{ZAa hmoUma. Pmcr hmoVr. CnMmam§Mr JaOM nS>cr Zmhr. gX²JwéH¥$noZo ZmZm _hmamOm§Mo XwIUo
Hw$R>ë`m XodñWmZmV dJ¡ao amhmUma Zmhr.'' Vo åhUV, ""Vo Z§Va ~Ky ! H$m` {eH$Vmo eó{H«$`o{edm`M ~ao Pmco hmoVo. H$miOr dmhmUmam "Vmo' g_W© Amho hm ZmZm
Amhog Vo {eH$ AmÎmm !'' Ë`m§Zr 1964 gmcrM gm§{JVc§ hmoV§, H$s VwP§ c¾ _hmamO>m§Mm {dœmg gmW© hmoVm.
YmadmS>À`m _wcrer hmoB©c. Am_Mm YmadmS>er Vgm H$mhr g§~§Y Zmhr. _mÌ _mP§ H$moëhmnyacm _r c¾mZ§Va amhmV hmoVmo, VoWo {~èhmSr Vo Amco hmoVo. 2-4 {Xdg
c¾ IamoIaM YmadmS>À`m _wcrerM Pmc§ Am{U Ë`m§Zr gm§{JVë`mà_mUo g§gma hmoVo. JUoe MVwWu Odi Amcocr hmoVr, åhUyZ Ë`m§Zm åhQ>c§, ""AmVm JUnVrV
gwImMm Pmcm. `oWoM amhm.''
1965-66 gmcMr KQ>Zm Agoc. H$moëhmnyahÿZ _r H$UH$dcrcm Amcmo. Vo åhUmco, ""N>o ! N>o ! `oWo n§V dmcmdcH$a åhUyZ EH$ ì`mnmar AmhoV,
`oVmZm dm§Jr AmUcr hmoVr. _cm ^acr dm§Jr AmdS>VmV. Am_Mr AmB© ^acr dm§Jr Ë`m§À`mH$S>o _r OmVmo.''
\$ma Mm§Jcr H$am`Mr. AmB©Zo ^mOr Ho$cr. Am_Mo ZmZm Kar ZìhVo. Voìhm _r Am{U AmB© åhUmcr, ""Vw_M§ EH$ YmoVa BW§ Amho, Vo KoD$Z Om OmVmZm !''
ZmZm _hmamO Oodm`cm ~gcmo. ^mOr Mm§Jcr Pmcr hmoVr, na§Vw WmoS>r ImaQ> hmoVr. Ë`m§À`mH$S>o XmoZ YmoVa§, EH$ eQ>© Am{U EH$ n§Mm `m ì`{V[aº$ H$mhrhr Zgo.
_r 2-3 doim _mJyZ KoD$Z ^anya Im„r. nU 4-5 doim Var Vr ImaQ> Pmcr` Ag§ Ë`mda Vo åhUmco, ""YmoVa BWoM Agy§ Xo. _r n§V dmcmdcH$am§H$Sy>Z Amcmo H$s
åhUmcmo. OodU Pmë`mda ZmZm _hmamO _cm åhUmco, ""Aao ImaQ> Pmcr`, ImaQ> Vw_À`mH$S>oM H$m`_ amhmUma Amho.''
Pmcr` Agm {H$Vr doim JOa H$aerc ? Vwåhr ^anya Imdr åhUyZ Vr ào_mZo H$aVo` n¡emcm Va Vo ñne©gwÕm H$arV ZgV. dS>rc åhUmco, ""AmVm åhUVm AmhmV Va
Zm ? {Vcm EH$Q>rcm Im`cm hdr åhUyZ H$aVo` H$m Vr ? gmaIr gmaIr EdT>rer amhm XmoZ {Xdg Ë`m§À`mH$S>o Am{U nwÝhm BWo `m !''
MyH$ {H$Vr doim KmoH$erc ?'' VoìhmnmgyZ H$moUrhr H$g§hr AÞ dmT>c§ Var Ë`mcm dS>rc Ë`m§Zm n§V dmcmdcH$am§H$S>o gmoSyZ Amco Am{U 4 Vmgm§Zr \$moZ Amcm H$s
_r Zmd§ R>odrV Zmhr. Ë`m§Zr {gÕmgZ KmcyZ g_mYr KoVcr. Vo gmR> dfmªMo hmoVo. _J dmcmdcH$am§Zr
EH$Xm _r Ë`m§Zm {dMmac§, "" Xod åhUOo H$m` ?'' Vo åhUmco, ""Amagm AmU S>r.Eg.nr.Mr nadmZJr H$mTy>Z Img JmS>rZo Ë`m§Mo nm{W©d Xm^moiocm Zoco Am{U
Am{U Ë`mV ~K, VoWo Vwcm Xod {Xgoc. Xod åhUOo Xwga§ {Vga§ H$mhr Zmhr Va Ë`m§À`m Jmdr A§{V_ g§ñH$ma Pmco. ho gmao, Ë`m§Mo _hm{Zdm©U dmcmdcH$am§À`m Kar
"ñd'ê$n AmoiIUo. Amnë`m ê$nmda OÝ_moOÝ_rMr nwQ>§ MT>cr AmhoV. Vr Pmë`m_wioM gwairVnUo nma nS>co. hr KQ>Zm Am_À`m Kar Pmcr AgVr Va
CnmgZoZo ñdÀN> H$am`Mr. Šcmo[aZ Q>mHy$Z qH$dm VwaQ>r {\$adyZ AmnU nmUr Am_À`m hmVyZ EdT>o hmoUo eŠ` hmoVo H$m` ? åhUyZM ZmZm _hmamO VmVS>rZo
ñdÀN> H$aVmo. nU Vo cJoM ñdÀN> hmoVo H$m ? Zmhr ! Ë`mgmR>r dmQ> nmhmdr cmJVo. dmcmdcH$am§À`m Kar Joco AgmdoV. Vo Ë`m§Mo YmoVa Am_À`mH$S>o Amho. Am_Mo
CnmgZoZo ñdê$n ñdÀN> H$am åhUOo Xod H$m` Vo g_Ooc.'' ZmZm Ho$ìhmHo$ìhm Vo nm§Kê$U åhUyZ dmnarV.

Agm gmYyg§J 49 50 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


amD$i _hmamO ZmdmMo EH$ gËnwéf Am_À`m Kar `oV. d|Jwë`m©cm ^JdmZ R>odm`cm {Xcm Am{U gm§{JVco, ""Ë`m am§S>oH$ naV XodMmo Zm` ! VwÂ`mH$S>o adm§ Xo !''
gImam_ gmQo>cH$a ZmdmMo EH$ J¥hñW H$amMrhÿZ `oD$Z am{hco hmoVo. Ë`m§À`m ~mnë`mMm Ord Km~am Pmcm. AmVm AmhoV Vo Xm{JZohr ~hwVoH$ OmUma. AmB©Zo
hm°Q>ocmV amD$i _hmamO ~gyZ Agm`Mo. YmoVa, ^Jdm eQ© Am{U da _w§S>mgo Ë`m§Zm _mJÀ`m XmamZo OmD$Z gm§{JVco H$s _hmamO Joco H$s _r S>~m AmUyZ XoVo. nU
~m§Ycoco. {Xdg^a Ë`m§Mo H$mhr Var AJå` CnX²ì`mn Mmcy Agm`Mo. Hw$R>o Var amD$i~wdm XmoZ {Xdg hmVmV H$mR>r KoD$Z R>mU _m§Sy>Z ~gcoco, ""Vr am§S> `od²§ Xo Var
nmUrM ZoD$Z AmoV, VocmMo ^m§S>o _moarV [aH$m_o H$a, eod^Á`m§Mr ~aUrM \$moSy>Z Xm{JZo _mJwH$Ÿ ! _r AmVm H$gm H$aV§` Vm§ ~K.'' gËnwéf ~mhçVm H$YrH$Yr {d{MÌ
Q>mH$. H$Yr H$moUr {^H$mar Amcm Va Jëë`mVco n¡goM Ë`mcm XoD$Z Q>mH$ Ago H$mhr dV©Z H$arV AgVmV. H$Xm{MV ~mnë`mgma»`m cmoH$m§Zm `mo½` A§Vamda R>odÊ`mMr
Var AI§S> Vo OmVrc VoWo Mmcy Agm`Mo. Am_À`m Kar _mÌ ~mhoaÀ`m ImocrV em§V Vr Ë`m§Mr `wº$s Agmdr.
~gyZ amhm`Mo. ~mhoa Q>o~cmda lr {XJ§~aXmg _hmamOm§Mm \$moQ>mo Ago. Ë`mH$S>o g§V gËnwéfm§Mm ghdmg ZmZm§_wio AmnmoAmn _cmhr cm^V Jocm. na§Vw Ë`mVrc
A§Jw{c{ZX}e H$arV åhUm`Mo ""hmo ^Q> _moR>mo Amgm hm§ ! øm§À`mH$S>o H$m` JS>~S> XmoZ ZmVr hr {deof _hÎdmMr R>acr. H$maU gcJ VrZ {nT>çm Vo g§~§Y d¥qÕJV hmoV
H$ê$Z McmMr Zm`.'' Ë`m§Zm VwH$mam_mMr JmWm Vm|S>nmR> hmoVr, n{hë`m Joco. Ë`mn¡H$s EH$ åhUOo H¥$îUmOr gImam_ Q>|~o VWm ñdm_r {edmZ§X. Ë`m§Zm ^mD$,
A^§JmnmgyZ AIoaÀ`m A^§Jmn`ªV. Am_À`m d{S>cm§Mr noQ>r KoD$Z Vo A^§J Q>|~oñdm_r qH$dm ñdm_r {edmZ§X AmXr Zmdm§Zr cmoH$ AmoiIV. amOmnyaOdiÀ`m
åhUm`Mo. ñdV:cm H§$Q>mim Amcm H$s _cm Vy noQ>r dmOd åhUm`Mo. _cm `oV Zmhr nm§Jao `m Jmdr Ë`m§M§ dmñVì` hmoV§.
Ag§ gm§{JVc§ H$s ñdV: gya Yê$Z A^§J åhUV amhm`Mo. Amåhmcm Pmon `m`Mr. _mPo AmOmo~m amOmnyacm Ooìhm _m_coXma hmoVo, Voìhm H$mhr doim Ë`m§Mm gaH$mar
{H$Vr doi ~gUma ? Sw>cH$s Amcr Va nmR>rda \$Q>H$m _mê$Z OmJo H$am`Mo. nhmQ>o VnmgUrgmR>r nm§Jè`mcm _w¸$m_ Ago. VoWo EH$ h[ahaoœamMo _§{Xa Amho. ~mOycm
H$YrVar VrZ dmOVm dJ¡ao Am§Kmoircm {ZKm`Mo. _J d{S>cm§Zm åhUm`Mo ""Mc ao nèhm (AmooT>m) Amho. Ë`mcm ~mam _{hZo ^anya nmUr AgV§. _§{XamÀ`m daÀ`m
^Q>m ! VwH$m Am§Kmoi KmcV` !'' Am_À`m ZmZm§Mr Vã`oV åhUOo cd§JoZo CîUVm ~mOycm Q>|ã`m§Mr 4-5 Ka§ AmhoV. AmOmo~m gaH$mar H$m_mcm Joco H$s H$moUmÀ`m Kar
Am{U docXmoS>çmZo gXu ! Voìhm Vo {d{harda nmohmoMÊ`mAmYrM ZmZm VoWyZ CVam`Mo ZmhrV. Ë`m§Mm _w¸$m_ Ë`m h[ahaoœa _§{XamV Agm`Mm. VoWoM Vo ñdV:
gQ>H$m`Mo H$s Amë`mda gwê$ "" ^Q>m, Vy _mH$m \$gdcg !'' Amnc§ OodU V`ma H$ê$Z Oodm`Mo. Ë`m doir ñdm_r {edmZ§X Ë`m§Zm ^oQ>m`cm _wÔm_
H$UH$dcrcm Am_À`m eoOmar ~mnë`m ZmdmMo EH$ J¥hñW amhmV hmoVo. Imcr CVê$Z `oV AgV. Vo JmdMo ImoV hmoVo. Ë`m_wio O_rZ~m~r {df`rhr H$mhr
doJdoJù`m gmYy§Zm Vo Amnë`m Kar ~mocdm`Mo. _mÌ CÔoe AmÜ`mpË_H$ ZìhVm Va gaH$mar H$m_§ AgVrcM. na§Vw ""g_mZ erco ì`gZofw g»`§'' `m Ý`m`mZo ho
H$moUr gmYy n¡go XwßnQ>, gmoZo Mm¡nQ> H$ê$Z XoVmo H$m `mMm emoY Mmcy Ago. ZmZm ~d}Zm g_mZerc Ago XmoKo nañnam§Mo ñZohr ~Zco. XmoKm§Zmhr AÜ`mË_mMr AmoT> hmoVrM.
Ë`m§Zr àW_ Amnë`m Kar ~moocmdc§. Voìhm Ë`m§Zr eoOmar H$moU amhmV§ ho {dMmac§. nwT>o AmOmo~m nZdoccm dJ¡ao ~XcyZ Joco Am{U _J \$maem JmR>r ^oQ>r Pmë`m
Ama.Ho$. Omoer amhmVmV Ag§ g_Oë`m~amo~a Vo Am_À`mH$S>oM `oD$Z am{hco. Zgmì`mV. 1930 gmcr AmOmo~m§Mo {ZYZ Pmë`mda Va nwT>o g§nH©$ ZìhVmM. nU
""~mnë`mH$S>o amhmÊ`mV AW© Zmhr. Vmo gmaIo n¡go _mJVmo'' åhUm`Mo. ZmZm§Mr Ooìhm _m_coXma åhUyZ d|Jwcm©, H$UH$dcr `m ^mJmV H$maH$sX© gwê$ Pmcr,
EHo$ {Xder Ë`m ~mnë`mZo amD$i~wdm§Zm Amnë`m Kar ~mocmdyZ AmUc§. Vo Ë`m doir {edmZ§X ñdm_r§Zm g_Oc§ H$s ho Omoer _m_coXma, Ho$ed _hmXod Omoer
Amë`mda åhUmco, ""_r VwÂ`mH$S>o Zm` admM` ! _r ^Q>mH$S>o adVc` !'' Am{U _m_coXmam§Mo {Ma§Ord AmhoV. _J Ë`m§Zr ZmZm§Zm AJË`mZo ~mocmdyZ KoVc§ Am{U
Am_À`mH$S>o amhÿ cmJco. EH$Xm Ë`m ~mnë`mcm åhUmco, ""VwH$m gmoZm§ XwßnQ> H$ê$Z ZmZmhr Vm~S>Vmo~ Ë`m§Mo Xe©Z KoD$Z Amco.
ìh`m§ _m ? S>~mo hmS> ~Kw `m {hH$S>o !'' ~mnë`mZo ~m`H$moMm gmoÝ`mÀ`m Xm{JÝ`m§Mm Ë`mZ§Va gmYmaU 1952-53À`m gw_mamg Amåhr gd©OU Ë`m§À`m Xe©Zmcm
S>~m amD$i _hmamOm§À`m ñdmYrZ Ho$cm. Ë`m§Zr Vmo S>~m AmUyZ Am_À`m AmB©Odi nm§Jè`mcm Jocmo hmoVmo. Ë`m doir Ë`m§Zr AmB©cm P§na {edÊ`mgmR>r

Agm gmYyg§J 51 52 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


5 én`o {Xco hmoVo. AmB©Zo Ë`m§Mr Vr ZmoQ> àgmX åhUyZ OnyZ R>odcr hmoVr. Z§Va KoÊ`mgmR>r ^mD$ d{S>cm§g_doV Ë`m§À`mH$S>o Joco. Voìhm Q>|~o ñdm_r ^mD§$Zm åhUmco,
Am_Mo gdmªMoM Ë`m§À`mH$S>o Xe©ZmgmR>r dma§dma OmUo hmoD$ cmJco. ""_mS>rda Mc.'' Q>|~o ñdm_r ^mD§$Zm KoD$Z Zmam`U ñdm_tÀ`m _mS>rda Joco Am{U
Ë`m§À`m Kar eoVrMm _moR>m ì`mn hmoVm. Vo ñdV: eoVr H$arV. JmB©-~¡cm§Zr Ë`m§Zr ^mD§$Zm AZwJ«h {Xcm. Q>|~o ñdm_r§Zr ^mD§$er Vmg-XrS> Vmg ~mVMrV Ho$cr.
^acocm JmoR>m hmoVm. gH$mir gy`m}X`mcm H$m_mgmR>r _mUgo hOa ìhm`Mr. Vo gdmªZm ~mhoa Mma Vo nmM hOma _mUgo Q>|~o ñdm_tÀ`m Xe©ZmgmR>r O_cocr hmoVr.
{~ZXwYmMm Jyi KmVcocm Mhm XoV. Ë`mcm amOmnyaH$S>o "\w$Q>r' åhUVmV. _J Mma EdT>çmem VéU _wcmer ñdm_r EH$m§VmV H$m` ~mocVmV åhUyZ ~mhoaÀ`m _mUgm§Zm
{dS>çmMr nmZ§, gwnmar, {M_wQ>^a V§~mIy Ag§ Amcoë`m _Oya ór-nwéfm§Zm Vo XoV _moR>§ Amü`© dmQ>c§. ^mD$ _mS>rdê$Z Imcr CVaco. Voìhm Vmo O_md ^mD§$À`mM
AgV. nwéfmcm _Owar gìdm én`m Va ñÌrcm 8-10 AmUo {_io. H$YrH$Yr ho _Oya nm`mda S>moH§$ R>odm`cm YS>nSy> cmJcm. ^mD$ ^m§~mdyZ VoWyZ niyZ Joco Am{U Z§Va
Xwnmar Oodm`cm AgV. OodU ñdV: ^mD$M (ñdm_r {edmZ§X) H$arV AgV. hiyM CVaco hmoVo VoWo Amco. Z§Va ^mD$, Q>|~o ñdm_tÀ`m Xe©Zmcm dma§dma OmV. Q>|~o
EH$Xm$"Am§Jco' `m eoOmaÀ`m JmdMr EH$ ~mB© _Owarcm Amcocr hmoVr. Xwnmar ñdm_tZr {Xcocm A§Jmam CerImcr R>oD$Z Vo PmonV AgV. ^mD§$Zr Am`wî`^a
OodUmMo doir ^mD$§Zr gmYmaU eoa-gìdmeoamMm ^mV Am{U nmVoc^a Am_Q>r d«VñW amhÿZ IS>Va CnmgZm Ho$cr. Am`wî`^a Vo EH$^wº$ am{hco (Vo EH$XmM OodV
{Vcm VmQ> dmTy>Z {Xcr. _Oya-JS>r _mUgm§Zm dmT>m`Mr nÕV ZìhVr. H$m` OodU AgV).
Agoc Vo EH$XmM Wmim ^ê$Z Úm`Mo. {VMo Vo ^acoco VmQ> nmhÿZ _cm _moR>m AM§~m gH$mir Vo Mhm nrV AgV. Xwnmar EH$Xm OodU Am{U H$YrH$Yr amÌr \$º$ VmH$
dmQ>cm, Ia§ gm§Jm`M§ Va {H$ig Amcr. Ë`m~ÔcM {dMma H$arV _r ~mH$mda nrV AgV. Ë`m§Zr JwéM[aÌmMr Ag§»` nmam`Uo Ho$cr hmoVr. Ë`m§À`m Kamg_moarc
~gcmo hmoVmo. Voìhm ^mD$ eoOmaÀ`m Ë`m§À`m Amam_IwMuda ~gV åhUmco, ""Aao, S>m|JamV EH$ Jwhm hmoVr. VoWo Vo CnmgZogmR>r ~gV. Ë`m§À`mH$S>o EH$ ajH$ ZmJ hmoVm.
Vr EH$XmM OodVo. AmVm amÌr {Vcm OodU {_iUma Zmhr. Kar H$mhr AÞ Agoc Vmo Zoh_r Ë`m§À`m Xe©Zmcm `oV Ago. EH$Xm ZmZm Am{U _r Ë`m§À`mH$S>o Jocmo
Aer emœVr Zmhr. AmVm CÚm Xwnma{edm` {VÀ`m nmoQ>mV AÞ OmUma Zmhr. Jar~ AgVmZm Ë`m§Zr Ë`m ZmJm{df`r _m{hVr {Xcr. Voìhm ZmZm åhUmco, ""Amåhr `oWo
H$ï>miy _mUg§ AmhoV hr. Am{U åhUyZ _r {Vcm EdT>§ AÞ {Xc§.'' ^mD§$Mo CXma AmhmoV Vmon`ªV Vmo Z Amcm Va ~ao hmoB©c. Amåhmcm Ë`mcm nmhÿZM ^rVr dmQ>oc.''
A§V:H$aU _cm g_Oco. _mUgmZo Xwgè`mÀ`m ImÊ`m~Ôc H$go CXma Agmdo hohr Amåhr Ë`m {R>H$mUr Agon`ªV H$mhr Vmo ZmJ Amcm Zmhr.
g_Oco. EH$Xm Ë`m§À`mH$S>o ZmZm Jococo AgVmZm, Zoh_rà_mUo ^mD§$À`m H$m°Q>Odi
^mD§$Mo Ka _moR>o, H$moH$Ur nÕVrMo hmoVo. na§Vw Vo \$º$ OodU H$aÊ`mgmR>r nwT>À`m nS>drV O{_Zrda A§Wê$U Q>mHy$Z ZmZm Pmonco hmoVo. nhmQ>o ZmZm§Zm H$mhr Var
ñd`§nmH$KamV Am{U nyOogmR>r XodKamV OmV. ~mH$s gd© dmda ~mhoarc CKS>çm AmdmOmZo OmJ Amcr, Voìhm àË`j AÞnyUm©_mVm ^mD§$er ~mocV AgVmZm
AmoQ>rda Ago. Ë`m AmoQ>rcm JO qH$dm cmoI§S>r Omir Ago H$mhrhr ZìhVo. VoWo nmhmÊ`mMo ^m½` ZmZm§Zm cm^co. ZmZm§Zr em§VnUo Vo Ñí` nS>ë`m nS>ë`m nm{hco.
Amë`mJoë`mcm ~gm`cm EH$ ~mH$ Am{U ^mD§$Mr EH$ Amam_ IwMu VodT>r hmoVr. H$moUVmhr {djon Ë`m g§^mfUmV AmUcm Zmhr. dmñV{dH$ ^mD$ H$moUmcmhr
^mD§$Mm {Xdg^a VoWoM CKS>çmda gd© dmda Ago. Amnë`m H$m°Q>Mo Amgnmg Pmony XoV ZgV. na§Vw ZmZm§Mo nwÊ` _moR>o åhUyZ Ë`m§Zm
^mD§$Mo dS>rc Zoh_r Zagmo~mÀ`m dmS>rcm lr dmgwXodmZ§X gañdVr (Q>|~o ñdm_r) AÞnyUm© _mVoMo Xe©Z Pmco qH$dm ^mD§$Zr Vo KS>dyZ AmUco åhUUo `mo½` R>aoc.
`m§À`m Xe©Zmcm OmV AgV. VoWo Vo 6-6 _{hZo amhm`Mo. Ë`m§Mm _¥Ë`yXoIrc nm§Jarcm KamOdi em¡MHy$n ZìhVm. H$moH$UmV Ë`m doir em¡MHy$n KamoKar
Zagmo~mÀ`m dmS>rcmM Pmcm. AgVM Ago Zmhr. Ë`m_wio ZmZm Zoh_rn«_mUo EH$Xm nhmQ>onhmQ>o A§YmamVyZM
^mD$ 13-14 dfmªMo AgVmZm EH$Xm d{S>cm§g_doV dmS>rcm Joco hmoVo. Voìhm eoOmaÀ`m S>m|Jamda em¡Mmcm Joco hmoVo. WmoS>çm doimZo Ë`m§Zm g_moa PwSw>nmAmS> XmoZ
X¡d`moJmZo Zo_Ho$ lr dmgwXodmZ§X gañdVr ñdm_r VoWoM hmoVo. Ë`m_wio Xe©ZmMm cm^ S>moio M_H$VmZm {Xgco. ZmZm§Odi H$mS>onoQ>r hmoVrM. Ë`m§Zr H$mS>r AmoTy>Z nm{hco

Agm gmYyg§J 53 54 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Va g_moa dmKmo~m§Mr ñdmar ! dmKmo~m§Zrhr Amncr OmJm gmoS>cr Zmhr Am{U `m§À`m ~§Jë`mda Zmam`U _hmamO Ho$S>Jm§dH$a Amcoco AmhoV. åhUyZ ^mD$ Ë`m§À`m
ZmZm§Zrhr ! ZmZm Amnco H$m_ AmQ>monyZ Imcr Amco Voìhm Vo H$mhr ~mocm`À`m Xe©ZmgmR>r VoWo Joco. Zmam`U _hmamO Pmonmù`mda ~gco hmoVo. VoWo gd©Ì gwJ§Y
AmYrM ñdm_r {edmZ§X åhUmco, ""amdgmho~ `oWo ajUH$Vm© na_oídaM Amho. XadiV hmoVm. ^mD§$Zr Zmam`U _hmamOm§À`m nm`mda S>moH§$ R>oD$Z Xe©Z KoVc§. Voìhm
Vwåhmcm H$mhrhr Pmcoco Zmhr Am{U hmoUmahr Zmhr.'' Zmam`U _hmamO åhUmco, ""gH$mir ñdV: XÎmmÌo`m§Zr Vwcm Xe©Z XoD$Z nmXwH$m
^mD§$Mm H$moUr EH$ nyd©O H$mhr BÀN>m AV¥á am{hë`m_wio ~«÷g_§Y Pmcocm {Xë`m AmhoV. AmVm Jmdr OmD$Z Vy CnmgZm H$a.'' ^mD$ hm gwJ§Y H$moRy>Z `oVmo
hmoVm. Ë`mcm Ë`m§Zr Ë`m§À`m ñd`§nmH$ KamOdirc qnnimÀ`m PmSmda ~gdyZ åhUyZ nmhÿ cmJco. Voìhm Zmam`U _hmamO åhUmco, ""hm gwJ§Y _mÂ`mnmgyZM `oV
R>odcm hmoVm. ^mD§$À`m gd© H¥$VrH$S>o Am{U CnmgZoH$S>o Ë`m§Mo ~maH mB©Zo cj Ago. Amho. VoWo CX~Îmr cmdcocr Zmhr.''
Ë`m§Mo H$mhr MwH$co Va Vmo AmoaSy>Z gyMZm H$ar. eodQ>r ^mD§$Zr Ë`mcm VoWyZ àmW©Zm Aem AZoH$ Jmoï>r ^mD _cm gm§Jm`Mo. Ë`mVrc H$mhr Jmoï>r Ë`m§À`m M[aÌmV
H$ê$Z AÝ` OmJr ZoD$Z R>odcm Ago Vo g§mJV. àH$m{eV Pmcoë`m AmhoV.
EH$Xm ñdßZmV, ^mD§$À`m A§Jmda EH$ _ñVdmc ~¡c qeJo amoIyZ _mam`cm `oV 1960 gmcr ^mD§$Zm {JiÊ`mMm Ìmg OmUdy cmJcm. ZmZm§Zr Ë`m§Zm JmS>r
Amho Am{U VodT>çmV VoWo Q|~o ñdm_r `oVmV Am{U qeJo Yê$Z Ë`m ~¡cmcm ~mOyg H$ê$Z d|Jwë`m©cm Am_À`m Kar AmUco. d|Jwë`m©Mo Zm_m§{H$V S>m°ŠQ>a {gQ>Z Am{U
H$arV AmhoV, Ago Ñí` Ë`m§Zr nm{hco. Voìhm H$moUVohr g§H$Q> Amco Var gX²Jwê$ S>m°. gpìh©S> `m XmoZ {_eZar S>m°ŠQ>am§Zr Ë`m§Zm Vnmgco. KemMm H$H©$amoJ Pmë`mMo
Amncm nmR>ramIm Amho Aer IyUJmR> Ë`m§Zr _Zmer ~m§Ycr. {ZXmZ Pmco. Ë`mda H$moUVmhr BcmO ZìhVm. Ë`m_wio 7-8 {Xdgm§Zr ^mD§$Zm naV
lr XÎmmÌo`m§Zr XadoemÀ`m ê$nmV Ë`m§Zm Xe©Z {Xco hmoVo. Ë`m XadoemZo Ë`m§Zm nm§Jarcm nmohmoMdco. ^mD§$À`m 7-8 {Xdgm§Mm dmñVì`mXaå`mZ amoO 100-200
Añdc ZmMdyZ XmI{dco Am{U VrZ ImaH$m àgmX åhUyZ {Xë`m Am{U ""~oQ>m `hm± _mUgo ^mD§$À`m Xe©ZmgmR>r `m`Mr. Ë`m gmè`m§Zm MhmnmUr, OodU dJ¡ao H$aVmZm
AÀN>m ahmo'' Agm Amerdm©X {Xcm. AmB©Mr IynM Vmam§~i CS>mcr. na§Vw AmB©Zo Vo gmao AJXr AmZ§XmZo Am{U
^mD$ EH$Xm _§§w~B©cm Joco hmoVo. {JaJmdmV hm°Q>oc_Ü`o ~gco AgVmZm lr XÎmmÌo` ^{º$^mdmZo Ho$co. ^mD$ Kar _w¸$m_mcm hmoVo Vo AmR> {Xdg, AJXr ^mD§$Mo J§^ra
_c§J doemV VoWo Amco Am{U Ë`m§Zr ^mD§$Zm A§Jmam {Xcm. A§Jmam H$moR>o R>odm`Mm XwIUo _mhrV AgVmZmgwÕm, AmZ§XmV Joco.
åhUyZ ^mD§$Zr ImV Agcoë`m {MdS>çmÀ`m H$mJXmV Ë`mMr nwS>r H$ê$Z {IemV Z§Va XmoZ _{hÝ`m§Zr nwÝhm VnmgUrgmR>r ZmZm ^mD§$Zm d|Jwë`m©cm KoD$Z Joco.
R>odcr. Ë`m H$mir hm°Q>ocmV nXmW© H$mJXmVyZ XoV AgV. ^mD§$Zr Ë`m _c§J doeYmar VnmgUrV ^mD§$À`m Kemda H$H©$amoJmMo H$moUVohr cjU ZìhVo. S>m°ŠQ>am§Zmhr hm
XÎmmÌo`m§Zm XyY _mJdyZ ß`m`cm {Xco. XyY {nD$Z Pmë`mda Ë`m§Zr ^mD§$Zm gm§{JVco àH$ma Amü`©H$maH$ dmQ>cm. ^mD$ ZmZm§Zm åhUmco H$s, lr dmgwXodmZ§X gañdVr
H$s Vr nwS>r CKSy>Z AmV H$m` Amho Vo nmhm. ^mD§$Zr nwS>r CKSy>Z nm{hco Va AmV Ë`m§À`m ñdßZmV Amco Am{U Ë`m§Zr gm§{JVco H$s _r {Xcocr A§Jmè`mMr nwS>r VwÂ`m
XÎmmÌo`m§À`m nmXwH$m hmoË`m. Ë`m Mm§XrÀ`m nmXwH$m§da e§I MH«$mXr ghmhr {MÝho CerImcr AgVo. Ë`mVrc {M_yQ>^a A§Jmam Vy Im åhUOo Vwcm ~ao dmQ>oc.
hmoVr. ^mD§$Zr Ë`m nmXwH$m Amnë`m XodKamV nyOo_Ü`o R>odë`m hmoË`m Ë`m Mma H$moUVrhr qMVm H$ê$ ZH$mo. Ë`mà_mUo Ho$ë`mda ^mD§$Zm ~ao dmQ>co. na§Vw H$mcm§VamZo
AmÊ`mÀ`m ZmÊ`mEdT>çm N>moQ>çm nmXwH$m _r AZoH$ doim nm{hcoë`m AmhoV. _r Ë`m§Mr AÞZ{cH$m AmH§w${MV nmdcr. Ë`m_wio Ë`m§Zm nmoir, ^mH$ar Ago AÞ ImVm
ZwH$VmM nm§Jè`mcm OmD$Z Amcmo Voìhm _mÌ Ë`m nmXwH$m XodKamV nmhm`cm `oV ZìhVo. Voìhm Vo ^mV Am{U _wJmMr S>mi EH$Ì {eOdyZ Vo \$S>Š`mVyZ JmiyZ
{_imë`m ZmhrV. Ë`m H$moUr Zoë`m qH$dm H$moR>o Joë`m `mMr _m{hVr VoWrc ^º$m§Zm Ë`mMo nmUr nrV AgV. Vo _cm åhUmco hr gX²Jwê§$MrM H¥$nm Amho. AmVm
Zmhr. AÞmdaMr dmgZm am{hcocr Zmhr. {O^oMo MmoMco nwadÊ`mMr AmVm Amdí`H$Vm
nmXwH$m {_imë`m Ë`mM doir ^mD§$Zm Ago g_Oco H$s A§OZr~mB© _mcnoH$a Zmhr. eodQ>Mr 4-5 df} Ë`m§Zr Aer H$mT>cr.

Agm gmYyg§J 55 56 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Ë`m§Mr H$m§Vr AË`§V VoO:nw§O, Mmâ`mÀ`m \w$cmgmaIr _¥Xy _wcm`_ hmoVr. Vo EH$ OdiOdi ZìhVrM. gmd§VdmS>rcm OmUmar EH$_od aËZm{Jar-gmd§VdmS>r JmS>r
n§Mm ZogV. EH$ n§Mm Im§Úmda Q>mH$cocm Ago. na§Vw Ë`m§À`mH$S>o gmaIo nmhmV amhmdo XwnmarM OmV Ago. AmÎmm `m§Zm dmhZ {_iUo eŠ` Zmhr. _J ^mD§$Zr AmÎmm Ë`m§Zm
Ago dmQ>o. \$ma W§S>r Agoc Voìhm A§JmV Vo _c_cMm gXam KmcV Am{U S>moŠ`mcm H$mimoImVyZ naV H$emcm nmR>dco ? H$Xm{MV Ago Agoc, AmÎmmM KamV 30-40
_\$ca Jw§S>miV. ~mhoa OmVmZm YmoVa, eQ>©, H$moQ> Am{U H$mir Q>monr Agm Ë`m§Mm _mUgo AmhoV. hr AmUIrZ 3-4 _mUgo dmT>cr åhUOo AS>MUrV ^aM nS>Uma
doe Ago. ~mhoa OmVmZm Kamcm Vo Hw$cyn cmdrV ZgV. Vo åhUm`Mo H$s _mÂ`mOdi åhUyZ ^mD§$Zr ~hþYm Ë`m§Zm naV nmR>dco Agmdo. ho {dMma _ZmV `oV hmoVo,
ZoÊ`mgmaIo H$m` Amho ? _mPo Zer~ H$moUr ZoD$ eH$Uma Zmhr. Vo CÎm_ Á`mo{Vf EdT>çmV ^mD$M _mÂ`mOdi `oD$Z åhUmco, ""Aao 40 VoWo 45 ! Ë`mZo _cm H$mhr
gm§JV AgV. AJXr nmo{cggwÕm Ë`m§À`mH$S>o Amamonr H$moR>o {_ioc ho {dMmam`cm \$aH$ nS>Uma Amho H$m` ? nU Vmo AmOmar _mUyg dmMm`cm hdm ! Ë`m§Zm
`oV. Z§VaÀ`m H$mimV Ë`m§Zr ^{dî` g§mJUo ~§X Ho$co. OmÊ`mgmR>r Z¸$s H$mhrVar dmhZ {_ioc ~K !''
^mD$ ~«÷Mmar hmoVo. _mVmoltÀ`m {ZYZmZ§Va Vo ñdV:M OodU H$arV. JS>r _r VoWo 10-15 {Xdg _w¸$m_mcm Jocmo hmoVmo. 2-3 {Xdgm§Zr Vo AUmdH$a
_mUgm§Mr dX©i, Amcm-Jocm, n¡-nmhwUm Aer doiàg§Jr 30-40 _mUgohr hmoV. AmZ§{XV Mohè`mZo ^mD§$Zm ^oQ>m`cm Amco. Ë`m§Mm _mUyg ~am Pmcm hmoVm.
na§Vw Vo ñdV:M OodUmMo gm§^mirV. gdmªMo eodQ>r Xwnmar EH$XmM OodV. H$YrH$Yr ~«÷g_§YmMm Ìmghr Jocm hmoVm. nU _mPo Hw$Vyhc _cm ñdñW ~gy XoV ZìhVo. _r
AMmZH$ H$moUr OodUmMo doir Amcm Am{U OodU {e„H$ am{hco Zmhr Va _J Ë`m§Zm {dMmaco ""Ë`m {Xder Vwåhmcm JmS>r {_imcr H$m ?'' Vo åhUmco,
^mD§$Mo OodU Xwgè`m {Xder XwnmarM ìhm`Mo. ""Amåhr `oWyZ H$m|S>`ocm Joë`mJoë`m EH$ Q´>H$ {_imcm Am{U Amåhr 11 dmOVm
AgmM EH$Xm _o _{hÝ`mV _r Ë`m§À`mH$S>o Jocmo hmoVmo. Ë`m doir gmd§VdmS>r Kar nmohmoMcmo.'' na_oœamMr crcm Am{U gX²Jwê§$Mr H¥$nm AJmY Amho `mMm _cm
Odirc Pmamn `m JmdMo AUmdH$a ZmdmMo J¥hñW gmo~V 2-3 _mUgo KoD$Z àË`` Amcm.
^mD§$À`m Xe©Zmcm Amco hmoVo. AUmdH$a `m§Mm EH$ nyd©O AZdYmZmZo hmVyZ ^mD§$Mo Ka EImÚm g§gmar _mUgmgmaIo ì`dpñWV Mmccoco hmoVo. Amnë`m
JmohË`m Pmë`m_wio ~«÷g_§Y Pmcocm hmoVm. Omon`ªV Q>|~o ñdm_r XohYmar hmoVo ^º$_§S>itZm Kar ~mocmdyZ Ë`m§Mm ì`dpñWV nmhþUMma Vo H$arV AgV. Ë`m§Mo
Vmon`ªV Ë`m§Mm Ìmg AUmdH$a Hw$Qw>§~r`m§Zm Pmcm ZìhVm. Vmo ~«÷g_§Y Q>|~o ñdm_tZr {Oìhmù`mMo Am{VÏ` AZw^dÊ`mMo ^m½` _cm AZoH$ doim cm^co. Vgo ^m½`d§V
{Z`§ÌUmV R>odcocm hmoVm. na§Vw Z§Va _mÌ Ë`m§Mr nrS>m \$maM dmT>cr. ^mD$ ho Q>|~o AZoH$ hmoVo.
ñdm_tMo {eî` Agë`m_wio Vo ^mD§$H$S>o Amncr g_ñ`m KoD$Z Amco hmoVo. Ë`m eoVr-dmS>rMm ì`mn ^mD$ crc`m gm§^mirV AgV. amoO gm`§H$mir JS>r
~«÷g_§YmÀ`m nrS>oZo Kar H$moUrVar \$ma AmOmarhr nS>cocm hmoVm. gm`§H$mir 5 _mUgm§Zm Vo nJma H$arV AgV (H$moH$UmV "JS>r _mUg§' `m eãXmVrc "_mUg§'
dmOÊ`mÀ`m gw_mamg ho cmoH$ ^mD§$H$S>o Amco. Ë`m doir Ka nmhþÊ`m§Zr ^acocoM åhUOo ór _Oya). Ë`m doir Vo Amnë`m ~§S>rVyZ n¡go H$mTy>Z Ë`m§Zm XoV AgV.
hmoVo. ^mD§$Zr Ë`m§Mr g_ñ`m EoHy$Z KoVcr. Ë`m§Zm A§Jmè`mMr nwS>r {Xcr Am{U Ë`m§MoH$S>o n¡go H$moRy>Z `oV `mMr H$ënZm Zmhr. H$maU `oUmao Amåhr ^º$_§S>ir
cJoM OmD$Z Vmo A§Jmam AmOmar ì`º$scm cmdm`cm gm§{JVcm. AmVm Vwåhmcm Ë`m åhUOo gmao _Ü`_dJu`M hmoVmo. Amåhr Ë`m§Zm H$m` XoUma ? do§Jwë`m©cm AgVmZm
~«÷g_§YmMm Ìmg hmoUma Zmhr Ago gm§JyZ Ë`m§Zm Yra {Xcm Am{U Z§Va Vo cmoH$ ZmZm§Zr EH$ ^monù`mMm doc cmdcm hmoVm. Ë`mcm 50-60 ^monio cmJco hmoVo.
Pmamncm OmÊ`mgmR>r ~mhoa nS>co. EdT>çm ^monù`m§Mo H$am`Mo H$m` ? Vo ^monio Eg.Q>r.da Q>mHy$Z EH$Xm ZmZm
_r {dMmamV nS>cmo H$s AmÎmm ho Jmdr nmohmoMUma Var H$go ? amÌ ìhm`cm nm§Jarcm KoD$Z Joco. Vo nmhÿZ ^mD§$Zm AmZ§X Pmcm. Vo åhUmco H$m{V©H$ nm¡{U©_oÀ`m
Amcocr. nm§JarnmgyZ 3-4 _¡c MmcV Omdo Voìhm H$m|S>`o ho _hm_mJm©darc Jmd CËgdmÀ`m ^mOrMr gmo` Pmcr.
cmJVo. VoWo Joë`mdahr dmhZ {_iUo H$R>rU. H$maU Ë`m doir amÌrMr dmhVyH$ CÝhmir gwÅ>rV _r Voìhm nm§Jarcm 15-15 {Xdg amhmV Ago. Vo {Xdg Am§ã`m-

Agm gmYyg§J 57 58 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


\$UgmMo Agm`Mo. Ý`mhmarnmgyZM ^anya Am§~o Im`Mo. ~mOyÀ`m nèømdaÀ`m 55ì`m dfu godm{Zd¥Îm Pmcmo`. AmVm _mPr ZmoH$ar g§ncr.'' ^mD$ åhUmco,
H$mo§S>rV ^anya Sw>§~m`M§. CÝhmù`mMo {Xdg, Ë`m_wio {Xdg^a Sw>§~c§ Var nwaog§ ""Vwåhr ~Km ! 58ì`m dfm©n`ªV Vwåhr ZmoH$ar H$aUma.'' Ë`m Xaå`mZ IamoIaM
dmQ>m`M§ Zmhr. Voìhm ^mD§$H$S>o OodU H$am`cm EH$ AmMmar hmoVm. Ë`m doir nmQ>mM§ godm{Zd¥ÎmrMr _wXV 58 df© H$aUmao gaH$mar n[anÌH$ Amco. H$coŠQ>a
nmUr 24 Vmg dmhmV Ago. OUy AmOmoirM Amë`mgmaI§ dmQ>m`M§. Ë`m doirM H$UH$dcrcm Amcoco AgVmZm, ZmZm§Zr `m dmT>rd _wXVrMm cm^ _cm {_imdm
VoWrc h[ahaoœamÀ`m _§{XamMm OrUm}Õma Ë`m§Zr Ho$cm hmoVm. EH$Xm Ë`m {df`r Am{U 58 dfmªn`ªV ZmoH$ar H$aÊ`mMr g§Yr _cm Úmdr Aer {dZ§Vr H$aUmam AO©
~mocVmZm ^mD$ _cm AMmZH$nUo åhUmco, ""`m doir OrUm}Õma _r Ho$cm`, nwT>rc Ë`m§Zm {Xcm. H$coŠQ>am§Zr VoWë`m VoWo Ë`m AOm©da eoam _macm Am{U ZmZm Xwgè`m
doir _mÌ Vy H$aerc.'' {XdgmnmgyZ H$UH$dcrcm _m_coXma åhUyZ éOy Pmco.
_r AmoemidmUm hgcmo. _cm _mPr Hw$dV _mhrV hmoVr. EdT>o cmI XmoZ cmI ^mD§$Mr n§MmhÎmar ^º$JUm§Zr gmOar Ho$cr. Voìhm ZmZm§Zr gm§{JVco H$s
_r Hw$Ry>Z AmUy Ë`m doiocm ? Amåhr gaYmonQ> _mJm©Zo OmUmar _mUg§. Y§Xm H$aUo XÎmyXmXm§À`m hñVo Vr H$amdr. `m H$m_mgmR>r `mo½` _Zwî` AÝ` H$moUr Zmhr.
O_Uma Zmhr. ZmoH$ar H$ê$Z {H$Vr n¡go {_iUma ? Ë`mV _r OrUm}Õma H$m` Ë`mà_mUo gd© {dYr XÎmmon§VmÀ`m hñVo H$aÊ`mV Amco. ^mD§$Zr 1971 gmcr Xoh
H$aUma ? gmoS>cm. ZmZm§Zm H$moëhmnwamV ~mV_r g_Oë`mda Vo Q°Šgr H$ê$Z nm§Jarcm Joco.
1994-95À`m Xaå`mZ S>oadUcm AgVmZm Amåhr H$mhrOU OrnZo nm§Jarcm ^mD§$Zr Ë`m§Mo Xod hmoVo VoWoM A§Ë`{dYr H$am`cm gm§{JVc§ hmoV§. na§Vw Z§Va cmoH$m§Zm
Jocmo. VoWo H$mOio ^oQ>co. Vo nwÊ`mcm lr ~m~m§À`m _§{XamV Xe©ZmgmR>r `oVmV. KamV dmdam`cm ^rVr dmQ>oc åhUyZ Vmo A§JUmV H$aÊ`mV Amcm. ZmZm§Zr gd©àW_
Ë`m§À`m~amo~a h[ahaoœamÀ`m XodimV Jocmo. _§{XamMr nyU© XwadñWm Pmcr hmoVr. Xohmda _yR>^a _mVr dm{hcr Am{U A§Ë`{dYr gwê$ Pmcm. gd© AmQ>monë`mda VoWo
gd©Ì AñdÀN>Vm. YwirMo Wa ngacoco. dmgo, H$m¡c§ Ho$ìhm Imcr `oVrc `mMm EH$ Q´>ñQ> ñWmnZ H$aÊ`mV Amcm. ZmZmhr Q´>ñQ>r hmoVo. nU nwT>o Ë`m§Zr Q´>ñQ>À`m H$m_mV
^adgm Zmhr. H$mOioZrM OrUm}ÕmamMm {df` H$mT>cm. nwT>rc dfu OrUm}Õma \$magm ag KoVcm Zmhr Am{U nwÝhm Vo \$mago nm§Jarcm Jocohr ZmhrV. _mÌ 1971
H$amd`mMm Amho åhUmco. _r Ë`m§Zm Am_À`m g§ñWoH$S>o AO© H$aÊ`mg gm§{JVco gmcr EH$Xm ^mD$ _mÂ`m ñdßZmV Amco Am{U åhUmco, ""Vy nm§Jarcm OmD$Z amhm
Am{U g§ñWoZo Ë`m _§{XamgmR>r EH$ cmI én`o {Xco Am{U Vmo OrUm}Õma nyU© Pmcm. Am{U _mP§ gd© H$a.'' _r gm§{JVc§ _cm Jwê§$À`m Amko{edm` Vg§ H$aVm `oUma
^mD$ Ooìhm _mJo åhUmco hmoVo H$s nwT>rc OrUmo©Õma Vy H$aerc, Voìhm Vo _cm Iao Zmhr. Ë`mZ§Va H$mhr _cm Ë`m§M§ Xe©Z Pmcoc§ Zmhr. g§V gËnwéfm§À`m ghdmgmZo
dmQ>co ZìhVo. nU gËnwéfm§À`m ~m~VrV ""dmM_² AWm}@ZwYmd{V'' Ag§ gw^m{fV _mUgmMo OrdZ Iè`m AWm©Zo g_¥Õ hmoVo. ZmZm§_wio _mÂ`m nydm©`wî`mV hr g_¥Õr
Amho Vo gmW©M Amho. _cm ^anya {_imcr.
`m gw^m{fVmMr gmW©Vm nQ>{dUmam AmUIrhr EH$ àg§J _cm ñnï> AmR>dVmo. _mÂ`m H$m`m©c`rZ H$m_mgmR>r nwÊ`mhÿZ Ami§XrÀ`m ZJanm{cHo$V _cm H$mhr
dS>rc 30 Zmoìh|~a 1964cm godm{Zd¥Îm Pmco. Ë`m doir _rZmM§ c¾ Pmcoc§ doim Omdo cmJo. EH$Xm lrgX²Jwê$ {XJ§~aXmg _hmamOm§Zm _r Ami§Xrcm OmD$Z
ZìhV§. _mP§ Am{U gwc^mM§ Va {ejUM Mmcy hmoV§. EdT>çm _moR>çm Hw$Qw>§~mMr Amë`mMo gm§{JVë`mda Ë`m§Zr _r H$emgmR>r Am{U H$moRo> H$moRo> Jocmo hmoVmo `mMr
O~m~Xmar XrK©H$mi dm{hë`m_wio, gd© ZmVodmBH$m§Mo H$arV Amë`m_wio Mm¡H$er Ho$cr. _r lr kmZoûda _hmamOm§À`m g_mYrMo Xe©Z KoD$Z Amë`mMo
d{S>cm§Odi \$mago n¡go {e„H$ ZìhVo. Ë`m_wio Vo H$mhrgo {dd§MZoVM hmoVo. Aem gm§{JVë`mda Vo _cm åhUmco H$s lr Z¥qghgañdVr ñdm_r _hmamOm§Mm _R> VoWo
AdñWoV Vo nm§Jarcm ^mD§$Zm ^oQ>m`cm Joco hmoVo. ~mocVmZm ZmZm§Zr Amncr {dd§MZm Amho. VoWohr àË`oH$ doir OmD$Z `o. Ë`mdoir VoWo lr Z¥qghgañdVtMo EH$ Wmoa
gmh{OH$M Ë`m§À`mOdi ì`º$ Ho$cr. ^mD$ åhUmco, ""Ag§ H$m` amdgmho~ ? {eî` lr AÊUmgmho~ nQ>dY©Z `m§Mo {eî` JmoS>~moco _hmamO ho dmñVì`mcm hmoVo.
AOyZ Vw_Mr 3 df} ZmoH$ar {e„H$ Amho.'' ZmZm åhUmco, ""^mD$ {Z`_mZwgmaM _r Omerc Voìhm Ë`m§Mo AmdOy©Z Xe©Z KoV Om Ago _hmamOm§Zr _cm gm§{JVco.

Agm gmYyg§J 59 60 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Ë`mà_mUo Z§Va _r àË`oH$ doir JmoS>~moco _hmamOm§Mo Xe©Z KoD$Z `oD$ cmJcmo. nwñVHo$ Vo Amåhmcm AmdOy©Z dmMm`cm gm§JV. am.nm§. Omoer åhUyZ _mPo Oo
Ë`mdoir JmoSo>~moco _hmamO 85-86 dfmªMo hmoVo. n{hë`m ^oQ>rÀ`m doir Ë`m§Zr _mPr g§ñH¥$VMo {ejH$ hmoVo Vo AOyZhr _cm ^oQ>VmV. AmVm E|er dfmªMo AmhoV. ZwH$VoM
AmñWodmB©H$nUo {dMmanyg Ho$cr. _r lr {XJ§~aXmg _hmamOm§H$Sy>Z Amë`mMo Vo S>oadUcm `oD$Z Joco. H$m°coOmV Amåhmcm ^oQ>cocr XmoZ CÎmw§J ì`{º$_Îdo åhUOo
gm§JVmM AmoiI nŠH$s Pmcr. _r Joë`mda H$Yr e|JXmUo, H$Yr _wJmÀ`m {nR>mMo _amR>oga Am{U {àpÝgnm°c Or.nr. ZJaH$a. cîH$ar godoVyZ {Zd¥Îm Pmcoco _amR>o
cmSy> Agm àgmX Am{U Mhm Vo _cm XoV. VoWo {Z_H$a Am{U ~miy JmoIco Ago XmoZ {gpìhc B§{O{ZA[a¨JMo "hoS> Am°\$ X {S>nmQ>©_|Q>' hmoVo. Amåhmcm Vo S´>m°B§JMo Mma
godoH$ar hmoVo Ag§hr _cm AmR>dV§`. {n[aAS> ¿`m`Mo, nU Ë`mVë`m EH$m {n[aAS>cm Vo Amåhmcm B§p½ce {eH$dm`Mo.
EH$Xm _r JmoS>~moco _hmamOm§Zm {dMmac§ H$s AmnU A^§J qH$dm AÝ` H$mhr {àpÝgnm°c ZJaH$a hogwÕm A{Ve`> hþema hmoVo. ZwgVr EH$ AmS>dr aoK H$mTy>Z Vo
^pŠVna aMZm Ho$ë`m AmhoV H$m, Ë`mda qH${MV hgyZ Vo åhUmco, ""kmZoûda Amåhmcm ñQ´>|½W Am°\$ _Q>o[aAc {eH$dm`Mo. nhmQ>o nmM dmOVm hm°°ñQ>oc_Ü`o
_hmamO, VwH$mo~m§Mo dm¶` AmO {H$Vr cmoH$ dmMVmV ? dmMyZ {H$Vr cmoH$ Vo CR>dm`cm `m`Mo. gmYm dof, n°ÊQ>, ~weeQ>©, nm`mV Mßnc Am{U ~mam _{hZo
g_OyZ KoVmV Am{U nwÝhm Ë`mVrc {H$VrOU Vo A§Jr ~mUdVmV ? Ë`m Wmoa H$mIoV N>Ìr. Ë`m§À`m H$mimV Amåhmcm H$Yr Am°\$ {n[aAS>> {_imcm Zmhr.
{d^wVtMr hr AdñWm Agoc Va _mÂ`m gma»`mM§ H$moU EoH$Uma ?'' coŠMaa ZrQ> {eH$dVmhoV H$s Zmhr ho ~Km`cm H$YrVar dJm©V AMmZH$ eodQ>À`m
Z§Va Z§Va gaH$mar ZmoH$ar gmoS>ë`mda Ami§Xrcm OmÊ`mMo àg§J Vgo H$_r Amco ~mH$mda `oD$Z ~gm`Mo. ho gmao AmXe© {ejH$ hmoVo H$maU {eH$dUo Ë`m§Zm
na§Vw Ooìhm Ooìhm Ami§Xrcm Jocmo Voìhm Voìhm lr Z¥qghgañdVtÀ`m _R>mV OmD$Z AmdS>m`Mo Am{U {dÚmÏ`mªZm g_Oco Zmhr Va AmnU Ë`m§Zm {eH$dm`cm Anwao
JmoS>~moco _hmamOm§Mo Xe©Z KoÊ`mMm Zo_ Vo XohYmar Agon`©©V H$Yr MwH$cm Zmhr. nS>cmo Aer I§V Ë`m§Zm dmQ>m`Mr.
`oWo _mP§ EH$ _hÎdmM§ {ZarjU Ag§ H$s AmOn`ªV _cm AZoH$ gËnwéfm§À`m dmMZmMr gd` _cm ZmZm§À`m_wioM cmJcr. AÜ`mË_mdaMr nwñVHo$ Vo {dH$V
Xe©ZmMm, ghdmgmMm, _mJ©Xe©ZmMm cm^ {_imcm, Ë`m§M§ Anma ào_ {_imc§, KoD$Z dmMrV. Ë`m§M§ nwñVH$mda ào_ hmoV§. Ia§ gm§Jm`M§ Va ZmZm§Zr g§M` H$emMm
Ë`m§Zr _cm hmVM§ Z amIVm ^a^ê$Z {Xc§, nU Ë`mVrc H$moUrhr, AJXr Ho$cm Agoc Va nwñVH$m§Mm Am{U H¥$nUnUm H$moR>o Ho$cm Agoc Va Vmo nwñVH$m§À`m
^mD§$Zrhr, _cm Amncm AZwJ«h KoÊ`m{df`r gy{MV Ho$coc§ Zmhr. AJXr ~m~VrVM. Vo Hw$Umcm Amnc§ nwñVH$ Úm`Mo ZmhrV. Hw$Ur _m{JVë`mg `oWo ~gyZ
XyamÝd`ogwÕm. ~hþYm _mÂ`m gX²Jwê§$Zr _cm ~mcnUrM AZwJ«{hV Ho$coc§ hmoV§ dmM åhUm`Mo. H$maU Ë`m§M§ Amnë`m nwñVH$mda Ia§Iwa§ ào_ hmoV§. Vo Ë`m§M§ g§{MV
Ë`m_wioM Agmd§. YZ hmoV§. Vo nwñVH$ A{Ve` H$miOrnyd©H$ hmVmim`Mo. IwUogmR>r nmZmMm H$monam
e¡j{UH$ OJmVhr _cm H$mhr A{Ve` CÎm_ JwéOZ cm^co. gd©_mÝ` {cnrM Xw_S>cocm Ë`m§Zm Mmcm`Mm Zmhr. Ë`mgmR>r Vo Amcoë`m {Z_§ÌU n{ÌH$m dmnam`Mo.
dmnaUo Vwcm lo`ñH$a R>aoc, Ag§ gVV 15 {Xdg ghZercnUo _cm g_OmdyZ Ë`m§Mr nwñVH§$ dmnacocr AmhoV H$s Zmhr Aer e§H$m `mdr EdT>r H$moar AgV.
gm§JUmao Am{U _mPm n{hcm "lr' KmoQ>dyZ KoUmao ~mJmB©VH$a_mñVa, Mm¡WrV _mPr Ë`mda H$moR>ohr H$gcm S>mJ Zmhr. \$º$ n{hë`m nmZmda Ama. Ho$. Omoer EdT>§ Zmd
j_Vm AmoiIyZ _cm ñH$m°ca{en narjocm ~gdUmao ~moS>©doH$a_mñVa, Vmar, Am{U Ë`m Imcr ghr. 1952-53 gmcr ^yXmZ MidirÀ`m doir {dZmo~m ^mdo
JmdñH$a, {eamoS>H$a, nwam{UH$ ho gmao AmXe© {ejH$ hmoVo. _cm _amR>r dmL²> _`mM§ H$UH$dcrV Jmonwar `oWo gmV {Xdg hmoVo. ZmZm VoWo Joco hmoVo. _rhr Jocmo hmoVmo
doS> cmdUmao gmR>o åhUyZ EH$ {ejH$ nmQ>H$a hm`ñHy$ccm hmoVo. eQ>©, n°ÊQ>, H$moQ>, Ë`m§À`m~amo~a. Ë`m doir IaoXr Ho$cocr ^JdX²JrVodarc àdMZo, _moR>çm Q>mB©nmVrc
{~Z qdMacoco AñVmì`ñV Ho$g, XmT>rMo Iw§Q> dmT>coco Ago gmR>oga dJm©V H$Yr JrVmB© BË`mXr {dZmo~m§Mr ñdmjar Agcocr nwñVHo$ AOyZ Am_À`mH$S>o AmhoV.
H«${_H$ nwñVH$ hmVmV Yê$Z {eH$drV ZgV. XwJm©~mBªÀ`m "F$VwMH«$m'_Yrc EH$ ZmZm§Zr hm _mÂ`mgmR>r R>odcocm Xwgam A_yë` dmagm.
YS>m Amåhmcm hmoVm. Ë`m§Zr _cm g§nyU© "F$VwMH«$' dmMm`cm gm§{JVc§. Mm§Jcr ZmZm Xwgè`m§Zm nwñVHo$ XoV ZgV H$maU Ë`m§Zm \$ma dmB©Q> AZw^d `oV. Jm|XdcoH$a

Agm gmYyg§J 61 62 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_hmamOm§Mo M[aÌ EH$ dH$sc KoD$Z Joco. Ë`m§Zr Vo XmoZ _{hÝ`m§Zr naV Ho$co Voìhm gm§Jm`Mo, ""amÌm¡ 9 dmOVm em§VnUo Pmonr OmUo.'' _J Vo AmB©cm Am{U Amåhm
Ë`mÀ`mda MhmMo S>mJ nS>coco hmoVo. ZmZm§Zr H$moëhmnyahÿZ Ëd[aV ZdrZ nwñVH$ ^md§S>m§Zm nmR>{dÊ`m{df`r AmJ«h Yam`Mo. _J Amåhr ^md§S>§ AmB©~amo~a H$YrVar
_mJdyZ KoVc§ Am{U OwZ§ nwñVH$ ì`dpñWV H$mJXmV ~m§YyZ Ë`m d{H$cm§Zm {Xc§. {gZo_mcm OmV Agy. _cm _wHo$eMr JmUr AmdS>VmV. e§H$a O`{H$gZ `m§M§ g§JrV
åhUmco, ""Vwåhmcm ho AmdS>coc§ {XgV§`, Voìhm ho nwñVH$ Vw_À`mH$S>oM R>odm.'' {X½Xe©Z Am{U 1970 gmcÀ`m AmYrMr cVm _§JoeH$am§Mr JmUr _cm A{Ve`
dmT>Ë`m d`m~amo~a AmdS>r {ZdS>rhr àJë^ hmoV OmVmV. Ë`mà_mUo emiH$ar AmdS>VmV. em§V ~gyZ JmUr EoH$Ê`mgmR>r _r AmOH$mc doi XoD$ eH$V Zmhr. _mÌ
d`mV PnmQ>ë`mà_mUo Oo {_ioc Vo dmMco Agco Var H$m°coOÀ`m {XdgmV _r àdmgmV AgVmZm WmoS>§ \$ma g§JrV EoH$Ê`mMr g§Yr {_iVo. g§ñWoÀ`m H$ma^mamV
dmMZmÀ`m ~m~VrV A{YH$ MmoI§Xi Pmcmo Am{U _mÂ`m gwX¡dmZo Zo_H$m Ë`mM H$Yr Zm H$Yr _Z C{Û¾ H$aUmao AZw^d `oVmV. H$emgmR>r ho gma§ H$aÊ`mMm
doir _r _mÂ`m _moR>çm ~{hUrH$S>o amhm`cm Jocmo. _mPo _ohþUo àm. ^S>^S>o ho AÅ>mhmg ? Ag§ dmQ>V§. Aem doir AYm© Vmg JmUr EoH$cr H$s _Zmcm WmoS>m
MmoI§Xi Am{U gmjonr dmMH$ AmhoV. gw_mao 35-40 dfmªnyduM Ë`m§À`mH$S>o {da§Jwim dmQ>Vmo. EdT>§M g§JrV AmVm _mÂ`mgmR>r Cac§ Amho.
B§p½ce nwñVH$m§Mm Ë`m§Mm ñdV:Mm Agm _moR>m g§J«h hmoVm. Ë`m_wio _mÂ`mg_moa
A{c~m~mMr JwhmM Iwcr Pmcr. _r Ë`m§À`mH$S>o gm°_agoQ> _m°_, AZ}ñQ> hoq_½do, ★★★
J«°h_ J«rZ, B.E_. \$m°ñQ>a, ~H©$co, H$m§Q>, Oo.~r.Eg. hmëS>Z AmXr {X½JOm§Mr
AZoH$ nwñVH§$ dmMcr. S>m°. \«$mBS>Mr "gm`H$m°cm°Or Am°\$ goŠg', "gm`H$m°cm°Or
Am°\$ øy_Z ~rB§J', "gm`H$m°cm°Or Am°\$ MmBëS>' Aer _mZgemómdarc A{Ve`
JmOcocr nwñVH§$ dmMcr.
gdmªMo gd©M {dMma Vwåhmcm nQ>Vrc Ago Zmhr. na§Vw OrdZmMo {d{dY n¡cy dmoB© gX²Jwé g§V H$hmd¡, Z¡ZZ AbI bImd¡ Ÿ&
Am{U Ë`m§À`mH$S>o nmhmÊ`mMo coIH$mJ{UH$ ~XcVo ÑpîQ>H$moZ Amnë`m Ñï>rnwT>o EH$ S>mobV {S>J¡ Z ~mobV {~gao, O~ CnXoe ÑT>md¡ Ÿ&
H$m°{cAmoS>moñH$mon R>odVmV Am{U _mZdr àd¥ÎmrMr {d{dY ê$no nmhm`cm {_iVmV. àmZ nyÁ` {H$[a`mgo Ý`mam, ghO g_m{Y {gImd¡ Ÿ&
AmO _mÂ`mH$S>o g§ñWm MmcdVmZm AZoH$ H$m`©H$V} qH$dm _hmamOm§Mo ^º$JU Ûma Z é±Y¡ ndZ Z amoH¡$, Zqh AZhV Aê$Pmd¡ Ÿ&
`oVmV, ^oQ>VmV d Xwgè`m§{df`rÀ`m VH«$matMo nmT>o _m§S>VmV. Aem doir _mUgm- `h _Z Om` Ohm± OJ O~hr na_mV_ Xagmd¡ Ÿ&&
_mUgm§_Yrc nañna g§~§Ym§Mm Jw§Vm g_Om`cm _cm ho gmao Xoer-naXoer gX²Jêw $ qH$dm g§V Ë`mbmM åhUmdo H$s Omo Abú` Ago na~«÷ S>mù
o `m§Zr
gm{hpË`H$ _XV H$aVmV. Ë`m_wio _r Xwgè`m§À`m ~m~VrV A{YH$ CXma ^y{_H$m XmIdVmo, Omo {eî`mbm ghO g_mYr {eH$dVmo; ghO g_mYrV àmUm`m_mXr
KoVmo. Ë`m§À`m dmJÊ`m_mJrc g§JVr g_Oy eH$Vmo. `m¡{JH$ {H«$`m§Mr Amdí`H$Vm Zmhr. EH$Xm ghO g_mYrMr AdñWm àmá
dmMZmEdT>rM _cm qhXr {gZo_mMr AmdS> hmoVr. hmoVr AgoM åhUm`cm hdo. Pmbr H$s {eî` AZmhV ZmXmV AS>Hy$Z nS>V Zmhr. Ë`mMo _Z Á`m Á`m
chmZnUr AmB©~amo~a ZmQ>H§$ nm{hcr AmhoV. dS>rc VmcwH$m _°{OñQ´>oQ>, Ë`m_wio {R>H$mUr OmB©b, Ë`m Ë`m {R>H$mUr Ë`mbm na_mËå`mMo Xe©Z hmoV.o hr ghO
ZmQ>H$ {gZo_mMr nadmZJr H$mT>m`cm `oUmao {WEQ>a _mcH$ Zoh_r Ë`m§Zm {gZo_m g_mYr gX²Jwê$À`m H¥$noZoM àmá hmoVo.
– _hmË_m H$~raOr
ZmQ>H$mcm `oÊ`m{df`r {dZ§Vr dOm AmJ«h H$am`Mo. dS>rc Ë`m§Zm gm§Jm`Mo H$s amÌm¡
_mPm "gm§ñH¥${VH$ H$m`©H«$_' AgVmo, Ë`m_wio _r H$mhr {gZo_mcm `oD$ eH$Uma
Zmhr. Vo {dMmam`Mo ""H$moUVm H$m`©H«$_ AgVmo ?'' dS>rc hgV hgV Ë`m§Zm

Agm gmYyg§J 63 64 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Amåhr aËZm{Jarcm à^mH$aH$mH$m§Zr Oo ñdV§Ì, doJio {~èhmS> ImcÀ`m AmirV
Ho$co hmoVo, VoWo Amcmo. VËnydu ImZycm 1950-51 gmcr åhUOo \$ma chmZnUr
Jocmo hmoVmo. aËZm{Jarcm _cm n°amQ>m`\$m°BS> Pmcm. Amncm _¥Ë`y AJXr g_rn
H$moëhmnyaMo {Xdg Amcm` Ag§M _cm dmQ>c§. _r S>m°ŠQ>am§Zm åhQ>c§gwÕm H$s _r AmVm {ZKmcmo.
AmB©d{S>cm§M§ gm§ËdZ VwåhrM H$am Am{U _r Jw§JrV Jocmo.
nmQ>H$a hm`ñHy$c_YyZ 11 dr Pmë`mda aËZm{JarÀ`m JmoJQ>o H$m°coOmVyZ _r àr- Jw§JrVM _cm doJdoJio ^mg hmoV hmoVo. `_ Amcm`, g_moa aoS>mhr C^m Amho. _r
{S>J«r nmg Pmcmo. aËZm{Jarcm Voìhm _r _mPo H$mH$m XÎmmon§Vm§H$S>oM amhmV Ago. Ë`m Jw§JrVM H$mH$m§Zm ~mocm`Mmo H$s Vmo ~Km `_ Amcm`, _r AmVm OmVmo dJ¡ao. H$mH$m
doir gw_ZM§ c¾ àm. ^S>^S>|er Pmcoc§ hmoV§. Vo _mPo gdmªV _moR>o _oohþUo E_.Eñgr. Km~aco. Ë`m§Zr ZmZm§H$S>o Vma H$ê$Z H$idco. ZmZm-AmB© aËZm{Jarcm Amcr.
(~m`moHo${_ñQ´>r) {eH$coco hmoVo Am{U àW_ H§$Xmacm àmÜ`mnH$ hmoVo. VoWyZ Vo `m Jw§JrVM EH$Xm lr dmgwXodmZ§X gañdVr Q>|~o ñdm_tMr ^Jì`m H$nS>çmVrc
Cñ_mZm~mXcm Amco. nwT>o BMcH$a§Orcm H$mhr df} amhÿZ H$moëhmnyacm ""hoS> Am°\$ X VoOñdr _yVu _mÂ`mg_moa C^r Amho Ago _cm {Xgco. Ë`m§À`m hmVmV "YynXmZ' hmoVo
{S>nmQ>©_o§Q>'' åhUyZ Vo {Zd¥Îm Pmco. Vo Cñ_mZm~mXcm AgVmZm Ë`m§Zr _cm nwTÀ`m Am{U Ë`mVrc A¾rdê$Z da CR>Umam YwamMm cmoQ> Vo _mÂ`m {XeoZo dmarV hmoVo.
{ejUmgmR>r {VWo ~mocmdc§. Vo åhUmco H$s `ooWo Vwcm _mP§ _mJ©Xe©Zhr {_ioc. (_mUgmM§ _Z {dcjU AgV§ ! _mÂ`m _ZmV Ë`m doir H$m` {dMma `mdm ? Va ho
Vwcm Am_Mr _XV hmoB©c Am{U Amåhmcm VwPr. Amåhr `oWo XmoK§M AmhmoV. AmVm g§Ý`mgr Am{U A½Zrcm H$gm H$m` ñne© Ho$cm ?) Am{U _J _r Ë`mVyZ ~amhr
KamV chmZ _ychr Amho. Vy KamVcmM Agë`m_wio Amåhmcmhr doiàg§Jr AmYma Pmcmo. nU VoWyZ nwTo _r ZmVodmBH$m§H$S>o \$magm Jocmo Zmhr. H$maU Joc§ H$s
hmoB©c. Ë`m doir Am_Mm ^mMm àgmX `mMm ZwH$VmM OÝ_ Pmcm hmoVm. åhUyZ _r AmOmanU R>acoc§ Am{U Ë`mMm Ìmg AmnU OmD$ VoWo hmoVmo.
BÊQ>a gm`ÝggmR>r Cñ_mZm~mXcm Jocmo. nwT>o _o[aQ>à_mUo _cm Am¡a§Jm~mXcm _r B§{O{ZA[a¨J H$m°coOmV AgVmZm EH$Xm ñdßZmV EH$ AH«$mi-{dH«$mi nwéf
B§{O{ZA[a¨JgmR>r n«doe {_imcm. _r hm°ñQ>oc_Ü`o amhm`Mmo Am{U _og_Yc§ OodU. Amcm Am{U åhUmcm _r Vwcm _yR> _maVmo. Voìhm Ë`mMm Vmo AdVma nmhÿZ Oamhr
Ë`m_wio {VWo _mPr àH¥$Vr AZoH$ doim {~KS>cr. {nÎmmMm àM§S> Ìmg, CcQ>çm {dM{cV Z hmoVm _r Ë`mcm gm§{JVco, ""qh_V Agoc Va Vy _mÂ`m gX²Jwê§$Zm ho gm§J
ìhm`À`m, {cìhaMm Ìmg Pmcm. hm°Q>oc_Yc§ AÞ ho KaÀ`m AÞmgmaI§ _m`oZ§ Am{U _J Vmo à`moJ _mÂ`mda H$ê$Z nmhm.''
{eOdcoc§ ZgV§. Va nyU©nUo ~o{\${H$arZo Vo V`ma Ho$coc§ AgV§. ^mV \w$Jmdm åhUyZ Xwga§ EH$ ñdßZ _cm Iyn chmZnUmnmgyZ Vo AJXr _r _§{XamV 1976 gmcr
gmoS>m KmcUo dJ¡ao hm°Q>ocmV H$aVmV. gVV 4-5 df} Vo H$XÞ Imë`m_wio _mÂ`m amhm`cm `oB©n`ªV AYyZ_YyZ H$YrVar nS>m`M§. _moR> Wmoac§ XmQ> O§Jc. _r
Vã`oVrZo dma§dma Ìmg {Xcm. EH$ XmoZ df} narjmhr ~wS>mcr. Ë`m H$XÞmMo Xwîn[aUm_ O§JcmVyZ OmV AgVmZm _YoM EH$ Xar cmJVo. Vr Xar nma H$er H$amdr Aem
_r AOyZ ^moJVmo`. Am{U åhUyZ _mP§ Zoh_r gm§JU§ AgV§ H$s ~mhoaM§ eŠ`Vmo {dMmamV AgVmo VodT>çmV _cm EH$ nyc {XgVmo. XmoaI§S> ~m§~y dJ¡ao§Zr ~Z{dcocm,
ImD$ ZH$m. Sw>JwSw>Jw hcUmam nyc, nwcmImcr _moR>r Xar, d Ë`m nwcmdê$Z EH$ EH$ nmD$c Q>mH$V
B§{O{ZA[a¨J H$m°coOÀ`m {XdgmV EH$Xm gwÅ>rVhr _cm AmOmanUmZo JmR>co hmoVo. _r ncrH$S>o OmÊ`mMm à`ËZ H$aVmo`. _r gmYmaU _Ü`mda AgVmZm H$aH$a
1965-66 gmcr _r Am¡a§Jm~mXhÿZ {Xdmircm Kar Amcmo hmoVmo. VoWo AMmZH$ AmdmO H$arV Vmo nyc VwQ>Vmo Am{U _r ImcÀ`m Imoc XarV H$mogiVmo. _cm H$mhr
am_H$mH$m (Am_Mo 4 Z§~aMo H$mH$m) Am{U à^mH$aH$mH$mhr (Am_Mo 6 Z§~aMo BOm hmoV Zmhr. na§Vw _r nS>cmo` VoWo AmOy~mOycm ZmJM ZmJ doQ>moù`m doQ>moù`mZr
H$mH$m) aËZm{JarhÿZ Amco. à^mH$aH$mH$m åhUmco, ""_mÂ`m~amo~a XmoZ {Xdg ngacoco AmhoV. Ë`m ZmJm§À`m ~wi~wirV {H$igdmÊ`m g§W hmcMmcr A§Jmda
aËZm{Jarcm Mc, OmVmZm ImZycmhr CVê$.'' Ë`mZwgma ImZycm EH$ {Xdg amhÿZ ^rVrMo ehmao AmUrV. MhÿH$S>o ZmJM ZmJ ! OUy _r nmVmimV ZmJ cmoH$mV

H$moëhmnyaMo {Xdg 65 66 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Amcmo`. _cm `oWyZ Xya ñdÀN>, àH$me_mZ àXoemV Om`M§`. nU _r hcyM eH$V Hw$dV _mÂ`mV Zmhr. ZmoH$ar hrM _cm ~ar O_oc. AmO _r AmnUmH$Sy>Z n¡go KoB©Z
Zmhr. H$maU _mÂ`m nm`m§Zm ZmJm§Zr doQ>moir KmVcr AmhoV. _mPo hmV ZmJm§Zr Am{U Y§Xm H$aoZ. nU Z O_ë`mg Amnco n¡go ~wS>Vrc Am{U CJmM Amnë`m
OISy>Z Q>mH$coV. _mÂ`m _mZoda, nmR>rda ZmJm§Mm W§S> {Ji{JirV ñne© ZmVog§~Ym§V {dVwï> `oB©c. Voìhm _cm gaH$mar ZmoH$arM ~ar.
OmUdVmo`. `m ^`mZH$ OmJonmgyZ Xya OmÊ`mgmR>r _cm earamda nS>coco ho W§S>Jma _J Ë`m§Zr _cm Ë`m§À`m ZJa{dH$mg ImË`mV AO© H$am`cm gm§{JVcm.
{diIo, hr ~§YZ§ VmoSy>Z Q>mH$m`Mr AmhoV. åhUyZ _r gd© eº$s{Zer PJS>Vmo`. d{S>cm§Zm Ë`m§Zr {dMmaco, ""`mcm Hw$R>o Zo_UyH$ XoD$ ?'' _w§~B©, nwÊ`mnojm
_mPo gdmªJ Km_mZo qM~ {^Oco`, œmg H$m|S>V Amcm`. _r hmV nm` PmS>Ê`mMm Amnë`mgma»`m _Ü`_dJu` _mUgmcm H$moëhmnya ~ao nS>oc åhUyZ d{S>cm§Zr
ì`W© à`ËZ H$aVmo`. _r Kwg_Q>Vmo`. H$moëhmnyaMo Zmd gwMdco Am{U 12 Am°JñQ> 1968 amoOr H$moëhmnyaÀ`m ZJa
EdT>çmV _cm OmJ `m`Mr. _r Km_mZo {^OyZ Jococm Agm`Mmo. OmJ Amë`mda {Z`moOZ H$m`m©c`mV _r éOy Pmcmo. _mÂ`m OrdZmVco {dÚmWu nd© g§nco Am{U
_r A§WéUmÀ`m Amgnmg ~°Q>arZo VnmgyZ ZmJ àË`jmV ZmhrV `mMr ImÌr H$ê$Z H$UH$dcrhÿZ Amåhr H$moëhmnyacm Vmam~mB© nmH©$_Ü`o amhm`cm Amcmo. _o 1969
_J Pmonm`Mmo. Voìhm _r _ÀN>aXmUr {edm` PmonV Zgo. _ÀN>aXmUr JmXrImcr _Ü`o YmH$Q>çm gwc^mMo c¾, a_oeamd hi~|~amo~a Pmco Am{U OyZ 1969 _Ü`o
Mm§Jcr ImoMyZ ¿`m`Mr. _ÀN>aXmUrV ~°Q>arhr Cemer R>odm`Mr, `mMr I~aXmar _rhr {ddmh~Õ Pmcmo.
_r KoV Ago. Hw$R>o ZmVodmBH$m§H$S>o Jocmo Var ~amo~a _ÀN>aXmUr Agm`MrM. _mÌ `m Amnë`m {Zd¥ÎmrZ§Va XmoZ _wctMr c¾o Am{U _wcmM§ {ejU nyU© H$g§ hmoUma
_§{XamV Amë`mnmgyZ EH$Xmhr Vo ñdßZ nwÝhm nS>co Zmhr. åhUyZ d{S>cm§Zr H¥$îUm^mD§$Odi qMVm ì`º$ Ho$cr hmoVr. nU Ë`m§À`mda
_hmamOm§Zm EH$Xm Ë`m ñdßZm~Ôc {dMmaco. nU _hmamO IwfrV Agco Va gX²Jwê§$Mm daXhñVM hmoVm. gma§ H$mhr ì`dpñWV Pmc§. ZmZm§Zm VrZhr OmdB©
Aem {df`mda ~mocm`Mo. ZmhrVa åhUm`Mo, ""Vw_Mm Vwåhr Aä`mg H$am. CÎma A{Ve` Mm§Jco {_imco. H$moUmcmhr H$gc§ ì`gZ Zmhr, AJXr MhmM§gwÕm.
emoYyZ H$mT>m ! Vwåhmcm gJio Am`Vo nm{hOo !'' gdmªMr gm§n{ÎmH$ pñWVr CÎm_. {VKohr gwñd^mdr Am{U gwg§ñH$ma g§nÞ. `m _mÂ`m
_cm dmQ>Vo H$s _mÂ`mda `oUmè`m g§H$Q>m§À`m Ë`m nyd©gyMZm hmoË`m. _hmamOm§À`m ~{hUr§n¡H$s _moR>rM§ c¾ ZmZm§À`m ZmoH$arÀ`m H$mimVM Pmc§ hmoV§. Ë`m_wio {VZo
N>m`mN>ÌmImcr Amë`mdaM hr ñdßZo ~§X Pmcr hr dñVwpñWVr Amho. ZmoH$ar dJ¡ao Ho$cocr Zmhr. _rZmZo _mÌ H$mhr doim Á`mcm "crìh ìhoH$Ýgr' åhUVmV
B§{O{ZAa Pmë`mda dS>rc _cm nr.Or. Ioa `m VËH$mcrZ ZJa{dH$mg Aem OmJm§da AYyZ_YyZ ZmoH$ar Ho$cr. _mÌ YmH$Q>çm gwc^mZo _mÂ`m {ejUmÀ`m
_§Í`m§H$S>o ^oQ>m`cm KoD$Z Joco. ho nr.Or. Ioa ñdmV§Í`mÀ`m MidirÀ`m AIoaÀ`m H$mimV Ho$coë`m ZmoH$ar_wio _mP§ {ejU {Zd}YnUo nma nS>c§, AÝ`Wm
{Xdgm§_Ü`o ^y{_JV amhÿZ Midi H$arV hmoVo. Ë`m doir Vo Vã~c VrZ df] {ejUmgmR>r H$moUmnwT>oVar `mMZm H$amdr cmJcr AgVr ho Z¸$s.
Am_À`m KarM Aml` KoD$Z amhmV hmoVo. AmVm ZmZmM _m_coXma Am{U ^y{_JV ZmZm§Mo _moR>o OmdB© lrH¥$îU ^S>^S>o ho ~m`moHo${_ñQ´>rMo àmo\o$ga hmoVo. Ë`m§Mm
ñdmV§Í`dra Ë`m§À`m KamV Agoc Agm g§e` H$moUmcm `oUma ? Ë`m_wio Ë`m§Zm _wcJm X§Vd¡Ú Amho. Ë`m§À`m XmoÝhr _wctMr c¾ Pmcr AmhoV Am{U ^S>^S>o XmånË`
AQ>H$ Pmcr Zmhr. nwT>o Ioam§À`m _wcrM§ c¾ _mPm AmVo^mD$ lrH$m§V XogmB© H$moëhmnyacm {Zd¥ÎmrnümV em§V Am{U g_mYmZr OrdZ OJV AmhoV.
`mMo~amo~a Pmc§. Vgo ZmVog§~§Y A{YH$ ÑT> Pmco. Ë`m_wio Amåhr Joë`mda S>m°. _mYdamd n|T>maH$a ho ZmZm§Mo XmoZ Z§~aMo OmdB©, gmVmè`mcm Ë`m§Mm
Ioagmho~m§Zr Am_M§ Mm§Jc§ AmJV-ñdmJV Ho$co. Vo åhUmco, ""AmVm Vy B§{O{ZAa gwñWm{nV d¡ÚH$s` ì`dgm` Amho. Ë`m§Zr ñdV:M§ hm°pñnQ>c C^mac§ Amho. gX²Jwê$
Pmcm Amhog Va ZmoH$ar H$aÊ`mEodOr H$m°ÝQ´>°ŠQ²>g dJ¡ao Ko. _r Vwcm ^m§S>dcmgmR>r lr ZmZm _hmamO ~d} `m n|T>maH$am§H$S>o OmV AgV. _mYdamdm§Mo AmOmo~m _moR>o kmZr
H$mhr n¡go XoVmo. BWo _w§~B©VM amhmÊ`mMr ì`dñWm H$a. Vwcm ^anya H$m°ÝQ´>°ŠQ>²g nwéf hmoVo Am{U Ë`m§À`m nwÊ`mB©Zo n|T>maH$a Hw$Qw>§~r`m§Mr ^a^amQ>M hmoB©c Ago ZmZm
{_iVrc Ago _r nmhrZ.'' _r Amnc§ ñnï>nUo Ë`m§Zm gm§{JVc§ H$s Y§Xm H$aÊ`mMr _hmamO åhUV AgV.

H$moëhmnyaMo {Xdg 67 68 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


ZmZm§Mo gdm©V YmH$Q>o OmdB© a_oeamd hi~o ho ~±Ho$V A{YH$mar hmoVo. >{Zd¥ÎmrZ§Va n{hë`mM dfu {XdmigUmgmR>r _r YmadmS>cm Jocmo. Voìhm Omd`mgmR>r H$m` H$ê$,
nËZr-_wcm§gh nwÊ`mcm ñWm{`H$ Pmcoco AmhoV. H$m` ZH$mo Ag§ Am_À`m gmgè`m§Zm dmQ>V hmoV§. Ë`m§Mo Jwê$ kmZnrR> nwañH$ma {dOoVo
`m VrZhr _ohþÊ`m§er _mPo {Oìhmù`mMo g§~§Y hmoVo Am{U AmhoV. _mÌ Wmoa H$ÞS> gm{hpË`H$ ìhr. gr. ~|Ðo `m§Zm ^oQ>m`cm Vo _cm KoD$Z Joco. Jwê§$À`m nm`m
_hmamOm§H$S>o nwÊ`mcm H$m`_ dmñVì`mcm Amë`mnmgyZ _mP§ ZmVodmBH$m§H$S>o OmU§- nS>m`cm Omd`m§Zm KoD$Z Amcmo` Ag§ Ë`m§Zr H$m¡VwH$mZo ~|Ðo `m§Zm gm§{JVco. VoWo
`oU§ H$_r H$_r hmoV Joc§. na§Vw AOyZhr Amåhr H$m`©àg§Jr ^oQ>V AgVmoM. Am_Mm Mm§Jcm AmXa gËH$ma Pmcm. Amåhr VoWo Vã~c 3-3Ÿ&& Vmg Jßnm _marV
_r 9 OyZ 1969 amoOr H$moëhmnya `oWo {ddmh~Õ Pmcmo. _mPo gmgao am_M§Ð hmoVmo. Am_Mr VÎdkmZ, _amR>r gm{hË` BË`mXr {df`m§da ~arM MMm© Pmcr. eodQ>r
{dÇ>c KmQ>o ho _yiMo YmadmS>Mo. YmadmS>cm _{X`mimV Ë`m§M§ d{S>cmonm{O©V Ka "›' `m Ajamda doJdoJù`m ÑpîQ>H$moZmVyZ Vo EH$ Vmg^a ~mocV hmoVo.
Amho. VoWo Ë`m§Mo ^mD$ amhmVmV. åhUyZ Ë`m§Zr _{hfr amoS>da Ho$iH$a H§$nmD§$S>_Ü`o Xwgè`m {Xder YmadmS>À`m XÎm_§{XamV amhmUmè`m ^mcM§Ðemór CßnZ~oQ>rH$a
EH$ Ka KoVc§ hmoV§. VoWo Vo 15-20 df} amhmV hmoVo. Ë`mZ§Va Ë`m§Zr EH$ 20 `m {dÛmZ J¥hñWm§Zm ^oQ>m`cm Amåhr Jocmo. `m ^mcM§Ðemór§M§ ñdV:M§ n§Mm§J
Jw§R>çmMm ßcm°Q> g_moaM KoVcm Am{U Vo VoWo ñdV:Mo Ka ~m§YyZ am{hco. Amho. Ë`m§Mo dS>rc Zmam`U _hmamO Ho$S>JmdH$a `m§À`mH$S>o emór åhUyZ hmoVo.
c¾mZ§Va Amåhr A§~m~mB©À`m XodimV Jocmo hmoVmo. _r XodimVM A§~m~mB©À`m Ë`m§Mo AmOmo~m Jm|XdcoH$a _hmamOm§H$S>o emór hmoVo. ^mcM§Ðemór AÜ`mË_mVrc
gmjrZo g§gmam{df`rÀ`m _mÂ`m H$ënZm, Anojm nËZrÀ`m H$mZr KmVë`m. _r {Vcm A{YH$mar nwéf. _cmhr AÜ`mË_mMr JmoS>r hmoVrM. Ë`m_wio Am_Mr àXrK© MMm©
gm§{JVc§, ""AmnU Amho Ë`mV Amncm M[aVmW© Mmcdm`Mm. H$moUmH$S>o `mMZm Pmcr Am{U Vr Amåhm XmoKm§Zmhr AmZ§XXm`r R>acr.
H$am`Mr Zmhr. KamV nmoømda Kmcm`cm qc~y Zgoc AJa H$moqW~ra Zgoc Va Vr Xwgar ^oQ> AmR>dVo Vr gmgè`m§À`m _¥Ë`ynydu EH$ df© Amåhr YmadmS>cm Jocmo
H$moUmH$Sy>Z _mJyZ AmUm`Mr Zmhr. doiàg§Jr nmoho nmÊ`mV {^OdyZhr ImÊ`mMr hmoVmo VoìhmMr. Am_À`m gmgè`m§Zm AÊUm åhUV. Ë`m§Mo _mÂ`mda {deof ào_ hmoVo.
V`mar hdr. H$moUmH$Sy>Z CYma _mJm`M§ Zmhr. H$O© ¿`m`M§ Zmhr, H$moUmcm Om_rZ _r B§{O{ZA[a¨JM§ {ejU KoVcoc§ AgyZhr, ZmoH$ar gmoSy>Z AÜ`mË_mH$S>o dicmo
amhm`M§ Zmhr.'' nËZrhr åhUmcr H$s AmnU {M_Ê`mnmIa§ H$aVmV Vgm g§gma `mM§ Ë`m§Zm \$ma H$m¡VwH$. Va `m ^oQ>rÀ`m doir Ë`m§Zr _cm _¥JmOrZmda ~gdc§,
H$am`Mm Zmhr. AmnU H$mhrVar Ag§ H$ê$ H$s cmoH$m§Zr H$m¡VwH$mZ§ nm{hc§ nm{hOo Jù`mV nwînhma KmVcm Am{U éÐmjm§Mr 108 _Ê`m§Mr _mi _mÂ`m Jù`mV
Am{U Z§Va Vo Vg§M Pmc§. Vr _mPm g§gma gm§^mirV _w§~B©cm Am{U _r `oWo ! KmVcr Am{U ^aë`m A§V:H$aUmZo åhUmco, ""ho gJi§ doJi§ Amho ! Am_À`m
_mÌ Vr Hw$R>o H$_r nS>cr Zmhr. _r VoWo ZgVmZmhr gmè`m H$m¡Qw§{~H$ O~m~Xmè`m KamÊ`mM§ ^m½` Wmoa !'' Am_À`m gmgè`m§Zm AÜ`mË_m{df`r AmoT> hmoVr.
{VZo g_W©nUo gm§^mië`m. {VZo _mÂ`m AmB©d{S>cm§H$S>o H$Yr Xwc©j Ho$co Zmhr. Ë`mMà_mUo Am_À`m gmgy~mBªÀ`m _mhoarhr Mm§Jcm dmagm MmcV Amcocm Amho.
Ë`m§Zm Ë`m§À`m dmY©Š`mV gm§^mic§, _wcm§Zm dmT>dc§, Ë`m§À`mda g§ñH$ma Ho$co, Ë`m§Mo _mhoaMo AmS>Zmd Zm{ZdS>oH$a. _mYdZJacm Ë`m§Mo Ka Amho. Am_À`m
Ë`m§Zm {eñV cmdcr, Ë`m§Zm H$ï> H$am`cm {eH$dc§. Am_Mm _wcJm H$_coe WmoS>m gmgy~mBªMo dS>rc 107 dfm©Mo hmoD$Z dmaco. A¸$cH$moQ> ñdm_tMo EH$ {eî`
~wOè`m, {^Í`m ñd^mdmMm hmoVm. AmO Vmo OJ^a Amnë`m ZmoH$arÀ`m {Z{_ÎmmZo lrH¥$îU gañdVr ho H$moëhmnyacm Hw§$^ma J„rV amhmV. Ë`m§Mo AZwJ«[hV {eî`
AmË_{dœmgnyd©H$ {\$aV AgVmo. hm AmË_{dœmg {VZo OmJdcm. AWm©V {VÀ`m ZrcH§$R> gañdVr ho \$ma A{YH$mar gËnwéf hmoVo. Ë`m§Mr Am_À`m gmgy~mBªÀ`m
nmR>rer _mPo gX²Jwê$ R>m_ C^o AmhoV `m {VÀ`m {dœmgmZoM {Vcm ho gd© H$aÊ`mMo AmB©-d{S>cm§Zr 12 df} godm Ho$cr hmoVr. Am_À`m gmgy~mBªMm OÝ_ Pmcm Voìhm
~i {Xco. ZrcH§$R> gañdVr `m§Zr gm§{JVc§ hmoV§ H$s {VÀ`m nmoQ>r OÝ_ KoUmar _wc§ \$ma _moR>r
AÝ` ZmVodmBH$m§H$S>o _mPo \$mago OmUo Pmco Zmhr; VgoM YmadmS>cmhr _cm \$ma hmoVrc. Vgm Am_À`m _mVmoltMmhr Ë`m§À`m _mhoaÀ`m XÎm_§{XamVyZ A¸$cH$moQ>
doim OmVm Amco Zmhr. _mÌ _mÂ`m XmoZ ^oQ>r AJXr R>iH$nUo AmR>dVmV. c¾mZ§Va ñdm_ter g§~§Y nmohmoMVmo. Am_À`m gyZ~mBªMo _mhoaMo AmS>Zmd gmYco.

H$moëhmnyaMo {Xdg 69 70 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


A¸$cH$moQ> ñdm_r§g_moa nwamU gm§JUmao ~mdS>oH$a nwam{UH$ ho _mUJm§dMo gmYcoM. AmnUmOdi R>odco, hm Amncm jwÐnUm Pmcm `m EH$mM {dMmamda Ü`mZmV gmaIo
_mPr EH$ _ohþUr Hw$. Zcy (_mÂ`m nËZrMr gdm©V YmH$Q>r ~hrU). hr àH¥$VrZo cj H§o${ÐV ìhm`cm cmJco. eodQ>r _r CRy>Z Zdr ZmoQ>hr noQ>rV Q>mH$cr. _J da lr
\$ma Aeº$ Am{U H¥$e eara `ï>rMr hmoVr. _mPo gmgao AÊUmgmho~ KmQ>o {Vcm gX²Jwê$ {XJ§~aXmg _hmamOm§À`m Xe©Zmcm Jocmo. _hmamOm§Zr _mPr Mm¡H$er Ho$cr,
KoD$Z lr {XJ§~aXmg _hmamOm§H$S>o Amco hmoVo. Xe©Z Pmë`mda Ë`m§Zr _hmamOm§Zm ZmZm§Mr Mm¡H$er Ho$cr. ImUo, Mhm Pmcm Am{U _r {Zamon KoVcm.
{dMmaco H$s {VMo nwT>o H$go hmoUma ? _hmamO åhUmco H$s {VMm g§~§Y {M_S>er AgmM EH$Xm _r _hmamOm§Zm ^oQ>m`cm Amcmo hmoVmo. Voìhm _r ~mH$mda _m§S>r
Amho. VoWrc VrWm©V {Vcm ñZmZ H$am`cm gm§Jm åhUOo gd© H$mhr R>rH$ hmoB©c. KmcyZ ~gcmo hmoVmo. ZmZm _hmamO ~d]Zr EH$Xm _cm gm§{JVco hmoVo, ~«m÷Um§Zr nm`
AÊUm§Zr Ë`mà_mUo Z§Va {Vcm {M_S>cm ZoD$Z AmUco Am{U gd© H$mhr ì`dpñWV gmoSy>Z ~gy Z`o, Va _m§S>r KmcyZ ~gmdo. Vo Mm§Jco cjmV R>odyZ _r _mÂ`m narZo `mo½`
_mJu cmJco. Agm ~gcmo. Va _hmamO _cm åhUmco, ""Aao Vy nm` da KoD$Z ~gcm Amhog.
H$moëhmnwamVrc g§gmamMr n{hcr 2-3 df} Mm§Jcr Jocr. _cm _wcJr Pmcr. VwÂ`m nm`mMr Yyi ~mH$mcm cmJoc. Vr Yyi Z§Va VoWo ~gUmè`m _mUgmÀ`m
{VMr Vã`oV Zo_H$s _{hZm AIoarg WmoS>r {~KS>m`Mr. Ë`m_wio _{hZm^amV H$nS>çm§Zm cmJoc. Vy nm` Imcr gmoSy>Z ~g.'' _r _wH$mQ>nUo CR>cmo Am{U
dmMcoco n¡go AmOmanUmV IM© hmoD$Z Om`Mo. Amåhr Kar g_Om H«$mo{gZ {cpŠdS> p»memVrc é_mcmZo ~mH$ ñdÀN> H$ê$Z ~gcmo. ~mOycm ~mimgmho~ nmZdiH$a
{Xc§ Var {Vcm ~a§ dmQ>m`M§ Zmhr. nU EH$Xm ~mcamoJVk hmoVo. Ë`m doir _cm _hmamO åhUmco H$s 36 doim dmS>rcm OmD$Z g§J_mda ñZmZ
S>m°. OmoetH$S>o {Vcm Zoc§. Ë`m§Mr 40 é. \$s {Xcr H$s Ë`m§Zr Am_À`m g_moaM H$a. VwPo H$m_ hmoB©c.
{Xcoë`m H«$mo{gZÀ`mM S>mogZo {Vcm ~a§ dmQ>m`M§. _mPr nËZr åhUm`Mr AmnU Ë`m Ë`mà_mUo _r Xa e{Zdmar Zagmo~mÀ`m dmS>rcm Om`cm cmJcmo. nmcIrcm OmV
S>m°ŠQ>am§Mo XoUo AmhmoV. Agm g§gma Mmcy hmoVm. Ago. e§H$a {dîUy nwOmar `m§À`mH$S>o amÌr 11-11Ÿ&& dmOVm OmD$Z OodV Ago.
_mÌ nwT>o 2-3 df} _cm Mm§Jë`m cmoH$m§Mr g§JV cm^cr Zmhr. _r H$moR>oVar nhmQ>o 3Ÿ&& dmOVm CRy>Z g§J_mda OmD$Z Am§Kmoi H$am`Mr. Amocm n§Mm ZogyZ
{XemhrZ ^aH$Q>oZ Aer ^rVr _cmM dmQy> cmJcr Am{U _J _r JwéM[aÌ dmMZmda XÎmmÀ`m nmXwH$m§Zm 11 àX{jUm Kmcm`À`m Am{U Z§Va nwOmar§H$S>o Mhm KoD$Z 5
_mP§ gma Ü`mZ H|${ÐV Ho$c§. EH$ {XdgmV, VrZ {XdgmV, gmV {XdgmV Aer dmOVm H$moëhmnyacm naVm`Mmo. 1976 gmcr _mPr ~Xcr nwÊ`mcm Pmcr. Vmon`ªV
nmam`U§ H$ê$ cmJcmo. nhmQ>o CRy>Z JwéM[aÌmMo dmMZ H$arV Ago Am{U _J H$n^a _r 8-10 doim dmS>rcm OmD$Z Amcmo. Z§Va _mZgnyOm H$aVmZm _r Zagmo~mÀ`m
XyY KoD$Z Am°{\$gcm OmB©. VoWo {Xdg^amV nmUrgwÕm ¿`m`Mo Zmhr. nËZr Xwnmar dmS>rcm Jocmo` Am{U g§J_mda ñZmZ Ho$c§` Aer H$ënZm H$ê$Z _mZgnyOm H$arV
_ohÿU ~mocmdyZ Z¡doÚ dJ¡ao XmIdyZ Ë`m§Zm OodU dmT>rV Ago. _r g§Ü`mH$mir Kar Ago. _mPr Vr nyOm XÎmMaUr éOy Pmcr Agmdr. H$maU _hmamOm§Zr Z§Va _cm nwÝhm
Amë`mda Z¡doÚmMo VmQ> OodV Ago. Aën Amhma Am{U JwéM[aÌmV H$Yr Zagmo~mÀ`m dmS>rcm Om Ago gm§{JVco Zmhr.
gm§{JVë`mà_mUo MQ>B©da PmonUo _r gwê$ Ho$co hmoVo. H$moëhmnyaMo Am_Mo {~èhmS> Ho$idH$a `m§À`m KamV hmoVo. ho Ho$idH$a Hw$Qw>§~
nwÊ`mcm _r Am°{\$gÀ`m H$m_m{Z{_Îm AYyZ_YyZ `oV Ago. 1972 gmcr AgmM Cƒ{e{jV hmoVo. Ë`m§Mo dS>rc ~°[añQ>a Ho$idH$a ho _hmË_m Jm§Yt~amo~a
EH$Xm Amcmo hmoVmo. _§{XamV Amcmo hmoVmo. Xe©Z KoVco. noQ>rV An©U H$aÊ`mgmR>r B§½c§S>_Ü`o H$m`ÚmMm Aä`mg H$arV hmoVo. Vo XmoKohr ê$_ nmQ>©Za. à^mH$a
{IemVyZ n¡go H$mT>co. Ë`mV XmoZ ZmoQ>m XmoZ én`m§À`m hmoË`m. n¡H$s EH$ Oam _icocr Ho$idH$a Amnë`m d{S>cm§{df`r AmR>dUr gm§Jm`Mo. Vo gm§Jm`Mo H$s _hmË_m
OwZr hmoVr Va Xwgar {VÀ`mnojm OmñV Zdr hmoVr. _r OwZr ZmoQ> noQ>rV Q>mH$cr Am{U Jm§Yr Zoh_r O{_Zrda PmonV Va Ho$idH$a H$m°Q>da PmonV. _hmË_m Jm§Yr
Ü`mZmcm ~gcmo. nU AmnU OwZr ZmoQ> Q>mH$cr ho Amnco MwH$co hm {dMma H$mhr åhUm`Mo _mÂ`m Xoe~m§Ydm§Zm Pmonm`cm H$m°Q> {_iV Zmhr. åhUyZ _rhr H$m°Q>da
Ü`mZmV EH$mJ«Vm `oD$ XoB©Zm. qH$~hþZm CÎm_ Vo Xodmcm An©U H$aÊ`mEodOr PmonV Zmhr. Voìhm Ho$idH$a åhUm`Mo _mÂ`m XoemVrc gd© OZVocm H$m°Q>da

H$moëhmnyaMo {Xdg 71 72 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Pmonm`cm {_imdo Aer _mPr Anojm Amho Am{U åhUyZM _r Zoh_r H$m°Q>da ZmZmM H$YrH$Yr amÌr EImX§ Mm°H$coQ> Ë`mÀ`m CerImcr R>odm`Mo. gH$mir
PmonVmo. CR>ë`mda {dMmam`Mo, ""Aao, gmV§mŠcm°O Amcm hmoVm H$m ?''
à^mH$a Ho$idH$a Am{U Ë`m§Mr nËZr `m§Mm Am_À`m Hw$Qw>§~mda \$ma cmo^ hmoVm. ""Zmhr AmOmo~m, _cm _mhrV Zmhr, _r Va amÌr Pmoncmo hmoVmo.''
Vo Zoh_r åhUm`Mo Vwåhm ~«m÷U cmoH$m§Zm H$moR>ohr Q>mH$co, AJXr eoUmV Q>mH$co Var _J Vo gm§Jm`Mo, ""Aao ~K A§WéUmV ! emoY Var ! åhUOo Vwcm H$ioc H$s Vmo
Ë`mhr n[apñWVrVyZ Vwåhr ghrgcm_V ~mhoa `oUma, hr ~«m÷Um§_Ü`o OÝ_OmV àd¥Îmr Amcm hmoVm qH$dm Zmhr !''
AgVo Am{U Vr H$moUmcmhr _moSy>Z H$mT>Vm `oUma Zmhr. _J Ë`mcm Mm°H$coQ> {_imc§ H$s hm Om_ Iyf ìhm`Mm H$s gm§VmŠcm°O IamoIa
Ë`m§Zm VrZ _wcJo hmoVo. gdmªV chmZ Y«wd, _Ycm CÕd Am{U gdm©V _moR>m Amho Am{U Ë`mZo _cm Mm°H$coQ> AmUyZ {Xco. AmO Ë`mÀ`m EH${Vgmì`m dfuhr _r
àëhmX. Amåhr Ë`m§À`mH$S>o amhm`cm Jocmo Voìhm Y«wd XmoZ dfmªMm hmoVm. Vmo gmaIm Ë`mÀ`mer `m {df`mda ~mocVmo, Va Vmo åhUVmo H$s _mPm `m Jmoï>rda {dœmg Amho.
Am_À`mH$S>oM, ZmZm§Odi Agm`Mm. gH$mir 11 dmOVm _hmamï´> Q>mBåg Amcm Amncr ^mdZm Agoc Va gm§VmŠcm°O IamoIaM IoiUr AmUyZ XoVmo, `mda _mPm
H$s hm "AmOmo~m Jmoï> dmMyZ XmIdm' Ago åhUV hOa ìhm`Mm. Ë`m§À`mH$Sy>Z Jmoï>r {dœmg Amho. hmhr lÕoMm, ^º$sMmM EH$ gw§Xa Am{dîH$ma Amho.
EoH$m`Mm. ZmZm§Zm \$ma gw§Xa Jmoï>r gm§JÊ`mMr H$cm hmoVrM. Oodm`Mm ZmZm§~amo~aM. lÕm Zgcr H$s _mUgmMo OrdZ ^aH$Q>V OmVo. H$moëhmnyacm Am_À`mH$S>o EH$
EdT>oM Zìho Va amÌr ZmZm§OdiM Pmonm`Mm hÅ> Yam`Mm. _J amÌr Vmo Pmonë`mda _mocH$arU hmoVr. EH$Xm {VÀ`m~amo~a {VMm Mm¡WrV {eH$Umam _wcJmhr Amcm
Ë`mMr AmB© Ë`mcm Kar Ý`m`Mr. hmoVm. _r Ë`mÀ`m {ejUmMr Mm¡H$er Ho$cr; Va Vr åhUmcr, ""AmVm Ë`mMo nwT>o
ZmZm§Zm _wcm§Mm \$ma cim hmoVm Am{U hr N>moQ>r _wc§ hm ZmZm§Mm {da§Jwim hmoVm. H$m` hmoUma H$moU OmUo ! emiogmR>r døm, nwñVHo$, \$s, H$nS>o Hw$Ry>Z AmUy ?''
N>moQ>çm§À`m {ZamJgnUm_wio ZmZm Ë`m§À`mV a_m`Mo. Am_Mr _wcJr Xrár gmaIr _r {Vcm gm§{JVc§, ""Ë`mM§ {ejU Ag§ _YoM gmoSy> ZH$mo. Ë`mÀ`m {ejUmMm
ZmZm§OdiM Agm`Mr. Ë`m§À`mer Ioim`Mr. Vo {Vcm {\$adyZ AmUm`Mo. _mÂ`m gd© IM© _r XoB©Z. Vmo {eH$cm, Z {eH$cm Var Vwcm Ë`mcm Oodm`cm Kmcm`cmM
Q>|Jí`mda ~g Ag§ {Vcm åhUm`Mo. noê$À`m PmS>mda ~gd, `m PmS>mda ~gd, Ë`m hd§. Voìhm ~mH$s Ë`mMm gd© IM© _r XoB©Z.''
PmS>mda ~gd Ag Ë`mM§ Mmccoc§ Agm`M§. Ë`m§Mo ZmVr~amo~a H$mT>coco \$moQ>mo Vmo Zddr-XhmdrV OmB©n`ªV 5-6 df} {eH$cm Am{U EH$ {Xdg n°ÊQ>, Q>r eQ>,©
AmOhr Am_À`m KamV g§J«hr AmhoV. Jù`mV a§JrV é_mc, nmZ ImD$Z a§Jcoë`m AmoR>mV {gJaoQ> Agm H$moR>yZVar
Xrár~amo~a Z§Va H$_coeZohr AmOmo~m§Mm Vm~m KoVcm hmoVm. Xwnmar h_Img Am_À`mH$S>o Amcm Am{U åhUmcm `m _mUgmZo emioV S>m~§ Zy _mPo Am`wî` ~a~mX
Ë`m§Mm Jmoï>tMm \$S> a§Jm`Mm. H$_coe ñd^mdmZo ^m~S>m ! Ë`mcm Ë`mÀ`m XwX£dmZo Ho$co Am{U Vmo _moR>_moR>çmZo _cm {eì`m XoD$ cmJcm. _r {dMmaco, ""H$m` Pmco ?''
AOyZhr _mZdr ì`dhmamVrc N>¸o$ n§Oo g_OV ZmhrV. Voìhm Va Vmo AJXr chmZ Va Vmo åhUmcm, ""Vy {eH$dyZ _cm H$m` {Xcog ? _r AmVm {gZo_mMr {V{H$Q>o
AOmU _wcJm hmoVm. nwÊ`mcm Amåhr 1976 gmcr _mo¿`m§À`m OmJoV amhmV hmoVmo H$mù`m ~mOmamV {dHy$Z {Xdgmcm 30-40 én`o {_idVmo. _mP§ Am`wî` VwÂ`m_wio
Voìhm Ë`mcm ZmZm§Zr gm§VmŠcm°OMr Jmoï> gm§{JVcr. H$hmÊ`mVrc {dœ Am{U \w$H$Q> Joc§.''
dmñVd OJ `mV \$aH$ H$am`cm Vmo {eH$cm ZìhVm, Ë`m_wio "gm§VmŠcm°O' AYm© Vmg ~S>~Sy>Z Vmo {ZKyZ Jocm. _r ~m`H$mocm åhQ>co Vmo Ë`mÀ`m
IamoIaM Amho Agm Ë`mMm {dœmg hmoVm. åhUyZ Vmo {dMmam`Mm H$s AmOmo~m _cm nmVirà_mUo dmJcm. _r _mPr nm`ar gmoSy>Z dmJUo qH$dm Ë`m§À`m Vm|S>mcm cmJyZ
gm§VmŠcm°O IoiUr, ImD$, XoB©c H$m ? _J ZmZm Ë`mcm gm§Jm`Mo H$s hmo, Mm§Jë`m V_mem H$aUo `mo½` Zmhr.
_wcm§Zm Vmo IoiUr, ImD$ XoVmo. Vmo Z¸$sM Vwcmhr XoB©c. _J Ë`mMm nwT>o _w§~B©cm Joë`mda EH$Xm ""{Xdmircm Amnë`m _mocH$aUrcm {XdmirMr
gm§VmŠcm°Odarc Am{U Amnë`m Mm§JwcnUmdarc {dœmg H$m`_ amhmdm åhUyZ gmS>r {Xcrg H$m ?'' Ago nËZrcm {dMmaco.

H$moëhmnyaMo {Xdg 73 74 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Voìhm {VZo {dMmaco, ""Vwåhmcm H$moëhmnyaMm AZw^d nwaogm Pmcm Zmhr H$m ?'' ZìhVm. Oa Hw$Um J§wS>mMr ZOa {VÀ`mda nS>cr AgVr Va {VÀ`m ajUmcm H$moUrhr
_r {Vcm gm§{JVc§ H$s EH$ _mUyg dmB©Q> dmJcm åhUyZ AmnU Amncr KamÊ`mMr Amco ZgVo. nmo{cgm§Mrhr _XV Pmcr AgVr Ago Zmhr. nwéfr dmgZoMr Vr {eH$ma
na§nam gmoSy> Z`o. AmVm {VMm g§nH©$ dmT>cm Amho. {VMo ñdV:Mo XoUo KoUo ñdV:À`m Pmcr AgVr Am{U åhUyZM cm¡{H$H$ {ejU \$mago Z Pmcoë`m nU `mM g_mOmV
n¡emVyZ Vr H$arV AgVo. H$moUmcm gmS>r, H$moUmcm ãcmCO nrg H$moUmcm A§JR>r CÝhmio-nmdgmio Kmcdcoë`m {VÀ`m AmB©MmM {ZU©` `mo½` hmoVm `m {ZîH$fm©cm _r
Ago H$mhrVar H$maUmZo JaOy§Zm _XV H$aUo Mmcy AgVo. {VZo H$mQ>H$garZo g§gma Amcmo. _wcrM§ c¾ 14 ì`m dfu H$m H$aVmV Agm {dMmaM Vmon`ªV _r Ho$cm
Ho$cm. H$m|S>çmMm _m§S>m H$ê$Z àg§J gmOao Ho$co. 18-18 Vmg H$m_ H$ê$Z g§gma ZìhVm. _wcrZ§ WmoS§> {eH$md§, {VMm ì`dpñWV emar[aH$ {dH$mg ìhmdm Am{U _J
C^m Ho$cm. gVV H$îQ> H$aÊ`mMr {Vcm AmdS> Amho. Ë`m H$ï>m_wio Vã`oVhr AmVm 18-20 ì`m dfu c¾ ìhmd§ Ag§ _cm dmQ>m`M§. nU `m g_mOmMr ~o~§X AdñWm
ZmOyH$ Pmcr Amho. nU `m {VÀ`m H$ï>m_wioM _cm gm§gm[aH$ Jmoï>rV \$ma cj nm{hcr H$s dmQ>V§ {VZ§ Ho$c§ VoM ehmUnUmM§ hmoV§. _§{XamV `oUmè`m n«»`mV
Kmcmdo cmJco Zmhr, ho Iao Amho. ì`§J{MÌH$ma _§Joe V|Sw>cH$a `m§Zm _r `m {df`r {dMmac§, gwZrcOr
nwÊ`mVrc EH$ AZw^d AmOÀ`m gm_m{OH$ n[apñWVrda XméU ^mî` H$aUmam {M§MmoiH$aZmhr hmM àý {dMmacm. nU Ë`m XmoKm§H$Sy>Zhr _cm H$mhr CÎma {_imc§
Amho. lr ~m~m _hmamOm§À`m _§{XamV EH$ qeXo~mB© åhUyZ _mocH$arU H$m_mcm hmoVr. Zmhr.
{Vcm EH$ 8-9 dfmªMr _wcJr hmoVr. Vr emioV OmUmar _wcJr {ejUmV ~è`mn¡H$s
JVr AgUmar hmoVr. {VMr n[a[ñWVr cjmV KoD$Z, g§ñWoV\}$ {Vcm døm, nwñVHo$, ★★★
JUdoe, dJ¡aogmR>r _XV Amåhr XoV hmoVmo. EH$ {Xdg gmS>r ZogyZ Am{U hmVmV
c¾n{ÌH$m, Zmai KoD$Z Vr _wcJr Am{U {VMr AmB© _mÂ`mH$S>o Amcr. _r {dMmac§
H$s H$moUmM§ c¾ Amho ? Ë`m EdT>çm chmZ _wcrM§ c¾ H$aVrc Ag _mÂ`m _ZmVhr
Amc§ Zmhr. AmB© åhUmcr, ""{hM§M c¾ Amho !''
gX²JwéhyZ Xod _moR>m & O`mg dmQo> Vmo H$a§Q>m &
_r {dMmac§, ""EdT>çm cdH$a c¾ H$m H$aVog ? {Vcm nmogU§ Vwcm OS> OmV§
gwQ>bm d¡^dmMm \$m§Q>m & gm_Ï`©{ng| &&
H$m ? Vr Aä`mgmV Mm§Jcr Amho, 60-70 Q>¸o$ _mH©$ {_idVo. {VMr {ZXmZ Xhmdr
Var nyU© hmoD§$ Xo !'' ●

AmB© åhUmcr, ""Vr AmVm 14 dfmªMr Amho. A§JmqnS>mZo ^acocr Amho. {VM§ åhUmo{Z gX²Jwé nyU©nU| & XodmhyZ A{YH$ H$mo{Q>JwU| &
ê$n Vwåhr nmhmVm` ! Amåhr PmonS>nÅ>rV amhmVmo. Xhmdr nwar hmoB©n`ªV Vr gwa{jV O`mgr d{U©Vm§ ^m§S>U| & doXemót bmJbt &&
amhrc H$m ? Amåhm Jar~m§Zm H$moU ÌmVm Amho ? Ë`mnojm Á`mMr dñVy Ë`mÀ`mH$S>o

Jococr ~ar !''
ho gma§ EoHy$Z _r {dfÊU Pmcmo. {VZo n{ÌH$m {Xcr. _r _mÂ`mOdi H$m` hmoVo Vo Agmo gX²JwénXmnwT|> & XwO| H$m§htM Z MTo> &
hOma, XmoZ hOma én`o {Vcm {Xco. Xodgm_Ï`© V| Ho$dT|> & _m`mO{ZV &&
_mÌ hm àg§J _mÂ`m _ZmVyZ Jocm Zmhr. `m EH$mM Jmoï>rda _r {dMma H$arV  g_W© am_Xmg
hmoVmo. amÌr 2-3 dmOon`ªV Ë`m {Xder _cm Pmonhr cmJcr Zmhr. IamoIaM {Vcm
H$moU ÌmVm ? _r {Vcm H$mhr _XV H$ê$ eH$V ZìhVmo. g_mO {Vcm _XV H$aUma

H$moëhmnyaMo {Xdg 75 76 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Oodm`cm `m`cm gm§{JVco hmoVo. Ë`mà_mUo _r AmR>dS>çmVyZ XmoZ doim _§{XamV `oV
Ago. _mÌ EH$Xm Am°[\$gÀ`m cmoH$m§Zr I§S>mim-cmoUmdim Aer dfm©ghc H$mT>cr
hmoVr. nmdgmVyZ ^Q>H$m`M§ Am{U ^anya _Om H$am`Mr Aer Ë`m§Mr `moOZm hmoVr.
Zì`m ndm©Mr gwédmV _cmhr Ë`m§Zr AmJ«h Ho$cm åhUyZ _rhr Ë`m§À`m~amo~a ghcrcm Jocmo. _mÌ
OmÊ`mnydu _hmamOm§Zm _r ghcrcm OmV Agë`m_wio Xwnmar Oodm`cm `oUma Zmhr
1976 gmcr _mPr nwÊ`mcm ~Xcr Pmcr. AmO _mJo diyZ nm{hc§ Va _mÂ`m Ago H$idco hmoVo. nwT>À`m ~wYdmar, _hmamOm§Zr _r AmJmD$ H$ënZm XoD$Z
Am`wî`mVrc Vr EH$m Zì`m ndm©Mr gwédmV hmoVr, Ag åhUU§ `mo½` R>aoc. ghcrcm Jocmo `mMr àe§gm Ho$cr d åhUmco, ""Vy \$ma {eñVrMm Amhog. Oodm`cm
_cm ñnîQ> AmR>dV§`, 3 OyZ 1976 cm amÌr _r nwÊ`mV Amcmo Am{U `oUma Zmhr ho Vy AJmoXa H$idcog ho \$ma Mm§Jco AmhoŸ!'' _hmamO {eñVrMo ^moºo$
4 OyZcm gH$mir lr {XJ§~aXmg _hmamOm§À`m Xe©ZmgmR>r g_m{Y_§{XamV Amcmo. hmoVo. EH$Xm _mPm c|Jm Am{U OnmMr _mi _§{XamV {dgê$Z _r Jocmo Va gmo_dmar
_hmamOm§Zr {dMmaco, ""aKwZmWMm _wcJm Zm ?'' _r "hmo' åh§Q>ë`mda ~gdyZ KoVc§. Ë`m§Zr Vr _wioH$mH$m§~amo~a nmR>dyZ {Xcr. EImÚm doir _§{XamV Amcmo Zmhr, Va
Mhm, ImU§ Úm`cm dP|Zm gm§{JVc§. _wioH$mH$m§Zm nmR>dyZ Mm¡H$er H$am`Mo. Ë`m§À`m dmJÊ`mV {Z`{_VnUm hmoVm Am{U
_§{XamV `oUmè`m ^º$mcm H$mhrVar ImU§ XoÊ`mMm _hmamOm§Mm n[anmR> hmoVm. Xwgè`mH$Sy>Zhr Ë`m§Zm Ë`mMr Anojm Agm`Mr. dmJUo _Z_mZrnUmMo ñdÀN>§Xr
EImXm cmSy>, MH$cr, Cndmg Agë`mg ~Q>mQ>çmMm {MdS>m Ago nXmW© {Xco Zgmdo; H$Yrhr Amcm H$Yrhr Jocm Ago dmJcoco Ë`m§Zm AmdS>V Zgo. _moR>_moR>r
Om`Mo. Z§Va Mhm, H$m°\$s, XyY qH$dm CÝhmù`mÀ`m {XdgmV H$moH$_ ga~V Ag§ H$m_o Ë`m§Zr `eñdrnUo nma nmS>cr Vr {Z`moOZ~Õ nÕVrZo dmJyZM.
H$mhrVar {Xc§ Om`M§. `oUmam ^º$ AJXr Adoir Amcm, H$mhr H$maUm_wio amÌm¡ EH$Xm _mÌ _mPo \$maM MwH$co. Am_À`m _ohþÊ`mM§ YmadmS>cm c¾ hmoV§. _r
C{eam Amcm, OodyZ Amcmo` Ag§ åhUmcm Varhr Ë`mcm AmdOy©Z {ZXmZ H$m°\$s Var H$mhr OmUma ZìhVmo. Ë`m_wio Vmo {df` _hmamOm§H$S>o Pmcocm ZìhVm. nËZrZo \$maM
{Xcr Om`Mr. åhUOo _hmamOm§À`m Ñï>rZo hr AË`§V Amdí`H$ Am{U _hÎdmMr ZmamOr ì`ŠV Ho$cr. _mÂ`mer dmXhr KmVcm H$s, _mPm EHw$cVm ^mD$ Am{U Vwåhr
~m~ hmoVr. AmOhr hr na§nam H$gmoerZo nmicr OmVo. _hmamO H$Yr "lr ~m~m§M§ c¾mcm `oV Zmhr åhUOo H$m` ? {Vcm Vgo dmQ>Uo ñdm^m{dH$M hmoVo. _J Amåhr
_§{Xa' Agm eãXà`moJ H$arV ZgV. Vo "lr ~m~m§M§ Ka' Ag§ AmdOy©Z, AmdS>rZo amÌrÀ`m JmS>rZo YmadmS>cm Jocmo. Vo _hmamOm§Zm gm§Jm`Mo am{hcoM. c¾ dJ¡ao
Am{U nyU© ^{º$^mdmZo åhUV AgV. Vmoo Ho$di eãXà`moJ ZìhVm Va Vr "^mdZm' AmQ>monyZ Amåhr naV nwÊ`mcm Amcmo. Ë`m doir Am_Mo nwÊ`mcm {~èhmS> hmoVo.
hmoVr. ho ~m~m§M§ Ka Amho. Ë`m§Mm Xoìhmam _moR>m Agë`m_wio _§{Xa ñdê$nmV ~mhoa Am°{\$gmV hOa Pmcmo Va WmoS>çm doimV _wioH$mH$m hOa ! AemoH$ Am°{\$gmV
Amho. na§Vw _ycV: ho ~m~m§M§ Ka Agë`m_wio `oWo `oUmè`mMo ñdmJV EImÚm Amho H$s Zmhr EdT>§ nmhyZ `m. _§{XamV Vmo `oUma Amho qH$dm Zmhr ho {dMmam`M§
J¥hñWml_r Kamà_mUo `Wmgm§J hmoB©c `m ^mdZoZoM Ë`m§Zr hr nÕV Omonmgcr hmoVr. Zmhr ! Ag§ _hmamOm§Zr gm§{JVc§ hmoV§. Ë`mà_mUo _wioH$mH$m Amco Am{U _hmamO
`oUmè`m EImÚmcm gmIa dÁ`© Agë`mg Ë`mcm {~ZgmIaoMm Mhm ~ZdyZ Vw_Mr AmR>dU H$mT>V hmoVo, EdT>M§ åhUmco. _r åhUmcmo H$s, _mPr MyH$ Pmcr.
{Xcm OmB© qH$dm Ë`mÀ`m nÏ`mà_mUo ImU§ {Xc§ OmB©. Voìhm ho ~m~m§À`m KaM§ YmadmS>cm AmR> {Xdg _oìhÊ`mÀ`m c¾mcm Jocmo hmoVmo. OmUo AMmZH$ R>aco Am{U
Am{VÏ` åhUOo H$moaS>m CnMma Zìho Va Ë`m_mJo Am§V[aH$ {Oìhmim Amho, ho Ë`m doir amÌr 9 dmOVm \$moZ H$ê$Z _hmamOm§Zm Ìmg XoUo _cm àeñV dmQ>co Zmhr.
^º$m§Zm OmUdyZ Ë`m§À`mhr _ZmV ñZoh^md OmJ¥V hmoVmo. CÚm _r _§{XamV `oVmo`. H$m` nwT>o hmoV§` Vo ~Ky. Xwgè`m {Xder n«Ë`j OmD$Z _r
Voìhm nwÊ`mV H$m_V åhUyZ Am_Mo gmho~ hmoVo, Ë`m§À`mM Kar _r amhmV hmoVmo. _hmamOm§Odi _mÂ`m MwH$sMr H$~wcr {Xcr.
XmoZ _{hZo AgoM Joco. _hmamOm§Zr _cm Xa ~wYdmar amÌr Am{U a{ddmar _§{XamV _r H$moëhmnyahÿZ nwÊ`mcm Amë`mda {~èhmS>mgmR>r OmJm emoYUo H«$_àmá hmoVo.

Zì`m ndm©Mr gwédmV 77 78 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_mÂ`mOdi ñdV:Mr ~MV H$mhrhr Zmhr, d{S>cmonm{O©V H$mhr g§{MV gmR>m Zmhr. dmJUo _cm `mo½` dmQ>co Zmhr. Ë`m doir nwÊ`mV OmJm KoÊ`mgmR>r _mÂ`mOdi n¡go
Ë`m_wio nwÊ`mV ñdV:Mr OmJm {dH$V KoUo _cm eŠ`M ZìhVo. _hmamOm§Odi ZìhVo. nU åhUyZ Ho$idH$am§Mr AS>dUyH$ H$ê$Z n¡go H$mT>Ê`mMo "ì`dhmaMmVw`©'
EH$Xm ~mocVmZm hr _mPr AS>MU Ë`m§Zm gm§{JVcr. Ë`mda Vo åhUmco, ""Vy H$mhr _mÂ`m KamÊ`mÀ`m na§naoV ~gUmao ZìhVo. _r {H$ëë`m Úm`cm Jocmo, Voìhm
H$miOr H$ê$ ZH$mo ! H$moUrVar VwÂ`m Am°{\$g_Yrc EImXm _Zwî` Vwcm ~mocmdyZ Ka_mcH$m§Zmhr WmoS>o AmíM`©M dmQ>c§ H$s H$gcrM Anojm Z H$aVm hm _mUyg OmJm
OmJm ^mS>çmZo XoB©c.'' Am_À`m Am°{\$g_Ü`o EH$ J¥hñW hmoVo, Vo Am_Mo H$er H$m` Imcr H$aVmo ?
A{YH$mar hmoVo. EH$ {Xdg Ë`m§Zr _cm ~mocmdyZ KoVco Am{U åhUmco, ""Omoer Ho$idH$am§Mo Am{U Am_Mo g§~§Y gm¡hmXm©Mo hmoVo Am{U EdT>çm dfmªZ§Vahr
Vwåhr `oWo EH$Q>oM amhmVm. Vwåhmcm Hw$Qw>§~ BH$S>o AmUm`M§` H$m` ? _mÂ`m Omd`mMr Ho$idH$a Hw$Qw>§~r`m§À`m _ZmV Am_À`mgmR>r AOyZhr OmJm Amho. Y«wdMo c¾ Pmco
BWo OmJm Amho. ~mcJ§Yd© a§J_§{XaÀ`m ~mOycmM Amho. Vr ^mS>çmZo Úm`Mr Amho. Voìhm Ho$idH$a ñdV… Am_À`m Kar _w§~B©cm Am_§ÌU Úm`cm Amco hmoVo. à^mH$a
Vwåhmcm hdr Amho H$m ?'' _r hmoH$ma XoVmM Vo _cm Ë`m§À`m ñHy$Q>adê$Z cJoMM Ho$idH$a AmO XwX£dmZo h`mV ZmhrV; na§Vw g§OrdZrVmB© Ho$idH$a Am_Mr AmB©
Am°{\$gÀ`m doioVM OmJm XmIdm`cm KoD$Z Joco. Vo ñdV…M Am°{\$ga ! Ë`m§Zm S>oadUcm AmOmar AgVmZm, dfm©^amnydu (2003-04) AmB©cm ^oQ>m`cm Amë`m.
H$moU {dMmaUma AmVm Hw$R>o {ZKmcmV åhUyZ ! OmJm ng§V nS>cr. 200 én`o ^mS>§ AmB©er Jßnm _mam`cm, ~mocm`cm AmR> {Xdg am{hë`m hmoË`m. Voìhm Am_Mr ^oQ>
R>ac§ Am{U Amåhr H$moëhmnyaM§ {~èhmS> _moSy>Z nwÊ`mV amhm`cm Amcmo. Vmo 1976 Pmcr Am{U OwZo H$moëhmnyaMo {Xdg AmR>dco. _mÌ H$moëhmnya gmoS>ë`mZ§Va _mP§ VoWo
Mm gßQ>|~a _{hZm hmoVm. \$mag§ OmU§ Pmc§ Zmhr. EH$Xm H$_coeÀ`m gmIanwS>çmÀ`m {Z{_ÎmmZo Jocmo hmoVmo.
cmoH$ _cm {dMmarV hm _mUyg VwÂ`mda H$gm H$m` ^micm ? hm H$moUmcm Am_Mo ì`mhr gmYco Ë`m doir H$moëhmnyacm amhmV hmoVo. Am_Mo H$mH$m am_M§Ð
OdigwÕm C^m H$arV Zmhr. _r gm§{JVc§ H$s Am_Mr nydu H$mhr AmoiI dJ¡ao Ho$ed Omoer dmaco, Voìhm EH$Xm Jocmo hmoVmo Am{U EH$Xm S>oadUÀ`m lram_
ZìhVr. Ë`mcm _mÂ`m~Ôc H$m` dmQ>co Ë`mMo Ë`mcmM _mhrV ! _r B§{O{ZA[a¨J _§{XamgmR>r "Vm§~S>m XJS>' AmUÊ`mgmR>r g§Ho$ídacm Jocmo hmoVmo. `oVmZm Cera
H$m°coOcm AgVmZmXoIrc _wc§ _mÂ`mH$S>o Amnco dmX KoD$Z `m`Mr. Vo åhUV, Pmcm åhUyZ EH$ amÌ H$moëhmnyacm H$mTy>Z Xwgè`m {Xder S>oadUcm nmohmoMcmo.
""Vy Am_Mm ao\$ar. Vy {ZU©` Xo.'' emioVgwÕm Ag§M hmoV§. _mÂ`m ghmÜ`m`r nwÊ`mV Amë`mda _r nËZrcm _hmamOm§À`m Xe©Zmcm KoD$Z Jocmo. _hmamOm§~Ôc
_wcm§Zm dmQ>o H$s, _r ImoQ>§ H$mhr ~mocUma Zmhr, ImoQ>§ H$mhr H$aUma Zmhr, H$moUmda Am_À`m ~mocÊ`mVyZM {Vcm _m{hVr {_iV hmoVr VodT>rM. àË`jmV {VZo Ë`m§Zm
AÝ`m` H$aUma Zmhr ! _mPo H$m°coO_Yrc {_Ì åhUm`Mo H$s, Vy am_mÀ`m nm{hcoco ZìhVo. _mÌ _hmamOm§Zr M¸$ H$mZS>rV {VÀ`mer ~mocm`cm gwédmV Ho$cr
O_mÝ`mVcm _mUyg Amhog ! AmOÀ`m O_mÝ`mV Vy H$gm H$m` OÝ_ KoVcmg ? Vy Am{U Vr ^m§~mdyZM Jocr. ""ho H$m` Mmcc§` ! AMmZH$ ho _mÂ`mer H$mZS>rVyZ
`oWo H$m` H$aVmo Amhog ? AmOÀ`m OJmV VwPm H$mhr Cn`moJ Zmhr. H$Xm{MV H$go ~mocm`cm cmJco ? _mPr _mV¥^mfm H$mZS>r Amho ho `m§Zm H$g§ g_Oc§ ?''
Am_À`m gmho~m§Zm Ë`m_wioM _r ^mS>oH$ê$ åhUyZ `mo½` dmQ>cmo AgoZ. "hm eãX AmXr {dMmam§Zr {VÀ`m _ZmV Jm|Yi CS>mcm; nU Ë`mM~amo~a {VÀ`m _ZmdaM§
~XcUma Zmhr. AmnU gm§Jy Voìhm OmJm Imcr H$arc' `m {dídmgmZo Ë`m§Zr OmJm XS>nU EH$X_ Zmhrg§ Pmc§. EH$ doJir OdirH$ _Zmo_Zr {Z_m©U Pmcr. _mV¥^mfm
{Xcr Agmdr Am{U Ë`m§Mm {dídmg AZmR>m`r ZìhVmM. ho _mUgmÀ`m öX`mV nmohmoMÊ`mM§ gmYZ AgV§ åhUVmV. _hmamOm§Zr H$mZS>rV
nwÊ`mcm Amë`mda _{hZm^amZo H$moëhmnyaMr Ho$idH$am§Mr OmJm _r gmoS>cr. Ë`m ~mocyZ Ë`mMm àË`` {Xcm. _J Vr _hmamOm§er Z Km~aVm ~mocy cmJcr. H$_coe Va
doir AZoH$ cmoH$ g„m Úm`cm gagmdco H$s, OmJm VerM gmoSy> ZH$mo. OmJm Ë`m doir 3-4 dfmªMm hmoVm. Ë`m_wio Ë`mcm Va Vo Xwgao AmOmo~mM dmQ>m`Mo. Vmo
gmoS>Ê`mMo nmM-nÞmg hOma én`o _mcH$m§H$Sy>Z dgyc H$ê$Z Ko. Jocr 6 df} Vy Ë`m§À`m eoOmar Oodm`cm ~gm`Mm hÅ> Yam`Mm. _cm g§H$moM dmQ>m`Mm. _r
Ë`m§Mm ^mS>oH$ê$ Amhog. Ho$idH$a H$mhr Vwcm H$mTy> eH$V ZmhrV. nU Aem VèhoMo åhUm`Mmo, ""Aao Vo Z¡doÚmM§ nmZ Amho. EdT>§ Vy ImUma H$gm ? {edm` Vy {H$Vr

Zì`m ndm©Mr gwédmV 79 80 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


gmdH$me OodVmog ?'' _hmamO CcQ> _cmM XQ>mdm`Mo, ""Vmo `oWo ~gcm Va VwÂ`m {VH$sQ> H$mT>coco hmoVo. g§Ü`mH$mir Am°{\$g_YyZ _§{XamV Amë`mda _hmamOm§Zm
nmoQ>mV H$m XwIV§ ? Vmo ~goZm H$m eoOmar ?'' Am{U _hmamO AYm© AYm© Vmg, Ë`mM§ gm§{JVco H$s, _r CÚm H$moëhmnyacm OmVmo`. Ë`mda Vo åhUmco, ""Iwim H$s H$m` ?
OodU hmoB©n`ªV eoOmar ~gyZ amhm`Mo. ZmhrVar _mUg§ _wcmnojm ZmVdmM§M OmñV H$moëhmnyacm H$gcm OmVmog ? H$mhr OmD$ ZH$mog. `oWoM amhm !'' _r am{hcmo,
H$m¡VwH$ H$aVmV ! Oodcmo Am{U Pmoncmo. XmoZ {Xdgm§Zr Am°{\$gcm Jocmo. gmho~m§Zr Vmo {df`gwÕm
nwÊ`mcm AgVmZm _r amoO gH$mir 8 dmOVm Xe©Zmcm OmV Ago. _cm nmhÿZ H$mT>cm Zmhr. _r hoS>ŠcmH©$Odi Mm¡H$er Ho$cr. Vmo åhUmcm, ""gmho~ OmD$Z
H$mhr doim _hmamO hgVhgV åhUm`Mo, ""AmR> dmOco ao ! AemoH$ Amcm !'' Amco. Vwåhr Jocm ZmhrV Ë`m_wio Ë`mM amÌr _J Vo naV Amco !''
Am{U _J AYm© Vmg Ü`mZ dJ¡ao H$ê$Z _r _hmamOm§À`m Xe©ZmgmR>r `oV Ago. EH$Xm _r _hmamOm§Mo gd© dmL²>_` {chÿZ H$mT>m`Mo R>adco. ~mOmamVyZ Mm§Jco
Z_ñH$ma H$ê$Z Pmcm H$s _J _hmamOm§Mr Amkm Pmë`mdaM _r Am°{\$gcm OmV H$mJX AmUco Am{U amoO gH$mir 1 Vmg, gm`§H$mir 1 Vmg Ago gd© N>mnrc
Ago, Vmon`ªV Zmhr. na§Vw Varhr Ë`mMm _mÂ`m H$m_mda H$mhr n[aUm_ Pmcm Zmhr. dmL²>_` Mm§Jë`m AjamV {chÿZ H$mT>co. gd© H$mJX ì`dpñWV ~mB§S> H$ê$Z, H$ìha
_§{XamVrc gd© H$m`©H«$_mV _r gh^mJr hmoV Ago. dJ¡ao KmcyZ da JUnVr Am{U ~m~m§Mm \$moQ>mo cmdcm. _hmamOm§Zm AmnU H$m`
EH$Xm _hmamO, dmcmdcH$agmho~, Am~m, _Ý`mgmho~ Ago gd©OU H$mhr XoUma åhUyZ _mÂ`m ^mdZoZo _r ho nwñVH$ V`ma Ho$co Am{U Ë`m§Zm XoÊ`mgmR>r
H$m_mgmR>r ½dmëhoacm Joco hmoVo. _hmamOm§À`m `m ½dmëhoa ^oQ>rÀ`m doir _cm BH$S>o {nedrV KmcyZ KoD$Z Jocmo. _hmamOm§g_moa ~arM _mUgo ~gcocr hmoVr. _cm Vo
nwÊ`mV EH$ {dcjU AZw^d Amcm. Ë`m doir _r emgH$s` godoV hmoVmo. _r Ë`m§Zm Vo EH$Q>o AgVmZmM Úm`Mo hmoVo. BVam§Zr H$Xm{MV _mÂ`m ^mdZoMr WÅ>m Ho$cr
Am°{\$gMo H$m_ g§nco H$s gm`§H$mir nmdUoghmcm Kar `oV Ago. _wcm§~amo~a WmoS>§ AgVr. åhUyZ _cm Vo Ë`m§Zm H$moUmÀ`m g_moa Úm`Mo ZìhVo. Ë`m_wio _r VoWoM
IoiU§, Mhm, nonada AmoPaVr ZOa Q>mH$Uo, ho Pmc§ H$s gmYmaU 6Ÿ&& Vo 8 `m doioV {nedr KoD$Z Mwi~yi H$arV ~gcmo hmoVmo. _hmamOm§À`m Vo cjmV Amco. Ë`m§Zr gd©
_r XaamoO Ü`mZmcm ~gV Ago. _mUgm§Zm {Zamon {Xcm. _J _cm åhUmco, ""Aao AemoH$, {neì`m H$gë`m
EH$ {Xdg Ü`mZñW AgVmZmM _r _mÂ`m earamnmgyZ AcJX ~mOycm Pmcmo` ~miJVmog ? H$m` AmUc§`²g {nedrVyZ ?''
Ag§ _cm dmQ>c§. EImÚm {ngmà_mUo _r hcH$m Pmcmo` Am{U hcHo$hcHo$ _r _r CRy>Z nwñVH$ Ë`m§À`m nwT>çmV Q>o~cmda R>odc§ Am{U Z_ñH$ma Ho$cm. åhUmco,
Va§JV AdH$memV OmVmo`. _mÂ`m AdVr^dVr gd©Ì XoXrß`_mZ Agm àH$me ^ê$Z ""H$m` {c{hc§ Amhog EdT>§ ?''
am{hcm`. Imcr ^y_§S>i {\$aV Amho Am{U _mPo gd© eara àH$meê$n Pmcoco Amho. _r åhUmcmo, ""_r H$mhrM {c{hc§ Zmhr. ho Amnc§M dmL>²_` hmVmZo {chÿZ
Ë`mMo OS>Ëd JiyZ nS>coco Amho. Ü`mZñW AdñWoVrc _mPo OS> eara _r Xwê$Z AmUc§`. _r Vwåhmcm Xwga§ H$m` XoUma ?''
nmhmVmo`. `m {dcjU AZw^yVrZo _r EH$X_ _moR>çmZo _ocmo-_ocmo Ago AmoaS>cmo. ho EoHy$Z Vo jU^a ñVãY ~gco, Ë`m§À`m S>moù`mVyZ XmoZ Aly AmoKico. Ë`m§Zr
_mÂ`m AmoaS>çmZo nËZr Am{U AmB©, XmoKrhr YmdV Amë`m Am{U Ë`m§Zr _cm nwñVH$ CKSy>Z nm{hc§, Q>o~cmda R>odc§ Am{U Vo AmV Joco. AmVyZ 101 én`o
hcdyZ ^mZmda AmUco. Ë`m doir _r Oa _moR>çmZo AmoaS>cmo ZgVmo Va AmO _r AmUyZ _mÂ`m hmVr {Xco. åhUmco, ""ho nwñVH$ _cm nmohmoMc§. AmVm Vo Vy
H$Xm{MV _§{XamV {Xgcmo ZgVmo. VwÂ`mH$S>oM R>od.''
_r Oar nmdUoZD$ dmOVm _hmamOm§À`m Xe©Zmcm Amcmo Var Ë`m§Zr Om Vo nwñVH$ AOyZ _mÂ`mH$S>o Amho. Vmo _mPm A_yë` R>odm AmhoM; na§Vw _hmamOm§Zr
åhQ>ë`m{edm` Am°{\$gcm OmV Zgo. Vo Ho$ìhm 10 dmOVm, Ho$ìhm Xwnmar 1 dmOVm, _mPm ^m~S>onUm g_OyZ KoD$Z _mÂ`mgmR>r gm§S>coco Vo XmoZ Alwq~Xy _cm
Ho$ìhm 2 dmOVm Om åhUm`Mo. _J Ë`m {Xder Am°{\$g ~wS>m`Mo. EH$Xm ~«÷m§S>_mocmMo dmQ>co. Vmo jU _mÂ`m A§V…H$aUmV H$m`_Mm H$moacm Jocm.
Am°{\$gÀ`m H$m_mgmR>rM _r Am{U Am_Mo gmho~ H$moëhmnyacm OmUma hmoVmo. _J _hmamOm§Zr O`§V Vwno åhUyZ AmMmar hmoVm Ë`mcm _cm Im`cm, Mhm dJ¡ao

Zì`m ndm©Mr gwédmV 81 82 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


XoÊ`mg gm§{JVco. Mhm KoVmZm EH$ {dMma _ZmV Amcm H$s `m n¡emVyZ AmnU EH$ OmV. XwnmaÀ`m ^moOZmZ§Va _hmamO, Oer cha cmJoc Ver Vr dV©_mZnÌo dmMrV
^marn¡H$s H$mnS> KoD$Z eQ>© {edmdm. _§{XamVrc ñd`§nmH$KamV, OoWo AmVm _mR> AgV. _hmamOm§À`m IwMug_moarc ~mH$mImcr Vr R>odcocr AgV. VoWyZ Vr
dJ¡ao R>odcocm Amho, VoWo _r ~gcmo hmoVmo. _hmamO VoWo Amco Am{U åhUmco, ""ho XwgarH$S>o ZoD$Z dmMm`cm nadmZJr Zgo. _hmamOm§nwT>o ~gyZ H$moU dV©_mZnÌo
n¡go Vy nm{H$Q>mV Kmc Am{U Amnë`m ~m`H$moOdi Xo. eQ>©Mo H$mnS> _r Vwcm XoVmo.'' dmMUma ? nU _cm Va amoOMr dV©_mZnÌo dmMë`m{edm` M¡Z nS>m`Mr Zmhr.
Am{U Ë`m§Zr _cm H«$s_ H$caMo eQ>m©Mo Am{U Mm°H$coQ>r H$caMo n°ÊQ>Mo H$mnS> {Xco. Voìhm _r Xwnmar OodUmZ§Va _hmamOm§nwT>o ~go Am{U gd© Y¡`© EH$dQy>Z dV©_mZnÌo
Vo H$nS>o _r OdiOdi 10-15 df} dmnaco. Vo n¡em§Mo nm{H$Q>hr AOyZ _mÂ`m Kar dmMyZ KoB©. EH$Xm dV©_mZnÌ dmMV AgVmZmM _hmamO AmnQ>oH$mH$m§Zm åhUmco,
OnyZ R>odcoco Amho. ""Om ao ! AmO "_§Jcm' {WEQ>aMr amÌrMr gmV {V{H$Q>o H$mTy>Z AmU.'' AmO
_hmamOm§À`m ImocrV EH$ {\${cßgMm ìhm°ëdMm ao{S>Amo Amho. H$YrVar dmcmdcH$agmho~, ~mOramd, í`m_amd Am{U ~mUmdcr _w§~B©hÿZ `oUma AmhoV.
gH$miÀ`m doir _hmamO Ë`mda ^{º$g§JrV cmdrV AgV. _hmamO _w§~B©cm qH$dm {edm` Vy, _r Am{U AemoH$ Ago {_iyZM {gZo_mcm OmD$ !''
S>oadUcm Jococo Agco Am{U Ë`mM Xaå`mZ {H«$Ho$Q>Mr _°M Agcr Va dPoH$mH$m AmnQ>oH$mH$m {WEQ>ada OmD$Z Amco nU {V{H$Q>o {_imcr ZmhrV. "cmdmarg' hm
gdS> {_ioc Voìhm YmdVo dU©Z EoH$V AgV. EH$Xm AgoM dPoH$mH$m _°M EoH$V A{_Vm^Mm Zdm {gZo_m cmJcocm hmoVm Am{U nwT>À`m 7 AmR>dS>çm§Mr gd© {V{H$Q>o
AgVmZm, Zoh_r `oUmao EH$ àmÜ`mnH$ VoWo Amco Am{U Vohr _°MMo YmdVo dU©Z AmJmD$ {VH$sQ> {dH«$sVyZ g§ncocr hmoVr. AmnQ>oH$mH$m hmV hcdrV naV Amcoco
EoH$V ~gco. Ë`m§Zr dPoH$mH$m§À`m {dS>r ~§S>cmVrc {dS>rhr AmoT>cr. _hmamO nmhÿZ _hmamO åhUmco, ""AmVm hm AemoH$ OmD$Z {V{H$Q>§ H$mTy>Z KoD$Z `oB©c !'' _r
Amë`mda _mÌ ""Vw_À`m AZwnpñWVrV dPo {H«$Ho$Q>Mo YmdV§ dU©Z EoH$V ~gcoco _§Jcm {WEQ>ada Jocmo. S>moAaH$snacm {dMmac§, "{V{H$Q> ãc°H$_Ü`o H$moU
AgVmV.'' Aer VH«$ma Ë`m§Zr _hmamOm§Odi Ho$cr. AWm©VM _hmamOm§Zr Ë`m§À`m {dH$V§ ?' Ë`mZo gm§{JVc§ H$s g_moa Imao e|JXmUo {dH$Umar Or ~mB© ~gcocr Amho
~mocÊ`mH$S>o Xwc©j Ho$co. _mÌ Z§Va dPoH$mH$m§Zr Ë`m§Mm Mm§Jcm g_mMma KoVcm. {VÀ`mH$S>o "ãc°H$'Mr {V{H$Q>§ {_iVmV. Ë`m ~mB©H$Sy>Z _r gmV én`mM§ {VH$sQ>
1977 gmcr Ooìhm cmoH$g^m {ZdS>UyH$ Pmcr Ë`m doir {VÀ`m {ZH$mcm{df`r nñVrg én`mcm `mà_mUo EH§$Xa gmV {V{H$Q>§ KoVcr Am{U naV _§{XamV Amcmo. Vr
_moR>r CËH§$R>m hmoVr. H$m±J«og nj Am{U ì`{º$e… B§{Xam Jm§Yr `m§À`m{df`r {V{H$Q>§ _hmamOm§H$S>o _r {Xë`mda Vo åhUmco, ""AemoH$cm H$m_mcm nmR>dcm H$s Vmo
CcQ>gwcQ> MMm©, _Vo-_Vm§Vao `m§Zm gd©Ì CYmU Amcoco hmoVo. ~hþVm§e dmVmdaU H$m_ \$Îmo H$ê$ZM `oUma ! åhUyZ Va Vmo _cm AmdS>Vmo !'' hr {V{H$Q>o _r H$moRy>Z n¡Xm
H$m±J«og {damoYrM hmoVo. Ë`m_wio {ZdS>UyH$ {ZH$mcmÀ`m {Xder dmVmdaU A{Ve` Ho$cr Am{U Ë`mgmR>r {H$Vr n¡go {Xco ho Ë`m§Zr _cm {dMmaco Zmhr.
CÎmo{OV hmoVo. _cm Va \$maM CËgwH$Vm cmJyZ am{hcocr hmoVr. Ë`m_wio _hmamOm§Zm {gZo_mMr {V{H$Q>o AmUUo ho Ë`m_mZmZo AJXrM {H$aH$moi H$m_ ! na§Vw _r
{dZ§Vr H$ê$Z _r ao{S>Amodarc ~mVå`m gVV EoH$V hmoVmo. lr_Vr B§{Xam Jm§YtMm nwÊ`mcm ~XcyZ Amë`mda EH$Xm _hmamO _cm åhUmco, H$s Vy gaH$mar ZmoH$arV
nam^d Pmcm hr Ë`m {XderMr amÌr AJXr C{eam Amcocr gdm©V AH$pënV Amhog Voìhm _mPo EH$ H$m_ H$a ! Vr A_wH$ EH$ _wcJr Amho {Vcm S>r.ES²>.cm àdoe
~mV_r. _r Vr Vm~S>Vmo~ _hmamOm§n`ªV nmohmoMdcr Am{U _mPr AmJmD$ ~wÕr {_idyZ Xo !
dmnê$Z Ë`m AmVm nwÝhm J«m_n§Mm`Vrcm Var {ZdSy>Z `oVrc H$s Zmhr Aer e§H$m S>r.ES>². àdoemMo H$m_ ìhm`M§ {Oëhm n[afXoV ! _r gaH$mar ZmoH$a hmoVmo nU
ì`º$ Ho$cr. _hmamO AJXr em§VnUo _cm åhUmco H$s `oË`m 2-2Ÿ&& dfmªV nwÝhm dJ©-3 _Ycm ! Ë`mVhr nwÊ`mV Zì`mZo Amcmo hmoVmo. hr gd© h{H$JV 1976
{ZdS>UwH$m hmoVrc Am{U Ë`m nwÝhm n§VàYmZ hmoVrc Am{U Ë`m doir VyM hr ~mV_r _YrcM Amho. Voìhm ho H$m_ nyU© H$aÊ`mgmR>r _mÂ`mOdi H$moUË`mhr àH$maMo ~i
_cm gm§Jerc ! _r AdmH$ Pmcmo ! ZìhVo. _hmamOm§Zr VrZ-Mma doim AmR>dU Ho$cr. nU _cm Zo_Ho$ H$m` H$am`cm
nydu _§{XamV gH$mi, Ho$gar Am{U gmám{hH$ ñdamÁ` hr dV©_mZnÌo KoVcr hdo hoM g_OV ZìhVo. AIoarg EH$ à`ËZ H$ê$Z nmhmdm åhUyZ _r Am_Mo

Zì`m ndm©Mr gwédmV 83 84 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Cng§MmcH$ Or. S>r. H$aH$ao `m§Zm ^oQ>cmo. Ë`m§Mm _mPm WmoS>m\$ma n[aM` hmoVm. ho eQ>©-n°ÊQ>Mo H$mnS> {Xco hr Va gwédmV hmoVr. Ë`mZ§Va Ë`m§Zr _cm doimodoir eQ>©-
H$aH$ao H$V¥©ËddmZ d cmoH$m§À`m Cn`moJr nS>Umao hmoVo. Ë`m_wio doJdoJù`m joÌmV n°ÊQ>Mr H$mnS>§, J§{O\«$m°Šg, Q>m°doëg dJ¡ao {Xco. Ë`m§Zr EH$ nm§T>è`m a§JmMo gmodio
Ë`m§Mm cmoH$g§J«h ^anya hmoVm. _r Ë`m§Zm ^oQy>Z _mPo H$m_ H$aÊ`m{df`r {dZ§Vr Ho$cr Am{U EH$ Mm°H$coQ>r a§JmMr emc {Xcr hmoVr Vr _r AOyZ nwadyZ nwadyZ dmnaVmo` !
Am{U Amü`© åhUOo XmoZ {Xdgm§Zr Ë`m§Zr _cm \$moZ H$ê$Z ~mocmdyZ KoVco. _cm EH$Xm Ë`m§Zr _cm ~mam g\$mar, drg nm`O_o Am{U drg Pã~o EH$mM doir
KoD$Z Vo {Oëhm n[afX AÜ`j lr. ~mnygmho~ {WQ>o `m§À`m H$m`m©c`mV Joco. VoWo {edco !
Ë`m§Zr Ë`m _wcrÀ`m S>r.ES²>. àdoemMm àíZ Ë`m§Mog_moa _m§S>cm Am{U Ë`m _wcrcm _hmamO A_o[aHo$cm {ZKmco Voìhm Vo dmcmdcH$agmho~m§Zm åhUmco, ""AemoH$cm
àdoe Úmdm Aer {dZ§Vr Ho$cr. Ë`mZ§Va 2-3 {Xdgm§Zr H$aH$aogmho~ ñdV…M gyQ> {edUma Agmc VaM _r A_o[aHo$cm `oB©Z !'' dmcmdcH$agmho~m§Zr _w§~B©Vrc
_mÂ`m H$m`m©c`mV _mÂ`m Q>o~cmg_moa `oD$Z ~gco d Ë`m§Zr _mPo H$m_ Pmcoco Amho ""Hw${Q>arAa'' ZmdmÀ`m Q>ocacm nwÊ`mcm AmUyZ EH$ Zìho Va M¸$ VrZ gyQ>
ho AmdOy©Z gm§{JVco. _moR>o gmho~ ñdV… `oD$Z _mÂ`mer g»`ËdmZo ~mocV AmhoV hm _mÂ`mgmR>r {edyZ KoVco. EH§$XarV H$nS>çmcÎ`mMo ~m~VrV _mPr M§Ji hmoVr.
Am_À`m g|Q´>c {~pëS>¨J_Ü`o MM}Mm {df` Pmcm hmoVm. na§Vw _hmamOm§H$S>o _mÌ XmoZ YmoVao, XmoZ eQ>© Am{U Vo drg df} dmnarV Agcocm
Xwgè`m {Xder _r _§{XamV Amcmo Am{U Ë`m _wcrMo H$m_ Pmco Amho; AmVm {VZo OwZm H$moQ> EdT>oM H$nS>o AgV. ZdrZ H$moQ> {edcm Va Vmo H$moUmcm Var XoD$Z
\$s ^ê$Z àdoe ¿`md`mg Omdo Ago gm§{JVco Voìhm _hmamOm§Zm \$ma AmZ§X Pmcm. Q>mH$m`Mo. H$m_ H$aVmZm YmoVa {^Oc§ Va amOmnwar n§Mm cmdyZ Agm`Mo. _r åhUo,
_hmamO Amë`mJoë`mcm _mPm namH«$_ gm§JV hmoVo. Ë`m§Zr _cm EH$ eQ>©-n°ÊQ>Mo ""JmoS>mD$Z_Ü`o 40-50 YmoVaOmoS>çm AmhoV. EH$ AmnUmgmR>r KoD$Z `oVmo.'' Va
H$mnS> àgmX åhUyZ {Xco. IaoVa hr Jmoï> ñdV… _hmamOm§ZrM KS>dyZ AmUcr hmoVr. Vo åhUm`Mo, ""_r Jar~ _Zwî` Amho. hm N>mZN>moH$snUm _cm nadS>Umam Zmhr.''
_mÌ Ë`mMo lo` _mÂ`m Am|OirV Q>mH$co. gX²Jwê$ {eî`mcm _moR>o H$aVmV Ago dmMco H$_rV H$_r JaOoV g_¥Õ Am`wî` H$g§ OJm`M§ `mMm AmXe© åhUOo _mPo _hmamO !
hmoVo Ë`mMo àË`§Va Ago Amco. _hmamO Zoh_r åhUV H$s _r AmnX²Y_m©_Ü`o OJVmo`. AmO ñWcewÕr Zmhr,
nwT>o H$mhr {Xdgm§Zr lr ~m~m _hmamOm§Mm ßcm°Q> (937 S>r) Am{U _hmamOm§§Zr AmMmaewÕr Zmhr, {dMmaewÕr Zmhr, H$mcewÕr Zmhr, g§JVrewÕrhr Zmhr.
{dH$V KoVcocm ßcm°Q> (937 gr) `m XmoÝhr ßcm°Q>Mo A~©Z c±S> gr{c§JMo {ddaUnÌ nwéfm§Zr YmoVa Am{U {ó`m§Zr ZD$dmar gmS>r Zogmdr Agm Ë`m§Mm AmJ«h
^acoco hmoVo, Ë`mMo ""Zm haH$V nÌ'' AmUyZ XoÊ`m{df`r Ë`m§Zr _cm gm§{JVco. Agm`Mm. _§{XamVrc CËgdàg§Jr Var Vwåhr YmoVa Zogm, {ZXmZ n§Mm Var Zogm Agm
_mPo {_Ì ~§S>mon§V {ZamoIoH$a `m§Mo EH$ amiH$a ZmdmMo {_Ì Ë`m Am°{\$g_Ü`o hmoVo. Ë`m§Mm AmJ«h Ago. _§{XamVrc AmMmar, dmT>nr VgoM _§{XamVrc A§VJ©V ñdÀN>Vm
Voìhm _r dma§dma {ZamoIoH$am§Zm KoD$Z Ë`m§Zm ^oQ>m`cm OmÊ`mMm gnmQ>m cmdcm. Vo H$aUmao ~«m÷U godH$ `m§Zr YmoVa qH$dm n§Mm Zogcm nm{hOo `m~m~V Vo AmJ«hr
amiH$a _cm Zoh_r gm§JV H$s Ago "Zm haH$V à_mUnÌ' AOyZ H$moUmcm {Xcoco AgV.
Zmhr. Ë`m~m~VMr H$m`ÚmVrc H$c_§ ñnï> ZmhrV. gaH$ma amoO ZdrZ n[anÌH§$ YmoVa dmnaUo ho gmoB©ñH$a Am{U H$_r IMm©Mo AgVo. YmoVa YwVë`mZ§Va cJoM
H$mT>V Amho. Voìhm `m~m~VrV Vy \$ma AmJ«hr amhÿ ZH$mog. na§Vw _r Ë`mÀ`m dmiVo. àg§Jr AY} YmoVa H$moaS>o R>oD$Z ñZmZ H$aVm `oVo, H$moaS>çm ^mJmZo A§J nwgVm
Am°{\$gmVrc _mÂ`m Ionm MmcyM R>odë`m Am{U eodQ>r 5-6 _{hÝ`m§Zr EH$XmMo Vo `oVo, A§Wam`cm MQ>B©, gVa§Or H$mhr Zgoc Va AY} YmoVa A§Wam`cm Am{U AY}
à_mUnÌ _cm {_imco. _mPo {_Ì ~§S>mon§V {ZamoIoH$a `m§Zm S>ohamSy>Z `oWo Cƒ nm§Kam`cm Cn`moJr nS>Vo. {edm` YmoVa qH$dm gmS>r qeß`mH$S>o ZoD$Z Ë`mda
{ejUmgmR>r Om`Mo hmoVo, Ë`m doir _hmamOm§Zr Ë`m§Zm Am{W©H$ _XV Ho$cr. EdT>oM AmUIr g§ñH$ma H$amdo cmJV ZmhrV. åhUOo Vw_Mo namdc§~rËd H$_r hmoVo.
Zìho Va Ë`m§Mm nm` _moS>Ê`mMo Xw…I _hmamOm§Zr ñdV… ^moJyZ g§ndco hmoVo. ""nwñVH$s {dÚm Am{U namdc§~r {OUo ho ImoQ>o Amho'' Ago Vo åhUV. eQ>©n°ÊQ>~amo~a
_hmamOm§Zr Ë`m _wcrÀ`m S>r.ES²>. àdoemMo H$m_ Ho$ë`m~Ôc àgmX åhUyZ _cm AmUIr A§Vd©óm§Mm IM© hmoVmo. åhUyZ Am{W©H$ {dMma Ho$cm Var YmoVa dmnaUo

Zì`m ndm©Mr gwédmV 85 86 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


lo`ñH$aM Amho. ^{º$_mJm©Vrc _mUgmcmhr YmoVaM dmnaUo `mo½` ! \$º$ Vmo {dîUy åhUyZ ny{Ocm OmVmo. lr H$[nc _hm_wZr `m _hm`wJmÀ`m
{H«$Ho$Q>, Q>o{ZggmaIo _hmJS>o Ioi IoiÊ`mnojm ^maVr` Ioi Mm§Jco ! Ë`mZo gwédmVrnmgyZ AdH$memV X^m©À`m AmgZmda CnmgZocm ~gco AmhoV, Vohr
gdmªJmcm ì`m`m_ hmoVmo, {edm` _hmJS>çm gmYZm§da IM© H$amdm cmJV Zmhr. AYm§Var Am{U da D$ZnmD$g cmJy Z`o åhUyZ JdVmMo N>ßna Amho, Vohr AYm§Var !
åhUyZ _hmamO Zoh_rM hþVwVy, ImoImo, AmQ>çmnmQ>çm Aem Xoer Ioim§Mm nwañH$ma _r Ë`m§Mo Xe©Z KoD$Z Amcmo Amho !''
H$arV. _mPo Ho$g d`mÀ`m 18-19 ì`m dfuM {nH$co hmoVo. nU _r hoAaS>m` H$YrM
nmoemImVrc ZrQ>ZoQ>Ho$nUm hm _hmamOm§À`m ì`{º$_ÎdmMm EH$ Img ^mJ hmoVm. dmnacm ZìhVm. EH$Xm _§{XamVrc ^mD$ MìhmU _mPo Ho$g H$mnyZ Pmë`mda Ho$gmcm
YmoVa, gXam, H$moQ> Am{U Q>monr Agm gmYm nmoemI Ago. nydu nwR²>R>çmMr H$mir a§J cmdy cmJco. _r åhQ>c§, ""Aao, _hmamOm§Zr ho nm{hc§ Va _maVrc !'' ^mD$
Q>monr Vo dmnarV. Z§Va Jm§Yr Q>monr dmnê$ cmJco Voìhm Vr ZrQ> Bór Ho$cocr Ago. åhUmco, ""_maVrc H$go ? Ë`m§ZrM Va Mm§Jcm OnmZr hoAaS>m` AmUcm` !'' ^mD$
Q>monr KmcyZ Vr gmaIr H$aVmZm, XmoÝhr ~mOyZr Vo hmVmMo Vido {VÀ`mda {\$adrV. MìhmU hoA>aS>m` cmdV hmoVo Vmon`ªV _r cmdyZ KoV hmoVmo. nwT>o df©^amZo Ho$ìhmVar
Ë`m doir H$Yr {dMmam`Mo, ""AmO Hw$Ur Bór Ho$cr ? _mPm Zoh_rMm _mUyg ZìhVm ^mD§$Mm CËgmh H$_r Pmcm Am{U _J Ho$g a§JdUo ~§X Pmco.
H$m` ?'' Am{U IamoIaM Ë`m {Xder H$moUr Xwgè`m _mUgmZo Bór Ho$cocr Ago. 1976 gmcr EH$Xm amÌr ñdßZmV _cm lr ~m~m§Mo Xe©Z Pmco. ~m~m åhUmco,
gXè`mÀ`m H$m°cacm S>mì`m ~mOyg H$m°caÀ`m Imcr EH$ N>moQ>r JinÅ>r ""Aao _mÂ`m {dR>mo~mcm W§S>r cmJVo. Vy Ë`mcm EH$ ãc±Ho$Q> AmUyZ Xoerc H$m ?''
Agm`Mr. Vr COì`m H$m°caImcrc ~Q>UmZo ~§X Ho$cr H$s H§$R>mOdirc ^mJ _r åhQ>c§, ""_r AmUyZ XoVmo.''
nyU©nUo PmH$cm Om`Mm. H$m°ca Imcrc ~Q>U Vo _cm cmdm`cm gm§Jm`Mo Am{U _r Ë`mZ§Va 3-4 {Xdgm§Zr _r H$m_m{Z{_ÎmmZo ~mhoa Jocmo hmoVmo Voìhm EH$ ãc±Ho$Q>
~Q>U cmdÊ`mnyduM cQ>Š`m amJmZo AmaS>mAmoaS>m H$am`Mo, ""H$m` ao, _mPm Jim KoD$Z Amcmo Am{U _hmamOm§Zm AmYr gm§JyZ Cn`moJ Zmhr, `mo½` doi nmhÿZM {Xc§
Xm~Vmog H$m` ?'' nm{hOo, ZmhrVa g§VmnVrc Aem {dMmamZo Vo _mÂ`mOdiM R>odco hmoVo. XmoZ-Mma
KS>çmimMm ñQ>rcMm Xm~ XoD$Z ~§X H$am`Mm nÅ>m hmoVm. Vmohr cmdVmZm {Xdgm§Zr EH$Xm _hmamO hgyZ-IoiyZ ~mocV hmoVo, Voìhm hiyM _r Vo ãc±Ho$Q> Ë`m§Zm
""XwIV§`, Aao hiy !'' Aem cQ>Š`m VH«$mar Mmcy Agm`À`m. {Xc§. Vo åhUmco, ""Aao ho H$moUmcm AmUc§g ?''
H$moQ>mcm S>mì`m H$m°caÀ`m _mJo AmVrc ~mOyg EH$ MmoaH$ßnm hmoVm. Ë`mV _r åhQ>c§, ""Vw_À`mgmR>rM ! ~m~m§Zr _cm ñdßZmV `oD$Z gm§{JVc§, åhUyZ
_hÎdmÀ`m dñVy Vo R>odm`Mo. AmUc§` !''
lrgX²Jwê$ dmgwXodmZ§V gañdVr godm _§S>imÀ`m Á`m g^m hmoV AgV Ë`m doir ""~m~m§Zr gm§{JVc§ ?''
_hmamO Amåhmcm gm§JV AgV H$s lrgX²Jwê$ ~m~m§Mo d¡^d ho AgoM AOyZ 90 _r "hmo`' åhQ>c§. _J Vo IwMuV ~gco Am{U Vo ãc±Ho$Q> nm§Kê$Z Mm§Jco XmoZ Vmg
dfmªn`ªV dmT>oc. nwUo AOyZ 105 df} {Q>Ho$c. _w§~B© 100 df}M ApñVËdmV amhrc. ~gco hmoVo. Z§Va _cm Ë`m§Zr Ë`mMr KS>r H$am`cm gm§{JVcr. _J åhUmco, ""ho Vwcm
nwT>o _moR>o àc`§H$mar `wÕ hmoD$Z OJmVrc {H$_mZ 50 Xoe Ë`m `wÕmV Zï> hmoVrc. Ko ! Vwcm åhUOo Vwcm ! AJXr ~m`H$mocmgwÕm Úm`M§ Zmhr !''
_hmamOm§À`m ^m{H$Vmà_mUoM gd© H$mhr Mmcy Amho ! _J Ë`m§Zr Ë`m ãc±Ho$Q>Mr qH$_Vr {dMmacr. VodT>o n¡go AmVyZ AmUyZ _cm {Xco.
_hmamO gm§JV, ""n§VàYmZ, _w»`_§Ìr `m§À`mà_mUo Xodm§À`mhr _wXVr AgVmV. Vo ãc±Ho$Q> AOyZ _mÂ`mOdi OnyZ R>odcoc§ Amho. _r Vo dmnaVmo. _mÂ`m gX²Jwê§$À`m
H$mhr H$mcmZ§Va ho Xodhr ~XcVmV ! Vy ~K, n§T>anyaMm {dR>mo~m, H$moëhmnyaMr ào_mMr C~ Ë`m ãc±Ho$Q>_wio _r AZw^dVmo.
A§~m~mB© `m§À`m _mÏ`mda {edqcJ Amho. OJmMo Oo _yi Amho Ë`mcm _hmgXm{ed 1977 gmcr ~rS>H$a _hmamOm§À`m nwÊ`{VWrÀ`m {Xder nhmQ>o nmM dmOVm _r
Am{U _hm{dîUy åhUVmV. {JarMm ì`§H$mo~m ({VénVr ~mcmOr) hm e§H$aM Amho. _hmamOm§Zm Z_ñH$ma H$am`cm Jocmo. Vo \$ma àgÞ{MÎm hmoVo. _cm åhUmco, ""Vwcm

Zì`m ndm©Mr gwédmV 87 88 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


H$m` nm{hOo ao ? _mJ H$m` Vo !'' _r åhUmcmo, _cm {MÎmewÕr nm{hOo. Vo `mda {Xder gd© H$m_o hmVmdoJir Pmcr hmoVr Am{U OodUmcm WmoS>m doi hmoVm åhUyZ
H$mhr ~mocco ZmhrV. \$º$ hgco. _cm ~gdc§, Mhm Pmcm. Z§Va Amåhr _§{XamV AJXr ghOnUo _r VoWo ~gcmo hmoVmo. Ë`m doir EH$ A{VVoOñdr, gw§Xa Ago EH$
{dS>o R>odm`cm Jocmo. gàoJwéOtZr em§[Vgyº$, _§Ì dJ¡ao åhQ>co. _hmamOm§Zr {dS>o ~mcH$ _cm lr ~m~m§À`m _§{XamV H«$sS>m H$arV Amho, am§JV Amho, hgV IoiV Amho
R>odVmZm Zoh_rà_mUo ~m~m§Mr àmW©Zm Ho$cr Am{U Ë`mM doir Vo ~m~m§Zm åhUmco, Ago Ñí` {Xgco. Ë`m ~mcH$mMm a§J {dcjU hmoVm. Vmo {Zim ZìhVm, Vmo Om§^im
""Á`m§Zm {MÎmewÕr nm{hOo Agoc Ë`m§Mo {MÎm AmnU ewÕ H$am.'' Ë`mZ§Va H$mhr ZìhVm, Vmo Jm¡adU©hr ZìhVm; eãXmV d{U©Vm Z `oUmar Aer VoOmMr EH$ Pimir
jU _r Oo AZw^dco Vo Zo_Š`m eãXmV ì`º$ H$aUo H$R>rU Zìho, Va AeŠ`M Amho. Ë`m ~mcH$mÀ`m gdmªJmda hmoVr. ho H$moUr _§{XamV Xe©Zmcm Amcoë`m _mVoMo am§JVo
_mÂ`m _ZmVyZ dmB©Q> {dMmam§Mr nwQ>§ {daKiyZ Jocr. Am`wî`^a _Zmda OmUdUmam _yc Zìho ! _J ho ~mcH$ Amho Var H$moU hm {dMma _ZmV Amcm Am{U
VmU, _Zmcm H$m§MUmar ^mdZm PaPa Zï> hmoD$Z _Z EH$m Anyd© em§VVoZo ì`mnyZ jUmYm©V _mÂ`m cjmV Amc§ H$s _cm nmhmUo eŠ` hmoB©c Aem ~mcñdê$nmV
Joco. Am`wî`mVco gmao VmUVUmd jUmV Zmhrgo Pmco Am{U _cm EH$ {dcjU à^y am_M§Ðm§À`m Xe©ZmMr BÀN>m _mÂ`m gX²Jwê§$Zr nwar Ho$cr Amho. _r VmËH$mi CRy>Z
àgÞnUm OmUdy cmJcm. Ë`m H$mhr jUmV _r gX²Jwê§$À`m H¥$noZo EImXr A_yV© Jmoï> Ë`m VoOñdr ~mcH$mcm åhUOoM à^y am_M§Ðm§À`m ~mcê$nmcm gmï>m§J Z_ñH$ma
_yV© ñdê$nmV _mÂ`m S>moù`m§g_moa {dê$Z OmVo` Agm H$mhrVar {dcjU AZw^d KmVcm.
~m~m§À`m nm`mer AZw^dcm Am{U Ë`mZ§Va AmOn`ªV H$gë`mM ~m~VrV dmB©Q> 1977 gmcr gVV VrZ {Xdg _méVram`m§Zr _cm ñdßZmV `oD$Z Xe©Z {Xco.
{dMmam§Mr gmdcrgwÕm _mÂ`m _Zmcm ñne©cr Zmhr ! {Vgè`m {XderMo Ñí` AOyZhr _mÂ`m S>moù`mg_moa ñnï> {XgVo. A§OZr_mVm EH$m
Ë`m doir _r _§{XamV _mZgnyOm Am{U WmoSg§ Ü`mZ H$arV Ago. _mP§ àM§S> {ecoda ~gcoë`m AmhoV. EH$ nm` A§Jmer Xw_Sy>Z KoVcocm Amho Va Xwgam
lr ~m~m§Odi EH$M _mJU§ Ago H$s, ""Amnë`mgmaIr {dXohmdñWm _cm àmá g_moa _moH$im gmoS>cocm Amho Am{U _méVram`m ñVZnmZ H$arV AmhoV. _mÌ _méVr
H$ê$Z Úm.'' _hmamOm§À`m cjmV hr Jmoï> A§Vkm©ZmZo Amcr. EH$Xm _r Xe©ZmgmR>r ~mcd`mV ZìhVm, Va 15-20 dfmªMm Agmdm, Agm dmQ>V hmoVm. Ë`mÀ`m
Jocmo AgVm Vo _cm åhUmco, ""VwPo _mJUo Mm§Jco Amho. na§Vw "Amnë`mgmaIo' hm Vm|S>mVyZ XwYmMo AmoKi AmoR>mdê$Z dmhmV hmoVo. _r Ë`mcm åhQ>co, ""Aao EdT>m
eãX `mo½` Zmhr. AmnU H$moUmerhr Amncr VwcZm AWdm ~amo~ar H$ê$ Z`o.'' _moR>m Pmcmg Am{U AOyZ Vy _mVoMo XyY {nVmog.''
VoìhmnmgyZ àmW©Zm H$aVmZm _r Vo eãX Q>mico Am{U Am`wî`mVhr H$moUmer VwcZm, _méVrZo _cm Vy "lram_ O` am_ O` O` am_' hm _§Ì åhU Ago gm§{JVco. _r
~amo~ar qH$dm ñnYm© H$aUo Q>mico. Ë`mcm gm§{JVco H$s _mÂ`m Jwê§$Zr gm§{JVco Va Adí` hm _§Ì åhUoZ, AÝ`Wm
EH$Xm _r _hmamOm§Zm {dZ§Vr Ho$cr H$s Amnë`m Hw$cmMo AmamÜ` X¡dV à^y Zmhr. Voìhm _méVr åhUmcm H$s VwPo Jwê$ Vwcm Vgo gm§JVrc. gH$mir OmJ
am_M§Ðm§Mo _cm Xe©Z ìhmdo Aer \$ma BÀN>m Amho. _hmamO WmoS>o hgco Am{U Amë`mda _cm Vo ñdßZ AmR>dV hmoVoM. na§Vw `mMm Z¸$s AW© H$m` `m{df`r _ZmV
qH${MV {dMma H$ê$Z åhUmco, ""lr am_M§Ðm§À`m àË`j Xe©ZmZo Vy H$Xm{MV g§^«_ hmoVm. Ë`m {Xder _§{XamV Jocmo Voìhm _hmamO åhUmco, ""Aao Vmo _méVr \$ma
Km~ê$Z Omerc. AOw©Zmcm Pmcoë`m {dœê$n Xe©ZmgmaIoM Vo A{V^ì`, JS>~S> H$arV hmoVm Zm ! Ë`mcm _r AmVm ~m§YyZ Q>mH$Vmo !''
A{VVoOñdr Agoc. Vo Xe©Z Vwcm ghZ hmoUma Zmhr. Amnë`m S>moù`mcm EdT>r _r {dMmaco, ""H$m` Pmco ?''
^ì` n[a_mUo nmhÿZM A§Jmcm H$mnao ^aVo. 40-50 \y$Q> C§MrMr lram_m§Mr _yVu Voìhm _hmamO åhUmco, ""_méVrÀ`m BÀN>oà_mUo Oa Vy AmOM {h_mc`mV
VwÂ`mg_moa C^r am{hcr Va Vwcm ^rVr dmQ>oc.'' Vmo {df` nwT>o VoWoM Wm§~cm. Vnü`}cm Jocmg Va VwÂ`m AmB©d{S>cm§Zm åhmVmanUr H$moU ~KUma ? VwPr ~m`H$mo,
EHo$ {Xder lr ~m~m§À`m _§{XamV Xwnmar _r ~gcmo hmoVmo. VoWo EH$ cmH$S>r noQ>r XmoZ _wc§ AmhoV. ho gmao CKS>çmda nS>Vrc. Voìhm ho gmao AmnU nwT>o T>H$cy. Vy
(hS>nm) hmoVr. H$Yr doi {_imcm H$s _r Ë`m noQ>rda 10 {_{ZQ>o ~gV Ago. Ë`m Amhog VoWoM Jwégodm H$arV amhm. AmOnmgyZ 36 dfmªZr Vy _méVr hmoerc.''

Zì`m ndm©Mr gwédmV 89 90 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


`m ^{dî`dmUrMm AW© H$m` ho _cm H$icoco Zmhr. _mÌ _mÂ`m gX²Jwê§$Mo eãX hmoVo `mMr Vo dmQ> nmhmV hmoVo Am{U _r _mÌ JßnM. AIoa Ë`mZr _mPo XmoÝhr Im§Xo
AmhoV Ë`mà_mUoM gmao hmoB©c hm _mPm R>m_ {dœmg Amho ! Yaco Am{U åhUmco, ""{dMma H$m` {dMmam`Mo Vo !'' _J _r _mÂ`m _ZmVrc àý
_mÂ`m _ZmVrc ñdßZm{df`rMm g§^«_ _r gm§JÊ`mAmYrM Ë`m§Zm H$icm hmoVm Ë`m§Zm {dMmacm Am{U cJoM Vo åhUmco, ""Vmo H$m§hr AmOmar dJ¡ao Zmhr ! Vy Iwemc
Am{U Ë`m§Zr Ë`mMo `Wm`mo½` {ZamH$aU Ho$co hmoVo. hm "eãXo{dU g§dmX' AZoH$ VwÂ`m H$m_mcm Om !'' Am{U Vo Amnë`m H$m_mcm {ZKyZ Joco.
doiocm AZw^dmcm `oV Ago. _mÂ`m _ZmV H$mhr e§H$m, H$mhr g§^«_, H$mhr {dMma nwÊ`mcm ^mS>çmÀ`m OmJoV Amåhr gmYmaU 3 df} am{hcmo. n{hë`m dfu ^mS>o
Va§J CR>co Va _hmamO ñdV: hmoD$Z _cm H$mhr _mJ©Xe©Z H$ê$Z Ë`mMo `mo½` Vo 200 én`o hmoVo. _mPr OmJm KoÊ`mMr j_Vm Zmhr ho cjmV `oVmM Ë`m Am_À`m
{ZamH$aU H$arV. _mPo àý qH$dm g_ñ`m, _mÂ`m gm§gm[aH$ AS>MUtMm nmT>m gmho~m§Zr OmJoMo ^mS>o nwT>rc dfu 300 én`o Ho$co. _J hm àm_m{UH$ Amho, gm§Jy
Ë`m§À`mnwT>o dmMmdm ho _mÂ`m g§H$moMr _Zmcm àeñV dmQ>V Zgo. Ë`m_wio _r Ë`m Voìhm hm OmJm gmoS>rc ho cjmV Amë`mda Ë`mZr ^mS>o 400 én`o Ho$co Am{U _J
_ZmVM dmJdrV Ago. nU _hmamOm§Zm Vo AMyH$ H$iyZ `m`Mo; _J Jmoï> _hÎdmMr Ë`mZr _mÂ`mOdi 5000 én`o AZm_V a¸$_ Am{U 600 én`o ^mS§> Agm EH$
Agmo qH$dm jw„H$. àñVmd _m§S>cm. Vr C§Q>mÀ`m nmR>rdaMr eodQ>Mr H$mS>r R>acr. _r åhQ>c§ _r OmJm
1978 gmcMr Jmoï>. _mÂ`m nËZrcm H$mhr AJXr KaJwVr Jmoï>r _hmamOm§Mo H$mZr gmoS>Vmo Am{U Q´>H$ AmUyZ gai gm_mZ ^ac§ Am{U Ajae: Q´>H$ n{hë`m§Xm dioc
KmcyZ Ë`m§Mm g„m ¿`m`Mm hmoVm. Ë`m doir VoWo Xwgao H$moUr Agy Z`o Ago {Vcm {VH$S>o Om`M§ _ZmV R>adc§ Am{U {ZKmcmo. Q´>H$ gmVmaÀ`m {XeoZo dicm Am{U
dmQ>V hmoVo. gm`§H$mir Mma dmOVm _§{Xa CKS>m`Mo. Vr Mma dmOVm _§{XamV Jocr. Amåhr {VH$S>o {ZKmcmo. gm_mZ gmVmacm _mPo _ohþUo S>m°. _mYdamd n|T>maH$a `m§Mo
_ZmV gmaIo KmoH$V hmoVr H$s {VWo H$moUr naH$s ì`º$s Zgmdr, _hmamO EH$Q>oM _cm Kar CVadc§ Am{U Ë`m§À`mH$S>o H$mhr {Xdg amhÿZ OmJm emoYcr. OmJm emoYm`cm
^oQ>mdoV. Vr _hmamOm§nwT>o Jocr, Km_mKy_ Pmcocr hmoVr. {VMr AñdñWVm _mYdamdm§Zr _XV Ho$cr. _mÂ`m VrZhr ~{hUr Am{U Ë`m§Mo `O_mZ `m§Zr _cm
_hmamOm§Zr OmUcr. Vo åhUmco, ""AmYr nmUr nr, em§V ~g Am{U _J H$m` Vo Aer doimodoir, _mÂ`m AS>MUrÀ`m doir ^anya _XV Ho$cocr Amho. {~èhmS>
gm§J !'' Ë`m doir ~mOyÀ`m ñd`§nmH$KamV AmMmar hmoVm, Ë`mcm _hmamOm§Zr ~mhoa cmdyZ Pmc§, Hw$Qw>§~mMr ì`dñWm Ho$cr Am{U _r _§{XamV Amcmo.
~mocmdyZ, H$mhrVar H$m_ H$mTy>Z Ë`m {R>H$mUmnmgyZ Xya nmR>dco. {VÀ`m _ZmVrc Pmcm àH$ma _hmamOm§Zm gm§{JVcm. Voìhm Vo åhUmco, ""AmVm ~mhoa H$moR>o amhÿ
Zo_Ho$ AmoiIyZ Ë`mZr {Vcm _moH$ionUmZo {VÀ`m g_ñ`m gm§JÊ`mMr g§Yr {Xcr. ZH$mog. AmVm _§{XamVM amhm.'' Vmo 1979 Mm OyZ _{hZm hmoVm. _r _§{XamV amhÿ
AerM EH$Xm Am_À`m am_H$mH$m§Mr Vma Amcr H$s _r {g[a`g Amho. cmJcmo. ganmoVXma gH$mir ^mH$ar Am{U Hw$iWmM§ {nR>c§ H$ê$Z Úm`Mo; Vo ImD$Z
Vm~S>Vmo~ {ZKyZ `o. _rM Ë`m§Zm Zagmo~mÀ`m dmS>rcm R>odco hmoVo `m{df`r `mnydu H$m_mda Om`M§. Am°{\$gÀ`m H°$ÝQ>rZ_Ü`o g§Ü`mH$mir 4 dmOVm Mhm~amo~a
C„oI Amcm AmhoM. am_H$mH$m WmoS>o Moï>oImoahr hmoVo. H$Xm{MV Ë`mZr J§_V åhUyZ ~Q>mQ>odS>m qH$dm Ag§M H$mhrVar WmoS>g§ Im`M§ Am{U amÌr _hmamOm§~amo~a
hr Vma Ho$cr Agoc qH$dm Vo Ia§M AmOmar AgVrc. J§_V Ho$cr Agoc Va \w$H$Q> Oodm`M§.
hocnmQ>m, AH$maU IM© Am{U _§{XamVrc godoV CJmMM I§S>. nU IamoIaM Oa Hw$Qw>§~ gmVmè`mV Am{U _r nwÊ`mcm Agm OrdZH«$_ gwê$ Pmcm. _hmamO
Ë`m§Zm ~a§ Zgoc, _XVrMr JaO Agoc Va _r OmUo Amdí`H$M R>aco AgVo. H$maU _{hÝ`mVyZ EImÚm doir _cm gmVmacm nmR>dm`Mo. _r e{Zdma-a{ddma Agm
_r Ë`m§Mr gd© O~m~Xmar KoVcocr hmoVr. {ÛYm _ZpñWVrVM _r gH$mir _§{XamV gwQ>rÀ`m {Xder OmV Ago. nU ~è`mM doim _§{XamVrc CËgdm§_wio OmVm `oV Zgo
Zoh_rà_mUo Amcmo. àý {dMmamdm H$s Z {dMmamdm `m~m~VrV _mPm AJXr Am{U _J nËZr d¡VmJV Ago. H$mhr doim Va 2-2, 3-3 _{hZo OmUo hmoV Zgo; _J
"h°åcoQ>' Pmcm hmoVm. _hmamO VoWoM `oaPmam KmcrV hmoVo Am{U _r _mÂ`m ZH$iV ""Vwåhr `oV Zmhr, VoWoM amhmVm !'' Aer VH«$ma nËZr H$arV Ago. Ë`mda _r gm§JV
Ë`m§À`mg_moaÀ`m ~mH$mda Z ~mocVm ~gyZ hmoVmo. ~hþYm _mÂ`mH$Sy>Z n¥ÀN>m Ho$ìhm Ago H$s _r _§{XamV _mo\$V amhmVmo. OodUmImÊ`mMohr n¡go Vo KoV ZmhrV. Aem

Zì`m ndm©Mr gwédmV 91 92 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


n[apñWVrV CËgd AgVmZm VoWo Z amhmVm _r Kar {ZKyZ Amcmo Va Mm§Jco {Xgoc ho Oar _r åh§Q>c§ Var _hmamOm§Zr Amnë`m _Zmer H$mhr R>adcoco Agmdo. H$maU
H$m ? CËgdmMo doirM _mUgm§Mr VoWo JaO AgVo. Aem doir _mPo OmUo åhUOo Ë`m§Zr dmcmdcH$agmho~m§Zm VmVS>rZ§ ~mocmdyZ KoVco. ""Vy {d_mZmZo `o ! AmnU
H$m_MwH$manUm hmoUma Zmhr H$m ? AemZo _hmamOm§Mr Amnë`mdaMr H¥$nmÑï>r Amho AemoH$cm EH$ âc°Q> KoD$Z {Xcm nm{hOo,'' Agm \$moZ Ë`m§Zr gmho~m§Zm Ho$cm.
Ë`mEodOr Vo amJmdUma ZmhrV H$m` ? Ë`mà_mUo gmho~ e{Zdmar Amco. Vmo {Xdg Xgè`mMm hmoVm. nËZrhr gmVmè`mhÿZ
EH$Xm gmVmè`mV H$m§Mr H$m_H$moQ>r nrR>mMo e§H$amMm`© M§ÐeoIa|Xy gañdVr Amco `moJm`moJmZo Amcocr hmoVr. dmcmdcH$agmho~m§Zr nwÊ`mVrc e_m© ZmdmMm EH$
hmoVo. Ë`m§À`m Xe©Zmcm _hmamO, ~mOramd {Q>Ho$H$a `m§Zm ~amo~a KoD$Z Joco hmoVo. Ë`m ~«moH$ahr ~mocmdcm hmoVm. _hmamO, gmho~, Vmo ~«moH$a Am{U _r ~gcmo hmoVmo.
doir _r Ë`m§Zm {dZ§Vr Ho$cr H$s Ë`m§Zr gmVmacm _mÂ`m Kar Oodm`cm Omdo. _hmamO nËZrhr ~mOyÀ`m ~mH$mda ~gcr hmoVr. âc°Q> H$moR>o ¿`m`Mm, qH$_V {H$Vr ? dJ¡ao
åhUmco, ""nyduhr VwÂ`m Kar _r Oodcmo hmoVmo. AmÎmmhr _r Adí` Oodm`cm `oB©Z.'' WmoS>r MMm© gmho~m§er H$ê$Z Ë`m§Zr XmoZ-gìdm XmoZ cmIm§n`ªV âc°Q> ¿`m`Mm Ago
_cm A{Ve` AmZ§X Pmcm. Am_À`m _mcH$m§À`m Kar _r \$moZ Ho$cm Am{U nËZrcm gm§{JVco. Amåhr AmVm àË`j OmJm ~Km`cm {ZKUma EdT>çmV _hmamO
hr AmZ§XmMr ~mV_r gm§{JVcr. _r {Vcm H$m` nXmW© H$amd`mMo Vohr gm§{JVco. dmcmdcH$agmho~m§Zm åhUmco, ""~g ao dmcmdcH$a ! Vy `mcm g_W©ZJa_Ü`oM
^mV, _gmco^mV, ^mOr, Am_Q>r, MQ>Ur, H$moqe~ra, ^Or, EH$ n¹$mÞ, OmJm Xo ! nwÊ`mV âc°Q>-~rQ> KoÊ`mM§ H°$Ýgc ! e_m©, Vwåhr Mhm KoVcmV Zm§ ? Vwåhr
nmoù`m dJ¡ao H$aÊ`mg gm§{JVco. _hmamO Oodm`cm Amco. ~m`H$mocm åhUmco, {ZKm !''
""EdT>§ AÞ {eOdm`M§ Zmhr. Am_Q>r ^mV H$am`Mm, ~a§ H$m ~mi ! EdT>§ Zmhr Am{U ~m`H$moH$S>o diyZ åhUmco, ""H$m` J, Vwcm _w§~B©cm amhm`cm Mmcoc H$s
H$am`M§, nwT>À`m doir cjmV R>od ~a§ ! Hw$Ur Var _yIm©Z§ ho Vwcm gm§{JVcoc§ Zmhr ?''
{XgV§` !'' _mPr nËZr åhUmcr, ""_r _w§~B©V H$er amhmUma ? _cm _w§~B©Mr _m{hVr Zmhr.
gmVmacm Am_À`m {~èhmS>r OmD$Z Amë`mda EH$Xm _hmamO _cm åhUmco, ""Vy Am_M§ {VW§ H$moUr Zmhr ! gmgy-gmgao Am{U XmoZ _wc§ `m§À`mgh amhm`M§. ho _cm
AmVm nwÊ`mV âc°Q> Ko.'' AmVm âc°Q> ¿`m`Mm Va cmI, gìdmcmI, {H$_mZ 70- O_ocg§ dmQ>V Zmhr.''
80 hOmam§Mr VaVyX hdr. Voìhm H$moWê$S>cm 100 én`o àVr Mm¡ag \y$Q> ^mdmZo OmJm _hmamOm§Zr R>m_nUo {Vcm gm§{JVco, ""H$mhr Zmhr ! Vy A§Yoarcm OmD$Z amhm.
{_im`Mr. Varhr ho 70-80 hOma én`o C^o H$go H$am`Mo hm àý hmoVmM. _mPm A§YoarVyZ Vwcm Hw$R>ohr ~mhoa Omd§ cmJUma Zmhr. KamÀ`m Odinmg gd© Vwcm
{_iUmam gd© nJma, XmoZ _wc§, nËZr Am{U d¥Õ AmB©-dS>rc `m§À`mdaM IM© {_ioc. VwP§ gd© H$mhr ì`dpñWV hmoB©c.''
ìhm`Mm. Ver {dcmgr amhmUr ZìhVr. nU OodUImU ì`dpñWVM Agm`cm hd§, _mÂ`m nËZrÀ`m ñ_aUmV AOyZ ho eãX OgoÀ`m Vgo AmhoV. àg§JnaËdo Ë`mMr
Amë`m-Joë`mM§ AmXam{VÏ` ì`dpñWV Pmc§ nm{hOo dJ¡ao KamÊ`mMr {eñV hmoVr. à{MVr {Vcm `oV AgVo. XmoZ dfmªnyduMr KQ>Zm. Am_Mm ZmVy åhUOo H$_coeMm
nJmamì`{V[aº$ EH$ n¡emMo CËnÞ Zmhr. AmOmanU, ZmVodmBH$m§H$S>rc H$m`©àg§J _wcJm gw_oY H$mhr nmiÊ`mV PmonV Zgo. åhUyZ H$_coeZo ~m§Ðçmcm OmD$Z EH$
dJ¡ao ~m~t_wio _{hZmAIoa {e„H$ ImVr H$mhr nS>m`M§ Zmhr. åhUyZ _r JmS>r AmUcr. ~m~m JmS>r Zìho nU WmoS>rer Ë`m àH$maMrM JmS>r. Ë`mV gw_oYcm
_hmamOm§Zm OmJm {dH$V KoÊ`mVrc _mÂ`m AS>MUr gm§{JVë`m. _hmamO åhUmco, PmondyZ Vr JmS>r nwT>o _mJo H$arV ~gc§ H$s Ë`m Jw§JrV Vmo Pmonm`Mm. AmnU AJXr
""Aao, VwPo ZmVodmB©H$ gJio gwg§nÞ AmhoV. àË`oH$mZo 10-10 hOma én`o {Xco Var Amam_mV IwMuV dmMV ~gm`M§ Am{U nm`mZo Vr JmS>r hcdrV amhm`M§. XmoZ _{hZo
ghO n¡go O_Vrc.'' _r åh§Q>c§, ""_r ZmVodmBH$m§H$S>o n¡go _mJUma Zmhr. Vo _cm dmnaë`mZ§Va EH$m {Xdg Ë`m JmS>rM§ EH$ MmH$ _moS>c§. Mm¡Xmeo én`m§Mr Vr JmS>r
O_UmaM Zmhr. _cm KamMr EdT>r hm¡g Zmhr. gmVmaÀ`m {~èhmS>mV _mP§ Hw$Qw>§~ OoWyZ AmUcr VoWo H$_coe XwéñVrgmR>r KoD$Z Jocm. Vmo XwH$mZXma åhUmcm, ""`o
gwImV AmhoM H$s !'' [anoAa Zht hmoJmŸ&''

Zì`m ndm©Mr gwédmV 93 94 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_J nmcm©, gm§VmH«y$P Aer 2-4 {R>H$mUr Mm¡H$er Ho$cr. gJio åhUV, ""hr {dMmarV AmhoV H$s, _r `oD$ H$m VwÂ`m KamV ? Xwgè`m {Xder {VZo \$moZ H$ê$Z _cm
H$mhr XwéñV hmoÊ`mVcr Zmhr; AmVm ZdrZ JmS>r ¿`m.'' ho H$idc§ Am{U `mMm AW© H$m` Ag§ {dMmac§. _r åhQ>c§, ""AW© H$mhrhr Agmo.
nËZr åhUmcr, ""AmVm Vmo JmS>rV EImX-Xwgam _{hZmM Pmonoc. VodT>çmgmR>r Vy ^m½`dmZ Amhog. àË`j AmBªM§ Vwcm Xe©Z {_imc§. _J AmUIr H$m` hd§ ?''
nwÝhm AmVm 1400 én`o IM© H$emcm ? Amnë`m ncrH$S>o gm`H$c XwéñV H$aUmam 1982 À`m E{àc qH$dm _o_Ü`o EH$ {Xdg, amÌr {Vcm àM§S> Km_ gwQ>cm Am{U
Amho; Ë`mcm {dMmê$Z ~Km.'' N>mVrV doXZm OmUdm`cm cmJcr. gmo~Vrcm XmoZ chmZ _wc§ Am{U _mPo d¥Õ
Ë`mÀ`mH$S>o Joë`mda Vmo åhUmcm, ""Xg {_{ZQ>_o§ {~R>mHo$ XoVm h¡Ÿ&'' AmB©-dS>rc ! _r nwÊ`mcm ! gm§Jm`M§ Var H$moUmcm åhUyZ {VZ§ _hmamOm§M§ ñ_aU
H$_coe MmH$ ~gdyZ KoD$Z Kar Amcm Voìhm _mÂ`m nËZrcm _hmamOm§Mo Vo eãX Ho$c§. Km_mZo {^Ococo H$nS>o ~Xcco Am{U n§Im nyU© doJmV gwê$ H$ê$Z Vr Pmoncr.
AmR>dco Am{U Vr Ajae: _hmamOm§À`m \$moQ>mog_moa aS>cr, ""Vwåhr _cm gm§{JVc§ Xwgè`m {Xder S>m°ŠQ>am§H$S>o Jocr. Ë`m§Zr Vnmgco, H$m{S>©AmoJ«m_ H$mT>cm. Vo
hmoV§ H$s Vy A§Yoarcm OmD$Z amhm. {VW§M gJù`m Jmoï>r Vwcm {_iVrc. AmO Xoh åhUmco H$s, amÌm¡ öX`{dH$mamMm PQ>H$m `oD$Z Jocm Amho. _r _w§~B©V Amë`mda {VZo
gmoSy>Z BVH$s df© Pmcr. nU Vwåhr Ë`m doir gm§{JVcocm eãX àË`oH$ doir Iam _cm ho gm§{JVco. _r Z§Va hr Jmoï> _hmamOm§À`m H$mZmda KmVcr. _r åhQ>c§,
H$aVm`.'' _hmamOm§ZmM {VMr H$miOr, Ë`m§Zr {Vcm _w§~B©cm R>odcr Amho, VoM {VMo jo_
_hmamOm§À`m gm§JÊ`mà_mUo Vr A§Yoarcm "öfrHo$e'_Ü`o H$moUË`mhr àH$mao nmhmVrc.' Am{U hm Am_Mm C^`Vm§Mm {dœmg \$moc R>acm Zmhr. {VZo H$moUVohr
IiIi Z H$aVm amhm`cm V`ma Pmcr Am{U _hmamOm§À`m nyU© H¥$noMr Vr Am¡fY `m XwIÊ`mda KoVcoco Zmhr. AmVm {Vcm hm Ìmg OmUdV Zmhr. H$Yr Ìmg
A{YH$mar Pmcr. _r H$m`_Mm nwÊ`mV Am{U Vr _w§~B©V. Ë`m_wio Hw$Qw>§~ à_wImMr dmQ>cmM Va _hmamOm§Mo Zm_ñ_aU H$am`Mo. n§Im nyU© JVrZo gwê$ H$am`Mm, Vmgm-
gJir O~m~Xmar {Vcm gm§^mimdr cmJcr. na§Vw _hmamO nmR>rer AmhoV `m EH$m XmoZ VmgmV gd© nyd©dV hmoVo.
{dœmgmda {VZo AmOn`ªV Am_Mo Ka g_W©nUo gm§^mico. Vr {Z^©`nUo VoWo amhmVo. _mÂ`m nËZrZo Amnë`m g_OyVXmanUm_wio _hmamOm§À`m _ZmV Amnë`mgmR>r
H$maU Vr Pmoncr Agoc Va Xmamda _méVr hmVmV JXm KoD$Z C^m Amho, Ago {Vcm doJio ñWmZ {Z_m©U Ho$co hmoVo. Vo ñWmZ hr {VMr ñdV…Mr H$_mB© hmoVr. Vr
{XgVo. Vr H$m_ H$arV Agoc Va _méVr VoWoM ~gcocm AgVmo. Ë`mMo ApñVËd _hmamOm§À`m {deof H¥$noMr A{YH$mar Pmcr Vr Ë`m§À`m {à` {eî`mMr nËZr åhUyZ
{Vcm CKS>çm S>moù`m§Zr OmUdVo Am{U _J _hmamOm§À`m AmR>dUtZr {VÀ`m Zìho. {VÀ`m gwIXw…ImMr Vo OmVrZo XIc KoV. IaoVa Xw…I H$mhr ZìhVoM. na§Vw
S>moù`mV Aly `oVmV. JrVm, kmZoœar H$mhr dmMm`cm KoVc§ H$s àË`j ^JdmZ àn§MmVrc ~marH$gmarH$ Jmoï>tH$S>o Ë`m§Mo cj Ago. EH$Xm Vr _§{XamV Xe©Zmcm
lrH¥$îU AOw©Zmcm JrVm gm§JVmhoV, Ag§ {Vcm {XgV§. ZrcdU©, _ñVH$mda _wHw$Q> Amcr AgVm, _hmamOm§Zr EH$X_ gmV gmS>çm H$mJXmV Jw§S>miyZ {VÀ`m hmVr
Amho, e§I, MH«$, JXm, nÙYmar ^JdmZ lrH¥$îUm§À`m _wImVyZ JrVm EoH$Ê`mMo {Xë`m Am{U åhUmco H$s AmYr `m gmS>çm Kar R>oD$Z `o. `oWo MhmgwÕm Z§Va Ko.
^m½` {Vcm Ho$di _hmamOm§À`m Agr_ H¥$noZ§ cm^c§`. g§{já gX²Jwé-M[aÌ _cm Ooìhm ho g_Oc§ Voìhm _r Ë`m§Zm åhQ>c§ H$s EdT>çm gmS>çm {Vcm H$emcm
dmMm`cm KoVc§ H$s _hmamO åhUVmV, ""Wm§~, Vy dmMy ZH$mog ! _r Vwcm Vo cmJUma AmhoV ? EdT>çm gmS>çm EH$X_ H$emcm {Xë`mV ? Vo åhUmco H$s VwP§
gm§JVmo.'' Am{U _hmamOm§Mr A_¥VdmUr {Vcm EoHy$ `oVo. {VZo \$º$ Amoitdê$Z ZOa àn§Mm~ÔcM§ AJmY kmZ _cm _mhrV Amho. {ó`m§Zm {H$Vr gmS>çm cmJVmV ho Vwcm
{\$adm`Mr. H$mZmV _hmamOm§Mo eãX Jwé_{h_m dUy© cmJVmV. H$m` _mhrV ? Voìhm Vy `m~m~VrV cj Kmcy ZH$mo !
_mhoar YmadmS>cm Ho$iH$a H§$nmD§$S>_Ü`oM _mÂ`m nËZrM§ ~aMg§ Am`wî` Joc§. _hmamOm§Zr _mÂ`m nËZrcm gmS>çmM H$m`; hmVmVrc, H$mZmVrc, X§S>mdaMo,
EH$ {Xdg {Vcm ñdßZmV àË`j OmZH$sAmB© (lr ~rS>H$a _hmamOm§À`m nËZr) Jù`mVrc Ago gmoÝ`mMo {d{dY Ac§H$ma doimodoir {Xco. Ia§ Va Vr Aëng§Vwï>
{Xgë`m. Vr Ho$iH$a H§$nmD§$S>_Yrc KamV ~gcocr Amho Am{U lr OmZH$sAmB© Amho. {Vcm \$ma H$emMrM AmdS> Zmhr. ZrQ>ZoQ>Ho$ amhmdo, ñdV… àË`oH$ H$m_

Zì`m ndm©Mr gwédmV 95 96 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


H$amdo, H$_rV H$_r JaOm R>odmì`mV, \w$H$Q>Mo KoD$ Z`o Aem àH$maMo {VMo {dMma cmdVmhoV ? `oWo OmJmhr ~amo~a Zmhr ! hr gd© KmU, CVaVr OmJm ! Ë`mEodOr
AmhoV. na§Vw _hmamOm§Zr {Xcoë`m dñVy {VZo àgmX åhUyZ ñdrH$maë`m. VgoM ncrH$S>o Mm§Jcr ñdÀN> OmJm Amho. VoWo EImX§ chmZ amonQ>§ cmdc§ Va Vo Mm§Jcm
dmcmdcH$agmho~m§H$S>o nmhÿZ Ë`m§Zr {Xcocr H$moUVrhr dñVy ZmH$maÊ`mMo YmS>g Ord Yaoc ! Ë`mda OmYdH$mHy$ åhUmë`m H$s, lr _hmamO g_W© AmhoV. Vo H$mhrhr
{Vcm Pmco Zmhr. H$ê$ eH$VmV. ho PmS>hr Mm§Jc§ _moR>§ hmoB©c ~Km ! Z§Va Ë`m gwJ§YmZoM {Vcm OmJ
_hmamOm§Zr {VÀ`mda _wcrgmaI§ ào_ Ho$c§. Vo {Vcm "hr Am_Mr D${_©cm' Ag§ Amcr. KamV gd©Ì Vmo gwJ§Y XadiV hmoVm. Vr AmVm nyU©nUo OmJ¥VmdñWoV hmoVr
åhUV. Vo {VÀ`mda H$Yr amJmdco ZmhrV, AmoaS>co ZmhrV. _hmamOm§Zr Xoh Varhr gwJ§Y OmUdV hmoVm. {VZo KS>çmimV nm{hc§ Va nhmQ>oMo Mma dmOco hmoVo.
gmoS>ë`mda 2-3 _{hZo Vr \$maM AñdñW hmoVr. Amnë`m Hw$Qw>§~mMm ajUH$Vm© H$Xm{MV ZmZm Ü`mZmcm ~gco AgVrc, Ë`mZr EImXr gwdm{gH$ CX~Îmr cmdcr
AmVm `m OJmV Zmhr. AmVm Amnë`m Hw$Qw>§~mM§ H$g§ hmoUma `mMr WmoS>r H$miOr Agoc åhUyZ Vr nmhÿZ Amcr, Va ZmZm AÚmn CR>coco ZìhVo. KamV Mmâ`mMo
{Vcm dmQ>V hmoVr. Ë`mVM EH$m A{Ve` ŠcoeH$maH$ KQ>Zocm {Vcm Vm|S> Úmd§ \y$chr ZìhVo. Varhr gH$mir 8 dmOon`ªV Vmo dmg XadiV hmoVm. _hmamOm§À`m
cmJc§. ApñVËdmMr IyU Ë`m§Zr {Vcm nQ>dyZ {Xcr hmoVr. Ë`m_wio {VMo Am¡Xm{gÝ` Joco
ñdV:cm _hmamOm§Mo AJXr {ZH$Q>dVu g_OUmao Ago EH$ J¥hñW hmoVo. Ë`m§À`m Am{U _ZmV ^{dî`m{df`r {dœmghr {Z_m©U Pmcm.
KaÀ`m VrZ {ó`m _wÔm_ A§Yoarcm Am_À`m Kar Joë`m Am{U nËZrcm åhUmë`m Vr Xwnmar 3 Vo 3Ÿ&& Agm AYm© Vmg PmonVo. 1991 gmcr EH$ {Xdg PmonoV
""AmVm Vw_À`m _hmamOm§Zr Xoh R>odcm (ho Ë`m AË`§V A{eï> ^mfoV ~mocë`m). H$moUr amjgr eº$s nm` XoD$Z {Vcm JwX_ê$Z Q>mH$sV AmhoV Agm ^mg Pmcm.
AmVm Vw_M§ H$g§ hmoUma ? AmVm Vwåhr H$m` H$aUma ?'' hm gmam AZw^d AJXr {Vcm YS> AmoaS>Vmhr `oB©Zm, ~mocÊ`mMm à`ËZ Ho$cm Va OUy Or^ Q>miycm
g§VmnOZH$ hmoVm. nU {VZo g§`_ amIyZ Ë`m§Zm gm§{JVc§ H$s, _hmamOm§Zr Am_À`m {MH$Q>cocr, hmV nm` hcdm`Mo ÌmU A§JmV Zmhr. Amncr A§{V_ K{Q>H$m Amcr
`moJjo_mMr H$miOr KoVcocr Amho. Vo g_W© AmhoV. H$mhr Pmc§ Var Amåhr Ago {Vcm dmQy> cmJco. VodT>çmV _hmamO VoWo Amco. Ë`m§Zr Amnë`m H$_§S>cyVyZ
Vw_À`mH$S>o ^mH$ar VmoS>m`cm `oUma Zmhr. Vwåhr CJmM H$miOr H$ê$ ZH$m. H$moUr VrW© {VÀ`m A§Jmda qenS>co. Ë`m VrWm©À`m Amoë`m ñnem©Mr {Vcm Mm§Jcr OmUrd
Ì`ñW _mUgmZo Zìho Va Amnë`m OdiÀ`m _mUgm§Zr Ag§ ~mocmd§ ho _Zmcm OmñV Pmcr Am{U _J {VÀ`mdarc XS>nU hiyhiy H$_r Pmco. amjgr eº$tZr H$mT>Vm
S>mJÊ`m XoV§ ! {VZo _cm ho gma§ \$moZdê$Z H$idc§, _r {Vcm ho gma§ H$mZmAmS> nm` KoVcm. na§Vw Varhr 3-4 {Xdg {Vcm AñdñW dmQ>V hmoVo. Eadr amoO Vr ~m~m
H$am`cm gm§{JVc§. Ë`mnojm doJi§ AmUIr H$aUma Var H$m` ? _hmamOm§À`m M[aÌmVrc EH$ AÜ`m` dmMVo, Zm_ñ_aU H$aVo. na§Vw Ë`m
Aem àg§Jm§Mr _Zmcm \$ma éIéI cmJyZ amhmVo. AmYrM _ZmV _hmamOm§À`m 4-5 {XdgmV XodmH$S>o OmD$ Z`o, Zm_ñ_aU H$ê$ Z`o Ago {Vcm dmQ>V hmoVo.
_hm{Zdm©UmMo Xw:I, ^{dî`m~Ôc e§H$m `mZr _Z J«mgcoc§, Ë`mV {Vcm `m àg§JmZo 4-5 {XdgmZ§Va Vr hiyhiy nyd©dV Pmcr. hr gmar h{H$JV {VZo _cm Z§Va
\$maM _ZñVmn Pmcm. Ë`m doir {Vcm EH$ A{Ve` gw§Xa ñdßZÑï>m§V Pmcm. gm§{JVcr.
ñdßZmV {VZo nm{hco H$s _hmamO IÈ>m IUyZ EH$ Mmâ`mMo PmS> cmdrV AmhoV. _hmamO H$YrVar 3-4 {Xdgm§gmR>r _cm _w§~B©cm Kar nmR>drV AgV. _r Kar
J§_V åhUOo PmS> åhUOo N>moQ>o amonQ>o Zìho Va 10-12 \y$Q> C§M dmT>coco Am{U Joë`mda _ñV Amam_mV doi H$mT>m`Mmo. nËZr åhUm`Mr, ""Vwåhr `oWo ZwgVo ~gyZ
{ndù`mY_H$ \w$cm§Zr cJS>coco PmS> Am{U `oWo Zoh_r `oUmè`m 5-25 {ó`m Vo doi KmcdVm. H$mhr H$m_ H$arV Zmhr. H$mhrVar _cm _XV H$am åhUOo `oWo _cm
nmhmV Cä`m AmhoV. Ë`m JXuV OmYdH$mHy$hr (~§Sy>eoQ> OmYd `m§À`m nËZr) {H$Vr H$m_ AgVo Vo Vwåhmcm g_Ooc.''
{VÀ`mOdi Cä`m AmhoV Am{U gd©Ì Mmâ`mÀ`m \w$cmMm gwJ§Y ^ê$Z am{hcm` ! _r åhUm`Mmo, ""gm§J, H$m` H$ê$ Vo !''
Vr ñdßZmV gmo~VÀ`m {ó`m§Zm åhUmcr H$s, _hmamO EdT>o _moR>o PmS> H$m EH$Xm Vr åhUmcr, ""EdT>§ ho BcopŠQ´>{gQ>rM§ {~c ^ê$Z `m !''

Zì`m ndm©Mr gwédmV 97 98 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_r H$nS>o KmVco. {VÀ`mH$Sy>Z n¡go Am{U {~c KoVc§ Am{U {ZKUma EdT>çmV nwÝhm EH$Xm Ag§M Pmc§. Ë`m {Xder Amåhr "öfrHo$e'_YyZ ~mhoa nSy>Z ñdm_r
XmamdaMr K§Q>m dmOcr. Am_À`m gmB©Q>daMm {nVio gwnadm`Pa Amcm hmoVm. Vmo g_W© _§{Xamn`ªV Amcmo Z Amcmo EdT>çmV dmcmdcH$agmho~m§Mm "{_Ìm' ZmdmMm
åhUmcm, ""H$mH$m Hw$R>o {ZKmcmV ?'' EH$ ~§Jmcr ñZohr añË`mZo OmV hmoVm. Ë`mZo Amåhmcm nmhÿZ JmS>r Wm§~dcr.
_r åhQ>c§,""{~c ^ê$Z `oVmo.'' åhUmcm, ""Hw$R>o {ZKmcmV ?''
Vmo åhUmcm, ""Ag§ H$m` H$aVm ? _r H$emcm Amho BWo ! Úm Vo {~c. AmÎmm ^mOrÀ`m {neì`m XmIdrV _r åhUmcmo H$s, XrZmZmWcm OmVmo` ^mOr
^ê$Z `oVmo !'' AmUm`cm.
{nVio {~c ^am`cm Joë`mda _r nwÝhm Amam_ H$am`cm _moH$im ! gX²Jwê$ Vmo åhUmcm, ""dm dm ! _r {VH$S>oM OmVmo`. Mcm !''
gmo{`am Agcm H$s Vmo Aem àH$mao gd© ^ma Amnë`m Im§Úmda KoV AgVmo hoM Ë`mZo Amåhmcm XrZmZmWcm gmoS>c§ Am{U Amnc§ H$m_ CaHy$Z nwÝhm Kamn`ªV
Iao ! gmoS>m`cm Amcm !
nU {VZo _cm ~hþYm g§gmamMr H$m_§ {eH$dm`Mm "nU'M Ho$cm Agmdm. EH$Xm _mPr nËZr _w§~B©cm EH$Q>çmZo g§gmamMr O~m~Xmar aoQ>rV hmoVr. Aem {H$aH$moi
_cm åhUmcr, ""Mcm ^mOr AmUm`cm !'' AS>MUr, Ìmg AgVmVM. nU {VZo Amho Ë`mV g_mYmZ _mZyZ, _hmamOm§À`m
_r åhQ>c§, ""Mcm Va Mcm ! Hw$R>o OmD$ `m ?'' Vr åhUmcr, ""nmë`m©cm ^{dî`dmUrda nyU© {dœmgyZ g§gma Ho$cm. dmcmdcH$agmho~m§Mo _mÂ`mda ào_
XrZmZmW ZmQ>çJ¥hmOdi Amncr Zoh_rMr nS>di, dm§Jr, ^|S>r Aer ^mOr {_iVo. hmoVoM. Vohr _mÂ`m gm§gm[aH$ AS>MUr gmoS>dÊ`mgmR>r Xj AgV. EH$Xm Ë`m§À`m
`oWo gmao {~Ja_amR>r cmoH$. `oWo H$mo~r-âcm°da {edm` H$mhr Zmhr. Voìhm {VH$S>oM cjmV Amc§ H$s _r _w§~B©cm `oVmo Voìhm A_moc H$m|S>H$a `m§MoH$Sy>Z ìhr. gr. Ama.
OmD$.'' AmUyZ Hw$Qw>§~r`m§Zm {MÌnQ> XmIdVmo. {MÌnQ>J¥hmV OmD$Z {MÌnQ> nmhmUo eŠ`
_r åhQ>c§, ""Vo R>rH$ Amho. nU AmO AJXr _cmM Ji H$m KmcV hmoV Zgo. _wcm§Zmhr `m Jmoï>r AYyZ_YyZ hì`m AgVmV.
Amhog ?'' EH$Xm nwÊ`mcm AgVmZm H$_coeZo AmJ«h Ho$cm åhUyZ KamOdirc Mm¡H$mV
Ë`mda Vr åhUmcr, ""Vwåhmcm nU _mPo `oWo H$go hmc hmoVmV H$im`cm hd§ Zm ! OmD$Z, JUnVrÀ`m H$m`©H«$_mMo doir "O§Ora' {gZo_m Vmg^a nm{hcm hmoVm.
XrZmZmWcm Om`M§ Va `oWyZ gai ~g Zmhr. [ajmdmco `m`cm V`ma hmoV ZmhrV ! Xwgè`m {Xder H$_coe AmOmo~m§Zm A{_Vm^À`m "\$mBqQ>J'Mr Z¸$c H$ê$Z
Q´>oZZo Om`M§ Va _cm gm§^miy H$s ^mOrMr {nedr gm§^miy ?'' XmIdÊ`mV a§JyZ Jocm hmoVm. ho {ZamJg AmZ§XmMo jU chmZnUrM AZw^dm`Mo
_r AIoa {VÀ`m~amo~a ^mOr AmUm`cm Imcr CVacmo. g_moaM EH$ _mUyg AgVmV !
[ajmVyZ Imcr CVaV hmoVm. _r [ajmdmë`mcm {dMmac§, ""nmcm© BñQ> Mc|Jo dmcmdcH$agmho~m§À`m cjmV Amë`mda Ë`m§Zr cJoM {dXoer ~ZmdQ>rÀ`m
Š`m ?'' Am`mV dñVy§À`m XwH$mZmV OmD$Z EH$ ìhr. gr. Ama. IaoXr Ho$cm Am{U Kar
""Š`m| Zht !'' Ag§ AmX~rZ§ åhUV Ë`mZo _rQ>aMm Xm§S>m Imcr AmoT>cm. ^mOr nmR>dyZ {Xcm. dmcmdcH$agmho~m§M§ ì`{º$_Îd CXma hmoV§. Ë`m§M§ XmV¥Ëd H$Um©cm
KoD$Z `oVmZm nwÝhm MQ>H$Z [ajm {_imcr. cmOdUma§ hmoV§. Ë`m§M§ _mÂ`m AS>r-AS>MUtH$S>o ~maH$mB©Zo cj Agm`M§. EH$Xm
nËZr åhUmcr, ""ho ~a§ Amho Vw_M§ ! Amåhr {ZKmcmo H$s AYm©-AYm© Vmg [ajm dmcmdcH$agmho~ åhUmco H$s, A§Yoarcm Vw_À`m KaÀ`m _§S>itÀ`m dmnamgmR>r _r
{_iV Zmhr ! hþÁOV Kmcmdr cmJVo ! Vwåhr AgcmV H$s [ajmdmco EH$m nm`mda EH$ JmS>r XoVmo. Hw$R>§ Om`M§ Pmc§ Va Ë`m§Mr \$ma n§MmB©V hmoVo. Vo _cm _mhrV Pmcoc§
V`ma !'' hmoV§M, Varhr _cm JmS>r ñdrH$maUo `mo½` dmQ>oZm. {edm` nËZrcmhr Vo AmdS>Uma
_r åhQ>c§, ""AJ gX²Jwê$ gmo{`am AgVmZm AmnUmcm H$m` H$_r Amho ?'' Zmhr, ho _cm nyU© _mhrV hmoV§. Vo åhUmco, ""BW§ cm`H$s ZgUmao XmoZ-XmoZ JmS>çm

Zì`m ndm©Mr gwédmV 99 100 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


CS>dVmhoV ! Am{U Vwåhmcm EH$hr JmS>r ZH$mo ?'' nU _r Vmo àñVmd ZmH$macm.
Ë`m§Mo {Ma§Ord {dH$mgamd `m§Zr AIoa 2-3 dfmªnydu S´>m`ìhagh JmS>r
nmR>dcrM. _cm _mcdUH$aZo Vo H$idco. Voìhm _r Ë`m§Zm gm§{JVco H$s, JmS>r
S´>m`ìha H$mhr ZH$mo. _r KaÀ`m§Zm gm§{JVc§ H$s, JmS>r dmcmdcH$am§Zr {Xcocr ""_rM Vwcm hmH$m _marV hmoVmo !''
Amho. Ë`m§À`mH$S>o nmhÿZ Vr AmnUmcm R>odyZ ¿`mdrM cmJoc. S´>m`ìha naV OmD§$
Xo. Amncm {Zñn¥hnUm XmI{dÊ`mgmR>r Xwgè`mM§ _Z XwIdy Z`o. eodQ>r S´>m`ìhacm OmJoMm {ZU©` _hmamOm§Zr Agm VS>H$m\$S>H$s ~Xccm Am{U nwÊ`mEodOr _mPo
naV nmR>dcm. {~èhmS> _w§~B©cm H$aÊ`mMo R>aco. dmcmdcH$agmho~m§Mm g_W©ZJa_Ü`o Omo àH$ën
Mmcy hmoVm, VoWo EH$ âc°Q> Ë`m§Zr KmB©KmB©Zo V`ma H$ê$Z KoVcm Am{U 6 OyZ 1981
amoOr gmVmè`mhÿZ Am_M§ gd© Hw$Qw>§~ A§Yoarcm Zì`m OmJoV "öfrHo$e'_Ü`o amhm`cm
★★★ Amc§. gma§ H$mhr gwairVnUo `moOë`mà_mUo KS>md§ Vg§ KS>V hmoV§. Ia§ Va Am_À`m
_ZmV ^{dî`mMr H$moUVrM {Z{üV `moOZm ZìhVr, H$gcm AmamIS>m ZìhVm.
_hmamOm§À`m _ZmV _mÌ Vmo Agmdm. H$maU gma§ H$mhr doiÀ`m doir H$moUVrhr
Jwé åhUm| Xodmg_mZ & AS>MU Z `oVm nma nS>V hmoV§. _w§~B©V _wcm§Zm emioV XmIc H$aUo H«$_àmá hmoVo.
V§d Xodm§gr `mMo{Z XodnU & _mPr nËZr A§YoarÀ`m {dÚm{dH$mg emioV Jocr. VoWo _wcJr Xrár {hcm
_J Ë`m gX²Jwê$g_mZ & dmcmdcH$agmho~m§À`m _XVrZo ghOnUo A°S>{_eZ {_imcr. H$_coecmhr
Xodhr OmU VwHo$Zm && Mm¡WrV A°S>{_eZ {_imcr. H$_coeÀ`m e¡j{UH$ àJVrMm AmcoI ~{KVcm H$s
● dmQ>V§ _hmamOm§Zr _w§~B©cm {~èhmS> H$am`cm cmdyZ àJVrMo EH$ {demc XmcZM
Ë`mÀ`mgmR>r CKSy>Z {Xco. `WmdH$me _wcJr Mm§Jë`màH$mao Xhmdr CÎmrU© Pmcr.
gX²JwéH¥$nm ZìhVm§ & _w§~B©À`m H$mhr cmoH$m§Zr {VÀ`m H$m°coOÀ`m A°S>{_eZgmR>r _XV H$am`cm
ZìhVr XodmMr H$WmdmVm© & Q>mimQ>mi Ho$cr. _mÌ {Vcm {VÀ`m JwUm§À`m Omoamda ^dÝg H$m°coO_Ü`o ghO
Xodmgr XodnUt ñWm{nVm & A°S>{_eZ {_imcr.
gË` gd©Wm gX²Jwé && H$_coecm Xhmdrcm 90 Q>¸o$ _mŠg© {_imco. Ë`m_wio Ë`mÀ`m~m~VrV
● H$moUVrM AS>MU ZìhVr. Ë`mcm nmc} {Q>iH$ {dÚmc`mV AH$amdrgmR>r àdoe
gX²JwéH¥$nodrU nmht & {_imcm. Ë`mcm hdm hmoVm Vmo BcoŠQ´>m°{ZŠg {df`hr {_imcm. ~mamdrcm Ë`mcm
Xodmo AgVw{M Ombm hmoVm Zmht & 94 Q>¸o$ _mŠg© {_imco. _r B§{O{ZA[a¨Jcm àdoe ¿`m`cm EH$Q>mM Jocmo hmoVmo.
Ë`mà_mUo Ë`mcmhr nmR>dcm. JwUdÎmm `mXrà_mUo Ë`mcm "ìhr.Oo.Q>r.Am`.'_Ü`o
Ë`mgr XodnUt Ro>dZy R>m`t &
àdoe {_iV hmoVm. Vmo EH$Q>mM Jocm Va H$m°coOMo cmoH$ åhUmco H$s, nmcH$m§Zm
^O{dVm nmht Jwéamdmo &&
KoD$Z `o ! åhUyZ _J nËZr Ë`mÀ`m~amo~a ìhr.Oo.Q>r.Am`.cm Jocr. Vo cmoH$ {Vcm
– g§V EH$ZmW
åhUmco, ""Vw_À`m _wcmcm CËH¥$ï> _mŠg© {_imcoco AmhoV. Ë`mcm BcoŠQ´>m°{ZŠg,

Zì`m ndm©Mr gwédmV 101 102 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_oH°${ZH$c Aem H$moUË`mhr Mm§Jë`m emIoV àdoe {_ioc; na§Vw Vmo Q>oŠñQ>mB©ccm ~jrg {Xco Am{U ""_mÂ`m _wcmcm n{hco XmoZ-VrZ {Xdg gm§^mi,'' Ag§ Ë`mcm
àdoe _mJVmo`. AmnU H$m` H$aVmo ho Ë`mcm g_OV§` Zm ?'' nËZrZo gm§{JVc§ H$s, gm§{JVc§. XmoZ {Xdgm§Zr Vmo éioc. gdmªZmM KaMr AmR>dU `oVo. _cm nU `oV
hm {ZU©` Amåhr {dMmanyd©H$ KoVcocm Amho. _J Ë`m§Zr \$m°_© ^ê$Z KoVcm Am{U hmoVr. Voìhm EH$Xm H$m éicm H$s _J H$mhr àý `oUma Zmhr hm _mPm A§XmO ~amo~a
H$_coe \$º$ 250 én`o dm{f©H$ \$s ^ê$Z B§{O{ZAa Pmcm. Am_À`m doirgwÕm R>acm. Ë`mZo nwT>rc XmoZ df} hm°ñQ>oc_Ü`o ì`dpñWV H$mT>cr. _°ZoO_|Q>M§ {ejU nyU©
EdT>rM \$s hmoVr. H$m°coOMr Mmahr df} Vmo `w{Zìh{g©Q>rV n{hcm Amcm. nwT>o Ë`mcm hmoVmM Ë`mcm ~m°å~o S>mBªJ_Ü`o ZmoH$ar {_imcr. nwT>o Šc°[aEÝQ>, J«m{g_ Aem
ìhr.Oo.Q>r.Am`._YyZM E_.Q>oH$. H$am`M§ hmoV§. _r Ë`mcm gwMdc§ H$s, E_.Q>oH$. H§$nÝ`mVyZ Ë`mZo ZmoH$ar Ho$cr. nU Ë`m VWmH${WV Cƒ^«y cmoH$mV Vmo _ZmnmgyZ
hmoD$Z coŠMaa dJ¡ao hmoÊ`mnojm Vy B§S>ñQ´>rV Om. VoWo H$aÊ`mgmaI§ ~a§M H$mhr Amho. EH$ê$n Pmcm Zmhr. Ano`nmZ, A^ú`^jU Agë`m Jmoï>rV Ë`mcm ag ZìhVm.
_°ÝMoñQ>>a `w{Zìh{g©Q>rV EH$ 2 dfm©Mm H$mog© hmoVm. Ë`mÀ`mgmR>r Ë`mZo AO© Ho$cm gai_mJm©Zo OmUmam H$_coe hm Ë`m§Zm AS>MUrMm dmQy> cmJcm Am{U
Am{U Ë`mMr H$mog©gmR>r {ZdS> Pmcr. nU XmoZ dfmªMm \$sgh 15 Vo 16 hOma nm¢S> H$_coecmhr VoWo JwX_aë`mgmaI§ dmQ>m`M§.
åhUOo VËH$mcrZ {d{Z_` Xamà_mUo gw_mao 8 cmI én`o EdT>m IM© Ano{jV hmoVm. Z§Va Vmo "èhmo{S>>Amo Ho${_H$ëg'_Ü`o Jocm. Ë`m§À`m "X{jU Am{e`m' {d^mJmMm
_mÂ`mOdi 8000 én`o XoIrc ZìhVo. Voìhm Ë`mZo AmnU n¡emA^mdr àdoe KoD$ Vmo _mH}$qQ>J _°ZoOa hmoVm. Ë`mÀ`m ì`dñWmnH$s` H$m¡eë`m_wio H§$nZrZo hr
eH$V Zgë`mMo _°ÝMoñQ>a `w{Zìh{g©Q>rcm H$i{dco. Voìhm VoWrc "hoS> Am°\$ X O~m~Xmar Ë`mÀ`mda gmondcr. H$m_m{Z{_Îm Ë`mcm OJ^a {\$amdo cmJVo. na§Vw
{S>nmQ>©_|Q>'Zo 1500 nm¢S> H$_r H$aÊ`mM§ AmœmgZ {Xc§ Am{U H$mog©cm Oê$a `o Ag§ AJXr 15-15 {Xdgm§Mm Xm¡am Agcm Var ImÊ`m{nÊ`mMo Ë`mMo {Z~ªY Vmo
H$idc§. na§Vw Varhr hm IM© Am_À`m AmdmŠ`m~mhoaMm hmoVm. Ë`m_wio H$Q>mjmZo nmiVmo. Ë`mÀ`m VÎd{Zð> dmJUwH$sMo èhmo{S>>Amo_Ü`o _mÌ H$m¡VwH$M Pmco.
EZ.Am`.Q>r.Am`.B©. ({ZQ>r) À`m Am°naoeZ _°ZoO_|Q> `m H$mog©À`m àdoe AmVm Vmo ""c°ÝŠgog (B§{S>`m)'' `m H§$nZrV A{YH$ O~m~XmarÀ`m OmJoda {Z`wŠV
narjogmR>r ~gcm Am{U Ë`mcm Ë`m narjoV Mm§Jc§ `e {_imc§ Am{U `m Pmcm Amho.
H$mog©gmR>r Ë`mMr {ZdS> Pmcr. H$_coeM§ `e ho Ë`mÀ`m Hw$emJ« ~w{Õ_ÎmoM§ Am{U _ohZVrM§ \$i AmhoM. na§Vw
"{ZQ>r'Mm àdoe åhUOo hm°ñQ>occm amhmU§ Amdí`H$M hmoV§. _J hm°ñQ>oc_Yrc _hmamOm§Mm daXhñV gX¡d Ë`mÀ`mda Amho.
OrdZmcm Amdí`H$ Ë`m gJù`m dñVy§Mr H$_coe d _r ~gyZ `mXr Ho$cr; AJXr EH$Xm ~m~m _hmamOm§À`m O`§Vrcm Vmo Amcocm hmoVm. Ë`mcm _w§~B©hÿZ
~mXcr, Vm§ã`m, Q>_aocnmgyZ XmT>rM§ gm_mZ, Amagm, JOamM§ KS>çmi dJ¡ao gd© H$moUm~amo~a Var `md§ cmJo. H$maU Kar ZmZm, AmB© Agë`m_wio _mÂ`m nËZrcm
dñVy KoD$Z Pmë`m. _J A_moc H$m|S>H$a `m§À`m JmS>rV gd© gm_mZ KmcyZ Amåhr nwÊ`mcm CËgdmcm `oU§ O_V Zgo. {Vcm Vg§ _mhoarhr OmU§ \$mag§ O_m`M§ Zmhr.
Ë`mÀ`m hm°ñQ>ocda Jocmo. {enm`mH$Sy>Z Imocr ñdÀN> H$ê$Z Vmã`mV KoVcr Am{U H$Yr YmadmS>cm Om`M§ Pmc§M Va AmB©-d{S>cm§Mr ì`dñWm ~{hUtH$S>o H$am`Mr
_J H$_coeMm {Zamon KoD$Z {ZKmcmo. AmB©doJim H$YrM Z am{hcoë`m H$_coecm Am{U 7-8 {XdgmV naV `m`M§. Ë`m_wio H$_coe EH$Q>mM _w§~B©hÿZ `m`Mm.
`m doir WmoS>§ ^ê$Z Amc§. Amåhr Kar Amcmo. amÌr 11 dmOVm H$_coe Kar naV O`§VrM§ H$sV©Z ZwH$V§M AmQ>monc§ hmoV§. Ë`m doir H$_coe daVr hZw_mZmMr _yVu
Amcm. Ë`mcm ~KyZ Amåhr M{H$VM Pmcmo. naV H$m Amcmg {dMmac§ Va åhUmcm Amho VoWo IoiV hmoVm. Voìhm Vmo 9-10 dfmªMm Agoc. _hmamOm§Zr Ë`mcm nmhÿZ
""ho ñdmWu OJ Amho. gJio cmoH$ ñdmWu AmhoV. `oWo _cm amhm`cm O_Uma Amnë`m Jù`mVrc hma H$mT>cm Am{U Ë`mÀ`m Jù`mV KmVcm Am{U åhUmco,
Zmhr.'' ""`mcm Am`wî`mV H$m` Úm`M§ Amho Vo AmVm _r XoD$Z Q>mH$coc§ Amho. `m naV§
Xwgè`m {Xder gH$mir nwÝhm _r Am{U A_moc Ë`mcm KoD$Z hm°ñQ>ocda Jocmo. AmVm XoÊ`mM§ H$mhr doJi§ am{hcoc§ Zmhr. hm àgmX Ë`mcm OÝ_^a Cn`moJr nS>oc.
VoWo EH$ _mcdUr {enmB© hmoVm. Ë`mÀ`mer _mcdUrV ~moccmo. Ë`mcm 100 én`o ~mH$s H$mhr Zmhr.'' _hmamOm§Zr Ë`mcm Ho$di \w$cm§Mm hma KmVcm ZìhVm Va Vr

_rM Vwcm hmH$m... 103 104 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Ë`mMr H$dMHw§$S>coM hmoVr. Ë`mÀ`m ajUmMr {Oå_m _hmamOm§Zr ñdV:À`m nS>coë`m ñdßZm~Ôc gm§JV hmoVo. ñdßZmV, hf} EH$m ~¡cJmS>rVyZ H$moR>oVar OmV
Im§Úmda CMccr hmoVr. Ë`m doir Ë`m§À`m H¥$VrMo _cm nyUmªemZo AmH$cZ Pmcoc§ hmoVo. Ë`m§Zm dmQ>oV EH$m {d{harda _hmamO S>moUrVrc nmUr ^S>m^S>m A§Jmda AmoVyZ
Zgoc nU nwT>o OoìhmOoìhm àË`` Amcm VoìhmVoìhm _cm Vmo àg§J Am{U _hmamOm§Mo KoVmZm {Xgco. Ë`m§Zm nmhÿZ hf} JmS>rVyZ CVaco Am{U Ë`m§Zr _hmamOm§H$S>o OmD$Z
Vo ghO ~mocU§ AmR>dV§. {dMmaco, ""_hmamO, AmnU W§S> nmÊ`mZo Am{U `oWo Aem Adoir Am§Kmoi H$m
EH$m dfu {XdmirÀ`m gwÅ>rV H$_coe Am{U Xrár Ë`m§À`m AmB©gmo~V nwÊ`mcm H$aVm` ?'' Va _hmamO KimKim aS>m`cmM cmJco Am{U åhUmco, ""Aao,
Amcr hmoVr. Vr gd© naV {ZKmcr Voìhm _hmamO åhUmco, ""Vwåhmcm Om`cm haH$V AemoH$Mm _wcJm Jocm ! Vwåhmcm _mhrV Zmhr ?'' Ë`m ñdßZmZo hf} PmonoVyZ
Zmhr. H$_coe amhÿ Xo ! ~m~m§Mm CËgd Pmcm H$s Vmo `oB©c. Ë`m dfu CËgd, gwÅ>r IS>~Sy>Z OmJoM Pmco Am{U Ë`m {Xder cdH$a _§{XamV ho ñdßZ gm§JÊ`mgmR>r
g§në`mda 5-6 {Xdgm§Zr `oV hmoVm. emim ~wS>oc Ag§ åhUVmM Vo åhUmco 5-6 Amco.
{Xdg emim MwH$ë`m_wio H$mhr hmoV Zmhr !'' _J H$_coe nwÊ`mcm CËgd g§non`ªV Ë`mM {Xder _§{XamVrc EH$ dm°M_Z nhmQ>onhmQ>o AMmZH$ ~oewÕ Pmcm hmoVm.
am{hcm. _hmamOm§Zr Ë`m doir Ë`mcm IoiÊ`mgmR>r ~°Q>, ~m°c AmUyZ {Xcm hmoVm. Xwgè`m dm°M_ZZo Ymdni H$ê$Z gdmªZm ~mocmdco. _J _hmamOm§Zr VmË`m OmoetZm
`oVmZm H$_coeZo ñdoQ>a AmUcm ZìhVm åhUyZ Mm§Jcm 95 én`m§Mm ñdoQ>ahr Ë`m dm°M_Zcm S>m°ŠQ>a H$m_Vm§H$S>o Ý`m`cm gm§{JVc§. VmË`m Ë`mcm [ajmV KmcyZ
Ë`mÀ`mgmR>r IaoXr Ho$cm. hr Jmoï>r gw_mao 25 dfmªnydvMr ! KoD$Z Joco.
EH$Xm _hmamOm§g_doV _r, _mYdamd Am{U nmÜ`o Ago {VKoOU H$mhr ~mocV S>m°. H$m_Vm§Zr Ë`mcm Vm~S>Vmo~ ggyZ_Ü`o hcdm`cm gm§{JVc§. Ë`mà_mUo
~gcmo hmoVmo. _hmamO åhUmco, ""Amnë`m `m g§ñWoÀ`m ngmè`mM§ nwT>o H$m` VmË`m§Zr Ë`mcm ggyZ_Ü`o XmIc Ho$cm. gH$mir 7 dmOVm Ë`m§Mm \$moZ Amcm H$s
H$am`M§ ?'' _r åhQ>c§ H$s, ho gma§ dm_Zamd Omoer `m§Zm Úm`M§ Am{U _moH$i§ Ë`mÀ`m _mZoMr era VwQ>cr Amho Am{U Ë`mMr àH¥$Vr J§^ra Amho. Z§Va AmR> dmOVm
ìhm`M§ ! _hmamO åhUmco H$s, A{O~mV Zmhr ! H$m` H$am`M§ gm§Jy ? ho _r VmË`m§Mm \$moZ Amcm H$s Vmo Jocm !
H$_coeÀ`m ZmdmZ§ H$aUma Amho ! hf]~amo~a ~mocV AgVmZmM gmYmaUnUo hm \$moZ Amcm hmoVm. WmoS>§ BH$S>M§
_hmamOm§Zr Ag§ Oar åhQ>c§ Agc§ Var _cm ho `mo½` dmQ>V Zgë`m_wio _r {VH$S>M§ ~mocU§ hmoV§` EdT>çmV _hmamO hf}Zm åhUmco, ""H$m` ao ? Vy H$m` åhUV
Ë`m~m~VrV Ë`m Ñï>rZ§ H$moUVrhr nmdc§ Q>mH$cr ZmhrV Am{U _r Vgo H$am`À`m hmoVmg ? AemoH$Mm _wcJm Jocm Ag§ ñdßZ nS>c§ ? Aao AemoH$, Kar \$moZ H$ê$Z
~mOyMm Zmhr. Mm¡H$er H$a Zm !'' _r Kar \$moZ Ho$cm Voìhm nËZr åhUmcr H$s, H$_coe gH$mir
Z§Va dfm©^amVM H$YrVar _cm nhmQ>o EH$ ñdßZ nS>c§. ñdßZmV EH$ _mUyg Zoh_rà_mUo CRy>Z 6Ÿ&& dmOVm emioV Jocm Amho. Voìhm _hmamO hf}Zm åhUmco,
Amcm Am{U _cm åhUmcm VwÂ`m _wcmcm _r KoD$Z OmUma Amho. _r åhQ>c§ _r ""~Km ! Hw$R>§ H$m` Pmc§` ! Vwåhmcm H$gcr Var ñdßZ§ nS>VmV !'' Ë`m {Xder Vmo
H$mhr Vwcm Wm§~dy eH$V Zmhr. Vo _mÂ`m hmVmV Zmhr. _mÌ Vy _hmamOm§Zm {dMma {df` VoWoM g§ncm.
Am{U Vo åhUmco Va KoD$Z Om. ñdßZmZo _r WmoS>m H$miOrV nS>cmo hmoVmo. na§Vw Varhr nwT>o EH$Xm _hmamO _cm ~mocVm ~mocVm åhUmco H$s, Vw_À`m KamÊ`mV _mZoMr
_hmamOm§Odi Ë`m{df`r H$mhr ~moccmo _mÌ Zmhr. Ë`mM {Xder d. {^. hf} nhmQ>o era VwQy>Z _¥Ë`y `oÊ`mMo AZoH$ àH$ma Pmco AmhoV. Ë`m doir _cm `m àg§JmMo ñ_aU
5Ÿ&& Vo 6 dmOVmM _§{XamV Amco. Vo _§{XamVrc {cImUmM§ H$m_ H$arV. Ë`m§Mr Pmco. Vmo dm°M_Zhr _mZoMr era VwQy>ZM _¥Ë`y_wIr nS>cm hmoVm Am{U _J _cm
nËZr njmKmVmZo AmOmar hmoVr. Kar {VM§ gd© ì`dpñWV H$ê$Z Vo gH$mir 8 dmOVm _hmamOm§Zr Am_À`m gd© Hw$Qw>§~m^modVr C^macoc§ H¥$noM§ A^oÚ H$dM OmUdc§
_§{XamV `oV Vo gm`§H$mir 6-6Ÿ&& n`ªV Agm`Mo. Vo Amco Voìhm _hmamO d _r Mhm Am{U Ajae: _cm J{hdê$Z Amc§.
KoV hmoVmo. hf}Zm Mhm {Xcm. Voìhm Vo WmoS>çm H$miOrÀ`m ñdamV Ë`m§Zm amÌr _r _§{XamV amhÿ cmJcmo hr Jmoï> _mÂ`m H$mhr ZmVodmBH$m§Zm AmdS>cr Zmhr.

_rM Vwcm hmH$m... 105 106 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Ë`m§Zr _mÂ`mer g§~§Y VmoS>m`Mo R>adco. EHo$ {Xder _r gH$mir _hmamOm§Zm Mmhÿc cmJV Ago. Ag§M EH$Xm _mPr nËZr gm`§H$mir 4 À`m gw_mamg Kar Mhm
Z_ñH$ma H$am`cm Jocmo. Vo Jdir Q>monr KmcyZ A§WéUmda ~gcoco hmoVo. _r H$arV hmoVr. {Vcm Am_Mm ^mMm àgmX ^S>^S>o hm Q´>H$Imcr gmnS>Vmo` Ag§ Ñí`
Z_ñH$ma Ho$cm, Voìhm Vo _mPo XmoÝhr Im§Xo Yê$Z åhUmco, ""Aao gJio {damoYmV Joco EH$ jU^a CKS>çm S>moù`m§g_moa {Xgc§. Vr {dcjU AñdñW Pmcr. amÌm¡ àgmX
åhUyZ H$m` Pmc§ ? _r VwÂ`m~amo~a Amho Zm ?'' Am_À`m H$mhr ZmVodmBH$m§Zr Am_À`m Kar A§Yoarcm Amcm. Vmo ^`§H$a AñdñW Pmcocm hmoVm. gm`§H$mir Vmo
nËZrcm Am_À`m Kar OmD$Z CnXoe Ho$cm. ""VwÂ`m Zdè`mcm naV ~mocmdyZ Ko'' IamoIaM Q´>H$Imcr gmnS>V hmoVm. na§Vw Amü`©H$maH$arË`m ~Mmdcm hmoVm Ago
Agm AmJ«h Yacm. Vr åhUmcr H$s, Vo Amco H$s _r Vwåhmcm \$moZ H$ê$Z ~mocmdrZ. Ë`mZo gm§{JVco. Vmo AmR> {Xdg Am_À`mH$S>o am{hcm Am{U _J Vmo hiyhiy Ë`m
VwåhrM Ë`m§Zm ho gm§Jm. YŠŠ`mVyZ gmdacm. Xrár qH$dm {VMr AmB© `m§Zm OmUdUmao ^{dî`H$mcrZ KQ>Zm§Mo
nwT>o _r _w§~B©cm Jocmo AgVmZm ho cmoH O_yZ Am_À`m Kar Amco. _mÌ H$mhr Z g§Ho$V Xwc©j H$aÊ`mgmaIo H$YrM ZgVmV. Ë`m_wio H$_coeÀ`m ~m~VrV XrárMo
~mocVmM \$º$ Mhm {nD$Z {ZKyZ Joco. _r nËZrcm {dMmac§, ""ho cmoH$ H$emgmR>r `oUmao \$moZ WmoS>o AñdñW H$aUmaoM hmoVo. na§Vw _hmamOm§Mo H¥$nmN>Ì cm^coë`m
Amco hmoVo ?'' Voìhm {VZo gd© h{H$JV gm§{JVcr. _r åhQ>c§, ""_J AmÎmm Z H$_coeMr H$miOr H$am`cm _hmamOM g_W© AmhoV hm {ddoH$hr _Zmcm hmoVmM
~mocVmM H$m Joco ?'' Vr åhUmcr, ""Vwåhmcm gm§Jm`Mo Y¡`© Hw$UmcmM Pmco Am{U EH$ {Xdg Ë`mMr à{MVrhr Amcr.
Zmhr.'' _mÂ`m ZmVodmBH$m§H$S>o \$magm _r OmV Zmhr. Vohr _mÂ`mH$S>o \$mago `oV Amnë`m H$m`Zo{Q>H$ ñHy$Q>adê$Z Am_À`m gmogm`Q>rVyZ ~mhoa nS>V AgVmZmM
ZmhrV. na_oœamZo CnmYr H$_r Ho$cr. _cm `mMr I§V dmQ>V Zmhr. _r _w§~B©cm H$_coeÀ`m ñHy$Q>acm EH$m _méVr JmS>rZo YS>H$ {Xcr Am{U ñHy$Q>aMo nwT>Mo MmH$
Joë`mda EH$XmVar dmcmdcH$agmho~m§À`m Kar OmD$Z `oVmo. _hmamOm§Zr _cm Vgo _moS>co. _mÌ H$_coe `m AnKmVmVyZ gwIê$n ~Mmdcm. gmY§ IaMQ>c§gwÕm
gm§{JVcoco Amho. _mÌ AÝ` gd© ZmVog§~§Ym§À`m CnmYr H$_r Pmë`m. CnmgZm Zmhr ! hr Ho$di _hmamOm§MrM H¥$nm !
dmT>cr H$s CnmYr H$_r hmoV OmVo. _hmamOm§Zr ho H¥$nmN>Ì _mÂ`m gd© Hw$Qw>§~mda Yac§ Am{U Vohr Ho$di g§H$Q>mVyZ
_hmamOm§Zr Xoh R>odÊ`mnydu H$mhr {Xdg Ë`m§À`m Vm|S>r WmoS>r\$ma {Zadm{ZadrMr gwQ>H$m H$aÊ`mEdT>§M _`m©{XV Zìho; Va Amåhm Mm¡Km§Zmhr kmZàmár XoUo hr Ë`mMr
^mfm `oV hmoVr. Amnë`m AZoH$ {Zpñg_ ^º$m§Mr Zmd§ KoD$Z Vo H$mhr {df` Am_À`mdaMr _hÎm_ H¥$nm Amho. EImÚm Hw$Qw>§~mVrc gd©À`m gd© _mUgm§Zm
~mocm`Mo, ""_mYd Zm ? Ë`mcm EH$ _wcJm Amho. EH$ _wcJr Amho. Ë`mcm Amnë`m A_¥Vñnem©Zo kmZàmár XoUo hr AmOÀ`m H$mimVrc Anyd© AerM ~m~>
H$mhr H$_r nS>Uma Zmhr. AemoH$Mm EH$ _wcJm Amho. _mÌ Ë`mM§ Am`wî` Amho, Ago AÝ` CXmhaU Zmhr. H$moUmcm Ë`mV AmË_àm¡T>rMm dmg `oB©c. na§Vw
amIÊ`mM§ H$m_ _cm H$amd§ cmJUma Amho !'' _hmamO Ë`m doir Ag§ dma§dma _mÂ`m gX²Jwê§$Mm _moR>onUm gdmªZm {dXrV ìhmdm åhUyZ, AmË_àm¡T>rÀ`m AmamonmMm
åhUmcoco AmhoV Am{U Ë`m§Zr Ë`mMr à{MVr Amåhm Hw$Qw>§~r`m§Zmhr doi `oVmM YmoH$m nËH$ê$Zhr _r ho gd© H$WZ H$arV Amho.
{Xcocr Amho. _mPm _wcJm H$_coe `mcm ñdßZmV AZoH$ doim ~rS>H$a _hmamOm§Mo Xe©Z hmoVo.
_mPr _wcJr Xrár 1993 À`m Xaå`mZ _cm gmaIo \$moZ H$ê$Z "H$_coeH$S>o {h_mc`mÀ`m Vnmo^y_rV ~rS>H$a _hmamO AmgZñW hmoD$Z Ü`mZYmaUm H$arV
cj R>odm' Ag§ AJXr H$mHw$iVrcm `oD$Z gm§Jm`Mr. Ë`m Xaå`mZo {Vcm dma§dma AmhoV Am{U g_moa H$_coehr Ü`mZmcm ~gcm Amho. Ü`mZYmaUm g§ndyZ ~rS>H$a
ñdßZmV H$_coecm AnKmV Pmcm Amho, Ag§ Ñí` {Xgm`M§. Ë`m_wio Vr \$ma _hmamO S>moio CKS>VmV Am{U Ë`m§À`m S>moù`mVyZ AlwYmam dmhmV AmhoV Aem
AñdñW Pmcr hmoVr. {Vcm Amnë`m ^mdm{df`r A{Ve` H$miOr dmQ>V hmoVr. Ame`mMr ñdßZo Ë`mcm dma§dma nS>VmV.
Am{U _r ho gma§ Ho$di EoHy$Z gmoSy>Zhr XoD$ eH$V ZìhVmo. _mÂ`m _wcrÀ`m c¾mMo doir _r AZoH$ ñWio nm{hcr AgVrc. \$º$ ewÕ
_mPr nËZr Am{U _wcJr `m XmoKtZmhr ^{dî`mVrc ~è`mdmB©Q> KQ>Zm§Mr AmYr AmMaUmMm, {Zì`©gZr, gËerc VéU {Vcm OrdZgmWr åhUyZ {_imdm Aer

_rM Vwcm hmH$m... 107 108 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Am_Mr Anojm hmoVr. Ë`mMr gm§n{ÎmH$ pñWVr dJ¡ao Jmoï>r Jm¡U hmoË`m. na§Vw `m nmÊ`mMo Vwfma _mÂ`m A§Jmda CS>VmhoV. åhUyZ nËZr _cm (ñdßZmVrc) PmonoVyZ
_m\$H$ AnojmM AS>MUrÀ`m R>aV hmoË`m. OmJo H$ê$Z åhUVo, ""Vwåhr {H$Vr H$mR>mda Pmoncm` ? A§Jmda nmUr CS>V§` ! Vwåhr
EH$Xm nam§Ono `m§Zr eaX amOJwê$ `m§À`m _wcmMo ñWi gwM{dco. Am_À`m WmoS>§ BH$S>o gaHy$Z ¿`m !''
~mimgmho~ H$mOaoH$am§Zr gd© _m{hVr H$mT>cr. _wcmcm MhmMogwÕm ì`gZ Zmhr, {VÀ`m AmdmOmZo _r OmJm hmoVmo. CRy>Z ~gVmo. AmOy~mOycm nmhmVmo, Va gd©Ì
AmMma {dMma gmpÎdH$. Ë`mcm Ë`m doir 3-3Ÿ&& hOma EdT>mM nJma hmoVm. nU ngacoc§ ho nmUr Am{U Ë`m_Ü`o `m Q>rM^a \$irda _r Am{U _mP§ Hw$Qw>§~.
_mÂ`m Ñï>rZo Vmo Mm[aÍ`g§nÞ hmoVm Am{U Vo Ë`mMo gdm©V _moR>o Eoœ`© hmoVo. `m AmH$memV H$moR>o njr Zmhr. Odi H$moR>o 800-900 _¡cm§À`m n[aKmV O{_ZrMm
gdmªhÿZhr EH$ Anyd© `moJ åhUOo eaXamdm§À`m AmB©-d{S>cm§Zr IwÔ ~m~m VwH$S>m AgÊ`mMr eŠ`Vm Zmhr. AmH$memV M§Ðhr Zmhr Am{U gy`©hr Zmhr. Ho$di
_hmamOm§Mr \$ma godm Ho$cocr hmoVr. ~m~m§Mr H$Ý`m {Z_©cmVmB© `m§Mo _mhoanU H$miga H$aS>çm àH$memZo gmao AdH$me ì`mnyZ Q>mH$coco. Am{U H$moUrVar _cm
H$aÊ`mMo Anyd© ^m½` Ë`m§Zm cm^co hmoVo. åhUOo gËnwéfgodoMo _moR>o g§{MV Ë`m Xyadê$Z ""AemoH$ ! AemoH$ !'' Aer hmH$ _maVmo`.
Hw$Qw>§~mMo JmR>rg Amho. Voìhm ~m~m _hmamOm§Mr godm Ho$coë`m Hw$Qw>§~mer Am_À`m _r nËZrcm åhQ>c§, ""H$moUrVar hmH$ _maVmo` !''
Hw$Qw>§~mMm g§~§Y Owimdm hr JwéH¥$nmM hmoVr. Vr åhUmcr, ""_rhr _KmnmgyZ Ë`m hmH$m EoH$Vo` !''
Am_À`m _wcrcm c¾mZ§Va AnË` àmárgmR>r WmoS>r dmQ> nmhmdr cmJcr. Zm_d§V Ë`m hmH$m§À`m {XeoZo Am_Mr \$ir Xa hmHo$cm WmoS>r WmoS>r nwTo gaH$Vo` !
S>m°ŠQ>am§H$Sy>Z C^`Vm§Zr VnmgUr H$ê$Z KoVcr. na§Vw XmoKm§Vhr H$mhrhr Xmof Zmhr Amåhr Ë`m hmH$m§À`m {XeoZo hmoUmam Am_Mm àdmg AJXr em§V _ZmZo AZw^dVmo` !
AgmM {Zdm©im Ë`m§Zr {Xcm. Voìhm {VZo ñd`§ñ\y$VuZo XÎmOÝ_mÜ`m` dmMm`cm _ZmV ^rVrMm cdcoe Zmhr ! H$moR>o OmVmo` `m{df`r Ame§H$m Zmhr ! OUy Vmo gmam
KoVcm Am{U AënmdYrM {VMr godm \$imcm `oD$Z {Vcm _wcJr Pmcr. hr _wcJr àdmg EImXr {MÌ\$sV nmhmdr Vgm Amåhr A{cánUo nmhmVmo`.
IamoIa X¡dr àgmX Amho Ago AmOMr {VMr àJVr nmhmVm åhUmdo cmJoc. A{Ve` _cm OmJ Amcr Voìhm nhmQ>oMo Mma dmOco hmoVo Am{U _r _§{XamOdirc
Hw$emJ« ~w{Õ_ÎmoMo OÝ_OmV daXmZM KoD$Z Vr Amcr Amho. AmO Vr AmR> dfmªMr Am¡Xw§~amImcr Pmoncocmo hmoVmo. nmM dmOVm _r gd© AmpÝhH$ CaHy$Z _hmamOm§À`m
Amho. nU `m EdT>çm Aënd`mV {VZo {d{dY {df`m§darc AZoH$ nwñVH$m§Mo Xe©Zmcm Jocmo. _r H$mhr ~moccmo ZìhVmo Var ñdßZ _ZmV KmoiV hmoVo. Am{U _r
nmam`U H$ê$Z Q>mH$co Amho. {VMm XodmH$S>o AmoT>m Amho. H$mhr Ë`m{df`r ~mocÊ`mnydu _hmamOM Zo_Ho$ Mma eãX ~mocco, ""_rM Vwcm hmH$m
øm gd© gm§gm[aH$ h{H$JVr `oWo {dñVmamZo Z_yX H$aÊ`mMm _mPm EdT>mM hoVy _marV hmoVmo !''
Amho H$s, _mÂ`m gX²Jwê§$Zr H$YrVar _mÂ`m Ahmo^m½`m_wio _cm "Amncm' _mZcm ho ñdßZ åhUOo _mÂ`m gmè`m OrdZmMoM ê$nH$ R>aco Am{U åhUyZM Vo _mÂ`m
Am{U Ë`m jUmnmgyZ _mPr, _mÂ`m gmè`m Hw$Qw>§~mMr gd© O~m~Xmar Amnë`m g_W© ñ_aUmV AJXr Vnercdma am{hco Amho. _mÂ`m gX²Jwê§$ZrM Vo _cm XmIdyZ, Z
hmVmV KoD$Z _cm KS>{dcm ho gdmªZm ZrQ>nUo H$imdo. gm§JVmhr ~aoM H$mhr gm§{JVco. "VwPo gmao Hw$Qw>§~M _r `m ^dgmJamVyZ nma H$ê$Z
{S>g|~a 1987 _Ü`o _cm nS>coco EH$ {dcjU ñdßZ OoìhmOoìhm AmR>dVo ZoB©Z,' Agm {dœmg _hmamOm§Zr _cm {Xcm.
VoìhmVoìhm Ë`mVrc àË`oH$ jU _cm AmOhr nyU©nUo, Vnercdma AmR>dVmo. Xwgao EH$ {dcjU ñdßZ _mÂ`m Mm§Jco cjmV Amho. ñdßZmV _r nËZr Am{U
g^modVr AWm§J gmJa ngacocm Amho. {j{VOmn`ªV gd© {Xem§Zm {Zio{Zio nmUrM dPoH$mH$m, H$moUË`mVar AZmoiIr ehamVyZ añË`mZo OmV hmoVmo. EH$ chmZer
nmUr, hcŠ`m cmQ>m§Mo Va§J CR>VmhoV Am{U `m gmè`m ngmè`mV Q>r>M^a H$m°cZr Amho, N>moQ>o N>moQ>o añVo Am{U Ë`mÀ`m ~mOyZo VerM chmZ chmZ Qw>_Xma Ka§.
dmQ>Umè`m, EH$ Vam\$m dOm \$irda _r Pmoncocmo Amho. gmo~V nËZr ~gcocr Amho {\$aVm {\$aVm dPoH$mH$m åhUVmV, ""H$moR>o Var Mhm KoD$ `m ! Mcm, `m g_moaÀ`m
Am{U OdiM XmoÝhr _wc§ H$_coe Am{U Xrárhr VoWoM Pmoncocr AmhoV. dmè`m_wio KamVM OmD$ `m Mhm ß`m`cm !''

_rM Vwcm hmH$m... 109 110 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_r Ë`m§Zm åhQ>c§, ""hm n[aga _mÂ`m _m{hVrMm Amho. nwT>À`m Mm¡H$mV hm°Q>oc én`o nJma XoB©Z. _r åhUmcmo, ""R>rH$ Amho !'' ho gma§ amÌrÀ`m OodUmAmYrM§
Amho. VoWo Mm§Jcm Mhm {_iVmo. VoWo OmD$ `m.'' ~mocU§. OodUmZ§Va åhUmco, ""Vy EH$X_ H$mhr ZmoH$ar gmoSy> ZH$mog ! AmYr XmoZ
dPoH$mH$m åhUmco, ""N>o N>o ! `oWoM KoD$ `m Mhm !'' _{hZo aOm KoD$Z `oWrc H$m_ Vwcm O_oc H$m Vo nmhm.'' Ë`mà_mUo _r Am°ŠQ>mo~a
_r åhQ>c§, ""Ahmo, Amncr Zm AmoiI, Zm XoI ! Vo _maVrc AmnUmcm Ag§ 1980nmgyZ aOm KoVcr. Ago XmoZ, VrZ _{hZo H$m_ Ho$ë`mda, _r Ë`m§Zm `oWrc
KamV Kwgc§ Va !'' OrdZnÕVr _mÝ` Amho, _cm ho H$m_ O_oc Ago gm§{JVë`mda Ë`m§Zr ZmoH$ar
dPoH$mH$m åhUmco, ""AmV Va OmD$ `m !'' gmoS>Ê`mg gm§{JVco. Ë`mZwgma {e„H$ aOm {dH$cr. {VMo ~mam-Voameo én`o {_imco
Amåhr AmV Jocmo. ìham§S>çmV Ho$ZM§ \${Z©Ma _m§S>coc§ hmoV§. nwT>o hm°c, ~mOycm Am{U _r 1981À`m \o$~«wdmarV "_mUgm§À`m ZmoH$arVyZ' _wº$ hmoD$Z, XodmÀ`m
{H$MZ, gJi§ AJXr ñdÀN> ! AmoQ>çmda J°g, ~mOycm \«$sO. dPoH$mH$m Iyf hmoD$Z MmH$arV Amcmo. _§{XamMm nyU©doi godH$ Pmcmo.
åhUmco, ""d{hZr Vwåhr Mhm H$am ! `oWo gJir V`mar Amho.'' nU _mUgmMr MmH$ar gmoSy>Z XodmMr MmH$ar H$aUo åhUOo H$m` ho AmOÀ`m
Amåhr ~mhoa Oam {gJaoQ> AmoT>V ~gcmo. _J Amåhr Mhm KoVcm. H$n~í`m gmaIo Ë`m doir _cm C_Jcoco ZìhVo. Ë`m doir _hmamO åhUOo Ia§ Va EH$
{dgiyZ R>odë`m. AmoQ>m ñdÀN> H$ê$Z R>odcm. ZmhrVa _mcH$ Amë`mda Ë`mcm `oWo JyT>JhZ H$moS>§M hmoV§ _cm !
H$moUr dmdê$Z Joc§` ho g_Ooc Zm ! Am{U _J Amåhr ~mhoa {ZKmcmo. 1976 gmcMr Jmoï> ! _hmamO _cm EH$Xm _§{XamV Amcmo AgVmZm åhUmco,
g_moê$Z àË`j lrgX²Jwê$ ~m~m _hmamO g§W JVrZo `oV hmoVo. YmoVa, H$moQ>, Q>monr ""Ü`mZmcm ~g ao !''
n[aYmZ Ho$cocr Amho. Mohè`mda _§X hmñ`, hmVmV EH$ cm§~ {nedr Am{U N>Ìr Am`wî`mV EH$XmM Ë`m§Zr _cm Ago gm§{JVco. Ë`mà_mUo _r Ü`mZmcm ~gcmo.
Amho, Am{U Vo `mM KamH$S>o `oV AmhoV Ago {Xgco. AYm©, nmD$U Vmg Ü`mZ H$ê$Z da Amcmo Va Ë`m§Zr _cm {dMmac§, ""H$m`
_r åhQ>c§, ""Aao, ho Amnë`m ~m~m§M§M Ka ! _J MhmM H$m` `oWo OodU Ho$c§ ~{KVc§g ao Ü`mZmV ?''
AgV§ Var ~m~m H$mhr amJmdco ZgVo !'' _r gm§{JVc§, ""EH$ J¥hñW IwMuV ~gco AmhoV. XwQ>m§Jr YmoVa, eQ>©, H$mir Q>monr
dPoH$mH$mhr åhUmco, ""hmo ! ho ~m~m§M§M Ka !'' Agm doe Amho, Ag§ _cm Ü`mZmMo doir {Xgc§.''
`m ñdßZmMm AW© H$m` Ag§ _r _hmamOm§Zm {dMmac§, Voìhm Vo åhUmco, ""_cm _hmamO EH$X_ Iyf Pmco d Vo åhUmco H$s, "Vo' Vwcm {Xgco Zm ? _J VwP§ H$m_
OmñV H$mhr {dMmam`M§ Zmhr ! ~m~m§M Xe©Z Pmc§ Zm ! _J Ë`mVM g_mYmZ Pmc§ Ag§ g_O ! _J åhUmco, ""_r Agon`ªV Vwcm _XV H$arZ. _mÂ`m nümV Vwcm
_mZ !'' AS>MU Amcr Va Vy Ë`m§À`mH$S>o Om ! Vo Vwcm _XV H$aVrc.''
1976nmgyZ _r _§{XamV `oV hmoVmoM. na§Vw gaH$mar ZmoH$ar Mmcy hmoVr. Vr {X. 21 _o 1989 cm _hmamOm§Zr Xoh gmoS>cm. gmYmaUV: 22-23 OyZcm _r,
gm§^miyZ ~mH$s gmam doi _r _§{XamV Ago. AmYr nwÊ`mcm, Z§Va gmVmè`mcm dmcmdcH$agmho~, ~mUmdcrgmho~, ~mOramd {Q>Ho$H$agmho~, ~mimgmho~
AgUma§ Am_M§ {~èhmS> OyZ 1981_Ü`o _w§~B©cm Joc§ Am{U _hmamOm§Zr _mÂ`m H$mOaoH$a Ago 10-15 OU {_iyZ Amåhr gm§Jcrcm Jocmo. VoWo lrgX²Jwê$ Xmgam_
nËZrcm gm§{JVë`mà_mUo _w§~B©Mm _mPm g§gma ì`dpñWV Mmcy hmoVm. 1980À`m _hmamO Ho$iH$a VWm XmXm _hmamO `m§Mo Amåhr Xe©Z KoVco. 1976 gmcr Ü`mZmMo
Am°JñQ>-gßQ>|~a_Ü`o H$YrVar EH$Xm Vo åhUmco, ""Aao, hr _mUgm§Mr ZmoH$ar AmVm doir _cm Á`m§M§ Xe©Z Pmc§ Vo hoM gËnwéf g§V AmhoV ho Ë`m doir _mÂ`m cjmV
~g Pmcr ! AmVm Vy XodmMr ZmoH$ar H$a !'' Amc§. Am{U _J Ë`m doir _hmamOm§Zr gm§{JVcoc§ gd© _cm AmR>dc§.
_cm Voìhm 1500 én`o nJma hmoVm. g§gma AmoT>JñVrMm ZìhVm. Var WmoS>r\$ma XmXm _hmamOm§Zrhr _hmamOm§Mm eãX Imcr nSy> {Xcocm Zmhr. _hmamOm§à_mUo
Am{W©H$ AmoT>mVmU hmoVrM. _hmamO åhUmco H$s, _r Vwcm Xa _{hZm gmS>o~mdrgeo Ë`m§Zrhr _mÂ`mda nwÌdV ào_ Ho$c§. _r Ë`m§Zm _mÂ`m AS>MUr gm§{JVë`m, Ë`m Ë`m

_rM Vwcm hmH$m... 111 112 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


doir Ë`m§Zr Amnë`m AmÜ`mpË_H$ eº$sZo Ë`m§M§ {ZamH$aU Ho$c§. AZoH$ g§Vm§Zm hma An©U H$aÊ`mMr àWm Amho. _cm `m~m~V H$mhrM _mhrV ZìhVo. Ë`m_wio _r
^oQ>Ê`mMm `moJ _cm Amcm. Ë`m gdmªZr hmVM§ amIyZ R>odc§ Zmhr VgoM XmXm gìdm én`m _hmamOm§À`m hmVmda R>odcm Am{U hma KmVcm, Z_ñH$ma Ho$cm. Ë`m
_hmamOm§Zrhr hmVM§ H$mhr amIyZ Z R>odVm _mÂ`mda ^a^ê$Z ào_ Ho$c§, AJXr doir _hmamO åhUmco, ""Am§~o H$m nmS> cJm h¡ Ÿ& H$m_ hmo OmEJm Ÿ&'' hoM dmŠ`
lr {XJ§~aXmg _hmamOm§gmaI§M nwÌdV ào_ Ho$c§. ~rS>H$a _hmamOm§Zm CÔoeyZ ñdm_r åhUmco hmoVo.
lr {XJ§~aXmg _hmamO _cm åhUmco hmoVo H$s, VwÂ`mda Amcoë`m gd© A[aï>m§Mo Ia§ Va ""Vo Vwcm {Xgco Zm ! _J VwP§ H$m_ Pmc§ Ag§ g_O !'' qH$dm ""Am§~o H$m
_r {ZdmaU Ho$coco Amho. H$mhr A[aï>o Vwcm ^moJmdr cmJcr Va H$mhr A[aï>o _r nmS cJm h¡ Ÿ& H$m_ hmo OmEJmŸ &'' `m _hmamOm§À`m ~mocÊ`mMm _{WVmW© H$mhr Ë`m
Q>micr AmhoV. AOyZ EH$ A[aï> Amho. VwPm nm` _moS>Uma Amho. hm {df` Z§Va doir _mÂ`m cjmV Amcocm ZìhVm. nU _hmamOm§Zr _mÂ`m hmoS>rM§ gwH$mUy ~hþYm
`oWoM g§ncm hmoVm. lrgX²Jwê$ XmXm _hmamOm§Mo {eî` aoJmoS>H$a `m§Mm {X. 25 OyZ Ë`mM doir Amnë`m hmVmV KoVc§ Agmd§ Ag§ AmVm EH$ EH$ KQ>Zm AmR>dcr
1992 amoOr _cm \$moZ Amcm H$s, XmXm _hmamO em¡Mmcm Joco AgVmZm nS>ë`m_wio Am{U Ë`mda {dMma Ho$cm H$s OmUdV§.
Ë`m§À`m nm`mcm BOm Pmcr Amho. _r Z§Va Ë`m§À`m Xe©ZmgmR>r Jocmo AgVmZm Vo 1976nmgyZM Ë`m§Zr _cm KS>dU§ Mmcy Ho$c§ Agmd§ Ag§ dmQ>V§. EH$m
åhUmco, ""Vwåhmcm nwîH$i H$m_ H$amd`mMo Amho. _moS>Š`m nm`mZo \$ma Ìmg hmoB©c. »`mVZm_ {eënH$mamZo AmnU {eën H$go KS>dVmo ho gm§JVmZm åhQ>c§ hmoV§ H$s
åhUyZ _rM Vmo ^moJ ^moJyZ g§n{dVmo.'' g§V gËnwéf {H$Vr CXma AgVmV `mMm _mÂ`m g_moarc "{ecmI§S>mVM' {eën AgVo ! _r \$º$ Ë`m {ecmI§S>mMm
AmUIr EH$ àË`` Amcm. AZmdí`H$ ^mJ VodT>m {N>ÞrZo H$mTy>Z Q>mH$Vmo. _hmamOm§Zr _mÂ`m~m~VrV AgoM
XmXm _hmamO Zoh_r åhUm`Mo ho ~m~m _hmamOm§M§ _§{Xa åhUOo AÜ`mË_mM§ _w»` Ho$co. _r _§{XamV amhÿ cmJcmo VoìhmnmgyZ _hmamOm§Zr Xoh gmoS>rn`ªV Ë`m§À`m AI§S>
H|$Ð Amho. gd© g§àXm` `oWo {dcrZ hmoVrc. `oWyZ EH$ ZdrZ nwéf AdVma KoB©c ghdmgmMm cm^ _cm Pmcm. Am{U Ë`mVrc àË`oH$ jU hm _cm KS>{dUmam
Am{U gmè`m OJmMo Vmo AmÜ`mpË_H$ ZoV¥Ëd H$arc Am{U Z§Va gË` `wJmcm àma§^ {N>ÞrMm EH$ EH$ R>moH$m hmoVm. H$Yr H$R>moa Va H$Yr hiwdma. na§Vw Ë`m àË`oH$
hmoB©c. _hmamOgwÕm gm§JV AgV H$s, AmÎmm _r Xoh gmoS>cm Var C{eamV C{eam AmKmVmZo _mÂ`m OrdZmcm AmH$ma `oV hmoVm.
2002 gmcmn`ªV _r nwÝhm Xoh YmaU H$arZ Am{U _mPm H$ma^ma _r nwÝhm _mÂ`m AJXr N>moQ>mgm àg§J Agm`Mm. EHo$ {Xder ~mOmamVyZ H$mhr dñVy AmUm`cm
hmVmV KoB©Z. _cm Ë`m§Zr 1000 én`o {Xco. {heo~ H$aVmZm cjmV Amco H$s n¡go 1000 ZìhVo
lrgX²Jwê$ {XJ§~aXmg _hmamOm§À`m _hm{Zdm©UmZ§Va _r \$ŠV lrgX²Jwê$ XmXm Va 1100 én`o hmoVo. _r _hmamOm§Zm Amë`mda åhQ>c§, ""n¡go OZo cJo !'' _hmamO
_hmamOm§À`m Xe©ZmgmR>r gm§Jcrcm OmV Ago. lr XmXm _hmamOm§Zr Xoh R>odë`mda, hgco. "n¡go OZo cJo' hm ñdm_r g_WmªÀ`m M[aÌmVrc C„oI. _hmamOm§Zr AJXr
AÝ` H$moR>o, H$moUm gmYyg§Vm§À`m Xím©ZmgmR>r AmdOy©Z Omdo Ago H$Yr dmQ>co Zmhr. ghOnUo _mPr narjm KoVcr hmoVr. Ago narjoMo àg§J Va dma§dma `m`Mo nU
_mÂ`m gX²Jwê§$À`m ê$nmZo _r àË`j ""M¡VÝ`gy`©'' nm{hcocm _mUyg Amho. narjH$hr gX²Jwê$M Am{U narjoMr V`mar H$adyZ KoUmaohr gX²Jwê$M ! AmnU \$º$
Ë`m§À`mM VoOmZo _mPo Am`wî` A§V~m©ø COiyZ {ZKmco Amho Am{U _mÂ`m EH$mJ«nUo gX²Jwê§$Mo Ü`mZ H$am`Mo ! VmoM Amncm Aä`mg ! nwT>o Ho$ìhm Var EH$Xm
dmQ>Mmcrg Vmo àH$me nwaogm _mJ©Xe©H$ Amho. _hmamOm§Zr _cm {dMmaco H$s, _r Vwcm Ìmg XoVmo H$m` ? Voìhm _r Zmhr åhQ>c§. Vr
Xwgar EH$ AmR>dU åhUOo 1976À`m Jwénm¡{U©_oÀ`m {XderMr. _r àW_M "Zmhr' åhUm`Mr ~wÕrgwÕm _cm _mÂ`m gX²Jwê§$Zr {Xcr. {VWo Oa _mP§ qH${MV
Jwénm¡{U©_oMm CËgd nmhmV hmoVmo. \$º$ 60-70 nwéf Am{U 60-70 {ó`m hmoË`m. ñIcZ Pmc§ AgV§ Va AmO _r Amho VoWo nmohmoMyM eH$cmo ZgVmo.
dmñVyÀ`m ImocrV, OoWo ~m~m _hmamOm§Mm \$moQ>mo Amho VoWo, _hmamO Jwénm¡{U©_oÀ`m gX²Jwê§$darc AT>i {dœmgM _mUgmcm ñIcZmnmgyZ dmMdVmo. gX²Jwê§$Zr
nyOogmR>r ~gV. g_m{Y _§{XamV Jwénm¡{U©_o{Z{_Îm {_R>mB©, nm{H$Q>mVyZ JwéX{jUm, AmnUmgmR>r Oo Oo H$mhr Ho$c§, Vmo Ë`m§Mm H¥$nmàgmXM Amho Am{U Amnë`m

_rM Vwcm hmH$m... 113 114 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


AmpË_H$ CÞVrMrM Vr {H$„r Amho, ho Ooìhm _mUyg {dgaVmo Voìhm Vmo ñdV:Mo nVZ n{ÌH$m§da nÎmo KmcÊ`mMo H$m_hr _rM H$arV Ago. Ë`m {Z_§ÌUm§À`m `mXrV H$mhr
ñdV:M KS>dyZ AmUVmo. nydu `oUmè`m Am{U AmVm H$mhr H$maUmZo {damoYH$ ~Zcoë`m cmoH$m§Mrhr Zmdo hmoVr
lr ~m~m _hmamOm§Mo EH$ {eî` hmoVo. _hmamO Ë`m§Zm Jwé~§Yy åhUyZ \$ma _mZ Am{U Ë`m§Zm {Z_§ÌUo nmR>dUo ~§X Ho$coco Amho ho _cm _mhrV ZìhVo. Ë`m_wio _r
Úm`Mo. Jwénm¡{U©_ocm Ë`m§Mm gËH$ma H$am`Mo. Vo EpŠPŠ`w{Q>ìh B§{O{ZAa hmoVo. gagH$Q> gdmªZmM {Z_§ÌUo nmR>{dcr. hr Jmoï> 1977 gmcMr. {damoYH$ cmoH$m§Zr
gaH$mar ZmoH$arV hmoVo. _mPr Ë`m§Mr JmR>^oQ> Pmcocr hmoVr. lr ~m~m _hmamOm§Mo ñdrH$ma Z H$aVm {Z_§ÌUo naV nmR>dcr Am{U Vr _hmamOm§À`m hmVmV Jocr.
amhmÊ`mMo {R>H$mU dJ¡ao Ë`m§ZrM _cm XmIdyZ AmUco hmoVo. Va `m J¥hñWm§À`m _hmamOm§Zr Ë`m§À`m ñd^mdmcm AZwgê$Z Iyn AmaS>mAmoaS>m Ho$cm (Ia§ Va Aem
^«y_Ü`mMo OmJr EH$ gwXe©Z MH«$ gX²Jwê§$À`m H¥$noZo OmJ¥V Pmcoc§ hmoV§. Zoh_r Vo MwH$m§Mr nwZamd¥Îmr hmoD$ Z`o åhUyZM Vmo g§VmnmMm CÐoH$ Vrd« ñdê$nmV "àH$Q>'
H$m_mda Joco H$s Vmo AZw^d Wm§~m`Mm Am{U gm`§H$mir Am°{\$g_YyZ Kar Amco ìhm`Mm). ho H$m_ H$moUr Ho$c§ dJ¡ao Mm¡H$er Pmcr. _mP§ Zmd Ë`mZm g_Oc§. _r
H$s nwÝhm MH«$ gwê$ ! Va hm AmÜ`mpË_H$ AZw^d H$mhr Ë`m§Zm nocdcm Zmhr Am{U Amë`mda Vr nÌo nwT>o Q>mHy$Z Ë`mZr {dMmac§ H$s, hr nÌ Vy {c{hcrg ? _r hmoH$ma
Ë`m§Zr ~m~m _hmamOm§Mr àmW©Zm H$ê$Z Vo MH«$ Wm§~dco. _r Ë`m§Zm {dMmaco H$s, {Xcm. Va _hmamO åhUmco H$s, ho Amnco {damoYH$ Am{U Ë`m§Zm Vy H$g§ H$m`
AmnU Vo MH«$ gX²Jwê§$Mr àmW©Zm H$ê$Z H$m ~§X H$adcoV ? Voìhm Vo åhUmco, ""_mP§ {Z_§ÌU nmR>dc§g ? _r åhQ>c§, ""`mXrV Ë`m§Mr Zmd§ AmhoV, VoWo H$mhr {Z_§ÌUo Z
dmMZ dJ¡ao AÝ` gd© Jmoï>r ~§X Pmë`m.'' _r åhQ>c§, ""Ahmo, "Ë`m' AmZ§XmnwT>o nmR>{dÊ`m{df`r eoam _macocm Zmhr. åhUyZ _r Ë`mZm {Z_§ÌUo nmR>dcr. Vwåhmcm
dmMZmMr EdT>r H$m` _mVã~ar !'' Voìhm Vo åhUmco H$s, Ë`m doir Vo _cm g_Oco {damoYH$ AmhoV ho _cm _mhrV ZìhVo. Ë`m_wioM Aer MyH$ Pmcr.''
Zmhr Am{U AmO gX²Jwê§$Zm {dZdUr H$aVmo`, nU Vmo AZw^d H$mhr nwÝhm `oV Ë`m doiÀ`m _§{XamV H$m_ H$aUmè`m H$mhr cmoH$m§Mr Aer AQ>H$i hmoVr H$s
Zmhr ! AmVm Ë`m§Zm H$moUË`m OÝ_mV nwÝhm ~m~m _hmamO ^oQ>Uma Am{U nwÝhm Ho$ìhm _hmamO AmVm _cm Kar nmR>dyZ XoUma. nU _hmamO åhUmco H$s Ë`mcm `mVc§ H$mhr
gX²JwéH¥$noMm cm^ hmoUma ? _mhrV ZìhV§, Ë`m_wio AmVm hm {df` `oWoM g§ncm ! _hmamOm§Zr IamoIaM Vmo
"_r Vwcm Ìmg XoVmo H$m' `m àíZmM§ CÎma "Zmhr' Ag§ Úm`Mr ~wÕr _mÂ`m {df` VoWoM g§ndcm. AÝ`Wm _r AmO _§{XamV H$moUmcm {XgcmoM ZgVmo. nU
gX²Jwê§$ZrM {Xcr Ag§ _r åhUVmo, Voìhm Vmo Ho$di Iam-ImoQ>m {dZ` Zìho, Va _hmamOm§Mo Ago AZoH$ amJmcmo^m§Mo àg§J nwT>o AZw^dm`Mo hmoVo.
g_moaÀ`m _mUgmÀ`m _ZmVrc gyú_m{Vgyú_ {dMma Va§J {Q>nÊ`mMr {dcjU 1977-78À`m Xaå`mZMrM Jmoï>. Ë`m {Xder g§H$ï>r hmoVr. Voìhm _§{XamV
j_Vm _hmamOm§_Ü`o hmoVr, Ë`mMr Ag§»` CXmhaUo _r nm{hcr AmhoV. EH$Xm gm`§H$mir 7 dmOVm AmdV©Zo hmoVr. Ë`mgmR>r gàoJwéOr, adr gào, {OV|Ð gào,
AJXr gwédmVrÀ`m H$mimV _r Ooìhm _§{XamV Amcmo hmoVmo, Voìhm _hmamO nyOocm AéU {_amer, AéU Q>|~o dJ¡ao _§S>ir Amcocr hmoVr. Voìhm nwÊ`mÀ`m g_m{Y_§{Xa
{ZKmcoco hmoVo. _cm nmhÿZ åhUmco ""AemoH$, Vyhr Mc ao _§{XamV !'' Am{U _rhr n[agamV ~m~m§Mo _§{Xa Am{U _hmamO amhmV Agcocr B_maV EdT>çm XmoZM
Ë`m§À`m gmo~V Jocmo. _§{XamVrc XmZnoQ>r nmhÿZ EH$ jU^a EH$ ~m{ce {dMma B_maVr hmoË`m. _hmamO amhmV Agcoë`m B_maVrÀ`m _mS>rda Amåhr amhmV Agy.
_mÂ`m _ZmV Amcm H$s, AmnUmcm Oa n¡go {_imco Va Vo ñdV:gmR>r gJio Z WmoS>r Cg§V {_imcr åhUyZ Ë`m doir _r _mS>rda {gJaoQ> AmoT>Ê`mgmR>r Jocmo.
dmnaVm H$mhr ^mJ `m noQ>rV Q>mH$m`Mm. Va AMmZH$ _hmamO dP|H$S>o nmhÿZ åhUmco gH$mir 10-11 dmOë`mnmgyZ EH$m _mJyZ EH$ H$m_o {ZKmë`m_wio _cm jUmMrhr
""H$m` ao dPo ? noQ>rVë`m n¡emda Amnc§ ho XodñWmZ Mmcc§` H$m` ?'' Vmo {dMma Cg§V {_imcr ZìhVr. åhUyZ AmVm {gJaoQ> AmoTy>Z 5-10 {_{ZQ>m§V Imcr `oD$
_ZmV Amë`m_wio _Zmo_Z _rM IOrc Pmcmo. Agm {dMma H$ê$Z _r {gJaoQ> noQ>dcr Am{U Zo_Ho$ VodT>çmVM cmB©Q> Joco.
_mÂ`m Zd{eHo$nUm_wio _mÂ`m hmVyZ AZdYmZmZo MwH$m hmoV. A§Jmam, gw§R>dS>m Ë`m H$mir AmOÀ`mgmaIm _§{XamV OZaoQ>a ZìhVm. OmJmoOmJr _oU~Î`m,
nmR>{dÊ`mMr _m{gH$ nm{H$Q>§ AZoH$ df} _r {chrV Ago. VgoM CËgdm§À`m {Z_§ÌU H$mS>onoQ>çm R>odcoë`m AgV. Xhm ~mam noQ´>mo_°Šg ~Î`m hmoË`m. _hmamOm§Zm cmB©Q>

_rM Vwcm hmH$m... 115 116 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Jococo AmdS>V Zgo. Ë`m_wio cmB©Q> OmVmjUr ~Î`m noQ>{dÊ`mMr V`mar H$amdr H$m_mV {gJaoQ>Mm {df` S>moŠ`mVyZ Jocm. H$Xm{MV AMmZH$ cmB©Q> Joco Vgo XmoZ
cmJo. Vo H$m_ Zo_H§$ _mÂ`m dmQ>çmcm `oB©. H$maU {H$Vrhr Mm§Jë`m pñWVrVrc ~Îmr {_{ZQ>mV Vo AMmZH$ `oVrc Am{U ~amM doi Z AmoT>m`cm {_imcocr {gJaoQ> Z§Va
Agcr Var Vr MQ>H$Z noQ>oc `mMr ImÌr Zgm`Mr; Am{U ~Îmr MQ>H$Z noQ>cr Zmhr em§VnUo AmñdmXVm `oB©c, Agmhr Hw$R>o Var _ZmÀ`m Vimer {heo~ Agoc. na§Vw
Va _hmamO cJoM H$S>mS>m`Mo ""Vwcm EdT>§hr gmY§ H$m_ O_V Zmhr, Va Vy AmUIr _hmamOm§Zm gm§Jm`M§ Var H$m` Am{U H$g§ ? _r Ë`mZm O_oc Vg§ ho gma§ gm§Jy
H$m` {Xdo cmdUma ?'' Ë`m_wio, ho H$m_ H$aÊ`mEodOr A§YmamMm \$m`Xm KoD$Z gmao cmJcmo. _r Ë`m§Mr j_m _m{JVcr. _mPm CÔoe Vgm ZìhVm, ho nwÝhmnwÝhm hmV
OU Jm`~ ìhm`Mo. Am{U _J ""AemoH$ !'' åhUyZ IUIUrV gmX EoHy$ Amcr H$s OmoSy>Z åhUmcmo. nU _hmamO A{O~mV EoHy$Z KoV ZìhVo.
~Îmr noQ>dm`cm KoUo EdT>mM _mJ© _mÂ`mnwT>o Agm`Mm ! {VH$S>o _§{XamV AmdV©Zo gwê$ Pmcr. Varhr _hmamO H$R>moa eãXmV _cm VmS>rV
`mà_mUo Ë`m g§H$ï>rÀ`m {Xder _hmamOm§Mr hmH$ EoHy$Z _r JS>~S>rZo {gJaoQ> am{hco, ""Vy _mP§ Ka Omim`cm Amcm Amhog ! Vy MmcVmo hmo,'' Agm _mÂ`mda
~mOycm R>odcr Am{U YmdV _mS>rdê$Z Imcr Amcmo. ~Îmr noQ>dm`cm KoVcr. ^{S>_ma Mmccm hmoVm. AmdV©Zo g§ncr. gd©OU Oodm`cm Amco. Voìhm _hmamO
_hmamO Amnë`m IwMuVyZ CR>co. Ë`mZr _mJÀ`m ~mOyMr ~°Q>ar KoVcr Am{U Vo em§V Pmco. _cm dmQ>c§ AmVm ho g§nc§ Am{U _r gwQ>Ho$Mm {Zœmg Q>mH$cm. na§Vw Vr
_mS>rda Joco. _hmamOm§À`m AmgZmÀ`m nmR>r_mJo Zoh_r _oU~Î`m, H$mS>onoQ>r Am{U em§VVm VmËnwaVrM R>acr. hmV YwD$Z hmoVmV Z hmoVmV VmoM nwÝhm gwê$ ""Vy _mP§ Ka
~°Q>ar R>am{dH$ OmJr R>odcocr Ago. Ë`mVrc H$moUË`mhr dñVyMr OmJm B§M^a H$moUr Omim`cm {ZKmcm Amhog ! Vy _cm ~wS>dm`cm H$m BW§ Amcm Amhog ?'' dJ¡ao.
hcdcr Var Ë`m§Zm Vo cJoM H$im`Mo. amoO gH$mir Ë`m dñVy OmJÀ`mOmJr amÌm¡ XmoZ dmOon`ªV AI§S> ^{S>_ma Mmcy hmoVm.
Agë`mMr Vo ImVaO_m H$ê$Z KoV AgV. `m {eñVr_wio, hdr Agcocr dñVy _J _hmamO Pmonm`cm Joco Am{U Amåhrhr Pmonm`cm Jocmo. na§Vw Ë`m amÌr _cm
Ë`mZm A§YmamVhr {_iV Ago. "OoWë`m VoWo Am{U OoìhmMo Voìhm' Ago nydu OwÝ`m Pmon H$mhr cdH$a cmJcr Zmhr. gH$mir Xe©Zmcm Jocmo Voìhm åhUmco, ""`o ao,
H$mimV KamÀ`m VwiB©da {chrV AgV. _hmamO _mÌ Vo Amåhm gd© {eî`m§À`m ~g !'' _J Mhm {~pñH$Q>o {Xcr. _J Zoh_rà_mUo Am§Kmoi dJ¡ao Pmcr. _r
"öX`mda' {chÿ BpÀN>V hmoVo ! Am°{\$gcm OmV Ago åhUyZ 9 dmOVm _cm Oodm`cm dmT>rV. Ë`mà_mUo 9 dmOVm
_hmamO ~°Q>ar KoD$Z _mS>rda Joco, Ë`m {R>H$mUr _mPr {gJaoQ> A°e Q´>o_Ü`o OiV _r OodUma Am{U AmVm IamoIa§M gwQ>cmo åhUyZ {Zœmg Q>mH$Uma VmoM Ë`m§Mo
hmoVr. Vr Ë`mZr {dPdcr. Z§Va Imcr Amco, ~gco. ~Î`m noQ>dyZ _r CR>cmo, Vgo ~mocmdUo Amco Am{U nwÝhm gwê$ ""Vy _mP§ Ka Omim`cm H$m {ZKmcm Amhog Vo
_cm åhUmco, ""Vy AmÎmm Mmcm`cm cmJ !'' gm§J, Vmon`ªV _r VwÂ`mer ~mocUma Zmhr !'' Xhm dmOon`ªV ho Mmcy hmoV§. AIoa Xhm
_r Amü`m©Zo ñV§{^V Pmcmo, {WOyZ Jocmo. _mP§ H$m` MwH$c§, AmÎmm AMmZH$ dmOVm _cm OodyZ Am°{\$gcm OmÊ`mMr AZw_Vr {_imcr Am{U øm gmè`m
_mÂ`m hmVyZ H$m` AnamY KS>cm, hoM _cm g_OoZm ! _r _hmamOm§Zm {dMmac§ H$s, àH$aUmda AIoaMm nS>Xm nS>cm ! _mÌ nwÝhm Am`wî`mV H$Yrhr Agm hcJOunUm
Agm _r H$m` AnamY Ho$cm Vo Var _cm gm§Jm, åhUOo _r OmVmo. Vo åhUmco, ""Vy _mÂ`m hmVyZ Pmcm Zmhr Am{U hmoUmahr Zmhr. H$m_mMr {H$Vrhr KmB© Agmo,
OiVr {gJaoQ> da R>odyZ Amcmg ! Vy _mP§ Ka Omim`cm Amcm Amhog !'' hmVmVrc H$m_ AdYmZnyd©H$M Pmco nm{hOo, VoWo JS>~S> Jm|Yi hmoVm H$m_m Z`o ho
Ia§ Va Vr {gJaoQ> _r {dgê$ZM Jocmo hmoVmo. OiVr {gJaoQ> Aer R>odyZ OmUo Ë`m§À`m H$ma^mamMo gyÌ hmoVo Am{U Vo _mÂ`mda q~~dÊ`mgmR>r Ë`mZr _cm
`mo½` ZìhVoM. na§Vw _hmamOm§À`m hmHo$gaer CRy>Z `oUo hr _mPr "à{V{já' {H«$`m Am`wî`mV _r H$Yrhr {dgaUma Zmhr Agm YS>m XoD$Z {eH$dco.
Pmcocr hmoVr. Ë`m_wio _hmamOm§À`m hmHo$~amo~a eŠ` VodT>çm cdH$a Ë`m§À`mg_moa `oWo _r {gJaoQ> AmoT>cr åhUyZ amof ZìhVm. H$maU _r {gJaoQ> AmoT>Vmo `mMr Ë`m§Zm
hOa hmoÊ`mÀ`m _mZ{gH$ {ZH$S>r_wio, {gJaoQ> {dPdÊ`mgmR>r cmJUmam goH§$X, XmoZ H$ënZm hmoVr. åhUOo Ë`m§Zm H$mhr OUm§Zr VËnaVoZo Vr _m{hVr nwadcr hmoVr. na§Vw
goH§$XmMm doihr Z KmcdVm _r Imcr YmdV Amcmo hmoVmo. Am{U Z§Va ~Î`m§À`m _hmamOm§Mm EH$ ñd^md {deof Agm hmoVm H$s EImXr Jmoï> Ë`m§Zm H$moUr gm§{JVcr

_rM Vwcm hmH$m... 117 118 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


åhUyZ Vo Ë`mda cJoM {dœmg R>odyZ EImÚmcm AnamYr R>adV ZgV. Va Ooìhm _cmhr AWm©VM Mhm ß`m`cm {_imcm Zmhr. na§Vw gX²Jwé§Mr BÀN>m åhUyZ _r em§V
Ë`m§Mr Ë`m {df`r nyU© ImÌr nQ>m`Mr, MmMnUr nyU© ìhm`Mr, gÁOS> nwamdm am{hcmo. Ë`m XmoZ-VrZ {Xdgm§V ~mhoa OmD$Zhr Mhm KoVcm Zmhr; H$maU Vgo H$aUo
{_im`Mm, VoìhmM Vo Aem Jmoï>rda {dœmg R>odrV AgV. _hmamOm§Zm \$gdUo R>aco AgVo, Am{U Vo H$moUmcmhr eŠ` ZìhVo. _hmamO ~hþYm
EH$Xm Xwnmar Vo Pmonco AgVmZm _r Am{U dPoH$mH$m Ë`m§Mo nm` MonV hmoVmo. XmoZ-VrZ {Xdg Am_À`m à{V{H«$`m {ZaIrV AgmdooV. eodQ>r EH$ {Xdg Ë`m§Zr
Vmg^a Pmcm Agoc, Vo Pmonco Ago dmQ>co åhUyZ dPoH$mH$m§Zr _cm IyU Ho$cr H$nmQ>mVyZ S>~m H$mT>cm Am{U hgVhgV Mhmdarc {Z~ªY CR>{dë`mMo Omhra H$ê$Z
Am{U Amåhr ~mhoa Amcmo. ñd`§nmH$ KamVyZ ~mhoa OmUmè`m ìham§S>çmVrc Q>mH$co.
XmamOdi Amåhr ~gcmo. _r _mPr {gJaoQ> Am{U dPoH$mH$m§Zr Ë`m§Mr {dS>r _hmamOm§À`m {ZH$Q>À`m ghdmgmV AgUmao godH$ VgoM _§{XamVrc ñd`§godH$
H$mT>cr. _J Am_À`m H$mhr {H«$Ho$Q> dJ¡ao g§~§Yr Jßnm Mmcë`m hmoË`m. VodT>çmV `m§Zm Zoh_rM _hmamOm§À`m dmŠVmS>ZmMo AmKmV ghZ H$amdo cmJm`Mo. gmondcoco
AMmZH$ g_moa _hmamO C^o ! Vm|S>mVrc Yya Vm|S>mV Am{U hmVmVrc {gJaoQ> H$m_ H$aVmZm H$Yr H$moUr AmiernUm H$ar, H$moUr H$m_MwH$manUm H$ar Va H$Yr
hmVmV ! _cm Vmo Yya YS> gmoS>Vmhr `oB©Zm ! _hmamO VoWo {_{ZQ>^a C^o am{hco H$moUr ImoQ>onUmhr H$ar. {edm` _hmamOm§Zm Ano{jV Aer JwUdÎmm H$mhr doim
Am{U H$mhrhr Z ~mocVm OmD$Z Pmonco. gm`§H$mir PmonyZ CR>ë`mda Mhm KoVcm {XgyZ `oV Zgo. Aem doir _hmamO A{Ve` g§Vmnm`Mo, H$R>moa eãXm§V AJXr
Am{U _J _cm {dMmaco ""H$m` ao, {gJaoQ> AmoT>Vmog dmQ>V§ !'' hmo _moR>çm AmdmOmV hOoarhr ¿`m`Mo Am{U H$mhr doim MŠH$ {eì`mhr Úm`Mo. H$mhr
åhUÊ`m{edm` AÝ` H$mhr n`m©`M ZìhVm. _mÌ Ë`mda nwT>o H$mhr ~mocU§ Pmc§ doim Ë`m {eì`m Img _hmamOm§Zr V`ma Ho$coë`m Agm`À`m ! _ZmVë`m _ZmV
Zmhr. CcQ> BWyZ nwT>o H$Yr ^mOrMm {heo~ XoVmZm Cacoco 5-10 én`o naV {Xco Amåhmcm Ë`m EoHy$Z hgyhr `m`Mo, nU Ë`m§À`mg_moa hgm`Mr H$moUmMr àm>km
H$s åhUm`Mo ""Ko ao Vwcm ! {gJaoQ> AmoT> !'' _hmamO nydm©`wî`mV ñdV:hr {gJaoQ> ZìhVr. Ë`m {eì`m§Mrhr J§_V dmQ>m`Mr H$maU Ë`m H$moUr naŠ`m _mUgmZo {Xcoë`m
AmoT>m`Mo Am{U Amnë`mà_mUoM hmhr H$YrVar ì`gZ gmoS>Uma `m{df`r Ë`mZm {eì`m ZìhË`m. Ë`mV `pËH¨$MrVhr {dIma ZìhVm. _hmamO Am_Mo AmB©~mn XmoÝhr
ImÌr hmoVr. Ë`m_wio {gJaoQ> hm Ë`m§À`m amofmMm {df` H$YrM ZìhVm. _mÌ hmoVo. AmB© g§VmnmZo H$YrVar _wcmcm ""_oë`m !'' Agohr g§~moYVo, na§Vw Ë`m
_mUgmZo ì`gZmÀ`m à^mdmZo ñdV:daMo {Z`§ÌU hadyZ ~gUo Ë`m§Zm _mÝ` ZìhVo. g§VmnmÀ`m CÐoH$m_mJo AmB©Mr AWm§J _m`m AgVo. d{S>cm§Zr nmR>rV KmVcocm
Mhmgma»`m JmoîQ>r Amnë`m {XZH«$_mMm EdT>m A{dämmÁ` ^mJ Pmcoë`m AmhoV YnmQ>m Ë`m_mJrc ào_m_wio Agø qH$dm An_mZH$maH$ dmQ>V Zmhr. _hmamOm§Mo ào_
H$s Ë`m§Zm H$moUr ì`gZ åhUV Zmhr. na§Vw H$mhr bmoH$m§À`m ~m~VrV _mÌ Mhm Ë`mM OmVrMo hmoVo. AÝ`Wm C^m OÝ_ _hmamOm§À`m H«$moYm½ZrÀ`m CÝhmV H$mT>m`cm
{_iUo-Z {_iUogwÕm Ë`m§Mr _ZpñWVr {~KS>dy eH$Vo. EH$Xm _mPo "Mhmào_' H$moU V`ma Pmco AgVo?
_hmamOm§À`m cjmV Amco Am{U H$mhr Z ~mocVmM Ë`m§Zr EH$ J§_VrXma à`moJ {edm` H$mhr doi Jocm H$s _hmamO em§V ìhm`Mo Am{U Amåhmcm gm§Jm`Mo H$s
H$ê$Z XmIdcm. _r Vw_À`mda amJmdVmo Vmo Vw_À`mdarc ào_m_wio ! Vwåhr _moR>§ ìhmd§ Ag§ _cm
EH$ {Xdg ñd`§nmH$J¥hmVrb MhmnÎmrMm S>~m Ë`m§Zr Amnë`m H$nmQ>mV AmUyZ dmQ>V§ ! Am`wî`mV H$mhrVar ^ard H$ê$Z XmIdm ! H$moUË`mhr ñnY}V _mJo amhÿ
R>odcm Am{U H$nmQ>mcm Hw$cyn R>moH$co. gdmªgmR>r Omhra H$ê$Z Q>mH$co H$r Mhmda ZH$m ! Amncm R>gm C_Q>dyZ Om ! {ZXmZ Xwgè`mda AmoP§ Var ~ZyZ amhÿ ZH$m. Vwåhr
hëcr \$maM IM© hmoVmo. _r Jar~ _mUyg Amho. hm IM© _cm nadS>Ê`mgmaIm H$m`©j_ ~Zmdo åhUyZ _r Vwåhmcm R>moHy$Z R>moHy$Z AmH$ma XoVmo` ! AJXrM H$mhr
Zmhr. g~~, AmOnmgyZ Mhm ~§X ! `oUmè`m gdmªZm Ë`mEodOr ga~V Úm`Mo. Vo O_c§ Zmhr åhUyZ AÜ`mË_mH$S>o diyZ H$mhr Cn`moJ Zmhr. Aem _mUgmcm
{Xdg JUoemoËgdmMo hmoVo. Xe©Zmcm `oUmè`m§Mr arK cmJbocr hmoVr. na§Vw gdmªZmM AÜ`mË_ A{O~mV O_Uma Zmhr. AÜ`mË_mV _mUyg gj_ cmJVmo. _Z {Zü`r
ga~V XoÊ`mV Ambo. gVV XmoZ-VrZ {Xdg _§{XamV Mhm Ho$cmM Zmhr. Ë`m_wio Agmdo cmJVo. {Zü`r _ZmMm _mUyg ì`dhmamVhr H$_r nS>Uma Zmhr Am{U

_rM Vwcm hmH$m... 119 120 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


AÜ`mË_mVhr. adtÐ _wù`o ZmdmMm EH$ _wcJm _§{XamV godocm hmoVm. Vmo ~r. H$m°_. Pmcocm
_r Vwåhmcm {eì`m XoVmo åhUyZ _mÂ`m ImVr H$mhr nmn O_m hmoV Agochr, na§Vw hmoVm. AmB© dS>rc ZmhrV, VrZ ^mD$, nU H$moUr `mMr O~m~Xmar KoV ZìhVo, åhUyZ
Ë`mMr {\$H$ra _r H$m§ H$ê$? Vwåhmcm {eì`m XoVmZm _mP§ _Z Vw_À`m ^ë`mgmR>r _hmamOm§Zr Ë`mcm R>odyZ KoVcm. Amnë`m n[admamVrc _mUg§ dmJÊ`m-~mocÊ`mV,
AmH«§$XV AgV§, hr ^mdZm Am{U Vi_i _mÂ`m coIr nwÊ`g§M` H$aUmarM JmoîQ> ì`dhmamV H$moR>ohr H$_r nSy> Z`oV åhUyZ _hmamO Ë`mZm gVV KS>{dÊ`mMm à`ËZ
Amho. H$arV AgV. AmìhmZmË_H$ H$m_§ XoD$Z, Vr Ë`m§À`mH$Sy>Z H$ê$Z KoD$Z Ë`m§Mm
da da nmhmUmè`mcm amJmMo H$maU jwëcH$ dmQ>o; na§Vw Ë`m_mJo Ë`mhrnojm AmË_{dœmg dmT>drV. nU hm _wù`o _mÌ H$mhr V`ma hmoV ZìhVm. {OÔ Am{U
A{YH$ H$mhr _moR>o VÎd Jw§Vcoco Ago. Ë`mVrc _w»` {dMma åhUOo Amncr _mUgo AmË_{dœmg Zgë`m_wio Vmo Zoh_rM _mJo amhm`Mm. Ë`mVM Ë`mcm
Mm§Jcr R>mHy$Z R>moHy$Z KS>dUo. Jmoèhmo~m§À`m hmVmVrc WmnQ>Ê`mZo Vo Oer H$ÀMr {nemMnrS>oMmhr Ìmg hmoVm. _hmamOm§À`m H¥$noZo Vmo {nemM ~mYoMm Ìmg H$_r
nŠH$s _S>H$s nmaIrV Vgo _hmamOhr Amnë`m ~mocÊ`mZo Amåhmcm Mm§Jco nmaIyZ Pmcm hmoVm. _hmamOm§Zr Ë`mcm Zagmo~mÀ`m dmS>rcm OmD$Z EH$ df© _mYwH$ar
V`ma H$arV hmoVo. Ë`m§Mr Aer EH$ H$m_mMr nÕV hmoVr, {dMmam§Mr EH$ nÕVr hmoVr _mJyZ amhm åhUOo VwPm Ìmg H$m`_Mm OmB©c Ago gm§{JVco. nU Ë`mMm
Am{U Ë`mZwgmaM g§ñWoVrc H$ma^ma Mmcmdm hm Ë`m§Mm AmJ«h hmoVm. Iao Va VoM gX²Jwê§$da nyU© {dœmg ZìhVm, Ë`m_wio Ë`mZo dmS>rcm H$mhr CnmgZm Ho$cr
g§ñWoMo ~cñWmZ hmoVo. VoWo VS>OmoS> hm eãX ZìhVm. "OmD§$ Xo !' hr ^mdZm ZìhVr. Zmhr. n[aUm_r AYyZ_YyZ Ë`mcm Vo {nemM Ìmg Úm`Mo H$s _J hm g¡a^¡a
"_cm H$m` Ë`mMo !' hr d¥Îmr ZìhVr. gd© H$mhr {Z`moOZnyd©H$, {eñV~ÕnUo Am{U dmJm`Mm.
Ë`m§Zr AJXr XyaXeunUo AmIcoë`m {Z`_m§à_mUoM Mmcm`Mo. Ë`m§Mr H$m`©nÕVr _§{XamV Ë`m doir {VKo Mm¡KoOU Ago hmoVo H$s Ë`mZm `m ^yV-{nemMm§Mr ~mYm
hm Ë`m§À`m ñdV:À`m {dMmam§Mm n[anmH$ hmoVm. Ë`m_wio Ë`m§Zr AmIyZ {Xcoë`m hmoVr. EH$mda Va ~«÷g_§YmMm nJS>m hmoVm. ho cmoH$ MŠH$ _hmamOm§H$S>o ~KyZ nm`
H$m`©nÕVrV H$moUr T>dimT>di Ho$cr H$s Vmo {H$Vrhr OdiMm Agcm, cmS>H$m AmnQ>m`Mo, S>moio JaJamdyZ _maÊ`mMm Am{d^m©d H$am`Mo. _J _hmamO åhUm`Mo,
Agcm Var Ë`mMr J` Ho$cr OmV Zgo. ""~m~m§Zr ho H$gco H$gco cmoH$ `oWo AmUyZ R>odco AmhoV. ''
_hmamOm§Mo ^mMo ZmZm ^mdo, `m§Zm chmZnUr J[a~r åhUyZ hm°Q>ocmVgwÕm H$m_o hm adtÐ _wù`o EHo$ {Xder S>moŠ`mV amI KmcyZ _§{Xa gmoSy>Z {ZKmcm hmoVm.
H$amdr cmJcr hmoVr. Ë`mZm _hmamOm§Zr \$mQ>H$ åhUyZ EH$ Mr\$ B§{O{ZAa hmoVo, XwnmaMo 11-11Ÿ&& dmOm`cm Amcoco. OodUmMr doi Pmcr hmoVr, åhUyZ ZmZm ^mdo
Ë`m§À`m AmoiIrZo qhX gm`H$ëg `m H§$nZrV {MH$Q>dco. \$mQ>H$mZr nwT>o Vr ZmoH$ar Ë`mcm åhUmco, ""Vy OodyZ Om, Ag§ OodU Q>mHy$Z OmU§ `mo½` Zìho.''
gmoSy>Z "dZmO' hr \°$ŠQ>ar H$mT>cr. ZmZm ^mdo _mÌ qhX gm`H$ëg_Ü`oM Amncr Voìhm _wù`oZo H$nS>o ~Xcco, n§Mm ZogyZ Vmo Oodm`cm Amcm. OodUmZ§Va nwÝhm
àJVr H$aV H$aV Mr\$ B§{O{ZAa Pmco. Vo hþema hmoVo Am{U {dcjU {eñVrMo. H$nS>o MT>dyZ Vmo _hmamOm§Zm AmnU ZmoH$ar gmoSy>Z {ZKmcmo`, ho gm§Jm`cm Jocm.
Ë`m§Mr {eñV _hmamOm§Zmhr AmdS>o. qhX gm`H$ëgMr n§Om~mV cw{Y`mZm `oWo Am{U _hmamOm§Zr éÐmdVma YmaU Ho$cm, ""Oodcmg _mÂ`mH$S>o Am{U AmVm ZmoH$ar
MoZMr \°$ŠQ>ar gwê$ Pmcr. CËnmXH$m§Mm B§{O{ZAa O_©ZrhÿZ `oÊ`mAmYrM Ë`m gmoSy>Z {ZKmcmg ? OodU nXamV nmSy>Z Vwcm ZmoH$ar gmoSy>Z Om`cm H$moUr
\°$ŠQ>arMr gd© Am`mV _{eZar ZmZm ^mdoZr ñdV: ~gdyZ CËnmXZ gwê$ Ho$co. {eH$dc§ ?''
H$m_mVrc Ë`m§Mr AMyH$Vm nmhÿZ O_©Z V§Ìkhr M{H$V Pmco hmoVo. nwT>o n§Om~ Aem§V Vmo åhUmcm, ""_r 11 dmOVmM {ZKmcmo hmoVmo. ZmZm ^mdo åhUmco OodyZ Om,
Pmcm åhUyZ ZmZm _hmamOm§À`m gm§JÊ`mdê$Z _w§~B©cm naV Amco. _J Vo nwÊ`mcm åhUyZ Wm§~cmo.''
_§{XamVhr H$mhr doim `oD$Z amhmV. Aem `m ZmZm ^mì`m§À`m g§X^m©V KS>cocr _hmamOm§Zr cJoM ZmZm ^mì`m§Zm ~mocmdc§ Am{U Ë`m§Mr IaS>nÅ>r H$mT>m`cm
h{H$JV AerM {dcjU Amho. gwédmV Ho$cr. gm`§H$mir 7 dmOon`ªV Vo ZmZm§Zm H$R>moa eãXm§Zr VmS>rV hmoVo. _J Vo

_rM Vwcm hmH$m... 121 122 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


nyOm, OodU AmXr amoOÀ`m H$m_m§H$S>o dico. _cm dmQ>co g§nco EH$XmMo ho àH$aU. _J Ë`m§Zr {H$ëcr {Xcr. _r Hw$cyn CKSy>Z noñQ> ~«e H$mTy>Z H$_coecm {Xcr.
nU OodU Pmë`mda nwÝhm åhUmco, ""~mocdm ZmZm ^mdocm !'' Ago 7-8 {Xdg gma§ AmQ>monyZ H$_coe da Jocm Voìhm åhUmco, ""Aao `mcm XyY Úm !''
_wù`oMo OmUo Am{U ZmZm ^md|Mo Ë`mZm Wm§~dUo, AJXr JO©V hmoVo. _hmamOm§Mo _J H$_coe XyY Am{U _r Mhm ß`m`cmo. H$_coe BH$S>o {VH$S>o Ioim`cm Jocm
ZmZm ho AË`§V cmS>Ho$ ^mMo ! nU åhUyZ _`m©Xm{VH«$_Um~Ôc j_m Zmhr. Am{U _r _mÂ`m amoOÀ`m H$m_mcm cmJcmo.
_hmamOm§À`m H$m`©nÕVrV Ago nañna hñVjon A{O~mV ~gV ZgV. ho gma§ nmhÿZ _cm Ag§ dmQ>V§ H$s _hmamOm§Zm Ë`m doir arVga nadmZJr Z KoÊ`mMr _mPr
_rM Zìho Va gdmªZrM `mo½` Vmo YS>m KoVcm hmoVm. MyH$M \$ŠV XmIdm`Mr ZìhVr; Va Ë`m {Z{_ÎmmZo Ë`mZr _mÂ`m Jwé{Zð>oMr AJXr
VarXoIrc H$YrH$Yr _mÂ`mhr hmVyZ "A{Vn[aM`mV Adkm' hmoB© Am{U _J H$R>moaV_ narjmM KoVcr. nwÌào_mZo _mPm {ddoH$ Am§Yim hmoVmo H$m`, Ah§H$ma
_cmhr \$Q>H$m ~go. EH$Xm _cm åhUmco, ""H$_coecm _o _{hÝ`mMr gwÅ>r Amho Va OmJ¥V hmoVmo H$m`, g§gmar _m`oV _r {H$VnV Jw§Vcmo` ho Ë`m§Zr Ë`m doir VmSy>Z
Ë`mcm AmR> {Xdg `oWo amhm`cm KoD$Z `o. Ë`m doir Vmo nmMdr-ghmdrV Agoc. _r nm{hco. Amnë`m _wcm{df`r {deofV: chmZ d`mVrc _wcm{df`r _mUgmcm
_w§~B©cm Jocmo hmoVmo, Voìhm `oVmZm Ë`mcm nwÊ`mcm KoD$Z Amcmo. JwéH¥$nm B_maVrV Anma _m`m dmQ>V AgVoM. Amnë`m _wcmcm nm` nwgÊ`mda PmondVmZm {nË`mcm
EH$m ImocrV Ë`mM gm_mZ R>odc§. JwéH¥$nm B_maVrcm Voìhm Hw$cyn Agm`M§ d H«$mo{YV Am{U An_m{ZV dmQ>Uo ñdm^m{dH$M Amho. na§Vw gX²Jwê$ _mPr Ho$di
{H$ëcr _hmamOm§Odi Agm`Mr. gH$mir XodnyOoÀ`m doir {H$ëcr KoD$Z Om`M§. narjmM KoV ZgV Va _mPm Aä`mghr VoM H$ê$Z KoV. Ë`m_wio Ë`m amÌr _mÂ`m
B_maV PmS>m`Mr Am{U {H$ëcr _hmamOm§Odi AmUyZ Úm`Mr. Xwnmar Z¡doÚ gX²Jwê§$À`m BÀN>oZwgma nm`arda PmonVmZmhr Vmo _mPm gÝ_mZ Amho `mM ^mdZoZo _r
XmIdm`cm nwOmar Am{U ganmoVXma {H$ëcr KoD$Z Om`Mo. H$m_ Pmc§ H$s {H$ëcr Pmoncmo. _mPo d¡`pŠVH$ ZmVog§~§Y Jwé{Zð>oÀ`m VwcZoZo OS> hmoUma ZmhrV `mMr
naV _hmamOm§H$S>o Úm`Mr. gm`§H$mir AmaVrnwaVr {H$ëcr KoD$Z Om`M§ Am{U ~hþYm Ë`m§Zr Ë`m {Xder ImÌr H$ê$Z KoVcr. Ver Ë`m nyduhr EH$Xm Ë`m§Mr ImÌr
nwÝhm amÌr Pmonm`cm OmVmZm {H$ëcr _mJyZ Ý`m`Mr, Vr gH$mir CR>ë`mda AmUyZ nQ>crM hmoVr.
Úm`Mr. hr Zoh_rMr {eñV. EH$Xm _mPr nËZr _w§~B©hÿZ _hmamOm§À`m Xe©Zmcm Am{U H$mhr H$m_m{Z{_Îm
H$_coegh Ë`m amÌr _r Pmonm`cm {ZKmcmo åhUyZ _hmamOm§Odi {H$ëcr nwÊ`mcm _§{XamV Amcr. na§Vw Vr `oB©n`ªV gH$miMo 11 dmOyZ Joë`m_wio _§{XamMo
_mJm`cm Jocmo, Va åhUmco, ""{H$ëcr XoUma Zmhr ! _cm {dMmê$Z gm_mZ AmV àdoeÛma ~§X Pmco hmoVo. {VÀ`m gmo~V Am_Mm ^mMm àgmX ^S>^S>ohr hmoVm. ~§X
R>odc§g ? H$moUmÀ`m B_maVrV Vy PmonVmog ? H$moUmMr nadmZJr KoVcrg ? AO© àdoeÛmamg_moa Vr H$mhr doi C^r hmoVr. _hmamOm§Zr AmVyZ Vo nm{hco Am{U Zo_Ho$
Ho$cm hmoVmg H$m` H$s, JwéH¥$nm B_maV _cm dmnam`cm Úm. Vr H$m` Vy ^mS>onQ²Q>çmZo _cmM gm§{JVco ""Aao AemoH$ ! ~mhoa H$moU C^§ Amho ~K ~a§ !'' _r OmD$Z nm{hc§
KoVcr Amhog ? H$moUmÀ`m Var OmJoV OmD$Z gm_mZ R>odm`M§ Am{U Pmonm`M§ ho Va Am_À`mM KaMr _mUg§ ! _J _r Ë`mZm gm§{JVc§, ""AmVm Xe©ZmMr doi g§ncr
~amo~a Zmhr. _r H$mhr Vwcm {H$ëcr Úm`cm ~m§Yrc Zmhr !'' Amho. Vwåhr AmVm 3Ÿ&& dmOVm `m !'' _J Vr H$moR>o Om`M§ `m g§^«_mV C^r am{hcr.
_r AdmH²$ Pmcmo. AIoa JwéH¥$nm B_maVrÀ`m nm`arda EH$ nm`nwgUo hmoVo, H$maU Ë`m doir nwÊ`mV OmÊ`mgmaIo OdiMo H$moUr n[a{MV ZìhVo. _r nmR> didyZ
Ë`mda _mÂ`m _wcmcm Pmondcm Am{U _rhr ~mOycm cd§S>cmo. amÌm¡ H$YrVar VmË`m AmV Amcmo. {VZo _J ^mÀ`mcm gmo~V KoD$Z {gZo_m dJ¡ao nmhÿZ 3Ÿ&& n`ªVMm doi
OmoetZr nm` nmoQ>mer KoD$Z Pmoncoë`m H$_coeÀ`m A§Jmda EH$ ~oS>erQ> AmUyZ H$mT>cm ({gZo_m "cm°aoc-hmS>u'Mm hmoVm EdT>§M {Vcm AmR>dV§ H$maU àdmgmZo
KmVcr. gH$mir CR>ë`mda _hmamOm§H$S>o Jocmo. åhUmco, ""H$m` ao ?'' WH$ë`m_wio {WEQ>a_Yo Sw>cH$s KoD$Z {VZo WmoS>r {dlm§Vr KoVcr). AmVm Ë`m
_r åh§Q>c§, ""XmV Kmgm`Mo AmhoV !'' {XdgmMr AmR>dU gm§JVmZm Vr åhUVo H$s, _r qH$dm _hmamOm§Zr gH$mir {Vcm
""hm§ ! _J {H$ëcr cmJUma Agoc !'' XmamVyZ naV Omd§ cmJc§ `m {df`r gm`§H$mir Amë`mda MH$ma eãXhr H$mT>cm

_rM Vwcm hmH$m... 123 124 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


ZìhVm ! _hmamO EH$X_ em§V Pmco. åhUmco Mcm, ""AmVm Oody `m ! \$ma Cera Zmhr Zm
EH$Xm gmag ~mJoV gH©$g Amcr hmoVr. _hmamO åhUmco, ""gdmªZr gH©$gcm Pmcm ?'
OmD$Z `m ao ! ~aoM {XdgmV Vwåhr _mH$S>§ nm{hcr ZmhrV. `m nmhÿZ !'' _cm gH©$g _r åhQ>c§, ""N>o ! N>o ! AmÎmm \$ŠV XrS> dmOcm Amho.''
nmhmÊ`mV éMr ZìhVr åhUyZ _r H$mhr Jocmo Zmhr. na§Vw dPoH$mH$m, à_moX H$aH$ao XwnmaM§ OodU gm`§H$mir 5 dmOVm Pmc§ Var _cm {dMmam`Mo ""\$magm Cera
dJ¡ao {VKm Mm¡Km§Mr Zoh_rÀ`m _hmamOm§À`m {eañË`mà_mUo AmJmD$ {VH$sQ>o H$mTy>Z Pmcocm Zmhr Zm ?'' _J _r åhUV Ago, AmO Zoh_rnojm cdH$a Amho. ZmhrVa _r
AmUÊ`mV Amcr Am{U Vo amÌr OodyZ 9-9Ÿ&& dmOVm gH©$gcm {ZKyZ Joco. AmO Mma Vmg Cera Pmcm Amho åhQ>c§ Va nwT>À`m§Zm Oodm`cmM {_imc§ ZgV§.
_hmamOm§Zr Ë`m amÌr 10 dmOVm ñZmZ, nyOm dJ¡ao AmQ>moncr Am{U Vo 11 À`m Oodm`cm ~gë`mda XoIrc OodU nmoQ>mV OmB©c VoìhmM Ia§ !
gw_mamg Oodm`cm Amco. _hmamO Am{U _r XmoKoM hmoVmo. AmMmar ganmoVXma ganmoVXmahr EH$ dëcrM hmoVr. OodUmV ^|S>r, XwYr Am{U Vm|S>cr `m VrZ
dmT>m`cm hmoVo. AmhþVr KmcyZ Pmë`m Am{U Ë`m§Zr H$mhr H$maUmZo ganmoVXmaZm ^mÁ`mM {deof H$ê$Z Agm`À`m. Ë`mVhr ^|S>rcm g§Yr OmñV ! dm§Jr, nS>di
hmH$ _macr. na§Vw ganmoVXmaZr H$mhr hmHo$cm "Amo' {Xcr Zmhr. Ë`m§Zr MŠH$ AYyZ_YyZ Agm`Mr. ^|S>rMr ag^mOr ~wi~wirV, Vma Amcocr. Vr Va Amåhmcm
Xwc©jM Ho$co; Am{U _hmamOm§À`m hmVmVrc Kmg nmZmVM am{hcm. ganmoVXmaZm {~cHy$c AmdS>V Zgo. OodVmZm _hmamOm§À`m eoOmar _mP§ nmZ. Xwga§ H$moUr
Ë`m§Zr g§VmnyZ nwÝhm _moR>çmZo hmH$ _mê$Z ~mocmdco Am{U Ë`m§Zm Om~ {dMmacm. ~gm`cmM V`ma Zgm`M§. ^|S>r AmdS>V Zmhr åhUyZ _Z KÅ> H$ê$Z MQ>H$Z {JiyZ
Voìhm "AmnU hmH$ EoH$crM Zmhr' Ago åhUyZ Ë`m§Zr H$mZmda hmV R>odco. _r Ë`m§Zm Q>mH$m`Mr Am{U nmoir Am_Q>rer g§ndm`Mr. nwÝhm ^|S>rMr ^mOr dmT>m`cm
åhQ>c§ H$s, Vwåhr OmUyZ~wOyZ _hmamOm§H$S>o Xwc©j H$aVm AmhmV. Ë`mda Vo CcQ> ganmoVXma Amco H$s _r "ZH$mo ZH$mo' åhUm`Mmo. _J _hmamO {dMmam`Mo, ""H$m` ao
_cmM åhUmco H$s, VwåhrM _Yo H$mhrVar ~moccm Agmc åhUyZ _cm _hmamOm§Mr AemoH$, ^mOr AmdS>V Zmhr ?'' AmdS>V Zmhr åhUÊ`mMr _mPr em_V ZìhVr.
hmH$ EoHy$ Amcr Zmhr. _hmamO åhUmco H$s, Vmo H$mhrhr ~moccocm Zmhr. _r hmH$ _J ganmoVXma gyS> KoVë`mgmaIo ^anya ^mOr _mÂ`m nmZmV dmT>m`Mo ! ""^mD$,
_macr Voìhm `oWo H$moUrhr ~mocV ZìhVo. _r eodQ>r ganmoVXmaZm åh§Q>c§, MwH$cmo Vwåhm§g AmdS>V Zmhr ? Mm§Jcr cmJVo ^|S>r !'' Ag§ åhUyZ dmT>m`Mo Am{U _J
åhUm, _hmamOm§Mr j_m _mJm, Z_ñH$ma Kmcm Am{U _moH$io ìhm. Va ganmoVXmaZr ZmBcmOmZo Vr g§ndm`Mr !
A§JmV g§Mma Pmë`mà_mUo EH$X_ VmR>a ^y{_H$m KoVcr "_r hmH$ EoH$cr Zmhr, _r OodUm~Ôc AmgŠVr Zgmdr; MdT>d H$mhr ZgVo. {O^oMo \$ma MmoMco H$ê$
j_m _mJUma Zmhr.' Ë`m_wio BH$S>o _hmamOm§Mm ^moOZ ~§X gË`mJ«h gwê$ ! _hmamO Z`oV Ag§ _hmamOm§M _V hmoV§. Ë`m_wio H$YrH$Yr Vo Am_Mr narjm ~Km`Mo. 8-8
_cm åhUV hmoVo H$s Vy H$emcm Wm§~cm Amhog ? Vy OodyZ Ko ! nU _mPo gX²Jwê$ {Xdg dm§½`mMr ^mOr, 8-8 {Xdg Vm|S>cr ! Xwnmar Vm|S>ë`mV dmcmMr S>mi Va
g_moa Cnmer AgVmZm _r OodUo eŠ` Var hmoVo H$m` ? amÌm¡ 11 dmOVm gwê$ amÌr dmcmÀ`m S>mirV Vm|S>cr ! H$Yr-H$Yr ZwgVrM ^|S>r ! _J _hmamO H$Yr
Pmcocm hm Jm|Yi dPoH$mH$m Am{U gd©OU amÌm¡ 1-1Ÿ&& dmOVm gH©$ghÿZ naV hmñ`{dZmoXmÀ`m a§JmV Amco H$s _r åhUm`Mmo, ""_r AmO Mm¡H$mV Jocmo hmoVmo. VoWo
Amco Var MmcyM hmoVm. Amåhr nmZmda hmV Yê$Z ~gcoco nmhÿZ dPoH$mH$m§Zr H$m` cmoH$ åhUV hmoVo H$s Vw_À`m A§Jmcm dm§½`mMm dmg `oVmo` !'' _J _hmamO
Pmc§ Ag§ {dMmac§. gJir h{H$JV g_Oë`mda dPoH$mH$m§Zr EH$X_ Amnë`m åhUm`Mo, ""ho n¡go Ko Am{U Vwcm H$m` ^mÁ`m AmUm`À`m Ë`m KoD$Z `o.'' Ë`m§Zm
Img "ñQ>mB©c'_Yo {eì`m XoD$Z ganmoVXmaZm "gai' Ho$c§. "VwPm nQ> H$mTy> H$m ?' âcm°da, H$mo~r, ~Q>mQ>m Aem ^mÁ`m MmcV ZgV. H$moH$Ur ^mÁ`m Vo AmdS>rZo
Ag§ {dMmaë`m~amo~a Km~ê$Z ganmoVXmaZr _hmamOm§g_moa `oD$Z _m\$s _m{JVcr. ImV. lmdU KodS>çmMr ^mOr Am{U ~rQ>Mr H$moqe~ra Agcr H$s Vo Iyf AgV.
_m\$s _m{JVë`m~amo~a _hmamO EH$X_ em§V Pmco Am{U Ë`m§Zm åhUmco, ""Aao ho åhUm`Mo, ""dm ! Mm§Jco OodU Pmco. ho gmpÎdH$ AÞ ! ~mH$sMo AÞ aOmoJwUr !''
AmYrM Ho$co AgVog Va AmnU doioda Oodcmo ZgVmo H$m` ?'' Ë`mZm Iyn àH$maÀ`m MQ>Ê`m, H$moqe~rar _mhrV AgV. EH$Xm Ë`m§Zr Amåhmcm

_rM Vwcm hmH$m... 125 126 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Am§~ohiXrMo cmoUMo H$ê$Z {Xco. Ë`mV ~Xm_-{nñVo dJ¡ao KmVcoco hmoVo. Ago EH$Xm _mYd H$mOaoH$aÀ`m ~m~VrVhr AerM J§_V Pmcr. _mYd Ë`m doir
cmoUMo _r àW_M Imëco. OodU H$am`Mm. EH$Xm _hmamO Xwnmar 3-3Ÿ&& dmOVm Oodco Am{U Pmonco. Amåhr
ganmoVXmaZm gVV MhmS>çm H$aÊ`mMr gd` hmoVr. EH$Xm Vo _hmamOm§Zm åhUmco, Zoh_rà_mUo 4 dmOVm Mhm H$ê$Z KoVcm. _hmamO CR>co H$s Ë`m§Zm Mhm Úm`Mm.
""_r AemoH$ OmoerZm H$Yr {eam, H$Yr nmoho, H$Yr CnrQ> Ag§ Ý`mhmarcm H$ê$Z nU _hmamO Ë`m {Xder amÌr 8 dmOVm CR>co. CR>ë`m~amo~a _mYdcm ~mocmdco
XoVmo, nU Ë`mZm H$mhrVar M_M_rV hd§ AgV§. Ë`m_wio Vo Ý`mhmarM KoV ZmhrV.'' Am{U {dMmaco, ""{H$Vr dmOco ?''
_mÂ`m gwX¡dmZo Ë`m doir VoWo AmnQ>o hmoVo. Vo _hmamOm§Zm åhUmco, ""ganmoVXma Ë`m§Zm _mYd åhUmcm, ""AmR> dmOco !''
\$ŠV nmoir Am{U Vm§~S>§ {VIQ> XoVmV. Vo ImU§ Ë`mZm gmogV Zmhr åhUyZ Vo H$n^a ""Mhm {H$Vr dmOVm hmoVmo ?''
XyY Am{U XmoZ {~pñH$Q>§ ImVmV.'' _hmamOm§Zr _cmhr {dMmê$Z Amncr ImÌr ""Mma dmOVm,'' _mYdZo gm§{JVco.
H$ê$Z KoVcr Am{U _J ganmoVXmam§Mm ImoQ>onUm CKS> Pmcm. ""_J _cm Mma dmOVm Mhm H$m Zmhr {Xcm ?''
ganmoVXma dmJVmZm dma§dma H$mhr Var MwH$m H$arV Am{U _hmamOm§À`m amofmMo _mYd åhUmcm, ""Vwåhr Pmoncm hmoVmV !''
YZr hmoV. Aem doir emioV ImoS>H$a _wcmcm dJm©V C^o amhmÊ`mMr {ejm JwéOr ""xxxx, B©œa H$Yr PmonVmo H$m ?''
XoVmV, AJXr Ë`mMà_mUo _hmamO Ë`m ganmoVXmam§Zm C^o H$ê$Z R>odm`Mo. Ë`mVhr _mYd EdT>m Jm|Yicm hmoVm H$s MmMaV Vmo nwÝhm EH$Xm åhUmcm,
nwÝhm AÜ`m©-nmD$U VmgmZo Ë`m§À`mH$S>o cj Joco H$s nwÝhm Ë`m§Zm amJmdyZ H$mhr ""nU...Vwåhr Pmoncm hmoVmV åhUyZ...''
~mocm`Mo Am{U `oWo C^m amhÿ ZH$mog, VoWo C^m amhm Ago gm§Jm`Mo. _hmamO AIoa nwÝhm VmoM àûZ, _mÌ daÀ`m nÅ>rV Am{U AmdmOmcm Yma !
em§V hmoD$Z j_m H$arn`ªV ganmoVXmam§À`m Aem 4-5 OmJm ~XcyZ ìhm`À`m. ""B©ûda H$Yr PmonVmo H$m`, _yIm© ?''
`m ganmoVXmaZm Xå`mMm Ìmg hmoVm. Ë`m§Zm nhmQ>o 5 dmOco H$s Ìmg gwê$ hmoB©. Ë`m AmdmOmZo _mYdMo Cacogwaco AdgmZ JiyZ Joco Am{U JmÊ`mÀ`m
Ë`m doir _r Ë`m§Zm eoH$Ê`mgmR>r eoJS>r noQ>dyZ XoV Ago. _J _r ñd`§nmH$Ka nwgyZ V~H$S>rV nrZ AS>H$mdr Vgo _mYdÀ`m Vm|Sy>Z ""nU Vwåhr...nU AmnU...'' EoHy$
H$mTy>Z, ñQ>moìh noQ>dyZ, ^m§S>rHw§$S>r H$mTy>Z, eoJS>r dJ¡ao noQ>dyZ n{hcr V`mar H$ê$Z `oD$ cmJco.
XoV Ago. {edm` Ë`m§Zm Q>r. ~r.Mm Ìmg hmoVm åhUyZ dma§dma AmOmarhr nS>m`Mo. _r _mYdcm nmR>r_mJyZ ImUmIwUm H$ê$Z gm§JV hmoVmo H$s, Vy Jßn ~g H$mhr
Jar~ ~«m÷U åhUyZ Amåhr Ë`m§Zm _hmamOm§À`m H«$moYmnmgyZ Xya R>odm`Mmo. Ë`m§Mr ~mocy ZH$mog, _hmamOm§nwT>o gmï>m§J Z_ñH$ma Kmc ! nU _mYd nwaVm Jm|YiyZ Jocm
ZmoH$ar OmD$ Z`o åhUyZ Ë`m§Zm gd© àH$maMr _XV H$am`Mmo. nU `m§M§ eonyQ> H$m`_ hmoVm. H$mhrVar g_W©ZmW© ~mocV hmoVm Am{U _hmamOm§Mm nmam AmUIrZM MT>V
dmH$S>§ ! AIoa EH$Xm Ë`m§Zm Mm§JcmM YS>m {_imcm ! hmoVm ! eodQ>r _r nwT>o Pmcmo Am{U _mYdcm M¸$ Yê$Z ~io~io _hmamOm§À`m
_hmamOm§Zr EH$Xm _cm g§nUy © B_maV gm\$ H$am`cm gm§{JVcr hmoVr. _r JS>çm§H$Sy>Z nm`mda KmVcm, Voìhm Vo em§V Pmco. _J _hmamO åhUmco, ""_r nmhmVmo`, Vy
gm\$g\$mB© H$ê$Z KoV hmoVmo. Ë`m doir daÀ`m _Oë`mda _cm AY} nmoVo gmIa nmR>r_mJyZ IwUm H$aVmo`g, nU Ë`m _yIm©À`m Vo cjmVM `oV ZìhVo !''
{_imcr. _r Vr JS>çmOdi Imcr nmR>dZy {Xcr. _hmamO Imcr hmoVM o . Ë`m§Zr H$moUr godH$ dJm©Vrc _mUgmZo MyH$ Ho$cr Va Ë`mMo~Ôc aX~Xcr H$aUo eŠ`
{dMmaco, ""ho H$m` Amho ?'' _r åhQ>c,§ ""gmIa dmiV KmcVmo. Amocr Pmcr ZìhVo. _hmamO cJoM {dMmam`Mo, ""Vy Ë`mcm Om_rZ amhmVmog H$m` ?'' _r Zmhr
Amho.'' ""Amocr H$er Pmcr ?'' ""ganmoVXmaZr Vr p»mS>H$sOdi åhQ>c§ H$s åhUm`Mo, ""Vy hþema Amhog ! Aao, H$moUmcm Om_rZ amhÿ
R>do cr hmoVr. p»mS>H$s CKS>r hmoVr. Ë`m_wio Vr Amocr Pmcr.'' _J _hmamOm§Zr Ë`m§Mr Z`o ! _mUgmMo _Z _moR>§ {d{MÌ AgV§. Vo Ho$ìhm H$m` H$arc gm§JVm `oV Zmhr !
Mm§JcrM hOoar KoVcr Am{U _J _mÌ ganmoVXmam§À`m cmdmcmì`m H$_r Pmë`m. H$moUmMm ^adgm Úm`Mm ?''

_rM Vwcm hmH$m... 127 128 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_mZdr ñd^mdmMm AmUIr EH$ n¡cy åhUOo gwImon^moJm§Mr cmcgm. _hmamO
Zoh_r åhUm`Mo H$s, _mUgmMo {Oìhmcm¡ë` Am{U H$m_dmgZm øm AJXr
KaXma {dHy$Z ^mJdÊ`mMm à`ËZ Ho$cm Var H$Yr V¥á hmoUma ZmhrV.
Cn^moJmZo V¥îUm A{YH$ dmT>Vo. åhUyZ gwImon^moJm§Mm Ë`mJ H$ê$Z A§Jr dmhÿ hm g§gma Xodmnm`r &
{daº$s ~mUdcr nm{hOo VaM AÜ`mË_mÀ`m joÌmV M§Mwàdoe Var hmoB©c.
1983 gmcMr Jmoï>. Ë`m doir _hmamOm§Mo gd© {heo~ _r nmhmV Ago. H$Yr 1981-82nmgyZ _hmamOm§À`m _ZmV _mÂ`m{df`r H$mhrVar doJirM `moOZm
cha cmJoc Voìhm Vo {heo~ XmIdm`cm AmU åhUm`Mo. nmhÿZ Pmcm H$s Imcr KmQ>V Amho Aer _cm e§H$m `oD$ cmJcr hmoVr. EH$Va Ë`m§Zr _cm gaH$mar ZmoH$ar
ghr H$am`Mo. EH$Xm {heo~ XmIdrV AgVmZm åhUmco, ""hr ghr _mPr Zìho. Vy gmoS>m`cm cmdcr. {edm` nwT>o Vo EH$ EH$ O~m~XmarMr H$m_o _mÂ`mda gmondy
ImoQ>r ghr Ho$cr Amhog.'' _r åhUmcmo, ""_r Am`wî`mV H$Yr ImoQ>§ dmJcmo Zmhr. cmJco. _r Vr H$er nma nmS>Vmo` `mH$S>o Ë`m§Mo ~maH$mB©Zo cj Ago. Ë`m§Mr H$m_
{heo~mV \$gdm\$gdr Ho$cr Zmhr. Vw_Mr ImoQ>r ghr _r Ho$cocr Zmhr. Oo H$mhr H$aÊ`mMr Aer nÕVr hmoVr. gd© {df`m§V Ë`m§Zm JVr hmoVr. Ë`m_wio Ë`m§Zm
{heo~ AmhoV Vo Iao AmhoV.'' ho gH$mir OdiOdi 7 dmOë`mnmgyZ Xwnmar 12 H$moUË`mhr H$m_mV H$moUmH$Sy>Zhr _mJ©Xe©Z KoÊ`mMr JaO Zgm`Mr. _mÌ AJXr
dmOon`ªV Mmcy hmoV§. _J eodQ>r _r åhUmcmo, ""ho Vw_Mo n¡go ¿`m Am{U _cm Vm§{ÌH$ {df`m§gh gd© {df`mV Vo Ë`m Ë`m joÌmVrc VÁkm§ZmXoIrc ghOnUo
_moH$im H$am ! _r `oWyZ {ZKyZ OmVmo !'' _m¡{cH$ _mJ©Xe©Z H$arV. d¡ÚH$ Agmo, ñWmnË`emó Agmo, {MÌ, {eën, g§JrV,
VodT>çmV ~mimgmho~ H$mOaoH$a Amco. Voìhm _hmamO åhUmco, ""Vo AmnU Z§Va H$mì`mXr H$cm§Mo XmcZ Agmo, eoVr, newnmcZ joÌ Agmo, _hmamO Ë`m Ë`m
nmhÿ. AmYr Mhm KoD $`m.'' _J _r _hmamO ~gV VoWo ~mOyÀ`m ~mH$mda (AmVm joÌmVhr "A{YH$mar'M hmoVo. Ë`m_wio Ë`m§Zr _cm Amnë`m hmVmer Yacm Vmo ~hþYm
OoWo AmgZ KmVcoco AgVo VoWo) ~gcmo. ~mimgmho~ ~mOycm hmoVo. _hmamO "AmnUmgmarIm' Am{U Vmohr AJXr "VmËH$mi' H$aÊ`mgmR>rM !
AMmZH$ åhUmco, ""_r _mPm nm` VwÂ`m _m§S>rda R>odcm Va H$m` hmoB©c ?'' _r "JwéH¥$nm' B_maVrM§ H$m_ 1981 gmcr gwê$ Pmc§. Vr B_maV "\«o$_ ñQ´>ŠMa'
åhQ>co, ""H$mhr Zmhr, R>odm !'' Ë`m doir Ë`m§Zr Amncm COdm nm` _mÂ`m _m§S>rda Am{U "cmoS> ~oA[a¨J' Aer XmoÝhr nÕVtMm dmna H$ê$Z ~m§Ycocr Amho. B_maV
R>odcm Am{U åhUmco, ""A§JR>m Ya !'' _r COì`m hmVmZo Ë`m§À`m nm`mMm A§JR>m "XUH$Q>' Pmcr nm{hOo. nwT>o_mJo ^yH§$n Pmcm Var {Vcm H$mhr hmoVm H$m_m Z`o Aer
nH$S>cm. 5-7 {_{ZQ>o _hmamO EH$Q>H$ _mÂ`mH$S>o {ZíMc ZOaZo nmhmV hmoVo. _J B_maV ~m§Ym`Mr, Aer _hmamOm§Mr gyMZm hmoVr. Ë`m doir {g_|Q>Mr Vrd« Q>§MmB©
Ë`m§Zr nm` H$mTy>Z KoVcm d _J Mhm _mJdcm. Amåhr Mhm KoVcm Am{U _J _r hmoVr. {g_|Q> {_i{dÊ`mgmR>r AZoH$ IQ>nQ>r H$amì`m cmJm`À`m. {Xdg^a _cm
hiyM {dMmaco, ""ho AmnU AmÎmm H$m` Ho$coV !'' åhUmco, ""_mPr eº$s _r gd© ì`dñWm nmhm`Mr Ago. _hmamO AYyZ_YyZ H$m_ nmhÿZ OmV. XaamoO
VwÂ`mV g§H«${_V Ho$cr Amho. AmO Vwcm H$mhrM OmUdUma Zmhr. nU Vr eº$s gm`§H$mir h_Img `oD$Z gd© H$m_ ZOaoImcyZ KmcV.
hiyhiy Ogo VwPo eara gj_ ~Zoc, ewÕ Am{U ñdÀN> hmoB©c, earamVrc gd© _hmamOm§Zm ~m§YH$m_ emómVrc {H$Vr gImoc OmU hmoVr ho Ë`m§À`m
AewÕ {ZKyZ OmB©c, Ver VwÂ`mV {_giyZ OmB©c.'' _J _r hiyM Ë`m ghr~Ôc ~marH$gmarH$ gyMZm§_YyZ OmUdm`Mo. {g_|Q>, IS>r, dmiyM§ {_lU OmñV nmUr
{dMmaco. Ë`mda _moR>çmZo hgV åhUmco, ""Aao _r VwPr J§_V Ho$cr ! VwP§ _Z ~KV KmcyZ Ho$co Va H$m_ H$am`cm gmon§ OmV§. _mc K_oë`mV nQ>H$Z ^acm OmVmo {edm`
hmoVmo. AmVm VwPo {ZXm}{fËd ñQ>°ån nonada {chÿZ XoD$ H$m` ?'' _Owamcmhr VmH$X H$_r cmdmdr cmJVo. na§Vw Aem H$m_mcm _O~wVr H$_r. åhUyZ
_mc H$_r nmÊ`mV KÅ> H$mcdm, Agm _hmamOm§Mm AmXoe Agm`Mm. Ë`m_wio 2-3
★★★ S>onmo _mc H$mcdcm H$s _Oya WHy$Z Om`Mo d Ago H$m_ H$aÊ`mEodOr _Oya niyZ

_rM Vwcm hmH$m... 129 130 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Om`Mo. \«o$_ ~amo~a Amoi§ã`mV Amho H$s Zmhr, ßc°ñQ>a ~amo~a Pmc§` H$s Zmhr, c¾ H$ê$Z Úm EdT>§M gm§{JVc§ hmoV§. na§Vw Amåhr OZarVrà_mUo `mo½` VodT>o gd©
nmUr ~amo~a Am{U ^anya _mac§ OmV§` H$s Zmhr ho gma§ _hmamO ~maH$mB©Zo nmhm`Mo. Ho$c§. nmM-gìdmnmMeo cmoH$ Oodm`cm hmoVo. amOJwê§$Mo H$mhr OnmZr g§emoYH$
hmVmV H$mR>r KoD$Z _mÂ`m eoOmar C^o amhm`Mo. Ag§ Pmc§ nm{hOo, Vg§ Pmc§ nm{hOo {dÚmWu _wÔm_ c¾gmohim nmhmÊ`mgmR>r CnpñWV hmoVo. gd© c¾gmohim `Wmgm§J
Ag§ gmaI§ Mmcy Agm`M§. Ë`m_wio _hmamO VoWo C^o Agco H$s gd©OU AJXr na§Vw gmYonUmZo nma nS>cm. _mPr _wcJr gwñWir nS>cr. amOJwê$ Hw$Qw>§~r` EH$Ì
Km~ê$Z H$m_ H$arV Agm`Mo. _J Ë`m§À`m hmVyZ OmñVM MwH$m ìhm`À`m. H$Yr gwImg_mYmZmZo amhmVmV.
EImÚm ~mB©À`m hmVyZ K_oc§ nS>c§ H$s Vo _mÂ`mda AmoaS>m`Mo, ""VwPm _Owam§da nwT>o _mPo OmdB©, {_hra amOJwê$ `m§Zr Amncr H$ë`mUr ñQ>rëg_Yrc ¹$m°{cQ>r
H§$Q´>moc Zmhr. {VÀ`m hmVyZ K_oc§ nS>c§, _mP§ ZwH$gmZ Pmc§. H$moU ^ê$Z XoUma ?'' H§$Q´>moc _°ZoOaMr ZmoH$ar gmoSy>Z Ë`m§M§ d{S>cmonm{O©V ñQ>oeZarM§ XwH$mZ Mmc{dÊ`mMm
AJXr Hw$ec Jd§S>rgwÕm Km~ê$Z H$mhr Var MwH$m H$ê$Z ~gm`Mo. {ZU©` KoVcm. _r Ë`m§Zm ñQ>oeZarEodOr aoS>r_oS> H$nS>çm§M XwH$mZ Mmc{dÊ`mM§
EH$Xm amÌrM§ OmXm doi H$m_ H$am`M§ åhUyZ dm`ar dJ¡ao OmoSy>Z BcopŠQ´>{eAZ gwM{dc§. Am_À`m ~§Sy>eoQ> OmYdm§À`m JwéH¥$nm ~°«ÊS>Mo H$nS>o {dH«$sgmR>r R>odÊ`mM§
{Xì`m§Mr gmo` H$arV hmoVo. Ë`m doir {dOoMm Y¸$m ~gyZ EH$ BcopŠQ´>{e`Z Imcr R>ac§. H$mhr df} ZmoH$ar Am{U XwH$mZ Aer Xwhoar H$gaV Hw$Qw>§~r`m§À`m _XVrZo H$ê$Z
nS>cm. H$m_mV EH$mEH$s ì`Ë`` Amcm Am{U H$m_ Wm§~co. _J _hmamO åhUmco, Z§Va XwH$mZ pñWañWmda Pmë`mda Ë`m§Zr ZmoH$ar gmoS>cr. ì`dgm` gm§^miyZ Vo
""AmO AmVm H$m_ Wm§~dm. Ë`m BcopŠQ´>{eAZcm d¡ÚH$s` _XV dJ¡ao Úm.'' H$m_ Imonmocr, Jmodm `oWrc ñQ>rc ßc°ÊQ>²gZm ì`mdgm{`H$ g„mJma åhUyZ H$m_
Wm§~dyZ cmoH$ nm§Jco. na§Vw XmoZ Jd§S>r da Xwgè`m _Oë`mda ßc°ñQ>a H$arV hmoVo. Vo nmhmVmV. doJdoJù`m H§$nÝ`m§Zm ~«°ÊS>oS>, ZmdmMo eQ>©²g, `w{Z\$m°åg© dJ¡ao nwa{dÊ`mMr
_hmamOm§À`m ^rVrZo amÌr 11 dmOon`ªV daM Wm§~coco hmoVo. _hmamO VoWyZ H$m°ÝQ´>°ŠQ²>g KoVmV. hahþÞar Am{U gVVmoÚmoJr AmhoV. amÌr 10 dmOon`ªV H$m_mV
Joë`mdaM Vo Imcr CVê$Z Kar Joco. JTy>Z Jococo AgVmV. _hmamOm§da {ZVm§V lÕm AgUmao Hw$Qw>§~ gwImV Amho Am{U hr
_r gaH$mar ZmoH$ar gmoS>ë`mda "JwéH¥$nm'Mo H$m_ gwê$ Pmco hmoVo. Vo H$m_ g§nco _hmamOm§MrM H¥$nm !
Voìhm Ë`m§Zr EH$ {Xdg _cm nÞmg hOma én`o {Xco d åhUmco, ""ho _wcrÀ`m _§{XamVrc {d{dY H$m_m§Mr O~m~Xmar _hmamO _mÂ`mda gmondV hmoVo. H$m_o
c¾mgmR>r R>od.'' Ë`m doir _wcJr 11-12 dfmªMr Agoc. _r åhQ>c§, ""Vr AOyZ EH$m_mJo EH$ am§JoV C^rM AgV. Ë`m_wio H$m_mVyZ ~mOycm hmoD$Z _w§~B©cm XmoZ
chmZ Amho. AmÎmmnmgyZ H$emcm n¡go ?'' ""Vy _yI© Amhog ! Vwcm H$mhr A¸$c {Xdg Hw$Qw>§~r`m§~amo~a am{hcmo Ago \$mago KS>V ZìhVo. aOm {_iUo H$R>rU ìhm`Mo.
Zmhr ! Vwcm n¡em§M§ H$mhr g_OV Zmhr ! VwP§ H$g§ hmoUma `mMr _cm qMVm dmQ>Vo !'' Ë`m_wio H$_coeMr _w§O _mJo nS>cr hmoVr. _hmamO åhUm`Mo _w§O H$m` Ho$ìhmhr
EdT>m ^{S>_ma Pmë`mda Ë`m§À`m gyMZoà_mUo _r Vo n¡go ~±Ho$V _wXV R>odrV Jw§Vdco H$aVm `oB©c. na§Vw _mÂ`m nËZrcm H$_coeMr _w§O cdH$a ìhmdr Ag§ dmQ>V hmoV§.
Am{U _wcrÀ`m c¾mÀ`m doir Ë`mMo gìdm cmI én`o Pmco hmoVo. H$_coeMr C§Mr hm {VÀ`m H$miOrMm {df` hmoVm. Ë`mMr C§Mr Mma-gìdmMma
Vo gìdm cmI én`o _r ~mimgmho~ H$mOaoH$am§À`m hmVmV {Xco Am{U åhQ>c§ H$s, \y$Q>M hmoVr. Voìhm AmVm _w§O H$ê$Z Ë`mMr C§Mr dmTVo H$m ho nmhÿ `m, Aer {VMr
`m n¡emV Vwåhr _mÂ`m _wcrM§ c¾ H$ê$Z Úm Am{U Ë`m§Zr VodT>çm n¡emV Vo H$ê$Z ^mdZm hmoVr. Voìhm EH$Xm _r {hæ`m H$ê$Z _hmamOm§Mm _yS> ~KyZ Ë`m§Zm _w§Or{df`r
{Xc§. gmoZ§hr Am`Ë`mdoir ~mOmamVyZ AmUmd§ cmJc§ Zmhr. _mPm {_Ì {ZamoIoH$a {dMmac§. Vo "hmo' åhUmco Am{U _J aOoda _w§~B©cm OmD$Z H$_coeMr _w§O Ho$cr.
Xa nwî` ZjÌmda EH$ J«°_ ñdV…gmR>r Am{U EH$ J«°_ _mÂ`mgmR>r gmoZ§ AmR>dUrZ§ Am{U IamoIaM Ë`mZ§Va PnmQ>çmZo Ë`mMr C§Mr dmTy>Z Vmo Mm§Jcm nmdUoghm \y$Q>
KoD$Z `oV Ago. _J _r Ë`mcm n¡go XoV Ago. Vo Am{U AÝ` KamV doi àg§Jr IaoXr C§M Pmcm. _w§O Pmë`mÀ`m Xwgè`m {Xder _hmamOm§Mm \$moZ Amcm, "AmVm _w§O
Ho$coco Ag§ gmV Vmoio gmoZ§ Amåhr _wcrÀ`m A§Jmda KmVc§. Pmcr Amho. `oWo H$m_ nS>crV Voìhm Vm~S>Vmo~ {ZKyZ `o !' _r Ë`mà_mUo cJoM
Am_Mo ì`mhr amOJwê$ ho Am§Vaamï´>r` »`mVrMo nwamUdñVw-g§emoYH$. Ë`m§Zr \$º$ nwÊ`mcm Amcmo.

dmhÿ hm g§gma ... 131 132 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_§{XamVrc ~m§YH$m_mMr O~m~Xmar Oar _hmamOm§Zr _mÂ`mda Q>mH$cr hmoVr Var Ë`mMo gmjrXma hmoVmo. `m gd© g§Kfm©V Ë`m§À`mOdi AgÊ`mMo ^m½` _cm cm^co,
Vr nma nmS>VmZmhr Vo _cm Amnë`mg_moê$Z hcy XoV ZgV. ""Vy {VH$So> Jocmg Va ho _mPo nyd©g§{MVM åhUm`cm hdo. `m g§Kfm©V H$mhr N>moQ>r_moR>r O~m~Xmar nma
_mPr H$m_§ H$moU H$aUma?'' Ag§ EoH$drV. _cm Vo Amnë`mOdi ~gdyZ Ro>dm`Mo. nmS>m`Mr doi `m`Mr, Voìhm Vr à`mgmZo nma nmS>VmZm, hm H$m`m©Mm JmodY©Z
Ë`m_wio _J _hmamO So>adUcm OmVrc Ë`m _wXVrV H$m_mMm OmñVrV OmñV YS>mH$m _hmamOm§Zr H$a§Jirda VmocyZ Yacm` Am{U Amåhr Zm__mÌ Am_À`m H$mR>çm
cmdm`Mm. Aímm doir am̧{Xdg H$m_ Mmcy Ro>dm`Mo. cmdyZ C^o AmhmoV `mMr c»I OmUrd ìhm`Mr.
lr ~m~m§Mo _§{Xa àW_ 18' x 28' `m _mnmMo hmoVo. Vo 28' x 38' Aímm 1983À`m `kmMo doir lr ~m~m _hmamOm§À`m _§{XamcJVMr So>ŠH$Z EÁ`wHo$eZ
_mnmMo H$aÊ`mMo H$m_ EH$Xm hmVr KoVcoco hmoVo. "cmB©Z AmD$Q>'Mo H$m_ gmogm`Q>rMr OmJm gmogm`Q>rH$Sy>Z ^mS>çmZo KoVcocr hmoVr. Ë`m doir So>adUcm
_hmamOm§À`m XoIaoImcr nyU© Pmco Am{U _hmamO So>adUcm Joco. Amåhr nyd©V`mar OmVmZm _hmamOm§Zr _cm H$mhr H$m_o Zo_yZ {Xcr hmoVr. Ë`m OmJoMr ñdÀN>Vm H$ê$Z
Mm§Jcr H$ê$Z Ro>dcr hmoVr. \°${~«Ho$eZMr dJ¡ao H$m_o nyU© H$ê$Z Ro>dcr hmoVr. Vr g_nmVirV AmUyZ VoWo ^m§S>çm§gmR>r _moar, {nÊ`mÀ`m nmÊ`mgmR>r d AÝ`
_hmamO So>adUcm Joë`mda e{Zdmar gH$mir 6 dmOVm YS>mŠ`mZo H$m_mcm nmÊ`mgmR>r nmÊ`mÀ`m Q>mŠ`m ~g{dUo dJ¡ao H$m_o H$am`Mr hmoVr. EH$ {Xdg _hmamO
gwê$dmV Ho$cr Vr gmo_dma nhmQo>n`ªV AI§S> H$m_ Mmcy Ro>dco. AMmZH$ naV Amco. Ë`mhr doir H$m_mMr àJVr nmhmÊ`mgmR>r {Z`mo{OV doionyduM
_hmamOm§Mm _wŠH$m_ Ë`m doir AmR>dS>m^amgmR>r Var So>adU `oWoM Ano{jV Vo Amco hmoVo. ^amd KmcyZ O{_ZrMr nmVir C§M H$aÊ`mMo H$m_ ~mH$s hmoVo.
hmoVm. Ë`m_wio Vmon`ªV ~hþVoH$ H$m_o AmQ>monVrc Agm A§XmO hmoVm. Ë`mVhr H$mhr Ë`m_wio Ë`m§Zm _r ~m§Ycoë`m _moarMr C§Mr OmñV dmQ>cr Am{U Vo _cm g§VmnyZ Iyn
H$mhr ~m~r Aem hmoË`m H$s$ Ë`m§Zm _hmamOm§Zr H$Xm{MV _mÝ`Vmhr {Xcr ZgVr. ~mocco. _r gd© EoHy$Z KoVco.
CXmhaUmW© - {IS>Š`m§À`m H$mMm ! Ooìhm ^amdmMo H$m_ nyU© Pmco, Voìhm _moar Ë`m§À`m gyMZoà_mUo O{_ZrnmgyZ
_hmamOm§Zm lr ~m~m§Mo _§{Xa åhUOo dmXidmao, D$Z, nmD$g, ^yH§$n AmXr Ho$di ghm B§MM C§M Agë`mMo nmhÿZ Vo Iyf Pmco. _cm åhUmco, ""Aao ho AJXr
H$gë`mhr AmnÎmrV A^§J amhmUmam ^ŠH$_ {H$„mM ~Zdm`Mm hmoVm. {IS>Š`m§Zm CÎm_ H$m_ Pmcoco Amho ! _J Ë`m {Xdímr Vy ho _cm H$m Zmhr gm§{JVc§g ?'' _r
H$mMm ZìhoV Va ^ŠH$_ nÍ`mÀ`m PS>nm ~gdm`À`m Agm Ë`m§Mm {dMma. {ímdm` åhQ>c§, ""H$m_ nyU© Pmë`mda Amnë`mcm Vo ng§V nS>Uma `mMr _cm ImÌr hmoVrM,
_§{XamV `oUmè`m ^ŠVOZm§Mr gwajm hmhr EH$ _hÎdmMm _wÔm. Ë`m_wio ""ñQ>o´L²>½W H$maU Amnë`m gyMZoà_mUoM Vo hmoV hmoV§ ! _J _r AmnUmnwTo> H$emcm ~mocm`cm
Am°\$ _Qo>[a`c'' `m {df`m~m~VrV VS>OmoS> g§^dVM Zgo. hd§ ?''
_mÂ`m _ZmV lr ~m~m§À`m _§{XamMo N>V AmYw{ZH$ nÕVrZo 4' x 6'À`m hrM S>o¸$Z EÁ`wHo$eZ gmogm`Q>rMr OmJm IaoXr H$aÊ`mMm àñVmd Ý`m`à{dï>
ßcm`dyS> d gZ_m`H$mÀ`m _moR>çm ímrQ²>g dmnê$Z gOdm`Mo hmoVo. nU _hmamOm§Zm hmoVm. lr {dÇ>camd Omoer M°[aQ>rO Q´>ñQ>Zo 48 cmImMr OmñVrV OmñV ~mocr
ho Hw$R>c§ nQ>m`cm ? Vo _cm åhUmco, ""Vwcm H$mhr g_OV§ H$s Zmhr ? EdT>çm {Xë`mZ§Vahr g§ñWoVrc H$mhr {hVg§~§Yr cmoH$m§Zr O{_ZrMm ì`dhma nyU© hmoD$ Z`o
_moR>çm erQ²>g g_Om N>VmVyZ AnKmVmZo gwQ>ë`m Va H$moUmÀ`mVar S>moŠ`mV nSy>Z `mgmR>r O§JO§J nN>mS>co. Ë`m_wio _hmamOm§Zm gmpÎdH$ g§Vmn `oV Ago. Xaå`mZ
_mUg§ OI_r hmoVrc. Ë`mnojm Vy 2' x 2'Mo N>moQo> VwH$So> dmna Am{U Vohr da S>o¸$Z EÁ`wHo$eZ gmogm`Q>rÀ`m OmJoncrH$S>rc n§V g{Md `m§MoH$S>rc OmJoMo
^ŠH$_ Mm¡H$Q> \°${~«Ho$eZ H$ê$Z Ë`mda ho VwH$So> ~gd.'' Voìhm Am_À`m IaoXrIV Pmcoco hmoVo. Ë`m_wio Ë`m OmJoV \w$Q>Ho$ S´>oZoO XwéñV H$aUo, H§$nmD§$S> dm°c
gwYmaUmMm gwJmdm cmJë`m_wioM Vo ~hþYm doioAmYrM nwÊ`mV XmIc Pmco. ~m§YUo, B_maVrMr XwéñVr, nmÊ`mÀ`m Q>mŠ`m, BcopŠQ´>{\$Ho$eZ dJ¡ao H$m_o Mmcy
~m~m§À`m _§{XamÀ`m C^maUrMm B{Vhmg hm Va g§Kfm©Mm B{Vhmg Amho. Am{U hmoVr.
Vmo gmam g§Kf© _hmamOm§Zr Amnë`m EH$Q>çmÀ`m {h_Vrda VS>rg Zocm. Amåhr _mÌ n§V g{Md H§$nmD§$S>> d S>o. E. gmogm`Q>rMo H§$nmD§$S>> `m§Mo_Ü`o H$mQ>oar VmaoMo Hw§$nU

dmhÿ hm g§gma ... 133 134 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


KmcÊ`mV Amco. ho gd© nmhmÊ`mgmR>r _hmamO XaamoO gm`§H$mir 5 dmOÊ`mÀ`m Am_Mo cmoH$ e|Jm H$mT>m`cm cmJë`mda VoWrc 40-50 {ó`m EH$X_ Pw§S>rZo
gw_mamg n§V g{Mdm§À`m ßcm°Q>_Ü`o `oV AgV. S>o. E. gmogm`Q>rÀ`m OmJoVrc cmoH$ Am_À`m A§Jmda YmdyZ Amë`m Am{U _mÂ`mda {eì`m§Mm ^{S>_ma gwê$ Ho$cm. Ë`m
Cnamoº$ H$mQ>oar Vmaoda Amnco H$nS>o dmiV KmcrV AgV. _hmamO AmaS>mAmoaS>m åhUV, ""Vwåhr eo|Jm H$m H$mT>ë`mV !'' Am{U _r åhUo, ""OmJm Am_Mr Amho !
H$ê$Z Ë`m§Zm Vmaodê$Z H$nS>o H$mTy>Z Q>mH$Ê`mg gm§JV AgV. _mPo cj Zmhr, Vwåhr {dMmaUma H$moU !'' AYm©-nmD$U Vmg C^`njr dm½`wwÕ Mmcy hmoVo. _hmamO
g§ñWoÀ`m VmaoMr hmZr hmoVo Ago gm§JyZ _cm \$ma AmoaS>V AgV. XaamoO H$mhr Zm IwMuV ~gyZ EoH$V hmoVo. AIoarg Vo í`m_amd {Q>Ho$H$am§Mm hmV Yê$Z hiyhiy
H$mhr H$maUmñVd _cm AmoaSy>Z ¿`mdo cmJVM Ago. H$mhr doim _hmamOm§À`m MmcV VoWo Amco. Ë`m doir Vo WmoS>o WH$cocoM hmoVo. nU Amë`mda Ë`m§Zr {dMmaco,
AmoaS>Ê`mcm Km~ê$Z _rM Ë`m cmoH$m§Zm VmaodaMo H$nS>o H$mTy>Z ¿`m, Ago gm§JV ""H$m` Pmco ?'' _r H$m` Pmco Vo gm§{JVco. _J _hmamO EH$M dmŠ` åhUmco.
Ago. na§Vw, ho _hmamOm§Zm g_Oco H$s nwÝhm _cm AmoaS>V, ""Aao ! Vmaoda H$nS>o dmŠ` H$gco, AUw~m°å~M hmoVm Vmo ! Ë`m EH$m dmŠ`mZo eÌwnjmMr XmUmXmU CS>mcr
dmiV KmcyZ H$m` Vma {POVo ? Ë`m§MoM H$nS>o \$mQ>Vrc. \$mQy> XoV ! Vy Agm gmaIm Am{U Ë`m JwnMwn AmV OmD$Z ~gë`m. Vo dmŠ` qH$dm Vmo EH$ eãX {eï>g§_V
AmoaSy> ZH$mog. AmnUmcm _mUgm§À`m dB©VyZ Om`M§ Amho, H$mQ>çm§À`m dB©VyZ Zmhr. na§Vw ZmBcmOmZo Vmo Z_yX Ho$cm Amho. _hmamO åhUmco, ""am§S> Agoc Vr
Zmhr !'' _r Jßn ~gV Ago. H$mhr doim EH$Xm KoVcocm {ZU©` Xwgè`m {Xder _mÂ`m AemoH$er ^m§S>oc !'' Ë`m {ZKyZ Joë`mda _cm {_íH$scnUo åhUmco,
Ë`mÀ`m {damoYmV {\$adrV AgV. Ë`m_wio _wioH$mH$m, AmË_mam_ AmnQ>o hr _§S>ir ""CJmM AYm© Vmg {eam VmUyZ ~m|~cV hmoVmg ! _r ~K, EH$m dmŠ`mV ^m§S>U
_hmamOm§~amo~a n§V g{Md ßcm°Q>_Ü`o `oÊ`mMo Q>miV. g§ndco H$s Zmhr ! Aao {H$Vrhr {ZT>m©dcocr ór Agcr Var ñdV…cm "Vmo eãX'
gÜ`m {OWo AÞnyUm©J¥h Amho Vmo ßcm°Q> H«$. 939 (~r) hm _hmamOm§Zr I§S>mo~m cmdyZ KoUma Zmhr. Ë`m_wio Ë`m AmV {ZKyZ Joë`m. ~a§ AmVm Ë`m e|Jm \o$Hy$Z Úm.''
amKmo~m dmK `m§À`mH$Sy>Z 1960À`m gw_mamg IaoXr Ho$cm. na§Vw IaoXrIV H$am`Mo Ë`m doiocm n§V g{Mdm§Mr àm°nQ>u _hmamOm§Zr {dH$V KoVë`mda VoWrc
amhÿZ Joco. `m ÌwQ>rMm \$m`Xm KoD$Z, dmK `m§À`m dmagm§Zr 1978 À`m gw_mamg JoQ> ^mS>oH$ê§$Zm Imcr H$aUo hr EH$ S>moHo$XwIr hmoVr. ndma åhUyZ EH$ J¥hñW hmoVo.
VmoSy>Z AmV `oÊ`mMm à`ËZ Ho$cm. Voìhm _hmamOm§Zr amVmoamV JoQ> H$mTy>Z VoWo {^§V ñd^md WmoS>m CÕQ>. _hmamOm§Zr Ë`m§Zm H$mhr n¡go XoD$ H$ê$Z OmJm gmoS>m`cm
~m§Ycr d àH$aU H$moQ>m©V Joco. EH$ {Xdg _hmamO _cm åhUmco, ""AmO H$mhr gm§{JVco; nU Vmo J¥hñW EoH$m`cm V`ma Zmhr. AIoa _r EH$Xm Ë`mÀ`mer ~moccmo
Am°{\$gmV OmD$ ZH$mog. _mÂ`m~amo~a AmO H$moQ>m©V `o ! ~amo~a ~arM a¸$_ Amho. Am{U WmoS>r a¸$_ dmTdyZ XoÊ`mMr V`mar XmIdVmM Vmo Vmgm^amVM Ka Imcr
_cm H$mhr EdT>r a¸$_ hmVmiÊ`mMr gd` Zmhr.'' _r _ZmV cmOcmo. _r Var 2- H$am`cm V`ma Pmcm. _r `m ì`dhmamV _hmamOm§Mr g§_Vr KoVcr. _J ndmaZo
4 hOmamnojm A{YH$ a¸$_ H$moR>o hmVmicr hmoVr ? Ë`m {Xder H$moQ>m©V H$Ýg|Q> {S>H«$s Q>oånmoV gm_mZ ^aë`mda _r Ë`mcm n¡go {Xco.
hmoD$Z a¸$_ _yi _mcH$ dmK `m§À`m dmagm§Zm XoÊ`mV Amcr Am{U Vmo ßcm°Q> nU `m ndmanojm Hw$cH$Uu ZmdmMo EH$ ^mS>oH$ê$ A{YH$ dñVmX {ZKmco.
_hmamOm§Zr lr {dÇ>camd Omoer M°[aQ>rO Q´>ñQ>cm H$moQ>m©VM XoD$Z Q>mH$cm. Hw$cH$Uver dmQ>mKmQ>r H$ê$Z OmJm Imcr H$ê$Z KoÊ`mM§ H$m_ _hmamOm§Zr EH$m
S>o¸$Z EÁ`wHo$eZ gmogm`Q>rÀ`m OmJoV amhmUmao H$mhr cmoH$ Vr OmJm gmoSy>Z d{H$cmH$S>o gmondc§ hmoV§. Ë`m d{H$cmZo OmJm gmoS>Ê`mgmR>r H$mhr ^a^¸$_ a¸$_
Om`cm V`ma ZìhVo. Voìhm AgmM EH$Xm EH$ g_aàg§J AZw^dcm. Am_À`m d R>adcr. Vr _hmamOm§H$Sy>Z KoD$Z Ë`m Hw$cH$UuZm {Xcr. nU AmVm OmJm
Ë`m§À`m OmJoÀ`m gr_maofoda EH$ ~mamhr _{hZo e|Jm§Zr cJS>coco eod½`mMo PmS> {_imë`m{edm` Hw$R>§ OmUma `m g~~rda Mm§Jco 2-3 _{hZo Pmco Var Hw$cH$Uu
hmoVo. _hmamO _cm EH$ {Xdg åhUmco, ""Om ao AemoH$ ! Ë`m PmS>mÀ`m gd© e|Jm Amnc§ M§~yJ~mi§ AmdaoZmV. `m gmè`mMm _hmamOm§Zm \$ma Ìmg Pmcm. AIoa
H$mTy>Z AmU ! nmhÿ `m H$m` H$aVmV Vo cmoH$ !'' _r gmo~V H$mhr dS>mar ~m`H$m, nwéf EH$Xm Vo _cm åhUmco, ""Oa hm Hw$cH$Uu AmO Jocm Zmhr Va _r Vmo OmB©n`ªV
KoVco Am{U Jocmo ! AÞJ«hU H$aUma Zmhr. Ë`mcm hcdm`Mo H$m_ AmVm Vwcm H$amdo cmJoc.'' _r

dmhÿ hm g§gma ... 135 136 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_m{hVr H$mT>cr H$s Ë`m Hw$cH$UuZr Ec.Am`.gr. H$m°cZrV Ka KoVcoc§ Amho. _r _hmamOm§Zm VoWrc doJdoJù`m {df`m§da _m{hVr {Xcr Om`Mr. _hmamO Zo_Ho$ àý
Ë`m§À`mH$S>o Jocmo Am{U Ë`m§Zm Ë`mM§ gm_mZ Ë`m§À`m Ë`m Kar hcdm`cm gm§[JVc§. H$ê$Z n[apñWVr OmUyZ ¿`m`Mo.
Va Vo H$mhr ~mocoMZmV ! Ë`m {Xder Q>oånmoMm Zo_H$m g§n hmoVm. _J _r ~mimgmho~ _cm S>oadU `m {df`mV ñdmañ` ZìhVo. VoWo _r \$magm H$Yr Jocmohr ZìhVmo. nU
H$mOaoH$am§Zm \$moZ Ho$ë`mda Ë`m§Zr Ë`m§À`m {edmOr S´>m`ìhagh Ë`m§Mm àdmgr _hmamO _mÌ "S>oadUcm Mc ! S>oadUcm Mc !' Ag§ åhUm`Mo. _r Ë`mZm ñnï>nUo
dmhVwH$sMm Q>oånmo nmR>dcm. _J _rM Ë`m§À`m KaM§ hmVmcm cmJoc Vo gm_mZ Ë`m _mÂ`m H$moH$UmVrc cmoH$m§{df`rÀ`m AàrVrMr H$ënZm {Xcr hmoVr. _mPo ~mcnU
Q>oånmoV O_oc VodT>§ ^ac§ Am{U Ë`mZm gm§{JVc§ H$s ho gm_mZ Zì`m OmJoV ZoD$Z H$moH$UmVM Joco hmoVo. nU EH§$Xa aMZmË_H$ Am{U g¥OZerc Ag§ H$m_ H$moH$UmV
Q>mH$m. nU Aem N>moQ>çm Q>oånmoZo gm_mZ hcdm`cm XmoZ {Xdg cmJco AgVo, åhUyZ \$mag§ H$ê$ {Xc§ OmV Zmhr Ag _mP§ _V hmoV§. _hmamOm§Mmhr OdiOdi VgmM
_méVr H$miocm EImXm Q>oånmo {_iVmo H$m` ~Km`cm nmR>dc§. EH$ Q>oånmodmcm V`ma AZw^d hmoVm. Varhr _hmamO EdT>çm _moR>çm à_mUmV Amncr eŠVr VoWo H$m IM©
Pmcm. _mÌ 100 én`o ^mS>§ `mo½` R>ac§ AgV§ {VWo 350 én`o ^mS§> Úm åhUmcm. _r H$arV AmhoV Ag§ _r EH$Xm Ë`m§Zm {dMmachr hmoV§. _hmamO _cm åhUmco,
åhQ>c§, Vwcm 400 én`o XoVmo ! AIoa amÌr 11 dmOVm Ë`m Kamcm Am_M§ Hw$cyn ""Á`mà_mUo AmnU Á`m Hw$imV OÝ_Vmo Ë`m Hw$imMm A{^_mZ ~miJVmo,
KmVc§ Am{U _§{XamV Amcmo Va _hmamO dmQ> nmhmV XmamVM C^o hmoVo. _r {H$„r Ë`mMà_mUo OoWo AmnU OÝ_cmo Ë`m _mVrMmhr AmnUmcm A{^_mZM
XoVmM Ë`m§Zr _cm {_R>r _macr Am{U åhUmco H$s, VwÂ`m{edm` ho H$m_ H$moUr H$ê$ dmQ>cm nm{hOo. {VMo F$U AmnU \o$S>coM nm{hOo.''
eH$Uma Zmhr ho _cm _mhrV hmoV§. _hmamOm§À`m S>moù`mV AmZ§Xmly hmoVo. åhUmco, 5 _o 1981 amoOr _m. ~mimgmho~ R>mH$a|À`m hñVo {edg_W©JS>mMo CX²KmQ>Z
""_r VwÂ`mgmR>r Oodm`Mm Wm§~cmo`. AmVm Am§Kmoi H$a Am{U Oodm`cm `o !'' Ë`m Pmco. Ë`m doiÀ`m g_ma§^mcm _r q~Xy {Q>Ho$H$a `m§À`m~amo~a Jocmo hmoVmo. VËnydu
amÌr Amåhr 12-12Ÿ&& dmOVm Oodcmo. \$ŠV EH$XmM S>oadUcm Jocmo hmoVmo. 1984 À`m `kmcm Am{U Z§Va EImX² Xwgè`m
n§V g{Mdm§À`m àm°nQ>uV VmË`m OmoergwÕm amhmV hmoVo. na§Vw Vo AZ{YH¥$V CËgdmcm CnpñWV am{hcmo AgoZ. {edm` EH$Xm _hmamOm§g_doV nwÊ`mÀ`m
^mS>oH$ê$ R>aë`m_wio H$moQ>m©_m\©$V _yi _mcH$m§Zr Ë`m§Zm ~mhoa H$mT>c§; Voìhm _J {d_mZVimda {d_mZm§À`m H$gaVr nmhm`cm Jocmo Am{U VoWyZM _hmamO EH$X_
_hmamOm§Zr Ë`m§Zm amU|Mr àm°nQ>u åhUVmV VoWo XmoZ Imoë`m§Mr OmJm {Xcr hmoVr. VoWo S>oadUcm {ZKyZ Joco. Am{U {edO`§Vrcm am{hco Voìhm Va Ho$di A§JmdaÀ`m
VmË`m 3-4 df} am{hco. na§Vw ^{dî`H$mimV H$Q>H$Q>r {Z_m©U hmoD$ Z`oV, AemoH$ H$nS>çm§{ZerM _cm S>oadUcm Omdo cmJco hmoVo.
OmoerMm _mJ© {ZîH§$Q>H$ Agmdm åhUyZ _J _hmamOm§Zr Ë`m§Zm Vr OmJm Imcr na§Vw EdT>o gmao Agco Var _hmamO _cm S>oadUM H$m` na§Vw _§{Xa Am{U g§ñWoer
H$am`cm gm§{JVcr. _J VmË`m§Mr H$mOaoH$am§Zr VmËnwaVr ì`dñWm Ho$cr. VodT>çm g§~§{YV H$moUË`mM {df`mer A{cá d¥ÎmrZo amhÿ XoV ZgV. _r H$Yr _w§~B©cm qH$dm
_wXVrV EH$ âc°Q> Zm|XdyZ VmË`m Amnë`m KamV amhm`cm Joco. Voìhm _hmamOm§Zr Hw$R>o H$m_mgmR>r XmoZ {Xdg ~mhoa OmD$Z Amcmo H$s Amë`mda _cm Odi
Om`cm gm§{JVc§ ZgV§ Va VmË`m§Mm ñdV:Mm âc°Q> Pmcm ZgVm. hr Bï>mnÎmrM ~gdm`Mo. _J _cm gm§Jm`Mo, ""A_wH$mcm EdT>o EdT>o n¡go {Xco, hm Amcm hmoVm,
åhUm`Mr ! Vmo Amcm hmoVm, Ag§ Pmc§, Vg§ Pmc§'' dJ¡ao. _r åhUm`Mmo H$s, ho Vwåhr _cm H$m§
_hmamO doJdoJir O~m~XmarMr H$m_§ gm§JV hmoVo. Ë`mM~amo~a g§ñWoÀ`m EH§$Xa gm§JVm AmhmV ? Vwåhr _mÂ`mda EdT>§ ào_ H$m H$aVm ? _r Vw_Mm ZmoH$a Amho ! Vo
H$ma^mamMr _cm OmU ìhmdr åhUyZ hoVwnwañga _cm Amnë`m eoOmar ~mH$mda åhUm`Mo, ""Vo Vwcm H$im`M§ Zmhr ! Amncm g§~§Y `m {dœmÀ`m CËnÎmrnmgyZ
~gdyZ R>odV. _cm åhUm`Mo H$s _r H$m` H$aVmo Vo ~K, H$m` ~mocVmo Vo EoH$, Amho. _Ëñ`mdVmamV AmnU EH$Ì hmoVmo; kmZoœa, VwH$mam_ Pmco Voìhmhr AmnU
ì`dhma H$gm H$am`Mm Vo g_OyZ Ko, ho g_OyZ Ko, Vo g_OyZ Ko, dJ¡ao Mmcy ~amo~aM hmoVmo; AmÎmmhr AmhmoV Am{U nwT>ohr EH$ÌM amhmUma AmhmoV !''
Agm`Mo. S>oadUhÿZ H$moUr _mUyg Amcm H$s VoWrc H$ma^mam{df`r MMm© ìhm`Mr. ~mocVm ~mocVm _hmamO `oUmè`m {Xdgm§{df`r Amnco ^m{H$V gm§JV. Vo åhUV,

dmhÿ hm g§gma ... 137 138 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


""nmD$g nS>Uma Zmhr, drO _hmJoc, {nÊ`mgmR>r nmUr {_iUma Zmhr, nmD$g J{Z_r H$mì`mcm Amcm. _mÂ`m {damoYmcm, Q>rHo$cm H$mhr Vo XmX XoV
nS>oc VoWo A{Vd¥ï>rZo _hmnya `oD$Z ZwH$gmZ hmoB©c, noQ´>moc {S>Poc hr lr_§Vm§Mr ZìhVo ! CcQ> _cmM EH$Xm Ë`mZr gm§{JVc§ H$s VwPm hm {damoY AJXr dadaMm
{_amgXmar hmoB©c, amOH$s` ApñWaVm àM§S> à_mUmV dmT>oc, ^yH§$n hmoVrc, Ë`mV Amho. _ZmVyZ Vy 101 Q>ŠHo$ _mÂ`mer gh_V Amhog !
~arM _mUg§ _aVrc. AmVm H$moUrVar Amncr gmYZm XoD$Z EH$ AdVmar nwéf eodQ>r _r EH$Xm Ë`m§Zm g{dñVanUo _mPr ^y{_H$m gm§{JVcr, ""_r EH$ gmYm
OÝ_mcm KmcyZM `m ^maV ^y_rMr KS>r ~gdmdr cmJoc. `mcm AZoH$m§Mm {damoY g§gmar _Zwî` Amho. _cm AmB©-dS>rc, XmoZ _wc§, nËZr Aer O~m~Xmar Amho. _r
Amho åhUyZ _rM `oWo doimodoir OÝ_ KoD$Z `m ^y_rMr, `m Y_m©Mr KS>r ~gdrZ.'' g§Ü`mhr {eH$cocmo Zmhr, ~«÷H$_© _cm `oV Zmhr. g§ñH¥$V _cm `oV Zmhr. ho ñWmZ
_hmamOm§À`m AIoaÀ`m H$mimV, Ë`m§Zm EH$Xm cKwe§H$m Pmcr åhUyZ _r Ë`m§Zm ~«÷H$_m©MoM Amho. Vwåhr Agm EImXm {eî` {ZdS>m H$s Á`mZo ~«÷H$_© AdJV Ho$co
CR>dc§ Am{U A§J dJ¡ao nwgc§. Vo åhUmco, ""Am§Kmoi Kmc.'' Agoc, doXmÝV dmMcm Agoc, emñÌo, {Z`_m§Mm Omo A{YH$mar Agoc. Vw_À`m
_r Ë`m§Zm Am§Kmoi KmVcr Am{U Ë`m§Mo nm` nwgV hmoVmo. _r Imcr dmH$cocmo {eî`mV H$moUr Vgm Zmhr {_imcm Va EImXm gmYH$ {h_mc`mVyZ ~mocmdyZ ¿`m.
AgVmZm Ë`m§Zr _mÂ`m _ñVH$mda Amncm H¥$nmhñV R>odcm Am{U åhUmco, ""Vwcm Am{U Vw_Mm CÎmam{YH$mar {Z`wŠV H$am. _cm ho O_Ê`mgmaIo Zmhr.'' ho gma§ EoHy$Z
XrKm©`wî` Amho !'' _r åhQ>c§ H$s, XrKm©`wî` KoD$Z H$m` H$ê$ ? åhmVmanUr _mP§ KoD$Z _hmamO eodQ>r _cm åhUmco, ""Vwcm OmñV AŠH$c Amho H$s _cm ? Vwcm
H$moU H$aUma ? Vo MQ>H$Z åhUmco, ""H$moU H$aUma åhUOo H$m` ? hm {dR>mo~m Amho OmñV H$iVo H$s _cm ?'' `mda _r H$m` ~mocUma ?
Zm ! hm ZdrZ Xoh YmaU H$ê$Z VwPr godm H$am`cm `oB©c !'' _cm gX²Jwê§$Mo g§Ho$V AmYr g_Oco ZìhVo Ag§M åhUm`cm hd§ ! Ë`m§Zr _mÌ
gX²Jwê§$À`m ào_mZo _r J{hdacmo, _mPo Aly Oo_Vo_ Amdaco. _cm Ho$ìhmM "Amncm' _mZcm hmoVm. _r _§{XamV `oD$Z Oo_Vo_ 6-7 _{hZo Pmco
_hmamOm§Mr _mÂ`m ~m~VrVcr ^mdr `moOZm Oer hiyhiy _mÂ`m cjmV `m`cm AgVrc VoìhmMr Jmoï> Amho. KQ>Zm AJXr gmYrerM, na§Vw Ë`mVrc JyT>mW© Ë`m
cmJcr Vgm _r WmoS>m AñdñW Pmcmo. _mPo _Z H$mhr `m Jmoï>rcm V`ma hmoV ZìhVo. doir _mÂ`mM Zìho Va VoWo hOa Agcoë`m H$moUmÀ`mM cjmV Amcm Zmhr. Ë`m
åhUyZ _r WmoS>m J{Z_r H$mdmhr Adc§~yZ nm{hcm. _r WmoS>r\$ma _hmamOm§da Q>rH$m {Xder _w§~B©hÿZ eaX^mB© _wZr, dmcmdcH$agmho~, ~mOramdgmho~ Amcoco hmoVo.
H$am`cm gwédmV Ho$cr. åhQ>c§ _hmamO g§Vmnco H$s _cm `oWyZ Om åhUyZ gm§JVrc. _wioH$mH$m, _r dJ¡ao gwÕm hmoVmo. XmZnoQ>r CKSy>Z AmVrc n¡go _moOUo Mmcy hmoVo. Vmo
nU _hmamO erK«H$monr hmoVo Agm gdmªMm, g_O åhUm qH$dm AZw^d åhUm, Oar EH$ _moR>m "{dYr'M Ago. gJio {_iyZ 250 Vo 275 én`o AgV. 1 n¡emMr, 2
hmoVm, Var Vg§ _hmamOm§Zm g§Vmnm`cm cmdU§ gmon§ Zìho; `mMm Amåhmcm AZw^d n¡em§Mr, 5 n¡em§Mr Aer 20-20 ZmÊ`m§Mr MdS> cmdm`Mr. Ë`m gd© gai aofoVM
Amcocm hmoVm. qH$~hþZm Vo AeŠ`M hmoV§. cmdm`À`m. _J _hmamO Ë`m Wßß`m§da hmV R>odyZ coìhc ~amo~a Amho H$s Zmhr ho
EH$Xm dPo åhUmco, ""AmO _hmamO {Xdg^amV amJmdco ZmhrV. AmO nmhm`Mo. coìhc ~amo~a åhUOo _moOVmZm MyH$ Pmcocr Zmhr ! _J Jw{Uco drg dJ¡ao
MwH$ë`mMwH$ë`mgmaI§ dmQ>V§` ! Voìhm AmO n§MnXr OmoamV H$ê $`m !'' _J Amåhr H$ê$Z EH§$Xa ~oarO H$ê$Z A§{V_ AmH$S>m H$mT>m`Mm ! ho gma§ Vã`oVrV Mm§Jc§ 2-
n§MnXr AJXr Kgm IadSy>Z IadSy>Z Vma gáH$mV AmdmO cmdyZ Ho$cr. AJXr 2Ÿ&& Vmg Mmcy Ago. Ë`m {Xder Amåhr AJXr H$m_ g§ndrV AmUc§ hmoV§, Va
_moR>_moR>çmZo AmoaSy>Z ""ê$n ho gw§Xa'' dJ¡ao A^§J åhQ>co. n§MnXr Pmë`mda _r, _mÂ`m _m§S>rImcr 1 én`mM§ EH$ ZmU§ _moOm`M§ amhÿZ Jococ§ {_imc§. Ia§ Va Vmo
à_moX, dPo dJ¡ao da Amcmo Va _hmamO hgyZ åhUVmV, ""EdT>çm _moR>çmZ§ AmoaSy>Z EH$ én`m eodQ>r dmT>dyZ KoVm Amcm AgVm. nU Zmhr ! _hmamO åhUmco, ""`mZ§
n§MnXr H$emcm H$arV hmoVmV ? Vwåhmcm dmQ>c§ Agoc H$s Omoer~wdm AmoaS>oc ! nU Kmoi Ho$cm ! nwÝhm _moOm !'' nwÝhm _moOm åhUOo nwÝhm Wßß`m cmdU§ Amc§ ! nU Ë`m
AmO _r A{O~mV AmoaS>m`M§ Zmhr Ag§ R>adc§` ! `m, AmVm H$m°\$s ß`m Am{U {Xder _hmamOm§Mm _yS> AJXr àgÞ hmoVm.
IadSy>Z IadSy>Z Kgo XwIco AgVrc Vo eoHy$Z H$mT>m !'' VmoM AZw^d _mÂ`m Ë`m_wio eaX^mB© _wZr åhUmco H$s, _hmamO, _r Vw_À`mgmR>r EH$ nmH$sQ>

dmhÿ hm g§gma ... 139 140 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


AmUc§`, Vw_M§ nmH$sQ> AmVm \$mQ>c§`, Voìhm _r AmUcoc§ nmH$sQ> XoD$ H$m ? ""Vo am_m`UmV EH$ H$Wm Amho. à^y am_M§Ðm§À`m àmgmXm~mhoa EH$ K§Q>m Q>m§Jcocr
_mÂ`m nm{H$Q>m§gmaI§ Amho H$m ?'' _hmamOm§Zr {dMmac§. _hmamOm§Mo nmH$sQ> hmoVr. Á`mcm Ý`m` hdm Agoc Ë`mZo Xmoar AmoTy>Z K§Q>m dmOdm`Mr. EH$Xm EH$m
Mm_S>çmMo Ago. Ë`mV ~m~m§Mm Am{U ñdm_tMm \$moQ>mo; 1, 2, 5, 10 Am{U 100 Hw$Í`mZo K§Q>m dmOdcr, Voìhm am_mZo cú_Umcm H$moU Amho Vo nmhm`cm gm§{JVco.
Aem doJdoJù`m ZmoQ>m Am{U ZmUr R>odm`cm doJim H$ßnm Agm`Mm. _J _wZr§Zr cú_UmZo Ë`m Hw$Í`mcm K§Q>m dmO{dÊ`mMo H$maU {dMmaco AgVm Ë`mZo "AmnUmcm
_mS>rda OmD$Z Zdo nmH$sQ> AmUco. _hmamOm§Zr OwZo nmH$sQ> H$mTy>Z cm§~r, é§Xr dJ¡ao EH$m ~«m÷UmZo aŠV~§~mi hmoB©n`ªV _maco Amho. Ë`m ~«m÷Umcm {ejm ìhmdr' Aer
VnmgyZ nm{hcr Am{U Vo nmH$sQ> ng§Vrcm CVaë`mda OwÝ`m nm{H$Q>mVrc \$moQ>mo, n¡go _mJUr Ho$cr. Ë`m ~«m÷Umcm ~mocmdyZ {dMmaco AgVm Vmo åhUmcm H$s, _r _mÂ`m
Zì`m nm{H$Q>mV R>odco Am{U AmVm OwÝ`m nm{H$Q>mMo H$m` H$am`Mo åhUyZ BH$S>o Hw$cX¡dVmcm Z¡doÚ An©U H$am`cm OmV hmoVmo; Voìhm hm Hw$Ìm _Yo `oD$Z _cm
{VH$S>o nmhÿ cmJco. àË`oH$mcm Vrd«VoZo dmQ>V hmoVo H$s Vmo "àgmX' AmnUmcm {edcm Am{U _mPm Z¡doÚ An{dÌ Pmcm. `mV Xmofr H$moU `mMm {ZU©` am_mcm
{_imdm. AJXr _cmhr dmQ>V hmoVo. na§Vw _r Va Ë`m gdmªÀ`mV gdm©Wm©Zo chmZ ! H$aVm `oB©Zm åhUyZ Ë`mZo d{gð>_wZtZm nmMmaU Ho$co. nU Vohr H$mhr R>m_ {ZU©`màV
_hmamOm§Zr XmoZ {_{ZQ>o gdmªZmM Ý`mhmico Am{U AMmZH$ Vo nmH$sQ> _mÂ`mH$S>o Amco ZmhrV. eodQ>r Ë`m gdmªZr Ë`m Hw$Í`mcmM {dMmaco H$s, `m ~«m÷Umcm H$m`
{Xco ! nwÝhm _mÂ`mH$Sy>Z _mJyZ KoD$Z Ë`mV 101 én`o KmVco, lr ~m~m§Mm \$moQ>mo {ejm H$amdr. Vmo Hw$Ìm åhUmcm H$s, `mcm EImÚm _R>mMm _R>m{YnVr H$am. Voìhm
KmVcm Am{U åhUmco, ""[aH$m_o nmH$sQ> H$go Úm`Mo. AmVm R>rH$ Pmc§. amhÿ§ Xo Ë`mZr {dMmaco, ""hr H$m` {d{MÌ {ejm !'' Va Vmo Hw$Ìm åhUmcm H$s, _r Joë`m
VwÂ`mH$S>o !'' OÝ_r _R>m{YnVr hmoVmo. _R>mMo AÞ \w$H$Q> Imëë`m_wio `m OÝ_r _r Hw$Ìm Pmcmo !
Ë`m doir _cm YÝ` dmQ>c§. na§Vw {Ì^wdZmM§ Eoœ`© _hmamOm§Zr Ë`m doir _mÂ`m hr Jmoï> _r jU^ahr {dgaV Zmhr ! _hmamOm§À`m H¥$noZo _cm Zoh_rM JaOonwaV§
PmoirV Q>mH$c§` ho g_Oc§ ZìhV§. Ðm¡nXrÀ`m WmirgmaI§M Vo nmH$sQ> _cm cm^c§. {_iV Jococ§ Amho. gX²Jwê§$Mr H¥$nm hrM _mPr Ðm¡nXrMr Wmir Amho, H$ënd¥j
Ë`m nm{H$Q>mVrc 101 én`o AOyZ VgoM AmhoV. Vo nmH$sQ> {_imë`mnmgyZ _cm Amho.
H$Yrhr n¡emMr {dd§MZm H$amdr cmJcr Zmhr. nmMeo én`o {IemV Agco Am{U Og§ _hmamOm§Zr Amnc§ nmH$sQ> _cm {Xc§. VerM Amncr A§JR>rgwÕm _cm
nmMeo én`o IM© Pmco Var nmMeo én`o {eëcH$ AgVmV. KamV AÞYmÝ`, {Xcr. Ë`m A§JR>rV Jwê$ Am{U eZr Ago XmoÝhr IS>o AmhoV. _hmamOm§Zr Vr _cm
H$nS>mcÎmm gmè`mM ~m~VrV H$moR>o H$mhr H$_r nS>V Zmhr. nËZrÀ`m gmS>çm 20- {Xcr Vmo {Xdg {dgaVm `oÊ`mOmoJm ZìhVm. 1982Mm Zmoìh|~a _{hZm hmoVm. Ë`m
20 df} Amam_mV {Q>H$VmV. _wcm§Mo H$nS>ohr Ë`mMà_mUo. OodUmÀ`m doir Mma {Xder EH$mXer hmoVr. Am`H$a ImË`mZo Ë`m {Xder _§{Xamda N>mnm Q>mH$cm. Ë`mZr
_mUg§ AMmZH$ Amcr Var OodU Anwa§ nS>V Zmhr. Amho Ë`mV gd© `WmpñWV OodZy g§nyU© n[aga qnOyZ H$mT>cm. Q>o~c c±n \$moSy>Z AmV H$mhr XS>dco Amho H$m nm{hco.
V¥á hmoVmV. _hmamOm§Zr gd© àH$maÀ`m gm§gm[aH$ JaOm§À`m {dd§MZoVZy _cm OUy Ë`mM nmÊ`mÀ`m hm¡XmV CVê$Z AmV H$mhr R>odco Amho H$m nm{hco. EdT>oM Zìho Va
{Xder _wŠV Ho$c§. H$Xm{MV "A{cá Ho$c§' Ag§ åhQ>c§ Va Vo OmñV g`wpŠVH$ hmoBc © . _§{XamVrc Xodm§À`m _yVu H$mZerZo KmgyZ gmoÝ`mÀ`m AmhoV H$s H$m` ho nm{hco.
_§{XamV Agcmo Var _mPm d¡`pŠVH$ IM© Am{U _mÂ`m Hw$Qw>§~mMm IM© hm _§{XamV dmdaVmZm nm`mVrc ~yQ> H$mT>Ê`mMo gm¡OÝ`gwÕm Ë`m _wOmoa
_mÂ`m d¡`pŠVH$ n¡emVyZ MmcVmo. {XJ§~aXmg _hmamOm§Zr ñWmnZ Ho$coë`m `m A{YH$mè`m§À`mV ZìhVo. dñVy§À`m qH$_Vr H$aVmZm CJmMM dmT>dyZ XmIdrV hmoVo.
{d{dY Y_m©Xm` g§ñWm Mmc{dÊ`mgmR>r _cm gëcmJma åhUyZ Xa _{hÝ`mcm 70-80 én`m§Zm {_iUmao YmoVa 400 én`o qH$_VrMo YarV hmoVo. gmS>çm§À`m
g_W© S>oìhcn²_|Q> H$m°nm}aoeZ, _w§~B© øm dmcmdcH$agmho~m§À`m H§$nZrH$Sy>Z qH$_Vrhr Mm¡nQ>rZo-nmMnQ>rZo dmT>dyZ {chrV hmoVo. Ë`mVrc _{hcm H$_©Mmè`m§Zm
{Z`{_VnUo _mZYZ {Xco OmVo. _§{XamMm {ZYr _r _mÂ`m d¡`pŠVH$ H$maUmgmR>r Amåhr åhQ>c§ Vwåhmcm gmS>çm KoD$Z Om hì`m AgVrc Va ! eodQ>r Ë`m§Zm {_imc§
H$Yrhr dmnarV Zmhr. H$m`, Va dmcmdcH$agmho~m§H$Sy>Z amoI AmUcoco 16 cmI 85 hOma én`o. Vo

dmhÿ hm g§gma ... 141 142 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_mÂ`m Vmã`mV hmoVo. Vo nyU©nUo {heo~mVrcM hmoVo Am{U Vo n¡go Ë`m§Zm Z§Va MoH$Zo AmË_kmZ àmá H$aÊ`mMr _m\$H$ Anojm ~miJyZ _§{XamV nS>oc Vo H$m_ {Zð>oZo H$arV
naV H$amdo cmJco. AgVmZm `m gJù`m IwUm§H$S>o H$Yr _r {ZaIyZ nm{hcoM Zmhr. _cm OmXm
Ë`m H$_©Mmè`m§Zm _r Am_À`m `oWo \$ami H$am, Ë`mZo H$Xm{MV Vw_À`m ~wÕrV Mm¡H$gnUm H$aÊ`mMr JaOhr dmQ>cr Zmhr. H$maU _mPo gX²Jwê$ _mÂ`m
Mm§Jcm \$aH$ nS>oc Ago ~moccmo hmoVmo. nhmQ>o Mma dmOVm VnmgUr g§ncr Am{U ~marH$gmarH$ gd©M Jmoï>tMr H$miOr KoV hmoVo; AJXr _mÂ`m emar[aH$ nrS>mgwÕm
Ë`mV ^mJ KoVcoë`m H$_©Mmè`m§Zm Amåhr Am_À`m JmS>çm§_YyZ Ë`m§À`m Kar Ë`m§À`m A_¥Vñnem©Zo ~è`m ìhm`À`m.
nmohmoMdco. nmohmoMdm`cm AJXr {dH$mgamdgwÕm Joco hmoVo. Amåhr naV Amcmo AYyZ_YyZ emar[aH$ Vmn OmUdVmV. nU Ë`mMr Vrd«Vm gX²JwéH¥$noZo _cm H$_r
Voìhm _hmamO åhUmco, ""AemoH$ ! AmO _mPr hr g§ñWm, ho _§{Xa Am{U hm Q´>ñQ> OmUdVo. Á`m AmOmamZo gd©gmYmaUV: _mUyg A§WéUmcm {IiyZ amhrc, Ë`mMm
OJmV àË`oH$ _mUgmcm _mhrV hmoB©c !'' XmamÀ`m XmoÝhr ~mOycm hmV cmdyZ XmamV _cm _mÌ Ho$di 10-15 Q>¸o$M Ìmg OmUdVmo. AJXr \$maM dmQ>c§ Va _r EImXr
C^o Agcoco _hmamO _mÂ`m AOyZ S>moù`mg_moa AmhoV. doXZmem_H$ Jmoir KoVmo. Ë`m_wio H$Yr Vmn dJ¡ao `oD$Z _r A§WéUmda nS>cmo` Ag§
YmS> nS>cr, amoI aŠH$_ BÝH$_ Q>°Šgdmco KoD$Z Joco Am{U H$m{V©H$ nm¡{U©_oMm hmoV Zmhr. A§JmV 2 {S>J«r Vmn AgVmZmhr _r _mPr H$m_ ì`dpñWVnUo H$arV
~m~m§À`m O`§VrMm CËgd Va AJXr Vm|S>mda Amcocm ! åhUyZ _hmamO, _wioH$mH$m AgVmo. H$moUVohr H$m_ Wm§~V Zmhr.
d _r Ago {VKoOU (nydu pñÌ`m Á`m ImocrV CVaV AgV Ë`m) ImocrV ~gyZ EH$Xm JUnVr {dgO©ZmÀ`m {Xder A§JmV 4-4Ÿ&& Vmn hmoVm. nU _r
n¡em§Mr OwidmOwid H$arV hmoVmo. H$nmQ>§ dJ¡ao CKSy>Z n¡go {H$Vr O_VmhoV dJ¡ao {dgO©ZmÀ`m {_adUwH$scm Jocmo. _mÌ Amë`mda XrS>EH$ {Xdg A§WéUmda nSy>Z
nmhmUo Mmcco hmoVo. Voìhm _hmamO _YoM CRy>Z ~mhoa Joco d åhUmco, ""_r Vw_À`m am{hcmo. nwÊ`mVrc {dgO©ZmZ§Va {Vgè`m {Xder _w§~B©cm Om`Mo AgVo. Ë`m_wio
`m n¡em§À`m ^mZJS>rV Zmhr. _r cKwe§H$m H$ê$Z `oVmo.'' naV Amë`mda åhUmco, gŠVrMr {dlm§Vr KoVcr Am{U EH$ {Xdg C{eam _w§~B©cm Jocmo. OmÊ`mnydu
""hr A§JR>r Amho Zm, Vr _cm \$ma Ìmg XoVo, Vr _cm ZH$mo. Vr H$moUmcm XoD$ ?'' S>m°ŠQ>am§H$Sy>Z VnmgyZ KoVco. S>m°ŠQ>a åhUmco, ""Vwåhmcm Vmn Amcm hmoVm ? Ë`mMo
Ë`mZr _wioH$mH$m§H$S>o 1-2 doim ZOa {\$adcr Am{U _cm åhUmco, ""hr Vwcm EH$hr cjU _cm Var {XgV Zmhr ! Or^ AJXr ñdÀN> Amho ! gd© H$mhr R>rH$
Ko !'' Vr A§JR>r hm _mÂ`mgmR>r àgmXM hmoVm ! Amho !'' Ë`mZ§Va _cm Agm ^anya Vmnhr Amcocm Zmhr.
_hmamOm§H$S>o EH$ H$mMoMr JmoQ>r hmoVr. EH$Xm _cm XmIdyZ Vo åhUmco hmoVo, ""hr chmZnUr _cm Xå`mMm Ìmg ìhm`Mm. H$mhr Imëco H$s Ìmg ìhm`Mm. amÌamÌ
JmoQ>r åhUOo H$m` Amho _mhrV Amho H$m` ? ho ~«÷m§S>mMo àVrH$ Amho. hr JmoQ>r cmoS>mcm Q>oHy$Z qH$dm _m§S>rda cmoS> KoD$Z, Vm|S>mZo ídmgmoÀN>²dmg H$arV _r ~gyZ
AŠH$cH$moQ> ñdm_tÀ`m hmVmV Ago. ho ~«÷m§S> ñdV: AŠH$cH$moQ> ñdm_r MmcdrV Ago. AmB© Voìhm _mÂ`m gmo~V ~gm`Mr. _mÂ`m~amo~a {^H$ma-gmdH$ma gmaIo
AgV, Ë`mZr Vr JmoQ>r _cm {Xcr hmoVr, Vr AmVm _r Vwcm XoVmo` !'' _hmamOm§Zr nÎ`m§Mo S>md Ioim`Mr. _mÂ`mgmR>r {VZo Iyn IñVm Imë`m, OmJaUo Ho$cr.
H$moQ>mÀ`m p»memVyZ Ooìhm Vr JmoQ>r H$mTy>Z _cm {Xcr, Voìhm Ë`mMm AW© _cm lr {XJ§~aXmg _hmamOm§Zr AZwJ«h {Xë`mZ§Va hm Ìmg IynM H$_r Pmcm. nU
H$icm ZìhVm. AŠH$cH$moQ> ñdm_tMm àgmX åhUyZ Amåhr Vr KaÀ`m nyOoV "qH${MV am{hcr \w$U\w$U' åhUVmV Ë`mà_mUo WmoS>m Ìmg H$YrVar OmUdm`Mm.
R>odcr. AmVm _r Vr nyOoVyZ CMcyZ R>odcr` H$maU Am_Mm ZmVy AmVm nyOm nhmQ>o 3-4 dmOVm H$YrVar Vmg^a X_m Ìmg Úm`Mm. Ooìhm _hmamOm§Zr Xoh
H$am`cm OmVmo. Vmo Vr Ioim`cmgwÕm KoD$Z OmB©c ! _cm Ë`m§Zr Z¥qgh gañdVtMm gmoS>m`Mo R>a{dco Voìhm EH$Xm Vo _cm ~mocmdyZ åhUmco, ""Vw_À`m ImZyÀ`m Jm§Joœa
Am{U AŠH$cH$moQ> ñdm_tMm Ago XmoZ \$moQ>mo \«o$_ H$ê$Z Kar cmdm`cm {Xco. "ho _§{XamV Om Am{U Ë`mcm _mPm {Zamon gm§J H$s hm X_m nyU© OmD§$ Xo.'' Ë`mà_mUo _r
XmoKoOU Vw_À`m KamÊ`mM§ ajU H$aVrc' Ag§ Ë`m doir Vo åhUmco hmoVo. Jm§JoœamMr àmW©Zm Ho$cr Am{U Vmo Ìmg nyU© ~am Pmcm. _cm H$Yr H$mir X_m hmoVm
`m gmè`m _hmamOm§À`m H¥$nmàgmXmÀ`m R>iH$ IwUm hmoË`m. na§Vw Jwê$godm H$ê$Z `mMr AmVm OmUrdhr hmoV Zmhr.

dmhÿ hm g§gma ... 143 144 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_Ü`§Var EH$Xm S>oadUcm _hmamO S>m°. _Yy OmoetZm åhUmco H$s, `mMr àH¥$Vr {dcjU hmoV§. Ë`m amÌrnmgyZ _r Ë`m H$m°Q>da Pmonm`cm cmJcmo. AOyZhr nwÊ`mV
Vnmgm; åhUyZ S>m°ŠQ>aZr _mPm aŠVXm~ Vnmgcm. Vmo 60-90 Agm hmoVm. AgVmZm _r VrM H$m°Q> dmnaVmo. lr ~m~m§À`m KamVrc àgÞ em§VVm AÝ`Ì H$moR>ohr
gd©gm_mÝ`nUo Vmo 80-120 EdT>m AgVmo. Ë`m_wio _mÂ`mnojm Vo S>m°ŠQ>aM AZw^dmg `oV Zmhr Am{U _hmamOm§Zr _mÂ`mgmR>r ~ZdyZ KoVcoë`m Ë`m H$m°Q>da
AñdñW Pmco. åhUmco H$s, `m§Zm Vm~S>Vmo~ _w§~B©cm hcdm ! _r åhQ>c§ H$s, _cm EH$ Km|JS>r Am{U da ñdÀN> MmXa Q>mHy$Z Pmonë`mda _cm {_iUmar gwI{ZÐm
H$mhr hmoV Zmhr. _r ì`dpñWV Amho. MŠH$a, JaJaU§, H$mhr Zmhr ! na§Vw `m H$_r AÝ`Ì H$moR>ohr AZw^dm`cm {_iV Zmhr.
aŠVXm~m_wio aŠVdm{hÝ`m§Zr Amncr OmJm gmoS>cr, Ë`m VmR>a ~Zë`m. Ë`m _hmamOm§Zr Amncr AmÜ`mpË_H$ eŠVr _mÂ`mV g§H«${_V Ho$cr, Ë`m doir Vo
nmR>rÀ`m _UŠ`mOdi, H$_aoOdi EH$Ì Amë`m hmoË`m. S>m°. AÀ`wV OmoetÀ`m åhUmco hmoVo H$s, VwÂ`m earamVrc AewÕVm {ZKyZ OmB©c, eara ñdÀN>, ewÕ
_Vo _mP§ H$_aoM§ hmS>hr WmoS> {VaH§$ Pmcoc§ hmoV§. Ë`m_wio H$mhr doim, ~gU§, CR>U§, hmoB©c, gj_ hmoB©c Voìhm hr eŠVr VwÂ`m earamV {_giyZ OmB©c. Ë`mMm _cm nwT>o
C^§ amhmU§ ÌmgXm`H$ ìhm`M§. AJXr Pmonc§ Var doXZm ìhm`À`m. àË`` Amcm. EH$Xm _hmamOm§À`m H$m_mgmR>r ~mOramd {Q>Ho$H$a Am{U _r
_hmamO _cm åhUm`Mo, ""_mJrc OÝ_mV Vy cmoH$m§À`m ì`mYr H$éUm^mdZoZo ^Q>H$icm Jocmo hmoVmo. _r ^Q>H$ihÿZ Amcmo Voìhm Ww§H$sVyZ aº$ nSy> cmJco. _cm
ñdrH$maë`m Amhog. `m OÝ_r Ë`m ^moJyZM g§ndmì`m cmJVrc. ~mH$s VwPr _hmamOm§Zr {dMmaco, ""H$m` ao H$m` hmoV§` ?''
AmÜ`mpË_H$ CnmgZm _mJrc OÝ_rM nyU© Pmcr Amho.'' _mÌ BVam§Zm R>UH$mdyZ _r åhQ>c§, ""Ww§H$VmZm KemVyZ qH${MV aº$ nS>Vo.''
gm§Jm`Mo H$s, AemoH$cm _r A_o[aHo$cm nmR>dyZ XwéñV H$ê$Z AmUrZ. EHo$ {Xder Ë`m§Zr _cm Odi ~mocmdco Am{U Kemcm hmVmZo ñne© Ho$cm. _J åhUmco,
_mÂ`m doXZm ~KyZ Vo X`mЩ A§V:H$aUmZo _cm åhUmco H$s, JmB©À`m OwÝ`m VwnmV, ""Ww§Hy$Z `o Om !''
nmZ\w$Q>rMr nmZ§ Am{U Xydm© `m§Mm ag KmcyZ CH$iyZ Vo nmR>rcm cmd. Vwcm ~a§ _r Ww§Hy$Z Amcmo Voìhm aº$ nS>Uo Wm§~co hmoVo. Z§Va nwÝhm H$Yrhr Vmo Ìmg Pmcm
dmQ>oc ! Vo Am¡fY í`m_amd {Q>Ho$H$a `m§Zr S>oadUhÿZ ~ZdyZ nmR>dc§. amÌr Zmhr. na§Vw VoWrc hdm, nmUr, àdmgmMr XJXJ Am{U Adoir OodUImU `m_wio
PmonÊ`mnydu H$moUmH$Sy>Z Var _r Vo nmR>rcm MmoiyZ {OadrV Ago. _cm WmoS>m Vmn Amcm. _cm PmonyZ MmcUma§ ZìhV§. H$m_o Iyn hmoVr. kmZoœa nmXwH$m
_hmamOm§Zr Xoh R>odë`mda 2-2Ÿ&& dfmªZr EH$ {Xdg AMmZH$ _mP§ ãcS>àoea Mm¡H$mV EH$ S>m°ŠQ>a hmoVm, Ë`mcm ^oQ>cmo. åhQ>c§ Vmn Vm~S>Vmo~ CVacm nm{hOo.
dmT>c§` Ag§ _cm dmQ>c§, åhUyZ _r Am¡Xw§~amnmer `oD$Z Pmoncmo. Am{U Ë`m {eam VwÂ`mH$S>Mm hodr S>mog Xo. Jmoù`m ZH$moV, B§OoŠeZ Xo. S>m°ŠQ>ahr CËgmhr ^oQ>cm. _r
nyd©dV OmJÀ`m OmJr Joë`m; Am{U Vo _cm Mm§Jc§ OmUdc§, \$ŠV EH$ S>mì`m EH$ _m{JVco Va Ë`mZo XmoZ B§OoŠeZo {Xcr. Ë`m {Xder Vmn CVacm. Ë`mZ§Va 8-
~mOyMr era WmoS>r XwIVo. nU gX²Jwê§$À`m H¥$noZo Ë`m XwIÊ`mVyZ _r _wŠV Pmcmo. 10 {XdgmZr EH$Xm nhmQ>o _cm CR>VmM `oB©Zm. B§OoŠeZ {Xcocm hmV EH$m amÌrV
EH$Xm _hmamOm§Zr ~mimgmho~ H$mOaoH$am§Zm ~mocmdyZ KoVc§ Am{U åhUmco, àM§S> gwOcm hmoVm. Zoh_rà_mUo nhmQ>o 5.20cm _r _hmamOm§H$S>o Jocmo Zmhr åhUyZ
""~mi, AmO gm`§H$min`ªV EH$ 2Ÿ&& \y$Q> x 6Ÿ&& \y$Q> _mnmMr H$m°Q> H$moRy>ZVar n¡Xm _hmamOM Imcr Mm¡H$ercm Amco. åhUmco, ""H$m` hmoV§` ao AemoH$ ? S>m°ŠQ>am§H$S>o
H$ê$Z AmU.'' ~mimgmho~ H$m°Q> AmUm`cm {ZKmco. nU `m WmoS>çm doJù`m Om`cm hd§ H$m` ?''
_mnmMr H$m°Q> H$mhr {_ioZm. nU _hmamOm§À`m _mUgm§Zm AeŠ` H$mhrM dmQ>V Zgo. _r åhQ>c§, ""AmnU _cm nmhm`cm Imcr `oU§ `mo½` {XgV Zmhr. _r Amnë`m
~mimgmho~m§Zr EH$ doëS>a JmRy>Z `m _mnmMr \«o$_ H$ê$Z KoVcr. Ë`mda gwVmamH$Sy>Z Xe©Zmcm da `oVmo.''
OmS> ßcm`dyS> erQ> Am{U gZ_m`H$m dJ¡ao ~gdyZ EH$ gw§Xa XUH$Q> H$m°Q> ~ZdyZ _J `m-Ë`m S>m°ŠQ>am§À`m Jmoù`m Am¡fY§ dJ¡ao Pmcr. EŠg-ao dJ¡ao H$mTy>Z Pmcm.
gm`§H$mir hOa Ho$cr. _J _hmamOm§Zr Vr H$m°Q> _cm {Xcr. ho gma§ _mÂ`m h¡amU Jmoù`m§_wio {nÎm dmT>V hmoV§. AIoarg hS>uH$a hm°pñnQ>c_Ü`o hmVmda eñÌ{H«$`m
H$aUmè`m nmR>XwIrÀ`m ~§Xmo~ñVmgmR>r hmoV§. _hmamOm§M§ _mÂ`mdaM§ ào_ ho Ag§ H$ê$Z "ny' Pmcm Agë`mg Ë`mMm {ZMam H$aÊ`mM§ S>m°ŠQ>am§Zr R>adc§. Ë`mà_mUo _r

dmhÿ hm g§gma ... 145 146 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


hm°pñnQc>_Ü`o XmIc Pmcmo. eñÌ{H«$`onydu EH$m \$m°_©da ZmVodmBH$m§Mr ghr ¿`mdr na§Vw Varhr, "_hmamOm§À`m nümV H$m` ?' hm àíZ ZH$mogm dmQ>o. Ë`m {df`mMm
cmJVo. _r åhQ>c§ _rM _mPm ZmVodmB©H$ ! Am{U ghr Ho$cr. {ZamoIoH$ahr Amcocm {dMma qH$dm Ë`m{df`rMr MMm©gwÕm _cm ZH$moer dmQ>V hmoVr. _hmamOm§À`m
hmoVm. Vmo åhUmcm, ""_hmamO Vwcm nmhm`cm `oV AmhoV.'' _r Ë`m§Zm {ZjyZ Vgo Z M¡VÝ`Xm`r ApñVËdmMm {d`moJ _Zmcm H$ënZoVhr ZH$mogm dmQ>V hmoVm. XohmÀ`m
H$aÊ`m{df`r H$i{dco. _mÂ`mgma»`m _mUgmcm nmhm`cm ñdV: _hmamOm§Zr CRy>Z ZídaVo{df`r {H$Vrhr VmpÎdH$ MMm© AmnU Ho$cr Var Amnë`m {à` ì`pŠV{df`r
`oU§ hr H$ënZmM _cm `mo½` dmQ>V ZìhVr. {dMma H$aVmZm {ddoH$ WmoS>m T>iVmo. Voìhm _hmamOm§À`m nümV H$am`À`m ì`dñWoMr
gH$mir R>acocr eñÌ{H«$`m gm`§H$mir 4 dmOVm Pmcr. _r 6-6Ÿ&& dmOVm MMm© _cm Zoh_rM ŠcoeH$maH$ dmQ>V Amcr. Ë`mV _hmamO _cmM Jw§Vdy cmJco,
Jw§JrVyZ ~mhoa Amcmo. àM§S> VhmZ cmJcr hmoVr. Zg©Odi nmUr _m{JVc§. Vr gd© O~m~Xmar _mÂ`mda gmondy cmJco, Voìhm Va Vmo {df` _cm A{YH$M
åhUmcr, ""Hw$N> Zht {_coJm Ÿ& nmZr {nAmoJo Vmo dmo{_qQ>J hmoJm & A°ZoñWo{eAmH$m AS>MUrMm dmQy> cmJcm.
B\o$ŠQ> ahVm h¡ &'' _r åhQ>c§, ""Mmcoc ! H$m` hmoB©c Vo ~Ky !'' _r chmZnUmnmgyZ EH$m§V{à` _mUyg Amho. JXuMo _cm AmH$f©U Zmhr.
Am{U nmUr ß`m`cmo. H$mhr Pmc§ Zmhr. _J {ZamoIoH$acm åhQ>c§ Mhm Am{U Am_À`m Kar ghm _mUg§ hmoVr. na§Vw gd©OU EH$Ì Jßnm _maV ~gcmo Ag§ Ñí`
{gJaoQ> KoD$Z `o ImcyZ. Mhm, {gJaoQ> Pmcr. nwÝhm Zg©cm Amü`m©Mm YŠH$m ! \$mag§ {Xgm`M§ Zmhr. Omo Vmo Amnë`m CÚmoJmV, dmMZmV JH©$ Agm`Mm. ñdV:M§
""AmnZo Mm` ^r {c`m ?'' _r åhQ>c§, ""hm± !'' Ag§ A{cá ApñVËd OnÊ`mMm Am_Mm gdmªMmM ñd^md. hr A{cáVm EdT>r
""Hw$N> ^r Zht hþdm ?'' namH$moQ>rMr Ago H$s Ë`m_wio H$mhr doim EH$_oH$m§{df`r nyU© _m{hVrhr Pmcocr
""Hw$N> Zht &'' Zgo. ZmZm Amnë`m AmÜ`mpË_H$ {df`mV, gmYZoV a__mU Va AmB© Amnë`m
_J Vr åhUmcr _J H$mhr Im`M§ Agc§ Va Im. _J {ZamoIoH$aZo nmoir, ^mOr àmn§{MH$ Jmoï>rV. Ë`m_wio ZmZm§Mm gmYZoVrc A{YH$ma Ho$dT>m _moR>m Amho `mMr
AmUcr. Vr ImD$Z Pmoncmo. gH$mir 10 dmOVm S>m°ŠQ>aZr Vnmgc§ Am{U _r AmB©cm H$ënZmM ZìhVr.
_mÂ`m nm`mZr _§{XamV naV Amcmo. d`mÀ`m nmgï>rZ§Va ZmZm§Zm nmR>XwIrMm Ìmg OmUdy cmJcm. gmYZogmR>r,
_{hZm^a hmV Jù`mV AS>H$dcocm hmoVm. Xaå`mZ _§{XamV ~§Sy>eoQ> Amco hmoVo. Ü`mZmgmR>r XrK©H$mi AmgZ O_dUo Ë`mZm ÌmgXm`H$ dmQy> cmJco. åhUyZ Ë`mZr
Ë`mZr Vo nm{hco Am{U _w§~B©cm Kar \$moZ H$ê$Z gm§{JVc§. _mPr nËZr cJoM Xwnmar Amncr AS>MU _hmamOm§À`m H$mZr KmVcr. _hmamO åhUmco, ""Vwåhr Ü`mZ ~gyZ
1Ÿ&& dmOVm _w§~B©hÿZ {ZKyZ Amcr. åhQ>c§, ""CJmM H$emcm YmdV H$aVm Vo AmS>d§ PmonyZ H$am ! H$mhr haH$V Zmhr.'' _J ZmZm Am§Kmoi AmQ>monyZ
Amcrg ? H$mhr J§^ra àH$ma Zmhr`o.'' Ü`mZmgmR>r AmS>do Pmco H$s AmB© _cm J§_VrZo gm§Jm`Mr, ""`m§Zm AmVm åhmVmaMi
Vr åhUmcr, ""Amåhmcm H$idc§ nU ZmhrV !'' cmJc§`, Am§Kmoi Pmcr H$s PmonVmV !'' ZmZm H$Yr {Vcm åhUmco ZmhrV H$s _r
_r åhQ>c§, ""BW§ _hmamOm§À`m N>m`oV AgVmZm Vwåhr AmUIr H$m` PmonV Zmhr, Ü`mZ H$aVmo` ! hgyZ Vmo {df` gmoSy>Z Úm`Mo.
H$aUma ? Ë`m§Zr gm§{JVë`mà_mUo hr earaewÕrMr {H«$`m Amdí`H$ hmoVr Vr nma _mÂ`m ~m~VrV Ag§M Pmc§. "Vy§{M ~mn, YZr' àH$m{eV Pmc§, Ë`mV _mP§
nS>cr !'' Aën M[aÌ dmcmdcH$agmho~ `m§Zr AÅ>mhmgmZo g_m{dï> Ho$c§. Vo dmMc§ Voìhm
earam§Vrc AewÕVm eñÌ{H«$`oÀ`m doir ~mhoa nSy>Z Jocr Am{U _hmamOm§Zr _mÂ`m nËZrcm _mÂ`m CnmgZo{df`r dmMyZ YŠH$mM ~gcm. {Vcm Ë`m{df`r
g§H«${_V Ho$cocr Ë`m§Mr AmÜ`mpË_H$ eŠVr YmaU H$am`cm Vo eara gj_ H$ënZmM ZìhVr.
~Zc§. _ZmVrc AewÕ Va _hmamOm§Zr ~m~m _hmamOm§ZmM gmH$S§> KmcyZ H$mTy>Z {Q>io, J§Y, _mim, ^Jdo H$nS>o Aem àH$maMo AdS>§~a _mOdyZ CnmgZm
Q>mH$c§ hmoV§. H$ê$ Z`o. Vr EH$m§VmVM ìhmdr. _mUgm§À`m JXuVyZ WmoS>§ A{cá amhmÊ`mMr _cm

dmhÿ hm g§gma ... 147 148 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_ZmnmgyZ AmdS>. Ë`m_wiohr hr O~m~Xmar ñdrH$maÊ`mg _Z amOr ZìhV§. chmZnUmnmgyZ _r Ë`m§Zm na_oœa ñdê$nM _mZV Amcmo`. _mÂ`m ì`{V[aŠV ho
_hmamOm§Zr doJdoJù`m doir _mPr narjm KoVcr. g§ñWoMm H$ma^ma H$gm AmUIr H$moUmcmhr _m{hVr ZìhVo Am{U _r Hw$Umcmhr gm§{JVcocogwÕm Zmhr.
Mmcdm`Mm `mMo ~maH$mdo, ImMmImoMm {eH$dë`m, AmÜ`mpË_H$ gmYZm {Xcr, H$moUVohr XoD$i Agmo; am_mMo Agmo, H¥$îUmMo Agmo H$s e§H$amMo, Ë`m _yVu_Ü`o _cm
H$R>rU àg§JmV _r {H$VnV C^m amhÿ eH$Vmo ho VmSy>Z nm{hco Am{U _J Ë`mZr _mPo gX²Jwê$M {XgV AgV. Ë`m doir Ë`m§Mo lr{XJ§~aXmg ho Zmd ê$T> Pmcoco
{df`mcm àË`jM Vm|S> \$moS>co. Ë`m doir A_moc H$m|S>H$a Am{U H$m|S>H$aH$mHy§$Zm ZìhVo. _r gd©Ì _mPo "{dÇ>c _hmamOM' nmhmV Ago. Voìhm Ë`mZr Vmo _wÔmhr MM}V
Ë`m§Zr ~mocmdyZ KoVco. _cmhr ~mocmdco. Amåhr {VKoOU Imcr MQ>B©da ~gcmo H$mT>cm. åhUmco, ""chmZnUmnmgyZ gd© Xodm§Mo R>m`r _cmM nmhmV Amcmg Zm !
hmoVmo. _hmamO g_moa H$m°Q>da ~gco hmoVo. _hmamO _cm åhUmco, ""_mÂ`m nümV ho AmVm Vwcm _mPr Amkm _mÝ` H$amdrM cmJoc. Vwcm Zmhr åhUVmM `oUma Zmhr !''
gma§ Vwcm nwT>o Mmcdm`M§ Amho. Ë`mgmR>r lr XÎmmÌo`, lr ñdm_r g_W©, lr ~rS>H$a _cmhr Vo _Zmo_Z nQy> cmJco hmoVo. EH$Xm a{ddmar Xwnmar OodU Pmë`mda _r
_hmamO, lr ~m~m _hmamO ho gd©OU Vwcm Om_rZ AmhoV. VwÂ`mH$S>o gd© gÎmm {Xcr {dlm§Vr KoV hmoVmo. _r H$Yr {Xdgm PmonV Zgo. nU _§{XamV am{hë`mnmgyZ amoO
Var Vy {VMm J¡admna H$aUma Zmhrg `mMr ½dmhr ho gmao XoV AmhoV. lr ~rS>H$a nhmQ>o CR>mdoM cmJV Ago. _hmamOm§Mo Ë`m_wio gm§JUo Ago H$s, Xwnmar WmoS>o nS>mdo.
_hmamO {h[aarZo VwPr ~mOy KoV AmhoV. AmVm `mV ~Xc hmoUma Zmhr. Vy {H$Vrhr Ë`m_wio nmR>rÀ`m H$Ê`mcm {dlm§Vr {_iVo. _hmamOm§Zr AZoH$ Mm§Jë`m gd`r
A{ZÀN>m ì`ŠV Ho$crg, Hw$R>ohr Jocmg Var VwPr hmS§> `oWo `oD$Z ho H$m`© nwT>o cmdë`m. Ë`mVrc H$mhr gwQ>ë`mhr AgVrc. nU Xwnmar 10 {_{ZQ>§ Sw>cH$s
MmcdVrc.'' `m gd© KQ>ZoMo H$m|S>H$aH$mHy$ Am{U A_moc EdT>o XmoZM gmjrXma H$mT>Ê`mMr gd` AOyZhr H$m`_ Amho.
hmoVo. Ë`m_wio _r Z§Va Ë`m XmoKm§Zmhr `m{df`r ~mhoa H$moR>ohr dmÀ`Vm Z H$aÊ`m~m~V Ë`m {Xder _cm H$mhr S>moim cmJcm Zmhr. åhUyZ _r _J Ü`mZmcm ~gcmo ""›
{dZ§Vr Ho$cr Am{U Ë`m§Zr Vo _mÝ` Ho$co. {XJ§~aXmgm` Z_:'' Agm _§ÌOn _r Ü`mZmMo doir H$arV Ago. _r Imcr
_hmamOm§Zr Xoh gmoS>Ê`mMo R>a{dco Amho Ago Ooìhm _mÂ`m cjmV Amco, Voìhm Amë`mda Ë`mZr {dMmaco, ""Pmoncm Zmhrg ? H$m` H$arV hmoVmg ?'' _r åhQ>c§,
_Zmer _r _mÂ`m ^{dî`mMm {dMma H$arV hmoVmo ""_w§~B©cm OmD$Z Var H$m` ""Zm_ñ_aU H$arV hmoVmo.'' _hmamO AW©nyU© hgco d åhUmco, ""BW§M H$mhr Vo
H$aUma ? VoWo _mPo H$moUrhr Zmhr. Voìhm _w§~B©Mr OmJm {dHy$Z dmcmdcH$agmho~m§Mo g§nV Zmhr. AOyZ nwT>o Om`M§ Amho. ~arM _Oc _mam`Mr Amho.'' _J _r ~mhoa
n¡go naV ÚmdoV. `Xm H$Xm{MV Ë`mZr n¡go KoVcoM ZmhrV Va nwÝhm gmVmam qH$dm hm¡XmÀ`m H$Q²Q>çmda OmD$Z ~gcmo. Ë`m {df`mda nwT>o H$mhr ~mocUo Pmco Zmhr
H$moëhmnyacm Ka KoD$Z amhmdo Am{U H$mhrVar N>moQ>m _moR>m CÚmoJ H$ê$Z CnOr{dH$m Am{U _hmamOm§Zm Ë`mMr JaOhr ZìhVr.
H$amdr. _hmamOm§Zr Xoh gmoS>ë`mda H$mhr `oWo amhm`Mo Zmhr !'' _r Am¡Xw§~amOdi EH$Xm Ë`mZr Amncr BÀN>m R>iH$nUo gdmªg_moa _m§S>mdr Ago ~hþYm R>a{dco
Pmoncmo AgVm nS>ë`mnS>ë`m hm {dMma H$arV AgVmZmM Ë`m§Zr _cm ~mocmdyZ Agmdo. Ë`m doir Ë`m§Mr Vã`oV R>rH$ ZìhVr. XwnmaMr OodUmMr doi Pmcr hmoVr.
KoVco Am{U EH$X_ {df`mcmM hmV KmVcm. _hmamO åhUmco, ""_w§~B©Mr OmJm nU AmVm Oodm`cm ~gm`Mo H$m ? Ago {dMmam`cm H$moUr nwT>o ìhm`Mm Zmhr.
H$mhr {dH$m`Mr Zmhr. _w§~B©cmM VwPm ^m½`moX` Amho. _mÂ`m nümV Vy nwÊ`mcm H$maU Ag§ H$moUr {dMmam`cm Jocm H$s Vo H$YrH$Yr g§Vmnm`Mo ! ""Vwåhr H$m`
amhÿZ ho gd© ~Km`Mo Amho. hr gd© gX²Jwê§$Mr BÀN>m Amho. H$moH$Um~ÔcMo _ZmVco OodÊ`mgmR>rM OÝ_mcm AmcmV H$s H$m` ? gmaI§ Amnc§ OodU, OodU !'' Voìhm
{H$pë_f H$mTy>Z Q>mH$. VwPo JmdMo d{S>cmonm{O©V Ka Am{U XoD$i `m§Mm OrUm}Õma _J _r OmD$Z Ë`m§Zm {dMmaVmM åhUmco, ""nmZ§ ¿`m, AmVm AmnU Oody.'' _J nmZ§
H$a. AmnU Amnë`m OÝ_^y_r~Ôc Am{U nyd©Om§~Ôc gX¡d H¥$Vk am{hco V`ma Pmë`mda Oodm`cm Mcm åhUyZ gm§Jm`cm Jocmo. _hmamO åhUmco, ""Vwåhr
nm{hOo.'' _mÂ`m _ZmV H$m` {dMma AmhoV ho OmUyZ Vo H$go MwH$sMo AmhoV `m{df`r Oodm, _cm Oam doi Amho.'' Amåhm§cm AmYr gwédmV H$aÊ`mMm g§H$moM dmQy>
Vo _J ~amM doi _mPr g_OyV H$mT>rV hmoVo. cmJcm, Voìhm Vo ñdV: AmV Amco d åhUmco ""Vwåhr gwédmV H$am. Vw_M§

dmhÿ hm g§gma ... 149 150 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Pmë`m{edm` H$mhr _r OodUma Zmhr.'' ho H$mhr Var doJi§M {XgV hmoV§. Vo ~mhoa _J _rhr Ë`mZm hdo hmoVo Vgo AJXr {Z:g§{X½Y eãXmV ""Cd©[aV Am`wî`mV _r
IwMuV OmD$Z ~gco. Amåhr KmB© KmB©Zo OodU AmQ>monc§. ho ñWmZ gmoSy>Z OmUma Zmhr'' Ago gm§{JVco.
~mhoa _§{XamÀ`m AmdmamMr gm\$g\$mB© H$aUmam AemoH$ YmoÌo hm H$m_Jma d AÝ` _J AJXr chmZ _wcmgmaIo {ZamJg AmZ§Xr Mohè`mZo åhUmco, ""ho Vy VrZ
5-6 ~m`H$m PmS>cmoQ> H$arV hmoË`m. _hmamOm§Zr Ë`mZm ~mocmdco Am{U amJmdyZ dmOVm åhUmcm AgVmg Va hm àýM Amcm ZgVm !'' _r åhQ>c§ H$s, ho _r
{dMmê$ cmJco H$s, EdT>çm C{eam H$go H$m` H$m_mda `oVm ? Ë`m§Zr gm§{JVco H$s, åhUm`cm hd§ ho H$im`cm H$mhr _mJ© hmoVm H$m ? _J Vo AJXr _Z_moH$io hgco.
Zoh_rà_mUo XmoZ dmOVm H$m_mda hOa Pmcmo. amoO VrZ dmOVm H$Mam H$mT>Vmo. Ë`mZr noT>o _mJdco. gdmªZm noT>o {Xco Am{U "AmVm nmoho H$am' åhUmco. _J nmoho,
Ë`mà_mUo AmVm H$Mam H$mT>Uo gwê$ Ho$coco Amho. nU _hmamO g§VmncocoM hmoVo. Mhm Pmcm.
H$moUmMo H$mhr EoH$Ê`mÀ`m _ZpñWVrVM ZìhVo. H$moUr ñnï>rH$aU XoÊ`mMm à`ËZ _r ghOmghOr `oWo H$m`_Mm amhm`cm H$~yc hmoUma Zmhr `mMr Ë`m§Zm ImÌr
Ho$cm H$s AmUIrZM Jw§VmJw§V dmT>V hmoVr. _YyZ _YyZ Vo åhUV, ""ho dH©$em°n Agmdr åhUyZM Ë`mZr ~hwYm EdT>o ZmQ>ç KS>dyZ AmUco Agmdo.
AmVm ~§X Ho$co nm{hOo. ho AmVm ZrQ> H$m_ H$aV Zmhr. ho {~KS>co Amho.'' chmZnUr _cm ~mocm`cm `oD$ cmJc§ Ë`m doirM ZmZm§Zr _cm ""ho{M Wmoa
Aem àH$mao Ë`m§Mm Iyn ÌmJm Mmccm hmoVm. nU Vmo H$emgmR>r `mMmM Amåhmcm ^ŠVr AmdS>Vo Xodm'' hm A^§J {eH$dcm hmoVm. H$Xm{MV Am`wî`mV {eH$cocm
~moY hmoV ZìhVm. eodQ>r _r Ë`m§Zm Yra H$ê$Z {dMmac§, ""_r AmUIr H$m` H$amd§ n{hcm A^§J åhUyZ qH$dm Vmo ZmZm§Zr {eH$dcm åhUyZ Agoc, `m A^§JmMm _mÂ`m
Aer Amncr Anojm Amho ? _mP§ H$mhr MwH$V§ Amho H$m ? H$mhr gwYmaUm H$am`À`m _Zmda nJS>m hmoVm. ""VwH$m åhUo Kmcy V`mdar ^ma Ÿ& dmhÿ hm g§gma Xodm nm`r Ÿ&&''
AmhoV H$m ?'' Ë`mda Vo H$mhrM ~mocco ZmhrV. _mÌ ho AmVm ~§X Ho$c§ nm{hOo, `m Amoir AmOda _Zmo^mdo åhUV Amcmo Am{U AmVm àË`j Vgo H$aÊ`mMr doi
_mUg§ Ho$ìhmhr `oVmV, Ho$ìhmhr OmVmV, ho H$m` Mmcc§ Amho ? dJ¡ao Vmg-XrS>Vmg Amcr hmoVr.
hoM gwê$ hmoV§. AIoarg _r Ë`mZm åhUmcmo, ""_mÂ`m_wio Amnë`mcm Amnë`m `m
Aem AmOmanUmV Ìmg ìhmdm ho _cm nmhmdV Zmhr. _r H$moR>oVar H$_r nS>Vmo` !
Ë`mMm Amnë`mcm Ìmg hmoVmo` ! Voìhm _cm AmnU gwÅ>r Úm. _r AmVm Kar naV ★★★
OmVmo.'' Vo åhUmco H$s, Oa Vy Jocmg Va _r `m IwMuVyZ CR>UmagwÕm Zmhr. `m
IwMuVM ~gyZ XohË`mJ H$arZ.
EdT>çmV ~mocmdë`mgmaIo VoWo ~mOramd {Q>Ho$H$a Am{U {dH$mgamd ho XmoKo
_w§~B©hÿZ Amco. nwÝhm Ë`m§À`mg_moa OdiOdi gwédmVrnmgyZM COiUr Pmcr.
n[apñWVrÀ`m Jm§^r`m©_wio Am{U VmUm_wio {dH$mgamdm§À`m S>moù`mVyZ Aly dmhÿ Z H${aVm§ gX²Jwé^ŠVr &
cmJco. ~mOramdgmho~ _cm åhUy cmJco H$s Vwåhr OmUma Zmhr Ag§ Ë`mZm gm§JyZ H$Xm Zìho na_mW©àmßVr &
Q>mH$m. _r åhQ>c§, ""Ë`m§Zm Zo_H§$ H$m` nm{hOo VoM _cm g_OV Zmhr. _mÂ`m_wio `mbmJt gX²Jwé^ŠVr &
Ë`m§Zm Ìmg hmoV Agoc Va _r `oWo amhÿZ H$m` H$ê$ ?'' eodQ>r _r åhUmcmo H$s, _r ~mo{bbr J«§Wt {eî`{hVmW© &&
– g§V EH$ZmW
`oWyZ OmUma Zmhr.
_hmamO åhUmco ""Ag§ Zmhr ! _r `oWyZ Am`wî`^a OmUma Zmhr, Ag§
åhU !''

dmhÿ hm g§gma ... 151 152 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


~mocm`Mo. Ë`mZm Z_ñH$ma H$ê$Z KoUo AmdS>V Zgo. H$moUr ñVwVr AWdm
cm§JycMmcZ H$ê$ cmJcm Va Ë`mcm ñnï> eãXmV \$Q>H$marV. ~mocVmZm H$m`_ Xj
AgV. Ë`mZm ~ogmdY JmRy>Z _ZmVrc H$mhr H$mTy>Z KoUo gd©W¡d AeŠ` !
Z H$i| Z H$i| Zo{V Zo{V & EH$Xm Vo _cm åhUmco, ""CÚm _r S>oadUcm OmUma Amho !''
_r {dMmac§, ""`oUma Ho$ìhm ?''
Cd©[aV Am`wî`mV ho ñWmZ gmoSy>Z OmUma Zmhr ho _r _hmamOm§Zm gdmªg_moa dMZ Vo åhUmco, ""lrgX²Jwê$ ~m~m _hmamO naV AmUVrc Voìhm !''
{Xco hmoVo. Ë`m dMZm_mJrc _hmamOm§Mr J{^©V BÀN>m H$mhr gdmªÀ`mM cjmV Ë`mZ§Va hm àý _r Ë`m {Xder doi gmYyZ AZoH$ doim {dMmacm Ë`mda Ë`mZr
Amcr Zgmdr. _mÌ _r Mm§JcmM A§V_w©I hmoD$Z {dMma H$ê$ cmJcmo. _hmamO _cm Xadoir VoM CÎma W§S>nUo {Xco.
H$moR>o ZoD$ nmhmV hmoVo ho _cm AmVm hiyhiy OmUdy cmJco hmoVo. `oUmè`m g§^mì` _hmamOm§Mo H$mhr dH$sc {_Ì hmoVo. _hmamO Ë`mZm Amnco AË`§V OdiMo
O~m~XmarZo _cm EH§$XarVM _mÂ`m _§{XamVrc dmñVì`mÀ`m jUmjUmMr COiUr _mZV. Ë`m§À`mH$S>o Zoh_r ñdV: CRy>Z OmV. Ë`mVrc H$mhr OUm§H$S>o XaamoO A§Jmam
H$am`cm ^mJ nmS>co. gw§R>dS>m nmR>dcm OmV Ago. _rgwÕm 7-8 _{hZo ZoD$Z {Xcocm Amho. Ë`m doir _r
1976 gmcr _r `oWo _§{XamV Amcmo VoWnmgyZ OdiOdi EH$ Vn _r earamZo nm{hc§ H$s `m nwS>çm Ë`m§À`m Kar Z CKS>VmM H$moR>oVar cmoiV nS>coë`m
Am{U _ZmZo nyU©doi _mÂ`m gX²Jwê§$À`m _§Jc gm{ÞÜ`mV am{hcmo. Ë`m§À`m Agm`À`m. _cm `m{df`r \$ma I§V dmQ>m`Mr.
ì`pŠVËdmMo AZoH$ {dcmo^Zr` n¡cy _r `oWoM ~gyZ ^pŠV^mdmZo Ý`mhmico hmoVo. _hmamO H$mnS> ì`mnmè`m§H$Sy>Z _moR>çm à_mUmda gmS>çm, aJ, ãc±Ho$Q²>g,
gX²Jwê§$Mo CÎmw§J ì`pŠV_Îd AJXr OdiyZ nmhmVm Amco, g_OyZ KoÊ`mMm à`ËZ nm`O_o Aer IaoXr H$am`Mo. _hmamOm§Mo R>acoco {dœmgmVco XwH$mZXma hmoVo.
H$aVm Amcm Am{U _J S>moù`mg_moa OUy H°${cAmoS>moñH$mon_YyZ {d{dY a§Jr Joë`mda _hmamO gdmªgmR>r H$mhrVar JmoëS>ñnm°Q> dJ¡ao _mJdm`Mo. AmnU M_Mm^a
AmH¥$Ë`m {Xgmì`mV Ver _hmamOm§Mr AZoH$ ê$n§ _mÂ`m _Z:MjynwT>o gmH$mê$ ¿`m`Mo na§Vw gdmªZm AmJ«hmZo Amnë`m n¡emZo nmOm`Mo. nwÊ`mVë`m à»`mV gam\$s
cmJcr. Vo EH$ {dœê$n Xe©ZM hmoVo. Ë`m Xe©ZmZo AOw©Zmà_mUoM _rhr _Zmo_Zr XwH$mZmVyZ Amnë`m ^ŠVm§gmR>r Xm{JZo ¿`m`Mo. `m gdmªer _hmamO Á`m g»`ËdmZo
e§{H$V Pmcmo. Km~ê$Z Jocmo. _hmamOm§Mo ì`{º$Ëd B©œamà_mUoM gd© MamMa ì`mnyZ dmJm`Mo Ë`mMr _ZmnmgyZ naV\o$S> `m ì`mnmar _§S>itH$Sy>Z H$YrM Pmcr Zmhr.
"Xem§Jwio' CaUmao AgoM hmoVo. Ë`m§À`m ghdmgmVco AZoH$ àg§J EH$m _mJmo_mJ EH$ Ë`m§À`m Ñï>rZo EH$ _moR>o {JèhmB©H$, `m ncrH$S>o Ë`m§Mr Pon H$Yr JocrM Zmhr.
AmR>dy cmJcmo. Ë`mMm AW© emoYÊ`mMm jrU à`ËZ _ZmV Mmcy hmoVm. Vgm Vmo lrgX²Jwê$ ~rS>H$a _hmamOm§Zr 1913 gmcr Xoh gmoS>cm. Xoh gmoS>VmZm _r `oWo
Zoh_rM H$arV Ago. na§Vw AZoH$Xm "Zo{V Zo{V' Ag§M åhUÊ`mMr nmir `m`Mr. AmUIr 36 df} amhrZ Ago Ë`m§Zr Amnë`m {eî`m§Zm gm§{JVco hmoVo. Ë`m_wio
_hmamO XohYmar AgVmZm H$moUr Ë`mZm "_hmamO' åhUyZ g§~moYUo eŠ`M _hmamO _cm åhUmco H$s Vwcm AmVm ~rS>H$a _R>mV OmÊ`mMo H$maU Zmhr. lr
ZìhVo ! Vo Vm~S>Vmo~ AmaS>mAmoaS>m gwê$ H$arV ""H$moU hm _hmamO ? _cm AŠH$cH$moQ> ñdm_r lr ~rS>H$a _hmamOm§Zm KoD$Z Joco AmhoV.
XmIdm !'' dJ¡ao åhUyZ Ë`m§Mo gmao {eî` Ë`m§Zm "{dÇ>camd' åhUV. \$moZ da S>m°. XÎmmon§V {ZamoIoH$a ho ~rS>H$a _hmamOm§Mo {eî`. Vo _w§~B©cm hm°pñnQ>c_Ü`o
~mocVmZm Vo "_r {d. J. Omoer ~mocVmo`' Aer ñdV:Mr AmoiI H$ê$Z XoV. AmOmar AgVmZm _hmamO Ë`mZm ^oQ>m`cm Joco hmoVo. Ë`m doir {ZamoIoH$a åhUmco
lr ~m~m§À`m g§X^m©V ~mocVmZm ñdV:cm "Xmg {dRy>' åhUV. H$YrH$Yr ^º$m§g_moa H$s ~rS>H$a _R>mMo H$m` H$am`Mo ? nmZeoV YaU \w$Q>Uma Amho Am{U Ë`mV Vmo dmhÿZ
Vo J_VrZo ñdV…cm ""~m|~ë`m {dR>mo~m'' Agohr åhUV. _r gd© AmaS>mAmoaS>m OmUma !
Q>miÊ`mgmR>r Ë`m§Zm "AmnU' Ago åhUV Ago. eŠ`Vmo g§~moYZ Q>miyZM Voìhm _hmamO åhUmco H$s H$mhr H$miOr ZH$mo ! ~mB©_hmamOm§gmR>r ApñWH$ce

Z H$i| Z H$i|... 153 154 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


naV {_ioc Am{U nmZeoVÀ`m Ocàc`mV ~rS>H$a _hmamOm§Mm _R> dmhÿZ Jocm amÌr XmoZXmoZ dmOon`ªV ! `oB©c OmB©c Ë`mÀ`mer Ë`mM {df`mMr MMm© ! Ë`m àýmMr
na§Vw ApñWH$ce _mÌ 2 {Xdgm§Zr {MIcmV gmnS>cm ! hr h{H$JV _hmamOm§Zr EdT>çm doim COiUr ìhm`Mr (Am{U _cm EoH$m`cm cmJm`Mr) H$s Vo gd© EoHy$Z
{H$_mZ 7-8 doim gm§{JVcr Amho. _cm H§$Q>mim `m`Mm. ho H$emgmR>r Ë`mM Ë`mM {df`mMr MMm© H$arV AmhoV. Ag§
_hmamOm§Zm ^oQ>m`cm _. Z. nm. A{YH$mar ~moS>, _amR>o, ZmUOH$a, dm. Zm. dmQ>m`M§. Ë`m_mJo Ë`m§Mm H$m` hoVy Amho ho H$mhr H$im`Mo Zmhr. nU _cm dmQ>Vo Vmo
qeXo, Ho$. E_. qeXo, H$coŠQ>a A°ÊS> Agoga Xidr, OmYd, ZmB©H$, _hmeãXo dJ¡ao Ë`m§Mm EH$ Ioi hmoVm. MMm© hr Ë`m {df`mÀ`m CH$crgmR>r Zìho Va g_moaMm _mUyg
_§S>ir `oV AgV. å`w. H${_eZa AéU ~m|{Jadma, nmZgo å`w. H${_eZa hohr `oV Vr H$er H$aVmo, {H$VnV àm_m{UH$nUo H$aVmo, ho nmhmÊ`mgmR>r hm Ioi Vo
AgV. _m§S>m`Mo !
VgoM _hmamOm§Zm ^oQ>m`cm amOH$maUmVrc ì`ŠVr `oV AgV. ImgXma AÊUm EH$Xm AgmM EH$ àý EoaUrda Amcocm hmoVm. XwnmaÀ`m doir Vo _§{XamV Joco.
Omoer, ~cam_ OmIS>, Am_Xma {Jare ~mnQ>, e{eH$m§V gwVma, AaqdX coco, VoWo dmcmdcH$agmho~m§Zm, _cm VgoM AmUIrhr EH$m gX²J¥hñWmZm Ë`m§Zr
Jmogmcr`m, am_^mD$ åhmiJr, dm_Zamd _hmS>rH$, XÎmmOr gmidr, àYmZ, ~mocmdyZ KoVco. _J åhUmco `m àýmMr CH$c AmnU ~m~m§Zm {MR²R>çm Q>mHy$Z hmoVo
A^`qgh amOo ^mogco, ~mnygmho~ {WQ>o dJ¡ao. _hmamï´>mMo _w»`_§Ìr dg§VXmXm H$m nmhÿ `m. Ë`mà_mUo EH$m {MÇ>rda "hmo`' Am{U EH$m da "Zmhr' Ago {chÿZ
nmQ>rc ho _§{XamV `oV AgV Ë`m doir Vo _hmamOm§Mo MaUmnmer ~gV. _hmamO Z§Va {edm` VrZ Mma H$moè`m {MR²R>çm ~m~m§g_moa Q>mHy$Z {ZU©` _m{JVcm. àW_
Ë`m§Zm CR>dyZ IwMuV ~gdrV. Ë`m§Zm _Yw_oh hmoVm. _hmamOm§Zr EH$Xm Ë`m§Zm dmcmdcH$agmho~m§Zr {MÇ>r CMccr. Vr "hmo`' Aer Amcr. _J _mPrhr {MÇ>r
Im`cm MH$cr {Xcr. MH$cr VocH$Q> åhUyZ Vr Vwåhr ImD$ ZH$m Ago Ë`m§À`m "hmo`' AerM Amcr. _J Ë`m gX²J¥hñWm§Zr {MÇ>r CMccr; Va Vr Zo_H$s "Zmhr'
d¡`pŠVH$ {MQ>Urg d S>m°ŠQ>aZo gm§{JVco. na§Vw _m. dg§VXmXm åhUmco, "" Vw_Mm Aer Amcr. Ë`m§Mm Moham nmhmÊ`mgmaIm Pmcm. na§Vw cJoMM Ë`mZr gmadmgmad
A{YH$ma JoQ> ~mhoa. `oWo _hmamO gm§JVrc Vo _r ImB©Z,'' EìhT>m Ë`m§Mm {dœmg ! gwê$ Ho$cr. Vo åhUmco ""VarM ~m~m _cm gm§JV hmoVo, hr {MÇ>r CMcy ZH$mo, Vr
{ZdS>UwH$sgmR>r _hmamO dg§VXmXm§Zm Amncm Img _Zwî` nmR>dyZ Am{W©H$ _XV CMc !'' _mÂ`m _ZmV Amc§ H$s àË`j _hmamOm§nwT>o YS>YS>rV ImoQ>§ ~mocÊ`mM
H$arV AgV. Ë`m§Zr amOñWmZMo amÁ`nmc nX ñdrH$maë`mMo _hmamOm§Zm AmdS>co YmS>g H$ê$Z hm _mUyg _hmamOm§Zm H$_r coIVmo`. Z§Va Amåhr da Jocmo AgVmZm
ZìhVo. _m. dg§VXmXm ñdH$V¥©Ëdmda nwT>o Amcoco AmhoV, gd©g_mdoeH$ AmhoV, _hmamOm§Zr _cm ~mOycm ~mocmdyZ KoVc§. åhUmco, ""nm{hc§g Zm _mUg§ H$go
VimJmimVë`m cmoH$m§Mo àý Ë`m§Zm _mhrV AmhoV. Ë`m§Zr ^maVmMo n§VàYmZM dmJVmV Vo ! Var _r gdmªZm cm§~ R>oD$ZM AgVmo.''
ìhm`cm nm{hOo åhUyZ _hmamOm§Zr dmcmdcH$agmho~m§Zm A~ycm nmR>dyZ XmXm§Zm _hmamOmZm ZmQ>çg§JrVmXr c{cV H$cm§_Ü`o ag hmoVm Am{U JVrhr hmoVr.
amOñWmZÀ`m amÁ`nmcnXmMm amOrZm_m Úmd`mg ^mJ nmS>co d nwÊ`mcm _¥ÀN>H${Q>H$, g§e`H$ëcmoi Aer AZoH$ ZmQ>H§$ Ë`m§Zr Amåhmcm XmI{dcr. Vo
~mocmdyZ KoVco. Z§Va n§VàYmZnXmgmR>r H$m` H$aVm§ `oB©c `mMm Chmnmoh hmoV CËH¥$ï> A{^ZoVo Am{U a§J^yfmH$mahr hmoVo. ZmQ>H$m§BVH$sM Ë`m§Zm {MÌnQ>m§_Ü`ohr
AgVm§ZmM XwX£dmZo dg§VXmXm§Mo Xw:IX {ZYZ Pmco. Z§Va amOrd Jm§YrZrhr éMr hmoVr. AZoH$ doim Amåhmcm Vo Amnë`m~amo~a {MÌnQ>mcm KoD$Z Om`Mo.
_hmamOm§H$S>o `oÊ`mMr BÀN>m àH$Q> Ho$cr hmoVr. na§Vw Vmon`ªV _hmamOm§Zr Xoh gmoS>cm {MÌnQ>J¥hmV dmJÊ`mMo H$mhr {Z`_ hmoVo ! \$ŠV nS>ÚmH$S>o ~KV amhm`Mo, BH$S>o
hmoVm. {VH$S>o nmhm`Mo Zmhr, _hmamOm§H$S>ohr nmhm`Mo Zmhr. _moR>çmZo ~mocm`Mo, hgm`Mo
_hmamO H$YrH$Yr EImXm àý MM}gmR>r CnpñWV H$am`Mo. Agm EImXm àý Zmhr. hgUo A{eï>nUmMo cjU, åhUyZ _J Amåhr H$Yr MwHy$Z hgcmoM Va
{_imcm H$s _J Ë`mÀ`mda gVV MMm©, Chmnmoh Mmcy ìhm`Mm. gVV XmoZ, XmoZ H$monamZo {S>dMyZ IyU H$am`Mo. Ë`m_wio _hmamOm§À`m ~mOycm ~gÊ`mMr
_{hZo, VrZVrZ _{hZo VmoM Am{U VmoM {df` ! nhmQ>o nmM dmOë`mnmgyZ AJXr "O~m~Xmar' ~mH$sMo cmoH$ _mÂ`mdaM Q>mH$sV. _Ü`§VamV ho gmao ~mhoa OmD$Z dS>o,

Z H$i| Z H$i|... 155 156 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


AmBñH«$s_ ImD$Z `m`Mo. nU _hmamO H$YrM H$moU H$moR>o Jocm `mMr Mm¡H$er H$arV _§{XamV Amë`mda _hmamOm§Zr Ë`m§Zm gm§{JVco H$s, Vwåhr Vw_Mr _wcJr _cm
ZgV. XoUma AmhmV, Ë`mgmR>r n¡go Am{U dñÌo _r Vwåhmcm {Xcr Vr Vwåhr ñdrH$macr
H$YrH$Yr gcJ 15-15 {Xdg Amåhr {gZo_mcm OmV Agy. amoO doJim {gZo_m AmhoV. Voìhm AmVm arVga {ddmhmMr ~mocUr H$ê$ `m. _hmamO EH$m MQ>B©da
nmhm`Mm Agoc Va EH$ doi R>rH$ Amho, na§Vw _cm AmR>dVo H$s XmXm H$m|S>H§o$Mm ~gco. Xwgè`m MQ>B©da g_moa Vo J¥hñW, Vo {eî` Am{U _r, Aem {VKm§Zm
""ømoM Zdam nm{hOo'' Amåhr gcJ 9 {Xdg nm{hcm. `m Am_À`m {dH«$_mV _hmamOm§Zr ~gdco. _cm H$mJX, noZ XoD$Z Ë`m§Zr "{ddmhmÀ`m `mÚm' V`ma
gwédmVrcm _wioH$mH$m Am{U AmË_mam_ AmnQ>ohr gh^mJr hmoVo. AmnQ>o {Vgè`m H$aÊ`mg gm§{JVco. H$m`m©c`, _mZnmZ, ^moOZmMr nmZo dJ¡ao gd© Vnerc Vo gm§JV
{Xder Va _wioH$mH$m nmMì`m {Xder "AmCQ>' Pmco. _r eodQ>n`ªV VJ Yê$Z hmoVmo. hmoVo Am{U _r {chÿZ KoV hmoVmo. Vmon`ªV Vo J¥hñW Ajae: Km_mKy_ Pmco hmoVo. Vo
Ë`m doir Vmo {gZo_m gVV 9 doim nmhmÊ`m_mJMr _hmamOm§Mr ^y{_H$m H$m` Agmdr åhUmco, ""_r Vwåhmcm _wcJr Úm`cm Amcmo ZìhVmo. Va _wcrMo c¾ Ho$ìhm hmoB©c ho
`mMm _r {dMma H$arV Ago. na§Vw Ë`m~m~V Ho$di VH©$ H$aÊ`mncrH$S>o Xwga§ H$mhr {dMmam`cm Amcmo hmoVmo.''
H$aÊ`mgmaI§ ZìhV§. H$maU _hmamOm§À`m gd©M H¥$VtMm AW© Amåhmcm cmJV _hmamO åhUmco, ""Vwåhr AmVm ImoQ>o ~mocVm` ! eãX {\$adVm` ! Vwåhr _cm
AgoM Ago Zmhr. H$mhr doim AJXr g§^«_mV nmS>Umao dV©Z Vo H$arV. _mÌ gX²Jwê$ _wcJr Úm`Mo H$~yc Ho$co Amho. Ë`m nmoQ>r Vwåhr n¡go Am{U dñÌohr ñdrH$macr
ho {eî`mMo H$ë`mUM H$aÊ`mgmR>r gmao H$mhr H$arV AmhoV Agm R>m_ {dœmg _Zr AmhoV. AmVm Vwåhmcm Vw_Mm eãX ~XcVm `oUma Zmhr.''
~miJUmè`m gmè`m§MoM Ë`m§Zr H$ë`mU Ho$coco Amho. `m {dœmgmnmoQ>rM Ë`mZr Vo J¥hñW AJXr aS>Hw§$S>rcm Amco. _hmamOm§Mr g_OyV H$mTy> cmJco. nU _hmamO
KS>{dcoco EH$ ZmQ>ç _r gmjrXmamÀ`m ^y{_Ho$VyZ EH$Xm AZw^dco. H$mhr EoHo$ZmV ! eodQ>r _hmamO åhUmco, ""Vwåhr Amåhmcm \$gdco Amho. Ver
_hmamOm§Mo EH$ XyaMo ZmVodmB©H$ _Ü`dVu emgH$s` godoV hmoVo. nwÊ`mcm ~Xcr Om{hamV _r CÚm "gH$mi' dV©_mZnÌmV XoUma Amho.''
Pmë`mda Vo dma§dma _hmamOm§À`m Xe©Zmcm `oV AgV. _hmamO Ë`m§Mo Mm§Jco cJoM Om{hamVrMm _gwXm {chÿZ KoÊ`mgmR>r Vo _cm gm§Jy cmJco. dmVmdaUmV
AmJV-ñdmJV H$arV AgV. hr Jmoï> _hmamOm§À`m AIoaÀ`m H$mcI§S>mVrc Amho. EdT>m VUmd {Z_m©U Pmcm hmoVm H$s Am_À`m~amo~a "~mocUr' H$aÊ`mgmR>r ~gcoco
Xoh gmoS>Ê`mMo _Zmo_Zr R>a{dë`m_wio _hmamO AË`§V Aën Amhma KoV AgV. Vo Vo {Vgao {eî` em¡Mmcm OmD$Z `oVmo åhUyZ ~mhoa {ZKyZ Joco Vo naV AmcoM ZmhrV.
àH¥$VrZo AJXr AeŠV Pmcoco hmoVo. na§Vw ^ŠVm§À`m g_ñ`m g_OyZ KoUo Am{U OodUmMr doi Pmcr åhUyZ nmZo KoÊ`mV Amcr. _hmamO åhUmco, ""ho AmVm
Ë`m§Mo {ZamH$aU ho _mÌ nyd©dV MmcyM hmoVo. `m J¥hñWm§Zm EH$ _wcJm hmoVm na§Vw Vmo _mPo gmgao AmhoV. Voìhm Vohr AmVm OoD$ZM OmVrc.''
An§J hmoVm Am{U EH$ E_. E. Pmcocr Cnda _wcJrhr hmoVr. _wcrÀ`m c¾mMo H$moR>o _hmamO Vm|S> YwÊ`mgmR>r ~o{gZH$S>o Joco. Voìhm _mÂ`m nmR>monmR> Vo J¥hñWhr ~mhoa
O_V ZìhVo. Ë`mVM Am{W©H$ n[apñWVrhr ~oVmg ~oV hmoVr. _wcrÀ`m c¾mMo Ë`m§Zr Amco. AË`§V Ho${dcdmÊ`m Mohè`mZo Vo _cm åhUmco, ""_r Ia§M Ë`mZm _wcJr
_hmamOm§À`m H$mZmda KmVco. EH$Xm Ë`m _wcrcmhr KoD$Z Vo J¥hñW Amco hmoVo. Ë`m Úm`Mo H$~yc Ho$coco ZìhVo. H¥$nm H$ê$Z Vr Om{hamV XoD$ ZH$m. _mPr A~«y Ywircm
doir _hmamOm§Zr _wcrÀ`m c¾mgmR>r H$mhr qH$_Vr dñÌo (gmS>çm dJ¡ao) Am{U {_ioc. AmYrM _wcrMo c¾ cm§~co Amho. Om{hamV Amcr Va _J H$YrM {VMo c¾
H$mhr amoI aŠH$_ Ë`m§Zm {Xcr. H$mhr {Xdgm§Zr _hmamOm§Zr _cm Am{U _§{XamVrc hmoUma Zmhr.''
EH$m {eî`mcm, Ë`m J¥hñWm§Zm ~mocmdyZ AmUm`cm nmR>dco. Amåhr Ë`m§À`m _r Ë`m§Zm åhUmcmo, ""Vwåhr Km~ê$ ZH$m. em§V amhm. H$m` hmoVo Vo nmhm.''
H$m`m©c`mV Jocmo. ~amo~aMo {eî` Km~ê$Z ~mhoaM C^o am{hco. _r H$m`m©c`mV Z§Va OodU Pmco. OodVmZm H$mhr Ë`m{df`r H$gcoM ~mocUo Pmco Zmhr.
OmD$Z Ë`m§Zm _hmamOm§Mm {Zamon gm§{JVcm. Ë`mà_mUo Vo J¥hñW gm`§H$mir _§{XamV OodUmZ§Va _hmamOm§Zr Ë`m§Zm OmÊ`mg nadmZJr {Xcr. _hmamOm§Zr Ë`m {df`mda
Amco. nwÝhm H$Yrhr MMm© Ho$cr Zmhr Am{U Vmo {df` VoWoM "AYm§VarM' g§ncm.

Z H$i| Z H$i|... 157 158 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_{hÝ`m^amVM gw`mo½` ñWi {_iyZ Ë`m _wcrMm {ddmh Pmcm. {VMm g§gma `oD$Z VwPm gyS> KoB©Z Ago gm§{JVco Amho. AmVm _r XmoKm§Mrhr g_OyV KmVcr Amho.
gwImMm Pmcm Amho. Vr _§{XamV daModa Xe©Zmcm `oV AgVo. _mÌ Ë`m {XderÀ`m ho AIoaMo d¡a Amho. KQ>Zm KSy>Z OmD§$ Xo.'' Z§Va _hmamO, q~XyH$mH$m {Q>Ho$H$a d _r
gm`§H$miMm 6 Vo 9Ÿ&& n`ªVMm H$mi AmR>dcm H$s AOyZhr A§Jmda ^rVrMo Am{U Ago {VKoOU Ë`m dH$scgmho~m§H$S>o gm`§H$mir 6 dmOVm Jocmo. VoWo _hmamO 7Ÿ&&
Amü`m©Mo amo_m§M C^o amhmVmV. ho ZmQ>ç KS>dyZ AmUÊ`m_mJMr _hmamOm§Mr dmOon`ªV hmoVo. Z§Va Amåhr _§{XamV naVcmo. VodT>çmV \$moZ dmOcm. _r \$moZ
^y{_H$m _cm ZrQ>er g_Ocr Zmhr, H$m`©H$maU^md H$icm Zmhr Var EH$ Jmoï> CMccm Va Ë`m d{H$cm§À`m _wcmÀ`m {ZYZmMr Xw:IX KQ>Zm EoH$cr. _hmamOm§Zr ho
ZŠH$sM Amho H$s _hmamO Oo Oo H$mhr ghOnUo H$aVrc, ~mocVrc Vo A§{V_V: EoH$ë`mda åhUmco, ""Vy d q~Xy OodyZ A§Ë`{dYrgmR>r Om.'' Z§Va Amåhr
Amnë`m {eî`m§À`m H$ë`mUmgmR>rM Agm`Mo. A§Ë`{dYrcm Jocmo Va H$m` Amü`© ! Vo dH$scgmho~ pñWVàkmgmaIo gd© nmhmV
_hmamOm§Mo EH$ dH$sc {_Ì hmoVo. Vo _hmamOm§À`mnojm d`mZo _moR>o hmoVo. na§Vw hmoVo. hr gd© _hmamOm§MrM {H$_`m.
Ë`m§Mm Ë`m§À`m ñd^mdm_wio _hmamOm§er Mm§Jcm ñZoh hmoVm. _hmamO Ë`m§MoH$S>o 3- dH$scgmho~m§À`m _wcmÀ`m _¥Ë`wZ§Va 1 _{hÝ`mZo _hmamO Ë`m§À`m Kar Joco d
4 _{hÝ`m§VyZ EH$Xm Var OmV, XyY {nD$Z `oV AgV. _rhr _hmamOm§Mo ~amo~a Ë`m§Zr Ë`m§À`m VéU gwZoMm nwZ{d©dmh H$ê$Z XoÊ`mg gwM{dco.
Ë`m§MoH$S>o OmV Ago. _hmamO CËgdmì`{V[aŠV Ë`m Hw$Qw>§~mcm Oodm`cm _§{XamV _hmamO S>oadUcm Om`Mo Agco H$s nhmQ>o 3 dmOVm CRy>Z ñZmZg§Ü`m, nyOm dJ¡ao
~mocdrV AgV. Am§ã`mÀ`m {XdgmV Am_ag ImÊ`mgmR>r _wÔm_hÿZ ~mocdrV `Wmgm§J H$ê$Z _J 5Ÿ&&-6 dmOVm ~mhoa nS>m`Mo. Ë`m doir _r Ë`m§À`mgmR>r
AgV. AmXë`m {XderM \w$c§ dJ¡ao AmUyZ R>odV Ago. AmXë`m {Xder amÌr ~hþYm
EHo$ {Xder Ë`m§Mr 29-30 dfmªMr gyZ Amnë`m 1Ÿ&& Vo 2 dfm©À`m _wcmcm dmcmdcH$agmho~ Am{U ~mOramd {Q>Ho$H$a hohr Amcoco AgV. ~hþVoH$ doir
KoD$Z gH$mir 10 dmOVm _§{XamV Amcr d aSy> cmJcr. Vr WmoS>r em§V Pmë`mda dmcmdcH$agmho~ gH$mir _hmamOm§Zr àñWmZ R>odco H$s _w§~B©cm naV OmV.
_hmamOm§Zr {Vcm H$m` Pmco `mMr Mm¡H$er Ho$cr. {VZo gm§{JVco H$s _mPm 35 df} ~mOramd {Q>Ho$H$a ~hþVoH$ doim _hmamOm§~amo~a S>oadUcm OmV AgV.
d`mMm Zdam EH$m _moR>çm H§$nZrV A{YH$mar Amho. H$mc amÌr Amåhr 10Ÿ&& dmOVm EH$Xm AgoM _hmamOm§Zm {Zamon Úm`cm Amåhr _§{XamÀ`m àdoeÛmamn`ªV Amcmo
OodUmÀ`m Q>o~cmda Oodm`cm ~gcmo AgVm§Zm Ë`m§Zm AMmZH$ {\$Q> Amcr. d hmoVmo. Voìhm _hmamO åhUmco ""Aao AemoH$ ! Vyhr AmO dmcmdcH$a~amo~a _w§~B©cm
Amåhr Ë`m§Zm _moR>çm hm°pñnQ>c_Ü`o XmIc Ho$co Amho. Vo AOyZ H$mo_mVM AmhoV. Om. CÚm naV `o. _mÌ {d_mZmZo OmD$ ZH$m. Q>°ŠgrZoM Om.'' _hmamO {ZKyZ
_|Xycm aŠVnwadR>m H$aUmè`m _mZoVrc {eaoÀ`m aŠVàdmhmV AS>Wim Amho. àH$aU Joë`mda Amåhr V`mar H$ê$Z ~°Jm KoD$Z {ZKmcmo. [ajmV ~gë`mda
J§^ra Amho. _hmamOm§Zr gd© EoHy$Z {VMr g_OyV KmVcr d lr~m~m§Mo VrW© d A§Jmam dmcmdcH$agmho~ åhUmco, ""àW_ AmnU EAanmoQ>©da OmD$. {d_mZ {_iVo H$m
àgmX åhUyZ {VÀ`m Zdè`mcm XoÊ`mgmR>r {Vcm Úmd`mg _cm gm§{JVco. Vr ñÌr nmhÿ. AmO _mPr _w»`_§Í`m§H$S>o EH$ _hÎdmMr ^oQ> AmYrM R>acocr Amho.'' hr
7-8 {Xdg XaamoO gH$mir `oV Ago d _hmamO {VMm Zdam ~am hmoB©c Ago 1980-1981 gmcMr KQ>Zm. Ë`m doir nwÊ`mcm EH$M {d_mZ gH$mir 7.30cm
AmídmgZ XoV AgV. Ë`mM~amo~a _cm {Vcm A§Jmam d VrW© XoÊ`mg gm§JV AgV. `oD$Z 8.00 dmOVm _w§~B©gmR>r gwQ>V Ago. Ë`mMr j_Vm \$ŠV 48 grQ>MrM hmoVr.
10-11ì`m {Xder _r _hmamOm§Zm åhUmcmo, ""ho H$m` Mmcco Amho ? AmnU ZdrZ Ë`mgmR>r 2-2 _{hZo AmYrnmgyZ ~wqH$J H$amdo cmJo. Ë`m_wio dmcmdcH$agmho~m§Zm
{dœ {Z_m©U H$ê$ eH$Vm ! Ë`m VéU ñÌrÀ`m Zdè`mcm AmnU ~ao H$m§ H$arV _r [ajmV åhQ>cohr H$s XmoZ {VH$sQ>o {_iÊ`mMr eŠ`Vm H$_rM Amho. Varhr à`ËZ
Zmhr.'' _hmamO åhUmco, ""Aao na_oœar `moOZoV hñVjon H$aUo Mm§Jco Zmhr. Ë`m H$ê$Z nmhÿ `m åhUyZ Amåhr {d_mZVimda Amcmo. {VH$sQ>ohr {_imcr. ~mo{S>ªJ
_mUgmMo d Ë`m _wcmMo hmS>d¡a Amho. Joco 20-25 OÝ_ Vo Mmcy Amho. XmoKm§n¡H$s nmghr {_imcm. _J Amåhr H$m°\$s dJ¡ao KoD$Z gm_mZ VnmgUrMo gmonñH$ma nwao
EH$mMm Zoh_r {dO` hmoV Amho. Joë`m OÝ_r Ë`m _wcmZo _r VwÂ`m nmoQ>r OÝ_mcm H$ê$Z 7Ÿ& dmOVm V`ma hmoVmo. na§Vw 7Ÿ&& dmOVm `oUmao {d_mZ AmR> dmOco Var Amco

Z H$i| Z H$i|... 159 160 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Zmhr. _J dmcmdcH$agmho~ Mwi~yi H$ê$ cmJco. Ë`mZm 10 dmOVm Agm`Mr. 10-10Ÿ&& dmOVm Am§Kmoi H$ê$Z, gmodio ZogyZ, nyOmgm_J«r Am{U
_w»`_§Í`m§H$S>o nmohmoMUo Amdí`H$ hmoVo. _J Ë`mZr ^am^a \$moZ H$ê$Z Mm¡H$er \w$cm§Mr naS>r gmo~V KoD$Z _hmamO {ZKm`Mo. AmYr daÀ`m Xodm§Mr nyOm, _J
Ho$cr Voìhm Ago {ZînÞ Pmco H$s {d_mZ 9 dmOon`ªV `oB©c. dmcmdcH$agmho~ ~m~m§À`m _§{XamVrc nyOm H$ê$Z, àX{jUm KmcyZ Vo nwÝhm da `m`Mo. Ë`m doir
åhUmco H$s R>rH$ Amho. _r WmoS>m C{eam H$m hmoB©Zm nU _w»`_§Í`m§Zm ^oQy> eHo$Z. gmo~V EH$ _mUyg Ago. à_moX Am{U dPo ho H$m_ eŠ`Vmo Q>mim`Mo. _J ~hþVoH$
AIoa {d_mZ Amco Voìhm 10 dmOco hmoVo. Amåhr {d_mZmV MT>Ê`mgmR>r {ZKmcmo. doim _cmM Omdo cmJm`Mo. Ë`m§À`m~amo~a AgVmZm _ZmV H$moUVmhr BH$S>Mm
{d_mZmMm nm`cQ> dmcmdcH$agmho~m§À`m AmoiIrMm hmoVm. Vmo ^oQ>cm Voìhm {VH$S>Mm {dMma Amcm H$s Pmco ! Vm~S>Vmo~ ga~Îmr gwê$ ! ho ^cVo {dMma Vw_À`m
åhUmcm H$s {d_mZmMm EH$ Q>m`a \w$Q>cm Amho Voìhm AmVm {d_mZ H$mhr EdT>çmV _ZmV `oVmVM H$go ? dJ¡ao ^{S>_ma gwê$ ìhm`Mm. _J nwT>Mo 2-3 {Xdg H$go
naV OmD$ eH$Uma Zmhr. OmVrc `mMr H$mhr ImÌr Zgo. åhUyZ AmnU ~m~m§Mo Zm_ñ_aU H$arV gmo~V C^o
Voìhm {d_mZVimda \$maer dX©i Zgm`Mr. Ë`m_wio naV `m`cm dmhZ {_ioZm. amhm`Mo.
AIoa dmcmdcH$agmho~m§Zr H$mhrVar ì`dñWm Ho$cr Am{U Amåhr nwÊ`mcm aoëdo EH$Xm nyOm Mmcy AgVmZm ~rS>H$a _hmamOm§À`m à{V_ocm dmhmÊ`mgmR>r EH$
ñQ>oeZOdi Amcmo. VoWo EH$ Q>°Šgr R>adcr Am{U {ZKmcmo. Am_À`m XwX£dmZo Vmo \y$c Am{U ~ocmMo nmZ Ë`mZr ImcyZ \o$H$co. Ë`m doir ~rS>H$a _hmamO d ñdm_r
Q>°ŠgrMmcH$ EdT>m Hy$_©JVr {_imcm H$s Amåhmcm XmXacm nmohmoMm`cm Aem XmoKm§À`m à{V_m Xoìhmè`m_mJo C§Mmda Agë`m_wio Xoìhmè`mda MT>ë`m{edm`
gm`§H$miMo 6 dmOco. _hmamOm§Zr Amåhmcm gH$mirM gmdY Ho$co hmoVo. na§Vw Ë`m§Zm \w$co, hma KmcVm `oV Zgo. _mÂ`m _ZmV \$ŠV EH$ {ZgQ>Vm {dMma Amcm H$s
Ë`m§À`m Bemè`mH$S>o cj Z {Xë`m_wio hm 12 Vmgm§Mm àdmg Am_À`m dmQ>çmcm ho Aer \o$Hy$Z H$er H$m` \w$c§ dmhmV AmhoV ? Vm~S>Vmo~ {VH$S>o ñdJV
Amcm. Oa _hmamOm§À`m gm§JÊ`mà_mUo Amåhr gH$mirM Q>°ŠgrZo {ZKmcmo AgVmo ~mocë`mà_mUo _hmamOm§Zr gwê$ Ho$c§ ""_hmamO ! Vwåhmcm hr _mPr nyOm MmcVo`
Va dmcmdcH$agmho~m§Mr _w»`_§Í`m§~amo~aMr R>acocr ^oQ> MwH$cr ZgVr. Amåhr Zm ? \o$H$m-\o$H$s H$aVmo`, nU ào_mZo \o$H$Vmo` ! Vwåhm§cm cmJoc Ag§ H$mhr H$aVmo`
ghO 10 dmOon`ªV _w§~B©V nmohmoMcmo AgVmo. H$m ? _mPr hr nyOm AmnUmcm MmcVo` Zm ?''
_mPm Zoh_rMm AZw^d AgmM hmoVm H$s _hmamOm§À`m H¥$noZo _cm àdmgmV H$Yr Voìhm _hmamOm§À`m gm{ÞÜ`mV AgVmZm gVV _mZ{gH$ ÑîQ>çm gVH©$ amhmdo
{dc§~ Pmcm Zmhr. 1981-89 À`m Xaå`mZ nwUo-_w§~B© àdmg AZoH$ doim H$amdm cmJo. H$mhr doS>mdmH$S>m {dMma _ZmV Amcm H$s Ë`mcm MmaMm¡KmV _hmamO EH$X_
cmJcm. H$Yr Eg². Q>r. Va H$Yr Q>°Šgr, H$Yr E{e`mS> ~g Va H$Yr ImgJr JmS>r. CKS>m H$ê$Z Q>mH$sV AgV. EH$Xm AgoM _§{Xamg_moarc añË`mZo XmoZ _Únr
EH$Xmhr JmS>r {~KS>cr Zmhr H$s AnKmV Zmhr. Ë`m doir I§S>mim KmQ>mV h_Img ZeoÀ`m A§_cmImcr H$mhrVar ~S>~S>V Mmcco hmoVo. Ë`m§À`mH$S>o nmhÿZ _cm
dmhVwH$sMr H$m|S>r ìhm`Mr. cmoH$mZm 6-6, 8-8 Vmg cmJë`mMo Vo gm§Jm`Mo. nU jU^a hgy Amc§. nU _hmamOm§Zr _cm Mm§Jc§M gwZmdc§. Vo åhUmco, ""hgm`M§
_cm _mÌ hm AZw^d Amcm Zmhr. _mPm àdmg {dZmÌmg Am{U {dZm{dc§~ ìhm`Mm H$emcm ? AmO Vo ~mhoa AmhoV, AmnU AmV AmhmoV. nU CÚm Vo AmV Agy
H$maU _hmamOm§Mo Amerdm©X gd© AS>MUtMo {ZamH$aU H$am`cm g_W© hmoVo Am{U eH$Vrc Am{U AmnU ~mhoa Agy eHy$. ho ahmQ>JmS>Jo Amho. [aH$m_o JmS>Jo H$YrVar
AmOhr AmhoV. _mÌ ho gmao _mhrV AgyZhr Ë`m {Xder Ho$di ""A{Vn[aM`mV² ^aUma Amho Am{U ^acoco JmS>Jo H$Yr Var arVo hmoUmaM Amho, Voìhm [aH$må`m
Adkm'' Am_À`m hmVyZ Pmcr. _hmamOm§À`m Amko{dn[aV H$mhr {dMma Ho$di JmS>½`mcm hgÊ`mV H$m` AW© Amho ?'' a§Oë`m Jm§Oë`m§{df`rMr H$éUm Ë`mZr
_ZmV AmUco Var Ë`mMo Va§J _hmamOm§n`ªV nmohmoMyZ CcQ> H$mZCKmS>Urcm V`ma Aem amoH$S>çm eãXmV ì`ŠV Ho$cr H$s _cm VwH$mo~m§Mm A^§JM AmR>dcm ""Oo H$m
amhmdo cmJm`Mo. a§Oco Jm§Oco Ÿ& Ë`mgr åhUo Omo Amnwco Ÿ& Vmo{M gmYy AmoiImdm Ÿ& Xod VoWo{M
Ë`mVhr _hmamO _§{XamV nyOocm OmV Voìhm Ë`m§À`m~amo~a OmUo åhUOo narjmM OmUmdm Ÿ&&''

Z H$i| Z H$i|... 161 162 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


H$éUm hm _hmamOm§Mm ñWm`r^md hmoVm. Ë`m§Mo gmao OrdZ åhUOo g_ñV ~m~m§À`m _§{XamV Ë`m§Mm AmË_m V¥á hmoVmo. {edm` ho AÞ gmpÎdH$ Amho. Ë`m_wio
^yV_mÌm{df`rÀ`m H$éUoMm Am{dîH$maM hmoVm. "gH$c {dœ gwIr ìhmdo' Ago Ë`m§Mo CÞ`Zhr hmoVo. _§{XamVrc godH$ dJm©V H$mhr 25-25 df} H$m_ H$aUmè`m
Amnë`m Jwéam`m§H$S>o _mJUo _mJUmè`m _hmamOm§Zr Amnco gmao Am`wî`M Ë`mgmR>r pñÌ`m AmhoV. AmVm Ë`m§À`m ImÊ`m{nÊ`mÀ`m gd`r EdT>çm gmpÎdH$ AmhoV H$s
IMu KmVco hmoVo. _hmamOm§À`m g§nH$m©V Omo Omo Amcm, Ë`mcm _hmamOm§Zr Ë`mÀ`m Vm_gr Amhma AmVm Ë`mZm _mZdVM Zmhr.
JaOm AmoiIyZ EdT>o {Xco H$s, ""XoVm {H$Vr Koerc Xmo H$amZr'' Aer Ë`mMr _hmamOm§Zr AZoH$ pñÌ`m§Zm gwdUm©c§H$mahr {Xco AmhoV. ~m§JS>çm,
AdñWm ìhmdr. gmoZgmIù`m, A§JR>çm, H$moëhmnwar gmO AmXr AZoH$ àH$maMo Xm{JZo Ë`m§Zr
_§{XamV H$m_ H$aUmè`m godH$m§Zm _hmamO W§S>r gwê$ Pmcr H$s Ja_ H$nS>o pñÌ`m§_Ü`o dmQ>co AmhoV. ñÌrcm Xm{JÝ`m§{df`r EH$ Z¡g{J©H$ AmoT> AgVo. Ë`m_wio
Úm`Mo. EImÚm {Xder EImÚm Zonmir Ja_ H$nS>o {dH$Umè`m _mUgmcm ~mocmdyZ _hmamOm§À`m `m ^oQ>t_wio Ë`mZm AZwn_ AmZ§XM {_iV Ago. _hmamO åhUV H$s
200-200 ñdoQ>a, aJ KoD$Z Vo Jar~ godH$ dJm©Vrc ñÌr nwéfm§Zm dmQ>m`Mo. ñÌr gwIr g_mYmZr Agoc Va Hw$Qw>§~ g_mYmZr, gwIr hmoB©c. gwIr Hw$Qw>§~m_wio
CÝhmù`mV S>moŠ`mda Kmcm`cm Voc Úm`Mo. EH$Xm Q>oånmo^a H$qcJS>o _mJdcr g_mO gwYmaoc Am{U CËH¥$ï> g_mO ì`dñWo_wio amï´> ~cemcr hmoB©c åhUyZM
Am{U hiXrHw§$H$dmMo doir gwdm{gZtZm dmQ>cr. _Ü`§Var 50-50 {H$cmo A§Ora Hw$Qw>§~mVrc ñÌr gwIr-g_mYmZr R>odUo ho gdmªMo H$V©ì` Amho.
_mJdm`Mo. `oB©c OmB©c Ë`mcm 1-1 {H$cmo A§Ora Úm`Mo. EH$Xm _cm åhUmco H$s EH$ eodS>o ZmdmMr ~r. Eñgr.n`ªV {ejU Pmcocr _wcJr Zoh_r ~m~m§À`m
50 {H$cmo gwVa\o$Ur dmQ>m`cm KoD$Z `o. S>oŠH$ZnmgyZ H°$ånn`ªV {\$ê$Z gmar {_iyZ CËgdmcm `oV Ago. Vr _wcJr àH¥$VrZo WmoS>r AeŠV hmoVr. Ë`m_wio {ddmh
7 {H$cmo gwVa\o$Ur {_imcr. [ajmMm IM©M 400 é. nojm OmñV Pmcm. EH$Xm hmoÊ`mMr eŠ`Vm ZìhVr. na§Vw _hmamOm§Zr {Vcm ImgJr {eH$dÊ`m ¿`m`cm
åhUmco H$s 500 _cB© g°ÊS>{dM KoD$Z `o. AmnU cmoH$m§Zm _cB© g°ÊS>{dM Im`cm gm§{JVco hmoVo. Vr AË`§V {Zð>oZo ~m~m§À`m CËgdmcm hOa amhr. EH$Xm _hmamOm§Zr
XoD$. Oo_Vo_ 70-80 {_imco. AÞXmZ, dñÌXmZmMo Ë`mZr d«VM KoVcoco hmoVo. ImXrÀ`m emcr ^{JZtZm dmQ>Ê`mgmR>r AmUë`m hmoË`m. _r _hmamOm§eoOmar C^m
_cm H$Yr J§{O\«$m°H$ KoVco Va Vohr AgoM EH$X_ 6-7 KoD$Z `m`Mo. _hmamOm§À`m amhÿZ Ë`m§Mo hmVr emcr XoV hmoVmo Am{U _hmamO Ë`m ^{JZtZm XoV hmoVo. `m
gm{ÞÜ`mV _J Amåhmcmhr VrM gd` cmJcr. EH$Xm _w§~B©cm H$_coeMm eodS>o~mBªZm emc XoVmZm _hmamOm§Zr emcrgmo~V 500 é.hr Ë`mV KmcyZ {Xco.
J§{O\«$m°H$ \$mQ>cocm {Xgcm åhUyZ _r ~mOmamV OmD$Z J§{O\«$m°H$ KoD$Z Amcmo. _r am§JoVrc gd© pñÌ`m§Zm Zìho, Va \$ŠV eodS>o~mBªZm {Zð>oMm gÝ_mZ åhUyZ Agoc
AYm© S>PZ J§{O\«$m°H$ Am_À`m dmT>Ë`m d`mVrc _wcmcm AmUcoco nmhÿZ _mÂ`m qH$dm EH§$Xa Ë`m§À`m gm§n{ÎmH$ pñWVrcm hmV^ma åhUyZ Agoc, _hmamOm§Zr 500
nËZrcm _moR>r J§_VM dmQ>cr. ""`m nwT>o KamVrc IaoXrV Vwåhr cj Kmcy ZH$m. é. {Xco hmoVo. na§Vw Zo_Ho$ Vo n¡go Imcr nS>co Am{U gmÜ`m^moù`m eodS>o~mBªZr ""ho
Vwåhmcm nwÊ`mÀ`m gdB© cmJcoë`m AmhoV. Voìhm KaMr IaoXr _r H$arZ,'' Ago ~Km Vw_Mo n¡go nS>co !'' Ag§ gm§JV Vo _hmamOm§H$S>o naV Ho$co.
{VZo _cm ~Omdco. _hmamO åhUmco, ""ho VwPoM n¡go AgVrc, _mPo ZìhoV !''
_hmamO Zoh_r gm§Jm`Mo H$s VwQ>nw§Á`m CËnÞm_wio dmB©Q> _mJm©Zo n¡gm nU Ë`m ~mB© åhUmë`m, ""EdT>o n¡go _mÂ`mOdi H$moR>co !''
{_idÊ`mÀ`m _mohmV _mUyg nS>Vmo. AÞ, dñÌhr nwaog§ {_imc§ Zmhr Va _mUyg dm_ 1977 gmcr 500 é. Ia§M _moR>r aŠH$_ hmoVr. AIoa _hmamOm§Zr ""n¡go
_mJm©Zo Vo {_idÊ`mMm à`ËZ H$aVmo. Vg§ Ë`mZr H$ê$ Z`o åhUyZ _cm O_oc VodT>r H$moUmMohr AgmoV ! VwÂ`mOdi R>od. IMm©cm hmoVrc !'' Ago gm§JyZ AIoarg
_XV _r H$aV AgVmo. _r Ë`m§Zm H$nS>o {Xco Va Ë`m§À`m IMm©Vrc EH$ ~m~ H$_r Ë`m§Zm Vo ¿`m`cm cmdco.
hmoVo. CËgdàg§Jr `oWo doJdoJir nŠdmÞo Ho$cr OmVmV. Ë`m_wio Ë`m§Mo {Oìhmcm¡ë` `oWo {Zð>mnyd©H$ `oUmè`m AZoH$ d¥Õ Xm§nË`mZm Ë`mZr H$moUmcm 40 hOma,
WmoS>o H$_r hmoVo. Kar Aer Am{U EdT>r nŠdmÞo H$aUo gdmªZmM H$go O_Uma ? H$moUmcm 50 hOma Aem aH$_m {Xcoë`m AmhoV. Oar Ë`m§Mr _wc§ {_idVr Agcr

Z H$i| Z H$i|... 163 164 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Var, `m Xm§nË`mcm hmVIMm©cm ñdV:Mo Ago n¡go AgmdoV, Ë`mgmR>r Xa doir Ë`mcm {h_mc`mVyZ AmUcm Amho. AmnU Ë`mcm àgÞ hmoD$Z Ë`mMr ^a^amQ>
_wcm§H$S>o hmV ngam`Mr doi `oD$ Z`o åhUyZ hr _XV Ago. Ë`m§Mm ñdm{^_mZ Am{U H$amdr åhUOo Ë`mMo _m\©$V ho _mPo H$m`© _r nwT>o ZoB©Z. dmcmdcH$am§Mr IamoIaM
ñdmV§Í` A~m{YV amhmd§ Agm gyú_ {dMma `m XmV¥ËdmÀ`m _mJo hmoVm. Y§Xm CÚmoJmV àM§S> àJVr Pmcr. Am{U Ë`mZrhr hmVM§ amIyZ Z R>odVm
S>oadU n[agamV Va _hmamOm§Zr XmV¥ËdmMm EH$ Zdm AmXe©M {Z_m©U Ho$cm _hmamOm§À`m H$m`m©cm n¡gm AmUyZ {Xcm. _hmamOm§Zm H$Yr Ë`m§Zm gmY§
Amho. AÞ, dñÌ, {Zdmam `m VrZhr àmW{_H$ JaOm ^mJ{dÊ`mgmR>r VoWrc gwMdmd§gwÕm cmJc§ Zmhr. Vo ñdV:M `oVmZm 5-10 cmI én`o AmUyZ _hmamOm§Mo
cmoH$m§gmR>r _hmamOm§Zr H$m` H$m` Ho$co Amho Vo nm{hco H$s Ë`m§À`m gmjonr MaUr dmhmV AgV.
XmV¥ËdmMr H$ënZm `oVo. VoWo Ë`mZr dñÌXmZ Ho$co, ñdñV YmÝ` nwadco, eoVH$è`m§Zm dmcmdcH$agmho~m§Zr EH$ N>moQ>rer KQ>Zm gm§{JVcr hmoVr. Vr `m gd© g§X^m©V
Km|JS>çm {Xë`m, AdOmao {Xcr, newYZ dmQ>co, Kam§da H$m¡co KmVcr, CÝhmù`mV A{Ve` ~mocH$s Amho. EH$Xm dmcmdcH$agmho~ _hmamOm§~amo~a ½dmëhoacm Joco
V¥fmVm©Zm Q>±H$aZo nmUr nwadco, emim§Zm _XV Ho$cr, d¡ÚH$s` _XV Ho$cr. AmVm Va hmoVo. Ë`m doir Ë`m§Mr EH$ cmc a§JmMr OwZr {\$`mQ> JmS>r hmoVr. àdmgmV JmS>rMr
_hmamOm§À`m BÀN>oà_mUo VoWo AÚ`mdV é½Umc`hr Pmc§ Amho. JmoaJ[a~m§À`m ~°Q>ar CVacr. _oH°${ZH$Zo Ë`mVrc EH$ goc Iam~ Pmcm Amho Ag§ gm§{JVc§. Ë`m
coH$s, gwZm gmgar gwImZo Zm§Xmì`mV åhUyZ AZoH$ dYw{nË`m§Zm _hmamOm§Zr _XVrMm doir dmcmdcH$agmho~m§Odi nwaogo n¡go ZìhVo åhUyZ g§nyU© ~°Q>ar ~XcÊ`mEodOr
hmV {Xcocm Amho. VodT>m EH$ goc ~XcyZM Ë`mZr H$m_ ^mJdco. _mÌ _hmamO JmS>rV hmoVo, JmS>r nwÝhm
H$Yr H$Yr _hmamO Amnë`mcm EImÚm ì`pŠV~Ôc dmQ>Umao "__Ëd' EImÚm ZmXwéñV hmoUo Ë`m§Zm ÌmgXm`H$ R>aco AgVo åhUyZ Aem doir g§nyU© ~°Q>arM
chmZem "^oQ>r'_YyZ ì`ŠV H$arV. ^mD$ H$mOaoH$aZm _§{XamV {_iUmam Mhm ~Xcm`cm hdr hmoVr. dmcmdcH$agmho~ Zoh_r åhUV H$s _r Ë`m {Xder
AmdS>V Ago Am{U Ë`m§Zr _hmamOm§Zm Vgo ~mocyZhr XmI{dco hmoVo. Ë`mZ§Va _mÂ`mOdirc A§JR>r dJ¡ao {dHy$Z n¡emMr ì`dñWm H$am`cm hdr hmoVr. ho _cm
OoìhmOoìhm ^mD$ Amnë`m Jmdr gmoZdS>çmcm Om`cm {ZKm`Mo Am{U OmÊ`mnydu Ë`m {Xder gwMco Zmhr `mMr _cm OÝ_^a I§V dmQ>V amhrc.
_hmamOm§Mm {Zamon KoÊ`mgmR>r `m`Mo, Voìhm _hmamO AmdOy©Z 2 {H$cmo Mhm nmdS>a ho gmao {d{dYm§Jr H$m_ Ho$di hmVm_Ü`o ^anya gmYZgm_J«r Agcr åhUOo hmoV
Am{U "EŠcoAg©'À`m Mm°H$coQ²>gMm nwS>m Ë`m§Zm XoD$Z Ë`m§Mm {Zamon KoV. Ë`m Zmhr. AmOhr AmnU nmhmVmo H$s amï´>r` AmnÎmrÀ`m doir {ZYr Jmoim H$aÊ`mgmR>r
^oQ>rVyZ _hmamOm§Mm Amerdm©X Am{U ào_ ^mD§$À`m gmoZdS>çmÀ`m ZmVodmBH$m§n`ªV H$cm, H«$sS>m joÌmVrc dc`m§{H$V ì`º$s¨Mm Cn`moJ Ho$cm OmVmo. na§Vw Ë`mVrc
nmohmoMV Ago. EImXmM ñdV:À`m Amog§Sy>Z dmhmUmè`m {IemV hmV KmcVmo. ~mH$s gd©OU
_hmamOm§À`m XmV¥ËdmMr J§Jm AI§S> dmhmV hmoVr. {Vcm H$Yr I§S> ZìhVm. na§Vw AmnU Amnco "½c°_a' Aem H$m_mgmR>r dmnam`cm {Xco `mVM YÝ`Vm _mZVmV.
Vo H$moUmda H$Yr Adc§~yZ ZìhVo. H$moUmdahr ! Vo Zoh_r EH$ _hÎdmMo gyÌ nU _hmamOm§Mo XmV¥Ëd ho g_ñV _mZdOmVr {df`rÀ`m Anma H$éUoMm Am{dîH$ma
gm§Jm`Mo. H$moUË`mhr H$m`m©gmR>r dmnacocm n¡emMm ómoV Oa Mm§Jcm Zgoc Va Vo hmoVm. "H$éUm' hm _hmamOm§À`m OrdZmMm ñWm`r^md hmoVm ! Ag§ _cm R>m_nUo
H$m`© MmcUma Zmhr. AmnU XoU½`m H$moUmH$Sy>Z Am{U {H$Vr {_idUma ? dmQ>V§ Am{U hr H$éUm gdmªàVr åhUOo AJXr newnjm§{df`rhr hmoVr. _§{XamVrc
{_imcoë`m XoU½`m§Mm ómoV Oa `mo½` Zgoc Va ho ñWmZ MmcUma Zmhr. åhUyZ Am{U S>oadUÀ`m ñWmZmVrc newnjm§da Ë`m§Zr _mUgmEdT>oM ào_ Ho$co. Ë`m§Mo
_hmamOm§Zr nmd©VrMr CnmgZm Ho$cr. nhmQ>o 2 Vo 5 Aer àha^a Vo nmd©Vr_mVoMr g§JmonZ ì`dpñWV hmoV Amho qH$dm Zmhr `mH$S>o Ë`m§Mo AJXr CËgdmÀ`m KmB©
CnmgZm H$arV. YZàmárgmR>r cú_rMr Zìho Va nmd©VrMr CnmgZm H$amdr cmJVo JS>~S>rVhr cj Ago. ñdV… ^moOZ KoÊ`mAmYr `m gdmªZm ì`dpñWV ImUo {_imco
Ago Vo gm§JV. nmd©VrZo àgÞ hmoD$Z _hmamOm§Zm Ñï>m§V {Xcm Am{U CnmgZoMo H$maU Amho, `mMr ImÌr Pmë`m{edm` Ë`m§Zr H$Yrhr AÞJ«hU Ho$coco Zmhr. _hmamOm§Mm
{dMmaco. _hmamOm§Zr gm§{JVco H$s dmcmdcH$a hm ew{M^y©V _mUyg Amho. AmnUM cmS>H$m Hw$Ìm "emå`m' `mÀ`m A§VH$mir, _hmamOm§Zr ñdhñVo J§Jm KmcyZ, Ë`mMo

Z H$i| Z H$i|... 165 166 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


A§Jmda _m`oZo hmV [\$adyZ ~mJoV IÈ>m IUdyZ Ë`mV ~oc, Vwig, H$mnya KmcyZ H$aUmao _hmamO EH$m _moR>çm H$miOrVyZ _wº$ Pmco. ""gX²Jwê$ gmarIm AgVm
Ë`mMm Xoh Ë`mda R>odcm Am{U Ë`mcm {Zamon {Xcm. nmR>ramIm'' hoM Iao !
_§{XamV AO©wZ ZmdmMm EH$ Hw$Ìm Am{U gw^X«m ZmdmMr EH$ Hw$Ìr hmoVr. AIoarMr H$mhr df} _hmamO {ZdmgñWmZm~mhoarc ~mH$S>çmda H$mhr doim
AmUIrhr cmë`m-H$mù`m ZmdmMr OmoS>Jmoir hmoVr. hm AOw©Z EH$X_ VmnQ> AJXr em§V, {Zdm§V ~gcoco AgV. _ZmMr Aer {Zd£a "AdñWm' `moJr nwéfm§À`m
ñd^mdmMm hmoVm. XmoZ-XmoZ gmIù`m§Zr ~m§YyZ R>odcocm Ago. H$moUr {Xgc§ H$s ~m~VrM eŠ` AgVo Am{U {VMr OmUrd _mUgm§nojm newnú`m§Zm A{YH$ AgVo.
Mmdm`cm YmdyZ Om`Mm. nU _hmamOm§nwT>o _mÌ AJXr Jar~ JmB©gmaIm Agm`Mm. _hmamOm§Mr Aer dËgc^md YmaU H$ê$Z ~gcocr _yVu nmhyZ g_moarc PmS>m§da
_r Jocmo H$s _mPo nm` MmQ>m`Mm. gw^Ðm Hw$Ìr _cm nm{hc§ H$s chmZ _wcmgmaIr ~mJS>Umè`m {M_Ê`m hiydmanUo `oD$Z _hmamOm§À`m A§JmIm§Úmda ~gm`À`m.
AdVr^dVr ~mJS>m`Mr, _mVrV cmoiU ¿`m`Mr, dmH$S>r-dmH$S>r ìhm`Mr. hm eonQ>rMo Vwao \w$cdyZ ZmMm`À`m Am{U {H$c{~c H$am`À`m. _hmamO gwhmñ`_wÐoZo
AOw©Z EH$Xm gVV 15 {Xdg aS>V hmoVm. Hw$Í`mMo aS>Uo ho Xw{üÝh _mZVmV. Ë`m§Mo ho ~mJS>Uo nmhm`Mo. nú`m§Zr Ago {Z^©`nUo A§Jm^a ~mJS>m`Mo ^m½` Ho$di
_hmamOm§Mr àH¥$Vr AË`§V jrU Pmcr hmoVr. _hmamO cdH$aM Xoh gmoS>Uma AmhoV _hmZ `moJr gËnwéfm§À`m ~m~VrVM KS>Vo. _hmamOm§Zr _§{XamMm gmam n[aga Agm
ho ñnï>M Pmco hmoVo. Aem doir Hw$Í`mMo Vo gVVMo aS>Uo gdmªZmM AË`§V n{dÌ, _§Jc Am{U gmpËdH$ Ho$cocm Amho H$s _§{XamÀ`m n[agamV VrZ _w§Jwgo
ŠcoeXm`H$ dmQ>V hmoVo. _hmamOm§Zmhr Ë`mMm Ìmg hmoV Agoc åhUyZ _r {Z^©`nUo dmdaV AgVmV. ^maÛmO, YZoe, nmonQ> Ago AZoH$ njr AmdmamVrc
~mimgmho~m§Zm åhQ>c§ H$s, `mcm amYmZJarÀ`m O§JcmV ZoD$Z gmoS>m. _mP§ ~mocU§ d¥jm§da "ñdÀN>§X' {dhaV AgVmV Am{U Ë`m_wio gmam n[aga nwamUH$mcrZ
_hmamOm§À`m H$mZmda nS>c§, Voìhm Vo åhUmco, ""Aao gd© àm{U_mÌm§Mo ^moJ F$fr_wZtÀ`m {Z~rS> AaÊ`mVrc Aml_mà_mUo dmQ>Vmo.
AgVmV. Ë`mMo ^moJ ^moJyZ Pmco H$s Vmo Wm§~oc,'' Am{U Xwgè`m {Xder Vmo _hmamOm§À`m {demc X`mX«© A§V:H$aUmV gdmª^yVr ào_ hmoVo. OmV, n§W, Y_©,
AmoaS>m`Mm Wm§~cm. _hmamOm§Mr H$éUm Aer gd©ì`mnr hmoVr. Am{U `m H$éUonmoQ>r `mda Ë`m§À`m ào_mÀ`m _`m©Xm R>acoë`m ZìhË`m. Oo Oo B©œa {Z{_©V Amho Vo Vo Ë`m
Am`wî`^a Vo gdmªZm gwIr H$aÊ`mgmR>r PQ>co. _mÌ `m H$éUoMm Am{dîH$ma hmoVmZm Ë`m doiÀ`m {d{eï> n[a{ñWVrMm n[anmH$ qH$dm JaO åhUyZM {Z_m©U Pmcoco
H$moR>o Ë`mMo AmH«$ñVir àXe©Z ZìhVo H$s ^m|JinUm. Amho. BVa Y_mª{df`r `mM ^mdZoZo _hmamO ~mocV. ~m¡Õ _V, {¼üZ _V Am{U
EH$Xm _mÝgyZMm nmD$g IynM cm§~cm. Am°JñQ> gwê$ Pmcm Var S>oadUcm nmD$g _wpñc_ _V ho na_oœar BÀN>oZoM [Z_m©U Pmco. Vr Ë`m doioMr JaO hmoVr. Am{U
Pmcocm Zmhr. Ë`m_wio nmUr, Mmè`mMr àM§S> Q>§MmB© OmUdy cmJcr. S>oadUÀ`m åhUyZ Vo AmOda {Q>Hy$Z AmhoV. Ho$edM§Ð goZ `m§Mm ~«m÷mog_mO Hw$R>o {Q>H$cm ?
ñWmZmV JmB©-Jwa§ ^anya nmicocr hmoVr. Ë`m§À`m ImÊ`m-d¡aUrMr _moR>r n§MmB©V. X`mZ§X gañdVtÀ`m Am`© g_mOmZ§ ~mig§ H$m Yac§ Zmhr ? H$maU Ë`m_mJo B©œar
S>oadUhÿZ Ë`m {Xder nwÊ`mcm \$moZ Amcm hmoVm. gm`§H$mir _hmamO Ë`m§À`m A{Yð>mZ ZìhVo. {¼üZ qH$dm _wpñc_ _VmMrhr Amdí`H$Vm AmVm g§nV Amcr
IwMuV ~gcoco hmoVo Am{U AMmZH$ _hmamOm§À`m S>moù`mVyZ AlwYmam dmhÿ Amho. Ë`m§Zr Am`© gZmVZ Y_m©À`m _yi òmoVm_Ü`o {dcrZ ìhmd§ Ag§ _hmamOm§M§
cmJë`m. _hmamO åhUmco, ""AmVm S>oadUcm nmD$g Pmcm Zmhr Va _mÂ`m EdT>çm _V hmoV§. `m {demc X¥pîQ>H$moZm_wio _hmamO§mZr ì`º$sH$S>o ì`ŠVr åhUyZ nm{hc§
_wŠ`m OZmdam§Mo H$m` hmc hmoUma ?'' hiyhiy _hmamO em§V Pmco H$mhr doi Vo Ë`m§Mr OmV H$moUVr, Ë`mMm Y_© H$moUVm `mÀ`mer Ë`m§Zm H$mhr XoUo KoUo ZìhVo.
{dMmamV JT>ë`mgmaIo {Züc ~gyZ hmoVo. _J AMmZH$ ~mocy cmJco. åhUmco, ""_r _§{XamV \w$c§, hma nwa{dUmam J\y$a {_aOH$a _hmamOm§Mm {Zð>md§V ^º$. J\y$acm
AmVm A¸$cH$moQ> ñdm_tMr àmW©Zm Ho$cr. ñdm_tZr gd© {gÕm§Zm AmVm AmdmhZ ghm _wcr hmoË`m. Ë`m gmè`m§Mr c¾ Pmcr Voìhm _hmamO XohYmar ZìhVo. na§Vw
Ho$co Amho H$s nmD$g cdH$a nmS>m'' Am{U Z§Va S>oadUcm VrZ VmgmVM nmD$g gwê$ àË`oH$ c¾mMo doir {Z`mo{OV damcm Vmo JoQ> ~mhoa AmUyZ C^m H$am`Mm. AmV `oD$Z
Pmcm. {hado Jma JdV CJdc§, ^anya Mmam Pmcm. gmè`m Ord_mÌm§Mr H$miOr _hmamOm§nwT>o {MÇ>r Q>mH$m`Mm ""~mha AmX_r Am`m h¡Ÿ& CgH$mo cS>H$s Xo Xy± `m

Z H$i| Z H$i|... 167 168 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Zht ?'' CaHy$Z VmOoVdmZo hmoD$Z `m`Mo. _J ^mOr IaoXr gwê$ ! ^mÁ`m, {_aÀ`m-H$moqW~ra,
hmoH$ma {_imcm Va ~mhoaÀ`m _mUgmcm gm§Jm`Mm, ""Mc, _{eXrV Mc, c¾ \$io gmar IaoXr AJXr `WmpñWV ìhm`Mr.
H$ê$Z Q>mH$ Am{U _wcJr KoD$Z Om.'' _hmamO IaoXrcm {ZKmco H$s EH$ Var dñVy _hmamOm§Zr Amnë`mH$Sy>Z ¿`mdr
ZH$mamMr {MÇ>r Amcr Va ñnï>nUo gm§Jm`Mm ""_hmamO Zmhr åhUVmV, _r Vwcm åhUyZ ^mOrMo XwH$mZXma qH$dm VoWrc ^mOrdmë`m Ajae:
_wcJr XoUma Zmht.'' YS>nS>m`À`m ! Ë`m§À`m Ë`m cJ~JrMo _cm Hw$Vyhc dmQ>m`Mo. EH$Xm ghO
ho _r ñdV: nm{hcoco Amho. hr Aer _mUg§ _hmamOm§H$S>o H$m AmH¥$ï> hmoD$Z Ë`m§À`mVrc EH$mer ~mocVmZm CcJS>m Pmcm. Ë`m {dH«o$Ë`m§Mo åhUUo Ago hmoVo H$s
am{hcr hmoVr Va _hmamOm§Zr "gdmª^yVr ñdV:g ~KUo ho{M {edXe©Z' `m _hmamOm§Zr EH$Xm "^modmZr' Ho$cr H$s Y§Xm EH$X_ OmoaXma hmoVmo, Ë`m {Xder Mma
^mdZoZo gdmªZm Odi Ho$co. Vo Zoh_r åhUm`Mo H$s, _mUgmÀ`m AUyMm àdmg H$gm n¡go A{YH$ JmR>rcm cmJVmV. _mcmMm CR>md Vmgm^amV hmoVmo. Eaìhr _mc
Pmcm Amho ho nmhmUo _hÎdmMo . Ë`mMr OmV, Y_©, `m Jmoï>r {~Z_hÎdmÀ`m AmhoV. g§nÊ`mgmR>r {Xdg^a {JèhmBH$mgmR>r {Vð>V amhmdo cmJVo.
Oa AUyMm àdmg Mm§Jcm Pmcm Zgoc Va Ho$di Vmo A_wH$ OmVrMm Amho åhUyZ _hmamO H$YrVar cha cmJoc Voìhm _§S>B©V Om`Mo. nU Zoh_r AmåhrM ^mOr
Ë`mcm Odi H$aÊ`mV AW© Zmhr. AmUrV Agy. Voìhm CËnÞ H$_r hmoV§. [ajm IM© nadS>m`Mm Zmhr. åhUyZ _r
ì`dhmamMo ^mZ _hmamOm§Zm gX¡d Ago. EH$mM doir JaOy§Zm _XV H$aUo Am{U gm`H$c ZoV Ago. ^mOr AmUcr H$s àW_ ^mOr XmIdm`Mr Am{U _J {heo~ !
Ë`mM doir H$mQ>oH$moa ì`dhma gm§^miUo _hmamOm§Zm H$go O_V Ago ho nmhm`cm ^mOr VmOr Amho H$s {eir, _mn ~amo~a Amho H$s Zmhr `mMr VnmgUr ìhm`Mr.
_hmamO§m~amo~a _§S>B©V Omdo cmJo. H$YrH$Yr _hmamO ñdV: ^mOr _§S>B©V OmV. H$mhr MwH$c§ Agc§ Va Ë`mM§ _mnhr cJoM nXamV nS>m`M§. _J {heo~mMr
_hmamOm§~amo~a _§S>B©V _rhr OmV Ago. VoWo EH$ ~moS>Ho$ ZmdmMm ^mOrdmcm hmoVm. VnmgUr. {heo~ Owicm H$s nwT>Mm àý ""gm`H$c Hw$R>o cmdcr hmoVrg ?''
Vmo gàoJwéOtMm Mm§Jcm n[a{MV. gàoJwéOt~amo~a Ë`mZo ì`m`m_ dJ¡ao Ho$cocm. ""ñQ>°ÊS>cm !''
1950 gmcMm ~r.E. hmoVm. Ë`mMm ~Q>mQ>o, ^mOr dJ¡aoMm ì`mnma hmoVm. _hmamO ""_J Ë`mMo 5 n¡go {heo~mV Yacoco ZmhrV. ho Ko.''
{VWo Joco H$s AJXr ào_mZo Ë`mÀ`m eoOmar ~gm`Mo, Ë`mÀ`mer JßnmJmoï>r H$am`Mo. hmVmda amoI 5 n¡go {Xco Om`Mo. ""Vo H$emcm ?'' dJ¡ao g§H$moMyZ AmnU H$mhr
_J Ë`mÀ`m~amo~a ^mOr IaoXrcm {ZKm`Mo. AJXr n¡em, XmoZ n¡emdê$Z àM§S> ~mocmdo Va Vo EoHy$Z ¿`m`Mo ZmhrV. _mUgmZo {heo~mcm n¸o$ Agmdo ho nwZ:nwÝhm
KmgmKrg H$am`Mo, n¡-n¡emMm H$mQ>oH$moa {heo~ ìhm`Mm Am{U _J _mÌ Ë`m R>gdyZ gm§Jm`Mo. ~a§ H$Yr gm`H$c ñQ>°ÊS>À`m ì`{V[aº$ AÝ` OmJr cmdcr Va
^mOrdmë`mcm H$moUmcm nÞmg, H$moUmcm e§^a, H$moUmcm XmoZeo én`o Ago ImD$ Vohr {Z`_~mø åhUyZ gm\$ Zm_§Oya ! gaH$maZo Ho$coco {Z`_ H$m`XoH$mZy AmnU
åhUyZ dmQ>m`Mo. åhUm`Mo ""Aao ^mOr IaoXr hm ì`dhma Amho. Vmo VgmM H$mQ>oH$moa V§VmoV§V nmico nm{hOoV `mda Ë`m§Mm {dcjU H$Q>mj hmoVm.
H$am`Mm. nU Vo Jar~ AmhoV. Ë`m§Mm _wcm~mim§Mm g§gma Amho. Vmo ZrQ> Mmccm Ë`m_wioM Amnë`m Am{W©H$ ì`dhmam{df`rMr Am`H$amMr {ddaUnÌo doiÀ`m
nm{hOo åhUyZ Ë`m§Zm Aer ~{jgr Úm`Mr.'' doir ^aÊ`m~m~VrV _hmamO Xj AgV. Ë`m H$m_r Ë`m§Zr {H$arQ> nmaoI ZmdmMo EH$
nwT>o ho ~moS>Ho$ nwÊ`mVrc ì`dgm` ~§X H$ê$Z AÝ` {R>H$mUr Joco. _hmamOm§À`m MmQ>©S>© AH$mC§Q>§Q> hmoVo, Ë`m§Mr {Z`wº$s Ho$cocr hmoVr. EH$Xm ho nmaoI _hmamOm§À`m
gm§JÊ`mdê$Z Ë`m§Zr Amncm Jmim am_^mD$ B§XwcH$am§Zm {Xcm. nwT>o Amåhr Xe©Zmcm Amco hmoVo. Ë`m§Zr gm§{JVco H$s, AmnU ZwH$VrM Amnë`m _mVmoltÀ`m
B§XwcH$am§H$S>o OmV Agy. {neì`m gm§^miÊ`mMo H$m_ _mPo. Amåhr VoWo Jocmo H$s g_doV Mma Ym_ `mÌm Ho$cr. Ë`mda _hmamO åhUmco, ""H$m` ao AemoH$ ? Vwcm
_hmamO {IemVyZ 5-25 én`o H$mTy>Z am_^mD§$Zm Úm`Mo. åhUm`Mo, ""AmYr Zmhr Mma Ym_ `mÌm H$am`Mr ?'' _r nwT>o hmoD$Z _hmamOm§À`m nm`mda ^{º$^mdmZo
{_gi{~gi ImD$Z VaVarV hmoD$Z `o.'' Amkoà_mUo am_^mD$ _J ImUo{nUo S>moH§$ R>odc§, Z_ñH$ma Ho$cm Am{U Z_«nUo gm§{JVc§, ""Pmcr _mPr Mma Ym_

Z H$i| Z H$i|... 169 170 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


`mÌm.'' _hmamOm§Zm Ë`m doir dmQ>coco g_mYmZ Ë`m§À`m Mohè`mda _r ñnï>nUo dmMy dmcmdcH$agmho~ ! {ZVm§V JmT> lÕm Am{U A{Ve` {Z_©i _Z; `m_wio
eH$cmo. dmcmdcH$agmho~m§Mr ~wÕr H$YrM AJXr H$YrM ^«ï> Pmcr Zmhr. ~mH$s àg§Jr
_hmamOm§À`m ñd`§nmH$KamV AZoH$ nXmW© Zoh_rM ^anya à_mUmV gmR>dyZ Xmocm`_mZ ~wÓr Pmcoco AZoH$ OU AZoH$ doim nmhm`cm {_imco AmhoV.
R>odcoco AgV. Ë`mVrc cd§J, docMr, Xmc{MZr Am{U Ho$ea ho Mma {OÞg _mÌ _mUgmÀ`m dB©VyZ Om`M§` Ago Zoh_r _hmamO åhUm`Mo Am{U åhUyZM H$éUm
Hw$cwn~§X Agm`Mo. Vo cmJVrc Voìhm nmZm§À`m {heo~mZo ~amo~a AmMmè`mcm H$mTy>Z Am{U ì`dhma `m XmoÝhr Jmoï>r Ë`m§Zr ZmÊ`mMr "EH$M ~mOy' Agë`mgma»`m
Úm`Mo. BVa doiocm Vo Hw$cwnmV Am{U {H$„r _hmamOm§Odi Ago. Ë`m_wio `m dmnaë`m. H$maU ^modVrÀ`m ngmè`mVrc gm_mÝ` OZm§Mo ì`dhma Ë`m§Zm nyU©nUo
qH$_Vr dñVy OnyZ dmnaë`m Om`À`m. ~Xm_, {nñVo, H$mOyJa, _ZwH$m dJ¡ao _mhrV hmoVo.
gwH$m_odm ~aÊ`mÀ`m-~aÊ`m ^ê$Z R>odcocm Agm`Mm. AYyZ_YyZ H$mhr ^{JZr EH$ {dcjU Jmoï> _cm AmR>dVo. _§{XamV H$m_ H$aUmao Oo ór-nwéf H$m_Jma
`m`À`m. _hmamO {dMmam`Mo, ""H$emgmR>r Amë`mV Jmo ?'' hmoVo, Ë`m§Mm nJma gmo_dmar ìhm`Mm. nwÊ`mVrc nÕV Aer H$s AmR>dS>çmMm nJma
Ë`m gm§Jm`À`m, ""H$mhr Zmhr ! AmV gwŠ`m _oì`mÀ`m ~aÊ`m dJ¡ao AmhoV. e{Zdmar g§Ü`mH$mir H$am`Mm Am{U a{ddmar gwQ²Q>r. Ë`m_wio a{ddmar H$m_Jma n¡go
~è`mM {XdgmV gm\$ Ho$coë`m ZmhrV. H$sS~rS> Pmcr Agoc åhUyZ hmV {\$adVmo ì`gZmV CS>dV Am{U {edm` gmo_dmar H$m_mda J¡ahOa amhmÊ`mMo à_mUhr _moR>o;
Oam !'' H$maU a{ddmaÀ`m ì`gZm§_wio gmo_dmar H$m_mda `m`cm CËgmh dmQ>V Zgo. _§{XamV
_J _hmamO Ë`m§Zm Mhm, ImU§ dJ¡ao Úm`Mo. Ë`m EH$-XmoZ Vmg BH$S>o {VH$S>o _mÌ gmo_dmar gm`§H$mir (a{ddman`ªVMm) nJma H$am`Mo. Ë`m_wio _§Jidmar
~aÊ`mMr hcdmhcd H$am`À`m Am{U _J gm§Jm`À`m, ""ho H$mOyJa Va cmJm`cm J¡ahOoarMo à_mU AJXrM ZJÊ` Ago.
Amco AmhoV, \w$H$Q> OmUma AmhoV, ~Xm_ ~hþYm IdQ> Pmcogo dmQ>VmV'' dJ¡ao AgmM EH$m gmo_dmar g§Ü`mH$mir nJma H$aÊ`mgmR>r _r AmVë`m H$nmQ>mVyZ n¡go
dJ¡ao. H$mTy>Z KoD$Z Amcmo. _hmamOm§Zr _cm {dMmac§, ""H$m` ao ? H$m` H$aVmog ?''
_hmamO _J åhUm`Mo, ""Ag§ åhUVm ? _J ŸAg§ H$am, KoD$Z Om Kar Vo Vwåhr, _r åhQ>c§, ""H$m_Jmam§Mm nJma H$aVmo.''
dmnê$Z Q>mH$m, \w$H$Q> ZH$moV Om`cm !'' Vo åhUmco, ""Vwcm H$moUr gm§{JVco nJma H$am`cm ?''
Ë`m KoD$Z Joë`m H$s _cm gm§Jm`Mo, ""Aao ho H$mOy~rOy KoU§ Ë`m§Zm nadS>Uma _r åhUmcmo, ""H$moUr gm§{JVc§ Zmhr. nU AmO nJmamMm {Xdg Amho åhUyZ
Amho H$m ? Ë`m§Mr BÀN>m AgVo. OmD§$ XoV KoD$Z ! H$mOy 15 {Xdgm§nydu _rM H$aVmo`.''
AmUcoV. Vo cmJVrc H$go ?'' _hmamO Zoh_r gm§Jm`Mo, ""Aao AmnUmcm _hmamO åhUmco, ""Zmhr ! Vo n¡go AmV ZoD$Z R>od ! _cm nJma{~Jma H$mhr
H$mQ>çm§Mm dB©VyZ Om`M§ Zmhr, _mUgm§À`m dB©VyZ Om`M§` ! AIoa AmncrM _mUg§ H$am`Mm Zmhr !''
ImVmhoV Zm ? ImD§$ XoV.'' _r AM§~rV hmoD$Z Jocmo. nU _hmamOm§Zr gm§{JVë`mà_mUo n¡go AmV ZoD$Z
_mUgmcm _moh hmoVmo, _mUgmMr ~wÕr doi àg§Jr ^«ï> hmoVo. _r H$mhr R>odco. _J _hmamO H$m_Jmam§Odi Amco Am{U Ë`m§Zr ñnï> Am{U {Z:g§{X½Y
AmH$memVyZ nS>cocmo Zmhr. doi àg§Jr _mPrhr ~wÕr ^«ï> Pmcr. nU gmamgma eãXmV H$m_Jmam§Zm gm§{JVco H$s, AmO _mÂ`mnmer n¡go ZmhrV 8-10 {XdgmV Vo
{dMma H$ê$Z, {ddoH$mZo _r `mo½` {Xeocm OmV am{hcmo. `mo½` H$m` Am{U A`mo½` {_iÊ`mMr eŠ`Vm Zmhr. Voìhm Vw_Mm nJma AmO XoUo _cm eŠ` Zmhr. n¡go
H$m`, ho _mP§ _cmM {dMmê$Z _r R>adrV Ago Am{U `mo½` _mJm©Zo OmV Ago. {_imco H$s _r Vwåhmcm {Zamon nmR>drZ. H$m_Jma CRy>Z Joco.
AmnU _Zmer àm_m{UH$ Agcmo H$s `mo½` A`mo½` R>adUo H$R>rU Zmhr. Z§VaMo 7-8 {Xdg _r Am{U AmË_mam_ AmnQ>o O_oc Ver H$m_o H$arV hmoVmo.
~wÕr ^«ï> Z Pmcocr _hmamOm§À`m {eî`mVrc EH$M ì`º$s åhUOo XoD$i nwgUo, \w$co H$mT>Uo, ~mhoaMm H$Mam H$mT>Uo. _J EH$ {Xdg _hmamO åhUmco,

Z H$i| Z H$i|... 171 172 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


""Ë`m H$m_Jmam§Zm {Zamon Úm, CÚmnmgyZ H$m_mda `m åhUyZ.'' H$m_Jma H$m_mda nyU© à{MVr `oVo.
hOa Pmco. Ë`m§Mm nJma Pmcm Am{U _J _Ü`§Var H$mhr KS>coM Zmhr Aem WmQ>mV nwÊ`mÀ`m _§{XamcJVMr H$mhr OmJm S>o¸$Z EÁ`wHo$eZ gmogm`Q>rH$Sy>Z
H$m_ nwT>o gwê$ Pmco. H$m_Jmam§Mrhr H$mhr VH«$ma ZìhVr. _hmamOm§Zr ho gma§ H$m _hmamOm§Zr {dH$V KoVcr. Ë`m doir EH$m g§KQ>ZoVrc {hVg§~§Yr cmoH$m§Zr IynM
KS>dyZ AmUc§ Agmd§ ? XmoZ eŠ`Vm dmQ>VmV. EH$ åhUOo H$m_Jmam§Zmhr Ë`m§Zr Ìmg {Xcm. _moM} H$mT>co, H$moQ>©~mOr Ho$cr. ~§Sy>eoQ> OmYdm§Mm EH$ Mm§Jcm n[a{MV
XmIdyZ {Xc§ H$s Ë`m§À`m{edm` Am_À`m ñdV:À`m ~imda Amåhr hr H$m_§ H$ê$ _mUyg Ë`m g§KQ>ZoV à_wI nXmda hmoVm. ~§S>yeoQ> _hmamOm§Zm åhUmco H$s, Vmo "j'
eH$Vmo Am{U Xwga§ åhUOo H$m_Jma ZmhrV åhUyZ Amåhr nm§T>anoeo godH$dJ© niyZ _mUyg _r `oWo KoD$Z `oVmo. AmnU `oWo Ë`mÀ`mer ~mocy åhUOo Or g§KQ>Zm AmO
OmVmo H$s H$m` ? hohr Ë`m§Zr AO_mdyZ nm{hc§. ì`dhmamV àg§Jr {H$Vr H$R>moa AmnUmcm {damoY H$aVo` {VMm {damoY _mdioc. _hmamO åhUmco H$s, Ë`mcm KoD$Z
ìhmd§ cmJV§ `mMm YS>mM _hmamOm§Zr {Xcm. AmO _mP d` EH$gï> Amho. AmOhr `o. Ë`mà_mUo ~§Sy>eoQ> Ë`m _mUgmÀ`m Jmdr OmD$Z Ë`mcm _§{XamV KoD$Z Amco. amÌm¡
_r EImÚmcm EdT>çm em§VnUo _mÂ`mH$S>o n¡go ZmhrV, Vy AgmM Om Ag§ gm§Jy 8 dmOVm Vmo _mUyg Amcm. _hmamO H$mhr \$mag§ ~mocco ZmhrV. Am¡nMm[aH$ `m,
eH$Uma Zmhr. VodT>r qh_VM _mÂ`mV Zmhr. _hmamOm§Zr Ho$c§ Vo Ë`m§Mo VoM H$ê$ ~gm, Pmco. OodU Pmco. Am{U amÌm¡ 9-9Ÿ&& dmOVm _hmamOm§Zr AMmZH$ am¡Ð ê$n
OmUoV. YmaU Ho$c§, ""hm H$moU _mUyg Amcm` ? `mcm H$moUr AmUcm ? hm H$m` _mP§ H$m_
_hmamOm§À`m ñd^mdmVrc hm {ZYS>onUm g§H$Q> àg§Jr AJXr Cgir _mê$Z da H$aUma ?''
`oB©. g§Kfm©Mo àg§J dma§dma Amco. Amco åhUÊ`mnojm _hmamOm§Zr {Z_§{ÌV Ho$co ~§Sy>eoQ> ^rV ^rV åhUmco, ""_rM Ë`m§Zm `oWo AmUc§`.''
åhUUo OmñV `mo½` hmoB©c. ""Vwcm H$moUr gm§{JVc§ hmoV§ Ë`mcm AmUm`cm ? `mcm CMc Am{U KoD$Z
g§Kf© hm OrdZmMm nm`m Amho. g§Kf© Zgoc Va g_mO _¥VdV hmoB©c, Om !''
Aer Ë`m§Mr YmaUm hmoVr. g§KfmªÀ`m cmQ>m Ë`m§Zr nmR>rda Zìho Va N>mVrda ~§SyeoQ> _wH$mQ>nUo Ë`mcm KoD$Z Ë`mÀ`m Jmdr gmoSy>Z Amco.
Pocë`m. S>oadUcm Ë`m§Zr àM§S> g§Kf© Ho$cm. g_mO H$m`_ ^r{VImcr _hmamOm§Mm ñd^md {eñV{à` hmoVm. H$S>H$ {eñV, AJXr cîH$ar ~mÊ`mMr.
dmdaV AgVmo, X~mdmImcr dmdaV AgVmo, gË` ~mocy BpÀN>V ZgVmo Ë`m_wio {eñV^§J H$aUmè`mcm H$R>moa dmŠVmS>Z ìhm`Mo. Ë`mMo _§{XamV `oUo OmUoM
Am{U g§Kf© Q>miyZ Vmo Ho$di ^moJdmXr ~ZVmo. ^moJcmocwn g_mO ghOnUo ~§X H$arV. H$mhr doim d¡`{º$H$ Ah§H$mam_wio H$moUr XwImdcm Om`Mm. _J Ago
{dZmemÀ`m JV}V OmVmo Am{U åhUyZM amjgr eº$s g_mOmcm gX¡d cmoH$ ~mhoa ñdñW Z ~gVm H$mhrVar H$mhÿa _mOdm`Mo. Hw$R>o nÌH$ H$mT>, Hw$R>o
^moJdmXmÀ`m {di»`mV OISy>Z Q>mH$VmV. nmo{cgmV ImoQ>çm VH«$mar Zm|Xd, Ago CÚmoJ Mmcy Agm`Mo. _mÌ _hmamO Aem
Vo Ë`m doir Zoh_r åhUm`Mo, ""AmOÀ`mgmaIrM g_mOmMr AdñWm am{hcr Va àg§Jr AJXr A{dMc AgV.
2025 gmcmZ§Va hm g_mO {Q>H$Uo AeŠ` Amho.'' EH$Xm gm`§H$mir g§Ü`m H$aVmZm Vo _wioH$mH$m§Zm åhUmco H$s, _r EH$ _moR>§ ~mc§Q>
_hm^maVmcm "hm O` ZmdmMm B{Vhmg Amho' Ag§ ì`mgm§Zr åhQ>c§`. _mÂ`m A§Jmda AmoT>dyZ KoVmo`. AmVm Iao _mPo cmoH$ AmhoV Vo _mÂ`m~amo~a
Ë`mMà_mUo _hmamOm§À`m M[aÌmcm "hm g§Kf© ZmdmMm B{Vhmg Amho' Ag§M åhUmd§ amhmVrc. ~mH$sMm nmcmnmMmoim `m P§PmdmVmV CSy>Z OmB©c Am{U Ë`mà_mUoM
cmJoc. Am{U hm gd© g§Kf© Ë`m§Zr EH$Q>çmÀ`m qh_Vrda Ho$cm. àg§J {H$Vrhr Pmc§. H$mhr {d¿Zg§Vmofr cmoH$m§Zr nmo{cg H${_eZaH$S>o AO© Ho$cm. MVw:ûm¥§Jr
J§^ra Ag§y Xo, Ë`m§À`m _ZmV ^r{VMm cdcoe Zgm`Mm Am{U Vo Ë`m àg§Jmcm nmo{cg ñQ>oeZ_Ü`o _hmamOm§Zm amÌr 11 dmOVm Mm¡H$ercm ~mocmdc§.
EH$Q>çmZo gm_moao Om`Mo. "Omo g§H$Q>mer EH$Q>çmZo cT>m`cm Km~aV Zmhr VmoM Iam Ë`m§À`m~amo~a _r Am{U _wioH$mH$m Ago XmoKoOU Jocmo hmoVmo. Ë`m§Zr Vmg^a Mm¡H$er
{Z^©` _Zwî`' Aem AWm©M§ EH$ dMZ Amho. _hmamOm§Mo OrdZ nm{hc§ H$s Ë`mMr Ho$cr Am{U Amåhmcm naV nmR>dc§. Z§Va Vr Ho$g H$moQ>m©V Jocr. _hmamOm§~amo~a

Z H$i| Z H$i|... 173 174 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


~è`mM doim _r H$moQ>m©V Jocmo. H$moQ>m©V EHo$ {Xder JwÝhoJmamMo KoVmV Vgo _hmamOm§À`m {damoYmV Joco. AWm©V _hmamOm§Zr Aem cmoH$m§Mr qMVmM Ho$cr Zmhr.
_hmamOm§À`m hmVmMo R>go KoVco. _cm Ë`mMo AË`§V dmB©Q> dmQ>co. g_mOmÀ`m _hmamOm§À`m EH§$XarVM `m ñWmZm~Ôc H$mhr XrK© _wXVrÀ`m `moOZm hmoË`m Ago
CËWmZmgmR>r PQ>Umè`m _hmamOm§Zm Aer dmJUyH$ XoUmè`m g§doXZmeyÝ` gaH$mar dmQ>Vo. EH$Xm EH$m C{eam Amcoë`m ^º$mcm _hmamOm§Zr AmaS>mAmoaS>m H$ê$Z
`§ÌUo{df`r _r {VañH$mamZo ~moccmo. _hmamO _mÌ em§V hmoVo. Vo åhUmco, ""Aao XmamVyZ naVyZ cmdc§. Voìhm _mÂ`m _ZmV gmh{OH$M àíZ{MÝh C^o am{hco.
Am`wî`mV Ag§ Mmcm`M§M. {Xdg ~ao dmB©Q> `oV AgVmV. JmS>J§ H$Yr ^acoc§ _hmamO åhUmco, ""Aao kmZmo~m§Mr g_mYr Vã~c 300-350 df} AkmV am{hcr
H$Yr [aV§, H$Yr da, H$Yr Imcr hmoV AgV§M !'' _hmamO A{O~mV {dM{cV hmoVr. ~m~m§Mr g_mYr 30-35 df} AkmV am{hcr Var H$mhr \$mag§ {~KS>Uma
Pmcoco ZìhVo. Zmhr. _cm EH$m§V H$am`Mm Amho Am{U Vwcm _mÌ cmoH$g§J«hmMo H$m_ H$amd`mMo
Ë`m Xaå`mZ H$mhr nmo{cg A{YH$mar _§{XamV _wÔm_ dmH$S>r dmQ> H$ê$Z Amho. Ë`m_wio CËgdmMo ñdê$n Ho$dT>o R>odm`Mo `mMm _hmamOm§Zr _Zmo_Zr EH$
`m`cm cmJco. `m gmè`mVyZ Amåhr Vwåhmcm gmoS>dVmo Ago gm§JV, n¡emMr AmamIS>m V`ma Ho$cm hmoVm. ~m~m§À`m O`§Vrcm gmYmaU 1100 cmoH$ Agm`Mo.
n«Ë`j-AàË`j _mJUr hiyM nwT>o H$am`Mo. _J _hmamOhr AmnU \$ma 1150-1200 nmZ§ Pmcr H$s, _hmamO EImÚm Hw$Qw>§~mda AmoaS>m`Mo ! Ago
H$miOrV AmhmoV, Km~acoco AmhmoV Aer ~VmdUr H$am`Mo. _J Vo A{YH$mar AmoaS>m`Mo H$s 4-5 Hw$Qw>§~o ^rVrZo `m`Mr ~§X ! nwT>ë`m dfu nwÝhm 1100 M
{IemV WmoS>r \$ma a¸$_ Q>mHy$Z IwfrV naVm`Mo. _hmamOm§À`m Ñï>rZo _mÌ nmZ§ ! ñdm_r O`§Vr, ñdm_r nwÊ`{VWrcm 60 nmZo, am_Zd_rcm 80 nmZo Aem
~hþYm Vo H$mOy-~Xm_mÀ`m ~aÊ`m gm\$gy\$ H$aUmè`m {ó`m§n«_mUoM AgmdoV. _`m©Xm Ë`m§Zr AmIyZ KoVë`m hmoË`m. Voìhm `m nÕVrZo EH§$Xa H$ma^mamMo {Z`moOZ
EH$Xm Amåhr Hw$R>oVar JmS>rV ~gyZ {ZKÊ`mÀ`m V`marV hmoVmo. _moQ>ma JoQ>~mhoa H$aVmZm g§Kf© hm An[ahm`© hmoVmM.
cmdcocr hmoVr. _hmamO JmS>rV ~gco hmoVo. _r ~gV hmoVmo. EdT>çmV EH$ nmo{cg {eñVr_wio H$mhr doim g§Kfm©Mo àg§J Amco. na§Vw Ë`m ~m~V H$moUVrhr VS>OmoS>
A{YH$mar _moQ>magm`H$cdê$Z VoWo Amcm Am{U _hmamOm§Zm gm§Jy cmJcm H$s, AmO Zgo. _§{XamVrc EH$ A{c{IV nU _hÎdmMm (qH$dm gdm©V _hÎdmMm) {Z`_
H$moQ>m©V gmj hmoVr. _r Vw_À`m ~mOyZo gmj {Xcr Amho. _hmamOm§Zr M¸$ Ë`mÀ`mH$S>o åhUOo ~mhoê$Z Amë`mda hmV nm` YwdyZ ew{M^y©V hmoD$Z lr ~m~m§Mo Xe©Z ¿`m`Mo
Xwc©j Ho$co Am{U Iweram_cm JmS>r gwê$ H$am`cm \$_m©dco. Vmo A{YH$mar Jm|YiyZ Am{U _J WoQ> _hmamOmZm§M ^oQ>m`Mo. ~m~m§À`m Xe©ZmZ§Va H$moUr H$nS>o dJ¡ao
Am_À`m JmS>rH$S>o nmhmVM ~gcm. ~XcÊ`mgmR>r AmYr _mS>rda Jocm Am{U dof ~XcyZ Amcm Va Vo Ë`§mZm MmcV
Z§Va `WmdH$me Ë`m Ho$gMm {ZH$mc cmJcm. _hmamO Ë`m {Xder nwÊ`mV Zgo. AmYr Ë`m§Zm ^oQy>Z AmnU H$emH$aVm Amcmo` ho g§mJyZ, Ë`m§Mr nadmZJr
ZìhVo, S>oadUcm hmoVo. gm`§H$mir d{H$cmZo _hmamO {ZXm}f AmhoV Agm {ZH$mc KoD$ZM _J H$nS>o ~Xcm`cm Om`Mo. "_mÂ`mH$S>o Amcm AmhmV Zm, _J _cm ^oQy>Z
{_imë`mMo gm§{JVco. _r H$mhr \$moZ H$ê$Z _hmamOm§Zm {ZH$mc H$i{dÊ`mMr VgXr _JM AÝ` H$m_mcm Om' Ago Ë`m§Mo g§mJUo Ago. OmVmZmhr OmÊ`mMr nadmZJr
KoVcr Zmhr. Vo nwÊ`mcm Amco Voìhm {ZH$mc gm§{JVcm. nU _hmamOm§Zr {VH$S>o KoÊ`mnydu ~mhoa Om`Mo H$nS>o KmVcoco MmcV ZgV. ""_r H$m` BWo nmoñQmMm {e¸$m
\$mago cj {Xco Zmhr. `m Ho$g_YyZ Oo H$mhr KS>dm`Mo hmoVo Vo KS>c§ hmoVo. Amho H$m H$s H$moUrhr `mdo Am{U _mê$Z ¿`mdm'' Ago Vo åhUV.
H$mhr cmoH$ _wÔm_ gH$mir 11cm 1 {_{ZQ> AgVmZm _§{XamV Xe©Zmcm `m`Mo. _hmamOm§Mo EH$ {eî` Zoh_rM ~mhoa JmdmhÿZ `oVmZm _§{XamVrc doioMo ~§YZ
Ë`m doir 11 dmOVm _§{Xa ~§X ìhm`M§. {eñVr~m~V H$moUVrhr VS>OmoS> _hmamOm§Mo nmiV ZgV. H$Yrhr amÌr AnamÌr Vo _§{XamV `oV Am{U Ë`m§Mo Ago `oUo _§{XamÀ`m
~m~VrV AeŠ`M hmoVr. Ë`m_wio Aem `m {Z`_mda ~moQ> R>odyZ `oUmè`m cmoH$m§Zm {eñVrV ~gUmao ZìhVo. {edm` Vo BVam§Zmhr ÌmgXm`H$ hmoV hmoVo. _hmamOm§Zr Ë`m
_hmamOm§Zr AmaS>mAmoaS>m H$ê$Z `m`cm ~§XrM KmVcr. Ë`mVrc H$mhr OU {eî`mcm "YS>m' {eH$dm`Mo R>a{dco. Ë`m doir Ë`m§Zr _mÂ`mda H$mhr {Xdg
Cƒ{dÚm{d^y{fV g_mOmV Cƒ ñWmZ Agcoco cmoH$ hmoVo. ho Ag§Vwï> AmË_o Z§Va AhmoamÌ JoQ>Mr aIdmcr gmondcr hmoVr. JoQ>Mr {H$„r _mÂ`mOdi Ago. nhmQ>o nmM

Z H$i| Z H$i|... 175 176 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


dmOë`mnmgyZ _mUg§ `oU§ gwê$ hmoB©. Ë`m_wio JoQ>daÀ`m _mUgmcm JoQ>Mo Hw$cyn _m{JVcr. _J AJXr ~marH$gmarH$ ~m~VrV ì`dhmakmZ H$go dmnamdo, H$go dmJmdo
H$mTy>Z Ë`mZm AmV KoÊ`mMo H$m_ H$amdo cmJo. EH$ {Xdg JoQ>da _r hmoVmo, nU {H$„r `mMo CX²~moYZ hmoD$Z _J Vmo {df` g§ncm.
_mÌ _hmamOm§Zr gm`§H$mir 7 dmOVmM Amnë`mH$S>o R>odyZ KoVcr Am{U _J JoQ> AWm©V àg§Jr {eñVrcm _waS>hr KmVcr OmV Ago. "{eñVrgmR>rM {eñV' Agm
amÌrgmR>r ~§X Pmco. Zo_Ho$ hoM {eî` amÌm¡ EH$ dmOVm ~mhoa JmdmhÿZ _§{XamV Amco. hm ì`dhma ZìhVm. Va gd©H$mhr gwairVnUo Mmcmdo åhUyZ {eñVrÀ`m aoKm
{H$„r{edm` JoQ> CKS>Vm `oUo eŠ` ZìhVo d {H$„r _hmamOm§À`m {IemV Am{U AmIcoë`m AgV. 1977 gmcÀ`m {XdmirVrc KQ>Zm. {XdmirÀ`m {Xder
_hmamO Va JmT> Pmonr Jococo. Ë`m§Zm CR>dUma H$moU ? åhUyZ _J _r Ë`m {eî`dam§Zm _§{XamV `oUmè`m cmoH$m§Zm \$amimMo XoÊ`mMr àWm Amho. Kar \$ami H$ê$Z
XmamVyZM naV nmR>dco. amÌ H$moR>oVar ~mhoa H$mTy>Z _J gH$mir Vo _§{XamV Amco. Amcoë`m§Zm \$amimÀ`m nwS>çm XoÊ`mV `oVmV. Ë`mhr dfu \$amimMr gm_J«r V`ma
Ë`mnmgyZ Ë`m§Zr _J `mo½` Vmo YS>m KoVcm. Ho$cocr hmoVr. _mÌ aì`mMo cmSy> H$ê$Z 5-6 {Xdg Pmco hmoVo Am{U Ë`mV Imo~ao
EH§$XarVM {eñVrMo H$mhr {Z`_ Ë`m§Zr KmcyZ {Xcoco hmoVo. Ë`m cú_Uaofo~mhoa KmVcoco Agë`m_wio cmS>dm§Zm qH${MV dmg `oV hmoVm. _r _hmamOm§Zm Vgo åhUmcmo
Joco H$s g§H$Q> AmoT>mdcoM åhUyZ g_Om. ho gmao {Z`_ g§ñWoÀ`m H$ma^mamÀ`m X¥ï>rZo XoIrc. Voìhm _hmamO _cm amJmdco. åhUmco, ""H$gcm dmg `oVmo` ? Vwcm H$m`
AË`§V {dMmanyd©H$ ~Zdcoco hmoVo Am{U EdT>r df} g§ñWoMm H$ma^ma Ë`mM g_OVo H$m` ?''
{Z`_m§À`m AmYmao AË`§V ì`dpñWVarË`m Mmcy Amho. _§{XamVrc dñVy _§{Xam~mhoa _r Jßn am{hcmo. _mÌ Ë`m {Xder _r Vo gd© cmSy> dmQy>Z g§ndco. gdmªZm _r gm§JV
ZoVmZm qH$dm ~mhoê$Z EImXr dñVy AmV AmUVmZm _hmamOm§À`m H$mZmda KmcyZ hmoVmo H$s qH${MV dmg `oVmo`, nU H$mhr hmoUma Zmhr, cmSy> Mm§Jco AmhoV,
Ë`m§Mr nadmZJr KoUo Amdí`H Ago. CËgdmMo doir H$sV©Z-^OZmMr hË`mao, _hmamOm§ZrgwÕm EH$ cmSy> Im„m Amho. amÌm¡n`ªV gd© cmSy> g§nco. _hmamOm§Zr amÌr
V~cm, noQ>r, nIdmO, Q>mi dJ¡ao ì`dpñWV AmhoV qH$dm ZmhrV ho nmhÿZ Vr OodU Pmë`mda ~gcmo AgVm {dMmaco, ""H$m` Pmco aì`mÀ`m
R>rH$R>mH$ R>odUo hr H$m_{Jar {dZm`H$ namS>H$a Am{U AéU Q>|~o `m§MoH$S>o Ago. cmS>dmMo ?''
EH$Xm AéU Q>|~o `mZo XwéñVrgmR>r nIdmO ~mhoa Zocm. Ë`m doir _hmamO _r åhUmcmo, ""g§ndco !''
S>oadUcm Jococo hmoVo. _hmamO S>oadUhÿZ Amë`mda hr Jmoï> Ë`m§Zm gm§JUo Amdí`H$ Vo åhUmco, ""_cm Z {dMmaVm H$go g§ndcog ? ~mhoaÀ`m ~mhoa hm H$ma^ma
hmoVo, Vohr AéUH$Sy>Z Pmco ZìhVo. AéU EH$ {Xdg gm`§H$mir XwéñV Pmcocm H$am`cm Vwcm H$moUr g§m{JVc§ hmoV§ ?''
nIdmO KoD$Z Amcm, Voìhm _hmamO ~m~m§À`m _§{Xamg_moarc VwierOdi C^o _r åhUmcmo, ""CÚmn`ªV Vo {Q>H$co ZgVo. \w$H$Q> Joco AgVo. \o$Hy$ZM Úmdo
hmoVo. AéUcm nm{hë`m~amo~a Ë`m§Zr {dMmaco, ""hm nIdmO Vy H$moRy>Z cmJco AgVo Am{U _r gdmªZm, WmoS>m dmg `oVmo`, Ag§ gm§JyZM {Xco.''
AmUcmg ?'' Vo H$mhr ~mocco ZmhrV ~hþYm _mP§ åhUU§ Ë`m§Zm nQ>c§ Agmd§. _J amÌr ^mD$
Vmo åhUmcm, ""XwéñV H$ê$Z AmUcm.'' H$mOaoH$am§Zm gm§JyZ Xwgè`m {Xder nwÝhm cmSy> H$adyZ KoVco.
_hmamO åhUmco, ""Vy H$moUmcm {dMmê$Z hm XwéñVrcm {Xcmg ? H$m` XwéñVr gd© cmoH$m§Zm AmûM`© dmQ>co. _hmamO _cm amJmdco ZmhrV. Eadr H$moUmMr
hmoVr ?'' _hmamOm§À`m nadmZJr{edm` BH$S>Mr H$mS>r {VH$S>o H$am`Mr qh_V Zgm`Mr Am{U
""emB© CS>mcr hmoVr.'' _r EdT>m Aì`mnmaofw ì`mnma H$gm Ho$cm ? Am{U Varhr _hmamO em§V
_hmamO åhUmco, ""_cm Z {dMmaVm _mÂ`m dñVy ~mhoa H$em ZoVm ? _cm _r H$go ? _cm dmQ>Vo _r dñVwpñWVr gainUo cndmN>ndr Z H$aVm g_moa _m§S>cr
Amë`mda H$m gm§{JVco Zmhr ?'' åhUyZM _hmamOm§Zm nQ>cr Agmdr. _mÂ`mH$S>o N>¸o$n§Oo, cndmN>ndr, ImoQ>o ~mocyZ
XmoZ AS>rM Vmg ^{S>_ma Mmcy hmoVm. AIoa AéUZo MyH$ H$~yc H$ê$Z _m\$s doi _mê$Z ZoUo AmXr àH$ma ZìhVo. Ë`m_wio _cm _hmamOm§Mo "Vgo' ^` H$Yr dmQ>co

Z H$i| Z H$i|... 177 178 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Zmhr. _r _moH$ù`m _ZmZo _hmamOm§g_moa OmV Ago. VgmM Am_Mm Iweram_ _mUyg Oar {edcm Var AmoaS>m`Mo, ""_cm {edcmg, AmYr OmD$Z Am§Kmoi H$ê$Z
Hw$H$aoVr. _hmamO {H$Vrhr g§Vmncoco Agco Var hm _hmamOm§Odi OmD$Z AJXr `o.'' _hmamOm§Mo EH$ ^mD$ lrYan§V dmaco, hr ~mV_r Ë`m§Zm ~cd§V gmám{hH$
AOmU ~mcH$mÀ`m {ZamJgVoZo {dMmaV Ago, ""_hmamOOr Š`m hmo J`m ? AmnH$mo dmMVmZm g_Ocr. gwVH$mMo 2-3 {XdgM {e„H$ hmoVo. EH$ {Xdg _hmamO
Š`m VH$cr\$ h¡Ÿ ?'' åhUmco, ""Mcm ao {gZo_mcm OmD$ !'' åhUyZ Amåhr amÌm¡ 9À`m {gZo_mcm Jocmo.
1988 gmcMr KQ>Zm. {ZamJg ñd^mdmMm Iweram_Mo ~m~VrV _hmamOm§Zr _hmamO, _wioH$mH$m Am{U _r Ago {VKoOU Jocmo hmoVmo. Amë`mda Zoh_rà_mUo
EH$Xm _moR>r J§_V Ho$cr. Ë`m§Zr Iweram_cm ~mocmdyZ KoVco Am{U {dMmaco H$s, Vy gmJ«g§JrV MMm© Pmcr, H$m°\$s Pmcr. _J _hmamO åhUmco, ""AmVm Vwåhr H$m`
`oWo H$m` H$m_ H$aVmog. Vmo åhUmcm, ""`h±m H$m N>moQ>m _moQm> H$m_ H$aVm h±ÿŸ&'' H$aUma ?'' Amåhr gm§{JVc§, ""AmVm Am§Kmoir H$aVmo !'' _hmamO åhUmco,
_hmamOm§Zr {dMmaco, ""VwPm nJma H$moU XoV§ ?'' ""AmÎmm ? doS>o AmhmV, ~m~m§M§ VrW© ¿`m Am{U Pmonm AmVm !'' {Z`_ _hÎdmMo
Vmo åhUmcm, ""dmcmdcH$agm~ !'' AmhoV Vgo VmaVå`hr _hÎdmMoM Amho.
Iweram_Mm nJma IamoIaM _§w~B©hÿZ g_W© S>oìhcn²_|Q >H$m°nm}aoeZ_YyZM `oV _r EH$Xm "JwéH¥$nm' B_maVr_Ü`o gH$mir 11-11Ÿ&& À`m gw_mamg XmT>r H$arV
Ago. nU Iweram_À`m CÎmamZo _hmamO amJmdco; åhUmco, ""`mcm BWcr H$m_§ hmoVmo. Jmcm§Zm gm~U cmdcm d EH$m ~mOycm aoPa {\$adcm. BVŠ`mV am_m JS>r
~marH$gmarH$ dmQ>VmV ! hm S>±~rg _mUyg Amho ! `mcm BW§ R>ody ZH$m ! dmcmdcH$a YmdV Amcm d åhUmcm, ""_hmamOm§Zr Vwåhmcm Vm~S>Vmo~ Agmc Vgo ~mocmdco
`mMm nJma XoVmV Zm ! _J hm AmÎmmM _w§~B©cm OmD§$ Xo !'' Iweram_ {~Mmam Amnco Amho.''
gm_mZ Amdê$Z _w§~B©cm dmcmdcH$am§H$So Jocm. _r XmT>r AY©dQ> Q>mHy$Z YmdVM _hmamOm§Zm ^oQ>m`cm Jocmo. VoWo ~§Sy>eoQ> OmYd
XmoZ {Xdgm§Zr _hmamOm§Zr {dMmac§, ""Iweram_ H$moR>o Amho ?'' ~gcoco hmoVo. _hmamO åhUmco, ""ho ~§Sy>eoQ> AmÎmmM n§T>anyahÿZ Amco AmhoV. Ë`m§Zr
_r åhUmcmo, ""_w§~B©cm Jocm.'' øm CX~Î`m AmUë`m AmhoV. Ë`m Vy H$nmQ>mV R>od.''
""_w§~B©cm H$moUmcm {dMmê$Z Jocm ? Ë`mcm Vm~S>Vmo~ ~mocmdyZ ¿`m.'' _r åhUmcmo, ""_mPr XmT>r AY©dQ> Pmcr Amho. Am§Kmoi ìhm`Mr Amho. Am§Kmoi
_J _r _w§~B©cm dmcmdcH$agmho~m§Zm \$moZ Ho$cm Am{U Ë`m§Zr _J X{hgacm Pmë`mda _r R>odVmo. nmamoemZo CX~Î`m H$em R>odUma ?''
_mUyg nmR>dyZ Iweram_cm ~mocmdyZ KoVcm Am{U Ë`mcm KoD$Z Vo nwÊ`mcm Amco. Ë`mda Vo åhUmco, ""_r gm§JVmo Vgo H$a, CJmM cm§~U cmdy ZH$mog.''
`m gmè`m_mJo _hmamOm§Mm hoVy EdT>mM Agm`Mm H$s ho ñWmZ H$moUmMr {_amgXmar _r CX~Î`m CMcyZ CX~ÎmrÀ`m H$nmQ>mV R>odë`m. ñdV: XmT>r Ho$ë`mZ§Va
~Zy Z`o. _hmamOm§Zr _moR>_moR>çm {dÛmZ ~«m÷Um§Zmhr doiàg§Jr AerM "Q´r>Q>_|Q>' ñdV:cm Z_ñH$ma H$ê$ Z XoUmao _hmamO, gmodio-Amodio H$Q>mjmZo nmiUmao
{Xcocr Amho. AWm©VM `mo½` Vmo g§Xoe `mo½` Ë`m {R>H$mUr nmohmoMcm H$s nwT>o _hmamO Am{U AmnUM Ho$coë`m {Z`_m§Zm VmaVå`VoMr Pmca XoUmao _hmamO ! _cm
dmJÊ`mV H$Qw>VoMm A§ehr Zgm`Mm. Amnë`mZ§VaÀ`m _mUgmcm Aem ho gJioM AJå` hmoVo.
{_amgXmarMm Ìmg hmoD$ Z`o åhUyZ _hmamOm§Zr hr I~aXmar KoVcocr hmoVr. {gZo_mdê$Z EH$ J§_VrXma àg§J AmR>dcm. EH$Xm _r, _wioH$mH$m d AmnQ>o
{eñV Va Agm`MrM, nU àg§Jr cd{MH$nUmhr Vo XmIdm`Mo. gmodù`m _hmamOm§~amo~a {gZo_mcm Jocmo hmoVmo. {gZo_m nmhÿZ Amë`mda Z§Va EH$ "MMm©gÌ'
Amodù`mÀ`m ~m~VrVhr AgmM g_OwVXmanUm Vo XmIdm`Mo. ñdV:À`m ~m~VrV Ago. Jmoï> H$er hmoVr, {Vcm Oa Ag diU {Xc§ AgV§ Va H$m` Pmc§ AgV§, eodQ>
Vo gmodio Amodio H$Q>mjmZo nmim`Mo. XmT>r H$ê$Z Amco H$s H$moUr Ë`m§Zm {edm`M§ `mo½` Amho H$s WmoS>m doJim ~am dmQ>cm AgVm, H$m_§ H$er Ho$cr AmhoV, g§JrV
Zmhr. gwdoa-gwVH$ AJXr H$Q>mjmZo nmim`Mo. gwVH$mV ñd`§nmH$KamÀ`m ~mhoa H$go Amho, `mM§ H$m_ Ë`m A_wH$cm {Xc§ AgV§ Va H$m` Pmc§ AgV§ Aer gmjonr
Oodm`cm ~gm`Mo. ñdV: ñdV:Mr ^m§S>r KmgyZ R>odm`Mo. Ë`m H$mimV AJXr JS>r g_rjH$mÀ`m WmQ>mV MMm© ìhm`Mr. Ag§ hmoB©n`ªV VrZ dmOm`Mo _J Amåhr H$m°\$s

Z H$i| Z H$i|... 179 180 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


dJ¡ao {nD$Z Pmonm`Mmo. H$mhr Zmhr, _¥Xw§J Am{U Q>mi KoD$Z nma§n[aH$ JrVo H$moag_Ü`o JmUmar, {d{eîQ>
EH$ {Xdg AerM gm§Jmonm§J MMm© Pmcr. H$m°\$s dJ¡ao AmQ>monyZ da Pmonm`cm nma§n[aH$ PJo Am{U nJS>çm KmVcocr 20/30 _mUgoM _mJÀ`m nS>ÚmM§ H$m_
OmVmZm ghO AmnQ>çm§Zm åhUmcmo H$s, AmOÀ`m {gZo_mVcm {ìhcZ AJXr H$arV C^r AgVmV Am{U Ë`m nmœ©^y_rda N>moQ>r N>moQ>r ZmQ>H§$ gmXa H$aVmV.
Vw_À`mgmaIm {Xgm`cm Amho Zmhr ? Pmc§ ! AmnQ>oH$mH$m§À`m A§JmV Vmo pìhcZ So>adUcm AmVm Á`m {R>H$mUr am_ _§{Xa Amho, VoWo nydu _moH$im Mm¡Wam hmoVm.
g§Mmacm. åhUmco, ""AmÎmm Imcr OmVmo Am{U _hmamOm§Zm Vw_Mo ho _V gm§JVmo. VoWo nS>Xo dJ¡ao ~m§YyZ Ë`m§Zm _oH$AnMr gmo` H$ê$Z XoÊ`mV Amcr. amÌr 10 dmOVm
nmhy `m, H$m` åhUVmV Vo !'' nwT>À`m g§^mì` AZWm©Zo _r hmXê$Z Jocmo. VrZ dmOVm OodU§ Pmë`mda Z_Zmcm gwê$dmV Pmcr. JmdmVrc _§S>ir, H$m_Jma dJ¡ao nwTo> ~gyZ
Oa hm IQ>cm _hmamOm§nwT>o C^m am{hcm Va Amåhmcm AmOMr amÌ gmoS>mM CÚm Var Z_Z nmhmV a§JyZ Jocr. nmR>r_mJo EH$ ~mH$ Q>mHy$Z Ë`mda í`m_amd {Q>Ho$H$a,
Pmon {_ioc H$s Zmhr `mMr e§H$m hmoVr. _r {~ZeV© eaUmJVr nËH$ê$Z Ë`m§Mo nm` q~XyH$mH$m, AéU {_amer, _r Ago ~gcmo hmoVmo. ehar dmVmdaUmVrc Amåhr
Yaco. nU AmnQ>oH$mH$m H$mhr pìhcZMo ~oA[a¨J gmoS>m`cm V`ma ZmhrV. gd©OU Ë`m Z_ZmH$So> WmoS>çm A{cßVnUo d WmoS>çm Hw$MoîQo>Zo nmhmV hmoVmo.
_mÂ`mdVrZo _wioH$mH$m aX~Xcr H$ê$ cmJco nU Cn`moJ eyÝ` ! gmh{OH$M eoao~mOrhr Mmcy hmoVr.
_r åhQ>c§, ""Ahmo _r J§_V Ho$cr !'' Z_ZmVrc ZmQ>H$mV EH$ amOm d Ë`mÀ`m XmoZ amÊ`m Aer H$mhrVar JmoîQ> hmoVr.
""J§_V ? Vw_M§ d` H$m` ? _mP§ d` H$m` ? _mPr åhmVmè`m _mUgmMr Moï>m EH$m amUrMo H$m_ H$aUmè`m nwéf H$cmd§VmMo nmoQ> WmoSo> gwQ>coco hmoVo. Ë`m doir
H$aVm ! _r Vw_À`mnojm 25 dfmªZr _moR>m Amho. Ë`mMm Var H$mhr _mZ amImc ?'' í`m_amd J§_VrZo åhUmco H$s amOmMr EH$ amUr ""nmoQwe>r'' (JamoXa) {XgVo` !
_r åhQ>c§, ""Oar d`mV A§Va Agc§ Var AmnU {_ÌËdmZo dmJVmo, åhUyZ Aer Am{U Amåhr gd©OU Ë`mda OmoamV hgcmo. Am_À`m XwX£dmZo _hmamO Am_À`m
H$YrVar "A{Vn[aM`mV² Adkm' hmoVo. AmnUM AmVm dS>rcH$sÀ`m ZmË`mZo j_m _mJo C^o AmhoV `mMm Amåhmcm nÎmmM ZìhVm.
H$am.'' _hmamO Amåhmcm åhUmco, ""Aao, IoS>çmVrc A{e{jV, Jar~ cmoH$m§Mr hr
`m àH$mamV nhmQ>oMo Mma dmOco. AmVm Vmgm^amZo CR>m`cm Pmc§. nU H$cm Amho. ehar ZmQ>H$ {gZo_mÀ`m VwcZoV {VÀ`mH$So> nmhÿ ZH$m, Va Ë`m cmoH$m§À`m
AmnQ>çm§Mo am_m`U H$mhr g§noMZm ! eodQ>r _r EH$X_ g§VmnyZ Ë`m§À`mda AmoaS>cmo, nmVirda OmD$Z Ë`m§À`m à`ËZmcm XmX XoÊ`mMm à`ËZ H$am ! Ë`m§Mr qQ>Jc H$ê$
""BW§ H$m` {nQ>{nQ> cmdcr` Vmg^a ? AmVm OmVm` Imcr _hmamOm§Zm gm§Jm`cm ZH$m. Á`m n[apñWVrV Vo OJVmV, Ë`m n[apñWVrÀ`m g§X^m©V Ë`m§À`m H$coMo
H$s XoD$ H$mZmImcr XmoZ ?'' _yë`_mnZ H$am Am{U _J göX`VoZo Ë`m§À`m H$cocm XmX Úm. {Xdg^a eoVmV am~yZ
AmnQ>o EH$X_ S>moŠ`mdê$Z MmXa AmoTy>Z Pmonco ! ImocrV EH$X_ `wÕmZ§VaMr Amcoco ho l_Ordr cmoH$ CÚmhr nwÝhm {Xdg^a eoVmV am~Uma AmhoV. AmO H$mhr
em§VVm. _J Amåhr {Xdm ~§X H$ê$Z A§WéUmda nmR> Q>oH$cr ! _hmamOm§Mm YmH$ Ë`m§Zm _mZYZmMo nmH$sQ> {_iUma Zmhr. Varhr Vo `oWo amÌ^a JmVrc, ZmMVrc Vo
KmcyZ "ãc°H$_oc' H$ê$ nmhmUmao H$mhr Z_wZohr Voìhm _§{XamV hmoVo ! `m ñWmZmÀ`m AmXamnmoQ>r, ^ŠVrnmoQ>r ! {ZXmZ `m ^mdZoMm Var AmXa H$am.''
EH$m dfu So>adUcm CËgdmMo doir H$m|S>_im åhUyZ Odirc EH$m JmdmVrc nwÊ`mcm lr ~m~m§À`m _§{Xamg_moa Xadfu JUnVrÀ`m {XdgmV H$mhr ZmWn§Wr
cmoH$m§Zr _hmamOm§H$So> "Z_Z' gmXa H$aÊ`mMr nadmZJr _m{JVcr. Z_Z (qH$dm H$mZ\$mQo> gmYy EH$m hÎmrcm KoD$Z `m`Mo. 20/25 gmYy§Mm O_md Ë`m hÎmr~amo~a
Ioio) hm aËZm{Jar {OëømVrc aËZm{Jar, {MniyU ^mJmVrc EH$ cmoH$ZmQ>çmMm Agm`Mm. EH$m dfu _hmamO åhUmco H$s CÚm Ë`m hÎmrcm d ~amo~aÀ`m Ë`m
àH$ma. hm EH$ CËñ\y$V© H$cm{dîH$ma AgVmo. nm¡am{UH$ àg§Jmda dJ¡ao AmYm[aV Jmogmì`m§Zm OodU XoD$ `m. Ë`mà_mUo Ë`m gdmªZm Xwgè`m {XderMo {Z_§ÌU XoÊ`mV
H$WmZH$ gmXa H$aVmV. g§dmX {c{IV ñdê$nmV ZgVmV. Ë`m doir Oo gwMoc Vmo Amco. Am{U Xwgè`m {Xder hm AZmoIm A{VWr cì`mOå`mgh ~mam dmOVm hOa
g§dmX. H$m_ H$aUmao gmao nwéf AgVmV. ór ^y{_H$mhr VoM H$aVmV. ñQo>O àm°nQ>u Pmcm.

Z H$i| Z H$i|... 181 182 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


hÎmrÀ`m ^moOZmMr V`mar Oæ`V hmoVr. 25 {H$cmoMm ^mV, 20 {H$cmo lrI§S>,
500 Ho$ir, 200 nmd, drg EH$ D$gmÀ`m H$m§S>çm dJ¡ao ! Z§Va _hmamOm§Zr _méVr
H$mio Am{U ~~Z nmQ>rc `m§Zm dmS>mÀ`m ~marH$ S>hmù`m AmUm`cm gm§{JVë`m.
Ë`m H$emgmR>r Ag§ _r {dMmac§ Va _hmamO åhUmco, ""Aao _wIewÕrgmR>r. Eogm Vy gmo{`am &
AmOMm ~oV åhUOo hÎmrM§ Zoh_rM§ ImU§ Zìho. Voìhm Ë`mÀ`m XmVm§V AS>H$coc§ AÞ
gm\$ hmoÊ`mgmR>r dS>mÀ`m S>hmù`m§Mr _wIewÕr Amdí`H$M Amho.'' _J {eñVr~amo~a gmdYnUm hmhr _hmamOm§Mm EH$ Img n¡cy hmoVm. hZw_mZ {Zdmg
_hmamOm§Zr AmVyZ 100 é.À`m ZmoQ>m§Mm EH$ OwS>Jm AmUcm Am{U Ë`mVrc EH$ Am{U am_M§Ð {Zdmg `m B_maVr Ooìhm AZwH«$_o n§V g{Md Am{U em{cZrVmB© amUo
hOma én`o Am{U Zmai Aer Ë`m hÎmrcm ^moOZX{jUm {Xcr ! _hmamOm§À`m coIr `m§À`mH$Sy>Z IaoXr Ho$ë`m, Voìhm Ë`m B_maVr^modVr Hw§$nU ZìhVo. Ë`m XmoZhr
Vmo hÎmr H$mZ\$mQ>çm gmYy§Mo nmoQ> ^aÊ`mMo gmYZ Agcocm ney ZìhVm Va Ë`m§Zr B_maVtZm Hw§$nUmÀ`m q^Vr ~m§YÊ`mMo H$m_ Mmcy hmoVo. Ë`mgmR>r IÈ>o Am{U Ma
Ë`mÀ`mH$S>o Ë`mhrnojm ì`mnH$ ÑîQ>rZo nmhÿZ Ë`mcm Amncm A{VWr _mZcm hmoVm. IUcocm hmoVm. amÌr H$moUr Ë`m MamV nSy> Z`o åhUyZ ~mhoaÀ`m ~mOycm Xmoar
hÎmrZo Vmo Zmai gm|So>Zo ñdrH$mê$Z nm`mImcr Ro>dyZ \$moS>cm. Amåhm gdmªH$Sy>Z ~m§YÊ`mV Amcr hmoVr. Iw§Q> C^o H$ê$Z Ë`mcm H§$Xrc cmdyZ Ë`mda cmc H$mJX
_hmamOm§Zr hÎmrcm Zmai Xod{dcm. Amnë`m~amo~a gdmªZmM _hmamOm§Zr `m KQ>ZoV cmdcocm hmoVm Am{U H§$Xrc Mmoarcm OmD$ Z`oV åhUyZ Ë`m§Zm gmIù`m Am{U
gm_rc H$ê$Z KoVco. Hw$cwno cmdcocr hmoVr. MamV H$moUr nS>cm Va emgH$s` `§ÌUoMo ewŠcH$mð> _mJo
_J _hmamOm§Zr gd© gmYy§Zmhr nmoQ>^a lrI§S>nwarMo OodU {Xco Am{U àË`oH$mcm cmJy Z`o åhUyZ hr gmar I~aXmarMr Cnm``moOZm hmoVr. añË`mMo 1-2 dmQ>gê$
100 é.Mr EH$ EH$ ZmoQ> {Xcr. _hmamOm§À`m hmVmV eodQ>r 30-40 ZmoQ>m {eëcH$ åhUmco XoIrc H$s, ho cmoH$ \$maM hþema AmhoV. H§$Xrc Mmoarcm OmD$ Z`oV
hmoË`m. AMmZH$ Ë`mVrc EH$ gmYy nwTo> Amcm Am{U Ë`m ZmoQ>m AmoTy>Z KoÊ`mMm åhUyZhr H$miOr KoVcr Amho. am_Xmgm§À`m EH$m ícmoH$mV Ë`m§Zr ""{Vgao Vo
à`ËZ H$ê$ cmJcm. Vo Ñí` nmhÿZ gmaoM M{H$V Pmco. _r Ë`m gmYycm åh§Q>co XoIrc gmdYnU Ÿ& gd© {df`rŸ&&'' Ago åhUyZ harH$Wm {Zê$nU Am{U amOH$maUmZ§Va
H$s Vwåhr Agco H$gco gmYy ? Ë`mnojm Amåhr àmn§{MH$ cmoH$ ZŠH$sM ~ao. Ago gmdYnUmcmhr ñWmZ {Xcoco Amho. Ë`mVrc ""gd© {df`r'' hm eãX _hmamOm§Zr
n¡emgmR>r Xwgè`mÀ`m hmVmcm Pm|~Uo Vw_À`m A§Jmdarc ^Jì`m H$nS>çmZm Am{U IamoIaM A§_cmV AmUcm hmoVm. "Vy§{M ~mn, YZr' `m _hmamOm§À`m M[aÌ
\$mgcoë`m amIocm ímmo^V Zmhr ! nU _hmamO _mÌ em§VM hmoVo. Vo H$mhrM ~mocco J«§WmVrc _hmamOm§Mm nÌì`dhma, Ë`m§À`m "gd© {df`r' gmdYnUmda Mm§JcmM
ZmhrV. Aem JmoîQ>tZr Vo {dMcrV hmoUo eŠ`M ZìhVo. àH$me Q>mH$Umam Amho.
^moa `oWrc amOJwê$ ZmdmMo EH$ J¥hñW _¥Xw§J CÎm_ dmOdrV. _§{XamVrc CËgdmV
hmoUmè`m ^OZmV Vo AJXr Xoh^mZ {dgê$Z _¥Xw§J dmOdm`Mo. _hmamOm§Zm Ë`m§Mr
★★★ _¥Xw§JmMr gmW A{Ve` AmdS>m`Mr Am{U amOJwê§$Mr _hmamOm§da Anma lÕm
hmoVr.
Ahmo gX²JwéH¥$nm O`mgr Ÿ& gm_Ï`© Z Mbo V`mnmgt Ÿ& H$YrVar 1985-86À`m Xaå`mZo EH$Xm `m amOJwê§$Mr nËZr Amnë`m XmoÝhr
kmZ~io§ d¡^dmgr Ÿ& V¥UVwë` Ho$b| Ÿ&& _wcm§gh _hmamOm§H$So> gmH$So> Kmcm`cm Amcr. {eê$aOdi H$moRo>Var _§{XamV
H$sV©Zmcm gmW H$aVmZm amOJwê§$Zm öX`{dH$mamMm PQ>H$m Amcm hmoVm. Ë`m§Zm
g_W© am_Xmg

nwÊ`mVM S>m°. OmoímtÀ`m é½Umc`mV XmIc Ho$coc§ hmoV§. _hmamOm§Zr {VM§ gma§

Z H$i| Z H$i|... 183 184 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


~mocU§ em§VnUo EoHy$Z KoVc§. _J åhUmco H$s `m§Zm AmYr {MdS>m cmSy> Im`cm Úm. {dhra Agë`m_wio ñ\$moQ>H$m§Mm dmna H$ê$Z, gwé§J cmdyZ ImoXmB© H$aUo eŠ`M
Ë`mà_mUo Ë`m ~mBªZm Am{U _wcm§Zm ImU§, MhmnmUr dJ¡ao XoD$Z Pmë`mda _hmamO ZìhVo. Ë`m_wio H$m°åàogaMm dmna H$ê$Z hmVmZoM Vmo XJS> \$moSy>Z H$mT>mdm cmJcm.
_cm åhUmco, ""AemoH$, `m§Zm IMm©gmR>r 500 é. Xo.'' {d{harV 15-20 \y$Q> {Z_©i nmUr Zoh_rM AgV§. hr J§Jm Amho Ag§ _hmamO
_hmamOm§À`m Amkoà_mUo _r Ë`m§Zm 500 é. AmUyZ {Xco. na§Vw _ZmVyZ _cm Vo A{^_mZmZ§ åhUm`Mo. nwÊ`mV nmUr nwadR>m H$aUma§ IS>H$dmgcm YaU dmhÿZ
H$moRo>Var IQ>H$c§ hmoV§. Ë`m ~mBªMo nVr AmO nwÊ`mV ImOJr é½Umc`mV CnMma KoV OmB©c, Voìhm Vwåhr `mM nmÊ`mda CnOr{dH$m H$amc Ago Vo åhUm`Mo. hr {dhra
AmhoV åhUOo Ë`m§Zm n¡em§Mr JaO AgUmaM. {edm` amOJwê$ ho _hmamOm§À`m Img _hmamOm§À`m XyaXeunUmMr Am{U gmdYnUmMrM gmjr Amho.
_OuVco. _hmamO H$YrM H$moUmcm hmV AmISy>Z _XV XoV ZmhrV. _J AmOM _hmamOm§Zm nydunmgyZM eoVrMr AË`§V AmdS> hmoVr. _hmamO nmo_|S>rcm
_hmamOm§Zr `m§Mr Ho$di 500 é. XoD$Z ~moidU H$m§ Ho$cr ? XmV¥ËdmMm Pam AmOM AgVmZm eoVmda OmV AgV. nS>di, XmoS>H$s, ^o§S>r, XwYr ^monim Aem ^mÁ`m Vo
H$m§ AmQ>cm ? na§Vw `m ~m~VrV _r Var {dMma H$aÊ`mncrH$So> H$m` H$aUma ? Kar {nH$drV AgV. eoVrÀ`m Zm§Jamcm 32 dñVy cmJVmV, Ë`m gd© Ë`m§À`m
Ë`m ~mB© Joë`mda _hmamO åhUmco H$s Vwcm dmQ>c§ Agoc H$s _r Ë`m§Mr 500 é. Vm|S>nmR> AgV. H$moR>o H$moUVr dñVy cmdm`Mr ho Ë`m§Zm nyU© _mhrV hmoVo. {H$Vrhr
da ~moidU Ho$cr. na§Vw amOJwê§$M§ {ZYZ Pmcoc§ Amho. Ë`m hm°pñnQ>ccm OmVrc _mOcocm, ZmR>mi, _ñVdmc ~¡c Agcm Var Ë`mcm Zm§Jamcm Ow§nyZ Vo
Voìhm Ë`m§Zm Vo ^oQ>Uma ZmhrV Am{U åhUyZM _r Ë`m§Zm ImD${nD$ KmcyZ nmR>dc§`. Ë`mÀ`mH$Sy>Z Zm§JaUr H$ê$Z KoV. S>oadUÀ`m eoVmV H$mhr doim Vo ñdV: Zm§Ja YarV
AmO A{YH$ H$mhr H$aÊ`mgmaI§ Zmhr. AgV. S>oadUcm _moR>r Jmoemim, {YßnmS> ~¡c Ë`m§Zr gm§^mico hmoVo. lr~m~m§À`m
Ë`m ~mB© Joë`mda H$mhr doimZo IamoIaM Omoímr hm°pñnQ>c_YyZ amOJwê$ Joë`mMr _§{XamV JmB©Mo XyY {_imdo, Jmo_`, Jmo_yÌ {_imdo åhUyZ Ë`m§Zr nwÊ`mOdi 50-60
~mV_r gm§JUmam \$moZ Amcm. nwTo> XmoZ _{hÝ`m§Zr _hmamOm§Zr ~§Sye>oQ> OmYd `m§Zm EH$a eoVO_rZ {dH$V KoÊ`mgmR>r à`ËZ Ho$co hmoVo. Ë`mgmR>r nm¡S> añVm, IoS>
_w§~B©hÿZ ~mocmdyZ KoVc§. Ë`m§À`mOdi Xhm hOma én`m§Mr aŠH$_ {Xcr Am{U Vr {edmnya, VmWdS>o `m ^mJmV O{_Zr nmhmÊ`mgmR>r Amåhr Jocmo hmoVmo. lr.
amOJwê§$À`m nËZrg ZoD$Z XoÊ`mg gm§{JVcr. Ë`mhr doir _r VoWo hmoVmoM. _hmamO gXm{edamd eoiHo$ Am{U IoS>-{edmnyaMo A§OramMo ì`mnmar lr. nmQ>rc `m§Zr
Voìhm åhUmco H$s Oa amOJwê§$À`m _¥Ë`yÀ`m doirM ho n¡go {Xco AgVo Va Ë`m§Mm `mo½` Amåhmcm H$mhr O{_Zr XmI{dë`m hmoË`m. na§Vw Ë`m gd© O{_Zr nr{S>V hmoË`m. EH$
Vmo {d{Z`moJ H$aÊ`mEdT>r amOJwê§$À`m nËZrMr _ZpñWVr ZgUma. {edm` 100 EH$am§Mr OmJm {_iV hmoVr. na§Vw Vr gmar d¡amU hmoVr. Ë`m O{_Zrda IwaQ>o
ZmVodmBH$m§Zr Ë`mVrc _moR>m ^mJ {H«$`mH$_m©daM H$Xm{MV g§ndcm AgVm. AmVm JdVgwÕm ZìhVo. _hmamO åhUmco, ""`oWo ~«÷{nemM Amho. Aer O_rZ H$m`
XmoZ _{hZo PmcoV. Ë`m AmVm _ZmZo WmoS>çm gmdaë`m AgVrc åhUyZ AmVm _r ho H$m_mMr ?'' nwT>o _hmamOm§Zr Xoh gmoS>m`Mo R>adë`mda Vmo {df` VoWoM g§ncm.
n¡go Ë`m§À`mH$So> nmR>drV Amho. So>adUÀ`m JmoemioVrc EH$m JmB©cm Pmcocm nmS>m (Jmoèhm) nwTo> _moR>m
Ë`mZ§Va _hmamOm§Zr Ë`m§Mo EH$ ñZoohr _hmeãXo `m§À`m_m\©$V IQ>nQ> H$ê$Z Pmë`mda Ë`mcm Zm§Jamcm Ow§nÊ`mgmR>r JS>r ímoVmV KoD$Z Joco. na§Vw Oy _mZoda
amOJwê§$À`m _moR> çm _wcmcm nwUo _hmZJanm{bHo$À`m ~g godoV ZmoH$ar {_idyZ Ro>dë`mda Vmo H$mhr nmD$c nwTo> Q>mH$sZm. gmaIm eoVmV ~gH$U _mam`Mm. gd©
{Xcr. Cnm` H$ê$Z Pmco nU Vmo H$mhr Zm§Ja AmoT>rZm. AIoarg hr JmoîQ> JS>çm§Zr
_hmamOm§Zr _§{XamÀ`m AmdmamV {dhra ImoXm`Mo R>adco Voìhm AZoH$m§Zm Vo _hmamOm§À`m H$mZr KmVcr. _hmamO åhUmco, ""Mcm, _r `oVmo.'' Am{U YmoVa
doS>onUmMo, {ZXmZ AZmdí`H$ H¥$Ë` dmQ>co. H$m°nm}aoeZÀ`m Zimcm EdT>o ^anya Amdê$Z KoD$Z Vo Zm§Jamnmímr Amco. _hmamOm§Zr Ë`mcm _maco dJ¡ao Zmhr. \$ŠV Vo
nmUr AgVmZm {dhra nmS>m`Mm hm CnX²ì`mn H$emcm Ago cmoH$ åhUm`Mo. Ë`mVM EImÚm _mUgmer ~mocmdo Vgo Ë`mcm åhUmco, ""Aao, VwPm OÝ_ Oa Zm§Ja
{d{harÀ`m ImoXmB©cm gwédmV Ho$ë`mda g§nyU© H$mim XJS> cmJcm. ^a dñVrV AmoT>Ê`mgmR>rM Pmcm Amho Va Agm ASo>cVQ²>Qy>nUm H$ê$Z H$g§ Mmcoc ? Mc,

Eogm Vy gmo{`am 185 186 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


CR>. Amig gmoSy>Z Xo Am{U H$m_mcm cmJ !'' g_Ooc.
Amü`© åhUOo Vmo ~¡c Vm~S>Vmo~ CR>cm Am{U Mmcy cmJcm. Ë`mZo nwTo> _aon`ªV 1980À`m XeH$mV g_mOm_Ü`o Y_©H$m`m©~Ôc Am¡Xm{gÝ` Amco hmoVo. Ë`mMm
OdiOdi drg df} Amnco H$m_ B_mZo BV~mao Ho$co. _wŠ`m àmÊ`m§Zmhr _hmamOm§Zr àË`j Am{U AàË`j n[aUm_ {d{dY Ym{_©H$ H¥$Ë`o H$aUmè`m ~«÷d¥§Xmda Pmcm
Amnë`m à^mdmZo H$m`©àd¥Îm Ho$ë`mMo ho CXmhaU So>adUMo g_¥Õ JmB©Jwam§Mo {Iëcma hmoVm. doXm§Mo AÜ``Z hmoÊ`mgmR>r AZwHy$c dmVmdaU ZìhVo. ~«m÷Um§_Ü`o
nmhmVmZm gX¡d AmR>dVo. d¥Õ, {ZH$m_r Pmcocr JwaogwÕm _hmamOm§Zr H$Yr dmè`mda nm¡amo{hË`mì`{V[aº$ AÝ` ì`dgm`mV àdoe H$ê$Z CnOr{dH$m H$amdr Agm {dMma
gmoS>cr ZìhVr hohr Ë`mM doir AmR>dVo Am{U Ë`m _mJMm Ë`m§Mm ì`mnH$ {dMmahr ~imdy cmJcm hmoVm. nm¡amo{hË`mda CXa{Zdm©h H$aUo H$R>rU ~Zco hmoVo, H$maU
cjmV `oVmo. EH§$XarVM g_mOmV {d{dY Ym{_©H$ H$_m©{df`r AZmñWm {Z_m©U Pmcr hmoVr.
1978 gmcr _hmamOm§Zr Z§Xrgh EH$ e§H$amMr qnS>r AmUcr hmoVr. Ë`m doir Aem doir _hmamOm§Zr ho dmVmdaU ~Xcmdo åhUyZ Ym{_©H$ H$m`©H«$_m§Mm
åhUmco, ""nwT>o `mo½` doir {hMr ñWmnZm H$ê$.'' Vr qnS>r Am{U Z§Xr, EH$ gmJdmZr YS>mH$mM gwê$ Ho$cm. nd_mZ, gm¡agyº$, lrgyº$, gáeVr AmXtMo nmR>, lr_V²
noQ>r V`ma H$ê$Z Ë`mV R>odcocm hmoVm. Ë`mMr {H$„r gàoJwéOtH$S>o hmoVr. nwT>o Vmo ^mJdV nmam`U, lrJwécrcm_¥V nmam`U, lrZdZmW nmam`U, lrJwéM[aÌ nmam`U
{df` {ZKmcm ZìhVm. lr ~m~mÀ`m O`§VrÀ`m {Z{_ÎmmZo 2003 gmcr _mÂ`m _ZmV AmXr H$m`©H«$_m§Mo doJdoJù`m {Z{_ÎmmZo _moR>çm à_mUmV Am`moOZ H$ê$Z Ë`m§Zr
Amco H$s AmnU e§H$amMr ñWmnZm H$amdr. gm`§H$mir ~mhoa {\$aV AgVmZm ~«÷d¥§Xmcm H$m`©_¾ R>odco. KZnmR>r {dÛmZ ~«m÷Um§Zm XeJ«Wm§Mr nmam`Uo H$am`cm
AMmZH$ _hmamOm§Zr AmUcoë`m qnS>rMr AmR>dU Pmcr. _r _§Xma \$S>Ho$JwéOtZm CÚwº$ H$ê$Z, Ë`m§Mo kmZg§{MV {dñ_¥V nmdUma Zmhr Ago Ho$co. doX nmR>emim§Zm
åhQ>c§ H$s, gàoJwéOtZr Vr {H$„r H$moUmH$S>o R>odcr Amho Vo ~Km. Vr {H$„r MmcZm XoD$Z, _XV H$ê$Z, A{YH$m{YH$ VéU doX{dÚoMo AÜ``Z H$aVrc Am{U
{_imcr. qnS>rhr {_imcr. _J ~mimgmho~ H$mOaoH$a `m§Zm gm§JyZ qnS>r Am{U Z§Xr Amncr na§nam AI§{S>V R>odVrc Ago nm{hco. Ia§ Va hr O~m~Xmar gd© qhXy
`m§MogmR>r Mm§XrM§ AmgZ H$ê$Z KoVc§ Am{U {n§S>rMr 4 d 5 {S>g|~a 2003 amoOr g_mOmMr Amho; H$moÊ`m EH$m ì`º$sMr Zìho. na§Vw g_mO H$m` H$aUma Amho
ñWmnZm Ho$cr. Ë`m doir cKwéÐ H$aÊ`mV Amcm Am{U Z§Va n§Mm`VZ `mJmMo doir `m{df`r Ic H$arV Z ~gVm, qH$dm H$m` ~amo~a, H$m` MyH$ `mMr dm`\$i MMm©
A{VéÐ H$aÊ`mV Amcm. _hmamOm§Zr Amnë`m BÀN>oZoM ho KS>dyZ AmUco. Z H$aVm, _hmamOm§Zr àË`j H¥$Vr gwê$ Ho$cr. AmO n§Mdrg dfm©Z§VaMo {MÌ ho
"XyaÑï>r' hm eãX AmnU AZoH$ doim AJXr ghOnUo dmnaVmo. na§Vw "XyaÑï>r' `m nydunojm A{YH$ AmëhmXXm`H$ Amho `mMo lo` {Z:g§e`nUo _hmamOm§Zm OmVo.
eãXmMr ì`már Oa Iè`m AWm©Zo g_OyZ ¿`m`Mr Agoc Va _hmamOm§Zr doimodoir Amnë`m g§ñWoÀ`m ^{dî`H$mcrZ dmQ>MmcrMm doY KoD$Z _hmamOm§Zr dma§dma
hmVr KoVcoco {d{dY CnH«$_, g§ñWoMm H$ma^ma Mmc{dVmZm Adc§~cocr gyÌê$nmZo doJdoJio {dMma ì`º$ Ho$co AmhoV. dada {dMma Ho$cm Va Ë`m gyÌm§Mo
H$m`©nÕVr, {Za{Zamù`m àg§Jr AJa noMàg§JmÀ`m doir Ho$coco {ZU©` nm{hco, Ë`m `Wm`mo½` AmH$cZ hmoUma Zmhr. Ë`mgmR>r _hmamOm§Mm Ñ{ï>H$moZM g_OmdyZ
Ë`m Jmoï>rMo {dMmanyd©H$ _ZZ Ho$co. åhUOo Iè`m AWm©Zo "XyaÑï>r' H$emcm åhUmdo ¿`m`cm hdm.
ho H$iVo. ^{dî`H$mcmMm doY KoUmar Ñï>r åhUOo XyaÑï>r Aer ì`m»`m Oa Ho$cr, _hmamO Zoh_r R>m_nUo åhUm`Mo H$s g§ñWoMm {ZYr \$ma _moR>m Agy Z`o. H$amoS>mo
Va ^{dî`H$mc åhUOo nwT>rc {H$Vr df} hm àíZ `oVmo. _hmamOm§Zm Ë`m§Mo gX²Jwê$ én`m§Mr g§nÎmr {ZYrê$no O_cr H$s g§ñWoMo g§ñWmZ hmoVo Am{U Ë`m g§nÎmrÀ`m
lr ~m~m _hmamOm§Zr _r `oWo hOma df} amhmUma Amho Ago gm§{JVco Am{U cmo^mZo _w§½`m `mì`mV Ë`mà_mUo ñdmWu _mUgo AmH¥$ï> hmoVmV. g§ñWoÀ`m Ü`o`YmoaUm
_hmamOm§Zr Aem àXrK© H$mimcm AZwê$n AerM Ñï>r ~miJcr Am{U Amnco H$m`© ì`{V[aº$ H$maUm§Zr Oa H$moUr g§ñWoV `oB©c Va Vmo g§ñWoÀ`m H$m`m©Mm Zme H$aUma ho
Ë`m ÑpîQ>>H$moZmVyZM Mmc{dco. Ë`m§Mr hr XyaÑï>r Am{U Ë`§mMo H$m`© `mVrc AÝ`moÝ` R>acoco.
g§~§K Á`mcm g_Ooc Ho$di Ë`mcmM _hmamOm§À`m `m _hmZ H$m`m©Vrc __© Ë`m_wio _hmamO Zoh_r åhUm`Mo H$s `oVm CËgd H$moUVm Amho, Ë`mMrM \$º$

Eogm Vy gmo{`am 187 188 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


VOdrO H$am. df©^amVrc CËgdm§Mm qH$dm nwT>À`m 10 dfm©Vrc g§ñWoÀ`m IMm©Mr gm¡§X`©nyU© ìhmdo hm AmJ«h Ago. _hmamOm§Mo gmaoM H$m_ AJXr Q>mnQr>nrMo Ago.
H$miOr H$ê$ ZH$m. Vr H$miOr KoUmao gX²Jwê$ AmhoV. AJXr _hmamOm§Mo OodUhr nmhmÊ`mgmaIo Ago. _hmamOm§Mm Amhma \$maM gr{_V
Ago dada nañna{damoYr dmQ>Umao na§Vw XyaÑï>rZo nmhmVm gwg§JV Ago gyÌ~Õ hmoVm. lr ~m~m _hmamOm§À`m _hm{Zdm©UmZ§Va Ë`m§Mm AmdS>Vm Mhm {nUo _hmamOm§Zr
{dMma _hmamOm§Zr _m§S>coco AmhoV. gmoSy>Z {Xco hmoVo. _mÌ nwT>o _cmdamoYmMm Ìmg gwê$ Pmcm åhUyZ H$m°\$s dÁ`© Pmcr,
g§ñWoMo gd© {ZU©` _hmamO EH$Q>çmZo, H$moUmÀ`mhr gëë`m{edm` KoV AgV. åhUyZ Vo Mhm {nD$ cmJco. H$mhr doiocm Vmgmcm 10-12 H$n Mhm hmoB©. VodT>çm
gmdYnUmgmR>r qMVZ Am{U {Z`moOZ `m XmoÝhr Jmoï>r Amdí`H$ AmhoV. doir _cmhr ß`mdm cmJo. H§$Q>miyZ _r ZH$mo åhQ>c§ Va åhUm`Mo, ""_J _rhr KoV
H$amd`mÀ`m Jmoï>r{df`r AmYr gm§Jmonm§J {dMma H$ê$Z _hmamO {Z`moOZnyd©H$ Zmhr !'' åhUyZ _cmhr Ë`m§À`m~amo~a ¿`mdm cmJo. AIoaÀ`m {XdgmV H$mhr
Ë`m§Mr V`mar H$ê$Z KoV. H$moUVrhr Jmoï> {VMo nyU© {Z`moOZ Ho$ë`m{edm` _hmamO doiocm Vo ^mZmda ZgV. _J Ë`m§À`m OodUmda cj R>odmdo cmJo. Vo Zoh_r OodT>§
H$arV ZgV. Ë`m_wio _moR>_moR>çm AZwð>mZm§gmaIo àg§J AgmoV, {ZË`mMo dm{f©H$ Im`Mo VodT>§M dmT>md§ cmJo. ^mZmda Zgco Va VgoM CRy>Z OmV.
CËgd, _moR>r ~m§YH$m_o AgmoV, qH$dm VmËnwaË`m _§S>nmMr C^maUr Agmo, Ë`m Ë`m MQ>Ur, MQ>Ur BVH$sM, ^mOr, ^mOrgmaIrM Imdr Agm Ë`m§Mm H Q>mj Ago,
àg§Jr cmJUmè`m Amdí`H$ Ë`m gd© Jmoï>tMr, H$amd`mÀ`m H$m_mMr ZrQ> AmIUr OodUmV ^|S>r, nS>di, XmoS>H$s, Jdma, XwYr, dm§Jr Aem ^mÁ`m AgV. nS>di,
Ho$cocr Ago. Ë`m_wio H$moR>o JS>~S> Jmo§Yi Zgo. gd© g§^mì` AS>MUtMm gyú_ Vm|S>ë`mÀ`m ^mOrV dmcmMr S>mi KmVcocr Ë`m§Zm AmdS>o. dmcmMr Cgi, _yJ,
{dMma _hmamOm§Zr Ho$cocm Ago. n`m©`r ì`dñWm V`ma Ago. gmY§ {Xdm~ÎmrM§ MdirMr Cgi, h§Jm_mV Amoë`m dmQ>mÊ`mMr qH$dm nmdQ>çmMr Cgi OodUmV
CXmhaU nmhm. AmVm cmB©Q> Joco Va jU^amV OZaoQ>a Mmcy hmoVmo. nydu OZaoQ>a Ago.
ZìhVo. åhUyZ nydu nmcIr àX{jUoÀ`m doir, nm` YwÊ`mÀ`m hm¡Xmda EH$ ~Îmr, àË`oH$ nXmW© Vo CMcyZ ImV. MQ>Ur, H$moqe~ra ^arV OodT>o dmT>coco Agoc
_§{XamV EH$ ~Îmr, àX{jUm _mJm©da Mma H$monè`mV Mma Aem {H$_mZ ghm ~Î`m VodT>rM OmJm ì`mncocr Ago. ~mH$s VmQ> ñdÀN> H$moaS>o Ago. Ë`m§Mo {Zå_o VmQ>
gX¡d noQ>Ë`m R>odcoë`m Agm`À`m. àX{jUocm _{hcm dJ© CnpñWV AgVmo. OgoÀ`m Vgo H$moaS>o MH$MH$sV Ago. Vo Oodë`mda VmQ> EdT>o ñdÀN> Ago H$s `mV
`XmH$Xm{MV cmB©Q> Joco Va H$mhr J¡aàH$ma KSy> Z`o åhUyZ hr I~aXmar. `m H$moUr OodyZ Jocm` Ago dmQ>Uma Zmhr. EH$Xm _hmamO Am{U Amåhr dmñVyÀ`m
J°g~Î`m§Mr ì`dpñWV XoI^mc XwéñVr Ho$cr Om`Mr. VmË`m {^S>o aËZm{JarhÿZ ImocrV OodV hmoVmo. Ë`m doir _hmamO \$maM WH$coco hmoVo. Vo H$m°Q>da ~gyZ g_moa
Amco H$s Vo ho gd© nmhmV. ~Î`m§Mo gwQ>o ^mJ, _oÝQ>ëg, nmZo, dJ¡ao gd© doiÀ`m doir ñQw>cmda VmQ> KoD$Z OodV. Ë`m {Xder ^|S>rMr ^mOr hmoVr (Am{U {Vcm
AmUyZ {dd{jV {R>H$mUr R>odcoco Agm`Mo. H§$Xrchr 4-5 _{hÝ`mVyZ EH$Xm Zoh_rà_mUoM Vma Amcocr hmoVr). ^mOr Z AmdS>ë`m_wio _mÂ`meoOmar ~gcoë`m
YwD$Z, CcQ>o H$ê$Z dmidyZ, _J am°Ho$c ^ê$Z R>odcoco AgV. _§{XamV, J¥hñWm§Zr H$mH$S>rMr H$moqe~ra OmñV _mJyZ KoVcr. Voìhm _hmamO åhUmco, ""Vwåhr
_hmamOm§À`m PmonÊ`mÀ`m ImocrV Am{U _mS>rdaVr H§$Xrc cmdcoco AgV. h„r ^mOr S>mdrH$S>o dmT>Vm H$r H$m` ?'' Ë`m J¥hñWm§Zm VodT>m Bemam nwaogm R>acm.
{edm` OmJmoOmJr _oU~Î`m H$mS>onoQ>çm AgVM. _hmamO ~gV VoWo _mJÀ`m hm ZrQ>ZoQ>Ho$nUm Ë`m§À`m gm¡§X`©Ñï>rMm ^mJ hmoVm. Ë`m§Zm gmao gw§Xa, ñdÀN>
~mOycm _oU~Îmr, H$mS>onoQ>r, ~°Q>ar Ago. ho EH$ {Xdm~ÎmrÀ`m g§X^m©Vrc {Z`moOZ R>odÊ`mMr {dcjU AmdS> hmoVr. cmH$S>r Xoìhmè`mcm Xadfu nm°{ce Ho$co Om`Mo.
Pmco. nU {Z`moOZ àË`oH$ joÌmVM Ago. gd© H$m`©H«$_m§Mo Vnercdma {Z`moOZ Xoìhmè`mImcr Or cmoI§S>r nÍ`mMr ~¡R>H$ hmoVr {Vcm Zoh_r Am°B©cn|Q>Mm hmV XoD$Z
coIr ñdê$nmV H$ê$Z R>odÊ`mMr _hmamOm§Mr nÕV hmoVr. Ë`m_wio _mJrc Vrhr MH$MH$sV R>odcr Om`Mr. nmÊ`mÀ`m g§nH$m©Zo Vr J§Oy Z`o åhUyZ hr I~aXmar
{cImUmdê$Z nwT>rc doir A{YH$ Mm§Jco, Vnercdma {Z`moOZ hmoV Ago. KoVcr Om`Mr. a§Jdë`mZ§Va cJoM Am°Bcn|Q> H$mhr IS>IS>rV H$moaS>m hmoV Zmhr.
`m {Z`moOZm_mJo JS>~S>, Jm|Yi Q>miÊ`m~amo~aM Amnco H$m_ ZrQ>ZoQ>Ho$ Am{U åhUyZ da ~amo~a Ë`mM AmH$mamMm ~«mD$Z nonaMm VwH$S>m Kmcmdm cmJo. K§Q>m,

Eogm Vy gmo{`am 189 190 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


nmXwH$m§À`m Mm¡a§Jmdarc {nVir nÌo dJ¡ao Zoh_r KmgyZ, nm°{ce H$ê$Z AJXr AmiernUmnwTo> Vr dm`m Jocr.'' ho ~mocVmZm Ë`m§Mo S>moio Amocmdco hmoVo Am{U H§$R>
MH$MH$sV R>odmdo cmJm`Mo. _§{XamVrc cmXr àW_ nmÊ`mZo YwVcr Om`Mr, _J XmQy>Z Amcm hmoVm. _hmamO Ë`m§À`m n[admamÀ`m {H$Vr `moOZoXya nwTo> AmhoV ho _cm
nwÝhm Amoë`m \$S>Š`mZo nwgyZ ¿`m`Mr. Z§Va nwÝhm EH$Xm H$moaS>çm \$S>Š`mZo nwgyZ Ë`m§À`m Ë`m Amgdm§Zr gm§{JVco.
¿`m`Mr. Varhr _hmamO, ""nm`mcm Yyi cmJVo, ZrQ> nwgcr ZmhrV'' Ag§ _hmamOm§Mr a{gH$Vm Am{U gm¢X`©ÑîQ>r AJXr gmÜ`mgmÜ`m àg§JmVyZhr
åhUm`Mo. AmnU nmhmd§ Va _hmamOm§À`m nmdcm§Zm Ia§M Yyi cmJcocr {Xgm`Mr. {Xgm`Mr. EH$Xm H$moUrVar Jwcm~mÀ`m \w$cm§Mm EH$ _moR>m JwÀN> _hmamOm§Zm AmUyZ
H¥$îUmÀ`m nmdcm§M dU©Z ""MaU H$_c Á`mMo A{V gwHw$_ma'' Ag§ Ho$coc§ Amho. {Xcm hmoVm. Vmo JwÀN> _hmamOm§Zr Amnë`m H$m°Q>Odi H$m¡VwH$mZo Ro>dyZ KoVcm hmoVm.
Ë`m H¥$îUmÀ`m nmdcm§à_mUo _hmamOm§Mr nmdc§ A{V gwHw$_ma hmoVr. Vido AË`§V Ë`m {Xder _hmamOm§À`m Xe©Zmcm _mcwVmB© dmcmdcH$a d Ë`m§À`m gyZ~mB© Amë`m
_¥Xy, _wcm`_ Am{U Jwcm~r hmoVo. Amåhr H$miOrnyd©H$ YwVcoë`m cmXrdarc hmoË`m. _hmamOm§Zr _mYdamdm§Zm Ë`mVrc XmoZ \w$co Ë`m XmoKtZm Úm`cm gm§{JVcr.
Yw{cH$Uhr Ë`m§À`m nmdcm§Zm cmJcoco {XgyZ `m`Mo. _mYdamdm§Zr Or hmVmcm cmJcr Vr XmoZ \w$co JwÀN>mVyZ IoMyZ H$mT>cr d AmUyZ
_hmamO, lrgX²Jwê$ ~m~m _hmamOm§À`m nyOogmR>rMr \w$co, CnH$aUr, Z¡doÚ, {Xcr. Voìhm _hmamO åhUmco, ""Aao, Ag§ Zmhr H$am`M§. Oam Ë`m JwÀN>mH$So>
nyOoMr V`mar `m~m~V A{Ve` MmoI§Xi AgV. \w$c§ AJXr VmOr Q>dQ>drV jU^a ~K. Ë`mVrc H$moUVr \w$c§ Mm§Jcr AmhoV `mMm {dMma H$a. Oo Mm§Jc§
AgmdrV. Ë`m Ë`m XodVocm {VMo {à` \y$c CncãY Agmdo. JUnVrcm cmc Agoc Vo Xwgè`mcm Úmd§. Ë`m_wioM Amnë`m g{XÀN>m Ë`m§À`mn`ªV nmohmoMVmV.
Omñd§XrMr \w$c§, Xwdm© Agë`mM nm{hOoV. e§H$amgmR>r ~ocmMr Mm§Jcr H$modir H$m_ Ho$di H$V©ì`^mdZoZ§ H$ê$ ZH$m Va H$m_mVrc AmZ§X AZw^dm. Ë`mgmR>r Vw_M§
{ÌXi nmZ§ hdrV, Vwier Mm§Jë`m _§{Oam§g{hV VOocXma Agmì`m. nyOoMr _Z a{gH$ Agc§ nm{hOo. Ë`m_wio Vw_M§ OrdZ Va AmZ§XXm`r hmoB©cM; na§Vw
CnH$aUr Vm§ã`m {nVioMr Or AgVrc Vr KmgyZ Mm§Jcr cIcIrV Ho$cocr Vw_À`m ghdmgmV `oUmar _mUg§gwÕm gwImdVrc.''
AgmdrV, J§Y ^anya XmQ> Agmdo, AÎma, M§XZ, Yyn, CX~Îmr CÎm_ gwdm{gH$ _hmamOm§Mr gm¢X`©Ñï>r gU g_ma§^ gmOao H$aVmZm A{YH$ R>iH$nUo
dmnamdo. {Za§OZmV dmnamd`mMo Vyn CÎm_M Agmdo. _yVuda \w$c§ dmhmVmZm Ë`m§Mr OmUdm`Mr. gd© CËgd Am{U gU `Wmgm§J gmOao H$aÊ`mH$S>o _hmamOm§Mm H$Q>mj
gw~H$ aMZm H$ê$Z _yVuMo gm¡§X`© dmT>dmdo. hma KmVë`mda Vo ì`dpñWV KmVco Ago. {deofV: {XdmirÀ`m gUmÀ`m doir _hmamOm§Mm CËgmh AJXr Amog§Sy>Z
AmhoV `mMr ImÌr H$ê$Z ¿`mdr. _yVucm, Vg{~arcm KmVcocm hma, XmoÝhr ~mOyZr dmhmV Ago. {XdmirMo {Xdg Amco H$s Ë`m§Mr \$ma KmB© Agm`Mr. ~mOmamVyZ
gmaIm _yVuMm ~amo~a _Ü` gmYyZ Kmcmdm. amoOMr eoO ì`dpñWV Kmcmdr. gwdm{gH$ VocmÀ`m ~mQ>ë`m, AÎmao, CQ>Ur, {dH$V AmUm`Mr. gmS>çm, n°ÊQ>-eQ>©,
gwaHw$Ë`m dJ¡ao Agy Z`oV Agm Ë`m§Mm H$Q>mj Ago. ~m~m§Zm amÌm¡ Mm§XrÀ`m YmoVaOmoS>çm ñdV: XwH$mZmV OmD$Z AJXr nmaIyZ {ZdSy>Z AmUm`À`m. \$Q>mHo$ Va
^m§S>çmVyZ XyY-gmIaoMm Z¡doÚ XmI{dcm Om`Mm. Ë`m Z¡doÚmVrc EH$ KmoQ>^a XyY 7-8 JmoUr ^ê$Z KoD$Z `m`Mo. `oUmè`m àË`oH$ Hw$Qw>§~mMr AmR>dU H$mTy>Z KamV
Am{U EH$ ~Îmmgm PmonVmZm _hmamO J«hU H$arV. ~mH$s Z¡doÚ Amåhmcm {_iV {ó`m {H$Vr, nwéf {H$Vr, _wc§ {H$Vr `mMm {heo~ H$ê$Z Ë`mà_mUo Ë`m§Zm Úm`À`m
Ago. H$nS>çm§Mo JÇ>o ~m§Ym`Mo. da Ë`m§Mo Zmd {chm`Mo. Ë`m JR²>R>çmV EH$ gwdm{gH$
nwÊ`mÀ`m _§{XamV {d{dY Aem gÎmmdrg XodVm§Zm Z¡doÚ XmI{dco OmV. amoOÀ`m VocmMr ~mQ>cr, CQ>Ê`mMr nwS>r KmVcr Om`Mr. EH$ Mm§Jcm A§Jmcm cmdm`Mm
amoO `Wmgm§J gÎmmdrg Z¡doÚmMr nmZo V`ma H$aUo g§~§{YV AmMmar, godH$ `m§Zm gm~U Kmcm`Mm. emiH$ar _wc§ KamV Agë`mg _J \$Q>mHo$, \w$c~mOo,
H$îQ>mMo dmQy> cmJco. Ë`mdê$Z Hw$a~ya, ZmamOr àH$Q> Pmcr Am{U _J hr g§»`m M§ÐÁ`moVr, ^wBZio `m§Mr EImXr {nedr Ë`m gmo~V Rodm`Mr. _§{XamV amhmUmè`m
AR>amda Amcr. Voìhm _hmamO {dfmXmZo åhUmco, ""`m ~m~m§À`m ñWmZmV nwT>rc gJù`m§Zm Zdo H$nS>o {Xdmirnydu Úm`Mo.
EH$ hOma df} gÎmmdrg _mUgm§À`m OodUmMr gmo` _r Ho$cr hmoVr. na§Vw godH$m§À`m YZÌ`moXercm _hmamO bú_rnyOZ H$arV. cú_rnyOZmZ§Va VwierOdi ^anya

Eogm Vy gmo{`am 191 192 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


\$Q>mHo$ CS>dm`Mo. \$Q>mHo$ CS>dyZ Pmco H$s _J AmaVr ìhm`Mr. AmaVr Pmcr H$s nwT>mH$ma KoD$Z H$m_ H$am,'' åhUm`Mo. {XdmirMo Vo _§{XamVrc {Xdg KaÀ`m
Amcoë`m cmoH$m§Zm YZo, ~Îmmgo, H$m°\$s {Xcr Om`Mr. {XdmirÀ`m gUmcm BVHo$M qH$~hwZm A{YH$M AmZ§XmV Om`Mo !
YZÌ`moXernmgyZ gwédmV ìhm`Mr. AmMmè`m§Zm ~mocmdyZ _hmamO gmodù`mV gd© VwierMo c¾ _moR>çm WmQ>mV, EImÚm H$moQ>çYremÀ`m KaMo c¾ ìhmdo, Vgo
\$amimMo nXmW©, {MdS>m, ~ogZ cmSy>, aì`mMo cmSy>, MH$cr, H$S>~moir, eod dJ¡ao cmJm`Mo. {ó`m ZQyZ WQy>Z XmJXm{JZo KmcyZ `m`À`m. nwéfm§Zrhr Amnco R>odUrVco
H$adyZ ¿`m`Mo. YZÌ`moXercm \$amimMm Z¡doÚ XmIdm`Mm. nUË`m§Mr Amamghr H$nS>o KmVcoco AgV. amYm-H¥$îUm_Ü`o A§VanmQ> Yacm Om`Mm. àË`oH$mcm AÎma
Ë`mM amÌr Ho$cr Om`Mr. Jwcm~nmUr, ~Îmmgm {Xcm Om`Mm. {ó`m§Zm hiXrHww§$Hy$, JOam {Xcm Om`Mm. `m
ZaH$ MVwX©ercm _hmamO ^ë`m nhmQ>o gdmªZm CR>dm`Mo. Vm|S> YwD$Z, Mhm KoD$Z CXmhaUmXmIc gm§{JVcoë`m Jmoï>r. df©^amVrc gd© H$m`©H«$_ Ago `Wmgm§J Am{U
gJirH$S>o nUË`m cmdm`À`m. nmQ> _m§Sy>Z am§Jmoir H$mT>m`Mr. _J gJù`m§Zm {eñV~Õ nÕVrZo ìhm`Mo. _hmamOm§Mo CËH¥$ï> {Z`moOZ Ë`m _mJo hmoVo. Ë`mM~amo~a
A§Jmcm Voc cmdyZ JS>r _X©Z H$am`Mo. Aem doir _hmamO ñdV: gwdm{gH$ VocmMr AmUIrhr EH$ Jmoï> Ë`m_Ü`o hmoVr. ho gd© ì`mnVmn Oo _hmamO H$arV hmoVo Ë`m_mJo
~mQ>cr àË`oH$mÀ`m S>moŠ`mda [aVr H$am`Mo. AmnU _mÌ A§Jmcm Zm__mÌ W|~^a EH$ Anyd©, Agr_ Jwé^º$s hmoVr. _mÂ`m gX²Jwê§$Mo ho Ka Amho. _r Ë`m§Mm Z_« godH$
Voc cmdyZ ¿`m`Mo. ^anya Ja_ nmÊ`mZo gdmªMo ñZmZ Pmco H$s _hmamO àË`oH$mcm Amho, Ë`m§Mm "Xmg {dRy>' Amho, hr Ë`m§Mr ^mdZm gX¡d Ë`m§À`m _ZmV J§wOZ H$arV
AÎmamMm \$m`m Am{U ImD$gmR>r H$mhr n¡go XoV. Vo åhUV, ""Amnco Ka-Xma gmoSy>Z Ago.
Vwåhr ~m~m§À`m Kar amhmVm. Vw_À`m Kar ào_mZo Og§ Ho$c§ OmB©c Vg§M _cm `oWo _§{XamV lr JUnVr gmohim AË`§V CËgmhmZo gmOam ìhm`Mm. _hmamO
Vw_À`mgmR>r Ho$c§ nm{hOo.'' Ia§ Va _hmamOm§Zr OodT>§ Am_M§ ào_mZo Ho$c§ VodT>§ JUnVrÀ`m AmJ_ZmZo AJXr AmZ§XmZo \w$cyZ Om`Mo. JUoe MVwÏmunydu 2-3 {Xdg
KargwÕm H$moUr H$aUma Zmhr. 8-8Ÿ&& dmOVm AmaVr Pmcr H$s ~m~m§Zm \$amimMm ~mOmamV OmD$Z JUnVrMr gw§Xa _yVu, h[aVm{cHo$Mr _yVu d gOmdQ>rMo gm_mZ
Z¡doÚ XmI{dcm OmB©. _J {XdmirÀ`m {Z{_ÎmmZo Xe©Zmcm Amcoë`m ^º$m§Zm `WoÀN> AmUco Om`Mo. Xydm©, \w$c§, nÌr ho gma§ Jmoim H$aÊ`mMr O~m~Xmar kmZoída H$mio,
\$ami {Xcm OmB©. Oo Kar \$ami H$ê$Z `oV Ë`m§Zm \$amimÀ`m nwS>çm XoV AgV. ~~Z nmQ>rc `m§À`mda gmondcocr Ago. Amåhr gd©OU ^anya InyZ JUnVrMr
Amåhmcmhr Xhm dmOVm AmJ«h H$ê$Z _hmamO \$ami dmT>>rV. Xwnmar OodUmV gw§Xa Amamg H$arV Agy. JUnVr XrS> {XdgmMm Ago. àmUà{Vð>m, ghòmdV©Zo,
n¹$mÞhr Ago Am{U \$amihr. amÌr {Xì`m§Mr amofUmB© H$am`Mr. {XdmirÀ`m {Xder ghòXydm© dmhmUo ho gmao `m XrS> {XdgmV ìhm`Mo. {edm` XmoÝhr doim JUnVrMr
Xe©Zmcm `oUmè`m gdmªZm S>moŠ`mcm cmdm`cm M_Mm^a Voc Am{U AÎmamMm \$m`m AmaVr _§{Xa Xw_Xw_yZ Q>mH$m`Mr. {dgO©ZmÀ`m {Xder CH$S>rÀ`m _moXH$m§Mm Z¡doÚ
_hmamO XoV AgV. {edm` ~mOmamVyZ doJdoJù`m àH$maMr {_R>mB© AmUyZ Agm`Mm. `oUmè`m ^º$_§S>itZm _moXH$m§Mm àgmX {_im`Mm. Xwwgè`m [Xder
dmQ>m`Mo. ^mD${~OoÀ`m {Xder {ó`m _hmamO§mZm Amodmim`cm `m`À`m. Ë`m§Zm JUnVr {dgO©Z ! _hmamOm§Zm AmVm JUnVrMo {dgO©Z H$am`Mo `m H$ënZoZo dmB©Q>
_hmamO AmodmiUrV n¡go, gmS>çm Ag§ H$mhr Var Kmcm`Mo. Amåhmcm {XdmirVhr dmQ>m`Mo. "nwZamJ_Zm`M' åhUVmZm Ë`m§Mm H§$R> XmQy>Z `m`Mm. Vo H$YrM
H$nS>o XoV. {XdmirZ§Vahr EH$Xm H$nS>o XoV. EH$ H$mMoMm Mm¡H$moZr H§$Xrc Amho; Vmo {dgO©ZmÀ`m {_adUwH$scm Amco ZmhrV. JUnVr~amo~a ñdV:hr nmÊ`mV Xoh
H$moOm{Jar nm¡{U©_onmgyZ {Ìnwar nm¡{U©_on`ªV cmdcm Om`Mm. {dgO©Z H$amdo Ago dmQ>Vo Ago Vo åhUV. dPoH$mH$m, à_moX, _r, adr gào dJ¡ao 8-
^mD${~OoÀ`m {Xder ^anya åhUOo AJXr H§$Q>mim `oB©n`ªV Amåhr \$Q>mHo$ 10OU {dgO©Z H$ê$Z `oV Agy.
dmOdV Agy. _hmamO _mJo H$m¡VwH$mZo nmhmV C^o AgV. H$moUr \$Q>mHo$ dmOdm`cm lr ~m~m§Mo _§{Xa nydu AJXr gmÜ`m nÍ`mÀ`m eoS>_Ü`o hmoVo. _hmamO ~m~m§Mr
Km~am`cm cmJcm H$s _hmamO Ë`mcm àmoËgm{hV H$am`Mo, ""Km~ê$ ZH$mo ! hmVmV nyOm H$aVmZm AZoH$ doim J{hdê$Z åhUm`Mo, ""_cm {g_§oQ> H$m°ÝH«$sQ>Mo Ka ~m§YyZ
Yê$Z cmd !'' dJ¡ao AmoaSy>Z gm§Jm`Mo. ""_mJo _mJo H$gco amhmVm ? àË`oH$ Jmoï>rV {XcoV. AmnU _mÌ nÍ`mÀ`m eoS>_Ü`o amhmVm.'' _r ho AZoH$ doim EoH$coco Amho.

Eogm Vy gmo{`am 193 194 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


1981 gmcmn`ªV _§{XamV EH$M n§Im hmoVm. CÝhmù`mÀ`m {XdgmV lr~m~m§Zm ^m§S>r, VmQ§>, dmQ>çm, Vm§~o hmoVo. _hmamOm§Zm nmÊ`mgmR>r Vm§ã`mMo Vm§ã`m^m§S>o hmoVo.
CH$Sy> Z`o åhUyZ \o$~«wdmarnmgyZ OyZ _{hÝ`mn`ªV XaamoO gH$mir 11 Vo 4 Agm {nVir ^m§S>çm§Zm H$ëhB© H$aÊ`mMr H$Q>H$Q> hmoVr. daModa H$ëhB© cmdmdr cmJo
n§Im cmdÊ`mMr nÕV hmoVr. _hmamOm§À`m ImocrV EH$ N>moQ>m "adr' Q>o~c \°$Z Am{U Vr {Q>H$Vhr Zgo. Voìhm ~mimgmho~m§Zr ñQ>oZcog ñQ>rcÀ`m ^m§S>çm§Mm àñVmd
hmoVm. AÝ`Ì H$moR>o n§Io ~g{dcoco ZìhVo. _mÂ`m gVVÀ`m ^wU^wUr_wio _J Ë`m§Zr _m§S>cm Am{U Vmo _hmamOm§Zr _§Oyahr Ho$cm. _J ñQ>rcMr dmQ>çm, ^m§S>r, VmQ>§ dJ¡ao
"JwéH¥$nm' Am{U "dmgwXodmZ§V gañdVr' {ZdmgmV 1982 gmcr n§Io ~g{dÊ`mMm AmUcr. Vr _mocH$aUrH$S>o Kmgm`cm {Xcr Va Mao nS>Vrc. Voìhm Vr H$moU
{ZU©` KoVcm Ë`mM doir ~m~m _hmamOm§gmR>r EH$ Hy$cahr ~g{dÊ`mV Amcm. KmgUma Ag àíZ _hmamOm§Zr CnpñWV Ho$cm. MM}A§Vr ^m§S>r KmgÊ`mMm gÝ_mZ
lr ~m~m§Mo EH$ gw§Xa V¡c{MÌ gmdS>}H$a `m »`mVZm_ {MÌH$mamH$Sy>Z _hmamOm§Zr _cm {_imcm. _r gmYmaUV: 5-6 _{hZo XmoÝhr OodUmZ§Va ^m§S>r Kmgcr. Z§Va
H$adyZ KoVco. {MÌ V`ma hmoVmZm, gmdS>}H$a `m§Zm lr ~m~m§Zr àË`j Xe©Z {Xco _hmamOm§Zr ^m§S>r _mocH$aUrH$S>o Kmgm`cm nadmZJr {Xcr.
hmoVo. Ë`m_wioM Vo {MÌ AJXr `Wm`mo½` ñdê$nmV gmH$ma Pmco. lr ~m~m§À`m EH$Xm _hmamOm§Zr aoeZMo Vm§Xyi AmUco hmoVo. ~m~m§À`m Z¡doÚmVhr Ë`mM
_§{XamV _hmamOm§Zr Vo Aà{V_ {MÌ _moR>çm ^{º$^mdmZo ñWmnZ Ho$co hmoVo. Vm§XimMm ^mV hmoVm. amÌr ñdßZmV ~m~m§Zr Xe©Z XoD$Z _hmamOm§Zm {dMmaco H$s
lr ~m~m§Mr ^ì` _yVr© Á`m doir _§{XamV ñWmnZ H$aÊ`mV Amcr Ë`m doir _yVuÀ`m _cm aoeZMm ^mV Im`cm KmcVmog ? Vwcm Mm§Jcm Vm§Xyi AmUVm `oV Zmhr
COì`m ~mOyg Vo {MÌ cmdÊ`mV Amco Amho. H$m ? VoìhmnmgyZ _§{XamV H$Yrhr aoeZMo Vm§Xyi Amco ZmhrV. CËgd àg§Jr
`m {MÌmV lr ~m~m§Zr Amnco XmoÝhr hmV öX`mOdi Z_ñH$magÑe _wÐoV Yacoco hOmam|À`m n§JVr CR>m`À`m. Ë`m§Zm CÎm_ Vm§XwimMm ^mVM dmT>cm Om`Mm. H$mhr
AmhoV Am{U Ë`m XmoÝhr hmVm§Mr ~moQ>o Am{U Vido `m_Ü`o EH$ nmoH$ir (AdH$me) Hw$pËgV cmoH$ ~mhoa Joë`mda MMm© H$am`Mo H$s, `m§Zm EdT>m Mm§Jcm Vm§Xyi nadS>Vmo
Amho. ho {MÌ nmhÿZ Jwê$Xod amZS>o åhUmco hmoVo, H$gm ? nU _hmamOm§Zr gX²Jwê§$Zr {Xcocm AmXoe eodQ>n`ªV nmicm.
‘‘This hollowness shows that, ‘He’ is the origin of the _hmamO ^moOZmcm Ama§^ H$aÊ`mnydu Amnë`m nmZmMm nwÝhm EH$Xm Z¡doÚ
Universe.’’ XmIdrV. Vmo ~hþYm ñdm_tZm qH$dm Bï> XodVocm Z¡doÚ XmIdrV AgmdoV. Ë`m_wio
[ gmè`m {dœmMo _ycñWmZ åhUOoM "Vo' (lr ~m~m) AmhoV, hoM Ë`m _hmamOm§Zm dmT>m`Mo gd© nXmW© gwédmVrcmM dmT>mdo cmJV. EImXm nXmW©
nmoH$irdê$Z {XgVo. ] hr AmR>dU lr {XJ§~aXmg _hmamO dma§dma gm§JV AgV. dmT>m`Mm amhÿZ Jocm Va _J Vmo Z§Va KoV ZgV. OodVmZm Ë`m§Mm ñdm_ter g§dmX
{Z`moOZmgmR>r àmJ{VH$ Ñ{ï>H$moZ cmJVmo. gwYmaUm§H$S>o CKS>çm S>moù`m§Zr nmhÿZ Mmcy Ago. ñdm_r _hmamOm§g_mdoV AÞ J«hU H$am`Mo. _J `m§Mm g§dmX gwê$
Ë`m AmË_gmV H$aÊ`mgmR>r Iwco _Z cmJVo. _hmamOm§Zm AmYw{ZH$ gmoB© gw{dYm§Mo ìhm`Mm, ""ñdm_r ZwgVm ^mV H$m` ImVm` ? VmH$ Kmcm ZwgVm gwH$m ^mV ImD$
dmdS>o ZìhVo. Ë`m§Mm Cn`moJ _§{XamV H$am`cm Ë`m§Mr haH$V ZìhVr. OgOgm ZH$m.'' Amåhmcm Ë`m§Mo ñdJVgÑe ~mocUo EoHy$ `m`Mo H$maU Amåhr Ë`m§À`m
_§{XamVrc H$m`©H«$_m§Mm AmdmH$m dmT>V Jocm, VgVem gwYmaUm _hmamO A§JrH$maV eoOmar ~gyZM Oodm`Mmo. H$Yr Amåhmcm gm§Jm`Mo, ""ñdm_r åhUVmV, Md T>d
Joco. nydu H$moiemÀ`m eoJS>çm noQ>dyZ ñd`§nmH$ ìhm`Mm. H$mcm§VamZo Ë`mMr OmJm H$mhr Zmhr, AgoM Oodm`Mo !''
^wemÀ`m eoJS>çm§Zr KoVcr. _J nwT>o ñQ>moìh Amco. ñQ>moìhMm H$mH$S>m noQ>dÊ`mgmR>r AmfmT>r, H$m{V©H$s EH$mXercm Ë`m§Zm ñdßZmV nm§Sw>a§J Xe©Z Úm`Mm.
pñn[aQ> cmJo. pñn[aQ>gmR>r Xadfu nadmZm H$mT>mdm cmJo. {XdgmVyZ 30-40 doim _hmamO Zoh_r gm§Jm`Mo H$s Zddm ~m¡Õ AdVma åhUOo nm§Sw>a§J. EH$ZmW
ñQ>moìh noQ>dmdm cmJo. ~mimgmho~ H$mOaoH$am§Zr _hmamOm§Mr nadmZJr {_idyZ _hmamOm§ZrgwÕm AgoM åhQ>co Amho. ~wÕ åhUOo ñVãY. Jm¡V_ ~wÕm§er `mMm
ñd`§nmH$KamV J°gMm dmna gwê$ Ho$cm. Z§VaMr àJVr åhUOo Hw$H$aMm dmna gwê$ H$mhr g§~§Y Zmhr. Ûmnma `wJmV H¥$îUm§Zr Iyn H$m_o Ho$cr. gdmªer _wº$
Pmcm. Ë`m_wio doi Am{U B§YZmMr ~MV hmoD$ cmJcr. OodUmgmR>r {nVioMr g§dmXhr Ho$cm. ^JdX²JrVm gm§{JVcr. `m AdVmamV _mÌ nm§Sw>a§J Admja ~moccoco

Eogm Vy gmo{`am 195 196 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


ZmhrV. Vo \$º$ ^º$m§erM ~mocVmV Ago {ddaU _hmamO Amnë`m H$sV©ZmV H$arV H$moUVmhr _OHy$a _cm H$Yrhr dmMmdm cmJcm Zmhr. hr _hmamOm§Mr _mÂ`mda
AgV. H¥$nmM Ago _r _mZVmo.
gX²Jwê§$à_mUoM _hmamOm§Zr Xoe Am{U Y_m©da ào_ Ho$co, lÕm ~miJcr. VÛVM EH$Xm Ag§M EH$ nÌH$ Zo_H§$ ~m~m§À`m O`§Vr CËgdmMo Xaå`mZ H$moUrVar
{dÛmZ ~«m÷Um§~Ôc _hmamOm§À`m _ZmV {deof __Ëd hmoVo. _§{XamVrc Ym{_©H$ H$mT>c§. _hmamOm§Zm `m Aem Jmoï>tMm _Zmo_Zr Ìmg ìhm`Mm. _r a{ddmar H$m_mgmR>r
H$m`©H«$_mV nm¡amo{hË`mMr Ywam gm§^miUmè`m gàoJwéOr§da AJXr H$m¡Qw>§{~H$ ZmVo gH$mir _§{XamV Amcmo Va _hmamOm§Zr nÌH$m{df`r gm§{JVc§ Am{U åhUmco,
Agë`mgmaIo Ë`m§Mo ào_ hmoVo. YZnmR>r qH$OdS>oH$aemór, ZdmWoJwéOr, dg§Vamd ""AmVm H$mhr cmoH$ CËgdmcm `m`M§ Q>miVrc. Vy _mÂ`m _XVrcm Amhog Zm ?''
\$S>Ho$JwéOr, H$merMo S>m°. Xod, {XZH$a^Å> \$S>Ho$, Jwigw§XH$aJwéOr, _r åhQ>c§, ""H$mhr Pmc§ Var _r `oWo `oUmaM ! Vwåhr Aer e§H$mgwÕm _ZmV AmUy
\$UgiH$aJwéOr, AmR>ë`oJwéOr, A{c~mJMo ^mVI§S>oJwéOr `m gd© {X½JOm§er ZH$m !''
Ë`m§Mo AJXr g»`ËdmMo g§~§Y hmoVo. ~«m÷Um§Zm Vo OrdmnmS> OnV. Ë`m§Zm _mÂ`m AmœmgZmZo _hmamOm§Zm EdT>m AmZ§X Pmcm ! Ë`m§Mm AmZ§XmZo \w$ccocm
H$moUË`mhr àH$mao H$_rnUm `oD$ Z`o åhUyZ Vo Xj AgV. ZdmWoJwéOr Am{U Moham AOyZ _mÂ`m ñ_aUmV Amho. Ia§Va Ë`m doir EH§$Xa H$m`©H«$_mV _mPm dmQ>m
dg§Vamd \$S>Ho$JwéOr namÞ KoV ZgV. 1982 gmcÀ`m `kH$mimV _hmamOm§Zr `m ImarMmM Agmdm. nU Ë`m CÛoJmÀ`m jUr Ë`m§À`m {ZamJg _Zmcm _mP§ Ë`m§À`m
XmoKm§Zmhr {Z_§{ÌV Ho$c§ hmoV§. Vw_Mm namÞ Z KoÊ`mMm {Z`_ _moS>Uma Zmhr `mMr _r ~mOycm C^§ amhmU§hr AmZ§XXm`H$ dmQ>c§. CÀMñWmZr Ë`m§Zm EH$mH$snUmhr
H$miOr KoB©Z Ag§ _hmamOm§Zr Ë`m§Zm gm§{JVc§ hmoV§. Ë`m§À`mgmR>r nmÊ`mMm Oamhr OmUdV Agmdm !
dmna Z H$aVm, Ho$di Vyn, XyY dmnê$Z {eam Ho$cm OmB©. Vmo Ë`m§Zm doioda {_iVmo` _hmamOm§À`m ñd^mdmV EH$ N>mZ {_píH$cnUm hmoVm. ~mocVmZm g_moaÀ`m
qH$dm Zmhr BH$S>o Ë`m§Mo cj Ago. _mUgmMr Vo Zo_H$s Q>monr CS>dm`Mo. aËZm{Jar Odirc ~gUr JmdMo EH$ Omoer
Ym{_©H$ H$_©H$m§S>mda Ë`m§Mr lÕm hmoVr. nj, lmÕ, lmdUr AmXr Jmoï>r AmS>ZmdmMo (_hmamOm§À`mM JmoÌmVrc) àdMZH$ma _hmamOm§Zm ^oQ>m`cm Amco
ì`dpñWVnUo, doiÀ`m doir nma nmS>Ê`m{df`r Vo AmJ«hr AgV. _mÂ`m COì`m hmoVo. Vo ñdê$nmZ§Xm§Mo {eî`. ~gUr `oWo épŠ_Ura_UmÀ`m _§{XamMm OrUm}Õma
hmVmMo Am°naoeZ Pmco Vo AmfmT>mV; nU lmdUmn`ªV hmV ~am Pmcocm ZìhVm. H$aÊ`mgmR>r {ZYr Jmoim H$aÊ`mgmR>r Vo Amco hmoVo. J¥hñW WmoS>o Ah§H$mar hmoVo.
XwIUmè`m hmVmgh 3-3Ÿ&& Vmg lmdUrMo gì`-Angì` H$aUo _mÂ`m AJXr Amë`mda AmJV-ñdmJV Pmë`mda _hmamOm§Zr `oÊ`mMo H$maU {dMmaco. Vo
Ordmda Amco hmoVo. åhUyZ _r Ë`m§Zm åhQ>co H$s `§Xm H$mhr _r lmdUrcm ~gV åhUmco, ""nÅ>r _mJm`cm Amcmo` ! XoD$i XwéñV H$aVmo` !'' dJ¡ao.
Zmhr. hm COdm hmV Agm ~m§Ycocm Amho ! _hmamO åhUmco, "" Vo O_m`M§ Zmhr ! H$moH$Ur ^mfoV nÅ>r åhUOo dJ©Ur. gmd©O{ZH$ nyOoMr nÅ>r, hmoirMr nÅ>r.
_mÂ`m eoOmar ~g. O_oc VodT>§ S>mì`m hmVmZo H$a, nU lmdUr PmcrM nm{hOo !'' H$moH$UmV gmd©O{ZH$ H$m_mgmR>r "nÅ>r' H$mT>VmV. _hmamOhr H$moH$UmVcoM ! Ë`m§Zr
_hmamOm§M§ _Z A{Ve` {ZamJg hmoV§. ào_mZ§ Vo _mUg§ Jmoim H$am`Mo. OrdmnmS> AmV OmD$Z EH$ drV^a é§X, hmV^a cm§~ H$mnS>mMr nÅ>r AmUcr Am{U Ë`m§Mo
ào_ H$am`Mo. nU H$mañWmZr _mUg§ Amncm ñdmW© dm Ah§H$ma XwImdcm H$s ~mhoa hmVr {Xcr. Ë`m§Zm XyY dJ¡ao {Xco. Vo J¥hñW `mda H$mhrhr Z ~mocVm Vr nÅ>r KoD$Z
OmD$Z _hmamOm§À`m {damoYmV H$mhrVar AnàMma H$arV gwQ>V. _hmamOm§Mr ZmcñVr Joco. _mÌ Joë`mda Ë`m§Zr AmR>dUrZo Vr nÅ>r XodimÀ`m noQ>rV Q>mH$cr. Z§Va
H$aUmar nÌHo$ H$mT>Uo hm Ë`mVrc H$mhtMm hmVI§S>m à`moJ hmoVm. _r _cm XmoZ gJirH$Sy>Z n¡emMm AmoK Amcm. XoD$i ~m§YyZ Pmc§ Am{U CËgdhr ì`dpñWV gwê$
Jmoï>tgmR>r A{Ve` gwX¡dr _mZVmo. EH$ åhUOo _hmamOm§Zr `m ñWmZmV `oÊ`mg Pmcm.
à{V~§Y Ho$cocm H$moUrhr _mUyg nwÝhm H$Yrhr H$moR>ohr ^oQ>Ê`mMm XwX©¡dr àg§J _hmamOm§Zr `oWo eãXm§Mm J§_VrZo Ioi Ho$cm. _hmamO {H$Vr AMyH$ Am{U
_mÂ`mda Amcm Zmhr Am{U Xwgar Jmoï> åhUOo _hmamOm§À`m {damoYmVrc n[aUm_H$maH$ eãX `moOZm H$arV Vo "eod½`mÀ`m e|Jm'À`m ^m§S>UmMo doir _r

Eogm Vy gmo{`am 197 198 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


nm{hc§ hmoV§M. _hmamOm§Mo Ago H$mhr Img eãXà`moJ AgV. EH$Xm EH$ Hw$Qw>§~ Ago _hmamO åhUVmV Am{U åhUyZ _m¡Z ñdrH$maUo hoM `mo½` Ago Z_«nUo
Xe©Zmcm Amcoc§ hmoV§. _hmamOm§Zr Ë`mVrc VéU _wcrcm EH$X_ {dMmac§, ""H$m` gm§JVmV. ""nar ~moc{dVm JwéZmW _mPm'' Ag§ åhUyZ gma§ nwÝhm "BX§ Z __'
J ! VwPm Z§~a cmJcm H$m` ?'' ^mdZoZo gX²Jwê$ MaUrM An©U H$aVmhoV. _hmamOm§À`m H$mì` à{V^ocm Jwé^º$sMm
_wcJr åhUmcr, ""_hmamO, AmÎmm narjm dJ¡ao H$mhr Pmcocr Zmhr. Voìhm AmVm gwJ§Y `oV Amho H$s Jwé^º$scm H$mì` à{V^oMo gáa§J cm^co AmhoV `mMm CcJS>m
H$gcm Z§~a cmJUma ?'' _cm Var Pmcocm Zmhr. ghmì`m AÜ`m`mV _hmamO åhUVmV ""^º$sÀ`m H$mZZr§
nmM Xhm {_{ZQ>m§Zr nwÝhm VmoM àý _hmamOm§Zr {dMmacm, ""H$m` J ? VwPm Z§~a M§XZ hmo Vwåhr Ÿ& nyOm H$aÊ`m§ Amåhr§ Vwåhr XodmoŸ&&'' `mVrc g_n©U ^mdmer
cmJcm H$m` ?'' EH$ê$n hmoD$Z ho eãX dmMm, A§Jmda AmZ§XmMo amo_m§M C^o amhmVrc. gX²Jwê§$Mo
_wcrZo nwÝhm VoM CÎma {Xco. Ag§ Mm§Jc§ 4-5 doim Var Pmc§. _J _hmamO VoWyZ gdm}ƒ ñWmZ d{U©VmZm _hmamO {c{hVmV, "~«÷mZw^dmMo Vwåhr MH«$dVu Ÿ&' `m
~mOycm Joco Voìhm Vmo Hw$Qw>§~ à_wI WmoS>m d¡VmJyZ _cm åhUmcm, ""`m§À`m _|Xycm aº$ "MH«$dVu' eãXmEodOr VoWo Xwgam eãX H$moUr _hmH$dr Var gwMdy eHo$c ?
nwadR>m ZrQ> hmoV Zmhr H$m` ? Vo nwÝhmnwÝhm VmoM àý {dMmaVmhoV !'' g§{já gX²Jwé-M[aÌmV AH$amì`m AÜ`m`mV _hmamO åhUVmV, "Eogm Vy§
AmÎmm Hw$R>cr narjm Am{U Hw$R>cm Z§~a ? _hmamO Hw$R>cm Z§~a {dMmarV AmhoV gmo{`am hmogr OJr§ Á`mMmŸ& Ë`mgr _r nUmMm \w§$O Z Cao Ÿ&&' `mVrc "gmo{`am'
`mMr _cm H$ënZm hmoVr. _hmamOm§À`m ^mfoV {VMm Z§~a cmJcocm hmoVm, åhUOo hm eãX åhUOo EH$ CËH¥$ï> n¡cy nmS>cocm {hamM Amho. {ham àH$me {H$aUmV Yê$Z
ào_{ddmh O_cocm hmoVm. ho gma§ Ë`mcm gm§Jmd§ Va öX` ~§X nSy>Z Ë`mÀ`m gmè`m Ý`mhmiVmZm Ë`mÀ`m n¡cyn¡cyJ{UH$ Ogm VoOmMm Ioi {XgVmo, Vgo `m "gmo{`am'
earamMmM aº$ nwadR>m Wm§~m`Mm ! _r \$º$ hgcmo. Vo Hw$Qw>§~ Joë`mda _hmamOhr eãXmZo _ZüjynwT>o Jwé-{eî` ZmË`mÀ`m {d{dY n¡cy§Mo _Zmohmar Ñí` gmH$ma hmoVo.
_mÂ`mH$S>o ~KyZ gm{^àm` hgco. nwT>o _wcrMo c¾ Pmco. Voìhm _hmamO XohYmar `m gmo{`am eãXmZo _mÂ`mda Jmê$S> Ho$c§`. gX²Jwê§$Zr _cm Amncm gmo{`am _mZcm`
ZìhVo. Ë`m Hw$Qw>§~mH$Sy>Z _cm n{ÌH$mhr Amcr hmoVr. Aer Á`m jUr {eî`mcm OmUrd hmoVo, Ë`m jUmcm "_wº$s'{edm` Xwga§ H$m`
EImÚm órcm ""Vwcm Q>m`\$m°B©S> Pmcm hmoVm H$m ?'' Ag§ {dMmac§ H$s {VM§ åhUm`M§ ?
nmD$c Hw$R>oVar dmH$S>§ nS>c§` g_Omd§ ! _hmamOm§Zm ~m~m§Zr Amncm gmo{`am _mZcm, ""{dR>mo~m, AmOnmgyZ VwPm gd©
hm gmam _hmamOm§À`m ì`{º$_ÎdmVrc {_píH$cnUm. eãX AmnUmcm hdo Vgo Ah§H$ma _r KoVcm ~a§ ! ñdoÀN>oZo KoVcm !'' Ag§ åhUyZ ~m~m§Zr _hmamOm§Zm Amncm
KS>dm`Mo, _moS>m`Mo, dmH$dm`Mo, Zdo eãX nmS>m`Mo; nU _hmamOm§Mo eãX gm_Ï`© gmo{`am ~Zdcm. _hmamOm§Zr Ë`m§§À`m ZmVodmBH$m§M§ ~§YZ Ho$ìhmM VmoSy>Z Q>mH$c§ hmoV§.
nmhm`Mo Vo Ë`m§À`m H$mì`mV. Ë`m§Zr {Z{_©coë`m àM§S> J«§Wg§nXoV ! _hmamOm§Mo _hmamOm§Zr _cm KmVcoë`m {dcjU AQ>r_wio _mPohr ZmVodmB©H$ _mÂ`mnmgyZ
H$moUVohr H$mì` ¿`m ! ~m~m§Mm Ym§dm ¿`m qH$dm g§{já gX²Jwé-M[aÌ. H$go eãX Xwamdco hmoVo. _hmamOm§Zr _cm Amncm _mZcm Am{U _J _r Ë`m§Mm gmo{`am Am{U Vo
`mo{Oco AmhoV ! ""H|$dr ho eãXm§Zr§ H$amdo§ coIZ Ÿ& eãX Anyao OmU _mPo gmo{`ao EdT>mM ZmVog§~§Y _mÂ`m~m~VrV Cacm. Am{U hm _mPm gmo{`am Amho
dU©ZmgrŸ&'' Ag§ ^mamdyZ åhUUmao _hmamO àË`jmV JwéñVwVr d{U©VmZm Hw$R>o Var H$gm, Va ""V`mMo gÎmoZo§ Ioio {díd gmao§'' Agm ~{cð> ! Ë`mÀ`m_wio _mPo
eãXm§gmR>r AS>V ZmhrV. eãXaËZm§À`m ImUr Ë`m§À`m hmVmer AmhoV. EH$ EH$ aËZ gmao OrdZ ""Ho$dc AmZ§Xy ^acm na_mZ§Xy'' Ago hmoD$Z Joco.
OUy gmoÝ`mÀ`m H$m|XUmV ~gdmdo Vgo _hmamO Amnco gd© eãX d¡^d H$mì`mÀ`m _mÂ`m gX²Jwê$ gmo{`è`mMo nyU© ào_ _cm cm^co. CR>Vm ~gVm, H$m_ H$aVmZm,
H$m|XUmV ~gdyZ gX²Jwê§$À`m nm`r dmhmVmhoV ! n«Ë`oH$ ídmgmJ{UH$, öX`mÀ`m àË`oH$ ñn§XZmJ{UH$, OmJonUr, PmonoV Vo
gmJamMr emB© H$amo{Z`m§ gmarŸ& coIZ AdZrdar _m§Sr`oco§ && _mÂ`mgmo~V AmhoV Ag§ _cm dmQ>V§.
Var V§o gX²Jwé-M[aÌ Anma Ÿ& Z cmJo Á`mMm nma H$dUmgrhr Ÿ&& Am{U åhUyZM ""Eoem Vwåhm§ nm`r gmï>m§J d§XZŸ& gd©ñdo§ H$amoZ ny{OVgo Ÿ&''

Eogm Vy gmo{`am 199 200 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


`m AmoirVrc "gd©ñdo H$amoZ' eãXmcm A{Ve` _hÎd Amho. _r _mP§ gd©ñd Jmoï>tH$S>o Vo nmhm`Mo ! Ë`mMr narjm ¿`m`Mo ! ¹${MV àg§Jr Ë`mMm CXmoCXmo
{Xë`m{edm` _mPo gX²Jwê$ _mPo "gmo{`ao' H$go hmoUma ? Ho$ë`mgmaI§ H$am`Mo Am{U EH$ {Xdg Vm§XimVë`m IS>çmà_mUo Ë`mcm \o$Hy$Z
_r EH$Xm _hmamOm§Zm åhQ>co H$s Ho$di ~m~m§Mr AmaVr {chÿZ AmnU coIUr Úm`Mo !
Imcr R>odcr AgVr Var AmnUmcm gd©loð> H$drMm gÝ_mZ I{MVM {_imcm M|~yaMm EH$ XogmB© ZmdmMm _mUyg _hmamOm§Zm ~rS>À`m ~mOycm EH$Xm H$moUm
AgVm. EdT>r àmgm{XH$ aMZm Adm©MrZ H$mimV nmhm`cm {_iUo hm _hmamOm§À`m "\w$cm~' _hmamO `m§À`m Xe©Zmcm AmJ«hmZo KoD$Z Jocm. _hmamOm§Zrhr ~amo~a
X¡dr H$mì` à{V^oMm M_ËH$maM Amho. CËH$Q> Jwé^º$sMm Vmo _y{V©_§V Am{dîH$ma dmcmdcH$agmho~, ~mUmdcrgmho~, ~mOramdgmho~, _r, AmUIr EH$ XmoKo OU
Amho. Agm Vm\$m KoVcm hmoVm. Amåhr EH$m gaH$mar aoñQ> hmD$gda amÌr _w¸$m_ Ho$cm.
_hmamOm§À`m H$mì` à{V^oMm {dcjU gmjmËH$mar AZw^d EH$Xm Amåhmcm ~amo~aMo {MdS>m, cmSy> ImD$Z ^yH$ ^mJdcr. _hmamO amÌm¡ H$m°Q>da ~amM doi
{_imcm Am{U Ë`mcm dmcmdcH$agmho~ Am{U _r Ago XmoZM ^m½`d§V lmoVo hmoVmo. Ü`mZñW ~gyZ hmoVo. nhmQ>o CR>cmo Voìhm nm{hc§ Va Vo VgoM ~gyZ hmoVo. _J gH$mir
kmZoœa_mCcr§À`m nwÊ`{VWrMm {Xdg hmoVm. XwnmaMo gìdmVrZ dmOco hmoVo. "\w$cm~' _hmamOm§H$S>o Amåhr Jocmo. VoWo H$mhtZr AmaVr Ho$cr. hma dJ¡ao KmVco.
kmZoœa_hmamOm§À`m g_mYrMm H$éU J§^ra àg§J _hmamOm§Zr erK«H$mì` H$ê$Z _J "\w$cm~' _hmamOm§Zr CH$iË`m VocmV hmV KmcyZ Vicoë`m nwè`m H$mT>Ê`mMo
Am_À`mg_moa gmjmV C^m Ho$cm. dmUrMm AmoK amÌm¡ AmR> dmOon`ªV AI§S> Mmcy àmË`{jH$ Ho$co. _hmamO ho gma§ nmhmV hmoVo. \$mag§ H$mhr ~mocco ZmhrV.
hmoVm. naV `oVmZm A§~oOmoJmB©cm Hw$cñdm{_Zr OmooJoœarÀ`m Xe©Zmcm Amåhr Jocmo.
EH$Xm amÌrMo OodU Pmë`mda AH$amÀ`m gw_mamg Ë`m§Zr Amodr~Õ H¥$îUM[aÌ _hmamOm§Mo Hw$cmonmÜ`o nmR>H$ `m§MoH$S>o CVacmo. _hmamOm§Zr XodrMr nyOm, Xodrcm
gm§Jm`cm gwédmV Ho$cr. X¡Ë`m§Zr Jm§Ococr n¥Ïdr_mVm, dgwXod-XodH$s {ddmh, gmS>r ZogdUo, nwaUnmoirMm Z¡doÚ dJ¡ao ^{º$^mdmZo gd© Ho$co Am{U Amåhr nwÊ`mcm
Vwé§Jdmg, XodH$sÀ`m gmV ~mcH$m§Mr H§$gmH$Sy>Z ^rfU hË`m, H¥$îUmMm OÝ_ Amcmo. `oVmZm EH$ JmS>r ZmXwéñV Pmcr. Ë`m_wio WmoS>m \$ma {dc§~ Pmcm.
`oWnmgyZ Vo H¥$îUmÀ`m JmoHw$imVrc crcm, H¥$îUmMr amOZrVr, H$m¡ad-nm§S>d `wÕ, nwÊ`mcm Amë`mda MmaM {XdgmV \w$cm~ _hmamOm§À`m EH$m {eî`mZo Ë`m§Mo "Q´>oS>
Z§VaMo {dZmemMo Vm§S>d, gma§ H$mhr Ë`m§Zr H$mì`mVyZ Am_À`mg_moa C^§ Ho$c§. {gH«o$Q'> H$i{dUmao nÌ Amåhmcm nmR>{dco. ewÕ M§XZmMo Voc hmVmcm cmdyZ hmV
ì`mYmMm ~mU H¥$îUmÀ`m A§JR>çmcm cmJyZ H¥$îUmZo XohË`mJ Ho$bm Voìhm ho gma§ OUy CH$iË`m VocmV KmVcm Var hmVmcm BOm hmoV Zmhr. \w$cm~ _hmamO hoM H$aVmV,
AmÎmm BWo Am_À`mg_moa KS>V§` Aem Om{UdoZo gdmªMo S>moio Amocmdco. Ago Ë`mZo AmdOy©Z H$i{dco hmoVo. nÌ dmMyZ _hmamO hgco d åhUmco, ""g_mOmV
""Mcm AmVm, Am§Kmoircm OmD$ `m !'' `m _hmamOm§À`m dmŠ`mZo Amåhr JméS>r M_ËH$ma H$aUmè`mÀ`m _mJo YmdUmè`m§Mr g§»`m \$ma _moR>r Amho.
dV©_mZmV Amcmo Voìhm nhmQ>oMo 5 dmOcoco hmoVo. "M_ËH$mam{edm` Z_ñH$ma Zmhr' Aer åhU Ë`mdê$ZM nS>cr Amho Am{U
AÜ`mË_mMr _ZmnmgyZ AmdS> Amho Aer EH$ "^Q>H$s O_mV' `m joÌmV dmdaV åhUyZM Aem JméS>çm§Mr g§»`m dmT>Vo Amho. nU H$Yr Zm H$Yr Ë`m§Mo {nVi CKS>o
AgVo. {h_mc`mnmgyZ H$Ý`mHw$_marn`ªV Vo `m Jwê§$Mo Xe©Z Ko, Ë`m Jwê§$Mm AZwJ«h Ko nS>VoM !''
Ago H$arV {\$aV AgVmV. Vo {Zð>md§V ZgVmV Ago åhUUo Ë`m§À`mda AÝ`m` `m \w$cm~ _hmamOmgmaI§ EH$ ^Q>H$iÀ`m _m§{ÌH$ ~m~mM§ àH$aU _Yo
H$aUmao hmoB©c. nU "A{YH$ñ` A{YH$§ \$c§' ho Ë`m§Mo ~«rXdmŠ` AgVo. Aem KS>c§. EH$m _wX^Q>H$i ZmdmÀ`m emók _mUgmZo ^Q>H$iÀ`m EH$m _m§{ÌH$
^Q>Š`m O_mVrMo H$moUrVar `oD$Z _J _hmamOm§Zm gm§Jm`Mo ""_hmamO A_wH$ ~m~mMr OmoaXma {e\$mag Ho$cr åhUyZ _hmamOm§Zr _r, ~mOramdgmho~
{R>H$mUr EH$ "nm°da\w$c' ~wdm AmhoV. AmnU Ë`m§À`mH$S>o OmD$ `m !'' _hmamO Am{U XogmB© Aem {VKm§Zm ^Q>H$icm Ë`mcm AmUm`cm nmR>dc§ hmoV§
åhUm`Mo ""OmD$ `m Va OmD$ `m, Mcm !'' AJXr AOJa d¥ÎmrZo `m gJù`m (`m ^Q>H$i \o$arZ§VaM _mP§ Vo hmVmM§ XwIU§ CX²^dc§ hmoV§). Amåhr Ë`mcm

Eogm Vy gmo{`am 201 202 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Q>°Šgr H$ê$Z KoD$Z Amcmo. Amë`mda Ë`mMr EH$m hm°Q>ocmV amhmÊ`mMr gmo` Ho$cr _r Ë`mcm åhQ>c§ ""Ahmo _mPr O_rZM Zmhr, _J nwT>rc _{hÝ`mV _mP§ H$m_
hmoVr. H$g§ hmoUma ?''
amÌr Amë`mda Vmo _m§{ÌH$ ""hþhþ hrhr'' dJ¡ao AmdmO H$aV Kw_m`cm cmJcm. _r Aem ^§nH$ cmoH$m§da _mPm H$YrM {dœmg ZìhVm Am[U Zmhr. nU _mÂ`m
åhQ>c§ ""ho H$m` Mmcc§`Ÿ ? _mPm `m Agë`m Jmoï>tda {dœmg Zmhr.'' _J gX²Jwê§$À`m H¥$noZo, Hw$cX¡dVmÀ`m H¥$noZo, Am_À`m ImZyÀ`m Jm§JoœamÀ`m H¥$noZo
_hmamOm§Zr {df` ~Xccm Am{U åhUmco, ""AemoH$cm Agë`m Jmoï>tMr ^rVr Am{U _mÂ`m nyd©Om§À`m nwÊ`mB©Zo _cm Iè`m gmYy§À`m gËnwéfm§À`m Xe©ZmMo ^m½`
dmQ>Vo. Ë`mcm Imcr OmD$Z Pmon§y Xo !'' Zoh_rM cm^co. Ë`m§Mo ào_ _cm {_imco.
AH$am dmOVmM Pmonm`cm {_iUma `m IwfrV _r Imcr OmD$Z Pmoncmo. daVr Amåhr EH$Xm harH$mH$m JmogmdtH$S>o Jocmo hmoVmo. Amåhmcm nmhmVmM Vo åhUmco,
nwÊ`mVrc AmUIrhr 1-2 J¥hñW Amcoco hmoVo. Vo gmaoOU daVrM Wm§~coco hmoVo. ""Aao, hr _moR>çm KaMr _mUg§ Amcr AmhoV. Ë`m§Zm ~gm`cm _moR>r gVa§Or Kmcm
nhmQ>o 4 dmOVm _cm nwÝhm daVr ~mocmdyZ gmao OU H$m` H$m` Pmc§ Vo gm§JV hmoVo. Am{U AmO Ho$ù`mMr {eH$aU H$am Oodm`cmŸ!'' Ë`mZ§VaÀ`m ^oQ>rV _mÂ`m hmVmV
_r H$mhr `m _mJm©da \$magm {dœmg H$YrM R>odcm ZìhVm. Ë`m {df`mV _cm Jwcm~mM§ \y$c XoD$Z Vo åhUmco, ""Vw_M§ H$m_ Pmcoc§ Amho.'' {Vgè`m ^oQ>rÀ`m
Jå`hr ZìhVo Am{U CËgwH$Vmhr. Ë`m_wio `m {df`mV _r \$mago cj KmVco Zmhr. doir Ë`m§Zr _mÂ`m hmVmda AjVm R>odë`m Am{U åhUmco ""nwZamJ_Zm`M.''
Vmo _mUyg _hmamOm§Zr 2-3 {Xdgm§Z§Va naV nmR>dyZ {Xcm. Ë`mZ§Va _{hÝ`m^amV Ë`m§Zr Xoh R>odcm. Voìhm AjVm XoÊ`mÀ`m Ë`m§À`m H¥$VrMm
^Q>H$icm OmVmZm AcrH$S>o EH$ hiXrnya ZmdmMo Jmd Amho. VoWo _wX^Q>H$i doJimM AW© Am_À`mVrc EH$m J¥hñWm§Zr H$mT>cm. nU _mÂ`m _Vo Ë`m§Zr ñdm_r
Amåhmcm EH$m hoJS>o ZmdmÀ`m J¥hñWmH$S>o KoD$Z Joco hmoVo. Ë`m§Mr 15-16 dfmªMr g§àXm`mVM AmnU cdH$aM `oUma AmhmoV åhUyZ _mPm {Zamon KoVcm hmoVm. Ë`m
_wcJr hmoVr. {Vcm nUVrÀ`m VocmV _méVr {Xgm`Mm Am{U Vmo {VÀ`m àým§Mr CÎmao AjVm _r AOyZ OnyZ R>odë`m AmhoV.
Úm`Mm Ago Vr gm§JV Ago. Vo hoJS>o ~«m÷U hmoVo. Kar AR>am {dœo Xm[aÐç. VargwÕm harH$mH$m§à_mUoM, gm§JcrÀ`m XmXm _hmamOm§Zr _mÂ`mda Iyn ào_ Ho$c§.
Mhm nmoho XoD$Z Ë`m§Zr Am_Mo AJË`mZo ñdmJV Ho$co. Amåhr {VKm§Zr åhUOo _hmamOm§Mr `mo½`Vm Vo OmUyZ hmoVo. _hmamOm§dahr Ë`m§M§ {dcjU ào_ hmoV§.
~mOramdgmho~, XogmB© Am{U _r, 100-100 én`o Ë`m§À`m Xodmg_moa R>odco. _hmamOhr XmXm _hmamOm§Mm A{YH$ma OmUyZ hmoVo. Ë`m_wio _hmamOm§Zr ~mimgmho~
_wX^Q>H$iZo Ë`m _wcrcm XoÊ`mgmR>r EH$ KS>çmi Am{U gmoÝ`mMr gmIir AmUcr {^S>çm§Zm _mÂ`m nwT>çmVM gm§{JVc§ hmoV§ H$s _mÂ`m nümV Vwåhr XmXm _hmamOm§H$S>o
hmoVr. nU Vr Ë`m§Zr KoVcr Zmhr. Vo åhUmco, ""Amåhmcm Amho VgoM amh§ÿ Xo Zmhr Va OmV Om. ~mimgmho~m§Zr {dMmac§ H$s ho XmXm _hmamO H$moU ? Voìhm _hmamO
Amåhr {~KSy !'' Vo Ñí` nmhÿZ Am_À`m S>moù`mV nmUr Amco. Amnco ñdËd åhUmco H$s Vo Vwcm `mo½` doir AmnmoAmn H$ioc. ~mimgmho~ ~hþYm XmXm
OnUmar _mUgo `m OJmV AmhoV ho nmhÿZ \$ma ~a§ dmQ>c§. _hmamOm§H$S>o Joco ZmhrV. na§Vw _r Zoh_rM XmXm _hmamOm§H$S>o OmV am{hcmo.
Z§Va Amåhr {eamircm Jocmo. VoWo gmañdVm§Mo XodñWmZ Amho VgoM _hmamOm§Mo _hmamOm§À`m {Zdm©UmZ§Va Amåhr H$mhr cmoH$ XmXm _hmamOm§À`m Xe©ZmgmR>r
nyd©OÝ_mVrc Jmd _„mnya `oWrc Xwgao e§H$aml_ñdm_r `m§À`m g_mYrMo Xe©Z gm§Jcrcm Jocmo hmoVmo. Ë`m ^oQ>rMm C„oI `mnydu Amcm Amho. Ë`m doir XmXm
KoVco. _hmamOm§Mo H$sV©Z gwê$ hmoVo. Amåhmcm nmhÿZ Vo åhUmco, ""`m, ~gm ! _r Vw_MrM
EH$m J¥hñWmZr YZH$dS>rVrc EH$ ZmWn§Wr _mUgmcmhr EH$Xm AmUcm hmoVm. dmQ> nmhmV hmoVmo. {H$Vr doi dmQ> ~Km`Mr ?'' Ë`m§Zr Amnë`m {eî`m§Zm gm§JyZ
Vmo åhUo AMyH$ ^{dî` dV©dm`Mm. Vmo _cm ^oQ>cm Voìhm _r Ë`mcm {dMmaco H$s Amåhmcm qc~y ga~V Xod{dco Am{U Z§Va EH$ EH$ én`m àgmX {Xcm.
_mÂ`m O{_ZrMm àý _moR>m {VT>çmMm Pmcm Amho. Vmo H$Yr gwQ>oc ? Vmo åhUmcm, Xwgè`mM {Xder Amåhr nwÝhm XmXm _hmamOm§H$S>o Jocmo. Am_À`m `oÊ`mMm hoVy
""nwT>rc _{hÝ`mV ZŠH$s Vw_Mm àíZ gwQ>oc.'' Amåhr Ë`m§Zm gm§{JVcm. _hmamOm§Zr gm§{JVë`mà_mUo Amåhr AmnUmH$S>o

Eogm Vy gmo{`am 203 204 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_mJ©Xe©Zmcm Amcmo AmhmoV. lr {XJ§~aXmg _hmamOm§Zr Xoh gmoS>cm Amho. Voìhm Vr H$miOr Z KoVë`m_wio Ë`mcm "{hn°Q>oQ>rg ~r' hr g§gJ©OÝ` H$mdri Pmcr.
_hmamOm§Zr ñWmnZ Ho$coë`m g§ñWm§Mm H$ma^ma H$moUr nmhm`Mm `m{df`r nwT>rc CnMmamgmR>r Vmo Ë`mÀ`m _mderH$S>o åhUOo gm¡. _rZm n|T>maH$a
_hmamOm§À`m BÀN>on«_mUo AmnUM H$m` Vmo AmXoe Úmdm Ag§ Am_À`mVrc EH$mZo {hÀ`mH$S>o gmVmè`mcm Amcm hmoVm. S>m°. n|T>maH$a, åhUOo _rZmMo `O_mZ,
gdmªÀ`m dVrZo gm§{JVco. Zm_d§V S>m°ŠQ>a AmhoV.
lr XmXm _hmamO H$mhr jU S>moio {_Qy>Z ñVãY am{hco Am{U Z§Va S>moio CKSy>Z àgmX chmZnUmnmgyZ _mÂ`m~amo~a hmoVm. Ë`mcm MhmM§hr ì`gZ Zmhr. AË`§V
_mÂ`mH$S>o ~moQ> XmIdrV åhUmco H$s ho Omoer _hmamO gd© nmhmVrc. hþema, gImoc dmMZ, Amnco H$m_ ~ao H$s AmnU ~ao Agm gai_mJu Am{U
_r Z§Vahr XmXm _hmamOm§H$S>o dma§dma OmVM am{hcmo. EdT>çm _moR>çm g§ñWoMm gËn«d¥Îm {dMmam§Mm. Ë`m_wio Vmo _mPm AË`§V cmS>H$m ^mMm. Ë`mÀ`m
H$ma^ma nmhmVmZm Amnco nm` O{_Zrda amhm`cm hdoV. Vo Kgê$ Z`oV åhUyZ AmOmanUmÀ`m ~mV_rZo _r AñdñW Pmcmo. _r XmXm _hmamOm§er \$moZdê$Z ~moccmo
g§Vg§J hdm. H$moUmVar XohYmar gËnwéfmMm A§Hw$e AmnUmda hdm `m ^mdZoZo _r Am{U àgmXcm OrdZXmZ XoÊ`m{df`r H$iH$irMr àmW©Zm Ho$cr. aoJmoS>H$a `m§Zmhr
XmXm _hmamOm§H$S>o OmV hmoVmo. Á`mà_mUo _hmamOm§Zr _mÂ`mda nwÌdV ào_ Ho$c§, \$moZ Ho$cm Am{U XmXm _hmamO H$m` åhUVmV Vo H$i{dÊ`mg gm§{JVco. lr XmXm
Vg§M ào_ _cm XmXm _hmamOm§H$Sy>Z {_imc§. cmS>Š`m _wcmMo hÅ> nwadmdoV _hmamOm§Zr aoJmoS>H$am§Zm {M_S>cm nmR>dyZ VoWyZ VrW© d A§Jmam AmUdcm d Vo
Ë`mà_mUo Ë`m§Zr _mPo AZoH$ hÅ> nwadco AmhoV. _r H$Yr AmÜ`mpË_H$ eº$sMm _mÂ`mH$S>o S>oadUcm nmR>{dco. Ë`m_Ü`o S>oadU `oWrc nyOoMo VrW© Am{U A§Jmam
dmna Ho$cm Zmhr. _r _hmamOm§Zr C^macoë`m `m àM§S> H$m_mV _cm PmoHy$Z {Xc§`. {_giyZ, _mPm hmV cmdyZ Vo àgmXcm XoÊ`mg gm§{JVco. Ë`mn«_mUo gd© H$ê$Z,
_mÌ H$Yr Hw$UmM§ H$m_ H$aÊ`mgmR>r AmÜ`mpË_H$ eº$sMm dmna H$aU§ JaOoMo hmoV§ aoJmoS>H$a VrW©, A§Jmam KoD$Z amÌr 11 dmOVm gmVmè`mcm nmohmoMco Am{U Ë`m§Zr
VoWo _r XmXm _hmamOm§ZmM gmH$S>§ KmcrV Ago. àgmXcm VrW© {Xco, A§Jmam cmdcm. Mma {XdgmV àgmX ~am Pmcm. 15 {Xdgm§Zr
_hmamO Zoh_r XohYmar gX²Jwê$ Agmdm Ago åhUV. _hmamO gm§JV,""lr ~m~m Ë`mZo H$moëhmnyacm nwÝhm à°[ŠQ>g gwê$ Ho$cr. Z§Va Ë`mZo `WmdH$me lrgX²Jwê$ XmXm
_hmamO XohYmar AgVmZm Ë`m§À`m H¥$noMo N>Ì gX¡d _ñVH$mda Ago. Ë`m§À`m Xj _hmamOm§Mo Xe©Z KoVco.
ZOaoMo g§ajH$ H$dM _cm OmUdV Ago. Ë`m_wio Ë`m doir _r AZoH$ gmhgo Ho$cr. gmVmaÀ`m _mÂ`m ~{hUrMr EH$ _wcJr S>m°ŠQ>a Amho. Vr Am{U {VMo nVr
_mZg gamodamV XaamoO EH$ H$_i \w$cVo. B§Ð ñdV… `oD$Z Vo IwSy>Z KoVmo Am{U S>m°. gwZrc Am§XiJmdH$a gmocmnyacm é½Umc` MmcdVmV. S>m°. Am§XiJmdH$a
nmVmicmoH$s OmVmo. VoWo Vo \y$c {dîUycm An©U H$aVmo. lr ~m~m _hmamO XohYmar EH$Xm {_aOcm `oV AgVmZm, Ë`m§À`m _méVr JmS>rcm _moR>m AnKmV Pmcm.
AgVmZm _r _mZg gamoda, Mma Ym_ BH$S>o Jocmo hmoVmo. _r nmVmimVhr Jocmo hmoVmo. S>m°ŠQ>a J§^raarË`m OI_r Pmco hmoVo. Ë`m§Zm {_aOocm {_eZ hm°pñnQ>c_Ü`o R>odco
~iramOmÀ`m ajH$m§Zr _cm àdoeÛmar AS>dco. nU _r lr ~m~m§Mo ñ_aU Ho$co. _J hmoVo. A_moc H$m|S>H$acm _r aoJmoS>H$a `m§Zm \$moZ H$ê$Z eŠ` Vo H$aÊ`m{df`r
~iramOmZo O` {dO`m§Zm gm§{JVco H$s Ë`mcm AmV KoD$Z `m. _J _r ~iramOmMo gm§{JVco. aoJmoS>H$a VËnaVoZo VoWo Joco. Vo H$moUmcmM AmoiIV ZìhVo. nU Ë`m§Zr
nyOZ Ho$co. lr ~m~m§Zr Xoh gmoS>ë`mda _r Aer gmhgo Ho$cr ZmhrV. lr ~m~m§Zr Xoh ZrQ> Mm¡H$er H$ê$Z _mÂ`m ^mMrer AmoiI H$ê$Z KoD$Z {Vcm Yra {Xcm.
R>odë`mda Ë`m§Zr _cm VrZ doim gJwU ê$nmV Xe©Z {Xco.'' _XV Ho$cr. amoO Vo Mm¡H$ergmR>r hm°pñnQ>c_Ü`o OmV hmoVo. S>m°. gwZrcMr Vã`oV
Am{U åhUyZM _hmamOm§Zr Xoh R>odë`mda _r gX²Jwê$ XmXm _hmamOm§Zm H$mhr gwYmaV ZìhVr. S>m°. gwZrcMo {_Ì S>m°. Xod `m§Zr Ë`m§Zm
gmH$S>o KmcrV Ago, H$maU Vo XohYmar hmoVo. Ë`m§Zrhr Zoh_rM _mÂ`m hmHo$cm "Amo' gmocmnyacm hc{dÊ`mMo R>a{dco. Am_Mr ^mMr åhUmcr, ""_m_m R>adrc Vmo
{Xcr. _mPm ^mMm àgmX ^S>^S>o hm X§Vd¡Ú Amho. Ë`mMm C„oI _mJo Amcm AmhoM. {ZU©` KoD$.'' _r Ë`m§Zm nwÊ`mcm hc{dÊ`mMm g„m {Xcm. aoJmoS>H$am§Zm
Ë`mMr AmVm H$moëhmnyacm CÎm_ à°pŠQ>g Mmcy Amho. EH$Xm à°pŠQ>g H$aVmZm `mo½` lr XmXm _hmamOm§H$S>o nmR>dyZ Ë`m§Mm g„m H$m` Amho Vo {dMmaco. lrXmXm

Eogm Vy gmo{`am 205 206 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


_hmamOm§ZrgwÕm nwÊ`mcm ZoÊ`m{df`rM g„m {Xcm. Ë`mn«_mUo S>m°. gwZrcZm _r åhQ>c§, ""AmVm EH$ dmOm`cm VrZ {_{ZQ>§ ~mH$s AmhoV !''
nwÊ`mcm AmUÊ`mV Amco. _J åhUmco, ""AmVm ~m~m§À`m _§{XamV {H$Vr dmOcoV nmhmVmog ?''
Ë`m§À`m _m§S>rMo hmS> _moS>co hmoVo. {edm` \w$â\w$gmV nmUr Pmco hmoVo. nwÊ`mcm _r `oD$Z gm§[JVco H$s, ""EH$ dmOyZ XmoZ {_{ZQ>o Pmcr AmhoV.''
_m§S>rÀ`m hmS>mMo Am°naoeZ ì`dpñWV Pmco. nU \w$â\w$gmVrc nmUr H$mT>Ê`mgmR>r Ago MmanmM doim Pmë`mda _cm åhUmco, ""VwÂ`m H$mhr cjmV Amco H$m ?''
H$amdr cmJUmar eó{H«$`m AdKS> hmoVr. åhUyZ _r nwÝhm lr XmXm _hmamOm§Zm \$moZ _r åhQ>c§, ""hmo, Amc§ !''
Ho$cm. Vmo {Xdg ~m~m _hmamOm§Mm O`§Vr{XZ hmoVm. XmXm _hmamO åhUmco, ""H$m` cjmV Amc§ ?''
""lr ~m~m _hmamOm§Mo VrW© Ë`m§Zm Úm.'' Ë`mà_mUo A_moc H$m|S>H$a VrW© KoD$Z ""hoM H$s ~m~m§M§ KS>çmi ~amo~a Amho !''
BZc°H$ hm°pñnQ>c_Ü`o Joco Am{U VoWo Ë`m§Zm Vo VrW© {Xco. gX²Jwê§$Mr crcm Aer ""_J AmVm ho ~mH$sMo cmoH$ H$m` gm§JVmV BH$S>o Vy A{O~mV cj XoD$
H$s Xwgè`m {Xder VnmgUr Ho$cr AgVm \w$â\w$gmV A{O~mV nmUr ZìhVo. AmR>- ZH$mog !''
Xhm {Xdgm§Zr Ë`m§Zm hm°pñnQ>c_YyZ Kar nmR>dc§. gd©gmYmaUnUo _m§S>rÀ`m eodQ>r _hmamOm§Zr Ë`m J¥hñWm§Zm ""`m AmVm !'' Ago åhQ>ë`mda Vo J¥hñW Joco.
Am°naoeZZ§Va ~ao ìhm`cm 3-3Ÿ&& _{hZo cmJco AgVo. na§Vw S>m°. gwZrcZr hr Jmoï> _r EH$Xm XmXm _hmamOm§H$S>o Jocmo AgVm VoWo gm§{JVcr. lr XmXm
_{hÝ`m^amZ§Va à°pŠQ>>g nwÝhm gwê$ Ho$cr. EdT>çm PnmQ>çmZo Ë`m§Mr Vã`oV gwYmacr _hmamOm§Mo Am{U lr ~m~m _hmamOm§Mo KS>çmi V§VmoV§V OwiUmao Agë`m_wioM _r
hr Ho$di gX²Jwê§$Mr H¥$nm ! Ë`m§À`m Xe©ZmgmR>r `oVmo Ago lr XmXm _hmamOm§Zm _r Ë`m doir {ZdoXZ Ho$co hmoVo.
EH$ à{gÕ qhXy Y_©àgmaH$ Am{U ewÕrH$aU _mo{h_oVrc AÜ``y© _hmamOm§Zm ""Am_Mm qZ~JuH$a n§W Am{U Vw_Mm n§W AmVm EH$ H$ê$ `m'' Ag§ åhUyZ
^oQ>m`cm Amco hmoVo. _hmamOm§Mo nyU© n[a{MV Am{U Zoh_r `oUmao Ago Vo J¥hñW hmoVo. lr XmXm _hmamOm§Zr Ë`m§Mm Xod am_oída Am{U qZ~JuH$a _hmamO `m§À`m à{V_m
_hmamOm§Zr Ë`m§Mo ñdmJV H$ê$Z Ë`m§Zm ~gm`cm IwMu {Xcr. _hmamO H$m°Q>da nSy>Z _cm {Xë`m. Ë`m _r lr ~m~m§À`m _§{XamV ñWmnZ Ho$ë`m AmhoV. XmXm _hmamOm§Zr
hmoVo. H$maU Ë`m doir Ë`m§Mr n«H¥$Vr jrU Pmcocr hmoVr. _hmamOm§Zr _mÂ`mH$Sy>Z Ë`m§À`m XmoZ H$mù`m Q>moß`m, Vm§ã`mMr EH$ A§JR>r, Vn{H$arMr S>~r, hmVmVrc
emc Am{U 101 é. Ë`m§Zm XoddyZ Ë`m§Mm gÝ_mZ Ho$cm. Vo J¥hñW Z§Va gm§Jy cmJco, H$mR>r Am{U Ë`m§Mr On_mi _cm àgmX åhUyZ {Xcr Amho. Ë`m§Zr Xoh R>odë`mda
""Am_Mo Jwê$ {gÕmê$T> ñdm_tH$S>o Joco hmoVo. {gÕmê$T> ñdm_r AÞXmZ H$am`Mo, Vo EH$Xm gwYmH$an§V aoJmoS>H$a `m Ë`m§À`m {eî`m§Zm ñdßZmV `oD$Z gm§{JVco H$s,
Ë`m§Zr ~§X H$am`cm cmdco. cmoH$m§Zm H$m_ H$ê$Z nmoQ> ^am`cm {eH$dco nm{hOo. VwÂ`mH$S>o _r _mPr _mH$S>Q>monr R>odm`cm {Xcr hmoVr Vr AemoH$ OmoetZm Xo.
AÞXmZmZo cmoH$ Amier hmoVmV. Vwåhrhr AÞXmZ ~§X H$amdo.'' AmUIr ~aoM aoJmoS>H$am§Zr Vr `WmdH$me AmUyZ {Xcr. `m gmè`m Ë`m§À`m _mÂ`mdarc cmo^mÀ`m
VÎdkmZ Vo gm§Jy cmJco. _hmamO åhUmco, ""_r AmVm {dH$cm§J Pmcmo Amho, åhUyZ IwUm AmhoV. `m gmè`m dñVy _r àgmX åhUyZ ñdrH$maë`m Am{U hm A_yë` R>odm
Vwåhr `m Jmoï>r _cm EoH$dVm. nydu Vwåhr Ago H$mhr ~mocV ZìhVm !'' OnyZ R>odcm Amho.
Vo J¥hñW H$mhr Amnco MèhmQ> Wm§~dÊ`mMm a§J {XgoZm. Voìhm _hmamO _cm lr XmXm _hmamO _cm Zoh_r gm§Jm`Mo ñdm_tMr VmH$X Am{U qZ~JuH$a
åhUmco, ""H$m` ao AemoH$ ! Amnë`m _mJÀ`m KS>çmimV {H$Vr dmOco AmhoV ?'' _hmamOm§Mr VmH$X AmVm EH$dQ>cr Amho. `oË`m 25-30 dfmªV Omoer Hw$Qw>§~mM§ Zmd
_r åhQ>c§, ""EH$ dmOm`cm nmM {_{ZQ>§ ~mH$s AmhoV.'' Amåhmcm OJ^a H$am`M§ Amho. Am{U Vo hmoB©c. H$Yr _r Ë`m§Zm Z_ñH$ma Ho$cm Va
""_J ~m~m§À`m _§{XamV OmD$Z nmhÿZ `o {H$Vr dmOcoV.'' åhUm`Mo, ""Vwåhr ZH$m Z_ñH$ma H$ê$. _r Vwåhmcm Z_ñH$ma H$aVmo.'' _r Ë`m§Zm
_r nmhÿZ Amcmo Am{U åhUmcmo, ""EH$ dmOm`cm Mma {_{ZQ>o ~mH$s AmhoV.'' åhUmcmo H$s AmnU d`mZo, AmÜ`mpË_H$ gmYZoZo, gdm©Wm©Zo _mÂ`mnojm _moR>o
_J åhUmco, ""AmVm Amnë`m KS>çmimV {H$Vr dmOcoV ?'' AmhmV. Va Vo åhUmco, ""Ahmo Vwåhr Am_Mo gmYy_hmamO AmhmV !'' _r Ë`m§Zm

Eogm Vy gmo{`am 207 208 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


åhQ>c§, ""Vo _mJÀ`m OÝ_rM§ H$m` Amho Vo _cm _mhrV Zmhr. AmÎmm _mÌ _cm Vwåhr
gX²Jwê§$À`m ñWmZr AmhmV Voìhm _rM Vwåhmcm Z_ñH$ma H$aUma !''
{M. H$_coeMm {ddmh Pmë`mda Am_Mr "öfrHo$e'_Ycr OmJm ~Xcm`Mm
KmQ> {dH$mgamdm§Zr KmVcm. Vo åhUmco H$s EH$Va AmVm dmT>Ë`m Hw$Qw>§~mgmR>r Vr àn§Mt AgmoZ na_mW© nmho &
OmJm Anwar Amho. {edm` Vwåhmcm _moR>r OmJm Úmdr Aer _mÂ`m ~m~m§Mr
(dmcmdcH$agmho~m§Mr) BÀN>m Amho. _cm hr _moR>r OmJm ñdrH$maUo `mo½` H$s _mÂ`mda _hmamO gmondy nmhmV Agcoë`m O~m~XmarZo _r A§V_w©I Pmcmo hmoVmo
A`mo½` Agm g§^«_ dmQy> cmJcm åhUyZ _J _r XmXm _hmamOm§Mm g„m KoVcm. Am{U _hmamO _mPr narjm KoÊ`mMo Wm§~drV ZìhVo. Ë`mVrc gdmªV H$R>rU narjm
Ë`m§Zrhr _moR>r OmJm KoUo Vwåhmcm Amdí`H$M Amho. Vwåhmcm Ia§Va g§nyU© _OcmM _r 1988 gmcr {Xcr.
Úm`cm hdm Ago gm§{JVco. 26 Owc¡ 2001 hm {Xdghr dmñVwem§VrgmR>r H$mTy>Z Am_Mo ZmZm H$Yr H$moUmH$S>o amhm`cm OmV ZgV. nU 1988 gmcr EH$Xm Vo
{Xcm. _mÌ ñdV… 25 Owc¡À`m amÌrM AMmZH$ Xoh R>odcm. Ë`m§Zr gm§{JVë`mà_mUo Ë`m§Mo H${Zð> ~§YwÛ` dg§Vamd Am{U n«^mH$a `m§À`m {MniyU `oWo ~m§Ycoë`m Zì`m
26 VmaIocmM dmñVwem§V ìhmdr åhUyZ Vr O~m~Xmar H$_coeda gmondyZ _r XmXm Kar amhm`cm Joco hmoVo. VoWo Ë`m§Mr Vã`oV {~KS>cr Am{U A{YH$m{YH$ {~KS>V
_hmamOm§À`m A§{V_ Xe©ZmgmR>r gm§Jcrcm Jocmo. Jocr. AJXr ZmH$mg_moa gyV Yacoc§. à^mH$aH$mH$m§Mo Am{U dg§VH$mH$m§Mo 4-5
AmVm XmXm _hmamO XohYmar Zgco Var AOyZhr Ë`m§Mm daXhñV _mÂ`mda VgmM "cmBQqZJ H$m°c' _cm Amco. Ë`m doir AmOÀ`mgmaIo Q>o{c\$moZ godoMo Omio àJV
Amho. AOyZhr Vo _cm _mJ©Xe©Z H$aVmV. XmXm _hmamOm§M§ {XJ§~aXmg _hmamOm§da Pmcoco ZìhVo. Eg.Q>r.S>r.gma»`m godm ZìhË`m. VmVS>rÀ`m H$m_mgmR>r gm_mÝ`V…
{Zñgr_ ào_ hmoV§. _hmamOm§À`m {Zdm©UmZ§Va Ooìhm Vo _§{XamV Amco Voìhm Q´>§H$ H$m°c Ho$cm OmV Ago. _mÌ cmBQqZJ H$m°c åhUOo AË`§V VmVS>rMr ~m~ !
_hmamOm§À`m nmXwH$m S>moŠ`mda KoD$Z aS>co hmoVo. VoM ào_ Ë`m§Zr _cm {Xc§. _cm cmJmonmR> cmBQqZJ H$m°c `oV hmoVo. _cm H$m` H$amdo gwMV ZìhVo. `oWo
_mÂ`mH$S>o H$sV©Z àdMZmMr H$cm Zmhr. H${dËdeº$s Zmhr åhUyZ _r Ë`m§Zm _mÂ`m gX²Jwê§$Mr Vã`oVhr Ver Vmoim_mgm hmoVr. VoWo Xya {MniyUcm _mPm
_hmamOm§Mr AmaVr H$ê$Z XoÊ`mMr {dZ§Vr Ho$cr. Ë`m§Zr XmoZ {_{ZQ>m§V PaPa AmaVr OÝ_XmVm _¥Ë`yer Pw§O XoV hmoVm. Oar Vo Ë`m§À`m ^mdm§H$S>oM hmoVo Var Amncm
{chÿZ {Xcr. AmaVr àmgm{XH$ Amho. na§Vw Ë`mVrc ""AemoH$ nwÌmcmJr'' `m EHw$cVm EH$ _wcJm Ho$ìhm `oVmo` `mH$S>o Z¸$sM Vo S>moim cmdyZ ~gco AgUma.
C„oImdê$Z _r WmoS>m e§{H$V Pmcmo. åhQ>c§, ""H$mhr cmoH$m§Zm ho AmdS>Uma Zmhr. AmB©cmhr _wcJm VoWo Zgë`m_wio Agmhmæ` dmQ>V AgUma. _mÂ`m MwcË`m§Zmhr
_mP§ Zmd ZH$mo.'' Vgo XmXm _hmamO åhUmco, ""Vr Ë`mVrc "½`mZ~mMr _oI' Amho. H$mhr {ZU©` KoÊ`mMr doi Amcr Va ZmZm§Mm _wcJm `oWo hOa hdm Ago dmQ>V
Vo Zmd Vg§M amhÿ§ Xo. Vo Vwåhmcm H$mT>Vm `oUma Zmhr.'' AgUma. AIoarg _hmamO H$m°Q>da Pmonco hmoVo VoWo _r Jocmo Am{U Ë`m§Zm åhUmcmo,
AmO Vr AmaVr åhUVmZm amoO XmXm _hmamOm§Mr AmR>dU `oVo ! ""ZmZm {MniyUcm Iyn AmOmar AmhoV. _cm {MniyUcm Joc§ nm{hOo. _r OmD$
lrgX²Jwê$ {XJ§~aXmg _hmamOm§Mo ì`{º$_Îd eãXmV nH$S>Ê`mMm hm à`ËZ {H$Vr H$m ?'' _hmamO åhUmco, ""ZmZm AOyZ XrS> df© _aV Zmhr ! Vy OmD$ ZH$mo ! `oWo
Anwam Amho `mMr _cm H$ënZm Amho. {H$Vrhr gm§{JVc§ Var H$mhr Var amhÿZ OmUma _cm ~KUma H$moU ?'' _r åhQ>c§, ""Zmhr OmV !'' Am{U _r {MniyUcm Jocmo
Amho ! Zmhr. _mPm _mÂ`m gX²Jwê§$da {dídmg hmoVm. Ë`m§Mm eãX dm`m OmUma Zmhr,
ZmZm§Mr Vã`oV gwYmaoc `mMr _cm ImÌr hmoVr. qH$~hþZm _cm `oWo Wm§~dyZ
_hmamOm§Zr gd© O~m~Xmar Amnë`m g_W© hmVmV KoVcr hmoVr. AmVm ZmZm§À`m
★★★ Vã`oVrMr H$miOr H$am`cmM ZH$mo. gd© H$mhr _hmamOM nmhmVrc.

Eogm Vy gmo{`am 209 210 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


nU _mPo ho {dMma _mÂ`m H$mH$m§Zm qH$dm AmB©-d{S>cm§Zm H$go nQ>Uma ? Ë`m§Mm AmUyZ Ë`m§Mo Ho$g H$mnyZ ¿`m`Mm. AJXr Ë`m§À`m hmVm nm`mMr ZI§hr Vmo ñdV…
Agm n¸$m g_O Pmcm H$s _r Ë`m§À`mer g§~§Y VmoSy>Z Q>mH$co AmhoV. ZmZm§Zm WmoS>§ H$mnyZ Úm`Mm. AmB©M§ Am¡fYnmUr, ãcS>-ewJaÀ`m Q>oñQ> H$aU§ ho gma§ _mÂ`m
~a§ dmQ>ë`mda AmB© gmVmè`mcm ~{hUrH$S>o Amcr hmoVr. VoWyZ Vr _mÂ`mH$S>o _wcm§Zr d nËZrZo ì`dpñWVnUo gm§^mic§. _mPr _wcJr Xrár YrQ> Amho. H$Yr
nwÊ`mcm Amcr. _r åhQ>c§, ""H$m Amcr hmoVrg J Vy ?'' H$_coe AmB©~amo~a CËgdmgmR>r nwÊ`mcm Amcm Va Vr emim gm§^miyZ
AmB© åhUmcr, ""AmVm Amåhr Hw$R>§ amhm`M§ ho {dMmam`cm Amco Amho !'' AmOr-AmOmo~m§M§ gd© ì`dpñWV H$am`Mr. JaO ^mgë`mg S>m°ŠQ>aZm ~mocmdyZ
åhQ>c§ ""Hw$R>§ åhUOo H$m` ? _w§~B©cm Amnë`m Kar amhm`M !'' gd© ñdV…À`m A¸$chþemarZo {Z^mdyZ Ý`m`Mr. nwÊ`mcm \$moZ H$aÊ`mMr doi
Vr åhUmcr, ""EdT>o "ho' AmOmar hmoVo. Vy gmY§ Ë`m§Zm ~Km`cm Amcm Zmhrg ! `oD$ XoV Zgo.
\$moZ H$ê$Z Amcm Zmhrg, Z§Vahr Amcm Zmhrg !'' AWm©VM KamVrc d¥Õ dSr>cYmè`m _mUgm§Mr godm H$aUo ho gdmªMo
_r {Vcm åhQ>c§, ""AJ _hmamOm§Zr nmR>dc§ Zmhr. _J _r H$gm `oD$ ? _r H$mhr AmÚH$V©ì`M AgVo. Ë`mMm doJim C„oI H$ê$Z H$m¡VwH$ H$aÊ`mgmaIo H$mhr Zmhr.
Vwåhr gd© åhUVm Vgo g§~§Y VmoS>coco ZmhrV.'' na§Vw _mÂ`m nËZrÀ`m ~m~VrV _mÌ Vgo H$m¡VwH$ H$aUo _cm àmá Amho. _mÂ`m
Ë`m§Zr `mda {H$VnV {dídmg R>odcm qH$dm _mPr AS>MU g_OyZ KoVcr H$moU AmB©d{S>cm§Mo Am{U nËZrMo H$YrM \$mago nQ>co Zmhr. H$mhr H$mhr _mUgm§Mo
OmUo ! _mÌ gdmªÀ`mM _ZmV qH${MV Xwamdm {Z_m©U Pmcm. EH$_oH$m§~Ôc AH$maU nyd©J«h {Z_m©U hmoVmV. Ë`mcm H$moUVohr ñnï> H$maU ZgVo.
g_Ïm© am_Xmg ñdm_rZr gm§{JVco AmhoM- Ë`mV H$moUVrhr VH©$g§JVr ZgVo. Ë`m_wio dmJÊ`mV H$QwVm `oVo. Vg§M H$mhrVar
XodmÀ`m g»`ËdmgmR>t Ÿ& nS>mì`m {OdcJm§gr VwQ>r Ÿ& Am_À`mhr KamV Pmc§; Am{U Ë`m_wio nËZrcm AH$maU Ìmg gmogmdm cmJcm. `m
gd© Anm©d| godQ>r Ÿ& àmU Vmo{h doMmdm Ÿ&& nmíd©^y_rda {VMo dmJUo nm{hco AgVm Vo {ZpíMVM H$m¡VwH$mñnX Amho.
_J nwT>o 2-2Ÿ&& _{hÝ`m§Zr àdmg PonÊ`mEdTr Ë`m§Mr Vã`oV Pmcr Voìhm _r _mÂ`m nËZrer {VÀ`m _mhoaÀ`m H$mhr _mUgm§Zrhr g§nH©$ VmoS>cm Amho. AWm©VM
í`m_amd {Q>Ho$H$am§Zm gm§JyZ Ë`m§Zm _w§~B©cm í`m_amdm§À`m JmS>rVyZ ZoÊ`mMr ì`dñWm gX²Jwê§$ZrM {Vcm Amncr _wcJr _mZcr Amho; Ë`m_wio Vr `m gmè`m gwIXw…ImÀ`m
Ho$cr. ncrH$S>o Jocr Amho.
Z§Va ZmZm XrS>-nmdUo XmoZ dfo© _w§~B©cmM Amnë`m Kar hmoVo. EH$Xm _r _w§~B©cm ZmZm 9 _mM© 1990 cm dmaco. Ë`m {Xder Ì`moXer hmoVr. na§Vw Ë`mnydu EH$
Jocmo AgVm amÌr gmS>oAH$am-~mam dmOVm Ë`m§Zm OmoamMm ídmg cmJcm. Vo Ymnm {dcjU KQ>Zm KS>cr hmoVr. gá_rÀ`m {Xder ZmZm J§^ra pñWVrV hmoVo. _r
Q>mH$sV hmoVo. _r {dMmac§, ""Vwåhmcm \$ma AñdñW dmQ>V§` H$m` ?'' Va Oo_Vo_ dmcmdcH$agmho~m§Zm \$moZ H$ê$Z H$idco. Voìhm dmcmdcH$agmho~, {Q>Ho$H$a,
_mZ hcdyZ hmoH$ma {Xcm. ZmZm Am`wî`^a ^anya Yy_«nmZ H$am`Mo. Ë`m_wio Ë`m§À`m àgmX V|Smo>cH$a Ago 10-15 cmoH$ ^am^a VoWo O_m Pmco; nU _cm ZmZm§Mo
\w$â\w$gmV Am°pŠgOZMm nwadR>m H$_r ìhm`Mm. _r Ë`m§Zm åhQ>c§, amÌr Vwåhr XmoZ _hm{Zdm©U gá_rcm hmoUo C{MV dmQ>V ZìhVo. ZmZm ho ZmWn§Wr` hmoVo.
Mm¡V ^mH$ar Am{U nmco^mOr Im åhUOo ídmgmMm Ìmg H$_r hmoB©c. kmZoídam§nmgyZ gd© ZmWn§Wr`m§Zr n[a{Zdm©UmgmR>r Ì`moXerMm {Xdg {ZdS>cm
_mPm gmam doi nwÊ`mVM Om`Mm. nU _mPm _wcJm Am{U nËZr `m§Zr ZmZm§Zm hmoVm. åhUyZ _r AmV©VoZo _hmamOm§Mr àmW©Zm Ho$cr. VwåhrM ZmZm§Zm ZmWn§WmMr
_mPr CUrd ^mgy {Xcr Zmhr. {Z`{_VnUo S>m°ŠQ>am§H$S>o ZoD$Z B.gr.Or., ãcS >àoea Xrjm {XcrV. AmVm VwåhrM Ë`m§À`m _hm{Zdm©Umcm Mm§Jcm {Xdg {_idyZ Úm.
dJ¡ao MoH$ H$ê$Z AmUUo, Ë`m§M§ Am¡fYnmUr H$aUo ho gma§ Ë`m§Zr MmoI gm§^mic§. Vmon`ªV S>m°ŠQ>am§Zr _¥Ë`yMm XmIcm V`ma Ho$cm hmoVm. {~c V`ma H$ê$Z EdT>o EdT>o
_mÂ`m nËZrZo AmB©Mrhr ì`dpñWV godm Ho$cr. H$_coe ZmZm§Zm åhUm`Mm, ""Vwåhr n¡gm ^am Am{U _¥VXoh KoD$Z Om Ago gm§{JVco hmoVo. _r _Zmo_Zr H$éUm ^mHy$Z
AmVm åhmVmao Pmcm AmhmV. AmVm gcyZ_Ü`o OmD$ ZH$m.'' Vmo Kar Ýhmì`mcm _hmamOm§Zm gmH$S>o KmVco Am{U gX²Jwê$ _mÂ`m hmHo$cm Ymdco. ZmZm§À`m earamcm

àn§Mt AgmoZ na_mW©.... 211 212 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


OmoS>cocr `§ÌUm nwÝhm öX`mMo R>moHo$, aº$Xm~ dJ¡ao XmIdm`cm cmJcr. ZmZm nwÝhm nmS>VmZmM AmpË_H$ CÞVr gmYcr.
ídmgmoÀN²>dmg H$ê$ cmJco. Am{U `mZ§Va 6 {Xdgm§Zr Ì`moXercm ZmZm§Zr Xoh nmhmVm nmhmVm ZmZm Aem H$mhr C§Mrda nmohmoMco hmoVo H$s _mZ C§MmdyZ
R>odcm. ZmZm§À`m Ho$gnonada XmoZ doim _¥Ë`yMr Zm|X Ho$ë`mMo Am{U \$m`Zc {~c§hr Ë`m§À`mH$So> nmhmdo cmJo. H$UH$dcrcm AgVmZm EH$Xm Xwnmar OodU Pmë`mda
Ag§M XmoZ doim Ho$ë`mMo H$mJXnÌ AOyZhr g§Kdr é½Umc`mV nmhmd`mg ZmZm, AmB© d _r XmamV Jßnm JmoîQ>r H$arV hmoVmo. ZmZm XmamV Mm¡H$Q>rcm Qo>Hy$Z C^o
{_iVrc. hmoVo. _r Ë`m§À`m nm`mOdi C§~aR>çm~mhoa nm`arda ~gcmo hmoVmo. AmB© AmoQ>rdaM
ZmZm A{Ve` H¥$VmW© OrdZ OJco. gaH$maXa~mar _mZmÀ`m OmJoda H$m_ Ho$co. hmoVr. EdT>çmV EH$ Hw$Ìm A§JUmV Amcm. Xmamg_moa `oD$Z eonQ>r hcdrV C^m
Á`m nXmda H$m_ Ho$co, Ë`m nXmMr B^«V H$_r hmoB©c Ago H$mhr Ho$co Zmhr. Amncm am{hcm. ZmZm§Zm Ë`m ^Q>Š`m Hw$Í`mV XwnmaÀ`m doir Kamg_moa Amcocm ^wHo$cocm
_mZgÝ_mZ amIyZ emgH$s` godoMr H$maH$sX© `eñdrnUo nwar Ho$cr. `mMH$ {Xgcm Agmdm ! ZmZm AmB©cm åhUmco, ""AJmo, EImXm ^mH$arMm MVH$moa
AmË_gÝ_mZmgmR>r, VÎdmgmR>r àg§Jr d[að>m§g_moahr AmìhmZmÀ`m nm{dÍ`mV C^o Agcm Va Kmc Ë`mcm.''
am{hco. gm§gm[aH$ O~m~Xmè`m nyU©nUo nma nmSy>Z J¥hñWml_ gmW© Ho$cm. AmB©Zo KamVyZ ^mH$ar AmUcr Am{U Ë`m Hw$Í`mnwTo> A§JUmV Q>mH$cr. Hw$Í`mZo Vr
ZmVodmBH$m§Zm _XV Ho$cr Ver AÝ` Oo H$moUr JaOy hmoVo Ë`m§Zmhr ! _XV H$aVmZm hm ^am^a Im„r. na§Vw ZmZm _mÌ AñdñW hmoD$Z AmB©cm åhUmco, ""Ag§ AÞ
_mPm, Vmo Xwgè`mMm Agm {dMma _ZmV R>odcm ZìhVm. H$gcr Anojm _ZmV H$moUmg_moa O{_Zrda Q>mHy$Z Ë`mcm Im`cm cmdy ZH$mog. Ë`mcm EImÚm VmQ>crV
ZìhVr, AJXr gmÜ`m Am^mamMrhr ! g§gmamV amhÿZ nwÝhm gmè`mVyZ A{cá hmoVo ! qH$dm Ho$irÀ`m nmZmda Vo KmVc§ AgV§g Va ~a§ Pmc§ AgV§. Vwcm Ag§ H$moUr
ZmZm§Mo _Z A{Ve` {Z_©i hmoVo. Ë`m§Zr Hw$UmMo dmB©Q> qM{Vco Zmhr, dmB©Q> Ho$co dmT>c§ Va H$g§ dmQo>c ? Hw$Ìm-_m§Oa H$m` qH$dm H$mdim-{M_Ur H$m`, Vohr B©œar
Zmhr. Ë`m_wio Ë`m§À`m hmVmImcr H$m_ H$aUmè`m _mUgm§Mo "JmonZr` Ahdmc' M¡VÝ`mMoM A§ím AmhoV Zm ?'' ZmZm Ho$di ~mocyZ Wm§~co ZmhrV. Ë`m§Zr ~mOmamVyZ
ZmZm g§V VwH$mam_mgma»`m Amnë`m ñd^mdm_wio EdT>o Mm§Jco {chrV H$s Ë`m§À`m EH$ A°ë`w{_{Z`_Mr Wmir AmUcr Am{U Ë`mVyZM _J Hw$Í`m-_m§Oam§Zm, {M_Ur-
~T>VrMm _mJ© _moH$im hmoB©. JmonZr` Ahdmc Iam~ Pmcoco H$mhrOU _wÔm_ nmIam§Zm AÞ XoU§ gwê$ Pmc§. hr h{H$JV Amho 1957-58 gmcMr. _r Voìhm 13-
ZmZm§À`m hmVmImcr H$m_ H$am`cm ñdV…Mr Zo_UyH$ H$adyZ KoV Am{U _J Ë`m§Mo 14 dfmªMm hmoVmo. ZmZm§Mr g§doXZercVm Ë`m doir _mÂ`m _Zmda Imoc n[aUm_
[anmoQ>© ZmZm EdT>o Mm§Jco {chrV H$s _J Ë`m§Zm ~T>Vr {_io. Ago AZoH$OU nwT>o Cƒ H$ê$Z Jocr. AmOhr EdT>çm dfmªZ§Va ZmZm§{df`r {dMma H$aVmZm hr AmR>dU
nXmda nmohmoMco. ZmZm _mÌ H$moUmMrhr "hm§Or hm§Or' Z H$aÊ`mÀ`m ~mÊ`m_wio åhUOo ZmZm§Mo g_J« ì`pŠVËd VmocUmao "VwierMo nmZ' Amho Ago _cm dmQ>Vo.
_m_coXma nXmdê$Z \$ma nwT>o gaH$co ZmhrV. _mÂ`m AmB©Zo ZmZm§Zm Am`wî`^a CÎm_ gmW {Xcr. Am_Mr AmB© gmYr^moir
ZmZm§À`m nwÊ`mB©ZoM _cm AZoH$ g§V gËnwéfm§Mm ghdmg AJXr hmoVr. ñd^mdmV N>¸o$n§Oo H$mhr ZmhrV. Amncm J¥{hUrY_© {VZo CÎm_ arVrZo
~mcnUmnmgyZM Am{U Vmohr Ka ~gë`m {_imcm. ZmZm§_wioM _amR>r, B§J«Or nmicm. ZmZm§Mr ~hþVm§e ZmoH$ar H$moH$UmVrc N>moQ>çmN>moQ>çm Jmdm§VM Pmcr. Kar
gm{hË`mVrc {X½JOm§Mm n[aM` Pmcm. {~H$Q> àg§Jr I§~ranUo C^m amhÿZ Pw§O `oUmao-OmUmao ^anya. Xmamda Zm|X H$am`cm _co[a`m BÝñnoŠQ>a Oar Amcm Var
Úm`cm _cm ZmZm§À`m M[aÌmZo ñ\y$Vu {Xcr. Ë`m§Zr _mPo `mo½` doir H$m¡VwH$ Ho$co. Ë`mcm Mhm nmOyZM nmR>dm`Mm Aer KaMr nÕV ! H$moUr Oodm`À`m doir Amcm
MwH$cmo Voìhm H$mZ AmoT>co. Va ZmZm ~mhoê$Z AmoaSy>Z gm§JUma, ""AJmo, `mM§ nU nmZ Ko _mÂ`m~amo~aM !''
ZmZm§Mr gX²Jwê§$da AZÝ` {Zð>m hmoVr. `m {Zð>oZo ZmZm§À`m Am`wî`mMo gmoZo Pmco ! nmoñQ>_Z Amcm Var Ë`mcm Mhm Úm`Mm !
AmÜ`mpË_H$ CnmgZm, Ü`mZYmaUm, gËnwéfm§Mm ghdmg Am{U Ym{_©H$ J«§Wm§Mo VoìhmÀ`m H$mimV ñd`§nmH$ Mwcrda ìhm`Mm. J°g, ñQ>moìh Aem gmo`r ZìhË`m.
dmMZ ho Ë`m§Mo Iao OrdZ hmoVo Am{U Ë`m§Zr g§gmamV amhÿZ gm§gm[aH$ H$V©ì`o nma dma§dma Myc noQ>dyZ Mhm H$ê$Z Úm`Mm, Ë`mVhr ZmZm§Mm AmoQ>rdê$ZM VJmXm Ago

àn§Mt AgmoZ na_mW©.... 213 214 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


""Pmcm H$s Zmhr Mhm ? H$s hm°Q>ocmVyZ _mJdy ?'' ""AJmo, `m§Mr nU nmZ§ KoVog `eñdrarË`m {Vcm g§H$Q>mVyZ ~mhoa H$mT>cr. _J {VMr Vã`oV Mm§JcrM gwYmacr.
Zm ?'' dJ¡ao. Amåhm _wcm§À`m emim, ZmZm§Mr Am°{\$gMr KmB©, nmUr {d{hardê$Z _J nwÊ`mVM YmH$Q>çm _wcrH$S>o, gwc^mH$S>o 3-4 _{hZo am{hcr, 2-3 _{hZo
^am`M§, KamV cmB©Q> ZmhrV, MwcrdaM§ OodU, `m gmè`m Jmoï>t_wio {VMr \$ma H$moëhmnyacm _moR>çm _wcrH$S>o gw_ZH$S>o amhÿZ _J Amnë`m _w§~B©À`m Kar Jocr.
Ymdni ìhm`Mr. ^mÁ`m \$maí`m {_iV ZgV. ~Q>mQ>m Am{U H$S>YmÝ`m§À`m _XVrZo _w§~B©V 2-3 {Xdg ì`dpñWV Jooco. nU EH$ {Xdg Vr ~mWê$__Ü`o nS>cr. nËZr
VmQ> gOdm`M§. ^|S>r, nS>di, XmoS>Ho$, _wim Am{U cmc _mR> `m ncrH$S>o ^mOr KamV EH$Q>rM hmoVr. {VZo AmaS>mAmoaS>m Ho$ë`mda g_moa amhmUmam {dO` gm_§V
{_im`Mr Zmhr. nagmVc§ Aiy _mÌ AmR>dS>çmVyZ EH$Xm Var hd§M. ImU§ åhUyZ Amcm. AmOy~mOyMo dm°M_Z dJ¡ao {VKo-Mm¡KoOU Amco Am{U Ë`m§Zr {Vcm IwMuVyZ
JmoS>mMm ZmhrVa {VIQ>{_R>mMm {eam Am{U nmoho. MH$cr, H$S>~moir, cmSy> Ag§ Imcr AmUyZ XdmImÝ`mV Zocr. _cm \$moZ Amë`mda _r cJoM {ZKmcmo. Vmon`ªV
\$amimM§ \$º$ {XdmirV Var, ZmhrVa c¾m_w§OrÀ`m {Z{_ÎmmZo ! ~w§XrMo cmSy> KamV ~mV_r ngacrM hmoVr. ~Km`cm `oUmè`m§Mr JXu ìhm`cm cmJcr hmoVr. åhUyZ _r
H$Yr ~Zdco Om`Mo ZmhrV. Ë`mgmR>r AmMmarM cmJm`Mm. {Oc~rM§gwÕm Vg§M. nËZrcm gm§{JVc§ H$s Vy Kar Wm§~yZ VoWrc gd© gm§^mi. _r XdmImÝ`mV Wm§~yZ
KaMr n¹$mÞ åhUOo lrI§S>, nwaUnmoir, _moXH$, Im§S>dr, Iranwar, nmVmoio, `oWrc gd© nmhmVmo. cmoH$ cm§~yZ cm§~yZ ^oQ>m`cm `oV hmoVo. Ë`m§Zm Mhm, ImU§,
gmIa^mV, KmdZ Ago Img _hmamï´>r` nXmW©. Voìhm Jwcm~Om_, BS>cr-S>mogm, OodU {Xë`m{edm` H$g§ naV nmR>dm`M§ ? åhUyZ Kar EH$ AmMmarM R>odcm. 50-
namR>o Agcr naàm§Vr` _§S>ir ñd`§nmH$KamV Kwgcocr ZìhVr. 60 _mUg§ doiocm Oodm`cm Agm`Mr. {edm` gVV MhmnmUr dJ¡ao hmoV hmoV§M.
AmB© H$m_mcm _mJo ZìhVr. Wm{cnrR>, MH$cr, H$S>~moir `mgmR>r cmJUmar gdmªMr ~mhoa CnmhmaJ¥hmV gmo` H$aU§ Am{W©H$X¥ï>çm nadS>Uma§ ZìhV§. cmoH$m§Mr Zo-
^mOUr Vr ñdV… XiyZ V`ma H$am`Mr. S>m§Ja, _oVHy$Q> Agco nXmW© KarM AmU H$am`cm EH$ JmS>r R>odcr hmoVr.
H$am`Mr. df©^a nwaVrc EdT>o nmnS>, {MH$dS>çm, gm§S>Jo, cmoUMr, _gmco, 8-10 {Xdgm§Zr AmB©cm Kar AmUc§. 15-16 àH$maMr Am¡fY§ gwê$ hmoVr. _r
{_aÀ`m ho gma§ Vr gJio ì`mn gm§^miyZ H$am`Mr. AmB©À`m hmVÀ`m ñd`§nmH$mcm S>m°. AÀ`wV OmoetZm nwÊ`mhÿZ ~mocmdyZ KoVc§. Ë`m§Zm åhQ>c§ H$s d`mÀ`m 83-84
JmoS>r hmoVr. dS>rc H$Yr Var cha cmJcr H$s åhUm`Mo, ""nmZJr H$a Jmo !'' _J ì`m dfu EdT>r Am¡fY§ åhUOo {Vcm Ìmg XoU§M Amho. _J Ë`m§Zr 6 Am¡fY§ Mmcy
AmB© nmZJr H$am`Mr (JìhmM§/Vm§XimM§ nrR> XwYmV {^OdyZ Vo hiXrÀ`m qH$dm R>odyZ ~mH$sMr ~§X H$am`cm gm§{JVc§. _w§~B©À`m àXy{fV hdoVyZ {Vcm H$moR>oVar
Ho$irÀ`m nmZmda ^mH$argmaI§ OmS> WmnyZ Vì`mda ^mOm`M§ Am{U MwcrV ~mhoaJmdr hcdm Ag§ S>m°ŠQ>aZr gm§{JVc§. _r {Vcm nwÊ`mcm amhm åhUV hmoVmo. nU
{ZImè`mda EH$Xm {\$adc§ H$s Vo Mm§Jc§ IwgIwerV hmoB©). ñd`§nmH$Kamda {VMmM AIoarg {VÀ`m BÀN>oà_mUo {Vcm S>oadUcm Zoc§. S>oadUcm S>m°. ~mUmdcr, S>m°.
A{YH$ma hmoVm. VoWo ZmZm \$mag§ cj Kmcm`Mo ZmhrV. AmB© OwÝ`m H$miÀ`m gwYra Omoer, S>m°. ZmS>H$Uu, S>m°. WÎmo dJ¡ao gd© S>m°ŠQ>am§Zr dma§dma {Vcm ^oQy>Z {VÀ`m
pñÌ`m§à_mUoM ZmZm§Mr gmdcr åhUyZ dmdacr. ZmZm§À`m H$cmZoM dmJcr. Vã`oVrMr Mm§Jcr H$miOr KoVcr. S>m°. gwdUm© nmQ>rc d S>m°. ZoVmOr nmQ>rc `m§À`m
AmB©Mr Vã`oV CÎm_ hmoVr. \$maer AmOmanU§ Amcocr AmR>dV ZmhrV. na§Vw 20 AmnwcH$s~Ôc F$U ì`º$ H$aUoM `mo½` ! VgoM AmaVr OmYd {gñQ>a, AZwamYm
OmZodmar 2002 cm {Vcm öX`{dH$mamMm _moR>m PQ>H$m Amcm. Ë`m doir _§{XamV amOo{eH}$ d MoVZ qeXo `m§Mo A_moc ghH$m`© cm^co. lr_Vr ZmZr OmYd d lr_Vr
n§Mm`VZ `mJ Mmcy hmoVm Am{U Vr Ë`mgmR>rM nwÊ`mcm Amcocr hmoVr. {Vcm "aËZm' AnUm© H$m|S>H$a 4-6 _{hZo {VÀ`m~amo~a am{hë`m. lr_Vr _mcwVmB© dmcmdcH$a
hm°pñnQ>c_Ü`o R>odco hmoVo. 2-4 {Xdg Va Vr \$ma H$R>rU AdñWoV hmoVr. XrS> df© VoWo gmo~Vrcm am{hë`m. àgmX V|S>mocH$a _{hÝ`mVyZ EH$XmVar {Vcm
nyUm©hþVrÀ`m {Xder nwÝhm Xwgam PQ>H$m Amcm. _r _§{XamVrc Amdí`H$ Vo ^oQ>m`cm _wÔm_ OmV Ago. _mYdamd H$mOaoH$am§Zr _mÂ`m AmB©À`m Ho$coë`m godocm
gmonñH$ma nyU© H$ê$Z VmVS>rZo hm°pñnQ>c_Ü`o Jocmo. VoWo S>m°. AÀ`wV Omoer, S>m°. VwcZmM Zmhr. _r _{hÝ`mVrc 15-20 {Xdg VoWoM amhÿZ gH$mi-g§Ü`mH$mir
VidcH$a, S>m°. nËH$s Ago Zm_d§V H$m{S>©Amocm°{OñQ> hOa hmoVo. Ë`m§Zr {Vcm ^oQy>Z, ~gyZ {VÀ`mer JßnmJmoï>r H$arV Ago.

àn§Mt AgmoZ na_mW©.... 215 216 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


15 \o$~«wdmar 2005 cm amÌr 10.40 dmOVm {VZo A§{V_ ídmg KoVcm. {Vcm
Am`wî`mV H$mhr H$_r nS>c§ Zmhr. {VM§ gma§ OrdZ H¥$VmW© Pmc§. AË`§V g_mYmZmZo
{VZo OJmMm {Zamon KoVcm. _¥Ë`ynydu H$mhr {Xdg nUVy Xe©ZmMm gmohimhr WmQ>mV
nma nS>cm. nUVy {M. gw_oYÀ`m S>moŠ`mda gmoÝ`mMr \ww$c§ CYiyZ A{Ve` AmZ§XmV _hm{Zdm©U
{VZo Vmo gmohim gmOam Ho$cm. Ë`m{Z{_ÎmmZo gd© AmáñdH$s` {Vcm ^oQy>Z Joco.
{VÀ`m Am`wî`mVrc {VÀ`m X¥ï>rZo AË`§V g_mYmZmMr Jmoï> åhUOo {VÀ`mnojm lr {XJ§~aXmg _hmamO 1987 gmcr A_o[aHo$cm OmD$Z Amco. Ë`mZ§Va ~hþYm
chmZ Aem H$moUË`mhr AmámMm {d`moJ {Vcm nmhmdm cmJcm Zmhr. A{Ve` g§nÞ Ë`m§Zr Amnë`m _Zmo_Zr XohË`mJ H$am`M§ R>adc§ Agmd§. _hmamOm§Zr EH$ _moR>m
AdñWoV, g_mYmZmZo Vr Jocr. _mJo H$mhr BÀN>mAmH$m§jm Z R>odVm ! CÚmoJ dfm©Zwdf} _m§S>cocm hmoVm. Am{U Ë`m§Zr XyaXeunUo, dmñVdmMo nyU© ^mZ R>odyZ
AmB©À`m _¥Ë`yZ§Va Amåhr gd© Hw$Qw>§~r` _r, _mPr nËZr, _wcJm, gyZ d ZmVy Ë`mMr OnUyH$, XoI^mc Ho$cocr hmoVr. EH$ Zm EH$ {Xdg AmnUmcm hm ngmam
aËZm{Jarcm dm_Zamd Omoer ({XJ§~aXmg _hmamOm§Mo nwVUo) `m§Zm ^oQ>m`cm Jocmo. gmoSy>Z Om`Mo Amho, XohYmar AdñWoV AmnU H$m`_ `oWo amhy eH$Uma Zmhr `mMo
dm_Zamd Omoer `m§Mr AmB© Am{U ZmZm ho ~mc gd§JS>r. EH$mM KamV amhm`Mo, nyU© ^mZ Ë`m§Zm àW_nmgyZM hmoVo Am{U Ë`mÑï>rZo Amncm dmagm g_W©nUo
EH$Ì Ioim`Mo. EH$mM emioV XmoK§hr Om`Mr. dm_Zamdm§À`m AmB©Mo Zmd _Zw hmoVo. Mmcdrc Aem g_W© hmVm§Mm emoY Ë`m§Zr Iyn nyduM gwê$ Ho$cm hmoVm.
{VMo _mhoa nQ>dY©Zm§H$S>o. ho nQ>dY©Z Am{U Amåhr Omoer Hw$Qw>§~r` Á`m KamV amhmV _hmamOm§Mo EH$ gpÀN>î` hmoVo. Ë`m§Zm _hmamOm§À`m H¥$nmerdm©XmZo nwÌàmár Pmcr
hmoVmo Ë`m KamMr _mS>r hr gd© ^mS>oH$ê$ EH${ÌVnUo dmnam`Mo. {deofV… amÌr hmoVr. _wcmMo Zm_H$aUhr _hmamOm§ZrM Ho$co hmoVo. nyd© gwH¥$VmZo Agoc AWdm
PmonÊ`mgmR>r _mS>rMmM Cn`moJ ìhm`Mm. ZmZm Zoh_r dm_Zamdm§À`m AmB©À`m lr _hmamOm§Mm Amerdm©X cm^ë`m_wio Agoc, nU A{Ve` chmZ d`mVM Ë`mcm
{df`r H$m¡VwH$mZo ~mocV. Vo gm§Jm`Mo H$s Vr A{Ve` {eñVrMr Am{U ZrQ>ZoQ>H$s {Xì`Xe©ZmMr AZw^yVr hmoV Ago. AJXr CKS>çm S>moù`m§Zrhr Ë`mcm XodXe©ZmMo
_wcJr hmoVr. A§WéUo Aer Kmcm`Mr H$s H$moR>ohr MwUr {XgUma Zmhr. {VM§ H$m_ ^m½` cm^co hmoVo. Ë`mMr `Wm`mo½` àJVr ìhmdr åhUyZ _hmamOm§Zr Ë`mcm _§{XamV
ñdÀN> Am{U gw§Xa, ZrQ>ZoQ>H§$ Ago. _hmamOm§À`m KamÊ`mMo Am{U Am_À`m R>odyZ KoVcm hmoVm. _hmamO doimodoir Ë`mcm _mJ©Xe©Z H$arV hmoVo, Ë`mMà_mUo
KamÊ`mMo g§~§Y nydm©nma AmhoV. _hmamOm§Zr _mPr nUOr (Ho$ed _hmXod `m§Mr Ë`mcm H$gmoQ>rda KmgyZ Ë`mMm H$ghr AO_mdV hmoVo. na§Vw Ë`mÀ`m XwX©¡dmZo `m
AmB©), _mPo AmOmo~m Ho$ed _hmXod, dS>rc aKwZmWamd, _r AemoH$, _wcJm H$gmoQ>rda Vmo CVê$ eH$cm Zmhr. Vmo Aàm_m{UH$ {ZKmcm. dma§dma ImoQ>çmMm
H$_coe Am{U _mPm ZmVy gw_oY Aem EH§$Xa ghm {nT>çm§da Amnco H¥$nmN>Ì Yaco Aml` KoD$ cmJcm. _hmamOm§er Aàm_m{UH$ dmJUo Am{U Vo InyZ OmUo gd©W¡d
Amho; Am{U _mJÀ`mnojm nwT>À`mcm A{YH$ gag ~Z{dco. ho gd© AZmH$cZr`, AeŠ` Jmoï> hmoVr. Ë`mÀ`m _ZmVrc Mc{~Mc _hmamOm§Zm cJoM g_Ocr.
AVŠ`©, AJå` Amho Am{U åhUyZM _hmamO _mPoM Zìho Va Am_À`m `m ghm EH$Xm _hmamOm§Zr Ë`mcm H$mhr H$m_ gm§{JVco. Vo Ë`mZo ì`dpñWV Ho$co Zmhr
{nT>çm§Mo "gX²Jwê$ gmo{`ao' Pmco AmhoV. dm_Zamdm§Zm _r åhQ>c§ H$s AmnU Am{U _hmamOm§À`m Mm¡H$ercm H$mhrVar Q>§Ji_§Ji H$ê$Z CÎmao {Xcr. ho Ë`mMo
EH$_oH$m§H$S>o OmD$Z ho g§~§Y d¥qÕJV Ho$co nm{hOoV. Am¡ÕË` hmoVo. _hmamOm§Mr _hmZVm OmUUmam H$moUrhr ehmUm _mUyg Ago Am¡ÕË`
H$ê$M eH$cm ZgVm. nU Ë`mZo Vo Ho$co Am{U EH$ {Xdg _hmamO A{Ve`
★★★ g§Vmnco. _cm åhUmco,""AemoH$, _r AmVm earamZo WH$cmo`. Voìhm Vy Ë`mÀ`m EH$
gUgUrV Wmo~mS>rV _ma !'' _r g§H$moMyZ Ë`mcm hiyM EH$ \$Q>H$m _macm. _hmamO
åhUmco, ""VwÂ`m _ZmV X`m Amho åhUyZ Vy ho _maÊ`mMo Ho$di ZmQ>H$ Ho$cog ! _mPr

àn§Mt AgmoZ na_mW©.... 217 218 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


N>S>r KoD$Z `o !'' _hmamOm§Mr doVmMr EH$ N>S>r hmoVr. gmYmaU EH$ B§M ì`mgmMr, gmodù`mZo H$mT>Uo, {Z_m©ë` H$mT>Uo, H$mnya AmaVr H$aUo, Z§XmXrn nmhmUo, _§{XamMm
Mma \y$Q> cm§~ Aer Vr N>S>r KoD$Z _hmamOm§Zr Ë`m _wcmcm 4-5 N>S>çm _maë`m. Ho$a H$mTy>Z Vo {XdgmVyZ VrZ doim nwgUo hr H$m_o H$arV. _hmamOm§Mr dmñVyMr Imocr
_hmamOm§Mm H$moUrhr gpÀN>î` n{hë`mM N>S>rZo _hmamOm§À`m nm`mda cmoQ>m§JU Am{U {ó`m§Mr Imocr `m§Mm Ho$a H$mT>Uo, nwgUo, _hmamOm§Mo Am§KmoirMo H$nS>o ZoD$Z
KmcyZ j_m`mMZm H$aVm Pmcm AgVm. nU `m _wcmZo EH$X_ _hmamOm§Mr N>S>r R>odUo, F$Vw_mZmà_mUo W§S> nmÊ`mMm H$m§Q>m _moS>oc BVnV nmUr Am§Kmoircm XoUo,
hmVmZo nH$S>cr. VËjUr _hmamOm§Zr Vr N>S>r gmoS>cr Am{U _cm åhUmco, ¹${MV àg§Jr _hmamOm§Mo nm` MonUo Aer H$m_oXoIrc Ë`m§À`mH$S>o hmoVr.
""AmÎmmÀ`m AmÎmm Vy `mÀ`m d{S>cm§Zm ~mocmdyZ Ko ! AmVm _cm `mMm H$mhr Cn`moJ dPoH$mH$m§Zm JwéOt~amo~a gH$mir _§{XamVrc AmaVr H$aÊ`mMr godm _hmamOm§Zr
am{hcocm Zmhr !'' _hmamOm§Mm XméU Anojm^§J H$ê$Z Vmo _wcJm Amnë`m Kar naV Zo_yZ {Xcr hmoVr. Ë`m doir dPoH$mH$m lr ~m~m _hmamOm§À`m à{V_oH$S>o nmhÿZ S>moio
Jocm. dQ>marV, {d{MÌ hmd^md H$arV. Ë`m§Zm ~«÷g_§YmMr ~mYm hmoVr. Ë`m§Mm ~«÷g_§Y
Amnë`m níMmV² `m g§ñWoMm H$ma^ma gm§^miUmè`m ì`º$sMm _mJ© {ZîH§$Q>H$ Omdm åhUyZ _hmamO àg§Jr Ë`m§Mo VmS>Zhr H$arV AgV.
hdm åhUyZ _hmamOm§Zr \$ma {dMmanyd©H$ `moOZm AmIcr hmoVr. `oWo AI§S> godoV XaamoO gm`§H$miÀ`m AmaVr Z§Va _§{XamV n§MnXr (nmM A^§J) åhUÊ`mMm
Agcoco \$maM WmoS>o cmoH$ hmoVo. ~hþVoH$ OU d¡`{º$H$ amJm-cmo^mnm`r H$YrZmH$Yr àKmV Amho. Ë`mM~amo~a lr ñdm_r g_WmªÀ`m ~IarVrc EImXm àg§J, am_m`U-
H$_r OmñV H$mcmdYrgmR>r `m ñWmZmnmgyZ Xya Pmco Am{U nyÝhm MyH$ C_Jë`mda _hm^maVmgma»`m Ym{_©H$ J«§WmVrc EImXm àg§J `m§Mo dmMZ Am{U H$mhr Aï>Ho$
naV Amco. _hmamO Aem cmoH$m§er j_merc d¥ÎmrZoM dmJco. na§Vw Ë`m§À`m {Zð>oda åhUÊ`mMm àKmV Amho. hr n§MnXr, AmaVr Pmë`mZ§Va Ëd[aV, OodUmnydu qH$dm
chmZ _moR>o qeVmoS>o CS>mco. Vmo B{Vhmg ~mH$s am{hcocm AgoM. OodUmZ§Va H$amd`mMr Ago. _hmamO n§MnXr gm§JV Am{U _r, à_moX dJ¡ao Vr
AJXr nagw^mD$ nmÜ`o qH$dm _amR>oJwéOr§gmaIr _mUg§hr H$mhr H$mi Xwamdm åhUV Agy. H$YrH$Yr dPoH$mH$m n§MnXr gm§Jm`Mo. nU gm§JVmZm Vm|S> doS>§dmH$S§
hmoD$Z Xya Jocr hmoVr. do. _y. gàoJwéOr hr EH$ Aer ì`º$s hmoVr H$s Ë`m§Zr gX¡d H$am`Mo. à_moXcm Vmc gwamMm J§Y ZìhVm. _hmamO Ë`mcm {eH$dm`Mm à`ËZ
_hmamOm§Mr nmR>amIU Ho$cr. H$am`Mo, nU à_moX H$mhr {eH$cm Zmhr. EH$Xm Vmo M¸$ _hmamOm§Zm dmHw$ë`m
_§{XamV _mÂ`mgmaIoM {dœZmW {edam_ dPo, à_moX H$aH$ao, AmnQ>o, ganmoVXma XmIdVmZm _hmamOm§Zr nm[hc§ Am{U Ë`mcm Q>mimZoM àgmX {Xcm. AOyZhr
Ago cmoH$hr godogmR>r gd© doi amhmV AgV. _hmamO H$YrH$Yr J§_VrZo åhUm`Mo, Q>|JwimÀ`m ñdê$nmV Vr IyU Amho.
""Aao AmnU ñ_emZmV amhmVmo Zm ! åhUyZ hr gmar ^wVo `oWo O_cr AmhoV.'' _r EH$Xm ""ê$n ho gw§Xa Ÿ& {Xgo _Zmoha'' hm A^§J lr _hmamO ho A¸$cH$moQ>
åhUV Ago H$s AmnU ~m~m§À`m _§{XamV amhmVmo. _hmamO H$mhr Amncm _wÔm ñdm_rM AmhoV Am{U ho Ë`m§MoM dU©Z Amho, `m ^mdZoV a§JyZ åhUV AgVmZm _mPo
gmoS>m`Mo ZmhrV. ""ho ~K ! ~m~m§Mo A§Ë`g§ñH$ma `oWoM Pmco H$s Zmhr ? _J ho S>moio A^m{dVnUo _hmamOm§H$S>oM cmJcoco hmoVo. _hmamO _YoM Wm§~yZ åhUmco,
ñ_emZ Zìho ? ñ_emZmV ^wV§ AgVmV H$s Zmhr ? ho Oo {VKo-Mm¡KoOU AmhoV Zm, ""Vo ñdm_r _hmamO gX²Jwê$ ~m~m§À`m ê$nmV g_moa AmhoV, {VH$S>o ~K. _mÂ`mH$S>o
à_moX, AÊUm ganmoVXma, dPo dJ¡ao, Vo Mm§Jcr nmM-nmM, ghm-ghm ^wV§ A§Jmda H$m` ~KVmog ?'' Am{U _J _mÂ`mH$S>o nmhÿZ àgÞ pñ_V hmñ` Ho$co.
~miJyZ Amho. hm à_moX nm{hcmg H$gm _mÂ`mH$S>o S>moio _moR>o H$ê$Z ~KVmo. nm` hr _§S>ir AZoH$ df} _§{XamV godogmR>r hmoVr. dPoH$mH$m Va _r `oÊ`mAmYrnmgyZ
H$go OmoamV AmnQ>Vmo ~K. Vmo Vm|S>mVë`m Vm|S>mV _§Ì Zìho nwQ>nwQ>V AgVmo, _cm ~arM df} `oWo hmoVo. _hmamO àË`oH$ ì`º$sMo ì`dpñWV _yë`_mnZ H$arV AgV.
{eì`m XoV AgVmo ! hm gmam Ë`m ^wVm§Mm à^md ! Ë`mVyZ _wº$ hmoÊ`mgmR>r _r Ë`mcm Ooìhm Ë`m§Zr Ë`m§À`m nümV `oWo ì`dñWm nmhmÊ`mgmR>r åhUyZ _mPo Zmd _Zmer
~m~m§À`m godocm Ow§ncm` !'' R>a{dco, Voìhm Ë`m§Zr H$mhr {Z{_ÎmmZo dPoH$mH$m§Zm VoWyZ AcJX ~mOycm Ho$co. Oar
dPo Am{U à_moX ho AmcQy>Z nmcQy>Z, lrgX²Jwê$ ~m~m _hmamOm§Mr eoO dPoH$mH$m `m {R>H$mUr _mÂ`mnojm A{YH$ H$mi hmoVo, Var AmH$cZ j_VoV Vo WmoS>o

_hm{Zdm©U 219 220 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


H$_r nS>V AgV. Ë`m_wio nwT>o _mJo Ho$di Á`oð>VoÀ`m ZmË`mZo Ë`m§Zr _cm àË`oH$ {_imë`mda Xwgè`m doioMr ^«m§V Agoc VaM _mUyg gÝ_mJm©da amhrc.'' OrdZmMo
Jmoï>rV {damoY Ho$cm AgVm Agm _hmamOm§Mm AmS>mIm hmoVm. ñdOZm§À`m g§Kfm©cm gma EdT>çm H$_r eãXmV H$moUr gm§{JVco Zgoc. Hw§$VrZo lrH¥$îUmOdi Xw:ImMo
_cm Vm|S> Úmdo cmJy Z`o, Ë`mV _mPm doi Am{U eº$s dm`m OmD$ Z`o, `mgmR>r daXmZ _m{JVco hmoVo. Ë`mM OmVHw$irMm hm {dMma Amho. g§nÞVoZo _mUyg CÝ_Îm
_hmamOm§Zr H$m¡eë`mZo gmè`m Jmoï>tMr AmIUr Ho$cr hmoVr. hmoVmo, qH$dm g§doXZmhrZ hmoVmo, CnH«$_hrZhr hmoÊ`mMr eŠ`Vm AgVo.
nwT>onwT>o _hmamOm§À`m ~mocÊ`mV ^mdr H$mimg§~§YrMo C„oI A{YH$ à_mUmV `oD$ Cn^moJmncrH$S>o Ë`m§Mr Ñï>r OmV Zmhr Am{U KamMo dmgo {dH$co Var _mUgmcm
cmJco. Amnë`m {eî`m§Zm Vo gmdY H$ê$ nmhmV hmoVo. `oUmè`m {Xdgm§{df`rMr Cn^moJmVyZ V¥ár {_iV Zmhr. Ë`mnojm EH$doiÀ`m OodUmMr ^«m§VM Ë`mcm
Ë`m§Mr ^m{H$V§ Ë`m doir H$mhr OUm§Zm A{Ve`moº$ dmQ>cr AgVrc. na§Vw AmO gÝ_mJm©da R>odVo.
Ë`mMr gË`Vm à{V{XZr àË``mcm `oVo Am{U _hmamOm§Mo X«ï>onU nwÝhmnwÝhm g_mOmMr AYmoJVr H$ímr Pmcr Amho ho gm§JVmZm _hmamO Zoh_r Mmdm©H$mMo
AYmoaoIrV hmoVo. AJXr 1977-78 gmcr EH$Xm ~mocVmZm Vo åhUmco hmoVo H$s ""F$U§ H¥$Ëdm K¥V§ {n~oV'' ho dMZ gm§JyZ {dfmXmZo åhUV H$s "F$U§ H¥$Ëdm _Ú§
Amnë`m amOH$maUmVrc EH$m _hÎdmÀ`m Hw$Qw>§~mVrc AZoH$ cmoH$m§Mm Ho$di {n~oV'' Aímm AdñWocm hm g_mO Amcm Amho.
amOH$maUm_wio AZ¡g{J©H$ _¥Ë`y hmoUma Amho. Vo åhUV H$s amdUmMr c§H$m Am{U _hmamO Zoh_r gm§JV AgV H$s, _mUgmZo Amnë`m {dÚoMm, g§nÎmrMm,
lrH¥$îUmMr ÛmaH$m nwÝhm EH$Xm g_wÐmVyZ da `oUma Amho. _moR>_moR>o ^yH§$n hmoVrc, A{YH$mamMm, ê$nmMm Agm H$emMmM Jd© dmhÿ Z`o. A§Jr CÔm_nUm Zgmdm. Z_«VoZo
g_wÐ _`m©Xm gmoSrc. AYu _§w~B© nmÊ`mImcr OmB©c. JwhmJa, nmo_|S>rgmaIr g_wÐ dmJmdo. hÎmrda A§~marV ~gcoë`m _mUgmZo EH$ Jmoï> gX¡d cjmV R>odmdr H$s
{H$Zmè`mdaMr Jmdo nmÊ`mImcr OmVrc. _J åhUm`Mo H$s gmo_oœa _mÌ A§~mar H$Yrhr hÎmrÀ`m nmoQ>mImcr `oD$ eH$Vo. à^y am_M§Ðm§À`m amÁ`m{^foH$mMm
nmÊ`mImcr OmUma Zmhr. _rM gmo_oœa Amho. _r H$gm nmÊ`mImcr OmB©Z ? _whÿV© àË`j ~«÷fu d{gð> _wZtZr H$mT>cm hmoVm. na§Vw amÁ`m{^foH$mEodOr am_mÀ`m
OJmVrc cmoH$g§»`oÀ`m XmoZ V¥Vr`m§e cmoH$ `oË`m H$mhr dfm©V {ZgJm©À`m àH$monmZo Z{e~r dZdmgmcm OmUo Amco ho _mUgmZo gX¡d cjmV R>odmdo.
_aVrc. Oo cmoH$ A¸$cH$moQ> ñdm_r§M§ Zmd KoVrc, VodT>oM dmMVrc. _r S>oadUcm JhmUIVo, gmdH$mar ho ì`dgm` _mUgmZo H$Yr H$ê$ Z`oV. YZmÀ`m hì`mgmZo
EdT>çm _moR>çm B_maVr ~m§Yë`mV, Ë`m \w$H$Q> ZìhoV. doi `oB©c Voìhm VoWo 300- ì`mO Jmoim H$aVmZm, JaOy, AS>ë`mZS>ë`m, Jm§Oë`m JmoaJ[a~m§Mo emn MH«$dmT>rZo
400 Hw$Qw>§~m§Zm Amgam {_ioc. Amnë`m ImVr O_m hmoVmV Am{U A§Vr Vo Amnë`m _wcm_mUgm§gh gdmªZm ^moJmdo
`oUmao {Xdg H$R>rU AmhoV. Jocm {Xdg ~am hmoVm Ag§ åhUm`Mr nmir `oB©c. cmJVo. AZoH$ Hw$Qw>§~o Aem emnm§Zr CX²ÜdñV Pmcocr AmhoV.
Vrd« nmUr Q>§MmB© OmUdoc. drO {_iUma Zmhr. AÞmMm VwQ>dS>m nS>oc. amÁ` _hmamO Zoh_r åhUm`Mo H$s àË`oH$ KamV EH$ "I§S>çm' AgVmo. "I§S>çm' åhUOo
H$ma^ma gwairV MmcUma Zmhr. AZmJm§oXr dmT>oc. Jw§S>{Jar dmT>oc. pñÌ`m§Mr A~«y eoVmV am~Umam, H$ï> H$aUmam ~¡c. `m ~¡cmÀ`m H$ï>mdaM àm_w»`mZo eoVr Adc§~yZ
cwQ>Ê`mMo àH$ma dmT>Vrc. Mm§Jë`m órcm añË`mda {\$aUo AeŠ` hmoB©c. cmoH$m§Zm AgVo. Ë`mMà_mUo KamVhr Agm EImXm _mUyg AgVmo H$s _mZodaMo "Oy' AmoTr>V
Amgè`mgmR>r S>oadUÀ`m ñWmZmMm Aml` ¿`mdm cmJoc. cmoH$ VoWo V§~y C^mê$Z Vmo g§gmamMm ^ma dmhmV AgVmo. KamVrc ~mH$s gdmªÀ`m CXa^aUmgmR>r hm A~moc
amhmVrc. n¡emMr qH$_V KQ>oc. nmoV§^a n¡go ZoD$Z _yR>^a YmÝ` {_ioc. _hmJmB©Mm H$ï> H$arV AgVmo. `mÀ`m H$ï>mMr H$Xa AWdm OmUrd BVam§Zm Agoc qH$dm Zgoc.
H$ha hmoB©c. A{Vlr_§Vm§ZmM {d_mZ _moQ>ma AmXr dmhZo dmnaUo nadS>oc. ~mH$s _hmamO Zoh_r åhUm`Mo AÜ`mË_mcm KamVrc ór hr AZwHy$c Am{U AZwê$n
gdmªÀ`m Z{e~r ~¡cJmS>rM, åhUyZM lr ñdm_r g_WmªMr CnmgZm H$am, AÝ` nm{hOo. gw§Xa nËZr hr Zoh_r Xwgè`mMr AgVo. órMo {dÚmê${nUr Am{U
VaUmonm` Zmhr Ag§ Vo dma§dma gm§Jy cmJco. A{dÚmê${nUr Ago XmoZ àH$ma AmhoV. A{dÚmê${nUr ór EH$m nwéfmcm AmqcJZ
_hmamO Ë`m§Mm EH$ {dMma dma§dma gm§Jm`Mo H$s, ""_mUgmcm EH$ doiMo OodU XoB©c, Ë`mM doir Xwgè`m nwéfmcm S>mì`m S>moù`mZo IyU H$arc Am{U {Vgè`mM

_hm{Zdm©U 221 222 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


nwéfmcm hmVmMr Mma ~moQ>o XmIdyZ gm`§H$mir Mma dmOVm ^oQ>Ê`mMm g§Ho$V H$arc. H$adyZ KoV. lr ~m~m _hmamO åhUm`Mo H$s gËnwéfm§Zr 10,000 df} Ho$cocr
{dÚmê${nUr ór hr gmÜdr, n{Vd«Vm AgVo. Aer ór Amnë`m nVrcm AÜ`mË_mV gmYZm ^JdmZ lrH¥$îUm§Zm 125 df} nwacr. Ë`m gmYZoÀ`m ~imda ^JdmZ
XoIrc gmhmæ`^yV R>aVo. _hmamO _cm åhUm`Mo H$s Vwcm A{Ve` `mo½` Aer lrH¥$îUm§Zr OJmV Y_m©Mr nwZñWm©nZm Ho$cr. lr {XJ§~aXmg _hmamO åhUm`Mo H$s
OmoS>rXma {_imcr Amho. Vr Vwcm AZwHy$c Amho åhUyZM Vy `oWo amhÿ eH$Vmog ! VwÂ`m lrnmX lrd„^m§nmgyZ Amncr Or Jwéna§nam Amho, Ë`m§À`m gmYZoÀ`m nwÊ`mB©Zo
AmÜ`mpË_H$ àJVrV {VMmhr gh^mJ Amho ! EImXm AdVmar nwéf 43 df} Var ho H$m_ H$ê$ eHo$c. Ë`m X¥ï>rZo AmnU à`ËZ H$ê$
_Zwî`_mÌ Omon`ªV AÞ godZ H$arV Amho Vmon`ªV Ë`mÀ`m _ZmV H$m_dmgZm `m. na§Vw AÝ`$ gmYy, g§V gËnwéfm§H$Sy>Z à{VgmX Z {_imë`m_wioM ~hþYm Vmo
dmg H$ê$Z AgVo. earamMo MmoMco nwadÊ`mgmR>r KamMo dmgo Am{U XadmOo H$mTy>Z {dMma Ë`m§Zr nwT>o aoQ>cm Zmhr. na§Vw _r Y_©g§ñWmnZogmR>r nwZ:nwÝhm `oB©Z Am{U hr
{dH$co Var _mUgmMr H$m_dmgZm V¥á hmoV Zmhr. Voìhm Cn^moJ ho H$m_dmgZodaMo gd© KS>r ZrQ> ~gdrZ Ago Vo dma§dma g§mJV AgV.
Am¡fY Zìho. _Zmda g§`_mMo ~§Y KmcyZM H$m_dmgZm AmQ>moŠ`mV `oVo Am{U `m Am`wî`^a ñdOZm§ZrM _hmamOm§Zm AVrd Ìmg {Xcm. Á`m§Zm _hmamOm§Zr
gmè`mgmR>r gX²Jwê§$Mr H¥$nm _hÎdmMr Amho. _Z Vmã`mV R>odÊ`mMr {eH$dU Ho$di AS>MUrVyZ ~mhoa H$mT>co, H$R>rU àg§Jr _XVrMm hmV {Xcm, Amncm åhQ>co AgoM
gX²Jwê$M Vwåhmcm XoD$ eH$VmV. _hmamO hm CnXoe dma§dma Amnë`m ^º$OZm§À`m cmoH$ _hmamOm§Zm Ìmg XoÊ`mV AmKmS>rda hmoVo. _hmamOm§Mo {damoYmV nÌHo$ H$mT>Uo,
_Zmda q~~drV AgV. nmo{cgmV ImoQ>çm VH«$mar Zm|XdUo, ImoQ>o IQ>co H$moQ>m©V XmIc H$aUo Aem {d{dY
_hmamO åhUV H$s naórJ_Z H$moUË`mhr H$maUmgmR>r {Z{fÕM Amho. ímmar[aH$ _mJmªZr Ë`m§Zr _hmamOm§Zm Ìmg {Xcm. nU _hmamOm§Zr H$Yr Ë`m§À`m~Ôc Ûof^mdZm
^wHo$gmR>r doí`mJ_Z Ho$ë`mg EH$ doi Vo jå` _mZVm `oB©c. ì`º$ Ho$cr Zmhr. "h{H$JV' åhUyZ Vo EImXr KQ>Zm AJXr A{cánUo gm§Jm`Mo.
n¥ÏdrMr cmoH$g§»`m PnmQ>çmZo dmT>V OmV Amho. na§Vw Oar g§»`mË_H$ dmT> nU Ë`mV {ZfoYmMm gya Zgm`Mm. X`miynUm_wio MwH$Umè`m§ZmgwÕm j_m H$ê$Z
PnmQ>çmZo Pmcr Var _mZdOmVrMr JwUmË_H$ dmT> Pmcr Zmhr; qH$~hþZm AdZVr Ë`m§Zr Ë`m§Zm gwYmaÊ`mMr g§Yr {Xcr.
Pmcr. `m{df`r _hmamOm§Zr EH$Xm {ddoMZ Ho$co hmoVo. Vo åhUmco H$s n¥Ïdrdarc ì`º$sMo _yë`_mnZ H$aVmZm Ë`m ì`º$ser Agcoco ì`mdhm[aH$ g§~§Y
O§Jc§hr Zï> Pmcr Am{U n¥ÏdrÀ`m nmoQ>mVrc H$moiemMo gmR>ohr PnmQ>çmZo dmnê$Z _hmamOm§da H$mhr n[aUm_ H$arV ZgV. eÌy Agmo AWdm {_Ì, ^º$ Agmo dm
Zï> hmoV AmhoV. `m H$moiemÀ`m qH$dm H$m~©ZÀ`m AUynmgyZ ~oSy>H$, Pwai, nmcr, {damoYH$, Ë`m Ë`m ì`{º${df`r _hmamOm§Mo {ZîH$f© dñVw{Zð> AgV. Ho$di
gaS>m, dmK, {g§h AmXr àmUr V`ma hmoVmV. na§Vw AmOH$mc `m AUy§nmgyZ _mZdm§Mr Amnë`m OdiMm Amho åhUyZ Zgcoco JwU Hw$Umcm Ë`m§Zr {MH$Q>dco ZmhrV
{Z{_©Vr Pmcr Amho Am{U Ë`m_wioM Ë`m§À`m_Ü`o CÎm_ JwUm§Mm cmon Pmcocm AgyZ qH$dm Amncm {damoYH$ Amho åhUyZ Ë`mÀ`m H$m_{JarMo Ad_yë`Zhr Ho$co Zmhr.
hrZ VÎdmMm à^md OmñV Amho. {MniyUMo EH$ amOH$s` nwT>mar JmoqdX {ZH$_ `m§Zr _hmamOm§Zm gX¡d {damoY
`oUmè`m ^rfU ^{dî`H$mim_wio _hmamO hVme qH$dm {Zame Pmco ZìhVo. Ho$cm. na§Vw Ë`m {damoYmncrH$S>o nmhmÊ`mMr CXma Ñï>r _hmamOm§Odi hmoVr.
Ë`m§Zm Amnë`m gZmVZ Y_m©Mr nwZ:g§ñWmnZm H$am`Mr hmoVr. Ë`m§Mo OmÁÁdë` {ZH$_ `m§Zr {d{dY e¡j{UH$ g§ñWm H$mT>ë`m_wio IoS>çmnmS>çmVrc JmoaJ[a~m§À`m
amîQ´>ào_ Am{U Ádc§V Y_©{Zð>m Ë`m§Zm ñdñW ~gy XoV ZìhVr. `m amï´>mZo amOH$s` _wcm§Zm {ejUmÀ`m g§Yr CncãY Pmë`m Ago _hmamO åhUV AgV. Q>rH$m
Am{U AmÜ`mpË_H$ joÌmV gmè`m {dœmMo ZoV¥Ëd H$amdo, Aer Ë`m§Mr CËH$Q> H$am`Mr Pmcr Va Vr Vm|S>mda H$am`Mr hm Ë`m§Mm H$Q>mj Am{U ñVwVr \$maer
AmH$m§jm hmoVr. Ë`mgmR>r Vo gVV H$m`©aV AgV. Vm|S>mda H$ê$ Z`o Agm Ë`m§Mm XyaXeu {dMma hmoVm. _mÌ _hmamOm§Zm gmoSy>Z
nydu F$fr_wZr Amncr CnmgZoMr eº$s à^y am_M§Ð, ^JdmZ lrH¥$îU Aem OmUmè`m ì`ŠVt{df`r Vo AZwHy$c-à{VHy$c H$mhrM ~mocV ZgV. Ë`m ì`º$sÀ`m
AdVmar nwéfm§À`m _mJo C^r H$ê$Z Ë`m§Zm ~c XoV Am{U Y_©g§ñWmnZoMo H$m`© Zmdmda EH$Xm \w$cr nS>cr H$s _J {VMr AmR>dUhr Vo H$mT>rV ZgV. Ë`m

_hm{Zdm©U 223 224 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


ì`º$sMm C„oI Ë`m§À`m ~mocÊ`mV H$Yrhr `oV Zgo hr _moR>r d¡{eï>çnyU© ~m~ Ho$c§ Vo B©ídar BÀN>oZoM ! Ë`m_wio Á`m§Zr Á`m§Zr {damoY Ho$cm Vo gd© H$mcm¡KmV
Amho. Zm_eof Pmco. _hmamOm§Zm Oo gmoSy>Z Joco Vo g§nco ! Ë`m§Mo H$moUV§M H$m`© {gÕrg Joc§
_mÂ`m~Ôc Vo cmoH$m§Zm gm§JV H$s AemoH$ {Zñn¥h Amho. EH$Xm g_Om MyH$ Pmcr Zmhr. am_Xmgm§Zr åhQ>c§M Amho, ""gm_Ï`© Amho MidirMo Ÿ& Omo Omo H$arc
Am{U Vr Ë`mÀ`m cjmV AmUyZ {Xcr Va Ë`m MwHo$Mr nwZamd¥Îmr hmoUma Zmhr. V`mMo Ÿ& na§Vw VoWo ^Jd§VmMo Ÿ& A{Yð>mZ nm{hOoŸ&Ÿ&''
AemoH$ H$Yr H$moUmÀ`m nmoQ>mda _maUma Zmhr Agohr Vo g§mJV. H$Xm{MV cmoH$m§Mr EImÚmcm ~mocVm H$ê$Z EImÚm {df`mMr qH$dm KQ>ZoMr _m{hVr H$mT>Ê`mMr
_Zmo^y{_H$m V`ma H$aUo VgoM Ë`m§À`m à{V{H«$`m AO_mdUo hm Ë`m§Mm hoVy Agmdm. qH$dm Ë`m ~m~VrV Ë`mMr à{V{H«$`m AO_mdÊ`mMr _hmamOm§Mr arV Ý`mar hmoVr.
_hmamO _mYdamd H$mOaoH$am§Odi AZoH$Xm AJXr _ZmVco ~mocV AgV. Vo Aem _mUgmcm Vo g_moa ~gdyZ KoV Am{U N>moQ>o N>moQ>o àíZ {dMmê$Z EImXr KQ>Zm
Ë`m§Zm Zoh_r ~Omdm`Mo, ""_mÂ`m ~mocÊ`mVrc _{WVmW© AemoH$cm ~amo~a qH$dm à{V{H«$`m OmUyZ KoV. Vmo ~mocm`Mm Wm§~cm H$s ""_J nwT>o ?'', ""AmUIr
g_OVmo. "{~Q>drZ X cmBÝg' dmMÊ`mMr j_Vm \$º$ Ë`mÀ`mVM Amho. Ë`m_wio H$m` ?'', ""nwT>o H$m` ?'' Ago àý {dMmê$Z Ë`mcm ~mocVm H$aV. ~mocVmZm \$mQ>m
_mÂ`m H¥$Vr_mJMr ^mdZm Ë`mcm ~amo~a g_OVo.'' _mÂ`m B§{O{ZA[a¨J nXdrMo \w$Q>cm Va _J, ""Ë`m A_wH$V_wH$ Jmoï>rM§ H$m` ?'' Ag§ gma§ {dMmê$Z Ë`m KQ>ZoMr
Ë`m§Zm H$m¡VwH$ hmoVo. Vo _mYdamdm§Odi VgoM AÝ` ^º$m§Zmhr gm§Jm`Mo, ""Am_Mm BËW§^yV _m{hVr {_idrV. emgH$s` H$m_mgmR>r qH$dm AÝ` _hÎdmÀ`m H$m_mgmR>r
AemoH$ EH$ Z§~aMm B§{O{ZAa Amho ! Vmo gm§Joc Vgo amhm h§ !'' _§{XamVyZ EH$m doir XmoKoOU ~amo~a nmR>dco OmV. `mV XmoZ CÔoe AgV. EH$
_r H$mhr doim CnmgZogmR>r {h_mc`mV OmÊ`mMr BÀN>m àH$Q> Ho$cr Va Vo åhUOo H$m_mMr _m{hVr EH$m EodOr XmoKm§Zm Agë`m_wio doir Oa EH$ _mUyg hOa
åhUV, ""Aao `m gd© ngmè`mVyZ niyZ OmD$Z gmYZm H$aÊ`mV H$gcm nwéfmW© Zgoc Va Xwgam nmR>dyZ Vo H$m_ nwao H$aVm `oV Ago. H$moUmgmR>r Wm§~yZ, ASy>Z amhmdo
Amho ? gd© {dH$mar cmoH$m§À`mV amhÿZ, _ZmoO` gmYyZ {gÕ hmo, VaM Iam cmJV Zgo. Xwga§ åhUOo XmoKm§H$Sy>Z EH$Xm EH${ÌV _m{hVr KoVë`mda Z§Va EH$
nwéfmW© !'' EH$Q>çmcm VrM _m{hVr {dMmê$Z KoVcr H$s AMyH$ gd© Vnerc hmVr `oVmo. H$moUr
EH$Xm e¥§Joar _R>mMo e§H$amMm`© nwÊ`mcm Amco hmoVo. ZmaX _§{XamV Ë`m§Mm _w¸$m_ Wmnm _marV Agoc, \$gdV Agoc Va Ë`mMr c~mS>r CKS>H$scm `m`Mr.
hmoVm. VoWyZ Ë`m§Zm lr ~m~m§À`m _§{XamV `m`M§ hmoV§. na§Vw nwÊ`mVrc H$mhr EImÚm _hÎdmÀ`m {df`mda H$mhr à~moYZ H$am`Mo Agco Var _hmamO àW_
qhXwËddmXr g§KQ>Zm§Zr Ë`m§Zm _§{XamV `oÊ`mnmgyZ namd¥Îm Ho$co. _§{XamV Joë`mg cmoH$m§Mm H$c AO_mdrV. Ë`m§À`m à{V{H«$`m§Mm A§XmO KoV. EH$mM doir AZoH$
{ZXe©Zo H$ê$ dJ¡ao Y_Š`m {Xë`mda e§H$amMm`© _§[XamV Z `oVmM OwÞacm Joco. amÌr à{V{H«$`m EoH$ë`m H$s àË`oH$mMr {dMmam§Mr nÕVr, Ë`mMm AmdmH$m g_OyZ `oVmo.
OwÞacm "M§Xcm na_oœar' XodrMr {ZË` nyOm H$arV AgVmZm XodrZo Ë`m§Zm X¥ï>mÝV H$mhr Zdo AZno{jVnUo hmVr cmJVo.
{Xcm H$s _cm `oWo amhm`Mo Zmhr. _cm nwÊ`mcm lr ~m~m _hmamO ghò~wÕo _§{XamV EH$Xm AemM JßnmJmoï>r Mmcë`m hmoË`m. Ë`m doir _hmamO IwMuV ~gco hmoVo.
Vm~S>Vmo~ KoD$Z Mc. ~mOycm _r, dmcmdcH$agmho~, í`m_amd {Q>Ho$H$a, Ë`m§À`m _§S>ir, ~§Sy>eoQ>
_J amÌr n§. dg§Vamd JmS>Jrim§Mm \$moZ Amcm H$s e§H$amMm`© AmnUmH$S>o `oD$ OmYdm§À`m _§S>ir, ~mUmdcrgmho~ Ago ~gcmo hmoVmo. doJdoJù`m {df`m§da
BpÀN>VmV. _hmamO åhUmco, ""Ë`m§Mo ñdmJVM hmoB©c !'' _J amÌr e§H$amMm`© ~mocUr hmoVm hmoVm, _mUgmcm _¥Ë`y H$gm `mdm, Ë`mMo A§Ë`g§ñH$ma H$moUË`m
_§{XamV Amco. _mS>rda Ë`m§Mr {Zdmg ì`dñWm hmoVr. Ë`m§Mo XodñWmZ Imcr nÕVrZo H$amdoV `m {df`mH$S>o JmS>r dicr. doJdoJù`m Y_m©Vrc qH$dm n§WmVrc
_m§S>dmV hmoVo. VoWo Ë`m§Mr nyOm Mmcm`Mr. gmodù`mM§ doJi§ ñd`§nmH$Ka hmoV§. nÕVr H$moUË`m, Ë`mVrc Mm§Jcr nÕV H$moUVr dJ¡a|Mr MMm© H$aVmZm Ë`m§Zr
_hmamOm§Zr e§H$amMm`mªMr nmÚnyOm Ho$cr Am{U Z§Va e§H$amMm`© nwT>rc _w¸$m_r àË`oH$mcmM {dMmaco H$s A§Ë`g§ñH$ma H$go ìhmdoV. _r åhQ>c§ ""A{¾g§ñH$mamMr
Joco. na_oœar BÀN>onwT>o gm_mÝ`m§Mo H$mhr MmcV Zmhr. _hmamOm§Zr EdT>§ H$m`© C^§ nÕV hr gdmªV Mm§Jcr nÕVr.'' Vo åhUmco, ""Ag§ Vy H$emdê$Z R>adcog ?'' _r

_hm{Zdm©U 225 226 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


gm§{JVco H$s A¾r {Xcm Am{U Z§Va amI, AñWr Jmoim Ho$ë`m H$s Vr OmJm nwÝhm hihiVmo, nümÎmmn nmdVmo, Ë`mMr _Zmo_Z j_m`mMZm H$aVmo. VodT>m Amnë`m
dmnaVm `oVo. _¥{ÎmH$m g§ñH$mamgmR>r _moR>_moR>r ñ_emZo cmJVmV, AÝ` Y_u`m§gmR>r _mÏ`mdarc ^ma hcH$m hmoVmo. _ZmV OÝ_^a ~miJcocr H$Qw>Vm {H$Vr ì`W© hmoVr
Vmo S>moHo$XwIrMm {df` Pmcocm Amho. gd©M Xoem§_Ü`o hr g_ñ`m OmUdVo Amho. `mMr Zì`mZo OmUrd hmoVo Am{U _Z hcHo$ hmoVo. _Z Ag§ {Z{d©H$ën Pmc§ H$s _J
Voìhm A{¾g§ñH$ma hoM CÎm_. Ë`m doir Ë`m§Zr gm§{JVc§ H$s _mÂ`mhr Xohmda Vwåhr _mUgmcm _moj {_iVmo. _ZmV H$mhr amhÿZ Joc§ H$s nwÝhm OÝ_ KoUo Amc§. `m
A{¾g§ñH$maM H$am. _r nydu åhQ>ë`mà_mUo _mPm CËgJ©{dYr H$ê$ ZH$m. MH«$mVM _mUyg AS>H$cocm AgVmo. åhUyZ A§WéUmV nSy>Z _amd§, åhUOo Oa
nydu EH$Xm `m {df`mda WmoS>§ ~mocU§ Pmc§ hmoV§. Ë`m doir JwéH¥$nm B_maVrM§ nwT>Mm OÝ_ {_imcm Var _mJÀ`m BÀN>m AmH$m§jmMo AmoPo nyd© gwH¥$V åhUyZ \$mag§
H$m_ Mmcy hmoV§. _r nm`è`m ~m§Ym`cm KoVë`m hmoË`m. nm`è`m MTy>Z _hmamO Am{U Ìmg XoV Zmhr.''
Amåhr ~amo~aMo cmoH$ da Amcmo. VoWo g_moaM nmÊ`mMm hm¡X hmoVm. hm¡Xmda PmH$U hm EH$ ZdmM X¥pîQ>H$moZ Ë`m {Xder Amåhr gdmªZr _hmamOm§À`m Vmo§Sy>Z EoH$cm.
hmoV§. hm¡XmH$S>o ~moQ> XmIdrV åhUmco, ""_mPo A§Ë`{dYr `oWoM H$am`Mo ~a§ H$m ! Ë`m {XderÀ`m MM}_wioM ~hþYm _hmamOm§Zr Amncm nyduMm g_mYr KoÊ`mMm
_cm `m hm¡XmV R>odm Am{U _J H$mnya, M§XZ, ~oc, Vwier KmcyZ _mVr KmcyZ _J {dMma ~XcyZ ñdV:da A{¾g§ñH$ma H$aÊ`mMr BÀN>m ~mocyZ XmIdcr.
da EH$ N>moQ>rer Kw_Q>r ~m§Ym.'' hiyhiy _hmamOm§Zr Amncm cmoH$ g§nH©$hr H$_r H$arV AmUcm. cmoH$m§Zm ^oQ>U§
_r åhQ>c§, ""AmO `m A^Ð Jmoï>r H$emcm ? AmnU `m KamV amhmUma AmhmV Vo OmUrdnyd©H$ Q>mim`Mo. H$moUr ^oQ>m`cm AmcmM Va _hmamOm§Mo dmJUo Ago
H$s Zmhr ?'' Agm`Mo H$s Ë`mcm dmQ>mdo _hmamOm§Zm AmVm {dñ_¥Vr Pmcr Amho qH$dm
Vo åhUmco, ""hmo Va !'' d`mo_mZm_wio ^«_ Pmcm Amho. `oUmè`m cmoH$m§Mm Agm g_O _hmamOm§Zr AJXr
""_J _cm ~mhoa _oT>rcm Vw_Mm Hw$Ìm åhUyZ amhÿ Xo !'' g_OyZ C_OyZ Omonmgcm hmoVm. _hmamOm§Mr Vã`oVhr AmVm VodT>rer Mm§Jcr
Ë`mda Vo H$mhr ~mocco ZmhrV. Vmo {df` VoWoM g§ncm hmoVm. ZìhVr. Ë`m_wio _hmamOm§Zm IamoIarM EH$m§V hdm hmoVm. àmn§{MH$$ AS>MUtMo Z
Ë`m {Xder _hmamOm§Zr gdmªZm Ag§hr {dMmac§ H$s Vwåhmcm H$g§ _aU `md§ Ag§ g§nUmao nmT>o dmMUmao ^º$JU _moR>çm AnojoZo _hmamOm§H$S>o `oV AgV. Ë`m§Zm AmVm
dmQ>V§ ? _r åhQ>c§ H$s Omon`ªV hmV nm` ì`dpñWV H$m_ XoV AmhoV, AmnU _hmamO ^oQ>Uma ZmhrV Aer nmQ>r cmdyZ ^oQ>r Wm§~dVm `oUo eŠ`M ZìhVo. `m
namdc§~r Pmcocmo Zmhr Vmon`ªVM _aU `mdo Am{U Vohr öX` {dH$mamMm PQ>H$m gmÜ`mgwÜ`m g§gmar {eî` n[admam~amo~aM, gmd©O{ZH$ joÌmV, amOH$maUmV,
`oD$Z, MQ>H$Z _aU `mdo. _hmamO _cm åhUmco, ""Vy _yI© Amhog !'' g_mOH$maUmV cwS>~wS>Umao Am{U Ë`mVyZ Amnë`m ñdmWm©Mr nmoir ^mOUmao, AZoH$
_r åhQ>c§, ""H$g§ H$m` ? Ë`mV _yI©nU H$m` Amho ? A§WéUmda Xwgè`mÀ`m cmoH$ _hmamOm§Zm ^oQy>Z Ë`m§À`mH$Sy>Z _XV {_i{dÊ`mÀ`m IQ>nQ>rV AgV. Ë`m§Mm
X`oda nSy>Z amhÿZ _¥Ë`yMr dmQ> nmhmÊ`mV H$m` AW© Amho ? Amnë`m AmOmanUmMm A§VarMm hoVy Ho$di ñdV:Mm ñdmW© hmM Ago. nU Ë`mcm amOH$maU, g_mOH$maU,
cmoH$m§Zm Ìmg !'' Y_©H$maU Ago doJdoJio _wcm_o XoD$Z Vo hmV nwT>o H$arV AgV.
_hmamO åhUmco, ""Agm {dMma H$ê$ ZH$mogŸ ! Ag§ nhm, _mUyg _¥Ë`ynydu _{hZm EH$Xm {MniyUMo XmoZ ì`mnmar Amco Am{U _hmamOm§Zm gm§Jy cmJco H$s
XrS> _{hZm A§WéUmda nS>cocm Agcm H$s Vmo Amnë`m nyd©OrdZmMm gmam AmcoI {MniyU_Yrc H$mhr B_maVr _wgc_mZ YZXm§S>Jo cmoH$ KoV AmhoV. Ë`m_wio
Amnë`m S>moù`mnwT>o AmUVmo. Amnë`m MwH$m§Mr Ë`mcm Zì`mZo OmUrd hmoVo. H$maU g_mOñdmñÏ` {~KS>Ê`mMr eŠ`Vm Amho. AmnU Amåhmcm _XV Ho$crV Va
g_moa _¥Ë`y Odi `oD$Z C^m R>mH$cm H$s Amnco A{^{Zdoe H$_r hmoVmV. {dMma Amåhr Ë`m B_maVr IaoXr H$aVmo. Amåhr Vw_Mo n¡go Z§Va O_Vrc Vgo naV H$ê$.
WmoS>o A{YH$ dñVw{Zð> hmoVmV. Aem doir AmnU H$moUmda AÝ`m` Ho$cm Agoc, _hmamOm§Zr Ë`m§Zm H$mhr cmI én`o amoIrV Am{U H$mhr cmI én`o MoH$Zo {Xco
H$moUmcm XwImdc§ Agoc, H$moUmcm \$gdc§ Agoc Va Amncm Ord Ë`mgmR>r Am{U Ë`m B_maVr Ë`m§Zr IaoXr Ho$ë`m. AmnU gdS>rZo n¡go naV H$am`Mo AmhoV ho

_hm{Zdm©U 227 228 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Vo gmoB©ñH$anUo {dgê$Z Joco. AIoarg Ë`m§À`m _mJo VJmXm cmdë`mda Ë`m§Zr MoH$Zo Vo J¥hñW åhUmco, ""~d} Zìho, _r A_wH$V_wH$. {MniyUcm _mP§ Ka Amho.
{Xcocr a¸$_ VodT>r naV Ho$cr. amoI a¸$_ _mÌ "àgmX' åhUyZ amhÿ§ Xo Ag§ da AmnUmH$S>o nydu _r ~è`mM doim `oD$Z Jocmo`.''
H$idc§ Am{U Vo n¡go naV H$aÊ`mM§ ZmH$mac§. _hmamO `mVrc H$moUVrM _m{hVr AmVn`ªV Z nmohmoMë`mgmaIo åhUmco, ""_r,
Ago "àgmXm{^cmfr' AZoH$ OU `m Zm Ë`m {_fmZo _hmamOm§nwT>o hmV EH$ H$d©o åhUyZ J¥hñW AmhoV, Ë`m§Zm AmoiIVmo, nU ~d} åhUyZ H$moUr _mÂ`m
ngam`cm `oV AgV. EH$Xm {MniyUMoM H$mhr cmoH$ amÌrMo S>oadUcm Amco n[aM`mMo Zmhr.''
Am{U gm§Jy cmJco H$s CÚm {MniyUÀ`m Ë`m A_wH$ nwT>mè`mcm Vwé§JmV Omdo _J WmoS>çm doimZo Ë`m§Zm åhUm`cm cmJco, ""Ahmo Vwåhr ~d} AmhmV
cmJUma Amho. A_wH$ EH$ IQ>ë`mV Vmo Mm§JcmM AS>H$Uma Amho. _hmamO Zm ? _J H$do© AmhmV åhUyZ H$m` gm§JVm` ?''
H$S>mS>co, ""_cm _yI© ~ZdÊ`mMm à`ËZ H$ê$ ZH$m. Ago H$mhr hmoUma Vmg^a Ë`m J¥hñWm§Zm Ë`m§Zr EdT>§ h¡amU Ho$c§ H$s H$Xm{MV AmUIr Vmgm^amZo
Zmhr. H$m`Xm _cm Mm§Jcm g_OVmo, VgmM Vw_Mm CÔoehr ! Vwåhr ImoQ>§ H$mhrVar Ë`m§Zm AmnU IamoIaM ~d} Var AmhmoV qH$dm H$d} Var Ag§ ImÌrZo dmQ>m`cm
gm§JyZ `oWo n¡go H$mT>m`cm Amcoco AmhmV !'' Ë`m gmè`m§Zr cJoM H$mT>Vm nm` cmJc§ AgV§. _mÌ Vo doirM CR>co Am{U ~mhoa `oD$Z _cm J§^ranUo åhUmco,
KoVcm. ""_hmamOm§Zm AmVm ~hwYm {dñ_¥Vr Pmcocr {XgVo`. gmh{OH$M Amho. AmVm Ë`m§M§
_hmamOm§Mm gd© ì`dhma CKS>çmda Mmcm`Mm. Am_Zo gm_Zo H$m` Vr MMm© d`hr Pmc§`Ÿ !''
ìhm`Mr. JwßV Ic~Vo dJ¡ao ZmhrV. EH$Xm {MniyUhÿZ XmoZ Bg_ amÌr 10 dmOVm Vo Joë`mda _cm hmH$ _mê$Z _hmamOm§Zr {dMmac§, ""H$m` ao Vmo A_wH$V_wH$
_hmamOm§Zm ^oQ>m`cm Amco. H$m°\$s dJ¡ao Pmë`mda åhUmco, ""AmnUmer Amåhmcm dH$sc Amcm hmoVm Vmo Jocm H$m ? Ë`mcm n¡go hdo AgVrc åhUyZ Amcm. {H$Vr
WmoS>o ~mocm`Mo Amho.'' _hmamO åhUmco, ""~mocm !'' _r VoWo ~gcmo hmoVmo. {Xco Va Ë`mcm nwao åhUyZ åhUVm `oV Zmhr !''
_mÂ`mH$S>o nmhmV Vo åhUmco, ""Amåhmcm \$º$ AmnUmerM ~mocm`M§ Amho.'' EH$Xm {MniyUhÿZ EH$ AgoM Zoh_r n¡go _mJm`cm `oUmao gmd©O{ZH$ joÌmVco
_hmamO åhUmco ""AemoH$ `oWoM amhrc. ~mocm`M§ Agoc Va ~mocm.'' eodQ>r Vo Z {ÌHw$Q> Amco hmoVo. Vo Amco H$s H$mhr Var g_ñ`m gm§JyZ n¡go _mJm`Mo. S>oadUcm ho
~mocVmM naV Joco. Ag§ Pmc§ Amho, {MniyUcm Ë`mda Ago KS>Uma Amho, Amnë`m g§ñWocm Ìmg
Ago {d{dY àH$maMo cmoH$ doJdoJù`m hoVyZo _hmamOm§H$S>o `m`Mo Am{U hmoÊ`mMr eŠ`Vm Amho, nU H$miOr ZH$mo ! Vmo {MniyUMm A_wH$ _mUyg Am_À`m
_hmamOm§Zm Ìmg ìhm`Mm åhUyZ eodQ>r _hmamOm§Zr cmoH$m§Zm Q>miÊ`mgmR>r {dñ_aU, AmoiIrMm Amho. Ë`mcm EdT>o n¡go {Xco H$s Vmo ~§Xmo~ñV H$arc, Aem Ame`mMo
^«_ Pmë`mMr ^y{_H$m dR>dm`cm gwédmV Ho$cr. Vr ^y{_H$m Vo EdT>r g\$mB©Zo ^mê$S> cmdm`Mo.
dR>drV H$s g_moaMo àojH$ AJXr _§Ì_w½Y hmoV Am{U Amåhr "qdJVco' cmoH$ _mÌ Ë`m {Xder Ë`m {ÌHw$Q>mZo Ag§M H$mhr Var _ZmV `moOyZ nwÊ`mcm `oU§ Ho$c§.
hgyZ hgyZ ~oOma ìhm`Mmo. Ë`m§Zm nmhmVmM _hmamO åhUmco, ""`m, _r dmQ>M nmhmV hmoVmo ! AmÎmmM _mPo
EH$Xm EH$ _moR>o nwT>mar _hmamOm§Zm ^oQ>m`cm Amco. Vo Zm_d§V dH$sc Am{U dS>rc _cm Xe©Z XoD$Z Joco. Vo åhUmco, "Aao {dR>mo~m, AmO _mPr lmÕ {VWr, Vy
amOH$maUr hmoVo. gÎmmYmar njmMo dOZXma Agm_r. _hmamOm§Mo Mm§Jco n[a{MV. {dgacmg H$gm ? AmVm {ZXmZ VrZ ~«m÷Um§Zm Oodm`cm Var Kmc.' AemoH$, `m§Mr
nydu AZoH$ doim ^oQ>coco hmoVo. Vo J¥hñW Amco, Voìhm _hmamO H$m°Q>da ~gcoco hmoVo. nmZ§ ¿`m. Ë`m§Zm 101 é. àË`oH$s X{jUm Xo. Am{U hmo ! hr ~mV_r {MniyUÀ`m
Ë`mZm n{hë`mXm§M nmhmV Agë`mgmaI§ _hmamOm§Zr {dMmac§, ""H$moU AmnU ?'' nonamV Amcr nm{hOo ~a§ ! _mPo dS>rc `oWo `oD$Z _cm lmÕmMr AmR>dU H$ê$Z
Vo åhUmco, ""_r A_wH$V_wH$'' Joco ! h„rÀ`m {XdgmV hr ZdcmMrM ~mV_r Amho H$s Zmhr ?'' VrZ, gmS>oVrZ
_hmamO åhUmco, ""~d} ? _r Zmhr H$moUr ~d}{~d} AmoiIV.'' Vmg Vo lmÕmMo OodU Am{U Ë`m {df`r ~mocUo Mmcy hmoVo. AJXr `Wmgm§J

_hm{Zdm©U 229 230 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Oodm`cm dmT>co, AmJ«h Ho$cm, "`X² amoMVo VX² J«mø_² `Þ amoMVo VV² Ë`mÁ`_²' Amnë`mcm Ìmg hmoB©c. VargwÕm Ë`m§Zr VJmXm cmdcm VyM E{Z_m Xo. VoìhmnmgyZ
åhUyZ hmV OmoSy>Z àmW©Zm Ho$cr. Vo nwaVo Jm|YiyZ Joco. Ë`m§Zm ~mocm`Mr g§YrM _r Ë`m§Zm E{Z_m XoV Ago. E{Z_m {Xë`mZ§Va _J Ë`m§Zm ñdÀN> Am§Kmoi Kmcmdr
{_ioZm. _YoM _hmamO ~mH$sÀ`m cmoH$m§Zm gm§JV H$s ho {VKo {dÛmZ ~«m÷U AmhoV. cmJo. H$mhr doim Vo E{Z_m ¿`m`cm ZH$ma Úm`Mo. EH$Xm gcJ 13-14 {Xdg
nU `m§Zm lmÕmMoM OodU cmJVo. Xwgao AÝZ Vo KoVM ZmhrV. åhUyZ Va ^yH$ cmJcr Ë`m§Zr E{Z_m KoUo ZmH$maco. Ë`m_wio Ë`m§Zm 2-2Ÿ&& Vmn Amcm. _cm Vo nmhmdoZm
H$s Vo `oWoM `oVmV. `m§Zm Zoh_r lmÕmM§M OodU dmT>m`M§ ~a§ ! Vo V¥á Pmco åhUyZ _r S>m°. AÀ`wV OmoetZm amÌm¡ 11 dmOVm \$moZ H$ê$Z ~mocmdyZ KoVc§. AÀ`wV
nm{hOoV. _J Ë`m§Zr Amnco dS>rc H$go hmoVo, Ë`m§Zr H$m` H$m` H$V¥©Ëd Ho$c§, AmO Omoer Amco. nU _hmamOm§M§ ""_r E{Z_m KoUma Zmhr, ho H$aUma Zmhr, Vo H$aUma
Vo H$go `oWo `oD$Z Joco ho nwÝhmnwÝhm gm§Jm`cm gwédmV Ho$cr. Ë`m {VKm§Zm Kmghr Zmhr'' Ag§ MmcyM hmoV§. S>m°ŠQ>a Amë`mda _mÌ Amåhr Ë`m§À`mer amÌm¡ 2-2Ÿ&&
OmB©Zm H$s ~mocVmhr `oB©Zm. Amncr AmoiIM {dgê$Z Joë`mgmaIo Ë`m§Zm dmQy> dmOon`ªV doJdoJù`m Adm§Va {df`m§da Jßnm _marV am{hcmo. Vohr H$mhr Pmcoc§
cmJco. Vo H$mhr _hmamOm§Zm _mJm©da AmUÊ`mgmR>r EImXm eãX ~moccoM Va, Zmhr Aem WmQ>mV Am_À`mer Jßnm _marV hmoVo. _J S>m°ŠQ>am§Zr Ë`m§Zm JmoS>r
""S>oadU ? Hw$R>c§ S>oadU ? AmnU H$m` ~mocVm` ? Ahmo AmO _mÂ`m d{S>cm§Mo Jwcm~rZo g§S>mgmV ZoD$Z C^o Ho$co. _r Ë`m§Zm g_moê$Z {_R>r _mê$Z AmYma XoD$Z C^m
lmÕ. AmnU {dÛmZ ~«m÷U lmÕmMo AÞ J«hU H$aVm`, Am{U hm Hw$R>cm Ag§~Õ am{hcmo. Am{U S>m°ŠQ>am§Zr Ë`m§À`m _mJo OmD$Z Ë`m§Mm _c H$mT>m`cm gwédmV Ho$cr.
{df` _Yo H$mT>cm ? Ë`mnojm A{^ldUmMo H$mhr _§Ì åhUm ~Ky !'' _hmamO nwÝhm _hmamO g§Vmnco hmoVo. Ë`m§Zr _cm Amoa~mS>co, {M_Q>o H$mT>m`cm gwédmV Ho$cr,
_yi nXmda `oV. amJmZo ~mocy cmJco, ""_r AmVm WH$cmo` åhUyZ Vw_Mr hr {hå_V. nmM dfm©nydu
AIoa Ajae: h¡amU hmoD$Z Vo naV Joco. _J _hmamOm§Zr {dMmaco, ""Vo VrZ Agm A§Jmcm hmV cmdcm AgVmg H$m` ? VwP§ H$m` Ho$c§ AgV§ !'' dJ¡ao ~mocV
amjg Joco H$s Zmhr ? AmVm _r h`mV Agon`ªV Var Vo BH$S>o `oUma ZmhrV !'' Am{U hmoVo.
IamoIaM _hmamO XohYmar hmoVo Vmon`ªV Ë`mVrc EH$hr _mUyg nwÝhm nwÊ`mcm Am{U Vo IaM§ hmoV§. _r Ë`m§Zm ñne© H$am`cm Zoh_rM Km~am`Mmo ! H$Yr nm`mda
{\$aH$cm Zmhr. S>moH§$gwÕm Q>oH$drV Zgo. Xwê$ZM Z_ñH$ma H$ar. _cm dmQ>m`M§ EdT>çm n{dÌ
_hmamOm§Mr eara àH¥$Vr hiyhiy jrU hmoV hmoVr. Ë`m§Zm _Yw_ohmMm Ìmg hmoVmM. earamcm ñne© H$gm H$am`Mm ? Ë`m§À`m earamcm EH$ àgÞ gwJ§Y hmoVm. Ë`m§À`m
{edm` ~ÕH$moð>Vmhr hmoVr. Vmo Ìmg WmoS>m AmYrnmgyZM hmoVm. _hmamO Zoh_r eodQ>À`m AmOmamV Vo 3-3 {Xdg Am§Kmoi H$ê$ eH$V ZgV. na§Vw Varhr Ë`m§Mm
BÀN>mdoXrMr Jmoir ¿`m`Mo, Ë`m_wio Ë`m§Zm em¡Mmcm ìhm`Mo. EH$Xm Vo Jmoir KoV Moham Zoh_r VmOmVdmZm dmQ>m`Mm. Ë`m§Zr Am§Kmoi Ho$cr Zmhr Ag§ H$moUr åhUyM
AgVmZm VoWo ~§SyeoQ> OmYd Am{U àgmX V|SmocH$a ho XmoKohr hmoVo. _hmamOm§Zr eH$Uma Zmhr.
{dMmaco, ""Vwåhmcm hdr H$m ao Jmoir ?'' Vo XmoKohr åhUmco, ""Amåhmcm EH$m S>m°. OmoerZr Amnc§ H$m_ ì`dpñWV Ho$c§. _hmamOm§Zm em¡Mmcm Pmc§. Amåhr
JmoirZo H$m` hmoUma ? Amåhmcm 2-2 Jmoù`m Úm.'' Am{U amÌm¡ VrZ dmOë`mnmgyZ _J Ë`m§Zm Am§Kmoi KmVcr. Ë`m§Mm Vmnhr CVacm. Amåhr Ë`m§Zm H$m°Q>da ~gdc§.
gH$mir Xhm dmOon`ªV XmoKohr em¡Mmc`mH$S>o YmdyZ YmdyZ h¡amU Pmco. _hmamOm§Zm S>m°ŠQ>aZr {dMmac§, ""AmVm H$m` H$ê$ `m ?'' Vo åhUmco, ""AmVm Mhm, {~pñH$Q>§
H$ic§ Voìhm Ë`m§Zr Ë`m§Zm Vyn-gmIa Im`cm {Xcr Am{U _J XmoKm§Zmhr ~a§ dmQ>c§. KoD$.'' _J Amåhr {~pñH$Q§> Am{U Mhm KoVcm. _hmamO gmam g§Vmn EìhmZm
AIoaÀ`m AmOmamV _hmamOm§Zr Jmoir ¿`m`Mo ~§X Ho$co. _J Ë`m§Zm AYyZ_YyZ {dgaco hmoVo. hgyZ IoiyZ ~mocy cmJco. _J S>m°. AÀ`wV Omoer _hmamOm§Zm Z_ñH$ma
E{Z_m Úmdm cmJo. S>m°. AÀ`wV Omoer§Zm ~mocmdyZ E{Z_m XoV Agy§. H$mhr {XdgmZ§Va H$ê$Z Kar Joco.
Vo _cm åhUmco H$s S>m°ŠQ>aMm IM© _cm nadS>V Zmhr. Vy E{Z_m XoUma Agcmg Va S>m°. AÀ`wV Omoer ho _hmamOm§Mo _OuVco S>m°ŠQ>a hmoVo. _hmamOm§Zm Ooìhm
Xo. _r åhQ>co H$s _r ho emó {eH$cocmo Zmhr. _mÂ`mH$Sy>Z MyH$ Pmcr Va _Yw_ohmMm Ìmg gwê$ Pmcm Voìhm Am¡fY`moOZogmR>r Zm_m§{H$V d¡Ú M§ÐeoIa Omoer

_hm{Zdm©U 231 232 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


`oV AgV. Ë`m§Mo {Ma§Ord S>m°. AÀ`wV `m§Zr Voìhm ZwH$VoM E_.S>r. (_o{S{gZ) gmVnmgyZ XhmdmOon`ªV Mmcm`Mr. _hmamO Vr nmhmÊ`mV a§JyZ Om`Mo. _J Amåhr
hmoD$Z nwÊ`mcm ì`dgm` gwê$ Ho$cm hmoVm. EH$Xm d¡Ú M§ÐeoIa Omoer åhUmco H$s Xhm dmOë`mZ§Va naV `m`Mmo. EH$ {Xdg åhUmco, ""AmO H$mÌOcm OmD$ `m.''
_mPm _wcJm EH$Xm Vnmgm`cm nmR>dVmo. na§Vw gwédmVrcm _hmamO Ë`m§MoH$S>o cjM H$mÌOcm Joë`mda åhUmco, ""AOyZ nwT>o OmD$ `m'' åhUyZ nmocmXnyacm Jocmo.
Úm`Mo ZmhrV. S>m°ŠQ>aZm dmQ>m`Mo `oWo _r [aH$m_m ~gyZ _hmamOm§Mr à{Vjm H$aVmo` nmocmXnyacm Joë`mda åhUmco, ""AmVm S>oadUcm OmD$ `m.'' åhUyZ Amåhr amÌr
Am{U {VH$S>o _mPo noe§Q> _mPr dmQ> nmhÿZ {ZKyZ OmV AgVrc. nU _J hiyhiy S>oadUcm nmohmoMcmo. Vmo {edO`§VrMm AmXcm {Xdg hmoVm. {ZKVmZm Amåhr
Ë`m§À`m cjmV Amco H$s _§{XamV AmnU Mma Zìho AmR> Vmg ~gcmo Var Amnco H$mÌOcm åhUyZ {ZKmcmo Am{U _hmamOm§À`m BÀN>oà_mUo S>oadUcm Amcmo. _mÂ`m
H$mhr ZwH$gmZ hmoV Zmhr. Amnco noe§Q> Amncr dmQ> nmhmV Wm§~yZ AgVmV. {IemV EH$hr n¡gm Zmhr. ~m~yamd hmoVo Vo A§S>an°ÊQ>daM. YmoVa eQ>© A§Jmda hmoVo
Ë`m§À`m~amo~a _hmamOm§Mo {ZH$Q> g§~§Y àñWm{nV Pmco. _hmamOm§À`m A_o[aH$m VodT>oM H$nS>o _mÂ`mOdi. _hmamOgwÕm hm\$ n°ÊQ> Am{U eQ>©da ! nU Ë`m§Zm
dmarMo doir _hmamO Ë`m§Zm _wÔm_ gmo~V KoD$Z Joco hmoVo. _hmamOm§Zr Ë`m§À`mV Á`m Ë`m§À`m ^º$m§Zm ^oQ>mdogo dmQ>co hmoVo. VoWo Ë`m§Mo _Z a_co. CËgdmV AmZ§XmZo
eº$s g§H«${_V Ho$ë`m AmhoV Ë`m_wio Ë`m§Mo amoJ{ZXmZ A{Ve` AMyH$ hmoVo. ZmMco. Ë`m doiMo H$mhr \$moQ>mo AOyZ _mÂ`mOdi AmhoV. XmoZ VrZ {Xdg amhÿZ _J
noe§Q>cm nmhÿZ cJoM Vo AMyH$ {ZXmZ H$aVmV. Ë`m_wio Am_À`mH$S>o H$moUr AmOmar Amåhr naV Amcmo. {ZdS>UwH$m§_wio Ë`m doir {_adUyH$ ~mhoa ZoVm Amcr ZìhVr.
_mUyg Amcm Va Ë`mcm Amåhr S>m°. AÀ`wV OmoetH$S>o _wÔm_ nmR>dVmo, Am{U Ë`mcm Ë`m doir Vo åhUmco H$s, ho ñWmZ _moR>o hmoUma Amho. nmhmc Vwåhr ! Vwåhr gmao ~mi
h_Img JwU `oVmo. Jmonmi `oWo AmZ§XmZo Ioimc ! _r _mÌ Voìhm ZgoZ ao !
hiyhiy _hmamOm§Zr Amnco OodU H$_r H$arV AmUco. H$Yr M_À`mZo ñdV: _hmamO Ag§ H$mhr ~mocco H$s H$miOmM§ nmUr hmoB© Am{U Vo S>moù`mVyZ
ImV, H$Yr _mYd dJ¡ao ^adrV. EH$Xm Ë`m§Zr VmQ>mV WmoS>m ^mV CadyZ R>odcm. AmoKio ! Vo _cm åhUm`Mo H$s _mÂ`mZ§Va ho gma§ Vy nmhm`M§ Amhog. ~rS>H$a
Eaìhr VmQ>mV Vo H$mhr Q>mH$sV ZgV. Ë`m {Xder Vo åhUmco, ""Vwåhr ~mcJmonmi _hmamO, ~m~m _hmamO gmjr AmhoV ! nU _hmamOm§{edm` AmnUmcm OJVm `oB©c
AmhmV, Vwåhr `mVcm WmoS>mWmoS>m ^mV àgmX åhUyZ ¿`m.'' Ë`m {Xder _hmamOm§Mo `mMr _cm ImÌr ZìhVr. Vo _mPo Iè`m AWm©Zo gmo{`ao hmoVo. _mPo gwá JyU Ë`m§Zr
CpÀN>ï> ImÊ`mMo ^m½` _r, _mYd Aem XmoKm {VKm§Zm {_imco. Vmo ^mV Amåhr hoaco. Vo àH$Q> H$aÊ`mMr g§Yr {Xcr, _cm dmT>dcm, _cm KS>dcm. _cm gmaI§
OodVmZm WmoS>mWmoS>m dmQy>Z KoVcm. dmQ>o H$s _hmamOm§Z§Va Amnc§ H$m` hmoUma ? H$moU AmnUmcm {dMmaUma ? {S>J«r
_hmamO AmOmar AgVmZm Xodm§Zm gH$mi g§Ü`mH$mi CX~Îmr _r XmIdrV Ago. Amho Voìhm H$moR>oVar 5-7 hOma én`o {_idVm `oVrchr ! nU Ho$di CXa^aU hrM
VrZ Mma {Xdgm§Zr Ë`m§Zr {dMmaco, ""gJù`m Xodm§Zm CX~Îmr XmIdVmog _J _cm Am`wî`mMr B{VH$V©ì`Vm Amho H$m` ? _J _r `oWo Jocr 13 df} AmB© d{S>cm§Zm,
H$m Zmhr XmIdrV ? _r H$m` Xod Zmhr H$m` ?'' Ia§ Va n{hë`m {XdgmnmgyZ Ë`m§Zm ~m`H$mo-_wcm§Zm gmoSy>Z, KaXma gmoSy>Z H$m am{hcmo hmoVmo ? _hmamOm§À`m nümV
CX~Îmr XmIdmdr Ago _mÂ`m _ZmV hmoVo. na§Vw Ë`mdê$Z ÌmJm Ho$cm Va Aem Amnc§ H$g§ ìhm`M§ ? _r H$moR>oVar AmS>moí`mcm OmD$Z aS>m`Mmo. _hmamOm§À`m
ZmOyH$ AdñWoV Ë`m§Zm Ìmg hmoB©c, åhUyZ _r Vo Q>mirV Ago. _mÌ Z§Va Ë`m§Zm _r {d`moJmÀ`m H$ënZoZo amÌamÌ Pmonhr `m`Mr Zmhr !
amoO CX~Îmr XmIdm`Mmo. Vo em§VnUo _mÂ`mH$S>o nmhmV ~gm`Mo. _J {dMmam`Mo _hmamOm§Zr EH$ {Xdg _cm ~mocmdc§ Am{U Vo _mPr g_OyV Kmcy cmJco.
""Pmco H$m ?'' _hmamO åhUmco, ""Á`mZo Xoh YmaU Ho$cm Ë`mcm H$YrVar Vmo gmoS>mdm cmJUma
Ë`m doir Amåhr _hmamOm§Zm WmoS>m doi gm`§H$mir _moQ>marVyZ ~mhoa {\$adyZ Amho. Vo AQ>i Amho. AmOn`ªV H$moU Agm am{hcm Amho H$m` ? Xodm{XH$m§Zr
AmUrV Agy. H$YrH$Yr {d_mZVimH$S>o OmV Agy. Ë`m doir Amnë`m hdmB© XcmV AdVma KoVco. Ë`m§Zrhr hm {Z`_ nmicm Amho. _r Joë`mda _cm H$m` Vwåhr
"{_J 29' hr {d_mZo ZwH$VrM AmUcocr hmoVr. Ë`m§Mr àmË`{jHo$ gm`§H$mir gwH$dyZ R>odUma AmhmV H$m` ? _¥Ë`y hm AZ§VmH$Sy>Z AZ§VmH$S>o OmÊ`mMm EH$ àdmg

_hm{Zdm©U 233 234 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Amho. Ë`m àdmgmVc§ ho EH$ ñWmZH$. `oWyZ _w§~B©cm OmVmZm EImXm àdmgr Ogm nmhmUo AË`§V ŠcoeXm`H$ hmoVo Am{U Vo gmao nmhmÊ`m{edm` _cm AÝ` n`m©`
VioJmdcm CVê$Z OmVmo Vg§M ho Amho. _r Joë`mM§ Hw$Ur Xw…I H$ê$ ZìhVm ! `m gmè`m A§{V_ Xw…Indm©Mm gmjrXma hmoUo hr XoIrc EH$ narjmM
ZH$m ! Vwåhr nmhmc, Vwåhmcm Xw…I dmQ>Uma Zmhr, AJXr H$moUmcmhr ! H$maU _r hm R>acr !
Xoh gmoSy>Z Jocmo Var Xoh n§MËdmV {dcrZ hmoB©c. na§Vw _r _mÌ `oWoM AgoZ, `mMr Am{U EH$Xm Ë`m§Zr _mPr A§{V_ narjm KoVcr ! _hmamOm§Zr Xoh gmoS>m`Mm
ImÌr ~miJm ! `mMr Vwåhmcm AZw^yVr `oB©c Am{U _J Vwåhmcm _mPm {d`moJ R>a{dë`mda gd© dñÌm§Mmhr Ë`mJ Ho$cm hmoVm. earaY_©hr Vo AgVrc VoWoM H$arV.
OmUdUma Zmhr. _r `oWoM AgoZ. _mPr _yVu H$am. {Vcm gmoÝ`mMm _wHw$Q> Kmcm. {hao åhUyZ H$m°Q>da Amåhr JmXr, Ë`mda _oUH$mnS> Am{U Ë`mda MmXa KmcyZ Ë`m§Mr
_mUH$m§Zr {Vcm _T>dm ! ho ñWmZ _moR>o hmoUma Amho. ~m~m§Mr _hVr Vwåhmcm AmÎmm eæ`m V`ma H$arV Agy. earaY_© Ho$cm Amho ho cjmV `oVmM Am_À`mn¡H$s
H$iUma Zmhr. `m ñWmZmMr _hVr Aer Amho H$s `m ñWmZmÀ`m ajUmgmR>r lr H$moUrVar Ë`m§Zm CR>dyZ MmXa ~XcrV Ago. Ë`m§Mo g§nyU© A§J Ja_ nmÊ`mZo nwgyZ
hZw_mZ ñdV… `m ñWmZm^modVr 24 Vmg àX{jUm H$arV AgVmV. ^{dî`mV `m H$mTy>Z Ë`mda nmdS>a cmdrV Agy. Ë`m§Zm ~oS>gmoAg© hmoD$ Z`oV åhUyZ Amåhr hr
ñWmZmcm A^yVnyd© _hÎd àmá hmoB©c. gmè`m OJmVyZ `oWo cmoH$ ~m~m§À`m H$miOr KoV hmoVmo.
Xe©ZmgmR>r `oVrc. AJXr ñQ>oeZnmgyZ Ë`m§À`m Xe©ZmgmR>r cmoH$m§À`m am§Jm EH$Xm _mYdcm nhmQ>o Mma dmOVm OmJ Amcr. Ë`mZo CRy>Z nm{hco Va
cmJVrc. `oWo `oUmè`m gmè`m§Zm Vwcm ^oQ>md§ cmJoc. Vwcm doi nwaUma _hmamOm§Zr A§WéUmV _yÌ {dgO©Z Ho$co hmoVo. ~oS>erQ> g§nyU© {^Ocr hmoVr. 1988
Zmhr ! Ë`m_wio VwÂ`m ghH$mè`m§Zm ^oQ>m`cm Vwwcm amÌrMo AH$am dmOVrc !'' Mm {S>g|~aMm _{hZm. Ë`m_wio H$S>mŠ`mMr W§S>r nS>cocr. _hmamO nyU©nUo
_hmamOm§darc ^º$s Am{U Ë`m§À`m hmoD$ KmVcoë`m {d`moJmMo Xw…I _mÌ _Zmcm dó{da{hV. A§Jmda nm§Kê$U Zmhr. _mYdZo _hmamOm§Zm CR>m`Mr {dZ§Vr Ho$cr.
{ddoH${dMma H$ê$ XoV ZìhVo. Ë`mVM _hmamOm§Mr Vã`oV hiyhiy jrU hmoV hmoVr. ""_r ~oS>erQ> ~XcVmo. Amnco A§J nwgVmo Am{U _J AmnU Amam_ H$am,'' Aer
AmVm Amnë`m hmVyZ H$mhr H$m_ hmoV Zmhr Voìhm XohË`mJ Ho$cocm ~am Ago {dMma {dZ§Vr _mYdZo Ho$cr. nU _hmamO Ë`mcm V`ma hmoV ZìhVo. gH$mir 7-7Ÿ&&
Vo dma§dma ~mocy cmJco. Vo åhUm`Mo AmVm _cm Xoh gmoS>m`Mm Amho. nU Vr OJX§~m dmOon`ªV CcQ>gwcQ> àíZ {dMmê$Z Ë`m§Zr _mYdcm h¡amU Ho$co. Vmo AJXr
_cm AOyZ nadmZJr XoV Zmhr. gmaI§ ho H$m_ H$a, Vo H$m_ H$a Ag§ gm§JVo. {Vcm aS>Hw§$S>rcm Amcm. _r ~mhoa ~mH$mda ~gcocmo hmoVmo. _mYd åhUmcm H$s Vo _mP§
_mÂ`m{edm` AÝ` H$moUr {_iV Zmhr H$m` ? H$mhrVar AZmH$cZr` H$maUm_wio H$mhr EoH$V ZmhrV. AmVm Vwåhr Var gm§JyZ nmhm. _r AmV Jocmo Am{U Ë`m§Zm
Ë`m§Zm Xoh gmoS>Vm `oV ZìhVm. gd©àH$mao {dZdyZ nm{hc§. Vmon`ªV 10-10Ÿ&& dmOco hmoVo. Z§Va _r Ë`m§Zm _wÔm_M
earan«H¥$Vr R>rH$ Zgë`m_wio Ë`m§Zr `oWë`m CËgdm§da _`m©Xm KmVcr. d¡VmJë`mgmaIo H$ê$Z åhQ>c§ H$s Amåhr Amncr gd© godm H$am`cm V`ma AmhmoV.
_hmamOm§À`m _mVmoltMr lmÕ{VWr hmoVr. gàoJwéOr Ë`m§Zm AmnU lmÕmcm `oVm` _mÌ VwåhrM hÅ>rnUm H$aVm` ! Am{U Ë`mMm Amåhmcm Ìmg hmoVmo` ! _hmamO
Zm, Ag§ {dMmam`cm Joco. Voìhm _hmamO, ""hmo, hmo, `oVmoM !'' Ag§ åhUmco. nU g§VmnyZ åhUmco, ""MmcVm hmo !''
WmoS>çmM doimV åhUmco, ""JwéOr, AmVm BW§ gJù`mcm ~m§Y Kmcm`Mm ! `mZ§Va _mÌ cJoMM åhUmco. ""MmcVm hmo, åhUOo JoQ>À`m ~mhoa Zìho ! ~mhoa ~mH$mda
H$mhr H$am`M§ Zmhr !'' OmD$Z ~g.''
lr ~m~m§À`m O`§Vr CËgdmÀ`m H$sV©Zmcm Vwåhr `oVm` Zm Ag§ {dMmam`cm _r ~mhoa Jocmo. 15-20 {_{ZQ>m§Zr Ë`m§Zr _cm hmH$ _macr.
gn«oJwéOr Joco. Voìhm gwédmVrcm ""hmo, `oVmo !'' Ag§ åhUmco. _J _mÌ, CËgd _cm {dMmaco, ""VwPo H$m` åhUUo Amho ?''
H$moUr Ho$cm ? H$emgmR>r H$aVm` ? H$m` H$aVm` ? Ag§ ~mocy cmJco. _J _r åhQ>c§, ""Amnco A§Wê$U Amoco Pmcoco Amho. A§Jmda nm§Kê$U Zmhr. W§S>r
Ë`m§Zr Vmo CËgd ~§X Ho$cm Am{U _J gmaoM CËgd ~§X hmoV Joco. ho gmao EdT>r Amho. AmnUmcm H$\$ hmoB©c. ~oS>gmoAg© hmoVrc. AmnU Oa XmoZ {_{ZQ>§

_hm{Zdm©U 235 236 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


CR>cmV Va Amåhr MmXa ~XcVmo. Amnco A§J nwgyZ KoVmo Am{U _J AmnU Amam_ n¡emMr ì`dñWm hmoB©c. _r 96-97 gmcr ImZycm Jocmo. Ë`mnydu 10 dfmªMm
H$am, EdT>rM _mPr {dZ§Vr Amho.'' AgVmZm EH$Xm amhm`cm Jocmo hmoVmo. Ë`mZ§Va EH$X_ 43 dfmªZr Jocmo.
_hmamO åhUmco, ""EdT>oM Zm ! gH$minmgyZ Vwåhr _cm ho gm§{JVc§M d{S>cmonm{O©V KamV OmD$Z amhmÊ`mMr BÀN>m _cm Zmhr Am{U Vo AmVm eŠ`hr
Zmhr ! H$mhrVar gm§JyZ doi H$mT>rV hmoVmV. Mcm, _r AmVm CR>Vmo !'' Zmhr. na§Vw _hmamOm§Mr Vr BÀN>m nyU© Pmcr. ImZyMo Ka, _yi ñdê$n VgoM H$m`_
_J _r _mYd d _moZo `m§Zm ~mocmdco. MmXa ~XcyZ Pmcr. _hmamOm§Mo A§J _r R>odyZ Zì`mZo ~m§YyZ H$mTco. _hmamO ImZyÀ`m Jm§Joída _§{XamV gmYoZgmR>r 1951-
nwgyZ KoVco. gdmªJmcm nmdS>a cmdcr Am{U Z§Va Vo A§WéUmda ~gco. _cm 54 À`m Xaå`mZ OmV AgV. lr. {dH$mgamd dmcmdcH$a `m§Zm gm§JyZ _§{XamMm
åhUmco, ""Pmc§ g_mYmZ !'' OrUm}Õmahr H$a{dcm. _hmamOm§Mr ñ_¥Vr ImZycm ^ì` {Xì` ñdê$nmV C^r Amho.
_r hmoH$ma XoVmM Ë`m§Zr {dMmac§, ""AmVm nwT>o H$m` ?'' _hmamOm§À`m àoaUoZo KamMo Am{U Jm§Joída _§{XamMo H$m_ nyU© hmoV AgVmZmM,
_r åhQ>c§, ""AmVm Mhm-{~pñH$Q>o KoD$.'' Am_À`m nyd©Om§Mm B{Vhmg {c{hÊ`mgmR>r _r {dO` nw. Omoer `mcm gm§{JVco
Ë`m§Zr hmo åhQ>ë`mda Amåhr Mhm dJ¡ao AmUcm. Mhm KoD$Z Pmë`mda Vo Am{U Vohr H$m_ ì`dpñWVnUo nma nS>co. _hmamOm§À`m {eH$dUrà_mUoM, Amnë`m
åhUmco, ""AmVm _r WmoS>r {dlm§Vr KoVmo. Vy ~mhoa ~mH$mda ~g !'' ^y_rMo Am{U Hw$cmMo F$U A§eV… \o$S>Ê`mMr hr g§Yr _cm Ë`m§ZrM {Xcr !
_r ~mhoa `oD$Z Wm§~cmo. {Xdg em§VVoV Jocm. amÌr OodU Pmë`mda 11Ÿ&& n`ªV _hmamOm§Zr AIoaÀ`m {XdgmV EH$ {dcjU Ioi _m§S>cm hmoVm ! AYyZ_YyZ
Amåhr _hmamOm§er Jßnm _marV hmoVmo; _J _cm åhUmco, ""Om AmVm, OmD$Z EImÚm {Xder EH$ ZdrZ {df` ¿`m`Mo Am{U gmam {Xdg Vo Ë`mV a§JyZ Om`Mo.
Pmon !'' _r Zoh_rn«_mUo Am¡X§w~amÀ`m PmS>mOdi MQ>B©, Km|JS>r KoD$Z Pmoncmo. EH$Xm gH$mir CR>ë`mda Vo åhUmco, ""Aao ho H$m` ? AmO _cm emioV H$moUr
amÌr H$moUrVar Im§Xm Yê$Z _cm hcdrV Amho Am{U ""AemoH$, AemoH$'' Aem AmUyZ R>odc§ ? hr H$moUVr emim Amho ? `m emioMo hoS>_mñVa H$moU AmhoV ?
hmH$m _marV Amho Ago dmQ>ë`mdê$Z IS>~Sy>Z OmJm Pmcmo. nmhmVmo Vmo _hmamO nyU© {ejH$ H$moR>o AmhoV ? hm EdT>m _wcm§Mm Jc~cm H$gcm Mmccm` ?''
àH$meê$nmZo g_moa C^o ! _r YS>nS>VM C^m am{hcmo. Ë`m§Zr {dMmaco, ""H$m` ao, _r _mYd dJ¡ao _J gm§Jm`Mo, ""`oWo n«mMm`© AemoH$ Omoer åhUyZ EH$ AmhoV. Vgo
Vwcm Ìmg XoVmo H$m` ?'' _r EH$m jUmMmhr {dc§~ Z cmdVm åhUmcmo, ""N>o ! H$S>H$ AmhoV ! nU emim ì`dpñWV MmcdVmV !''
_wirM Zmhr ! H$moU Ag§ åhUV§ ?'' Ë`mda _hmamO àgÞnUo hgco Am{U ""_J ~mocdm Ë`m§Zm !'' H$s _r àmMm`© AemoH$ Omoer åhUyZ àdoe
Amerdm©X_wÐm H$arV A§VYm©Z nmdco. H$am`Mm ! _J Am¡nMm[aH$ AmoiI !
gmam jUm-XmoZ jUm§Mm Ioi ! Pmco Vo gË` hmoVo H$m Am^mg Agm g§^«_ {Z_m©U ""Vw_Mr emim Mm§Jcr {XgVo` ! _wc§ ì`dpñWV {eH$VmV Zm ?''
ìhmdm EdT>çm doJmZo gmao KS>co. nU VrM _mPr A§{V_ narjm Agmdr. _r PmonoV _J emim, {ejU `mM {df`mda Xwnmar 2-3 dmOon`ªV ~mocUo ! AÝ`
AgVmZm Ë`m§Zr AMmZH$ `oD$Z _cm n«íZ {dMmacm Am{U _mPo _Z H$go Amho Vo H$moUVmhr {df` Zmhr ! ñdV… _hmamO `m ZmQ>H$mVyZ ~mhoa `m`Mo ZmhrV H$s
nm{hco Am{U _hmamOM _mÂ`m öX`mV dmg H$ê$Z Agë`m_wio Ë`mMo `mo½` VoM Amåhmcm ^y{_Ho$VyZ Oam ~mOycm hmoD$ Úm`Mo ZmhrV.
CÎma Ë`m§Zr _mÂ`m Vm|Sy>Z dX{dco. gH$mir _r Xe©Zmcm Jocmo Am{U Z§Va H$m_mcm EH$Xm gH$mir CR>ë`mda åhUmco, ""`m ZD$ Z§~aÀ`m dm°S>©_Ü`o _r EH$Q>mM
cmJUma Voìhm Vo åhUmco, ""AmVm gd© Pmco ! AmVm _r ñdV… gm§{JVë`mdaM H$m_ H$gm ? ~mH$sMo noe§Q> Joco Hw$R>o ? gJù`m§Zm {S>g²MmO© {Xcm ? _J _r EH$Q>mM BWo
H$a !'' H$emcm ? BWo à_wI S>m°ŠQ>a H$moU Amho ?'' _J _r S>m°. AemoH$ Omoer åhUyZ
Xoh gmoS>Ê`mÀ`m AmYr 2-3 _{hZo Ë`m§Zr _cm ~mocmdco Am{U åhUmco, Vw_Mo KmB©KmB©Zo EÝQ´>r ¿`m`Mmo. _J Ë`m§Mr ZmS>r dJ¡ao VnmgV Am_Mr ~mocUr gwê$
_yi Ka ImZycm Amho. Vo XwéñV H$a. Vo 100 df} {Q>H$mdo Ago _cm dmQ>Vo. Ë`mgmR>r ìhm`Mr.

_hm{Zdm©U 237 238 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


EH$Xm amÌr 2 dmOVm H$m|S>H$aH$mHy§$Zr _cm CR>dco. åhUmë`m _hmamO {XJ§~amdñWoV amhmV AgV. Ë`mM AdñWoV Vo _§{Xa Am{U g§nyU© n[agamV
~mocmdVmhoV. _cm nmhmVmM Vo åhUmco, ""Vwåhr g_wÐmV Ka ~m§YVm` H$s H$m` ? {XdgmVyZ 2-3 doim \o$ar _marV. _§{XamÀ`m JoQ>da JoQ>cm Yê$Z Vo AYm©-AYm© Vmg
Vwåhr doS>o{~S>o AmhmV H$s H$m` ? Vo ~wS>Uma Zmhr H$m` ? Vwåhmcm H$moR>o O{_Zrda añË`mdarc ahXmar nmhmV Ë`mM AdñWoV C^o AgV. AÞ KoUo H$_r Ho$ë`m_wio
OmJm {_imcr Zmhr ? _cm gm§Jm`M§, _r {Xcr AgVr !'' earaàH¥$Vr jrU Pmcr hmoVr. nU {\$aVmZm H$moUmcm hmV Yê$ XoV ZgV H$s AmYma
Amåhr g_wÐmVyZ ~moQ>rV ~gyZ {\$aV AmhmoV Aer H$ënZm H$ê$Z _hmamO ~mocV {Xcocm MmcV Zgo. _mP§ ñdmV§Í` _r J_mdUma Zmhr Ag§ Vo åhUV. åhUyZ Ë`m§À`m
hmoVo. nhmQ>o Mma dmOVm _cm Pmon AJXr AZmda Pmcr, åhUyZ _r {ZKmcmo Va gmo~V XmoÝhr ~mOyZr _r, _mYd, Iweram_ Ago H$moUrVar MmcV Agy. Ë`m dfu
åhUmco, ""Hw$R>§ {ZKmcmg ?'' ({S>g|. 88 - OmZo 89) W§S>rhr Iyn nS>cr hmoVr. Vmn_mZ 5-7 {S>J«rn`ªV CVacoc§
_r åhQ>c§ ""`oWo H$mhr Pmon cmJV Zmhr. WmoS>§ {H$Zmè`mda OmD$Z Pmon {_iVo hmoV§. gH$mir Ë`m§À`m~amo~a {\$aVmZm AmåhmcmM g§H$moMë`mgmaI§ hmoB©. H$maU
H$m nmhmVmo.'' g_wÐ Zmhr åhQ>c§ AgV§ Va cJoM H$mR>r KoD$Z CR>co AgVo. ""_mÂ`m Amåhr ñdoQ>a, _\$ca KmcyZ Va _hmamO nyU©nUo {XJ§~amdñWoV Ë`m W§S>rVyZ {\$aV.
{damoYmV ~mocVmog ?'' Voìhm {H$Zmè`mda OmVmo åhUUo hoM lo`ñH$a. W§S>r \$ma Amho, {ZXmZ emc A§Jmda ¿`m åhQ>c§ H$s åhUm`Mo, ""_mÂ`m Z½ZnUmMr
Vo åhUmco, ""Vy AmÎmm OmUma H$gm ?'' Vwcm cmO dmQ>Vo H$m` ?''
_r åhQ>c§, ""EImXr hmoS>r {_iVo H$m nmhmVmo !'' amÌr PmonVmZmhr A§Jmda nm§Kê$U KoV ZgV. EH$Xm í`m_amd {Q>Ho$H$a `m§Zr
""R>rH$ Amho, Vy Om ! nU _r OmUma Zmhr ! _r `m KamMm ZmIdm Amho. H$ámZ emc KmcÊ`mMm à`ËZ Ho$cm Va nwÝhm darcà_mUoM {dMmaco. dmcmdcH$a-
Amho. H$ámZ ~moQ>r~amo~a ~wS>oc nU ~moQ> gmoS>Uma Zmhr ! Vy Om !'' gmho~m§À`m gyMZodê$Z Amåhr AIoarg hrQ>a ~g{dcm. amÌr 11-11Ÿ&& dmOVm,
_r AIoa OmD$Z Pmoncmo. gH$mir 6 dmOVm hiyM S>moH$mdyZ nm{hc§ Va Ë`m Ë`m§Zr AmVm Pmonm`cm Om Aer Amkm Ho$cr H$s OmVmOmVm Amåhr hiyM hrQ>a
doirhr g_wÐ em§V Pmcocm ZìhVm ! Mmcy H$ê$Z OmV Agy. na§Vw Vmo hrQ>ahr Vo amÌr ~§X H$ê$Z R>odm`Mo. H$mhrH$mhr doim
gno«JwéOtZm {dMmam`Mo, ""Vwåhr H$moR>o doXnmR>emim H$mT>cr Amho ? _cmgwÕm A§WéUmMmgwÕm Ë`mJ H$ê$Z W§S> \$aerda Vo Pmoncoco AgV. {dXohmdñWm åhUOo
doX {eH$m`Mo AmhoV ! Vw_M§ {ejU H$m` ? H$moUmOdi AÜ``Z Ho$c§V ? H$m` `mMo àmË`{jH$M Ë`m§Zr Amåhmcm XmI{dco !
S>oadUcm nU H$moUr Var doXnmR>emim gwê$ Ho$cr Amho !'' eodQ>r eodQ>r Ë`m§Zr Amnco AÞnmUr {g_rV H$arV AmUco. Ë`m§Mm Amhma H$_r
`m gmè`mcm AJXr AMyH$ A{^Z`mMr OmoS> Agm`Mr. gmao hmd^md AJXr hmoV Mmccm Voìhm _cm H$miOr dmQy> cmJcr. _mÂ`m _ZmV Agm {dMma Amcm H$s
dmñVdmVco dmQ>m`Mo. g_moaMm _mUyg Jm|YiyZ Om`Mm. ^mD$ H$mOaoH$am§Zm Vo Oa _hmamOm§Zm pìhQ°>{_Z-~r H$m°åßcoŠgMo B§OoŠímZ {Xco Va Ë`m§Zm WmoS>r eŠVr
{dMmam`Mo, ""Vwåhr BH$S>o Hw$R>o ? gH$mir S>oadUcm Jocmo Va Vwåhr VoWo OodU H$arV `oB©c. ho gmao nwT>Mr Mmhÿc cmJcoë`m _mÂ`m _ZmMo doSo> Ioi hmoVo ho AmVm _cm
hmoVmV. AmVm `oWohr {XgVm` ! EdT>çm PQ>nQ> Vwåhr AmcmV Var H$go ? Vw_Mr g_OVo. na§Vw Ë`m doir _mÌ _r S>m°. AÀ`wV OmoetZm Vg§ gwMdc§. S>m°ŠQ>a åhUmco
2-2 ê$no AmhoV H$s H$m` ?'' H$s AmnU Ë`m§ZmM {dMmê$. Ë`mà_mUo S>m°ŠQ>am§~amo~a _r d _mYdhr {dMmam`cm
Ag§ gma§ {Xdg^a Mmcy Agm`M§. H$moUmcmhr YS> àíZmMo CÎma XoVm `oV Zgo. Jocmo. Ë`m§Zr nadmZJrhr {Xcr.
gJio AJXr Jm|YiyZ Om`Mo Am{U ñdV…M EImÚm ^yc^wc¡`mV gmnS>ë`mgmaIo _mÌ B§OoŠeZ XoD$Z Pmë`mda Vo H$m°Q>À`m AJXr H$So>cm OmD$Z ~gco. AY}
MmMnS>m`Mo ! eara H$m°Q>da Va AY} H$m°Q>À`m ~mhoa ! gVV AÇo>Mmirg Vmg Vo Ë`m pñWVrV VoWoM
_hmamOm§Mo Zmd "{XJ§~aXmg' åhUOo XÎmmÌo`m§Mo Xmg. na§Vw ñdV… _hmamOM ~gyZ hmoVo. gd© ì`dhma ì`dpñWV Mmcy hmoVo. _mÌ Pmon dJ¡ao Amcr Va Vo Imcr
XÎmmÌo` AmhoV. eodQ>Mo df©-gìdm df© Ë`m§Zr dóm§Mm g§nyU©nUo Ë`mJ Ho$cm hmoVm. Vo nS>Vrc `m H$miOrZo _mYd Am{U _r gVV AÇo>Mmirg Vmg AmcQy>Z nmcQy>Z

_hm{Zdm©U 239 240 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


S>moù`m§V Voc KmcyZ nhmam XoV hmoVmo. Am¡fYmMm n[aUm_ Joë`mda _JM Ë`m§Zr Z§Va AmR>À`m Xaå`mZ S>¸o $Z {O_ImZm nmo{cg ñQ>e o ZMm EH$ BÝñnoŠQ>a Amcm.
Amncr OmJm gmoS>cr. nwÝhm Amåhr epŠVdY©H$ B§OoŠímZMm {df`hr H$mT>cm Zmhr. Ë`mZo nmhmUr Ho$cr Am{U R>rH$ Amho Ago gm§JZy Jocm. amÌr 9Ÿ&& À`m gw_mamg nmo{cg
Oo An[ahm`© Amho ho nyU© _mhrV AgVo; na§Vw Varhr KSy> Z`o Ago dmQ>V AgVo, H${_eZa `m§À`m ghrM§ nadmZJrM§ nÌM EH$m g~BÝñnoŠQ>aZr AmUyZ {Xc§. _J
{ZXmZ AmÎmm ZH$mo, nwT>o Ho$ìhmVar ^{dî`mV hmoD§$ Xo Ago _Zmcm dmQ>V AgVo, Vo {X. _hmZJanm{cHo$V _wiHo $mH$m§Zm nmR>dc§. _hmZJanm{cHo$V Ag§ gm§JÊ`mV Amc§ H$s Oa
21 _o 1989 cm AIoarg KS>co. a{ddma, d¡emI dÚ à{VnXm, eH$ 1911, nmo{cgm§Zr nadmZJr {Xcr Amho Va Am_À`m nadmZJrMr Amdí`H$Vm Zmhr. Ë`m§Zr
Xwnmar 2 dmOyZ 50 {_{ZQ>m§Zr _hmamOm§Zr Xoh gmoS>cm. _¥Ë`yMm nmg {Xcm Am{U _J emómoº$ nÕVrZo gd© Am¡Üd©X{o hH$ g§ñH$ma
na§Vw _cm Xw…I H$aÊ`mMo ñdmV§Í` ZìhVo Am{U VodT>m doihr ZìhVm. _hmamOm§Zr ì`dpñWVarË`m H$ê$Z _hmamOm§À`m Xohmda Ë`m§Zr {Z`mo{OV H$ê$Z R>do coë`m OmJr
AZoH$ doim gm§{JVc§ hmoV§ H$s _r \$º$ XohË`mJ H$arZ, nU _r `oWM o AgoZ Am{U A§Ë`g§ñH$ma Pmco. Ë`m doir nmM-ghmeo ^º$ _§S>ir CnpñWV hmoVr. _hmamOm§À`m
Vwåhmcm Ë`mMr AZw^Vy r `oBc © . _mPm Ë`mda nyU© {dídmg hmoVm. Xhmì`m {Xder H$m`m©Mm EH§$Xa AmdmH$m nmhmVm hr CnpñWVr AJXrM H$_r hmoVr. {H$_mZ nmM Vo ghm
qnS>mcm H$mH$ñne© Pmcm Zmhr åhUyZ _hmamOm§Mo H$mhr ZmVodmB©H$ AñdñW Pmco hmoV.o hOma Hw$Qw>~§ m§da _hmamOm§Zr Jocr AZoH$ df} Amnco H¥$nmN>Ì Yaco hmoV.o Ë`m§Zm Ë`m§À`m
na§Vw _r Ë`m§Zm R>m_nUo gm§{JVc§ H$s _hmamOm§À`m ~m~VrV Aem ê$T>r nyUn© Uo J¡acmJy, AS>rAS>MUrÀ`m doir _XV Ho$cr hmoVr. Ë`m§À`m Xw…ImV, Ë`m§À`m AmZ§XmV gh^mJr
{ZaW©H$ AmhoV. H$maU _hmamO XohmMo OrU© dó Q>mHy$Z Ho$di M¡VÝ` ñdê$nmV `oWM o Pmco hmoV.o Ë`m§À`m CËWmZmMr H$miOr dm{hcr hmoVr, Vo gmao cmoH$ Hw$R>o Joco hmoVo ? Omo
AmhoV Am{U gX¡d `oWM o amhmVrc. Vg§ Ë`m§Zr ^º$m§Zm dMZ {Xcoc§ Amho. g_mO ~cemcr ìhmdm, gwIr, g_¥Õ ìhmdm åhUyZ _hmamO PQ>c,o Vmo g_mO Jocm
_hmamOm§Mo ^mMo ZmZm ^mdo `m§Mo OmdB© Eg. S>r. Omoer ho Am`.E.Eg. H$moR>o ? Á`m§À`mgmR>r _r nwZ…nwÝhm OÝ_ KoBZ© Am{U `m Xoer _r Y_©gñ§ WmnZm H$arZ
A{YH$mar hmoVo. Ë`m doir Vo Am¡a§Jm~mXMo {Oëhm{YH$mar hmoVo. _r Ë`m§Zm \$moZ Ho$cm Ag§ dma§dma _hmamO JOyZ© gm§JV Vo Ë`m§Mo Y_©~m§Yd H$moR>o Joco hmoVo ?
Am{U gm§{JVc§ H$s _hmamOm§Mo _hm{Zdm©U Pmcoc§ Amho. Ë`m§À`m A§{V_ BÀN>oZwgma A§Ë`{dYr Pmë`mda cjmV Amc§ H$s Joco XmoZ {Xdg cmoH$ Cnmer AmhoV. _r
Ë`m§Mo A§Ë`{dYr Ë`m§À`m gX²Jwê§$À`m _§{XamÀ`m AmdmamV H$aÊ`mMr BÀN>m Amho. ~mimgmho~ H$mOaoH$am§Zm åhQ>c§, ha^è`mÀ`m S>mirM§ {nR>c§ Am{U ^mV H$ê$Z
_§{XamOdi AmOy~mOycm {Zdmgr B_maVr AmhoV. Voìhm AmnU nmo{cg H${_eZaZm gdmªZm Oody Kmcm. 450-500 _mUgm§gmR>r Ho$coc§ OodU n{hë`m 200 _mUgm§VM
{dZ§Vr Ho$crV Va ho H$m_ gwc^nUo hmoB©c. Ë`m§Zr Ë`mà_mUo nmo{cg H${_eZaer g§nc§. EdT>r _mUg§ WH$cocr Am{U ^wHo$cocr hmoVr. _J AmUIr ^mV dJ¡ao Q>mHy$Z
~mocÊ`mMo _mÝ` Ho$co. _J gm`§H$mir dmcmdcH$agmho~, A°{S>eZc Mr\$ goH«o$Q>ar gdmªZm dmT>c§. Amåhrhr _§{XamVrc godH$ Oodcmo. _§{XamV 50-60 cmoH$ _w¸$m_r
\$mVn}H$agmho~, ~mOramdgmho~, ~mUmdcrgmho~ Am{U _r Ago BZ-MmO© nmo{cg hmoVo. ~mH$s gd©OU Kar Joco.
H${_eZa E. E_. am°` `m§À`mH$S>o Jocmo. Ë`m§Zm Am_À`m H$m_mM§ ñdê$n _J _r EH$ MQ>B©, Cer KoVcr. _hmamOm§À`m {MVoeoOmar MQ>B© KmVcr Am{U _r
gm§{JVë`mda Vo åhUmco H$s Omoergmho~m§Zr _cm \$moZ H$ê$Z gm§{JVc§ AmhoM. AmS>dm Pmcmo. amÌrMo 2-2Ÿ&& dmOco hmoVo. _cm jUmYm©V em§V Pmon cmJcr. Ë`m
Vwåhr arVga EH$ AO© V`ma H$ê$Z AmUm. Ë`m§Mm Am°S>©cu Amåhmcm åhUmcm H$s amÌrgmaIr em§V Am{U JmT> Pmon Ë`mnydu qH$dm Ë`mZ§Va _r H$Yrhr AZw^dcr
gmho~ nmM dmOë`mnmgyZ V`ma AmhoV. ~mhoa Om`M§ åhUyZ, gmaIo ~mhoa ZìhVr. _mPm gX²Jwê$, _mPm gmo{`am Joë`mZ§Va _cm EdT>r em§V Pmon cmJmdr `mMo
JmS>rn`ªV `oVmV d nwÝhm AmV OmD$Z ~gVmV. ~hþVoH$ Vw_MrM dmQ> ~KV AgUma. _cm AmíM`© dmQ>Vo. nU Ia§ Va Vo Joco Var H$moR>o hmoVo ? Vo `oWoM hmoVo. Am{U Ë`m
_J Amåhr AO© V`ma H$ê$Z AmUcm Am{U Ë`m§Zm gmV dmOVm ZoD$Z {Xcm. Vo {dídmgmZoM _r em§V Pmonr Jocmo ! gH$mir Zm_ñ_aUmgmR>r ghm dmOVm e§I
åhUmco, AmO a{ddma Amho. _mPr coIr Am°S>©a Vwåhmcm CÚm {_ioc. nU Vwåhmcm dmOcm Voìhm _cm OmJ Amcr. _§{XamV ZdrZ {Xdg gwê$ Pmcm hmoVm !
A§Ë`g§ñH$ma H$am`cm haH$V Zmhr. && lrgÒþéMaUma{dÝXmn©U_ñVw &&

_hm{Zdm©U 241 242 && gX²Jwê$ gmo{`am &&


Y && lrgX²Jwê$ ~m~m§Mr AmaVr && Z Y Z
AmaVr am_M§Ðm & gÒþé ~m~m nyU©M§Ðm &
&& lrgX²Jwê$ {XJ§~aXmg _hmamOm§Mr AmaVr &&
namËna AmË_ê$nm & ~moYgy`m© H¥$nm H$am &&Y«w0&&
AmaVr {XJ§~am & O` VoOmo^mñH$am &
n§M^yV| _Z ~wÕr & Ah§H$ma {MÎm g§Yr & {XJ§V {H$Vu VwPr & O` H¥$nmgmJam &&Y«w0&&
Eogr Aï>Ym àH¥$Vr & V`|Vw{Z nma nmS>m && 1
~m~m§Zr H¥$nm H$ê$Zr & ñd`| Y[acr gmdcr &
kmZÁ`mo{V nmOimoZ & Oimo Ah§^md nyU© & {XJ§~aXmg YÝ` & Jwé_yVu emo^cr && 1
^dZXr n¡cWS>r & ZoBª Amåhm§ `moJoœam && 2
{XJ§~a ZmWn§Wr & OJr Ohmcr H$sVu &
H$ënZmOmi gma| & Q>mH$s¨ g§hmê${Z Ëda| & AemoH$ nwÌmcmJr & ñd`| ào_| Hw$admirVr && 2
{MXmZ§X AmË_gm¡»` & XoBª H¥$noÀ`m XmVmam && 3

H$m` Vd H$sVu dmZy§ & Zm_|{M ^rVat &


jamja `m§gr na & nwéfmoÎm_ Jwéda &
Xmgam_ d§{XVgo & V`mdar H¥$nm H$ar && 3
{ZamH$mar {Za§H$ma & VoW ZoBª Jm qH$H$am && 4

– lrgX²Jwê$ Xmgam_ _hmamO


{ZOmZ§Xt gd© H$mi & R>odt ñdê$nt {Z_©i &
Xmg {dRy> MaUr cmJo & öX`t Ü`mVmo Jwédam && 5

b && lrgÒwéMaUma{dÝXmn©U_ñVw &&


a b a
lrgX²Jwê$ ~m~m§Mr AmaVr 243 244 lr_hmamOm§Mr AmaVr
Y &&lrgX²Jwê$ ~m~m§Mm Ym§dmŸ&&
`oBª `oBª dmo, Jwéam`m Ÿ& lrJwé ~m~m gX`m &&Y«w0&&
Z Y ñ_acmo Zmqh Vwcm, AmOdar Ÿ& Jw§Vw{Z`m§ ì`dhmat Ÿ&
_m`oMr {ngwU|, O_qd ~at Ÿ& _r _mP| ÑT> Yat Ÿ& Z
`m§V{w Z d¥Îmrgr, {\$adm`m Ÿ& gÝ_mJu cmdm`m && 8
VmnÌ`mZ|, nmoicm| Ÿ& g§gmat ~hþ l_cmo§ Ÿ& {ddoH$, d¡am½`, _O Úmd| Ÿ& gÕ_u cmdmd| Ÿ&
{\$aVm§ Mm¡è`m§er§, JwX_acmo§ Ÿ& J^©dmqg gm§nS>cm| Ÿ& gÝ_{V XodmoZr, ~moYmdo Ÿ& {dMmam§V _Z Ý`md| Ÿ&
AmVm§ `oD$§ Xo, _m{P X`m Ÿ& gmoS>qd Ëd[aV pÁmdm `m && 1 _Ocm {Zd¥Îm, ~Zdm`m Ÿ& H¥$nm, Am{efm§ Úm`m && 9
fS²>[anw Jm§OrVr, Anma Ÿ& Zmht nmamdma Ÿ& Úmdr ewÕ Aer, gX²^º$s Ÿ& Am{UH$ Úmdr gw_Vr Ÿ&
Hw$R>d[a gmogy§ hm, OmoOma Ÿ& {eUcm| _r§ ~m \$ma Ÿ& Zm_ñ_aUm§V, Úm{d JVr Ÿ& ê$n dgm| Xo {MÎmt Ÿ&
Ym§d| PS>H$at, __ gmøm Ÿ& Vm[a¨, Vm[a¨, XrZm `m &&2 Úmdr CÜd©JVr, Ordm `m Ÿ& ldUr Ko dMZm `m && 10
Amem ZmJrU, {dfmar Ÿ& S>I § H$[aVgo ^mar Ÿ& ñdént _Z _mP| a§JdwZr Ÿ& Yw§X Ë`m§V _O H$éZr Ÿ&
doT>o KmcmoZr, OÝ_^ar Ÿ& pÁmdm ^«_{d g§gmat Ÿ& {ZË` AmZ§Xr§, {Za§OZr§ Ÿ& ñdê$n AZwg§YmZt Ÿ&
`m§V{w Z gmoS>dZw r, _O Ý`m`m & `oB© Ym§dV gI`m &&3 R>odt AI§{S>V, ^amo{Z`m§ Ÿ& Y_©_mJu _O Ý`m`m && 11
BÀN>m Am{U V¥îUm, Jm§OrVr Ÿ& Hw$H$_m©gr dmT>{dVr Ÿ& VwpÂm`m H¥$noÀ`m, dm`yMr Ÿ& Kmct nm§Ia gmMr Ÿ&
KS>{d{V OJVm§V, AnH$sVu Ÿ& OdpiH$ H$[aVm§ N>{iVr Ÿ& Zm¡H$m Ý`mdr hr, ZaVZwMr Ÿ& ^dm n¡c{V[a¨ A_wMr Ÿ&
`m§gr {ZnQ>mZo r, H$mT>m`m Ÿ& gmø hmoBª XrZm `m && 4 gÒþé ZmdmS>r, Vwpåh ìhm `m Ÿ& _mojlr {_idm`m &&12
__Vm Kmoa _cm, hr cmdr Ÿ& ZmZm `moZr {\$adr Ÿ& dmMm Zm_ dXmo, {Za§Va Ÿ& Ñï>r ñdént ñWra Ÿ&
A_rV cmKd, _O Xmdr Ÿ& {df`gwIt _O Jm|dr Ÿ& g§V g§J{VMm, AmYma Ÿ& A{daV cm^mo Wmoa Ÿ&
`m§V{w Z Vmam`m, gËd[a¨, `m Ÿ& hm§H$ H$mqZ KoD${Z`m§ &&5 _Z ~wÕr, {MÎm, pñWa ìhm`m Ÿ& H¥$nm H$at ~mim `m &&13
Ah§H$ma ~hÿ, ~iH$Q> Ÿ& Xoh^md dmT>{dV Ÿ& A§Vr§ EH$Mr, {dZdUr Ÿ& godm Ko _OH$Sw>Zr Ÿ&
ZmZm g§H$Q>t, ZmM{dV Ÿ& \$OrV _Ogr H$[aV Ÿ& {dga Z nS>mdm, VwPm _Zt Ÿ& R>m` gXm Xo MaUt Ÿ&
Ë`mVo§ g_yi, Zmem`m Ÿ& X½Y H$é{Z Q>mH$m`m && 6 gH$c{h§ gX²^º$m§, gwIdm`m Ÿ& XmgmoÕma H$am`m &&14
ì`W© H$ënZm, _O ^«_dr Ÿ& ^dgmJ[a¨ `m ~wS>dr Ÿ&

b a b a
&& lrgÒþéMaUma{dÝXmn©U_ñVw &&
ZmZm g§H$ënm§, V| H$adr Ÿ& àd¥Îmr-{V[a¨ [\$adr Ÿ&
Kmoa {VMr ~mYm, MwH$dm`m Ÿ& g§V g§JVr Úm`m && 7

lrgX²Jwê$ ~m~m§Mm Ym§dm 245 246 lrgX²Jwê$ ~m~m§Mm Ym§dm

You might also like