AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

SADRAJ
DEFINICIJA I KLASIFIKACIJA EPIDEMIOLOGIJA FAKTORI RIZIKA DIFERENCIJALNA DIJAGNOSTIKA ISTORIJA BOLESTI PREGLED PRETRAGE KLINIKA SLIKA I LIJEENJE 1. INFEKCIJE GORNJIH RESPIRATORNIH PUTEVA SINDROM KRUPA SPAZMATINI KRUP (LARYNGITIS) LARINGOTRAHEITIS EPIGLOTITIS 2. INFEKCIJE DONJIH RESPIRATORNIH PUTEVA AKUTNI BRONHITIS BRONHIOLITIS PNEUMONIJA BRONHIEKTAZIJE ZAKLJUAK KLASIFIKACIJA PREPORUKA LITERATURA 2 3 3 4 4 5 6 6 7 7 8 9 11 13 13 16 18 23 24 26 27

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

Djeca su sklona nekim infekcijama koje obino nisu prisutne kod odraslih i zbog toga se razmatraju odvojeno. Zapaljenje epiglotisa, bronhiolitis, laringitis (krup) i laringotraheobronhitis su oboljenja koja su uglavnom prisutna kod djece mlae od 5 godina. Ciljevi ovog vodia su: Izdiferencirati infekcije gornjeg i donjeg respiratornog trakta, Preporuiti terapijski pristup kojim bi se izbjegle komplikacije i Naznaiti koji simptomi i znaci zahtijevaju da se pacijent uputi specijalisti pedijatru.

DEFINICIJA I KLASIFIKACIJA
Kod djece se opstrukcija disajnih puteva razvija ee nego kod odraslih, prije svega zbog anatomskih karakteristika respiratornih organa kod odojeta i malog djeteta (imaju mali dijametar, sluzokoa je bolje vaskularizovana, uz to su djeca osjetljivija prema uzronicima respiratornih infekcija).

KARAKTERISTINI AUSKULTATORNI NALAZ

Dugo, monofono zvidanje nastaje pri djeliminoj opstrukciji disajnih puteva, Stridor je naziv za zvuk koji se proizvodi tokom udisanja kroz sueni larinks i traheju (dugo, inspirijumsko, monofono zvidanje), Ekspirijumsko polifono zvidanje javlja se pri opstrukciji disajnih puteva sekretom, Veliki broj monofonih, uglavnom ekspirijumskih zviduka astma, Kratki, inspirijumski, monofoni zviduci instersticijska fibroza, Rana inspirijumska pucketanja javljaju se u opstruktivnim oboljenjima plua (nastaju u velikim disajnim putevima, uju se i ako se stetoskop stavi ispred usta, ne mijenjaju se pri promjeni poloaja), Kasna inspirijumska pucketanja javljaju se u restriktivnim oboljenjima plua (nastaju u perifernim disajnim putevima, slabo se uju, ne uju se ispred usta, mijenjaju se pri promjeni poloaja).

Kod dojenadi i male djece, infekcija je rijetko ograniena na pojedinu regiju respiratornog trakta, obino su u razliitom stepenu zahvaeni larinks, traheja,

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE bronhi. Zato se ne moe napraviti egzaktna klasifikacija, ali moemo ipak identifikovati nekoliko klinikih varijeteta. Podjela infekcija respiratornih puteva moe se izvriti na osnovu simptomatologije: Epiglotitis, Inspiratorna dispneja: Laringitis, Laringotraheitis, Bakterijski traheitis. Astma, Ekspiratorna dispneja: Bronhiolitis. Pneumonija, Restriktivna dispneja: Bronhiektazije. Podjela moe biti i na osnovu lokalizacije: Zahvaenost gornjih dijelova respiratornog trakta: Spazmatini krup (laryngitis simplex), Laringotraheitis, Laringotraheobronhitis, Bakterijski traheitis, Epiglotitis. Astma, Akutni bronhitis, Bronhiolitis, Pneumonija, Bronhiektazije.

Zahvaenost donjih dijelova respiratornog trakta:

EPIDEMIOLOGIJA
irom svijeta akutne respiratorne infekcije obuhvataju oko 30% ukupnih ljekarskih pregleda na nivou primarne zatite, a znaajan broj pacijenata su djeca. Preko 50% djece dolazi kod ljekara zbog akutnih respiratornih infekcija. Uz to, prema podacima SZO, od akutnih respiratornioh infekcija svake godine umre oko 3 miliona djece, najvie u zemljama u razvoju. Pneumonija je uestalija i ozbiljnija kod mlae djece i glavni je uzronik smrti irom svijeta. Zato je veoma vano tano utvrditi uzrok oteanog disanja kod djeteta.

FAKTORI RIZIKA
Djeca iji roditelji pue ili koja idu u jaslice sa starijom braom ili sestrama izloena su velikom riziku. Neka djeca koja preive neonatalnu intenzivnu njegu imaju jaka oteenja na pluima koja ih predisponiraju za dalje komplikacije.

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

DIFERENCIJALNA DIJAGNOSTIKA
Pored navedenih, najeih akutnih respiratornih infekcija, treba misliti i na: Moe se dogoditi kod onih koji su imunizovani, kao i Pertusis kod onih koji nisu imunizovani zbog epilepsije i sl., mada je u tom sluaju jaina oboljenja modifikovana. Nije neuobiajena i trebala bi se uzeti u obzir u sluaju Tuberkuloza kada kod djeteta ne dolazi do napretka uprkos nizu terapija i kod odraslih sa hroninim kaljem. Neinfektivno stanje, mora se odvojeno posmatrati od Astma gore navedenih oboljenja. Autozomno-recesivna nasljedna bolest kod koje je Cistina fibroza oteena funkcija svih egzokrinih, posebno mukoznih lijezda. Treba se razmotriti u sluaju ako odoje kalje ili se slabo razvija. Srana insuficijencija Uroeni stridor Inhalacija stranog tijela Moe uzrokovati zadihanost i kaalj. Nastaje zbog savitljivog larinksa - dijete nije bolesno. Moe takoe uzrokovati pneumoniju.

ISTORIJA BOLESTI
Potrebna je detaljna istorija bolesti, a posebno treba obratiti panju na: Nain i trajanje napada, Temperatura, znojenje, povraanje, odbijanje hrane i tenosti, Vrsta kalja (suhi, praskavi, isprekidan, vlani kaalj), Prisutnost, koliina i boja ispljuvka, Prethodna oboljenja, epizode zvidanja pri disanju, Istorija imunizacije, Teina pri roenju i nain poroda, neonatalna intenzivna njega, Porodina istorija bolesti - astma, tuberkuloza, cistina fibroza.

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

PREGLED
Temperatura, Nivo svjestnosti, nemir, Upala nosne sluznice, Slinavljenje, nesposobnost gutanja pljuvake, Crvenilo, znojenje, bljedilo, Otean inspirij/ekspirij, Uvlaenje grudnog koa (da bi se procijenio stepen oteanog disanja i pokrete zida grudnog koa, najbolje je iskoristiti momenat prije pregleda, dok jo dijete nije uplaeno i ne vriti ''zato to je kod doktora''), Respiratorna brzina - ovo je najvaniji signal za dijagnosticiranje pneumonije kod djece.

Brzina disanja tahipneja: < 2 mjeseca > 60/min, 2 mj. do 1 god. > 50/min, 1 god. do 2 god. > 40/min, > 2 god. > 30/min. Poveana respiratorna brzina (tahipneja) ukazuje na pneumoniju. Inspiratorni stridor, pireksija, tekoe u disanju i natezanje vrata kod bolesnog djeteta mogu ukazivati na zapaljenje epiglotisa. NE VRITI PREGLED GRLA zato to moe dovesti do potpune opstrukcije i kardiorespiratornog zastoja. Odmah uputiti u bolnicu. Palpacija, perkusija i auskultacija: Provjeriti da li je disajni zvuk normalan ili oslabljen, da li su prisutni pucketanje, zvidanje, stridor.

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

PRETRAGE
LABORATORIJSKE ANALIZE
Kompletna krvna slika sa diferencijalnom slikom leukocita, Brzina sedimentacije.

RTG
Indikacije za rendgen grudnog koa: Bolesno dijete sa jednostrano oslabljenim disanjem, Bolesno dijete koje ima simptome infekcije donjeg respiratornog trakta, ali auskultatorni nalaz ne potvruje pneumoniju, Ako postoje znakovi bakterijske infekcije, ali je arite nepoznato, Suspektna aspiracija stranog tijela (iako mnoga strana tijela ne moraju biti vidljiva radiografski, njihovo prisustvo se potvruje atelektazom, znakovima okolne infekcije ili hiperinflacije), Produen ili neuobiajen tok bolesti.

KRITERIJUMI ZA UPUIVANJE SPECIJALISTI PEDIJATRU

Teka ili veoma teka pneumonija kod djeteta bilo kog uzrasta Sumnja na epiglotitis, Novoroene sa znakovima respiratornih smetnji, npr. respiratorna brzina > 60/min, hrapavo disanje, Kliniko stanje bez reakcije na tretman, Netipini smjer oboljenja, Sumnja na tuberkulozu, Sumnja oko dijagnoze.

Na nivou primarne zdravstvene zatite mogue je lijeiti nekomplikovana akutna respiratorna oboljenja kod djece bez upuivanja na dalja ispitivanja. Ozbiljno bolesna djeca moraju se odmah uputiti na bolniko lijeenje, gdje se na nivou sekundarne zdravstvene zatite vre dodatne pretrage.

KLINIKA SLIKA I LIJEENJE1

U nastavku je dat pregled klinike slike i terapijskog pristupa najeim infekcijama respiratornih puteva kod djece.

Fabriki nazivi lijekova navedeni su u Registru lijekova Republike Srpske sa osnovama

farmakoterapije.

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

1. INFEKCIJE GORNJIH RESPIRATORNIH PUTEVA (J00 - J06)

SINDROM KRUPA
J04 Laryngitis acuta et tracheitis acuta Akutno zapaljenje grkljana i akutno zapaljenje dunika J05 Laryngitis stridulosa (pseudocroup) et epiglotitis Akutno hripavo zapaljenje grkljana (psudokrup) i zapaljenje poklopca grkljana Pod ovim pojmom se oznaava svaka akutna upalna opstrukcija larinksa koju karakteriu: Inspiratorni stridor i inspiratorna dispneja, Kaalj (podsjea na lave), Promuklost.

PATOGENEZA

Sindrom krupa je posljedica gra laringealnih glatkih miia, edema mukozne membrane ili su prisutna oba razloga.

ETIOLOGIJA
Virusna u 85% sluajeva Parainfluenca 1, 2 i 3 (70%) Influenca A i B, adenovirus, Respiratorni sincicijalni virus RSV. rijetko H.influence, najee tip 4. Prisustvo stranog tijela, Tumor, Uroene anomalije. Angioneurotski edem.

Bakterijska Mehaniki faktori Alergijski

Razlikujemo: Spazmatini krup (Laryngitis), Laringotraheitis.

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

SPAZMATINI KRUP (LARYNGITIS)

J04.0 Laryngitis acuta Akutno zapaljenje grkljana Inflamacija mukoze larinksa.

ETIOLOGIJA I EPIDEMIOLOGIJA
Uglavnom pogaa djecu u dobi od 6 mjeseci do 3 godine, i to u 80% sluajeva djeake. Znaajnu ulogu ima konstitucionalni faktor djeteta, i moe se vie puta ponavljati. Moe biti direktno ili indirektno vezano za virusnu infekciju, ali alergijski i psiholoki faktor su veoma znaajni u nekim sluajevima. Postoji i familijarna predispozicija.

SIMPTOMI
Karakteristian je nagli razvoj simptoma, ee nou, bez prethodnih znakova infekcije. Dijete postaje nemirno i budi se zbog glasnog, oteanog disanja i promuklog kalja ''poput lavea psa''. Inspiratorni stridor deava se uglavnom zbog gra laringealnog glatkog miia. Puls je ubrzan, koa hladna i vlana, obino je pacijent afebrilan. Uznemirenost pogorava stepen opstrukcije disajnih puteva. Dijete je uplaeno i uznemireno, ali nije bolesno. Obino ne traje due od nekoliko sati. Promuklost i povremeni kaalj mogu potrajati jo par dana.

LIJEENJE
Klasina simptomatska terapija podrazumijeva prije svega smanjenje uznemirenosti roditelja/staratelja, stvaranje tople oputene atmosfere, sa to manje intervencija da bi se dijete smirilo. Inhalacija parama je ustaljena terapija. Treba je poeti odmah u ordinaciji vaporizatorom ili u atoru sa kiseonikom i vlanim vazduhom, ali samo ako to nee dodatno zaplaiti dijete. Kod kue preporuiti roditeljima da pomou vrele vode naprave paru u kupatilu i borave tamo po 15 minuta. Kod starije djece se moe primijeniti udisanje pare iz lonca sa vrelom vodom i runikom preko glave. Ne preporuuje se koritenje pare iz aparata za kafu, jer moe prouzrokovati opekotine. Neophodna je adekvatna hidratacija.

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

MEDIKAMENTNA TERAPIJA
Dexametazon je efikasan u dozi od 0,6 mg/kg p.o. ili i.m. (moe se ponoviti jo 1-2 puta, max 10 mg). Efekti nastaju polako. Nivo preporuke A

Alternativno - inhalacija steroida: Doze* budesonide beklometazon flutikazon metilprednisolon p.o. 2 mg/kg doza zasienja je 2 mg, zatim 1 mg/12h.

*po potrebi konsultovati specijalistu pedijatra

LARINGOTRAHEITIS
J04.2 Laryngotracheitis acuta Akutno zapaljenje grkljana i dunika

Pojavljuje se uglavnom u jesenjem periodu i obino ga uzrokuje infekcija virusom parainfluence (70%). To je najei uzrok stridora kod djece.

KLINIKA SLIKA
Obino poinje pritajeno, sa simptomima rinitisa, kalja i poviene temperature 13 dana prije pojave dispneje. Karakterie ga tipini trijas: Promuklost, Kaalj nalik na lave psa i Inspiratirni stridor. Kod starije djece prisutan je gubitak glasa, zapaljenje grla i kaalj, stridor moe izostati. Kod pacijenata sa ponavljajuim laringitisom, teina prethodnih epizoda predskazuje ozbiljnost sadanje. Obino nou dolazi do pogoranja i simptomi se vraaju u blaem obliku tokom nekoliko dana. Moe doi do irenja prema donjem dijelu respiratornog trakta to dovodi do produenog ekspirija i uzrokuje sviranje u grudima. Tada govorimo o laringotraheobronhitisu.

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE U teim sluajevima prisutni su: globalna respiratorna insuficijencija, hipoksemija, hiperkapnija, respiratorna acidoza, zatim kardiovaskularni simptomi (tahikardija, hladni ekstremiteti), simptomi centralnog nervnog sistema (apatija, adinamija, konvulzije), kao i znakovi dehidratacije. Pacijente sa navedenim simptomima je neophodno uputiti na bolniko lijeenje.

LIJEENJE Opti tretman

Kao kod spazmatinog krupa, Vano je umiriti dijete, plakanje moe pogorati simptome, I.V. rehidratacija, oksigenoterapija, ovlaeni vazduh.

MEDIKAMENTNA TERAPIJA
Antibiotici: Amoksicilin (p.o.), doza: 50 mg/kg/dan, podijeljeno u 3, doze, u periodu od 10 dana, Amoksicilin sa klavulonskom kiselinom (p.o.), doziranje: prema amoksicilinu 50 mg/kg, Iako je etiologija virusna, do pogoranja dolazi zbog sekundarne bakterijske infekcije. Nivo preporuke

Postoje razliita miljena o primjeni kortikosteroida. Veina djece sa inspiratornim stridorom se brzo oporavi, do pogoranja dolazi samo kod oko 1% pacijenata. Tokom nekoliko narednih dana, dok se ne smiri kaalj, treba ovlaiti vazduh pored djeijeg kreveta da bi se sprijeio ponovni spazam. Dijete sa temperaturom koje ne reaguje na terapiju treba hospitalizovati.

10

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

EPIGLOTITIS
J05.1 Epiglottitis acuta Akutno zapaljenje poklopca grkljana

Akutna inflamacija supraglotinih struktura, sa edemom i zapaljenjem epiglotisa i okolnih struktura, to dovodi do ozbiljne opstrukcije disajnih puteva.

ETIOLOGIJA I EPIDEMIOLOGIJA
Uglavnom se javlja kod predkolske djece, iako mogu biti pogoena djeca svih uzrasta. Najee ga uzrokuje Haemophilus influenzae tip B. Incidenca se znaajno smanjuje vakcinacijom.

Simptomi su: Iznenadni poetak i munjevit razvoj, Visoka temperatura, Priguen glas, Dispneja, Inspiratorni stridor, meki i blai nego kod krupa, Hipersalivacija, Disfagija, ne moe progutati pljuvaku, Cervikalna adenopatija, ''Tripod'' poloaj dijete sjedi poduprto rukama, sa zabaenom glavom i isplaenim jezikom, mlae dijete obino lei sa vratom u poloaju hiperekstenzije, ali su odsutni svi drugi znaci meningizma, Nemir, Kaalj obino nije prisutan, to je znaajan diferencijalnodijagnostiki znak u odnosu na laringitis. Pri suspektnom epiglotitisu, NE treba pokuavati otvoriti djetetu usta i pregledati farinks, poto moe dovesti do potpune opstrukcije i kardiorespiratornog zastoja. Dijete treba hitno hospitalizovati da bi anesteziolog po potrebi izvrio intubaciju ili traheotomiju ukoliko je pokuaj intubacije neuspjean.

11

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

LIJEENJE
Izbjei sve procedure koje mogu izazavati oralnu/faringealnu iritaciju ili uplaiti dijete. Oksigenacija kao prva pomo i u toku transporta u bolnicu. Ponekad povean pritisak vazduha pomou maske moe otvoriti put vazduhu. Obavezna je pratnja ljekara sa opremom za intubaciju, ak i prilikom odlaska na radiologiju. Pokuati dijete umiriti, transportovati ga u naruju roditelja. Stariju djecu transportovati u sjedeem ili polusjedeem poloaju. Antipiretici po potrebi (paracetamol, ibuprofen) Antibiotici (amoksicilin, amoksicilin sa klavulonskom kiselinom, cefalosporini, a kod najteih sluajeva hloramfenikol) Ceftriakson 75 mg/kg/dnevno, podijeljeno na 12 h, parenteralno. Cefuroksim 75-150 mg/kg/dan podijeljeno u 3 ili 4 doze, parenteralno; efikasan je protiv hemofilusa i betahemolitikih streptokoka kao najeih uzronika kod odraslih. Veina bude ekstubirana nakon 24 48 sati. Mortalitet je mali sa adekvatnom intervencijom.

PREVENCIJA I PROGNOZA
Vakcina protiv Hemofilusa influence je efikasna, iako ne daje 100% zatitu (ne primjenjuje se u RS).

12

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

2. INFEKCIJE DONJIH RESPIRATORNIH PUTEVA

AKUTNI BRONHITIS
J20 Bronchitis acuta Akutno zapaljenje bronhija

Akutni bronhitis je kratkotrajna inflamacija traheje i bronhijalnog stabla. Treba imati u vidu da se kod djece rijetko sree kao samostalna bolest, obino je dio upale gornjih respiratornih puteva ili prati pneumoniju.

ETIOLOGIJA I EPIDEMIOLOGIJA
Infekcija je obino uzrokovana virusom, ali moe imati i bakterijsku etiologiju. Obino se ponavlja svake zime, > 80% sluajeva je uzrokovano respiratornim sincicijalnim virusom (RSV). Uzronik se ne moe precizno odrediti samo na osnovu klinike slike. Vano je razluiti virusnu od bakterijske infekcije da bi se izbjegla nepotrebna upotreba antibiotika.

KLINIKA SLIKA
Obino prethodi infekcija gornjih respiratornih puteva, sinuzitis, upala grla, promuklost. esto su prisutni opti simptomi: glavobolja, blago poviena temperatura, bol u miiima kao i bol u donjem dijelu grudi koji se sa kaljem pojaava. Kaalj je glavni simptom: u poetku je suh, podraajan, naporan i najjae izraen nou, za nekoliko dana postaje produktivan, sa mukopurulentnim sekretom. Kod veine pacijenata kaalj prestaje za oko dvije sedmice, ali moe potrajati i due. Ukoliko kaalj traje due od mjesec dana, suspektan je opstruktivni bronhitis i astma. Koje e se dijagnostike procedure primijeniti zavisi od opteg stanja pacijenta, te teine i duine trajanja simptoma.

13

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE Auskultatorno se u poetku uje niskotonsko zvidanje, a kasnije rano inspirijumsko i ekspirijumsko pucketanje. Karakteristino je da se nalaz mijenja u toku i nakon kalja. RTG ne pokazuje promjene. Pretraga je ipak indikovana u nekim sluajevima, da bi se iskljuila pneumonija: Ukoliko je opte stanje pacijenta veoma loe, Ako ima druge bolesti koje ga predisponiraju za razvoj pneumonije (diabetes mellitus, hronine bolesti srca, jetre ili bubrega, imunosupresija), Ako je imao pneumoniju u toku posljednjih godinu dana.

LIJEENJE
Terapija je uglavnom simptomatska. Veina pacijenata ozdravi i bez ikakavog tretmana. Kaalj je prirodni put za ienje bronha od sputuma. Davanje velikih koliina tenosti ini sputum lakim za iskaljavanje. Vlaenje vazduha ili udisanje pare takoe olakava disanje, iako nema dokaza da to skrauje trajanje bolesti. Posturalno - perkusiona drenaa. Lijekovi koji ublaavaju kaalj se mogu koristiti samo ako kaalj onemoguava normalan ivot, npr. spavanje, jer dijete ubrzo postane malaksalo. Stepen dokaza I

Bronhitis veoma rijetko zahtijeva antibiotsku terapiju, posebno ako je dijete inae zdravo i u dobrom optem stanju.

Antibiotici se daju: Ako postoji potvrda bakterijske etiologije, Ako je temperatura poviena due od sedam dana, ili ako se normalizuje, a potom ponovo povisi, Ako postoji leukocitoza (ili je serumski CRP preko 50 mg/l), Ako se opte stanje pacijenta pogorava, Ako je djetetu oslabljen imunitet, Ako se na osnovu epidemioloke situacije sumnja na mikoplazmu, hlamidiju ili bordetelu pertusis koje su jedini dokazani patogeni u etiologiji bronhitisa kod djece.

Nivo preporuke A

14

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

MEDIKAMENTNA TERAPIJA
Antibiotici prve linije: amoksicilin kotrimoksazol doze trajanje

50 mg/kg/dan, podijeljeno u 3 doze. 8 mg/kg trimetoprima/dan ili 40 mg/kg sulfametoksazola/dan, podijeljeno u 2 doze. 30-50 mg/kg/dan, podijeljeno u 3-4 doze.

7-10 dana 7-10 dana

eritromicin

7-10 dana

Antibiotici druge linije: azitromicin klaritromicin doze trajanje

1. dan 10 mg/kg, a zatim 2-5 dana 5 mg/kg 15 mg/kg podijeljeno u 2 doze

5 dana 7-10 dana

Ukoliko dijete esto ima ponavljajue epizode oteanog disanja, sa kaljem i zvidanjem u grudima, treba konsultovati pedijatra i posumnjati na astmu, a pogreno je tretirati takvu djecu ponavljanim kurama antibiotika. esto djeca jednostavno ''prerastu'' takve tegobe.

15

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

BRONHIOLITIS
J21 Bronchiolitis acuta Akutno zapaljenje krajnjih ogranaka dunica

To je akutno, virusno, zapaljensko oboljenje najsitnijih ogranaka bronha. Inflamacijski proces uslijed edema i infiltracije limfocita izaziva zadebljanje zidova bronhiola. Poto je lumen bronhiola kod dojeneta mali, esto dolazi do izuzetno teke klinike slike respiratorne insuficijencije kada je potrebna hitna hospitalizacija. Ponekad ga je teko razlikovati od opstruktivnog bronhitisa. Pored dobi na bronhiolitis ukazuje i samo malo, kratkotrajno poboljanje primjenom bronhodilatatora.

ETIOLOGIJA I EPIDEMIOLOGIJA
U preko 80% sluajeva, uzrokuje ga respiratorni sincicijalni virus (RSV), 20% - ostali respiratorni virusi. Javlja se u periodu jesen/zima/proljee, esto epidemijski. Oboljenje najee pogaa djecu do 24 mjeseca starosti, s najveom incidencom u dobi oko 6 mjeseci. Izvor infekcije je najee lan porodice sa blagim respiratornim tegobama.

KLINIKA SLIKA
Obino poinje kao blaga infekcija gornjeg respiratornog trakta sa suhim kaljem, U toku dva - tri dana prelazi u dispneju, esto sa glasnim disanjem, Poveana respiratorna brzina (preko 60/min), sa jakim uvlaenjem interkostalnih i subkostalnih prostora, irenjem nosnica, Kaalj je suh, naporan, sa zacenjivanjem, Dijete je esto afebrilno, ali temperatura moe biti i poviena do 40C, Apetit je smanjen, a sisanje oteano, jer dijete zbog ubrzanog disanja ne moe normalno da sisa i guta.

16

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE Hipersonorni zvuk zbog hiperinflacije plua Ubrzano, povrno disanje, Kratak, oslabljen inspirij, Produen ekspirij, Difuzni visokotonski zviduci, Kasno inspirijumsko pucketanje. Leukocitoza, Ubrzana SE, Povien CRP. Nivo Preporuke B

Perkusija: Auskultacija:

Laboratorijski nalaz:

Stepen dokaza IIa

Dijagnoza se u najveem broju sluajeva postavlja na osnovu anamnestikih podataka i fizikalnog pregleda. Laboratorijske i rendgenoloke pretrage nisu rutinske metode za dijagnostikovanje bronhiolitisa.

LIJEENJE
Simptomatsko: Stepen dokaza IIa Kiseonik, rehidratacija, antipiretske mjere Antibiotici se ne preporuuju, osim ukoliko ne postoje dokazi o sekundarnoj bakterijskoj infekciji, kad dijete treba uputiti specijalisti pedijatru. Bronhodilatatore ne treba rutinski propisivati u terapiji bronhiolitisa (dovode do kratkotrajnog poboljanja). Kortikosteroide ne treba rutinski propisivati u terapiji bronhiolitisa Nivo preporuke B

IIa Iia

B B

Uprkos dramatinoj slici, prognoza je dobra (smrtnost je oko 1%), izuzev kod djece koja imaju uroenu sranu insuficijenciju ili cistinu fibrozu kad je prognoza loija. Poboljanje nastaje obino spontano nakon 48 - 72 (kritinih) sati, a bolest traje oko 7-10 dana.

17

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

PNEUMONIJA
J12 J15 J18 Pneumonia viralis Pneumonia bacterialis Pneumonia, microorganismus non specificatus Zapaljenje plua uzrokovano virusima Zapaljenje plua uzrokovano bakterijama Zapaljenje plua, mikroorganizam neoznaen

Pneumonija je termin koji se koristi da oznai zapaljenje u plunom parenhimu, u alveolama ili interalveolarnim pregradama, koje moe biti prouzrokovano razliitim mikroorganizmima virusima, bakterijama i parazitima.

KLASIFIKACIJA
Svjetska zdravstvena organizacija (WHO) (1988) preporuuje vrenje procjene zasnovane na tri kriterijuma: Anatomskom (lobarna, lobularna, intersticijalna, bronhopneumonija), Etiolokom (virusna, bakterijska, aspiraciona) i Funkcionalnom, na osnovu klinike slike. Blagi oblik Umjerena Kaalj i/ili tekoe u disanju, Respiratorna brzina - normalna za uzrast djeteta. Kaalj, Tahipneja, Nema uvuenosti zida grudnog koa. Kaalj, Tahipneja, Uvuenost zida grudnog koa, Nema cijanoze, Dijete uzima tenosti. Kaalj, Dispneja, Uvuenost zida grudnog koa, Cijanoza Tekoe pri uzimanju tenosti. Respiratorna brzina (R.R.) > 60/min., Uvuenost zida grudnog koa, Hrapavo disanje.

Teka

Veoma teki oblik

Neonatalna pneumonija

18

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

ETIOLOGIJA
Virusna Respiratorni sincicijalni virus (RSV) kod djece izmeu prve i tree godine ivota, Adenovirus kod djece od 5 mjeseci do 5 godina starosti. Virus influence i parainfluence kod starije djece, Mycoplasma pneumoniae. Chlamidia. Streptococcus pneumoniae je najei uzronik kod djece svih uzrasta (90% svih bakterijskih pneumonija), Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus, kod slabog djeteta ili djeteta sa oslabljenim imunitetom, 30% pacijenata su do 3 mjeseca starosti, 70% do jedne godine, Groupa B streptococcus kod novoroenadi, Klebsiella i gram negativni organizmi kod novoroenadi

Bakterijska

Aspiraciona

Pneumonija moe nastati kao komplikacija ospica (morbile) i boginja (variele) Moe nastati aspiracijom amnonske tenosti, Hrane, Stranog tijela...

U zavisnosti da li do infekcije dolazi primarno u plunom parenhimu ili kao komplikacija nekog drugog respiratornog oboljenja, razlikuju se primarne i sekundarne pneumonije. Kod djece rijetko dolazi do primarne bakterijske infekcije, najee se radi o komplikaciji akutnog bronhitisa. Takoe su u djeijoj dobi bakterijske i ponavljane pneumonije neuobiajene, ukoliko istovremeno dijete nema i neku hroninu bolest, kao to je cistina fibroza ili imunodeficijencija.

Stepen dokaza I

Predisponirajui faktori: hladnoa, umor djeteta, imunodeficijencija, infektivne bolesti, recidivirajue akutne infekcije gornjeg respiratornog trakta, hronina oboljenja, loi uslovi ivota i ishrane djeteta.

19

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

KLINIKA SLIKA
Simptomatologija zavisi od uzrasta djeteta i uzronika: Kod dojeneta i malog djeteta simptomi i znakovi zahvaenosti plua esto su nespecifini, a fizikalni nalaz iznenaujue oskudan, Skoro po pravilu prethodi akutno zapaljenje gornjih respiratornih puteva (posebno kod dojenadi i male djece) u trajanju od nekoliko dana, Temperatura moe biti poviena, ali kod 30% pacijenata je normalna, u principu je nia u sluaju virusne u odnosu na bakterijsku etioliogiju, Groznica, esta kod starije djece sa pneumokomnom pneumonijom, Kod dojenadi je obino jedan od prvih znakova da slabije sisa, ili gubitak apetita kod starijeg djeteta, Opte stanje, smanjena aktivnost, Stepen hidratacije, Bljedilo, perioralna cijanoza, Kaalj, u poetku suh nadraujui, kasnije postaje produktivan, Bol u grudima i abdomenu, djeca esto lee na zahvaenoj strani sa koljenima savijenim uz grudi, da umanje bol i olakaju disanje. Respiratorna brzina, u sluaju pneumonije, jedan je od prvih znakova koji ukazuju na bolest, ponekad i jedini: do 2 mjeseca 2 mjeseca do 1 g. 1 g. do 2 g. 2 g. odrasli 60 udisaja/minut 50 udisaja/minut 40 udisaja/minut 30 udisaja/minut Stepen dokaza

AUSKULTACIJA
Auskultatorni fenomeni su kod djece sa pneumonijom manje izraziti i tee ujni nego kod odraslih i perkutorni zvuk je rijetko skraen. Treina pacijenata ima normalan auskultatorni nalaz. Ostali: Pootreno disanje, Oslabljeno na mjestu veeg infiltrata (jednostrano), Kasno inspirijumsko pucketanje.

20

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

LABORATORIJSKE ANALIZE
Karakteristian nalaz: Leukocitoza, u teim sluajevima pomak ulijevo, Ubrzana SE, CRP>80 mg/l ukazuje na bakterijsku etiologiju, a veoma visok na pneumokoknu.

RTG
Definie lokalizaciju i prirodu infiltrata Virusna pneumonija prugasta ili mrljasta peribronhalna zasjenjenja, esta je hiperinflacija plua, Pneumokokna pneumonija esto RTG nalaz nije u korelaciji sa fizikalnim, uglavnom se prije prikae radiografski nego to se moe detektovati fizikalnim pregledom, a takoe i rezolucija infiltrata moe potrajati par nedelja nakon to je dijete kliniki dobro. Bolesno dijete, kod koga se oboljenje klasifikuje kao teko ili veoma teko prema navedenoj definiciji, kao i dijete do 6 mjeseci, u svim navedenim sluajevima, trebaju se uputiti u bolnicu. Blagi i umjereni sluajevi, kad je opte stanje djeteta dobro, mogu se tretirati kod kue.

LIJEENJE
Opte mjere: Antipiretici, Rehidratacija, Kiseonik. Antibiotska terapija je obavezna kod svakog djeteta sa auskultatorno i radiografski dijagnosticiranom pneumonijom.

21

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

Predkolski uzrast:
Doze penicillin V amoksicilin 50100 000 I.J./kg/dnevno 50 mg/kg/dnevno, podijeljeno u tri doze, efikasan je protiv najvjerovatnijih patogena pneumokoka i hemofilusa influence. 40 mg/kg podijeljeno u 4 doze, moe se upotrijebiti kao alternativa u sluaju alergije na penicilin ili kad se sumnja na mikoplazmu kao uzronika. 10 mk/kg/dnevno 1. dan, potom 5 mg/kg/dnevno 4 dana. Trajanje 10 dana 10 dana Nivo preporuke

eritromicin

10 dana

azitromicin

5 dana

kolski uzrast:
Doze eritromicin je lijek izbora 40 mg/kg podijeljeno u 4 doze, makrolidi su efikasni protiv najvjerovatnijih uzronika - pneumokoka i mikoplazme. 50100 000 I.J./kg/dnevno. Trajanje 10 dana Nivo preporuke

A 10 dana

penicillin V

Obavezno je pratiti odgovor na terapiju, npr. telefonom pitati roditelje sljedei dan. Ako nema znakova poboljanja tokom 2-4 dana, preispitati situaciju i eventualno hospitalizovati dijete. Treba zapamtiti da se radiografski nalaz sporo normalizuje. Ukoliko je opte stanje djeteta dobro, ne treba praviti kontrolni snimak prije isteka 4-6 nedjelja.

22

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

BRONHIEKTAZIJE
J47 Bronchiectasia Ogranieno proirenje dunica

Oznaavaju proirenja bronha zbog propadanja zida bronha sa nakupljanjem upalnog eksudata u lumenu proirenih bronha. teta na bronhijima nastaje kao posljedica hronine infekcije. Osnovni cilj prepoznavanja bronhiektazija je u spreavanju produenih ili ponavljanih respiratornih infekcija emu one doprinose. Bronhiektazije mogu biti primarne (uroene), ali ee su steene, kao posljedica pneumonije, pertusisa ili ospica, posebno kod slabo uhranjene djece.

KLINIKA SLIKA
Hronini kaalj sa sluzavo-gnojnim ispljuvkom, este epizode bronhitisa, Recidivirajue pneumonije na istom mjestu.

AUSKULTACIJA
Grubo pucketanje iznad oboljelog dijela, Ponekad ekspiratorni zviduci, Nalaz moe biti i potpuno normalan.

LABORATORIJSKI NALAZ (U FAZI EGZACERBACIJE):

Leukocitoza, Ubrzana SE, Povien CRP.

RTG NALAZ
Saasta, mreolika, zasjenenja bazalno.

LIJEENJE
Lijeiti osnovno oboljenje ako je poznato. Posturalno - perkusiona drenaa je najvanija mjera u lijeenju bronhiektazija, roditelje treba obuiti da je pravilno i svakodnevno provode. Unositi dovoljnu koliinu tenosti.

23

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE Antibiotici Ukoliko pacijent ima temperaturu ili obilnu produkciju sputuma, Amoksicilin, cefalosporini, Ciprofloksacin (kod cistine fibroze), Doksiciklin (kod djece starije od 8 godina). Nema dokaza za rutinsku upotrebu mukolitika. Bronhodilatatori se daju ako postoji sekundarna bronhoopstrukcija. Nema dovoljno podataka o efikasnosti upotrebe kortikosteroida. U sluaju estih egzacerbacija, konsultovati specijalistu.

ZAKLJUAK
OPTE MJERE - SAVJET RODITELJIMA
Za djecu sa akutnim respiratornim oboljenjem koja se lijee na nivou primarne zatite, tj. kod kue, najbitnija komponenta u tretmanu je informisanje i davanje savjeta roditeljima: Objasniti dijagnozu i mogui smjer razvoja bolesti, npr. krup moe trajati nekoliko sati, bronhiolitis traje oko 10 dana, Objasniti kako tretirati groznicu, npr. dati paracetamol sirup ili epie svakih 6 sati, hlaenje djeteta mlakom vodom, itd., Unositi mnogo tenosti, ne brinuti ako dijete ne jede puno, Koristiti vaporizere i inhalaciju parom, Savjetovati kada je vrijeme da se ponovno kontaktira ljekar, npr. ako doe do pogoranja bolesti, ako dijete odbija tenost, kaalj kod krupa se ne smiruje nakon 24 sata.

PREVENCIJA I PREGLEDI
U blaim sluajevima kontrolni pregledi nisu uvijek neophodni, ali kad god se primijeti znaajna anomalija u respiratornom sistemu preporuljivo je obezbijediti kompletno izljeenje da bi se sprijeile hronine posljedice kao to su bronhiektazije. Prva i svaka sljedea epizoda napada kod djece koja imaju bronhitis sa zvidanjem mora biti unesena u njihov karton kako bi se mogao pratiti eventualni razvoj astme. U mnogim zemljama vakcinacija protiv Haemophillus influence tip b (Hib) je dio rutinske imunizacije odreene u prvoj godini ivota djeteta. H. influenca uzrokuje zapaljenje epiglotisa, pneumoniju, septikemiju i meningitis.

24

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE Iako ne daje apsolutnu zatitu, bilo bi korisno razmotriti mogunost uvoenja Hib vakcine (Haemophillus influenca tip b). Ne postoji mnogo naina da se sprijee akutne virusne respiratorne infekcije. Treba upozoriti roditelje koji pue da su njihova djeca izloena veem riziku oboljenja od respiratornih infekcija i da bi prestankom puenja ovaj rizik bio smanjen. Nivo preporuke B

25

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

KLASIFIKACIJA PREPORUKA
Pri pretrazi literature koritene su elektronske baze podataka i tampani materijali relevantni za specifinu oblast kojom se vodi bavi. Stepen dokaza i nivo preporuke dati u klinikim vodiima zasnivaju se na sledeim kriterijumima: Stepen dokaza: Ia: Meta-analize, sistematski pregledi randomiziranih studija Ib: Randomizirane kontrolisane studije (najmanje jedna) IIa: Sistematski pregledi kohortnih studija IIb: Dobro dizajnirana kohortna studija i loije dizajnirana randomizirana studija IIIa: Sistematski pregledi case control studija IIIb: Dobro dizajnirana case control studija, correlation studija IV: Studije sluaja (case-series) i loe dizajnirane opservacione studije V: Ekspertska miljenja

Nivo preporuka: Nivo preporuke A Na osnovu stepena dokaza Ia i Ib Obrazloenje: Zahtijeva bar jednu randomiziranu kontrolisanu studiju kao dio literature koja obrauje odreeno podruje. Zahtijeva dobro dizajniranu, ne nuno i randomiziranu studiju iz odreenog podruja. Preporuka uprkos nedostatku direktno primjenljivih klinikih studija dobrog kvaliteta.

B C

IIa, IIb i III IV i V

26

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

LITERATURA
1. 2. 3. 4. Chan PD: Pediatrics. Printed in USA, 2007. Cunha BA. The atypical pneumonias: clinical diagnosis and importance. Clin Microbiol Infect. May 2006; 12 Suppl 3: 12-24. [Medline] Eur Respir Mon, 2006, 37. Printed in UK. Copyright ERS Journals ltd 2006; European Respiratory Monograph; ISSN 1025-448x. Lutfiyya MN, Henley E, Chang LF, Reyburn SW. Diagnosis and treatment of community-acqiured pneumonia. Am Fam Physician. Feb 1 2006; 73(3):442-50. [Medline] Mar DC. Precsribing antibiotics in primary care. BMJ Sep 2007; 335:407-408 Marsh D, et al. Community case management of pneumonia: at a tipping point? Bull World Health Organ, May 2008, vol.86, no.5, p.381389. ISSN 0042-9686. Marshall DA, McGeer A, Gough J, Grootendorst P, Buitendyk M, Simonyi S, et al. Impact of antibiotic administrative restriction on trends in antibiotic resistance. Can J Public Health. Mar-Apr 2006; 97(2): 12631 [Medline]. Nelson: Textbook of Pediatrics, 17th edition, W B Saunders Co., 2004. Rudan I, et al. Epidemiology and etiology of chilhood pneumonia. Bull World Health Organ, May 2008, vol.86, no.5, p.408-416B. ISSN 00429686. Sharma S. Pneumonia, Bacterial. eMedicine. Feb 12 2007. Sharma S. Pneumonia, Viral. eMedicine. Jun 2 2006. Sigurs N, Gustafsson PM, Bjarnason R, et al. Severe respiratory syncitial virus bronchiolitis in infancy and asthma and allergy at age 13. Am J Respir Crit Care Med. Jan 15 2005; 171(2): 137-41. [Medline]. Subcommittee on Diagnosis and Management of Bronchiolitis. Diagnosis and Management of Bronchiolitis. Pediatrics 2006; 118; 1774-93. http://www.pediatrics.org/cgi/content/full/118/4/1774 Stoisavljevi-atara S. urednik. Registar lijekova Republike Srpske sa osnovama farmakoterapije 2008.Banja Luka: Agencija za lijekove Republike Srpske, 2008

5. 6.

7.

8. 9.

10. 11. 12.

13.

14.

27

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE KLINIKI VODII ZA PRIMARNU ZDRAVSTVENU ZATITU Kliniki vodii namijenjeni su prvenstveno specijalistima porodine medicine, ali i svim ljekarima-praktiarima u primarnoj zdravstvenoj zatiti. Auriranje klinikih vodia vri se svake tri godine saglasno najnovijim saznanjima medicine zasnovane na dokazima, prema metodologiji opisanoj u Smjernicama za razvoj i reviziju klinikih vodia". Na nivou primarne zdravstvene zatite, nadleno za ovu aktivnost je Udruenje ljekara porodine medicine Republike Srpske. Drugo, revidirano izdanje klinikih vodia pripremila je konsultantska kua "Bonex inenjering" d.o.o. Beograd, u okviru Projekta jaanja zdravstvenog sektora (HSEP) projektni zadatak "Revizija i unapreenje klinikih vodia za 2 primarnu zdravstvenu zatitu", finansiranog iz kredita Svjetske banke .

3 4 Na izradi ovog izdanja vodia radila je radna grupa u sastavu :

prim. doc. dr Sneana Petrovi-Tepi, specijalista pedijatar-nefrolog, Klinika za djeije bolesti, Kliniki centar u Banjaluci, prof. dr Svjetlana Stoisavljevi-atara, specijalista klinike farmakologije, ef Katedre za farmakologiju, toksikologiju i kliniku farmakologiju, Medicinski fakultet u Banjaluci, prof. dr Gordana Teanovi, specijalista pedijatar, ef Katedre porodine medicine Medicinskog fakulteta u Banjaluci i Medicinskog fakulteta u Foi, direktor Doma zdravlja u Banjaluci. Koordinator radne grupe: dr ina Martinovi, Bonex inenjering, Beograd

Miljenja i interesi organizacije koja je finansirala razvoj i reviziju klinikih vodia nisu lanovi radne grupe izabrani su saglasno kriterijumima definisanim u "Smjernicama za Imena autora su navedena abecednim redom.

imali uticaja na konane preporuke.

3

razvoj i reviziju klinikih vodia" i ne postoji sukob interesa.

28

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE Vodii za praktian rad ljekara razvijeni su 2004. godine unutar projekta Osnovno zdravstvo. Tim koji je radio na razvoju vodia inili su: doc. dr sc. Gordana Teanovi, specijalista pedijatar, zamjenik efa Katedre porodine medicine Medicinskog fakulteta u Banjaluci, direktor za medicinska pitanja Doma zdravlja u Banjaluci; dr Rajna Tepi, specijalista porodine medicine, ef Edukacionog centra porodine medicine u Banjaluci; prof. dr Ranko krbi, specijalista klinike farmakologije, ef Katedre za farmakologiju Medicinskog fakulteta u Banjaluci, dr ina Naunovi, specijalista fizijatar, voa tima; Konsultanti: mr. sc. med. dr Jagoda Balaban, specijalista dermatolog, dr Snjeana Gaji, specijalista pedijatar, mr. sc. med. dr Zoran Mavija, specijalista interne medicine hepatogastroenterolog, dr Miodrag Naunovi, specijalista psihijatar, prim. dr Zoja Raspopovi, specijalista fizijatar reumatolog, mr. sc. med. dr Sanja piri, specijalista otorinolaringolog, mr. sc. med. dr Duko Vuli, specijalista interne medicine kardiolog, mr. sc. med. dr Milan igi, specijalista urolog.

29

AKUTNE RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD DJECE

ANAMNEZA - nain i trajanje napada, - temperatura, znojenje, - povraanje, odbijanje hrane i tenosti, - vrsta kalja (suhi, praskavi, isprekidan, vlani kaalj), - prisutnost, koliina i boja ispljuvka, - prethodna oboljenja, - zvidanje pri disanju, - istorija imunizacije, - teina pri roenju, neonatalna intenzivna njega, - porodina anamneza (astma, tbc, cistina fibroza)

PREGLED - temperatura, - nivo svjesnosti, nemir, - crvenilo, znojenje, bljedilo, - curenje iz nosa, nesposobnost gutanja pljuvake - upala nosne sluznice, - oteano inspirij / ekspirij - uvlaenje grudnog koa, - brzina disanja (tahipneja): - < 2 mjeseca > 60/min - 2 mjeseca do 1 god. > 50/min - 1 godina do 2 godine > 40/min - > 2 godine > 30/min

PALPACIJA AUSKULTACIJA

PERKUSIJA Disajni zvuci (umovi) normalan disajni zvuk izmijenjen disajni zvuk - oslabljen, neujan - bronhalan - niskotonsko - visokotonsko - rano inspirijumsko + ekspirijumsko - kasno inspirijumsko - bronhofonija - egofonija - apatna pektorilokvija

Pratei zvuci

zvidanje (vizing) pucketanje

Govorni zvuci

glasni govor apat

PODJELA Na osnovu simptomatologije 1.Inspiratorna dispneja: - epiglotitis - laringitis - laringotraheitis - bakterijski traheitis 2.Ekspiratorna dispneja: - astma - bronhiolitis 3.Restriktivna dispneja - pneumonija - bronhiektazije Na osnovu lokalizacije 1. Zahvaenost gornjih dijelova respiratornog trakta - spazmatini krup - laringotraheitis - laringotraheobronhitis - bakterijski traheitis - epiglotitis 2. Zahvaenost donjih dijelova respiratornog trakta: - astma - bronhiolitis - pneumonia - bronhiektazije

KRITERIJUMI ZA UPUIVANJE SPECIJALISTI: - teka ili veoma teka pneumonija kod djeteta bilo kog uzrasta - sumnja na epiglotitis - novoroene sa znakovima respiratornih smetnji, npr. respiratorna brzina > 60/min, hrapavo disanje - kliniko stanje bez reakcije na tretman - netipini smjer oboljenja - sumnja na tuberkulozu - sumnja oko dijagnoze

VII REFERALNI NIVO: - ozbiljno bolesna djeca se moraju odmah uputiti na bolniko lijeenje

DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA AKUTNIH RESPIRATORNIH INFEKCIJA DJECA

Laringitis (krup) Uzrast Poetak Prethodna bolest
- 6 mjeseci do 3 godine - naglo, obino nou - odsutna

Akutni laringotraheitis
- svi uzrasti - postepeno - 1-2 dana mu prethode hunjavica, rinofaringitis - obino normalna

Epiglotitis
- predkolski - postepeno - 1-2 dana - poviena, - obino >39C -odsutan (to je znaajan diferencijalno dijagnostiki znak u odnosu na laringitis)

Bronhitis
- svi uzrasti - postepeno -kijavica, -gubitak apetita - blago poviena - suv, - nadraajan, - najjai u toku noi, - za nekoliko dana - mukopurulentan sekret

Bronhiolitis
- do 12 mjeseci - postepeno - 2-3 dana - moe biti normalna ili - poviena do 40C

Pneumonija
- svi uzrasti, zavisno od uzronika; - virusne u prve tri godine - postepeno - nekoliko dana ranije kataralna upala gornjih respiratornih puteva - poviena

Astma
- dojenad - predkolska djeca - postepeno - prethodna blaa ili tea hunjavica - suh, podraajni kaalj - esto poviena

Inhalacija stranog tijela

- svi uzrasti - iznenada, - prethodno zdravo dijete - normalna

Temperatura

- obino normalna

Kaalj / Sputum

- mukli, nalik na lave psa

- mukli, nalik na lave psa

- suv, - tvrdokoran

- zavisno od uzronika - obino, u poetku suv, kasnije produktivan - dispneja restriktivnog tipa (sa uvlaenjem interkostalnih prostara, juguluma i supraklavikularnih jama, irenjem nosnica) - poveana - esto normalan, - izuzetno skraen -difuzno pootreno, -samo na mjestima veeg infiltrata oslabljeno, -kasno inspirijumsko pucketanje -skraen inspirij, -produen ekspirij -glasno ekspiratorno zvidanje, -difuzno oslabljen disajni um

- prisutan, - razliitog intenziteta

Oteano disanje

- prisutno

- prisutno, - stepen uvlaenja grudnog koa je pokazatelj teine stanja - normalna - normalan nalaz

- izrazito

- prisutno

- izrazito, - sa uvlaenjem interkostalnih prostara, juguluma i supraklavikularnih jama - poveana, i preko 60/min - hipersonoran zvuk, - obostrano -ubrzano, povrno disanje, -kratki, oslabljeni inspirij i -produen, otean ekspirij, - kasno inspirijumsko pucketanje

- izrazito - sa vidljivim uvlaenjem grudnog koa - tahipneja sa ekspiratornom dispnejom

- razliitog intenziteta

Respiratorna brzina Perkusija

- normalna - normalan nalaz - inspiratorni stridor se javlja kad je dijete uznemireno, - zvui grubo

- normalna - normalan nalaz -inspiratorni stridor, meki nego u sluaju krupa, vie nalik na hrkanje, bolje rei karakteristino faringealno krkljanje -nemogunost govora/apat -promuklost -pojaana salivacija,koja curi iz usta zbog nemogumosti gutanja -anksioznost -darmatina slika guenja sa simptomima opte toksemije

- normalna - normalan nalaz -u poetku zvidanje, -kasnije rano inspirijumsko i ekspirijumsko pucketanje. -nalaz se mijenja u toku i poslije kalja.

Auskultacija

- inspiratorni stridor,

Ostali simptomi

- promuklost - anksioznost - mogue gutanje

- promuklost

-djeca do pete godine ne znaju iskaljati sekret pa ga gutaju, tako da esto povraaju.

-malaksalost, -blijedilo, -cijanoza

- opti simptomi

Karakteristini trijas simptoma

Inspiratorni stridor i inspiratorna dispneja

Kaalj (podsjea na lave)

Promuklost

SINDROM KRUPA

ANAMNEZA

FIZIKALNI NALAZ

dif dg

SPAZMATINI KRUP LARYNGITIS

LARINGOTRAHEITIS

OPTI TRETMAN - simptomatska terapija -

MEDIKAMENTNA TERAPIJA

MEDIKAMENTNA TERAPIJA

kontrola

da

poboljanje

ne

vlaiti vazduh pored djejeg kreveta tokom nekoliko narednih dana, da se sprijei ponovni spazam

KOMPLIKACIJE: LARINGOTRAHEOBRONHITIS

PEDIJATAR/ HOSPITALIZACIJA

EPIGLOTITIS

KLINIKA SLIKA

FIZIKALNI PREGLED

- NE pokuavati pregled farinksa - izbjei sve procedure koje mogu uplaiti dijete - dijete transportovati u naruju roditelja, starije dijete u sjedeem ili polusjedeem poloaju oksigenacija i u toku transporta antipiretici

HITNO!!! HOSPITALIZACIJA

AKUTNI BRONHITIS

KLINIKA SLIKA

AUSKULTACIJA RTG (samo u jasno indikovanim sluajevima)

OPTE MJERE

SIMPTOMATSKA TERAPIJA

kontrola

poboljanje

da

iako je opte stanje djeteta dobro, kaalj moe potrajati do 2 sedmice

ne

MEDIKAMENTNA TERAPIJA

poboljanje

ne

PEDIJATAR

da

Prekid terapije

ponavljane epizode

BRONHIOLITIS

KLINIKA SLIKA

FIZIKALNI PREGLED

Nisu rutinske pretrage

LAB.

RTG

nalaz

poz

PEDIJATAR

neg

SIMPTOMATSKA TERAPIJA

MEDIKAMENTNA TERAPIJA (ukoliko postoje indikacije)

kontrola (nakon 48-72 h)

poboljanje

da

nestanak simptoma (7-10 dana od poetka)

ne

PEDIJATAR

BRONHIEKTAZIJE

KLINIKA SLIKA

AUSKULTACIJA

LAB

RTG

OPTE MJERE lijeiti osnovno oboljenje ako je poznato MEDIKAMENTNA TERAPIJA

ESTE EGZACERBACIJE

PEDIJATAR