Dr.

Doan KAYA

SZLK DESTANLAR

Dr. Doan KAYA SZLK DESTANLAR I. Bask: 2011 Bask yeri: Ankara ISBN: 978-605-88751-3-5 Kapak Tasarm: Yaynevi Sahibi: Erol MAHROULLARI AdreS. Paa Camii Alt Nu: 15 SVAS 0346 225 22 96 Editr: Taha Tuna KAYA

5846 sayl Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarnca bu kitabn her trl yayn hakk yazara mahfuzdur. Hibir ekil ve teknikle

Szlk Destanlar

ksmen veya tamamen oaltlamaz. Kaynak gsterilmek kaydyla alnt yaplabilir.

Kiilii ve eserleriyle gnllere taht kuran Sivasn yetitirdii deerli halkbilimci Kutlu zene vefa duygularyla

NDEKLER Sayfa NSZ 6 DESTANLAR HAKKINDA 8 METNLER 19 Aslan Tekta Hazeynceden Esintiler 21 Aydil Erol Trke 23 Celil nkr Andrn Lgatesi 26 Cokun Gndz Yozgata 33 Durmu Yman Yresel ive 35 Durmu Yurt Derler Bizde 39 Fak Edeer ivemiz 40 Fikret Dikmen Sizde Ne Derler 42 Halil Topu Eski Szlerim 43 Hamit Blcek Beni Szlerim 49 Hanifi Sztutan Derler Bizde 56 mam Gavurda Lehesi 58 Kadim Bizim Orada 60 M. Necati Gne Diyorlar Bizde 62 Mehmet Gne Sla-y Rahim 66 Mustafa Ayval Heri 75 Mustafa Cokun Kale Gksunun Lgat 77 Mustafa Kayal Lehe Destan 81 Necat Bayraktar Braktn Gittin 84 Osman Saryldz Zara Kelm 87 Sait Tama Bizde 89 Srr Arpa Derler Bizde 91 ahin Ylmaz Bizim Kyde 92 emsi Yastman Memleket Hasreti 94 nsal Kra Bayburtluca 99 Hayati Vasfi Tayrek Lgatemiz 102

6
Hayati Vasfi Tayrek-2 Derler Bizde SZLK

Dr. Doan KAYA

104 105

Szlk Destanlar

NSZ Elinizdeki bu eserin zetini, nce k Edebiyatnda Kelimeler Destan adyla 07-09 Ekim 2010 tarihlerinde Kayseride yaplan Uluslararas Trk Dilinin ve Edebiyatnn Yaylma Alanlar Bilgi leninde bildiri olarak sunarak, bilim lemini bu konudan haberdar ettim. Ancak daha sonraki zamanlarda kelimeler destan teriminin muhteva ile pek rtmediini grdm ve bu destanlara baka bir terimin verilmesinin uygun olacan dndm, sonunda szlk destan isminde karar kldm. Kitapta yer alan metinlerin derlenmesi on yldan fazla srmtr. lk dikkatimi eken iir de Hayati Vasfi Tayrekin iiri olmutur. Bu tarzda daha baka iirlerin de olabilecei ihtimaliyle szlk destanlar iin dosya hazrladm ve rastladm iirleri kaydettim. Sonunda ulatm rakam 27 olmutur. Elbetteki bu nihai bir say deildir. Bu, benim toplayabildiim iirlerdir ve daha baka rneklerin bulunduuna da phem yoktur. Destanlar iinde daha ok Kahramanmara yresine ait rnekler dikkat ekecek derecede fazladr ((Afin-Mehmet Gne, Afin-Hayati Vasfi, Andrn-Celil nkr, Gksun-Mustafa Cokun Kale). Hatta biraz nce szn ettiimiz Hayat Vasfi Tayrekin bu konuda iki iiri vardr. Kltrmzn en nemli yap talarndan birisi olan klarn nemli grdm temel zellii vardr. 1. Halkn tercman olmalar, 2. Trkeye hizmet etmeleri, 3. Reperttuara kazandrdklar trkler. Ortaya koyduklar ve bilhassa cnklerde kaytl iirlerde yzyllarn derinlerine kadar giden Trke kelimelerin izleri bulunur. Bunun yannda bizatihi kelimeleri ele alp onlara

Dr. Doan KAYA

anlamlarn verildii destanlar ise bu vadide balbana nemi haizdir. Szlk Destanlar adl kitabmzla ksmen de olsa Trke szle katkda bulunmu oluyoruz. Dileriz bu tarz almalarn says artar. Kitabn basmn gerekletiren Vilyet Kitabevine sonsuz teekkrlerimi sunuyorum. Sivas, 3 Nisan 2011 Dr. Doan KAYA

Szlk Destanlar

DESTANLAR HAKKINDA Destanlar, milletlerin hayatnda derin izler brakm olaylar, zaferleri, felketleri, mill duygular dile getiren manzum eserlerdir. Her ne kadar destanlar, manzum rnler ise de edebiyatmzda Battalname, Danimendname ve Saltukname gibi mensur destanlar da vardr Franszca; destan kavram epope, lgende kelimelerle karlanmtr. Lgatlerde hikye, efsane, masal, epos, epik anlam verilen destan, muhtelif Trk kavimleri de farkl kelimelerle ifade etmilerdir. Altay Trkleri keep kuuun veya ky rk; uvalar halap; Yakutlar (Sahalar), kahramanlk iirlerine ve hayat hikyelerine olongho, olongo, Kuman, Krm ve aatay Trkleri irtegi (hikye, kssa, destan, eski sz) szn kullanr. Altaylar destan terimini kay rk veya kaylap aydar rk, Hakaslar alptg nmah veya o nmah, orlar da kay rek szleriyle karlarlar. Krgz Trkleri kahramanlk destanna comok, comok, bunu anlatanlara da comoku derler. Sab, saw sz de hikye, kssa anlamnda kullanlmtr. Bir ksm destanlar, inanlmas mmkn olmayacak derecede hayali yani mythologique (esatiri) mahiyettedir. Bazlar da tarih vakalarla beslenerek vcuda getirilmitir. Bunlar lgendaire (menkabev) zellikte olan destanlardr. Destanlar sadece tarihe yahut sadece edebiyata mal edilemezler. Bu bakmdan milletlerin efsanev tarihi saylabilir. Destanlarda asl gaye, kahramann yahut vakann gereki biimde anlatlmas olmayp, vaka veya kahramann, milletin vicdan zerinde brakt tesirdir. Destanlar, bu yzdendir ki milletin yksek duygularn, dncelerini ve ortak lklerini yanstr. Destanlar, ferd deil sosyal eserlerdir. Olaanst zelliklere sahip kahramanlar ve toplumu derinden sarsan hadiseleri konu edinir. Btn bunlarn abartlarak

10

Dr. Doan KAYA

anlatlmasnn sebebini de toplumun deer yarglarnn, inannn ve mantnn tezahrnde aramak gerekir. Edebiyatmzda destan olarak adlandrlan ve klarn, temel zellii olay, dnce, durum, kanaat ve inan anlatmaya dayal hikye kimlii tayan iirler de vardr. Hacim itibariyle en az 3 drtlk, en fazla 150-160 drtlk kadar olabilir. Sz gelii, k Talib Cokunun dner ayakla syledii 160 drtlk hacminde Dolat Dnyay Ald Eline adl bir seyahat destan vardr. Destanlar koma kafiye dzenindedir, ancak beki destanlarnda olduu gibi mani tipinde destanlar da yok deildir. Genellikle 11 heceli olmakla birlikte 7, 8 hatta divani tarzda sylenmi destanlar da vardr. Szgelii Talib Cokunun Zamane Destan adnda, dner ayakla 43 drtlk olarak syledii bir divan destan vardr. Destanda anlatm, hikye etme esasna dayanr. Bir bakma didaktik iir mahiyetindedir. Bir olayn anlatlmas asl gaye olduundan duygusal elere pek rastlanmaz. Zaman zaman gzel yahut tabiat tasvirlerinde bu yola bavurulur. Hemen hemen her konu, destann kapsamna girer. Bu erevede a gzl, aile, atasz, avclk, ayran, beki, bereket, borlu, deprem, dolandrc, dul avrat, esnaf ve meslek, ekya, evli-bekr, fakirlik, gelin-kaynana, gurbet, gldrc, gre, gzeller, hapishane, hayvan, rklar, ihtiyarlk, iki evli, ila, karkoca, klbk, ktlk-kuraklk, mevsim, meyve, mill, mirasyedi, otlak, t, palavra, peygamber, salgn hastalk, sava, sel, seyahat, siyas, ifal bitkiler, ikyet, uur-uursuzluk, nl kiiler, ters t, yalanc, yangn, yallk, yatrlar, yemek, yergk, yergi-talama-eletirme, yre-belde, zrtlk destanlar ile elifnameler, airnameler ve yanameler sz konusu edilebilir.

Szlk Destanlar

11

zkul obanolu bu destanlar yle tasnif etmitir. 1. Sosyal hayatla ilgili destanlar a. Aile kurumuyla ilgili destanlar b. Evlilik kurumuyla ilgili destanlar c. Komuluk kurumuyla ilgili destanlar d. Hapishane hayatyla ilgili destanlar e. Cinsiyet ve cinsel hayatla ilgili destanlar 2. Kltrel hayatla ilgili destanlar a. Takvime bal olaylarla ilgili destanlar b. k Edebiyat ve sanat ortamyla ilgili destanlar 3. ktisad (Ekonomik) hayatla ilgili destanlar a. Esnaf destanlar b. Meslek destanlar c. Vergi destanlar d. Pahallk (Enflasyon) destanlar e. Alacakl-Borlu destanlar f. Para ile ilgili destanlar g. Kazan destanlar h. Miras destanlar 4. Eitim hayatyla ilgili destanlar a. Eitimin nemine dair destanlar b. Okul hayatna dair destanlar 5. Siyas hayatla ilgili destanlar a. Siyas liderlerle ilgili destanlar b. Siyas partilerle ilgili destanlar c. Seim destanlar 6. Din ve ahlak hayatla ilgili destanlar a. Dinin esaslarn anlatan destanlar b. Din ulularn tantan destanlar c. Toplumsal genel ahlak felsefesiyle ilgili destanlar 7. Asker hayatla ilgili destanlar a. Asker seferberlikle ve askere alma ile ilgili destanlar

12

Dr. Doan KAYA

b. Er sevkiyat ile ilgili destanlar c. Asker zaferler ile ilgili destanlar d. Asker malubiyetler ile ilgili destanlar e. Bir savan balangcnda dmana meydan okumaya dair destanlar f. Devam eden ve kazanlm bir savaa dair destanlar 8. Sosyokltrel evreyle ilgili destanlar a. Sosyokltrel evredeki problemlerle ilgili destanlar aa. Glerle ilgili destanlar ab. sizlikle ilgili destanlar ac. Fakirlikle ilgili destanlar ad. Hrszlkla ilgili destanlar ae. Irza tecavzle ilgili destanlar af. Kazalarla ilgili destanlar ag. kazas destanlar ah. ntihara dair destanlar a. Asker ihtilallerle ilgili destanlar ai. Fuhua dair destanlar aj. Kumara dair destanlar ak. Sigara/afyon tiryakiliine ve ikiye dair destanlar al. Kan davasyla ve intikam almayla ilgili destanlar am. Cinayet destanlar an. rtikp ve rvet destanlar ao. Gurbet destanlar a. Ekya ve terr olaylaryla ilgili destanlar ap. Brokrasi ile ilgili destanlar ar. Sosyokltrel deimeye dair destanlar b. Sosyo-kltrel evrenin gzellikleriyle ilgili destanlar ba. ehir-kasaba-ky destanlar bb. Yap ve ant destanlar bc. Yiyecek ve ieceklere dair destanlar bd. Giyim ve kuamla ilgili destanlar

Szlk Destanlar

13

be. Yol ve yolculuk destanlar bf. Teknolojiyle ilgili destanlar 9. Doal evreyle ilgili destanlar a. Doal afetlerle ilgili destanlar aa. Deprem destanlar ab. Kuraklk (ktlk) destanlar) ac. Salgn hastalklara dair destanlar ad. Yangnlara dair destanlar ae. Yamur-tipi-dolu-sel destanlar b. Doal gzelliklerle ilgili destanlar aa. Yer ile gn ekimesine dair destanlar ab. Yer-da-deniz-nehir-pnar destanlar ac. Orman-aa destanlar ad. Sebzelerle ilgili destanlar ae. Meyvelerle ilgili destanlar af. ieklerle ilgili destanlar ag. Hayvanlarla ilgili destanlar 10. nsanlarla ilgili destanlar a. nsan organlaryla ilgili destanlar b. nsan huylaryla ilgili destanlar c. Ya destanlar d. Genlik ihtiyarlk destanlar e. lm destanlar f. Yas destanlar (Atlar) Halk destanlar XIX. yzyldan itibaren muhtelif ebattaki ktlara yazlm ve satlmaya balanmtr. XX. yzyln ortalarndan itibaren de A4 kd byklndeki ktlara baslmtr. Destanlar zel bir ezgi ile okunur. htiva ettii nkteleri yanstmas, bir bakma buna baldr. Hemen hemen her konu, destann kapsamna girer. Bu erevede a gzl, aile, atasz, avclk, ayran, beki, bereket,

14

Dr. Doan KAYA

borlu, deprem, dolandrc, dul avrat, esnaf ve meslek, ekya, evli-bekr, fakirlik, gelin-kaynana, gurbet, gldrc, gre, gzeller, hapishane, hayvan, rklar, ihtiyarlk, iki evli, ila, karkoca, klbk, ktlk-kuraklk, mevsim, meyve, mill, mirasyedi, otlak, t, palavra, peygamber, salgn hastalk, sava, sel, seyahat, siyas, ifal bitkiler, ikyet, uur-uursuzluk, nl kiiler, ters t, yalanc, yangn, yallk, yatrlar, yemek, yergk, yergi-talama-eletirme, yre-belde, zrtlk destanlar ile elifnameler, airnameler ve yanameler sz konusu edilebilir. Destanlar bir olay anlatmakla beraber, gerei tamamyla anlatyor denilemez. air, kendi muhayyilesinden ifadeler katarak destan ahenkli ve kalc bir hale getirir. Fakat hastalk destanlarnda olduu gibi baz destanlarda olaylarn olduu gibi yanstld grlr. Bizim burada tantmaya altmz szlk destanlar da bugne kadar zerinde durulmam ve enilik arz eden destanlardandr. Szlk destanlar ksaca; airin kendi yresine ait kelimeleri konu ettii destanlardr. Bu iirleri karmutlama denilen iirlerle kartrmamak lzmdr. Karmutlama; iki veya daha fazla dile ait kelime ile sylenmi iirlerin addr. Edebiyatmzda karmutlama tarznda pek ok iir sylenmitir. Bayburtlu Celalnin Batak Destan; Pesendnin Zamparalar Destan; Leziznin Gzeller Destan; Ersun Balcnn Trke-Almanca kark olarak syledii iir; enlikin Kk Gle (Houva)de bir dn sahibini sevindirmek iin syledii iirle, Salman Bey Hikyesindeki Trke, Arapa, Farsa kelimeleri bir araya getirdii iir; nihayet Grc k Sefil Ladonun sekiz heceli gerayls, karmutlama rneklerinden bazlardr.

Szlk Destanlar

15

Szgelii; Leziz 23 drtlk olan Gzeller Destannn her bir drtlnde Trk, Arap, Trkmen, Bonak, Leh, Acem, Rus, Grc, Rum, Ermeni, Arnavut, Lezgi, Laz, Yahudi, Tatar, ingeneyi kendi dilende konuturur. Bonak gelmi der ki: Severim dilden Sana srrm asam korkarm elden Ben seni severim can u gnlden Not toruya tikuda munnaha Grc der: As beni zlfn teline Mail oldum senin dudu diline Kuzum sarlaym ince beline Ak modi abicu iryi mokosna Rum da gelmi der ki Ben seni bildim Ti- hasretinle barm deldim Kapn eiine yzm srdm Elado matyamo anikso porta Ermeni gelmi der: Kati bakarsn k olanlara klli zararsn Ben seni severim sen ne kaarsn Vart egur tun kovs son piman hal ya Arnavut der: Sen de tutma meskeni Yoluna koymu am bu can u teni Zaran ne mori severim seni Besa besa bort nozno yiyefa Yahudi gelmi der: Ben sana kulum Alnmaz satlmaz gemez bir pulum

16
Her zaman edersin nedir bu zulum Ender kuvanyozoz cozoz lakoyza1

Dr. Doan KAYA

Derlemesi yllar sren szlk destanlardan bu gne kadar 27 adet toplayabildim. Elbetteki farkl zamanlarda ve farkl yrelerde sylenmi baka kelime destanlar da vardr. Mevcut destanlardan hareketle, edebiyatmzda szlk destanlarn ilk defa XX. yzylda ortaya konulduunu syleyebiliriz. Daha nceki yzyllara ait maalesef herhangi bir rnek tespit edemedim. Bunlardan ilk rnekler de emsi Yastman ve Hayati Vasfiye aittir. Elimizdeki rneklere baktmzda birisi hari tamamnn drtlklerle vcuda getirildiini grmekteyiz. air, genellikle destanna ald kelimelere anlam vermeyi ihmal etmemitir. . denir / deniyor bizim orada eklinde bir ifade kullanr yahut eski szlerin gn gn yok olmasndan hayflanlr. Kelime destanlar, ayaklarna gre eitlilik gstermektedir. Bunlardan drd (Durmu Yman Halil Topu, Hamit Blcek, Kadim) tek ayak; 11 tanesi (Aslan Tekta, Celil nkr, Edeer, Durmu Yurt, Fikret Dikmen, mam, Mustafa Ayval, Mustafa Kayal, Necat Bayraktar, Osman Saryldz, Sait Tama, Srr Arpa, ahin Ylmaz, emsi Yastman, Hayati Vasfi Tayrek, Hayati Vasfi Tayrek) dner ayakl iirdir. Destanlardan altsnda (Cokun Gndz, Hanifi Sztutan, M. Necati Gne, M. Cokun Kale, Necat Bayraktar, nsal Kra) ise ayak yoktur. iirlerden birisi (Aydil Erol) mani tipinde olup 7 heceli ve 15 drtlktr. Destan rneklerinin iinde bir tane de (3+2=5 be dizeli) bentlerden oluan iir bulunmaktadr (Mehmet Gne). Destanlarn hepsi de hece lldr. 21i 11 hece ile 3 de 8 hece ile sylenmitir. iirlerden birisi (Kadim) 10 hecelidir ki
1

Doan Kaya, Ansiklopedik Trk Halk Edebiyat Terimleri Szl, II. Bask, Ankara, 2010, s. 416-418.

Szlk Destanlar

17

bu tip rneklere k edebiyatnda pek rastlanmamaktadr. Yukarda Aydil Erolun yazd bir iir de koma tarzndan farkl olarak mani sylenmitir. Destanlar, drtlk saylar bakmndan da farkllk gstermektedir. En hacimlisi 42 drtlkle Celil nkr ve 42 bent ile Mehmet Gnee aittir. Bunu, 38 drtlkle Hamit Blcekin iiri takip etmektedir. Hacmi en az olan iirler 5 drtlk ile Durmu Yurt, Fikret Dikmen ve Hayati Vasfi Tayreke aittir. Bunlar tablo alarak yle gsterebiliriz: airin ad Aslan Tekta Aydil Erol Celil nkr Edeer Cokun Gndz Durmu Yman Durmu Yurt Fikret Dikmen Halil Topu Hamit Blcek Hanifi Sztutan mam Kadim M. Necati Gne Mehmet Gne Mustafa Ayval Hece says 11 7 11 11 11 8 11 11 11 11 11 11 10 11 8 7 Drtl k says 11 15 42 8 7 23 5 5 30 38 9 8 10 20 42 bent 11 Aya Dner ayak Mani tipi Dner ayak, l yok Dner ayak l ve ayak yok Tek ayak Dner ayak Dner ayak Tek ayak Tek ayak Ayak yok l yok Dner ayak Tek ayak Ayak yok. (3+2) Yedekli Dner ayak

18
M. Cokun Kale Mustafa Kayal Necat Bayraktar Osman Saryldz Sait Tama Srr Arpa ahin Ylmaz emsi Yastman nsal Kra H. Vasfi Tayrek H. Vasfi Tayrek 11 11 11 11 11 11 8 11 11 11 11 19 14 13 12 9 5 6 24 13 9 5

Dr. Doan KAYA

Ayak yok l yok Dner ayak Ayak yok. Dner ayak Dner ayak Dner ayak Dner ayak Dner ayak Ayak yok. Dner ayak Dner ayak

k edebiyatnda airlerin mahlas kullanmas gelenektendir. air iirini tamamlarken son drtlkte adna veya mahlasna yer verir. Elimizdeki 20 destann iinde bu gelenee ksmen uyulduunu syleyebiliriz. airlerden dokuzu (Aydil Erol, Durmu Yman, M. Necati Gne, Mehmet Gne, Mustafa Ayval, Necat Bayraktar, Osman Saryldz, Sait Tama, ahin Ylmaz) mahlas kullanmamtr. klarn tahsil durumlarndan sz edecek olursak, pek ou ilkokul mezunudur. Bunun yannda ilerinde retmen (Mustafa Ayval, Necat Bayraktar), doktor olanlar da (Mehmet Gne) vardr. Szlerimizi tamamlarken unu ifade etmek istiyoruz. Halkn gnlnde mstesna bir yere sahip olan klar bizim en nemli deerlerimizden birisidir. Onlara sahip kmamz, onlar sevmemiz iin pek ok sebep var. Ama klarmzn yzyllardr Trke yaptklar hizmet, bu sebeplerin banda gelmektedir. Bu cmleden olarak diyorum ki k edebiyat alannda ortaya konulmu binlerce iir gzden geirilmeden hazrlanm

Szlk Destanlar

19

szlkleri na-tamam szlk olarak nitelemek sanrz yanl hkm olmasa gerek. Bu bakmdan, klarn ortaya koyduklar rneklerin, niversitelerimizde vakit geirilmeden ele alnmal, metinlerdeki kelimeler ve deyimler anlamlandrlmas yoluna gidilmelidir.

20

Dr. Doan KAYA

METNLER

Szlk Destanlar

21

22

Dr. Doan KAYA

Aslan Tekta(1979, Kangal-Yarhisar ky) Hazeynceden Esintiler Yresel iveyle kayp olana Yitik der Hazeynler Darendemizde Edepden haydan noksan kalana Yrtk der Hazeynler Darendemizde Hazeyn adam demek er kii demek Herise burada en mehur yemek Yr olmazsa bir kiiye o felek Bitik der Hazeynler Darendemizde Hi kak aldn m scak helleye Tokat amar derler eski silleye Tandr alevinde yanan kelleye tk der Hazeynler Darendemizde Ey hazeyn nrele biraz bar da aalar etrafna ar da Kerpi gibi mayalanm yourda Katk der Hazeynler Darendemizde Mlevves denmez mi pislik edene Hyanet de denir hinlik gdene Ticari sahada iflas edene Batk der Hazeynler Darendemizde Gzele milih der ver der hza Irmaklda kan krmz karpuza Ergenlik ana gelmi bir kza Yetik der Hazeynler Darendemizde

Szlk Destanlar

23

Otlu ekmek ile boran nice Darende Kebab hepsinden yce Olursa adamn boynu kalnca Ktk der Hazeynler Darendemizde Paraya talr der silaha menge Saltatlar azmile girerler cenge Teres tahta eksik bozuksa denge Zottik der Hazeynler Darendemizde Hazeyn tekellimi ifre kestirme Sigara dohandr aman estirme Yllarca beklemi mala meyl verme Yatk der Hazeynler Darendemizde Anana atana bir selm yolla Pazarda manpr var kendini kolla Bir ite var ise zor ile hile tk der Hazeynler Darendemizde Sayamadm daha ben doya doya Aslan Tekta der ki d mdr rya lenin geimi altn kaysya Patik der Hazeynler Darendemizde2

iir, 17 Haziran 2006 gn tarafmzdan derlenmitir. (D.K.)

24
Aydil Erol (1938, stanbul-engelky) Trke Trkeye gelince Olamaz senlik benlik Festival de ne demek enlik diyelim enlik Kimse yapamaz artk Ambulans a aran Yeter bktm kurtarn Ltfen cankurtaran Emekler gitmez boa Trkesi gelir hoa Duble demek ne demek ift var, koa var koa stanbul Maka / Talk Yollar amur ve yalk Anteti brakalm Balk diyelim balk Ald beni bir merak Neler getirdi kamyon Kapuza gideceiz Yerinde dursun kanyon Makine otomatik Bilmezsin matematik Ho kokulu kayboldu Gelince aromatik

Dr. Doan KAYA

Szlk Destanlar

25

Dleri hayra yorak Gzel sesleri duyak Vadiye gidemem ben Koyak isterim koyak Belli sa ve solumuz Almtr yolumuz Bran unutalm Varken ube, kolumuz Yaz bitti geldi hazan Yeni tutuldu sazan Demagoga aldrma Lfazan var lfazan Nice yrekler yakar Ondaki apkn bak. Depar bolayalm k diyelim k Eser deil o resmen Dkntdr dknt Depresyon yere batsn Durur iken knt Su dkmeyin klme yi bakn glme Departmana uramam Gideceim blme

26
Dediklerine bir bak Trke deil yars Kt konuan dili Soksun eek ars Karpuz aldm yarmaca Lhanay sarmaca Potpori de ne demek Karmaca var karmaca Lle smbl bierek Souk sular ierek Klibi terkeyledik Grnty ekerek3

Dr. Doan KAYA

http://dertlidolap.com/index.php? option=com_content&view=article&id=785:manler&catid=75:dilyaresi&Itemid=93

Szlk Destanlar

27

Celil nkr (1961, Kahramanmara-Andrn) Andrn Lgatesi Kaln yufka bazlama tatl ire Kuru incir belcene tahl zehre Kumanya azzk hayvan yemi zavara Hi olmam karpuza calak derler bizde Olgunlamam ham budaya firik Halanm msr ve budaya fedik Pirincin tarladaki hali eltik Soyulmu taze cevize tavlak derler bizde Uzun aa sven ceviz ii en Davul tokma ven tabak sehen Ho kokulu kavun ad ebeden Serinlenecek yerlere yazlak derler bizde Soan tohumu kska gve bime Msra meke buday a dme Taze kei stndendir teleme Ham incirin meyvesine hozak derler bizde Salata manca patlcan baldrcan Susama knc pirzolaya aman Mantar gbelek salatalk bostan Msr yemeine gaamak derler bizde Yada pimi yumurtaya mkla eyrek tas lee denir urubla Dalga geme takala tpk kla Mutfak eyalarna gapgacak derler bizde

28

Dr. Doan KAYA

arma apma glgelik hayma Yenme rtme hava atma gubarma Meeye kesme eskime dayrama Alak alayana arlak derler bizde Uzun aa maa saklanma psma lm zbarma dalmaya tumma Sabah olma ma girme dklma Hava kararmaya garanmak derler bizde Alnmaya gocunma koma gopma Hor grme hrsunma boanma portma ok slanmaya cbd kma Dert almaya gadasn almak derler bizde Gelincik pampal menengi tmk Ekin demeti prnat ard ptk Fidandr etil tohumluk damzlk Yayladaki kamelyaya ardak derler bizde Kar yama anna aa llak Pur topraktan olan yama sypnnak ukur yalak ykama yeri yunak Sulanm geni alana salak derler bizde Ba baheye bostan yaylaya gzlek Dinlenen tarladr solan yol geek Tarla srm felan dnm evlek Yollarn akmasna atak derler bizde

Szlk Destanlar

29

Kayalk yer kepir kmese pin Kuzeye bakan souk yerler kuzgun Bitki ve aacn filizine gn Meenin kabuklarna yartnak derler bizde Uzun kadn elbisesine fistan Dmeli erkek gmleine mintan Tahtaravellinin addr czzan Yalnz kalmaya yasyapldak derler bizde Elbiseye prt trtl gtgrt Elinden i gelmez adam mymnt Sapsz bak namt sese gcrt Elle vurulan tokata aplak derler bizde Az dala cangama havlu mahrama Oyun bozmak cllma p malama Isnma gznma tme ggrma Takla atmaya dombalak atma derler bizde Byk gzenekli elee sarat Tarlada alan iiye rgat Helalinden olan karya avrat Kt yaramaz kadna galtak derler bizde Bunaltc scak havaya sklat Rahatszlk veren grlt malamat ki elik lek kabna grat Ksa sapl baltalara nacak derler bizde

30

Dr. Doan KAYA

Tarla pay dek kapon brkenek Klot don knek atlete kynek Hi dourmam koyunlara iek iftleecek inee boasak derler bizde Byk ta dibek yuvarlak tengerek Zehirli bir rmcektir bvelek Srtta tanabilen yktr elek stnde bir ey yoksa cascavlak derler bizde Bir anda kirpeden ne abuk haan Geen gn teen ani tarpadan Geen yl bldr az nce biyaktan Skya digrak uzaa yrak derler bizde Kk aa parasna gyrgan Ekin bien aletin ad trpan Sulu kara calap krdana hltan Av iin kurulan tuzaa fak derler bizde Salnga hllanga halata kolan Ku iin yaplan tuzaa habban Tereya saklama kabna hamzan ocuklar topa iin frtak derler bizde Byk olak teke k ebi Tpk ayrk otu gibidir geli Ot biecek kk trpana gali Dourmam dii ata gsrak derler bizde

Szlk Destanlar

31

ul kilim dokuma tezghna sdar Tabak anak koyma rafna tavlar Kapsl barut sama tamam avcar Her tr yarasaya kr yapalak derler bizde Gvercine gallep sereye inik Yengece ellenge kpee encik Sereye benzer bir ku alemenik Mandann yavrusuna boduk derler bizde Erkeklii alnan teke idi Erkeklik alnmazsa deriz ebi Kertenkele ad bilinir kerti Grpe kei yavrusuna emilik derler bizde Sivrisinek vez civcive cck Hayvan ls le hindi culluk Byk fare cardn salyangoz slk Soyu kt cins atlara glk derler bizde Tayn k kr sinek yavs Domuza derler hep ad batas Baykua cukkuu kediye ps Kk sineklere her yerde mucuk derler bizde Samandan ayrlm buday iin cec itte kullanlan kaza dike Bulak sngeri genelde srge Yayk kartran ubua fiek derler bizde

32

Dr. Doan KAYA

Bir ey biet ateli odun esga Sedir kerevet kabuklara gamga Odun keserken kan para yonga Bahe kaplarna gaspalk derler bizde Derenin kar ksmna tee Tahtadan mamul iri kaa me ine giysi konan beze boha Tulumdan deri yaya yannk derler bizde ok aza cck ite ahanck Cimriye gsmk lye rahmatlk Ticari olmayan bahe avarlk Ate yaklan yere ocaklk derler bizde izgiye czzk rzka rzk Trnak izi crtk kaza gazzk Snm sigara izmariti vzzk Taranmayan kirli saa yapk derler bizde Zavallya pehlil anahtara dil Helkeye itil pantolona pontil Hayvan gbresi zibil dantel dantil Kmese pinnik entie kertik derler bizde Geliigzel yere saprasekil Alak geni ovalarn ad sehil Paralanm bez ynna mitil Kk ta paralarna helik derler bizde

Szlk Destanlar

33

Kk sabun kirtik ok az acimcik Ukalaya goddik yuvarlak hobilik Srekli demlik biricik teberik Ekin bierken taklana ellik derler bizde Yaylada kurulan adr aleyik Gelinlik kz eyizine bedirik Dolma tfein ktsne dandik Parman fiskesine tintirik derler bizde uvaldzn en byne gyk Koyun ty kesen makas grklk Krlmas zor cevize trk Batak haldeki amura mrk derler bizde Az nce debiyak bu sefer buncal Her gn knde belki herhalde zaar Biraz sonra bissehel ar aar Daha sonralarna irellek derler bizde pee heril srahiye bocit Mangal mantz pamuk tohumu iit Dokumacln zdr kirkit Abdest alnan ibrie rbk derler bizde Sorarsanz memleketi Celil nkrn li Kahramanmara ilesi Andrn Tirii tatl olur ky Faklarn Asln inkr edene mnafk derler bizde4

http://www.antoloji.com/andirin-lugatcesi-1-siiri/

34

Dr. Doan KAYA

Cokun Gndz (1955, Yerky-Tekke ky) Yozgata Domates krmz fasulye pakla Danaya buza ileye kaza Herkes fara diyor bizde koskra Yozgatta nasla neeal diyorlar Amcamza deriz emmi Culuk olur bizde hindi Kaza bodi rdek ibi Yozgatta halaya eme diyorlar Patetese gumpr havu purkl Tencere guene ite kkl Bakas yatakl bizler dekli Yozgatta mendile ylk diyorlar Manda camz koyun davar Sende gnder bizde savar Banyo immek yel de rzgr Yozgatta sedire makat diyorlar Pencereye toplu baa da kafa Anmza ab znt tasa Geen yla bldr damada guva Yozgatta havluya pekir diyorlar

Szlk Destanlar

35

ileye gelep tezekse yapma Yelee cemeden kazakta hrka Yanmza br srta da arka Yozgatta rezile malamat diyorlar Hi kzmayn bu da bizim dilimiz Trkiyenin drt yannda nmz Bozoktur yaylamz Yerky ovamz Cokuna dur deil hop hop diyorlar5

Durali Doan, Yozgat air ve Yazarlar Ansiklopedisi, Yozgat, 2005, s. 227.

36

Dr. Doan KAYA

Durmu Yman (Erbaa-Gmalan Ky) Yresel ive Erbaaya deriz Erek Kap kilidine firek Uzun aalara cerek Derler bizim kymzde Eek semerine kaltak Kekemeye deriz peltek Geni olanlara foltak Derler bizim kymzde Yaban armuduna rdk Tavan yavrusuna fortuk Kesilen yerlere kertk Derler bizim kymzde Mayasz ekmee fetil Yzsz yorganlara mitil Karn a olana zefil Derler bizim kymzde Frn sprgesi snge Day karsna yenge Tahta parasna yonga Derler bizim kymzde Yaramaz kzlara cazu Teker taklan yer mazu Kars ktye drz Derler bizim kymzde

Szlk Destanlar

37

Tavana deriz arastak Yrmeyen ocuk basdak Apalak yzlye taslak Derler bizim kymzde rm aaca ardak Salona deriz biz ardak Kaln keresteye mertek Derler bizim kymzde Gevezeye der drlama Yaramaz ocuk frlama Alayanlara zrlama Derler bizim kymzde Ykanmaya deriz imme Klde pien ekmek gmbe Amma yerine emme Derler bizim kymzde Yrtklara denir yirik Eek yavrusuna kirik Kk tavuklara ferik Derler bizim kymzde Kola taklana kolluk Yumurta yerine folluk Bebek nlne yallk Derler bizim kymzde

38

Dr. Doan KAYA

Ayakta durma sorutma Zayf olanlar kurutma ok glenlere srtma Derler bizim kymzde Mumulaya derler tngel be dizine de kangal Eri demirlere engel Derler bizim kymzde Acele yaplan eret Dtan yerleen gelnt Mayal yourta aluntu Derler bizim kymzde Gz byklere ptlek Korkaklara denir dlek Akl az olana atlak Derler bizim kymzde Kk baltalara nacak Terbiyesiz adam alak Damn kenarna saak Derler bizim kymzde Kadn olmu eksik etek Denee denilir ktek k giyinenlere tak Derler bizim kymzde

Szlk Destanlar

39

Havluya diyoruz pekir Szgecin ad ilistir Eski olana klstr Derler bizim kymzde Havana denilir dibek irkin olanlara ebek Aa kklerine sibek Derler bizim kymzde Kar birikintisi krtk Aa tomruuna ktk Fazla gezenlere srtk Derler bizim kymzde zm yaprana tevek Blnm tarlaya evlek Asz zme civek Derler bizim kymzde oka yaplana pasa Bardaa denilir kase Para torbasna kese Derler bizim kymzde6

http://gumusalan.azbuz.com/readArticle.jsp?objectID=5000000002870847

40

Dr. Doan KAYA

Durmu Yurt (1941, Yldzeli-Kavak ky) Derler Bizde Yufkay piirip yapana avrat Hamurun ura bol derler bizde Islak amar den ey toka u kili bana al derler bizde Eek srtndaki eyaya elek Tombul ve yuvarlak surata toslak Ensede patlayan tokata aplak Saf-salak birine mal derler bizde Bacaya puhari msra dar Gen kadna taze yalya kar Tavuklar tnerken seerler tar Yzdeki bene de hal derler bizde Cmert olmayana derler ki pahl htiyara koca genlere cahil Belli yata olmaz batadr akl Akl ermeyene mal derler bizde Durmu Yurt da bu szlerin hayran Kafa kddr nfus czdan Yayktan kana katk ayran Kpek yemeine yal derler bizde7

Durmu Yurt, Hayat, Sivas, 2008, s. 208.

Szlk Destanlar

41

Fak Edeer (1954, Emirda) ivemiz Bir misal vereyim z ivemizden Dert ile keder gam derler bizde Anamn dedii dmyor dilden Keyif ile kna dem derler bizde Bo kalan tarlalar olurken opsa Fermuara crcr kancaya kopa Temelliye kadim beyaza aka Kt nazarlara kem derler bizde Eli bola selek mandaya camz akaklara duluk omuza yamz Pek deliye ayar pek yavaa uz Dana damlarna km derler bizde ie bardak cincik teneke tngr Kibrit azedir ocaa da tandr Tan yerine kuluk buta da baldr Ata da vurulur gem derler bizde Sprgeye gaza sarya kula Allara ardak ula da pala Hastala maraz nbete sara Lambann camna cem derler bizde yi toprak zdr verimsiz kra Ekleme aarck tavaya tunna Yokulara dik karya anna Yatak suyu grp tum derler bizde

42
Hsma gaama bye ede Halamza bibi nineye ebe ksze yetim anasza gede Ykan biryerine im derler bizde Fakym var daha aklmda olan Hatrlatmaz ite bu kahpe zaman Kumalara prt uvala haral Otur bir yerine m derler bizde8

Dr. Doan KAYA

Fatma Ahsen Turan- Baak Uysal- Kadir Gkhan Uur-Ayfer Saryldz, Sazn ve Szn Sultanlar Yaayan Halk airleri-II, Ankara, 2010, s. 196-198.

Szlk Destanlar

43

Fikret Dikmen (1950, Bor-Gkbez ky) Sizde Ne Derler Toplumun yalanc kiilerine Bizde dnek derler sizde ne derler Btn srlarn diilerine Bizde inek derler sizde ne derler Yardm gerek ahrazlara tatlara ayr derler sulak yerde otlara Eyerlenmi zengili atlara Bizde binek derler sizde ne derler Yanaz sakar derler aksiye ere Evet he derler keze de kere Gece tavuklarn yatt yere Bizde tnek derler sizde ne derler Latife diyorlar imdi akaya Ceket derler giydiimiz sakoya Dnde taklan btn takya Bizde benek derler sizde ne derler Fikretim kurbanm hatr sayana Kan ayakl derler kza bayana Biraz hafzas zayflayana Bizde bunak derler sizde ne derler9

iir, 16 Ekim 2008 gn tarafmzdan derlenmitir.

44

Dr. Doan KAYA

Halil Topu (1965, Zara-tk ky) Eski Szlerim Aba denir bizim elde anaya Bldr denir bir evvelki seneye Dve denir cinsi dii danaya Hani nerde benim eski szlerim Bibi eme babann kz kardei Emer iyice grmek her ii Karnn kocas ise er kii Hani nerde benim eski szlerim Herif erkek ailenin reisi Horanta ol-ocuk ev ahalisi Hecin zrl bir adamn irisi Hani nerde benim eski szlerim Biilen aacn paras yonga Aa kabuuna denirdi gamga Srayan kvlcm adna nga Hani nerde benim eski szlerim Evcmen evine bal olana Havuca prekli, kelem lahana Kast ise mahsus sze yalana Hani nerde benim eski szlerim

Szlk Destanlar

45

Essah denir gerek olan szlere Prt elbiselik kuma bezlere Siitmi de sinsi kurnaz yzlere Hani nerde benim eski szlerim Aurma denirdi byk kazana Arakel toplumda huzur bozana Atlu geimsize hem ok gezene Hani nerde benim eski szlerim Bayahtan, ireln nceki zaman Malama harmanda savrulan saman Kilota paalk alvara tuman Hani nerde benim eski szlerim Bakasn kskananlar pahldr ein ad saptan ayr tahldr Moloz ise ta paras akldr Hani nerde benim eski szlerim Puharik duman savan bacadr Diga ise ksa boylu ccedir Cazu kt kadn hali nicedir Hani nerde benim eski szlerim Fetil sacda pien ekmee denir Glik biraz yal yendike yenir Aartu st kaymak ya ile peynir Hani nerde benim eski szlerim

46

Dr. Doan KAYA

Kali ekin kavranlan oraktr Kstava da ate alan krektir Kmbe dediimiz gzel rektir Hani nerde benim eski szlerim Hindinin dier bir ad culuktur Boynuzsuz keinin ad klktr ok yiyip ienin ad tuluktur Hani nerde benim eski szlerim Bir nevi paradr pangnot ake evirme etraf aal bahe Elbise sarlan kumaa boha Hani nerde benim eski szlerim Sabun ufana deniyor krtik Kar yaar yn olurdu krtk Her eyin azna denir bir prtk Hani nerde benim eski szlerim Mymnt elinden i gelmeyene Haro beceriksiz yol bilmeyene Karametli yz hi glmeyene Hani nerde benim eski szlerim Yarenlik ve mahsus akadan szdr Hzl abuk demek eremet tezdir Gidiboku ise yenilen vezdir Hani nerde benim eski szlerim

Szlk Destanlar

47

Sapyla yaklan ekine firik A gzl cimrinin ad da derik Yeni yumurtlayan tavuksa ferik Hani nerde benim eski szlerim Bir yana gelmi koyuna iek Spaya da krk merkepse eek Sobann banda donana ek Hani nerde benim eski szlerim Klk kyafete denirdi urba Telis ile uval byke torba Keleco herle trta orba Hani nerde benim eski szlerim Variyetli denir zengin olana Cbl yoksul ark zayf kalana Tummak ise suya batp dalana Hani nerde benim eski szlerim endere ucu modullu deynek amarnda addr kynek Sz verip cayana deniyor dnek Hani nerde benim eski szlerim Hangrdamak kikir kikir glene Zbarmaksa geberip de lene Kr ksn tarlay eip delene Hani nerde benim eski szlerim

48

Dr. Doan KAYA

Ykanlan yere imecek calk Havluya da pekir mendile yalk Gicimek kanmak nle yarlk Hani nerde benim eski szlerim Buymak mektir tnemek konmak ansa da ihbala denemek snmak yi gne ise denirdi onmak Hani nerde benim eski szlerim Buuz kin balamak ellaham meer skemi sandalye su bendi gever Paha kymet iin biilen deer Hani nerde benim eski szlerim Ismar bir eyi sipari etmek Hayvan otlatmaya denirdi gtmek yemek de inatlap zt gitmek Hani nerde benim eski szlerim yiye gzele denir tavatr Nryon demekse sorulan hatr len erenlerin kabrine yatr Hani nerde benim eski szlerim Uzanp yatmaya denirdi snmek Komaya seirtmek kamaya tymek Pehli et yahnisi bir eit yemek Hani nerde benim eski szlerim

Szlk Destanlar

49

Sulu kara epel tipiye boran Salaya da pelver, alkama ayran Yumu hizmet etmek ferman buyuran Hani nerde benim eski szlerim Hafiflere yenik iman balgoa Sorutmaksa ayaktaki durua Salam kaym, syem bir kara Hani nerde benim eski szlerim Biilen ekinin kkne hozan Gnl sevdam beni eyledi hazan Halile de Hlla diyorlar bazan Hani nerde benim eski szlerim10

10

iir, 8 ubat 2010 gn tarafmzdan derlenmitir. (D.K.)

50

Dr. Doan KAYA

Hamit Blcek (1936, Sivas-Grn / Akdere) Benim Szlerim Bldrki neemiz bu ylda olsun Saymakla biter mi benim szlerim imize sevgi hayranlk dolsun Saymakla biter mi benim szlerim Firezli tarlay srecek idim A yapp sofray serecek idim mar etsen hemen vuracak idim Saymakla biter mi benim szlerim Sndmz kesmedi ince kuma ekicim krmad keveke ta Pekirle ok sildim yzdeki ya Saymakla biter mi benim szlerim Clga yoldan gelip arayacaktm Da ta gezip tarayacaktm Kelik yrtlsa da yryecektim Saymakla biter mi benim szlerim Keserin kpts dedi bama Yourt yerken ta deiyor diime Allah el katacak benim iime Saymakla biter mi benim szlerim Dolu vurdu gceimi yatrd Gzelliin beni yakt bitirdi Bir yel esti sana doru getirdi Saymakla biter mi benim szlerim

Szlk Destanlar

51

Gbelek toplayak an yiyek Kukanada hele bir a yapn diyek Yksek sesle konu hepimiz duyak Saymakla biter mi benim szlerim Zumzuu masaya vurdum hrslandm Kuluncumla sandalyeme yaslandm Hl fkeliyim sanma uslandm Saymakla biter mi benim szlerim ok cbr biriyim mangrm da yok Dnyann malna gzm gnlm tok Nice insanlar var ne kadar nehak Saymakla biter mi benim szlerim ok bet insan grdm zrtaboz grdm imde notunu ok krk verdim Onlarla mtmayin olmaktr derdim Saymakla biter mi benim szlerim Bir sr ylkm var bir sr yozum Be uval kaysm be uval kozum Tarla cmz ise evirdim yzm Saymakla biter mi benim szlerim e ettim harman gze ktm bene Oradaki gzellie baktm ben Kav vard bir de ate yaktm ben Saymakla biter mi benim szlerim

52

Dr. Doan KAYA

Kenef, ayakyolu eski laflardr Hurafeyi din sayanlar saflardr Sehil memleketler yaylalar vardr Saymakla biter mi benim szlerim Kimi palavrac kimi kezaptr Kimisinin mal mlk azaptr Kimisinin tm hayat gazaptr Saymakla biter mi benim szlerim ok severim kelam ho kullar ok severim umman gibi glleri ok severim yarenliki dilleri Saymakla biter mi benim szlerim Akmn temeli himi salamdr nan ki iimin tm salamdr Kiminin hreti nam salamdr Saymakla biter mi benim szlerim Gn avarken seni bekler dururum vediyle her gelene sorarm Saln kbaln veririm Saymakla biter mi benim szlerim Kimi jandarmaya zaptiye diyor Kimi pilav kimi papara yiyor Kimisi herleye una diyor Saymakla biter mi benim szlerim

Szlk Destanlar

53

Fazla yanyreksin, ker ettim sanma Mavra atanlarn szne kanma Hak bildiin iten hi geri dnme Saymakla biter mi benim szlerim Hurca kartol koydum gittim pazara ok dolama dayanmazsn nazara Orda sin diyorlar meer mezara Saymakla biter mi benim szlerim Kimi kpek diyor kimi kelp diyor Kimi dlek diyor kimi sarp diyor Kimi evik diyor kimi kalp diyor Saymakla biter mi benim szlerim Kimi bir tiy diyor kimi z diyor Kimisi paavra kimi bez diyor Kimi kert krt diyor kimi dz diyor Saymakla biter mi benim szlerim Sevginin yeini derde du etti Yreimi boran etti k etti Yakt ykt beni hurdaho etti Saymakla biter mi benim szlerim rselendim hrpalandm yoruldum Seni grdm can evimden vuruldum Km ekip kaderime darldm Saymakla biter mi benim szlerim

54

Dr. Doan KAYA

Kelepir diyorlar avanta mala Kovculukta insan dyor dile Ya bir hm gelir ya akar sele Saymakla biter mi benim szlerim Istarda naksn aldm paym stikanda itim eref ayn Arn arn ltm servi boyunu Saymakla biter mi benim szlerim Skntm tek tek getirdim dile Ayakkab tks gidemem yola oma oma orbalar i hele Saymakla biter mi benim szlerim renperlik yaptm kt yz inik Samalm drt kei iki de inek Merkebe palan giydirdim binek Saymakla biter mi benim szlerim Dlek konuurum zevzek deilim Garip dost insana oktur meyilim Neeli geiyor kr bu ylm Saymakla biter mi benim szlerim Baheme tadm on eten akbn teanlar aldm simli bir epken Hopumda tasam denmez hakkn Saymakla biter mi benim szlerim

Szlk Destanlar

55

Trsna geldim drtnala geldim Yaz ata bir de nazarlk aldm Ben seni sevmenin delisi oldum Saymakla biter mi benim szlerim Bir ahrm vardr iinde krk ki ma damm var sllm krk Ayal iki ise sonraki ferik Saymakla biter mi benim szlerim Bir arht kanm var gpleri krk Bir ift ineim var ok fazla ark Bir bayr tarlam var yaparm kark Saymakla biter mi benim szlerim elpeik ilere bulamayalm Tanko fistan giyip dolamayalm Haram mallar ile bulumayalm Saymakla biter mi benim szlerim Ktmrl brak ura pazara Yz lzm adamda yz kzara Khne giyen urar m hi nazara Saymakla biter mi benim szlerim Be evlek tarlam var kalla bitim Pnardaki suyu kefemle itim Cin arabasyla yollar getim Saymakla biter mi benim szlerim

56
Yamur yad imen pz oald Evdeci gelince inek sald Breimiz kymk kymk dald Saymakla biter mi benim szlerim Yreime em saylr szn var Ayn avk gibi parlar yzn var Hamit der ki ceylan gibi gzn var Saymakla biter mi benim szlerim11

Dr. Doan KAYA

11

iir, 26 Aralk 2009 gn tarafmzdan derlenmitir. (D.K.)

Szlk Destanlar

57

Hanifi Sztutan (1965, Sarkam) Derler Bizde itin ad eper olak da gdik Taya kurik derler kpee gudik Fasulyeye lobiya bulgura hedik Mantya da hngel derler bizde Telis uval demek pingel de folluk Btne tomari tuluma tuluk Civcivlere cck hindiye culuk Patatese kartol derler bizde Un orbas herle ahr bizde kom Bacaya buhari leviyeye lom Dantele tentene tuman ise don Bedduaya garg derler bizde Sofra bezi dastar samanlk merek Demine bayaht sergene terek aydanla aynik kovaya klek Havluya da pekir derler bizde Sandalyeye iskemle kat ise perk Bilmeceye mesel nadasa da herk Masal hekat iken at arkas terk Yz rtmeye yamak derler bizde Dilsizin ad lal grmeyenin kr Yourt suyu sck ksrk de or Banyo yapmak immek peynire de lor Mzkya cz derler bizde

58
Elbise entari yumaa kelep Koyuna davar srye celep amara esbab apraza verev Rzgra lzgar derler bizde Mandaya cam kediye pisik Sofraya pekir danaya mozik Kuzu ve danann yata kozlik Divana da seki derler bizde Da erii sarol emeler gze Annemiz abadr teyzemiz eze Halaya bibi tazeye teze Bayata da kerti derler bizde12

Dr. Doan KAYA

12

http://www.sevgisiir.com/siiroku.asp?ID=5276

Szlk Destanlar

59

mam (Ahmet Demir, 1954, Kozan-Batepe ky) Gavurda Lehesi Bayramda giyerdik acar elbise Glk derler bizim Gavurdanda Aldmz verdiimiz nefese Soluk derler bizim Gavurdanda Kele anam firtie bak firtie Kadnlarda fallik derler srte Eski cebin iindeki yrta Delik derler bizim Gavurdanda ok rastlarsn Ee Fatma Dndye Ho ha derik kznen mandya Durmadan dnen kara hindiye Culuk derler bizim Gavurdanda elek derik dadan inen oduna Doyum olmaz mantsnn dadna Bakmsz pasakl kirli kadna Uluk derler bizim Gavurdanda frk hoca muska yazana Fitne fesat derik arabozana siz gsz aralkta gezene Silik derler bizim Gavurdanda Kr ktrm kuvvetsize gsze Kabahatsiz sudursuza susuza Anasndan doma olan sasza Filik derler bizim Gavurdanda

60
Gkcek hodul kele gzel hatna rtme derik evin iki katna ocuun snneti maslahatna Blk derler bizim Gavurdanda mam bu elde i ie yaa Dadalolu gibi bir r aa nce bel stnde rgl saa Belik derler bizim Gavurdanda13

Dr. Doan KAYA

13

http://www.resimdir.com/osmaniye-asik-tahir-erdogdu-gavurdagi-lehcesiasik-imami-resimleri-n59S7FmcjDEY.html

Szlk Destanlar

61

Kadim (Kenan Gzc, 1953, Hekimhan-Haclar ky) Bizim Orada Daylaa spa hmara eek Denee sopa yorgana dek Zirveye tepe irkine ebek Deniyor hl bizim burada rde al kmbeye brek Oraa gal katmere rek Ferie pili faraa krek Deniyor hl bizim burada Kavua sark olaa gdik shale trk gerdana gdk Dnmeye krk idrara sidik Deniyor hl bizim burada Petee dalak kzla da al Kundaa belek atkya da al Deliye salak dilsize de lal Deniyor hl bizim burada apkaya kasket paraya mangr Cnca misket zrt de tngr Naaa ceset yemie incir Deniyor hl bizim burada Yele kavara kart kza galk Sofaya ara avurda duluk Otlaa mera hindiye culuk Deniyor hl bizim burada

62
Bohaya k bibiye ebe Boncua tak sabiye bebe Divana seki yklye gebe Deniyor hl bizim burada Yayaya zemberek kalbura elek otua tevek kadere felek Zekiye zeyrek haf()zaya bellek Deniyor hl bizim burada Bakraca sitil apseye irin Yorgana mitil musura krn Dikmeye itil mahsule rn Deniyor hl bizim burada Sskaya ark skntya bun Papuca ark kseleye gn atlaa yark Kadimye can Deniyor hl bizim burada14

Dr. Doan KAYA

14

iir, 19 Eyll 2008 gn tarafmzdan derlenmitir. D. K.

Szlk Destanlar

63

M. Necati Gne (1962, Niksar, Tarih retmeni) Diyorlar Bizde Dzgn msmldr barts brk Lahana kelem da armudu rdk taha mada azca ecck Alka da epik diyorlar bizde Merdiven badaldr sebze de zavzu neye biz derler dibee sohu Sitil kovadr ceket ise saku Sedire de mahat diyorlar bizde Behni yem yeridir arazi yazu Gcek kedir yumruk ise mumu Bala lrt ev duvarna andu Civcive de cck diyorlar bizde Banyo yapmak yunmak bol ise foltah Hindi culuhtur sac ekmei czlah Patatese gostil sahiye essah Kzlca zoal diyorlar bizde Takunya nalindir ok fazla zebil i bo ktktr katmerse hetil ubata gck yataa da mitil Belkiye ellaam diyorlar bizde Biber issottur srk ise herek Elbise urbadr kilitse firek Faslye iit raf ise terek Mumulaya tngel diyorlar bizde

64

Dr. Doan KAYA

Avlu hayattr srekliyse fasa Keh uurumdur s yer ise yoha Agana mutfak ite ise deydaha nara kavIaan diyorlar bizde Ale dur demek yazma ise ember Ahacuk itedir bakr kap lenger Yufkaya ikefe salaya pelver Mandaya da km diyorlar bizde Azck bidhm tatszsa sarsuh Bodu su kabdr ayran da gath kembeye mumbar iviye de mh Bilezie golba diyorlar bizde ip abuk demek rezil de ilezir Foruz horozdur kevgir de ilistir Kaynaa gze peeteye pekir Geen yla bldr diyorlar bizde Kedi eliktir kedi yavrusu enk Pili feriktir bcek ise bck Fareye san eee de klk Kaplumbaaya tosbaa diyorlar bizde Kzlck kirendir sincap ise clit Pancar pazudur mee ise pelit Cevize koz yemek suyuna tirit Karpuza da bostan diyorlar bizde

Szlk Destanlar

65

Ksa yol kesedir ke de ene zm dal tevek tane de dene Salatalk hyar yineye de gene Kahveye de gayfe diyorlar bizde Orak galutur un kab da tirki Mandal kskatr kova ise helki Ayrana aartu ekiye egi Kompostoya hoaf diyorlar bizde Deriye gn virane yere pe Yabaya dirgen byk sepete he Sra taya lavaboya ca Ya kabna apal diyorlar bizde Sopa ktektir hafif ise yenik it fraktudur kmes ise pinnik Keye gcek sraya ise keik Kilime de cecim diyorlar bizde Krek gdeldir zehir ise au Sert yitidir damat ise gyou Skya kip byk fareye de gelou apaya da meel diyorlar bizde Ham karpuz alak ibrik ise rbh Yatak dek kk bakrasa cndh ala atku kk sepete gdh amara esvap diyorlar bizde

66
Ezgi gaydadr saklanba sinnenbit Patrt velvele ekirdek iit Tepsiye sini araca vesayit Makarnaya erite diyorlar bizde Tekme tepiktir trmksa gelberi Cmbz mangatr elbise enteri Nisana Abrul ocaa Zemheri Arala Garag diyorlar bizde15

Dr. Doan KAYA

15

Hasan Akar, Niksar iirleri ve airleri- Niksar Yreinde Yaayanlar ve Yaatanlar, Ankara, 2006, s. 137-139.

Szlk Destanlar

67

Mehmet Gne (1956, Afin) Sla-y Rahim Gurbet var alnyazmda Sla ttyor gzmde Hasret ykl her szmde Yarpuz kokar buram buram Deildike azar yaram Bir trk gelir dilime Hicran olur her kelime Vuslat kar m yoluma Bir gn buluuruz zahar Tama sila-yi rahim var Ouzlarn bir koluyum Yedi Uyurlar iliyim zbez Trkmen diliyim Ar sili gkek ivem Dile gelsin gerek sivem Atlas var, Ekizi var Dada kenger sakz var Eshabl-Kehf in izi var simlerden sezmedin mi Koyunda gezmedin mi Ulu Cami, adravan Deitirdi sizi zaman Her eyi ald mihrican Memleketin benzi soldu Daatle bak nasl oldu

68

Dr. Doan KAYA

Gndralktan geerdik Ordan gndra seerdik Baydldan su ierdik Eski gane buz mu tar enin dii kamar Galadan top atlrd Yazn damda yatlrd Pekmeze kar katlrd Nerdesin karl garsamba Seni damasdm oma Pancara, cyaklama Gel aman sayklama Etli kyma vardr ama li kfte bir bambaka Eski tehler olsa keke Tahalaklar sbe olsun Kn yal kmbe olsun Bastk olsun, semse olsun Htize de ister canm Humsuluk etme kurbanm Dller imip yor mu Cnckl aa piiyor mu Eski tre yasyor mu Ohuntu veren var m ki Dr salan kar m ki

Szlk Destanlar

69

Artk satlr m payam Hani nerde datl mayam Yine efkrland dnyam Ayrlk gcek tutuyor Sla beni unutuyor Ekmek evirenler nerde Kirmen evirenler nerde Hasbir kavuranlar nerde Duygularm duman duman Gurbet cip mzmrk zaman Daarmenbanda bulgur Kaynatlr buday yunur Dede Baba bir kutsal nur alnlara ifa yaar Gne Bonaklardan doar Purluktan pur kyor mu Arstaklar akyor mu Komular lo ekiyor mu Hazn dam var ellaham Szgt ack zor ellaham Atlas Suyunun yanna Varsam Suyun Grana Ayran Dededen Hurmana Portmak alabalk tutar Tdeleri ilik atar

70

Dr. Doan KAYA

Bekcaaze doru ksam Deplengisiz idem sksem Ate gaysam, ipri yaksam Gznsam el feleyip Eski gnleri zleyip Firik uttum Mrznde Ava gittim her yaznda Kar krdm ayaznda Sykleri buz tutarken Teberikler soz tutarken Smende bayanlar baylar Vingir vingir adam kaynar Divrak genler kaba oynar Velme verenler bitmi arht ciple gelin gitmi aartlik yaptm yerde Daraba yok galle nerde Hulkum daralyor burda Yelli gittim telefsidim Hm kt tez eskidim Gzlar Pnar yitti mi Gz gre gre gitti mi Mnavralar bitti mi Slenkede mucuk yok mu Gosgu bilen ocuk yok mu

Szlk Destanlar

71

Zrnamak yok her oyunda emkirecek ne var bunda Sokranma iin sonunda Dlek duran laf gevmez Hnazay kimse sevmez mar etme ona buna Yumu buyurma her yana Ddsnn ddsna Tenteneyi ordur hele Cibelip de durma kele Celfinleri dert mi sarm Ferikleri yere sermi Pinnie gran m girmi Oartmadan anlat bana Kieleyip de saysana Guzbaheden ceviz yolsam Depecikte soluk alsam Goo mal cin fetva bulsam Humsuzlara doar frsat Fidanl ol mhyat Mtrptan fayda gelmez Mzevirden adam olmaz Geslerle yola klmaz Macca eder gaslek seni Gelir beleni beleni

72

Dr. Doan KAYA

Marabalar hayma yapt Hllngacm ipi koptu Essah, portma nasl kepti Calgap grdm olanlar Himsiz mi havlu duvar Yad ellerde arnaarm Bitmez tkenmez efkrm Egeredir ahuzarm Keretmeyim heri edem Orun orun syleyemem Geglik ekir, oma prtar Yelpikli or d yrtar Malamatlk her grin artar Ulmayan yer kald mi ki or, tapna geldi mi ki Unutuldu eski cere $imdi rabet hep acere Ne akmn var, ne gegere Tarla kepir, clg nerde Gmpeten git yre nerde Eymenenin ohdu bitti Bak irpeden neler gitti Gullep, zerze ve dil yitti Habbab oktan unutuldu Velesbitle yol tutuldu

Szlk Destanlar

73

Evler geni sllm dard Cinnik, mabeyn ve a vard Ganime dert bizi sard(ganime) Langara alar bouna ltaklarn ii ne Kafiyeydik redif olduk Salkm idik hetif olduk rpeik bir herif olduk inimize elek bindi Srtmzda el depindi Erir sabun olur kirtik Yaptk her mesese kertik Var m vzzk ien artk Cuvaralar tkenirken Pahllar alelenirken Dur mahalsz goddulanma Vetsizlii bir i sanma Mhkem ol da hi utanma Horu hopu nedir mrn Vakit dolar biter bir gn naamsagmada k Yedi renkli bir sarmak Duygular karmakark Hznlendim bayak beri Hayal ettim eskileri

74

Dr. Doan KAYA

Toplanr m gbekler Kim satar da kim egn yer imdi kimler flar giyer Alank m ediyon sen Ne kger var ne sahdiyen Cangamayla geti yllar Msimedim utu yllar Elden prtp kat yllar Gurbet oldu bana slam ok syleme gadan alam Mslman Trk benim adm Kimliimden arsnmadm yknmedim horsunmadm Garamet almayn bize Biz balyz tremize Zaman genliimi ald ocukluum nerde kald Eski gnler bir masald Samda ak yoktu bldr Her sene ayn fasldr Unutmayn dostlar bizi Knde anmaktaym sizi Gresidim hepinizi Hasret sineleri dalar Yda der hatralar

Szlk Destanlar

75

Babam Afinde yatyor Kalbi Mekkede atyor Medinede saf tutuyor Hac yolunda ehit babam Hislerimi anlatamam Topranda sakla beni Toprana ekle beni Mahere dek bekle beni Ata yurdum memleketim Mezarda bitsin hasretim16

16

Afin Kaymakaml, Afinli airler Antolojisi, Afin, 2000, s. 66-71.

76

Dr. Doan KAYA

Mustafa Ayval (1964, Suluova-Bayrl ky) Heri Keig balam, al yazmay baa Zlf kkl gzel bak dedi heri evirip davar vursan yokua Gel yzne gller yok dedi heri t deyip alya dtn gn gibi Fenikiyor kafam u kirman gibi Bir irin bilirdim tpk sen gibi Bizim buralarda ok dedi heri Faridi u mrm gz geze geze Gel hele yle koy ban dize yice kaznsak vurup da saza Yaksam m era yak dedi heri Kz seni baban m garp durur Yo sofada knnap eirip durur Ha bire aama barp durur Dedim sert mi baban, pek dedi heri Bir hrpm su versen yanan barma Topuklu gaynanam gitmez arma Kulak versin dalar talar arma Senin anan bana yk dedi heri

Szlk Destanlar

77

ncekte pirpirim prsd gitti tkrldm huyu canma yetti Kurduum sofrada taba itti Karnm hasudaya tok dedi heri Gel gidelim dilber bada eyvana kefe tavlam giz ebem sana Semaverde yiti ay oy oy bana Dkeyim bir bardak dk dedi heri17

17

Mustafa Ayval, Karl Dalarn Mor Menekesi, Ankara, 2009, s. 49.

78
M. Cokun Kale Gksunun Lgat amarhane donnuk bulak yeri ca Maviye g beyaza apba atsz eve dam stnde lo Zahireye de a derler bizde Kpee it yavrusu enik Kediye psk katra grk Kabza peklik ishale trk Dam kenarna sk derler bizde Kumaa prt i amara don Atlete kynek elbiseye fiston Dua immek salgna gran Bakr tabaa sahan derler bizde Kadn avrattr eiyse gii Nineye ebe amcaya emmi Komuya gonu halaya bibi marana imrime derler bizde Zayfa illenge balkona rtme Cimriye mrhz kepeye oma Perian snepe tepsiye sini Aileye de horanta derler bizde Patates kerto camlar cnck Sahura zhr izgiye czzk Tomrua zomp bart ylk zmarite de vzzk derler bizde

Dr. Doan KAYA

Szlk Destanlar

79

Etli yemek sulu orbaya ora Patlcana baldrcan ree kmbe Msr ekmei taptabu dmeye yarma Yourtlu yarpuza toa derler bizde Tavuk kulukada gurk civcive cck Mandaya camuz yavrusu boduk yiyse oflaz ince bulgur setik Pamua da pambk derler bizde Lahana ilehana limona leymun Ekiye eki reyhana rahan Helvaya havla nadasa velhan Mal gbresine akmun derler bizde Tahta terlik habbap kar sz emkirme St-yourt aart tencere kugana Yk aracna gegele taklit knme Kamuoyuna da el-lem derler bizde Dert deyince marat tuvalet hacet Srt antas gazangab ele muhta muhanet Feraceye zar rezil olmak malamat Hevesi kanca stkm syrld derler bizde Sulu aa lepe glgeye duluk Saf adam pehll diiye ganck Kmese tnek re uluk Sebze yerine avarlk derler bizde

80

Dr. Doan KAYA

Baklavaya paklavu elmaya alma Scak scak kk baltaya alta Yabanc yadrg msr lepesi basta Buday leine silme derler bizde Dii ata ksrak bcee bck Bir dahaya galan doruya essah Naneye yarpuz giyecee esbap ocuk severken de rk tombak derler bizde uvala seklem fark etmeye teh dmek Nemli tarla darbz erbete irincelik Ondan sonra imi dime tamamen bi demlik Ahr penceresine temek derler bizde Karl-pekmez garsamba oban srtma Spaya krrk gbrede oynanan kk Oklava okl eviren evree Pekmezli tatlya oma derler bizde Mutfak ocakl yer yumurta bdk ekli bozuk meymenetsiz kadn kfrdr yoluk Sz bilmeze elevetsiz kiler zahralk Kzdrrsan batasca derler bizde imale guz damada gv Boulma bosukma kaburgaya ey Gzetmeye kiifleme sknca gskma Can sklnca da dlm gelmiyo derler bizde

Szlk Destanlar

81

Mustafaya Musduk Ayeye Ana Garibana sefil babaya aa Dalarn ahdr ah u Binboa Gksuna hep Gsn derler bizde18

18

http://www.goksun.gov.tr/siirdevam.asp?id=77

82
Mustafa Kayal (Bayburt) Lehe Destan u gnl maziye gidip danr rf ile dete yol derler bizde Her yre kendine zg konuur Ksaca lisana dil derler bizde O eski laflar yd edip deek Koyunun bldr ki kuzusu iek Tfekler martindir mermisi fiek Hedefe tam nian al derler bizde Zengine yaverlik eylemek kormut Scakla souu ederler harmut Prkl havutur ahlat da armut Dememi meyveye kal derler bizde Halalar bibidir teyzeler eze Bayatlar kertidir ceditler teze Bo boaz insana derler geveze Durumu ahvale hal derler bizde Kalnla inceyi eylesem tarif Kalnlar gobati inceler zarif Hanmlar kardr erkekler herif Kocasz karya dul derler bizde Reberin hacat kotanla pullu Patates kartoldur hindi de cullu Odaya serilen sergene yollu Eskimi rtye ul derler bizde

Dr. Doan KAYA

Szlk Destanlar

83

Evlerin ssdr krmanl tavan Ya az olana derler ki yavan Somiya divandr petek de kovan Arnn srrna bal derler bizde Konumak gaggarlk nefeste soluk Eskimi kundura deersiz kaluk Kekeme konuan lisana laluk Ksaca ahraza lal derler bizde ok gezen insann lakab poa Krmz topraktan yaparlar yoa Bacaklar baldrdr avular goa Yzdeki benee il derler bizde Aart peynirin suyu da sck Haarat hayvann tamam bck Gen horoz pilitir civciv de cck Kmeste sepete fol derler bizde Kediler pisiktir zaar it guduk Kesilen hayvann aya doduk Birini kandrp aldatmak maduk kt iine fal derler bizde Hetili olursa mkkemdir duvar Tarlaya su verme ark da gavar Mandalar cametir koyunlar davar nee kze mal derler bizde

84
Fanila atlettir palto da kaput Eskimi bezler de ul ile aput Tatlya zlbiye tuzluya amput Soumu yemee yal derler bizde Firkatin arzusu hevesi byle Bayburtun lehesi ivesi byle Tarihten aks eden nvesi byle Maziyi unutma bil derler bizde19

Dr. Doan KAYA

19

http://www.bayburtrehberi.com/Bizim_Sairler-rop-sayfagoster-siir_id-24

Szlk Destanlar

85

Necat Bayraktar (1949 Ardanu-Kapky) Braktn Gittin Peynirli cevizli keteler yerdin Biiyi tavada braktn gittin Kebap icin Bilbilana giderdin Gevrei sofrada braktn gittin Bakr gvecinde puko pierdi Tutma a kuhanadan taard Makarna tepsiye gzel derdi Peyniri szgde braktn gittin Kan tekerinin sesini duymak Pekmezi tetide klekte kaymak Sahanda kaygana tavada kuymak Tarpou terekte braktn gittin Erik ekisini tasta ezerdin Furuncu kurutur ihol dizerdin Hayal dnyasnda fazla gezerdin Cecimi bahede braktn gittin Trpann p koras nat rs su ekici bir de masat Puko, lazut kabak btn hasat Tahl hasrda braktn gittin

86

Dr. Doan KAYA

Dirgeni trm karasaban Napzar hozan tarla tapan Sant samarti hizekleri yapan Trpan tarlada braktn gittin Doayla sarmak bir hayat vard Kazm Usta aa kaplar yapard Kleklerin percinleri kopard Sashaviy hopoda braktn gittin eperler krld gelecek cerek Otlar tanacak dolacak merek Harmann dvld savurmak gerek T karapanda braktn gittin Gzn bayrlarda neker ekerdin ok kurak olursa geven skerdin Yazn koyunlar gle dkerdin Kaval kalifte braktn gittin Tosunlar ahrda kirkal krard Yaz at baada kiron arard Yaadn hayat seni yorard Mali salbagada braktn gittin Surutma atlad Comart yoruldu Kan maran att kopo krld Saule bkld hayat gerildi Zinciri bondrukta braktn gittin

Szlk Destanlar

87

Srgnler kymlar Artvini vurdu Okullar kapand eitim durdu Bilinir ki hep birinci olurdu Okulu kilitte braktn gittin Zamana uymad durdu arkmz Hep gurbet kokarz yoktur farkmz lden ile syleniyor trkmz Ky zor hayatta braktn gittin20

20

Necat Bayraktar, Gnl Duvarm, stanbul, 2008, s. 110-111.

88
Osman Saryldz (Zara) Zara Kelm Bir bakadr bizim Zarada kelm Nelik derler garda bizim Zarada Bereket deyip de dursun el lem Bolluk derler garda bizim Zarada Lolanr her bahar ev dam baca Kabahat denmekte her trl sua Omuzun stnden rlm saa Belik derler garda bizim Zarada Her dikili tan addr kale Frtna denilir sert esen yele Doarken sasza anadan kele Filik derler garda bizim Zarada Bu dili konuur ocuu piri Pasaktr pallampo herifin kiri Her lafa her sze atlarsa biri Balk derler garda bizim Zarada t denir sokakta gezen zaara Cingorostur dalardaki maara Aldaki koyun kei davara Doluk derler garda bizim Zarada iit derler kays ii bademe Ayp olan sz sakn ha deme Biraz ince zayf olan adama aluk derler garda bizim Zarada

Dr. Doan KAYA

Szlk Destanlar

89

Her sabah dost dosta syler merhaba Yolsuz yordamszn addr kaba inde metelik olmayan cebe Delik derler garda bizim Zarada oktur ama syleyemem svmesi Hotur bu dil ile adam vmesi Yakay toplayan kynek dmesi lik derler garda bizim Zarada Kibarlk satanlar hele bir dursun Gelsin de sohbeti Zarada grsn Tavuun altna yumurta korsun Folluk derler garda bizim Zarada Savak derler her kiiye kanana Sobann dibinde ek donana Yedi tas su ien ii yanana Tuluk derler garda bizim Zarada Hastalkl derler benzi sarya Smek derler baak msr darya Pasakl ok gezen arsz karya Kerik derler garda bizim Zarada21

21

. Hakk Acar, Zara Kltr, stanbul, 2007, s. 59.

90
Sait Tama (16 Austos 1931, Kayseri) Bizde Muhtara khya bekiye gizir kiyzllere ya derler bizde Borluya aptal borsuza vezir Her gn ekenlere ke derler bizde Kahveye gave fincana ie kze ho derler tavua kie Fatmaya Fadime Ayeye Ee Karya kznca bo derler bizde irkine suratsz gzele kele Parasz veresi bedava bele Sarhoa zervu sahteci kalle Sznden cayana pu(t) derler bizde Teekkr etmektir eline salk Mintana ilik mendile yalk Paltoya sak ftre beylik Ziyankr kiiye o derler bizde Kadn hamamnda alr natr Hmbl mymntdr sneye sintir Akll uyank aklsz santr Yantir baklya a derler bizde Havuca pkl elmaya alma Muhtarn koyduu vergiye salma Yahni nohut a sarmaya dolma Pimi kellelere ba derler bizde

Dr. Doan KAYA

Szlk Destanlar

91

Paaya tirit dmeye ilik Kuyuna davar hindiye culuk Kuvvetliye zorlu zayfa alk Yazlk villalara kk derler bizde Taneye dene geen yla bldr Tokat amardr, diz st baldr Atlara beygir hayvanlar maldr Yenen yemeklere a derler bizde Zararlya muzur, amade hazr arlatana tezvir adaa nezir Mazlum ok usludur, edepsiz rezil Grlen ryaya d derler bizde22

22

emen, Eyll 2008, S. 101, s. 3.

92
Srr Arpa (1958- Gle) Derler Bizde Paydosa dal yourda katk Bulgur pilavna a derler bizde Koca baran derler pilice ferik Kmese koyarken ki derler bizde Akrabaya hsm taksime payla Leene tet derler metrese oyna Gzel olana peh iyiye da ba Mendil sallamazlar hit derler bizde Gmlek iin miltan acemiye tor Earp iin vala altna zer Tezek iin kerme eee ker Binmek iin hayvana derler bizde Hala iin bibi gitmeye herre Talara kaya akeye pere Latifeye aka defaya kere Vurmazlar kallee pu(t) derler bizde Oduna dar derler kazana sitil alvara ar derler sarya il retmene muallim Srry da sil Aslnda hepsine e derler bizde23

Dr. Doan KAYA

23

http://www.antoloji.com/derler-bizde-2-siiri

Szlk Destanlar

93

ahin Ylmaz (1971, Altnyayla-Tahtyurt ky) Bizim Kyde Kadnlarn arafna Brk derler bizim kyde Daha yetmemi ekine Firik derler bizim kyde aretin ad kertik Evde durmayana srtk Eer ok bykse yrtk Yirik derler bizim kyde Avrat diyorlar madama Lo ekerler toprak dama Zayf elimsiz adama Crk derler bizim kyde Erkek herif bayan kar Kays ir msr dar Harmana eskiden beri Hrk derler bizim kyde iftilerin apasna Meses derler sopasna Boz eein spasna Kerik derler bizim kyde

94
Bakmazlar bahara yaza Hazrlk yaparlar gze Sevgilisi olan kza Krk derler bizim kyde24

Dr. Doan KAYA

24

iir, 21 Haziran 2007de tarafmzdan derlenmitir. (D.K.)

Szlk Destanlar

95

emsi Yastman (1923, Krehir) Memleket Hasreti lmez sa olursam bu yaz inallah Slay bir daha grmek istiyom uguna varnca ya aam zabah Topraklara yzm srmek istiyom Kaman Mucuru iekdan Kndam Dinekba hem zban Kyl kentli hastasn san Grp bir muhabbet kurmak istiyom Hac Bekta Ahi Evran Sultan k Paa Kaya eyhi canan marette neslim eyh Sleyman Ak ile barma sarmak istiyom Ahi Evran ar ii hkmet Kmbetalt Kayaba maret Akrabay ei dostu ziyaret Urayp hal-hatr sormak istiyom Ne byktr zevki yurdu grmenin Ka senenin hasretine ermenin Drt bir yanda methedilen Termenin ifal suyuna girmek istiyom

96

Dr. Doan KAYA

Halam sa olsa da sesim duysayd Cebime devramel ide koysayd unda yi diyerek alma soysayd Cevizi de dile krmak istiyom Bir de gitsem tezem beni grseydi i kelikli drm drseydi Hele azck da szgt verseydi O an pirzolay yermek istiyom Daymgilden ack ktr aldrsam Emmimgilden armt kak buldursam Ceblerime ak leblebi doldursam Thmeleyip ugur krmak istiyom Srmelik bir et ksa satrdan Hmerim ullama gitmez hatrdan Kulukleyin hedik gelse tandrdan lmein iine girmek istiyom Bir habe kemeyi yklesem srta ksam bir alama yapacak srta Be g suvan kaynam ymrta Bazlama iine sarmak istiyom Bunlar her daim arzular zm Memleket mahsul vcuda lzum Tokalolu kays dran zm Tek yimeyim yle dermek istiyom

Szlk Destanlar

97

Bir dn olsa da bir kayn gitsek Dokuz butlu tavuk lafn etsek Dam pilavu gelse yisek tketsek Davullu zurnal dernek istiyom Harmana denk gelse dvene binsem yle dabaz olup kansa ensem Ack ba bellesem ack dinlensem ayra bir pala sermek istiyom Ba bozumu zm haftna batsak Bekmez kazanna hayvalar atsak Boranynan damla iresi datsak Ar soksa amr srmek istiyom arkada yle bir baha bulsak alpdan hatlayp bir zm yolsak Sabs dutsa da bir rezil olsak O tatl gnlere ermek istiyom Seirdip dolasak hep tarla dapan Keklik dutmak iin kursaydk kapan Da d olsa vzlasa sapan Kafam gzm yarmak istiyom Bilmem ki olur mu gine becerim ayrda oynasak zkka acerim Terleyip karakp bir su ierim Dalam kabarp brmek istiyom

98

Dr. Doan KAYA

Enteremi giysem smm aksa Koluma silerim yalm yoksa Baangdr diye mahalle bksa Kesekle camlar krmak istiyom Cesurluum dutsa yle kaslsam Yayllarn arkasna aslsam Kmy yiyince yere yasslsam Yollarda alayp durmak istiyom Ceviz kaval etsem sakam da toksa zgl oynarm eneim oksa Koluma sylerken bir d ksa Sumsuk yimek hem de crnak istiyom Tok ik opban mirre bir ak atsam Sakann dmna kurun aktsam yz enek tp cebe baktsam Ne iiyon la dedirmek istiyom Grr mola bu fakirin gzleri Delice ayn berrak zleri Ksskkaya serinledir bizleri Neyleyim denizi rmak istiyom Kim sorarsa yazdn bunlar niye Gelecek nesile kalsn hediye Krehirde dodum Trkmenim diye Her yerde gsm germek istiyom

Szlk Destanlar

99

Ey emsi Yastman mitli kulsun Ksmet ise gayen yerini bulsun Hemeriler buna vasta olsun Krehire selm vermek istiyom25

25

Erol lgen, emsi Yastman Hayat ve Eserleri, stanbul 1995 s. 97-100.

100

Dr. Doan KAYA

nsal Kra (1945, Bayburt Akar ky) Bayburtluca Bir sohbet edelim biz Bayburtluca Sohbetin ad da, yarenlik bizde Kenarlar hogal dam ba baca in bilmeyene ku derler bizde Elbiseye urba, atlete kynek Entariye fistan, sopaya deynek antaya hemene, korkaa hefnek Grlen ryaya d derler bizde Yemeklere dada, danaya bk Alt ceneye gdg, gzele cck Yavru manda gadak, olaa gdk ekmeyen kze ho derler bizde Anne ad aba, byk de gada Teyzelere eze, babaya aga Halalara bibi, meyveye gaga Tecrbesizlere toy derler bizde Aptallara zaza, ahraza laluk Eski ayakkab adi da kaluk Boynuzsuz hayvana sylenir koluk Mallarn bana gab derler bizde

Szlk Destanlar

101

Patatese kartol, bala kulluk Fasulye lobiye, hafife dllk Ar ba olmayan kzlara llk Hileci insana, put derler bizde Testereye bk, sepete epuk Tembellere laka, tekmeye tekmk Nezaketli nezk, civcive cck Olmayacak ie ya derler bizde Kilimlere cecim akra cngr Disipline grdap, paraya mangr Lavatr ekmei, pitii tandr Yasz kelee lor derler bizde Asfalta miriyol, sereye krkr Kamyona makine, fermuar crcr Yeni alnmn adna gcr Buday ynna tec derler bizde emelere pahar, yasaa koruk Yamaca reme, kanala hark Uzunlara srk, spaya kuruk Kadn rtsne car derler bizde Danann by ad da mozuk Msr da lazuttur, pahal kazk e gider iken alnan azk Karadenizliye Laz derler bizde

102
lalara derman, yalya eke Tahtadan yaplm somyaya peke Erkek keilerin addr teke Babo ocua dl derler bizde nsalm hasretim kendi ilime Bir Bayburt trks dt dilime Bakp hor grmeyin garip halime Fazla tuzluya da or derler bizde26

Dr. Doan KAYA

26

lhan Yardmc, Yaayan klarmz (Gldeste), Konya, 2007, s. 455-459.

Szlk Destanlar

103

Hayati Vasfi Tayrek (1931, Afin-Tanr ky) Lgatemiz Yemeniye kelik yourda katk Bulgur pilavna a derler bizde Gen horoza celfin pilice ferik Kmese yollarken ki derler bizde Byk bakra satr kkse sitil Kerpi duvardaki hatla katil Tohumlara bider fidana itil Byk leenlere te derler bizde Kocamana iri ibrie gm Dnr isteyici ilmekse tgm Rvete bartl der iire deyim Rya lemine d derler bizde Mirasya hsm taksime payla Huysuzlara vedsiz akrana tayda Hanma kldken flrte oyna Mendil sallamazlar hi derler bizde Az nce debayak demine bayak Kurnazlara koddu kibara kyak ukur taa gaklk dalara koyak Yaz bahar eyyam ho derler bizde Bir dakika biti dven ise gem Kz kardee bac aabey edem Gzel olmua peh ilalara em Su veren topraa le derler bizde

104
Vereme incar ksre or Merdivene sllm konumaya or Meyilliye yrep acemiye tor Bir ksm peynire ke derler bizde k deyieti buyur ise ne Peki demek iin ksa yoldur he Kenar oyal bartsne Bazen brk bazen e derler bizde htimal ellaham hatrla taman Biberli salann lakab aman Gmlek iin yelek klota tuman Syledike Vasfi co derler bizde27

Dr. Doan KAYA

27

Hayati Vasfi [Tayrek], Dile Gelen Anadolu, stanbul, 1973, s. 41-42

Szlk Destanlar

105

Hayati Vasfi Tayrek-2 (1931, Afin-Tanr ky) Derler Bizde Beenecek hali tarif ederken Ar sili gkek, peh derler bizde Unutma emi der ehre giderken Unutmam demezler eh derler bizde Ameleye rgat yokua bayr ok bilmie eke kolaya gayr Bkknla ateh sevaba hayr zm reeline teh derler bizde Geimsize rsz gzele kele ukurlara esik bedavaya bele Israra tebelle glece kalle ocuk korkuturken h derler bizde l ld su suland deyimi Un ttm laf daha iyi mi Cimrilere ksmk szn kaym Ykseklik hattna zeh derler bizde Nikhlya hakl yengeye kuma Dalkavua gp atm tama Az kavgamzn ad cangama Anlatk demezler hah derler bizde28

28

http://www.ayrandede.com/

106
SZLK -Aaba:

Dr. Doan KAYA

Anne (Zara-Halil Topu, Sarkam-Hanifi Sztutan, Bayburt-nsal Kra) ab: An (Yerky-Cokun Gndz) Abrul: Nisan ay (Niksar-M. Necati Gne) acer: Yeni (Afin-Mehmet Gne) ack: Azck-biraz (Afin-Mehmet Gne, Krehiremsi Yastman) ad batas: Domuzdan veya sevilmeyen birinden sz edildiinde sylenilen sz (Andrn-Celil nkr) aga: Baba (Bayburt-nsal Kra) a: Zahire (Gksun-Mustafa Cokun Kale) aa: Baba (Gksun-Mustafa Cokun Kale) aar: Ar (Andrn-Celil nkr) aarck: Ekleme (Emirda-Fak Edeer) aart: St-yourt (Gksun-Mustafa Cokun Kale) aartu: St kaymak ya-peynirin genel ad (Zara-Halil Topu, Niksar-M. Necati Gne) ale: Dur (Niksar-M. Necati Gne) aam: Akam (Krehir-emsi Yastman) au: Zehir (Niksar-M. Necati Gne) aha: te (Zara-Halil Topu) ahacuk: te (Niksar-M. Necati Gne) ahanck: te (Andrn-Celil nkr) ahlat: Armut (Bayburt-Mustafa Kayal) ahraz: Konuamayan (Bor-Fikret Dikmen) akbn: Hayvan pislii (Grn-Hamit Blcek) aka: Beyaz (Emirda-Fak Edeer) ake: Para (Zara-Halil Topu) akmn: Hayvan gbresi (Afin-Mehmet Gne, GksunMustafa Cokun Kale) al: Kzl-krmz (Hekimhan-Kadim)

Szlk Destanlar

107

alama: alak: alelenmek: alemenik: aleyik: al: alk: alma:

Glgelik, kulbe (Krehir-emsi Yastman) Terbiyesiz adam (Erbaa-Durmu Yman) Arlamak (Afin-Mehmet Gne) Sereye benzer bir ku (Andrn-Celil nkr) Yaylada kurulan adr (Andrn-Celil nkr) Da meyvesi (Hekimhan-Kadim) Zayf (Kayseri-Sait Tama) Elma (Kayseri-Sait Tama, Gksun-Mustafa Cokun Kale, Krehir-emsi Yastman) amade: Hazr (Kayseri-Sait Tama) ana: Kar yama (Andrn-Celil nkr) anna: Kar (Emirda-Fak Edeer) Ana: Aye (Gksun-Mustafa Cokun Kale) apalak: Yuvarlak yzl (Erbaa-Durmu Yman) apba: Beyaz (Gksun-Mustafa Cokun Kale) apma: arma (Andrn-Celil nkr) aptal: Borluya (Kayseri-Sait Tama) ara: Sofa (Hekimhan-Kadim) arakel: Toplumun huzur bozan (Zara-Halil Topu) aralk: Orta yer-mahalle sokak (Kozan-mam) arastak: Tavan (Erbaa-Durmu Yman) ardak: rm aa (Erbaa-Durmu Yman) ar sili gokek: Beenilen-duru-temiz (Afin-Mehmet Gne) ark: Sska-zayf (Zara-Halil Topu- Grn-Hamit Blcek, Hekimhan-Kadim) arstak: Tavan (Afin-Mehmet Gne) arka: Srt (Yerky-Cokun Gndz) arsnmak: Utanmak (Afin-Mehmet Gne) a: Yemek (Grn-Hamit Blcek, Kayseri-Sait Tama) a: Bulgur pilav (Afin-Hayati Vasfi, Srr Arpa) agana: Mutfak (Niksar-M. Necati Gne) alank: aka (Afin-Mehmet Gne)

108
ak: aurma: ata gaymak: ateh: atk: atku: atlu: avarlk: avarlk: avcar: avrat: avrat: ayakyolu: ayal: ayar: aze: azk: -Bbaca: bac: badal: baa: baldr: baldr: baldr: baldrcan: balgo:

Dr. Doan KAYA

Ak kemii (Krehir-emsi Yastman) Byk kazan (Zara-Halil Topu) Ate yakmak (Afin-Mehmet Gne) Bkknla (Afin-Hayati Vasfi-2) al (Hekimhan-Kadim) al (Niksar-M. Necati Gne) Geimsiz ve ok gezen (Zara-Halil Topu) Sebze (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Ticari olmayan bahe (Andrn-Celil nkr) Tamam (Andrn-Celil nkr) Kadn e (Celil nkr, Gksun-Mustafa Cokun Kale, Altnyayla-ahin Ylmaz) Hnerli kadn (Yldzeli-Durmu Yurt) Tuvalet (Grn-Hamit Blcek) E (Grn-Hamit Blcek) Pek deli (Emirda-Fak Edeer) Kibrit (Emirda-Fak Edeer) e giderken alnan yemek (Celil nkr, Bayburtnsal Kra) Dam, evin st (Bayburt-nsal Kra) Kz karde (Afin-Hayati Vasfi) Merdiven (Niksar-M. Necati Gne) Ahrda hayvanlarn yemlendii uzun tekne (Ardanu-Necat Bayraktar) Bacak (Bayburt-Mustafa Kayal) Diz st (Kayseri-Sait Tama) But (Emirda-Fak Edeer) Patlcan (Andrn-Celil nkr, Gksun-Mustafa Cokun Kale) iman (Zara-Halil Topu)

Szlk Destanlar

109

balk:

Her lafa her sze karan (Zara-Osman Saryldz) baran: Koca (Gle-Srr Arpa) bartl: Rvet (Afin-Hayati Vasfi) basdak: Yrmeyen ocuk (Erbaa-Durmu Yman) basta: Msr lapas (Gksun-Mustafa Cokun Kale) bastk: Pestil (Afin-Mehmet Gne) ba: Pimi kelle (Kayseri-Sait Tama) ba: yi (Gle-Srr Arpa) baang: Yaramaz, haar (Krehir-emsi Yastman) batasca: Kzgnlk annda sylenen beddua sz (Gksun-Mustafa Cokun Kale) batk: flas etmi tccar (Darende-Aslan Tekta) bayaht: Demin, biraz nce (Sarkam-Hanifi Sztutan) bayahtan: Biraz nce (Zara-Halil Topu) bayak: Biraz nce ( Afin-Mehmet Gne, ) bayr: Yoku (Afin-Hayati Vasfi-2) bazlama: Kaln yufka (Andrn-Celil nkr) bazlama: Sac stnde yaplan yal ekmek (Krehiremsi Yastman) bedirik: Gelinlik kz eyizi (Andrn-Celil nkr) behni: Yem yeri (Niksar-M. Necati Gne) belcene: Kuru incir (Andrn-Celil nkr) belek: Kundak (Hekimhan-Kadim) beleni beleni: Oyalanarak-gnlsz gitmek-ayak srmek (Afin-Mehmet Gne) bele: Bedava (Kayseri-Sait Tama, Afin-Hayati Vasfi2) belik: nce sa rgs (Kozan-mam, Zara-Osman Saryldz) bellek: Hafza (Hekimhan-Kadim) bellemek: Bel ile baheyi emek (Krehir-emsi Yastman) benek: Dnde taklan tak (Bor-Fikret Dikmen)

110
bet: beygir: beylik: bk: bdk: bl: bldr:

Dr. Doan KAYA

bk: bi demlik: bibi:

bider: bidhm: bildir: binek: bissehel: biet: bii: bime: biti: bitik: biyaktan: biz: bocit: bodi: bodu:

Kt (Grn-Hamit Blcek) At (Kayseri-Sait Tama) Ftr (Kayseri-Sait Tama) Dana (Bayburt-nsal Kra) Yumurta (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Geen yl (Niksar-M. Necati Gne) Geen yl (Andrn-Celil nkr, Yerky-Cokun Gndz, Zara-Halil Topu, Grn-Hamit Blcek, Bayburt-Mustafa Kayal, Kayseri-Sait Tama) Testere (Bayburt-nsal Kra) Tamamen (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Hala (Emirda-Fak Edeer, Zara-Halil Topu, Sarkam-Hanifi Sztutan, Hekimhan-Kadim, Gksun-Mustafa Cokun Kale, Bayburt-Mustafa Kayal, Gle-Srr Arpa, Bayburt-nsal Kra) Tohum (Afin-Hayati Vasfi) Azck (Niksar-M. Necati Gne) Geen yl-bir nceki yl (Afin-Mehmet Gne) Eyerlenmi zengili at (Bor-Fikret Dikmen) Biraz sonra (Andrn-Celil nkr) Bir ey (Andrn-Celil nkr) Yada piirilmi ekmek (Ardanu-Necat Bayraktar) Gve (Andrn-Celil nkr) Bir azck, bir dakika (Afin-Hayati Vasfi) Felein darbesini yemi (Darende-Aslan Tekta) Az nce (Andrn-Celil nkr) neye (Niksar-M. Necati Gne) Srahi (Andrn-Celil nkr) Kaz (Yerky-Cokun Gndz) Su kab (Niksar-M. Necati Gne)

Szlk Destanlar

111

boduk: boasak: boha: bolluk: boncuk: bondruk: boran: boran: bostan: bostan: bostan: bosukma: bo: bck: br: brkenek: buuz: buhari: bun: bunak: buncal: buymak: buza: blk: brk: bvelek:

Manda yavrusu (Andrn-Celil nkr, GksunMustafa Cokun Kale) iftleecek inek (Andrn-Celil nkr) Elbise sarlan kuma (Andrn-Celil nkr, ZaraHalil Topu) Bereket (Zara-Osman Saryldz) Tak (Hekimhan-Kadim) Boyunduruk (Ardanu-Necat Bayraktar) Tipi (Zara-Halil Topu) Pancar sap-bulgur ve yourtla yaplan yemek (Darende-Aslan Tekta, Krehir-emsi Yastman) Karpuz (Niksar-M. Necati Gne) Ba bahe (Andrn-Celil nkr) Salatalk (Andrn-Celil nkr) Boulma (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Ei boama sz (Kayseri-Sait Tama) Haarat hayvanlarn genel ad (Gksun-Mustafa Cokun Kale, Bayburt-Mustafa Kayal, Niksar-M. Necati Gne) Vcudun yan taraf (Yerky-Cokun Gndz) Kapon (Andrn-Celil nkr) Kin balamak (Zara-Halil Topu) Baca (Sarkam-Hanifi Sztutan) Sknt (Hekimhan-Kadim) Hafzas zayflam (Bor-Fikret Dikmen) Bu sefer (Andrn-Celil nkr) mek (Zara-Halil Topu) Dana (Yerky-Cokun Gndz) ocuun erkeklik organ (Kozan-mam) araf, kenar oyal ba rts ( Niksar-M. Necati Gne, Altnyayla-ahin Ylmaz) Zehirli bir rmcek (Andrn-Celil nkr)

112
-Cca: ca: calk: cahil: calak: clit: came: cam: camz: camuz: cangama: car: cardn: cascavlak: cazu: cazu: cec: cecim: celep: celfin: cem: cemeden: cere: cerek:

Dr. Doan KAYA

Lavabo (Gksun-Mustafa Cokun Kale, NiksarM. Necati Gne) Evde ykanlan yer (Afin-Mehmet Gne) Evde ykanlan yer (Zara-Halil Topu) Gen (Yldzeli-Durmu Yurt) Hi olmam karpuz (Andrn-Celil nkr) Sincap (Niksar-M. Necati Gne) Manda (Bayburt-Mustafa Kayal) Manda (Sarkam-Hanifi Sztutan) Manda (Yerky-Cokun Gndz, Emirda-Fak Edeer) Manda (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Yksek sesle konuma az kavgas (Andrn-Celil nkr, Afin-Mehmet Gne, Afin-Hayati Vasfi-2) Kadn rts (Bayburt-nsal Kra) Byk fare (Andrn-Celil nkr) stnde bir ey olmayan (Andrn-Celil nkr) Kt kadn (Zara-Halil Topu) Yaramaz kz (Erbaa-Durmu Yman) Samandan ayrlm buday (Andrn-Celil nkr) El tezghnda ynle dokunmu ensiz kilim (Ardanu-Necat Bayraktar, Niksar-M. Necati Gne, Bayburt-nsal Kra) Sr (Sarkam-Hanifi Sztutan) Gen horoz (Afin-Mehmet Gne) Lamba cam (Emirda-Fak Edeer) Yelek (Yerky-Cokun Gndz) Kk kp (Afin-Mehmet Gne) Srk Uzun aa (Erbaa-Durmu Yman, Ardanu-Necat Bayraktar)

Szlk Destanlar

113

cbd kma: cbl: cbr: cck: cz: clga yol: cllma: cmz: cnck: cnck: cndh: cngr: crcr: crk: crnak: crtk: cyklama: czk: czlah: czzan: czzk: cibelmek: cimcik: cin arabas: cingoros: cip: civek: cukkuu: cullu: culluk:

ok slanma (Andrn-Celil nkr) Yoksul (Zara-Halil Topu) Parasz (Grn-Hamit Blcek) Gzel (Bayburt-nsal Kra) Mzk (Sarkam-Hanifi Sztutan) Patika yol, ince yol (Grn-Hamit Blcek) Oyun bozmak (Andrn-Celil nkr) Sulak, sulu (Grn-Hamit Blcek) Cam (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Misket (Hekimhan-Kadim) Kk bakra (Niksar-M. Necati Gne) akr (Bayburt-nsal Kra) Fermuar (Emirda-Fak Edeer, Bayburt-nsal Kra) Zayf elimsiz adam (Altnyayla-ahin Ylmaz) Trnak (Krehir-emsi Yastman) Trnak izi (Andrn-Celil nkr) Mercimek ve bulgurla yaplan bir orba (AfinMehmet Gne) izgi (Andrn-Celil nkr) Sac ekmei (Niksar-M. Necati Gne) Tahterevalli (Andrn-Celil nkr) izgi (Gksun-Mustafa Cokun Kale) marmak (Afin-Mehmet Gne) ok az (Andrn-Celil nkr) Bisiklet (Grn-Hamit Blcek) Maara (Zara-Osman Saryldz) ok (Afin-Mehmet Gne) Asz zm (Erbaa-Durmu Yman) Bayku (Andrn-Celil nkr) Hindi (Bayburt-Mustafa Kayal) Hindi (Andrn-Celil nkr)

114
culuh:

Dr. Doan KAYA

cuvara: cck:

Hindi (Yerky-Cokun Gndz, Zara-Halil Topu, Sarkam-Hanifi Sztutan, Kozanmam, Hekimhan-Kadim, Niksar-M. Necati Gne, Kayseri-Sait Tama) Sigara (Afin-Mehmet Gne) Civciv (Andrn-Celil nkr, Sarkam-Hanifi Sztutan, Gksun-Mustafa Cokun Kale, Bayburt-Mustafa Kayal, Niksar-M. Necati Gne, Bayburt-nsal Kra) Kk ocuk (Darende-Aslan Tekta) Belli belirsiz-bir ara (Afin-Mehmet Gne) Felli (Afin-Mehmet Gne) Ayran (Zara-Halil Topu) it (Krehir-emsi Yastman) Kk balta (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Biraz ince zayf olan adam (Zara-Osman Saryldz) Mayal yourt (Erbaa-Durmu Yman) Biber, baharat ve et suyuyla yaplan emen (Afin-Mehmet Gne) Pirzola (Andrn-Celil nkr) Ev duvar (Niksar-M. Necati Gne) Eskimi bez alvar (Gle-Srr Arpa) Al (Emirda-Fak Edeer) Yayladaki kamelya (Andrn-Celil nkr) Salon (Erbaa-Durmu Yman) Hurda, i yaramaz (Grn-Hamit Blcek, AfinMehmet Gne) aresiz (Afin-Mehmet Gne) akan yol (Andrn-Celil nkr)

-aa: algap: algn: alkama: alp: alta: aluk: aluntu: aman: aman: andu: aput: ar: ardak: ardak: ardak: arht: arnaar: atak:

Szlk Destanlar

115

atlak: atlak: avmak: aynik: ebi: e:

Akl az olan (Erbaa-Durmu Yman) Yark (Hekimhan-Kadim) Ynn deitirmek (Grn-Hamit Blcek) aydanlk (Sarkam-Hanifi Sztutan) Bir yllk erkek kei (Andrn-Celil nkr) Saptan ayrlm tahl yn (Zara-Halil Topu, Grn-Hamit Blcek) elpeik: Kark (Grn-Hamit Blcek) eltik: Pirincin tarladaki hali (Andrn-Celil nkr) ember: Yazma (Niksar-M. Necati Gne) emkirme: Kar sz () emkirmek: Byklere kar uygunsuz cevap vermek (Gksun-Mustafa Cokun Kale, Afin-Mehmet Gne) en: Ceviz ii (Andrn-Celil nkr) ene: Ke (Niksar-M. Necati Gne) engel: Eri demir (Erbaa-Durmu Yman) epel: Sulu kar (Zara-Halil Topu) eper: it, duvar (Sarkam-Hanifi Sztutan, ArdanuNecat Bayraktar) epik: Alk (Niksar-M. Necati Gne) epuk: Sepet (Bayburt-nsal Kra) era: Mum, k (Suluova-Mustafa Ayval) eten: Saman tamaya yarayan tekerlekli ara (Grn-Hamit Blcek) etil: Fidan (Andrn-Celil nkr) evirme: Etraf aal bahe (Zara-Halil Topu) barmak: Mundar lmek (Zara-Halil Topu) k: Boha (Hekimhan-Kadim) kla: Tpk (Andrn-Celil nkr) nga: Srayan ate, kvlcm (Zara-Halil Topu) tak: k giyinen (Erbaa-Durmu Yman) tk: Bir iteki zor ve hile (Darende-Aslan Tekta)

116
tmk: trk: zgl: ihol: iin: iit: iit: iit: ik: il: il: immek: inik: ipri: ir: itil: itil: oma: oma: or: o: otuk: lme: me:

Dr. Doan KAYA

Menengi (Andrn-Celil nkr) Krlmas zor cevize (Andrn-Celil nkr) Yrede oynanan bir ak oyunu eidi (Krehiremsi Yastman) pte kurutulmu armut-elma (Ardanu-Necat Bayraktar) Boyunla omuz aras (Afin-Mehmet Gne) ekirdek (Niksar-M. Necati Gne, Zara-Osman Saryldz) Fasulye (Niksar-M. Necati Gne) Pamuk tohumu (Andrn-Celil nkr) Ak kemiinin duru ekillerinden biri (Krehiremsi Yastman) Yzdeki benek (Bayburt-Mustafa Kayal) Sar (Gle-Srr Arpa) Ykanmak (Yerky-Cokun Gndz, ErbaaDurmu Yman, Sarkam-Hanifi Sztutan, Gksun-Mustafa Cokun Kale) Sere (Andrn-Celil nkr) Asmann kurumu ubuklar (Afin-Mehmet Gne) Kays (Altnyayla-ahin Ylmaz) Fidan (Hekimhan-Kadim) Helke (Andrn-Celil nkr) Kepe (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Kepe (Grn-Hamit Blcek) ksrk (Sarkam-Hanifi Sztutan, AfinMehmet Gne, ) Ziyankr kii (Kayseri-Sait Tama) Tevek (Hekimhan-Kadim) mlek (Krehir-emsi Yastman) ri tahta kak (Andrn-Celil nkr)

Szlk Destanlar

117

rdk: rpeik: ul: : ven: -Ddaatlemek: dabaz: dada: dal: dalak: dam pilavu: dam: damasmak: damzlk: dandik: dantil: dapan: dar: daraba: darbz: dar: dastar: davar:

Da armudu (Erbaa-Durmu Yman, Hekimhan-Kadim, Niksar-M. Necati Gne) Dank, eli ayana dolaan (Afin-Mehmet Gne) Eskimi rt (Bayburt-Mustafa Kayal) At ve eei yrtme sz (Gle-Srr Arpa) Davul tokma (Andrn-Celil nkr) Dikkatlice uzaklara bakmak (Afin-Mehmet Gne) Kant hastal (Krehir-emsi Yastman) Yemek (Bayburt-nsal Kra) Paydos sz (Gle-Srr Arpa) Ar petei (Hekimhan-Kadim) Yrede evlerin zerinde yaplan pilavn ad (Krehir-emsi Yastman) atsz ev (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Tadn zlemek (Afin-Mehmet Gne) Tohumluk (Andrn-Celil nkr) Dolma tfein kts (Andrn-Celil nkr) Dantel (Andrn-Celil nkr) Srlm tarlay dzeltmede kullanlan alet Odun (Gle-Srr Arpa) Tahtadan kepenk (Afin-Mehmet Gne) Nemli tarla (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Msr (Yldzeli-Durmu Yurt, Altnyayla-ahin Ylmaz) Sofra bezi (Sarkam-Hanifi Sztutan) Koyunlarn genel ad (Yerky-Cokun Gndz, Sarkam-Hanifi Sztutan, Bayburt-Mustafa Kayal, Suluova-Mustafa Ayval, Zara-Osman Saryldz, Kayseri-Sait Tama)

118
daylak: dayrama: debayak: debiyak: delik: delik:

Dr. Doan KAYA

Eek yavrusu (Hekimhan-Kadim) Eskime (Andrn-Celil nkr) Az nce (Afin-Hayati Vasfi) Az nce (Andrn-Celil nkr) Cepteki yrtk (Kozan-mam) inde para olmayan cep (Zara-Osman Saryldz) dem: Keyif (Emirda-Fak Edeer) demin: Biraz nce (Afin-Hayati Vasfi) demlik: Srekli (Andrn-Celil nkr) dene: Tane (Niksar-M. Necati Gne, Kayseri-Sait Tama) depinmek: Ayaklarn yere vurmak (Afin-Mehmet Gne) deplengi: idem skmek iin kullanlan ucu sivri demirden olan sopa (Afin-Mehmet Gne) derik: A gzl cimri (Zara-Halil Topu) derman: la (Bayburt-nsal Kra) demek: Eelemek (Bayburt-Mustafa Kayal) devramel: Ay iei ekirdei (Krehir-emsi Yastman) deydaha: te (Niksar-M. Necati Gne) deyim: iir (Afin-Hayati Vasfi) deyiat: k (Afin-Hayati Vasfi) deynek: Sopa (Bayburt-nsal Kra) ddsnn dds: ok uzak akraba (Afin-Mehmet Gne) dklma: Girme (Andrn-Celil nkr) dllk: Hafif (Bayburt-nsal Kra) dmk: k kemiinin duru ekillerinden biri dran zm: Erken olgunlam siyah zm (Krehir-emsi Yastman) drlamak: Gevezelik etmek (Erbaa-Durmu Yman) dl gelmemek: Can sklnca sylenen sz (Gksun-Mustafa Cokun Kale) dvrak: Dzgn giyimli (Afin-Mehmet Gne)

Szlk Destanlar

119

dibek: dibek: diga: digrak: dik: dike: dikme: dil: dil: dil: doduk: Kayal) dolma: doluk: dombalak: don knek: don: don: donuk: dme: dl: dlek: dnek: drtnal: dek: dul: duluk: duluk:

inde taneli bitki dvlen ta (Andrn-Celil nkr) Havan (Erbaa-Durmu Yman) Cce, ksa boylu (Zara-Halil Topu) Skya (Andrn-Celil nkr) Yoku (Emirda-Fak Edeer) itte kullanlan kazk (Andrn-Celil nkr) Fidan (Hekimhan-Kadim) Kilidin uzun ksm (Afin-Mehmet Gne) Anahtar (Andrn-Celil nkr) Lisan (Bayburt-Mustafa Kayal) Kesilen hayvann aya (Bayburt-Mustafa Sarma (Kayseri-Sait Tama) Aldaki koyun kei davar (Zara-Osman Saryldz) Takla atma (Andrn-Celil nkr) Klot (Andrn-Celil nkr) amar (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Tuman ( Sarkam-Hanifi Sztutan) amarhane (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Buday a (Andrn-Celil nkr) Babo ocuk (Bayburt-nsal Kra) Dzgn, akll, uslu (Grn-Hamit Blcek, Afin-Mehmet Gne) Sz verip cayan (Bor-Fikret Dikmen, Zara-Halil Topu) Atn ok hzl gitmesi (Grn-Hamit Blcek) Yatak (Yerky-Cokun Gndz, HekimhanKadim, Niksar-M. Necati Gne) Kocasz kadn (Bayburt-Mustafa Kayal) Avurt (Emirda-Fak Edeer, Hekimhan-Kadim) Glge (Gksun-Mustafa Cokun Kale)

120
dnr: drz: d: dek: dve: -Eebe:

Dr. Doan KAYA

Kz isteyen (Afin-Hayati Vasfi) Kars kt yolda olan kii (Erbaa-Durmu Yman) Rya (Darende-Aslan Tekta, Kayseri-Sait Tama, Bayburt-nsal Kra) Tarla pay (Andrn-Celil nkr) Dii dana (Zara-Halil Topu)

Nine (Emirda-Fak Edeer, Gksun-Mustafa Cokun Kale) ebe: Babann kz kardei-hala (Hekimhan-Kadim, Suluova-Mustafa Ayval) ecck: Azck (Niksar-M. Necati Gne) ede: Aabey (Afin-Mehmet Gne, Afin-Hayati Vasfi)) ede: Byk (Emirda-Fak Edeer) eret: Acele yaplan (Erbaa-Durmu Yman) eh: Peki (Afin-Hayati Vasfi) eke: ok bilmi (Afin-Hayati Vasfi-2) eke: Yal (Bayburt-nsal Kra) eksik etek: Kadn (Erbaa-Durmu Yman) el-lem: Kamuoyu (Gksun-Mustafa Cokun Kale) elevetsiz: Sz bilmez (Gksun-Mustafa Cokun Kale) elik: Kedi (Niksar-M. Necati Gne) ellaam / ellaham: htimal, herhalde (Afin-Mehmet Gne, Afin-Hayati Vasfi, Niksar-M. Necati Gne, Zara-Halil Topu) ellenge: Yenge (Andrn-Celil nkr) ellik: Ekin bierken taklan eya (Andrn-Celil nkr) em: la (Grn-Hamit Blcek, Afin-Hayati Vasfi) emaer: Her ii iyice grmek (Zara-Halil Topu)

Szlk Destanlar

121

eme: emi: emilik: emme: emmi: encik: enek: enik: entari: enteri: enk: er kii: Erek: erite: esbab: esga: esik: essah: essah: esvap: egere: egi: egin: eki: etli gyma: evcmen: evdec:

Babann kz kardei, hala (Yerky-Cokun Gndz, Zara-Halil Topu) Hatrlatma sz (Afin-Hayati Vasfi-2) Kei yavrusu (Andrn-Celil nkr) Ama-fakat (Erbaa-Durmu Yman) Amca (Yerky-Cokun Gndz Gksun-Mustafa Cokun Kale) Kpek (Andrn-Celil nkr) Oyuncunun kendine zel ak kemii (Krehiremsi Yastman) Kpek yavrusu (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Elbise (Sarkam-Hanifi Sztutan) Elbise (Niksar-M. Necati Gne) Kedi yavrusu (Niksar-M. Necati Gne) Karnn kocas (Zara-Halil Topu) Erbaa (Erbaa-Durmu Yman) Makarna (Niksar-M. Necati Gne) amar, giyecek (Sarkam-Hanifi Sztutan, Gksun-Mustafa Cokun Kale) Ateli odun (Andrn-Celil nkr) ukur (Afin-Hayati Vasfi-2) Sahi (Niksar-M. Necati Gne) Doru, sahih (Zara-Halil Topu, Afin-Mehmet Gne, Gksun-Mustafa Cokun Kale) amar (Niksar-M. Necati Gne) Aleni-apak (Afin-Mehmet Gne) Eki (Niksar-M. Necati Gne) Dalarda yetien bitki tr (Afin-Mehmet Gne) Eki (Gksun-Mustafa Cokun Kale) i kfte (Afin-Mehmet Gne) evine bal olan (Zara-Halil Topu) Bayan hizmeti (Grn-Hamit Blcek)

122
evirmek: evlek: evlek: evree: ey: eymene: eyvan: eze: -Ffarimek: fak: fal: fallik: fanila: fara: fasa: fedik: felan: felek: fenikmek: ferik:

Dr. Doan KAYA

Tandrda sac zerinde ekmei evirmek (AfinMehmet Gne) Dnm (Andrn-Celil nkr) Blnm tarla (Erbaa-Durmu Yman, GrnHamit Blcek) eviren (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Kaburga (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Kap demiri (Afin-Mehmet Gne) Avlu (Suluova-Mustafa Ayval) Teyze (Sarkam-Hanifi Sztutan, BayburtMustafa Kayal, Bayburt-nsal Kra) Usanmak (Suluova-Mustafa Ayval) Av iin kurulan tuzak (Andrn-Celil nkr) Hileli i (Bayburt-Mustafa Kayal) Kap kap gezen (Kozan-mam) Atlet (Bayburt-Mustafa Kayal) Krek (Hekimhan-Kadim) Srekli (Niksar-M. Necati Gne) Halanm msr ve buday (Andrn-Celil nkr) Tarla srm (Andrn-Celil nkr) Kader (Hekimhan-Kadim) Yorulmak, bitkin dmek (Suluova-Mustafa Ayval) Pili, yeni yumurtlayan tavuk (Erbaa-Durmu Yman, Zara-Halil Topu, Afin-Mehmet Gne, Niksar-M. Necati Gne, Gle-Srr Arpa, Afin-Hayati Vasfi) kinci e (Grn-Hamit Blcek) Buyruk (Zara-Halil Topu) Mayasz ekmek (Erbaa-Durmu Yman, ZaraHalil Topu)

ferik: ferman: fetil:

Szlk Destanlar

123

fraktu: frtak: frlama: filar: filik: firek: firez: firik tmek: firik: firtik: fistan: fiston: fiek: fiek: fitne fesat: fol: folluk: foltah: fortuk: foruz: -Ggab:

it (Niksar-M. Necati Gne) ocuklar oynad topa (Andrn-Celil nkr) Yaramaz ocuk (Erbaa-Durmu Yman) Bir ark tr (Afin-Mehmet Gne) Anadan doma sasz-kel (Kozan-mam, ZaraOsman Saryldz) Kilit (Erbaa-Durmu Yman, Niksar-M. Necati Gne) Biilen ekinin tarlada kalan ksm (Grn-Hamit Blcek) Yeil buday ve nohudun atete piirilmesi (Afin-Mehmet Gne) Sapyla yaklan ve taneleri yenilen olgunlamam ekin (Andrn-Celil nkr, ZaraHalil Topu, Altnyayla-ahin Ylmaz) Yeni yetme (Kozan-mam) Entari (Andrn-Celil nkr, Bayburt-nsal Kra) Elbise (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Tfek mermisi (Bayburt-Mustafa Kayal) Yayk kartran ubuk (Andrn-Celil nkr) Arabozan (Kozan-mam) Kmesteki sepette bulunan yumurta (BayburtMustafa Kayal) Tavuun yumurtlamas iin altna konan yumurta (Erbaa-Durmu Yman, Zara-Osman Saryldz) Geni olan, bol (Erbaa-Durmu Yman, NiksarM. Necati Gne) Tavan yavrusu (Erbaa-Durmu Yman) Horoz (Niksar-M. Necati Gne) Mallarn ba (Bayburt-nsal Kra)

124
gaba: gaamak: gada: gadak: gadanalam:

Dr. Doan KAYA

Bir halay tr (Afin-Mehmet Gne) Msr yemei (Andrn-Celil nkr) Byk (Bayburt-nsal Kra) Yavru manda (Bayburt-nsal Kra) Sana gelen ktlkler belalar bana gelsin. (Afin-Mehmet Gne) gadasn almak: Birinin derdini almak, kabullenmek (AndrnCelil nkr) gaga: Meyveye (Bayburt-nsal Kra) gaggarlk: Konumak (Bayburt-Mustafa Kayal) gaama: Hsm (Emirda-Fak Edeer) gaklk: ukur ta (Afin-Hayati Vasfi) galan: Bir daha (Gksun-Mustafa Cokun Kale) gal: Orak (Niksar-M. Necati Gne) galu: Orak (Hekimhan-Kadim) galk: Evlenmemi kz (Hekimhan-Kadim) gali: Orak (Andrn-Celil nkr) galle: Kasa ekmecesi (Afin-Mehmet Gne) gallep: Gvercin (Andrn-Celil nkr) galtak: Ahlaksz kadn (Andrn-Celil nkr) gam: Keder, dert (Emirda-Fak Edeer) gamga: Biilen aacn paras (Andrn-Celil nkr, ZaraHalil Topu) ganck: Dii (Gksun-Mustafa Cokun Kale) gane: eme (Afin-Mehmet Gne) ganime: Daima (Afin-Mehmet Gne) gapgacak: Mutfak eyas (Andrn-Celil nkr) Garag: Aralk ay (Niksar-M. Necati Gne) garanma: Hava kararmaya balamas(Andrn-Celil nkr) garemet: ftira (Afin-Mehmet Gne) garg: Beddua (Sarkam-Hanifi Sztutan) garl garsamba: Pekmezle karn kartrlp yenmesi (AfinMehmet Gne)

Szlk Destanlar

125

garsamba:

Kar kartrlm pekmez (Gksun-Mustafa Cokun Kale) gaslek: Bile bile-kasten (Afin-Mehmet Gne) gaspalk: Bahe kaps (Andrn-Celil nkr) gath: Ayran (Niksar-M. Necati Gne) gavar: Tarlaya su verme ark (Bayburt-Mustafa Kayal) gave: Kahveye(Kayseri-Sait Tama) gayda: Ezgi (Niksar-M. Necati Gne) gayfe: Kahve (Niksar-M. Necati Gne) gayr: Kolay (Afin-Hayati Vasfi-2) gaza: Sprge (Emirda-Fak Edeer) gazangab: Srt antas (Gksun-Mustafa Cokun Kale) gazzk: Kazk (Andrn-Celil nkr) gebermek: Mundar lmek (Zara-Halil Topu) geek: Yol (Andrn-Celil nkr) gegele: Yk arac (Gksun-Mustafa Cokun Kale) gegere: Hayvan pislii tanan ara (Afin-Mehmet Gne) gede: Anasz (Emirda-Fak Edeer) geglik: Mide (Afin-Mehmet Gne) gelberi: Trmk (Niksar-M. Necati Gne) gelep: ile (Yerky-Cokun Gndz) geli: Ayrk otuna benzeyen bitki (Andrn-Celil nkr) gelou: Byk fare (Niksar-M. Necati Gne) gelnt: Dtan yerleen (Erbaa-Durmu Yman) gem: Akta taklan ve atn azna taklan eyer paras (Emirda-Fak Edeer) gem: Tarm aleti olan dven (Afin-Hayati Vasfi) gen: Yaba (Niksar-M. Necati Gne) gene: Yine (Niksar-M. Necati Gne) ges: Geri zekl (Afin-Mehmet Gne) geven: Kk uzun dikenli al (Ardanu-Necat Bayraktar)

126
gever: geveze: gevmek: gevrek: gcr: gcrt: gdg: gdk: gdh: gdk: gdik: ggrma: glk: glik: gndra: gran: grat: grdap: grklk: gskma: gsmk: gsrak: gtgrt: gyk: gyrgan: gznma: gznmak: gicimek: gidiboku:

Dr. Doan KAYA

Su bendi (Zara-Halil Topu) Bo boaz insan (Bayburt-Mustafa Kayal) Bir sz ak seik sylememek Msrn kaymakla yorulup pileki denilen toprak kapta piirilmi ekmek (Ardanu-Necat Bayraktar) Yeni alnm (Bayburt-nsal Kra) Ses (Andrn-Celil nkr) Gardan, ene alt (Hekimhan-Kadim) Gerdan (Bayburt-nsal Kra) Kk sepet (Niksar-M. Necati Gne) Olak (Hekimhan-Kadim) Olak (Sarkam-Hanifi Sztutan, Bayburt-nsal Kra) tme (Andrn-Celil nkr) Yeni elbise (Kozan-mam) Biraz yal yuvarlak ekmek (Zara-Halil Topu) Mor renkli bir kir iei (Afin-Mehmet Gne) Salgn (Gksun-Mustafa Cokun Kale) ki elik lek kab (Andrn-Celil nkr) Disiplin (Bayburt-nsal Kra) Koyun ty kesen makas (Andrn-Celil nkr) Skma (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Cimri (Andrn-Celil nkr) Dii at (Andrn-Celil nkr) Trtl (Andrn-Celil nkr) uvaldzn en by (Andrn-Celil nkr) Kk aa paras (Andrn-Celil nkr) Isnma (Andrn-Celil nkr) Isnmak (Afin-Mehmet Gne) Kanmak (Zara-Halil Topu) Bir meyve eidi (Zara-Halil Topu)

Szlk Destanlar

127

giran girmek: Salgn hastalk dolaysyla toplu hayvan lm (Afin-Mehmet Gne) gii: Kadnn ei (Gksun-Mustafa Cokun Kale) gizir: Beki (Kayseri-Sait Tama) gobati: Kaln (Bayburt-Mustafa Kayal) gocunma: Alnma (Andrn-Celil nkr) goddik: Ukala (Andrn-Celil nkr) goddulanma: okbilmi (Afin-Mehmet Gne) golba: Bilezik (Niksar-M. Necati Gne) gonu: Komu (Gksun-Mustafa Cokun Kale) goo mal: Yeil meyve (Afin-Mehmet Gne) gopma: Koma (Andrn-Celil nkr) gosgu: Ucu sivriltilmi aa paralarnn amura saplanmasyla oynanan bir oyun (Afin-Mehmet Gne) gostil: Patates (Niksar-M. Necati Gne) goa: Avu (Bayburt-Mustafa Kayal) g: Mavi (Gksun-Mustafa Cokun Kale) g:G renkli (Krehir-emsi Yastman) gbelek: Mantar (Andrn-Celil nkr, Grn-Hamit Blcek, Afin-Mehmet Gne) gcek: Ke (Niksar-M. Necati Gne) gcek: Yeni yeermi ekin (Grn-Hamit Blcek, Afin-Mehmet Gne) gkcek: Gzel (Kozan-mam) glk: Soyu kt cins olan at (Andrn-Celil nkr) gmbe: Klde pien ekmek (Erbaa-Durmu Yman) gn: Ksele, deri (Hekimhan-Kadim, Niksar-M. Necati Gne) gp: Kanda kzlerin arka ksmna denk gelen ksm, kp (Grn-Hamit Blcek) gp: Dalkavuk (Afin-Hayati Vasfi-2) gresimek: zlemek (Afin-Mehmet Gne)

128
grk: Gsn: gze: gubarma: guduk: gullep: gumpr: gurk: guene: guva: guz: gck: gdel: gm: gtmek: gyou: gzlek: -Hha bire: habbab: habban: habbap: hacat: hacet: haan:

Dr. Doan KAYA

Katr (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Gksun (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Tarlada veya arazide yerden kan su (Sarkam-Hanifi Sztutan, Niksar-M. Necati Gne) Kibirlenme, hava atma (Andrn-Celil nkr) Zaar kpek (Sarkam-Hanifi Sztutan, Bayburt-Mustafa Kayal) Mentee, kap srgs (Afin-Mehmet Gne) Patates (Yerky-Cokun Gndz) Kulukadaki tavuk (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Tencere (Yerky-Cokun Gndz) Damat (Yerky-Cokun Gndz, GksunMustafa Cokun Kale) imal (Gksun-Mustafa Cokun Kale) ubat ay (Niksar-M. Necati Gne) Krek (Niksar-M. Necati Gne) brik (Afin-Hayati Vasfi) Hayvan otlatma (Zara-Halil Topu) Damat (Niksar-M. Necati Gne) Yayla (Andrn-Celil nkr) Devaml-durmadan-durmakszn (SuluovaMustafa Ayval) Naln, takunya (Afin-Mehmet Gne) Ku iin yaplan tuzak (Andrn-Celil nkr) Tahta terlik (Gksun-Mustafa Cokun Kale) htiya duyulan eya (Bayburt-Mustafa Kayal) Tuvalet (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Ne abuk (Andrn-Celil nkr)

Szlk Destanlar

129

haft:

zmn ezildii ta yalak (Krehir-emsi Yastman) habe: Heybe (Krehir-emsi Yastman) hah: Anlama sz hakl: Nikhl (Afin-Hayati Vasfi-2) hal: Yzdeki ben (Yldzeli-Durmu Yurt) hamzan: Tereya saklama kab (Andrn-Celil nkr) hangrdamak: Kikir kikir glmek (Zara-Halil Topu) haral: uval (Emirda-Fak Edeer) haro: Beceriksiz, yol bilmeyen (Zara-Halil Topu) hark: Kanal (Bayburt-nsal Kra) harmut: Scakla souu kartrma (Bayburt-Mustafa Kayal) hasbir: Hedik ve kavurga yaplan bir eit edene (Afin-Mehmet Gne) hastalkl: Benzi sar (Zara-Osman Saryldz) hasuda: Sv helva gibi unla yaplm yal tatl (SuluovaMustafa Ayval) hatl: Duvar yaparken araya konan kaln tomruk (Afin-Hayati Vasfi) hatlamak: Atlamak (Krehir-emsi Yastman) havla: Helva (Gksun-Mustafa Cokun Kale) havlu: Evin nndeki st ack duvarlarla evrili olan yer (Afin-Mehmet Gne) havu: Prkl (Bayburt-Mustafa Kayal) hayat: Avlu (Niksar-M. Necati Gne) hayr: Sevaba (Afin-Hayati Vasfi-2) hayma: Bahelere aa dallaryla yaplan glgelik (Afin-Mehmet Gne) hayma: Glgelik (Andrn-Celil nkr) hayva: Ayva (Krehir-emsi Yastman) hazeyn: Adam-er kii (Darende-Aslan Tekta) hazn dam: Kiler (Afin-Mehmet Gne)

130
he:

Dr. Doan KAYA

Evet, peki (Bor-Fikret Dikmen, Afin-Hayati Vasfi) hecin zrl: ri yar adam (Zara-Halil Topu) hedik: Kaynatlm buday (Sarkam-Hanifi Sztutan, Krehir-emsi Yastman) heeri: Sen de-yahu (Afin-Mehmet Gne) hefnek: Korkak (Bayburt-nsal Kra) he: Byk sepet (Niksar-M. Necati Gne) hekat: Masal (Sarkam-Hanifi Sztutan) helik: Kk ta paras (Andrn-Celil nkr) helki: Kova (Niksar-M. Necati Gne) helle: Un orbas (Darende-Aslan Tekta) hemene: anta (Bayburt-nsal Kra) herek: Srk (Niksar-M. Necati Gne) heri: Herif sznden ksaltlm hitap sz (SuluovaMustafa Ayval) herif: Erkek (Zara-Halil Topu, Bayburt-Mustafa Kayal, Altnyayla-ahin Ylmaz) heril: pek (Andrn-Celil nkr) herise: Derendede yaplan bir yemek (Darende-Aslan Tekta) herk: Nadas (Sarkam-Hanifi Sztutan) herle: : Kavrulmu unla yaplan un orbas (Zara-Halil Topu, Sarkam-Hanifi Sztutan, Grn-Hamit Blcek) herre: Gitme (Gle-Srr Arpa) hetif: zm tanesi (Afin-Mehmet Gne) hetil: Katmer (Niksar-M. Necati Gne) hetil: Duvar yaplrken araya konulan enli uzun aa, hatl (Bayburt-Mustafa Kayal) hllanga: Salnga (Andrn-Celil nkr) hllnga: Salncak (Afin-Mehmet Gne) hltan: Krdan (Andrn-Celil nkr)

Szlk Destanlar

131

hmar: hmbl: hnaza: hngel: hrsunma: hsm: hsm: h kmak: hyar: him: hinlik: hit: hizek: ho ha: hobilik: hodul: hogal: hop: hop: hopo: horanta: horsunmak: horu hopu: ho: hoaf: hozak:

Eek (Hekimhan-Kadim) Mymnt (Kayseri-Sait Tama) Geimsiz-yaramaz (Afin-Mehmet Gne) Mant ( Sarkam-Hanifi Sztutan) Hor grme (Andrn-Celil nkr) Akraba (Gle-Srr Arpa) Miras (Afin-Hayati Vasfi) Bitkin dmek (Afin-Mehmet Gne) Salatalk (Niksar-M. Necati Gne) Binann temeli (Grn-Hamit Blcek, AfinMehmet Gne) Hyanet eden (Darende-Aslan Tekta) Dikkat ekme sz (Gle-Srr Arpa) Tama amal kullanlan kzak (Ardanu-Necat Bayraktar) kzleri yrtme sz (Kozan-mam, KayseriSait Tama)) Yuvarlak (Andrn-Celil nkr) Gzel (Kozan-mam) Kenar (Bayburt-nsal Kra) Dur emri (Yerky-Cokun Gndz) Srt (Grn-Hamit Blcek) Bostan sulamak iin suyun biriktirildii kk kuyu (Ardanu-Necat Bayraktar) oluk-ocuk, ev ahalisi (Zara-Halil Topu, Gksun-Mustafa Cokun Kale) Kmseyerek ciddiye almamak (Afin-Mehmet Gne) Tamam olup olaca (Afin-Mehmet Gne) ekmeyen kz hareketlendirmek iin kullanlan sz (Bayburt-nsal Kra) Komposto (Niksar-M. Necati Gne) Ham incir (Andrn-Celil nkr)

132
hozan:

Dr. Doan KAYA

1. Biilen ekinin kk (Zara-Halil Topu) 2. Verimsiz arazi (Ardanu-Necat Bayraktar) hrpm: Yudum (Suluova-Mustafa Ayval) hmerim: Yrede yaplan bir tatl eidi (Krehir-emsi Yastman) hulku daralmak: Cam sklmak (Afin-Mehmet Gne) humsuluk: Grgsz (Afin-Mehmet Gne) hurc: Heybenin gz (Grn-Hamit Blcek) hurdaho: Darmadank (Grn-Hamit Blcek) hrk: Harman (Altnyayla-ahin Ylmaz) -Icck: namsagma: rahan: rbh: rbk: rgat: Azck, ok az (Andrn-Celil nkr) Gkkua (Afin-Mehmet Gne) Reyhan (Gksun-Mustafa Cokun Kale) brik (Niksar-M. Necati Gne) Abdest alnan ibrik (Andrn-Celil nkr) Tarlada alan ii (Andrn-Celil nkr, AfinHayati Vasfi-2) rk tombak: ocuk sevme sz (Gksun-Mustafa Cokun Kale) rzk: Rzk (Andrn-Celil nkr) rsz: Geimsiz (Afin-Hayati Vasfi-2) sdar: ul kilim dokuma tezgh (Andrn-Celil nkr) scak: Scak (Gksun-Mustafa Cokun Kale) smar: Bir eyi sipari etmek (Zara-Halil Topu) star: Kilim (Grn-Hamit Blcek) gn: Bitki ve aacn filizi (Andrn-Celil nkr) ma: Sabah olma (Andrn-Celil nkr) zar: Ferace (Gksun-Mustafa Cokun Kale) -idi: Erkeklii alnm hayvan (Andrn-Celil nkr)

Szlk Destanlar

133

ihbala: ilehana: ilezir: ilik: ilistir: illenge: imi dime: incar: inek: irellek: ireln: irin: iskemi: iskemle: ismar etmek: issot: isteyici: istikan: ikefe: ilik: imar: it: ivedi: iyemek: -Kkadim: kafa kd:

ansa-talihe-ikbale (Zara-Halil Topu) Lahana (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Rezil (Niksar-M. Necati Gne) Dme (Afin-Mehmet Gne, Kayseri-Sait Tama, Zara-Osman Saryldz) Szge, kevgir (Erbaa-Durmu Yma, Niksar-M. Necati Gne) Zayf (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Ondan sonra (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Verem (Afin-Hayati Vasfi) Srn diisi (Bor-Fikret Dikmen) Daha sonras (Andrn-Celil nkr) nceki gn (Zara-Halil Topu) Cerahat-iltihap (Hekimhan-Kadim) Sandalye (Zara-Halil Topu) Sandalyeye (Sarkam-Hanifi Sztutan) Kas gz hareketiyle iaret etme (Afin-Mehmet Gne) Biber (Niksar-M. Necati Gne) Dnr (Afin-Hayati Vasfi) Bardak (Grn-Hamit Blcek) Yufka (Niksar-M. Necati Gne, SuluovaMustafa Ayval) Gmlek (Kayseri-Sait Tama) aret (Grn-Hamit Blcek) Kpek (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Acele (Grn-Hamit Blcek) natlap zt gitmek (Zara-Halil Topu) Temelli (Emirda-Fak Edeer) Nfus czdan (Yldzeli-Durmu Yurt)

134
kan: khya: kak: kal: kal: kalif: kalle: kalp: kaltak: kaluk: kaluk: kan ayakl: kangal: kaput: kar krmek: kara calap: karakmak: karametli: karapan: kar: kar: kark: kartol: kase: kaslmak:

Dr. Doan KAYA

Eskiden kullanlan ve kzlerin ektii tama arac (Ardanu-Necat Bayraktar) Muhtar (Kayseri-Sait Tama) Kurutulmu meyve (Krehir-emsi Yastman) Dememi meyve (Bayburt-Mustafa Kayal) Orak (Zara-Halil Topu, Grn-Hamit Blcek)) obanlarn arazide yattklar baraka (ArdanuNecat Bayraktar) Sahtekr (Kayseri-Sait Tama) Sahte (Grn-Hamit Blcek) Eek semeri (Erbaa-Durmu Yman) Eskimi deersiz kundura Eski ayakkab (Bayburt-nsal Kra) Kz-bayan (Bor-Fikret Dikmen) be dzine (Erbaa-Durmu Yman) Palto (Bayburt-Mustafa Kayal) Toprak damlardaki kar tahta krekle syrp atmak (Afin-Mehmet Gne) Sulu (Andrn-Celil nkr) Yorulmak (Krehir-emsi Yastman) Bahtsz (Zara-Halil Topu) Samanlklarn nndeki rtl alan (ArdanuNecat Bayraktar) Hanm, kadn (Bayburt-Mustafa Kayal, Altnyayla-ahin Ylmaz) Yal (Yldzeli-Durmu Yurt) Bahedeki teras (Grn-Hamit Blcek) Patates (Grn-Hamit Blcek, Sarkam-Hanifi SztutanBayburt-Mustafa Kayal, Bayburt-nsal Kra) Bardak (Erbaa-Durmu Yman) Byklenmek, kibirlenmek (Krehir- emsi Yastman)

Szlk Destanlar

135

kast:

Tahrik iin zellikle sylenmi sz (Zara-Halil Topu) kasket: apka (Hekimhan-Kadim) katk ayran: Yayktan kan ayran (Yldzeli-Durmu Yurt) katk: Yourt (Darende-Aslan Tekta, Afin-Hayati Vasfi, Gle-Srr Arpa) katil: Kerpi duvar yaparken araya konan kaln tomruk (Afin-Hayati Vasfi) katmer: i kat kat olan yal ekmek kav: Kibriti tututurmaya yarayan nesne (GrnHamit Blcek) kaval etmek: Cevizi yeil kabuundan ayrmak (Krehiremsi Yastman) kavara: Yel (Hekimhan-Kadim) kavlaan: nar (Niksar-M. Necati Gne) kaya: Ta (Gle-Srr Arpa) kaygana: Yada piirilmi yumurta (Ardanu-Necat Bayraktar) kaym: Salam (Zara-Halil Topu) kayn gitmek: Dnde olan tarafnn ad (Krehir-emsi Yastman) kaza: ile (Yerky-Cokun Gndz) kazk: Pahal (Bayburt-nsal Kra) keig: Barts (Suluova-Mustafa Ayval) kefe: Avu (Grn-Hamit Blcek) keh: Uurum (Niksar-M. Necati Gne) kele: Hatrlatma nidas (Kozan-mam) kele: Hele, yahu (Afin-Mehmet Gne) keleco: Drcekten yaplan orba (Zara-Halil Topu) kelem: Lahana (Zara-Halil Topu, Niksar-M. Necati Gne) kelep: Yumak (Sarkam-Hanifi Sztutan)

136
kelepir: kele: kelik: kelik: kelp: kem gz: keme: kemre: kenef: kepir: kepme: ker: ker: kere: kere: kerevet: kerik: kerik: kert krt: kerti: kertik: kertik: kerti: kerto: kertk: kese: kese:

Dr. Doan KAYA

Deerinden aa fiyatta (Grn-Hamit Blcek) Gzel (Kozan-mam, Kayseri-Sait Tama, AfinHayati Vasfi-2) Yemeni (Afin-Hayati Vasfi) Eskimi ayakkab (Grn-Hamit Blcek) Kpek (Grn-Hamit Blcek) Kt nazar (Emirda-Fak Edeer) Bir mantar eidi veya yer elmas (Krehiremsi Yastman) Tezek (Gle-Srr Arpa) Tuvalet (Grn-Hamit Blcek) Kayalk yer (Andrn-Celil nkr) Ksmen yklma-kme (Afin-Mehmet Gne) Eek (Gle-Srr Arpa) Alay (Grn-Hamit Blcek, Afin-Mehmet Gne) Kez (Bor-Fikret Dikmen) Defa (Gle-Srr Arpa) Sedir (Andrn-Celil nkr) Eek yavrusu (Altnyayla-ahin Ylmaz) ok gezen arsz kadn (Zara-Osman Saryldz) Yamuk yumuk (Grn-Hamit Blcek) Bayat (Sarkam-Hanifi Sztutan, BayburtMustafa Kayal) z, iaret (Afin-Mehmet Gne, Altnyaylaahin Ylmaz) entik (Andrn-Celil nkr) Kertenkele (Andrn-Celil nkr) Patates (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Kesilen yer (Erbaa-Durmu Yman) Ksa yol (Niksar-M. Necati Gne) Para torbas (Erbaa-Durmu Yman)

Szlk Destanlar

137

kesek:

Yumruk gibi sertlemi toprak (Krehir-emsi Yastman) kesme: Mee (Andrn-Celil nkr) ke: Her gn iki ien(Kayseri-Sait Tama) ke: Peynir (Afin-Hayati Vasfi) keik: Sra (Niksar-M. Necati Gne) keveke: Yumuak ta (Grn-Hamit Blcek) kezap: Yalanc (Grn-Hamit Blcek) kbal: ekil (Grn-Hamit Blcek) klk: Kyafet (Zara-Osman Saryldz) kmy yimek: Kamlanmak (Krehir-emsi Yastman) knnap: p (Suluova-Mustafa Ayval) kra: Verimsiz (Emirda-Fak Edeer) krk: Metres (Hekimhan-Kadim, Altnyayla-ahin Ylmaz) krkr: Sere (Bayburt-nsal Kra) krmz: Domates (Yerky-Cokun Gndz) krtik: Kullanlm sabunun ufa (Zara-Halil Topu) kska: Soan tohumu (Andrn-Celil nkr) kska: Mandal (Niksar-M. Necati Gne) ksmk: Cimri (Afin-Hayati Vasfi-2) ksrak: Dii at (Gksun-Mustafa Cokun Kale) ktmr: Cimri (Grn-Hamit Blcek) kyak: Kibar (Afin-Hayati Vasfi) kymk: ne gibi ele batan aa paras (Grn-Hamit Blcek) kip: Sk (Niksar-M. Necati Gne) kiron: Hayvanlarn yiyeceklerinden arta kalan (Ardanu-Necat Bayraktar) kiren: Kzlck (Niksar-M. Necati Gne) kirik: Eek yavrusu (Erbaa-Durmu Yman)

138
kirkal: kirkit: kirman: kirpeden: kirtik: kirtik: ki: kie: kielemek: kiifleme: koddu: kolan: kolluk: koluk: kom: kopa: kopo: kora: kormut: koruk: koskra: kovan: kovculuk: koyak: koz:

Dr. Doan KAYA

Hayvanlar balamaya yarayan bir taraf alabilen esnek aa halka (Ardanu-Necat Bayraktar) Hal kilim dokumada kullanlan taraa benzeyen alet (Andrn-Celil nkr) Ynden ip eirmek iin kullanlan tahtadan ara (Suluova-Mustafa Ayval) Bir anda (Andrn-Celil nkr) Kullanlm sabunun kk paras (AfinMehmet Gne) Sabun art (Andrn-Celil nkr) Kmese yollarken tavuklara sylenen sz (GleSrr Arpa, Afin-Hayati Vasfi) Tavuu kovalama sz (Kayseri-Sait Tama) Tavuk kovalamak (Afin-Mehmet Gne) Gzetlemek (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Kurnaz (Afin-Hayati Vasfi) Halat (Andrn-Celil nkr) Kola taklan (Erbaa-Durmu Yman) Boynuzsuz hayvan (Bayburt-nsal Kra) Ahr (Sarkam-Hanifi Sztutan) Kanca (Emirda-Fak Edeer) Kan veya kzan ana paras (Ardanu-Necat Bayraktar) Trpandaki elcek (Ardanu-Necat Bayraktar) Zengin yaveri (Bayburt-Mustafa Kayal) Yasak (Bayburt-nsal Kra) Fara (Yerky-Cokun Gndz) Petek (Bayburt-Mustafa Kayal) Laf getirip gtrme (Grn-Hamit Blcek) Dan kuytu yeri (Afin-Hayati Vasfi) Ceviz (Grn-Hamit Blcek, Niksar-M. Necati Gne)

Szlk Destanlar

139

kozlik: ktr: khne: kk: kl: klk: kmbe: km: kr: kr ksn: kr yapalak: kstava: kger: kk: ktek: kynek: kynek: kula: kulluk: kulunc: kuma: kurik: kuruk: kurutma: ku: kugana:

Kuzu ve danann yata (Sarkam-Hanifi Sztutan) zm pestili (Krehir-emsi Yastman) Eski (Grn-Hamit Blcek) Gbrede oynama (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Boynuzsuz kei (Zara-Halil Topu) Eek (Niksar-M. Necati Gne) Tandr rei (Zara-Halil Topu, HekimhanKadim, Afin-Mehmet Gne, Gksun-Mustafa Cokun Kale) Manda (Niksar-M. Necati Gne) Grmeyen ( Sarkam-Hanifi Sztutan) Kstebek (Zara-Halil Topu) Yarasa (Andrn-Celil nkr) Kz alnan krek (Zara-Halil Topu) Ayakkab tamircik (Afin-Mehmet Gne) Yazlk villa (Kayseri-Sait Tama) Sopa atmak-dvmek (Erbaa-Durmu Yman, Niksar-M. Necati Gne) Atlet (Andrn-Celil nkr) amar atlet (Zara-Halil Topu, GksunMustafa Cokun Kale, Bayburt-nsal Kra) Sar (Emirda-Fak Edeer) Balk (Bayburt-nsal Kra) Krek kemiklerinin aras (Grn-Hamit Blcek) Yenge (Afin-Hayati Vasfi-2) Tay (Sarkam-Hanifi Sztutan) Spa (Bayburt-nsal Kra) Zayf olan (Erbaa-Durmu Yman) in bilmeyen (Bayburt-nsal Kra) Tencere (Gksun-Mustafa Cokun Kale)

140
kuhana: kukana: kuluk: kuymak: kuzgun: kkl: kldken: klek: klstr: km: knc: knde: kpt: krrk: krtk: kr: krk: krn: km: ktk: ktk: -Llal:

Dr. Doan KAYA

Tencere (Grn-Hamit Blcek) Tencere (Ardanu-Necat Bayraktar) Sabah (Emirda-Fak Edeer, Krehir-emsi Yastman) Msr unu ve kaymakla yaplan yiyecek Kuzeye bakan souk yer (Andrn-Celil nkr) t (Yerky-Cokun Gndz) Hanm (Afin-Hayati Vasfi) Aa kova (Sarkam-Hanifi Sztutan, ArdanuNecat Bayraktar) Eskimi (Erbaa-Durmu Yman) Dana dam (Emirda-Fak Edeer) Susam (Andrn-Celil nkr) Her gn (Andrn-Celil nkr, Afin-Mehmet Gne) Keserin arka taraf (Grn-Hamit Blcek) Spa (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Kar birikintisi (Erbaa-Durmu Yman, Zara-Halil Topu) Kk tay (Andrn-Celil nkr) Eek yavrusu (Zara-Halil Topu, Grn-Hamit Blcek) Kurna (Hekimhan-Kadim) Kayg (Grn-Hamit Blcek) Aa tomruu (Erbaa-Durmu Yman, NiksarM. Necati Gne) Boynu kaln adam (Darende-Aslan Tekta) Ahraz, dilsiz (Sarkam-Hanifi Sztutan, Hekimhan-Kadim, Bayburt-Mustafa Kayal)

Szlk Destanlar

141

laluk:

Ahraz, konuma zorluu eken, kekeme konuan (Bayburt-Mustafa Kayal, Bayburtnsal Kra) laka: Tembel (Bayburt-nsal Kra) latife: aka (Bor-Fikret Dikmen) lava: Tandrda pien ekmek (Bayburt-nsal Kra) Laz: Karadenizli (Bayburt-nsal Kra) lazut: Msr (Ardanu-Necat Bayraktar, Bayburt-nsal Kra) lenger: Bakr kap (Niksar-M. Necati Gne) lepe: Sulu yemek (Gksun-Mustafa Cokun Kale) le: Su veren toprak (Afin-Hayati Vasfi) leymun: Limon (Gksun-Mustafa Cokun Kale) lrt: Balk (Niksar-M. Necati Gne) llak: Aa (Andrn-Celil nkr) lobiya: Fasulye (Sarkam-Hanifi Sztutan) lobiye: Fasulye (Bayburt-nsal Kra) lo: Toprak evlerin damlarn pekitirmek iin kullanlan silindir seklindeki ta (Afin-Mehmet Gne, Gksun-Mustafa Cokun Kale, Altnyayla-ahin Ylmaz) lolanmek: Lo ta ile baca dzlemek (Zara-Osman Saryldz) lom: Levye (Sarkam-Hanifi Sztutan) lor: Peynir (Sarkam-Hanifi Sztutan) lor: Yasz kelek (Bayburt-nsal Kra) -Mmaa: mabeyn a: Uzun aa (Andrn-Celil nkr) Her iki tarafa kaps olan oda (Afin-Mehmet Gne) macca etmek: Sinirlendirmek (Afin-Mehmet Gne) mada: tah (Niksar-M. Necati Gne)

142
maduk:

Dr. Doan KAYA

Birini kandrp aldatmak (Bayburt-Mustafa Kayal) ma: Blme, ksm (Grn-Hamit Blcek) mahalsz: Lzumsuz (Afin-Mehmet Gne) mahat: Sedir (Niksar-M. Necati Gne) mahrama: Havlu (Andrn-Celil nkr) makat: Sedir (Yerky-Cokun Gndz) makine: Kamyon (Bayburt-nsal Kra) mal: nek ve kzn genel ad (Bayburt-Mustafa Kayal) mal: Hayvan (Kayseri -Sait Tama) mal: Akl ermeyen, Saf insan (Yldzeli-Durmu Yurt) malama: p (Andrn-Celil nkr) malama: Harmandaki saman (Zara-Halil Topu) malamat: Rezil (Yerky-Cokun Gndz, Gksun-Mustafa Cokun Kale) malamat: Rahatszlk veren grlt (Andrn-Celil nkr) malamatlk: Perianlk (Afin-Mehmet Gne) manca: Salata (Andrn-Celil nkr) manga: Cmbz (Niksar-M. Necati Gne) mangr Para (Hekimhan-Kadim, Bayburt-nsal Kra) manpr: (Darende-Aslan Tekta) mantz: Mangal (Andrn-Celil nkr) maraba: Tarm isisi (Afin-Mehmet Gne) maran: Kan tekerinin dna geirilen demir kasnak (Ardanu-Necat Bayraktar) marat: Dert (Gksun-Mustafa Cokun Kale) maraz: Hastalk (Emirda-Fak Edeer) martin: Tfek (Bayburt-Mustafa Kayal) masat: Bilei ta (Ardanu-Necat Bayraktar) masimek: nemseme (Afin-Mehmet Gne) matik: Altn kays (Darende-Aslan Tekta) mavra atmak: Palavra, yalan sylemek (Grn-Hamit Blcek)

Szlk Destanlar

143

mazlum: mazu: meel: meke: menge: mera: merek: merek: merkep: mertek: mesel: meses:

ok uslu (Kayseri-Sait Tama) Teker taklan yer (Erbaa-Durmu Yman) apa (Niksar-M. Necati Gne) Msra (Andrn-Celil nkr) Silah (Darende-Aslan Tekta) Otlak (Hekimhan-Kadim) Samanlk ( Sarkam-Hanifi Sztutan) Samanlk (Ardanu-Necat Bayraktar) Eek (Grn-Hamit Blcek) Kaln kereste (Erbaa-Durmu Yman) Bilmece (Sarkam-Hanifi Sztutan) ift-saban srerken kullanlan-ucuna ivi akl ince uzun aa (Afin-Mehmet Gne) meses: kzleri yrtmede kullanlan ucu ivili uzun denek (Altnyayla-ahin Ylmaz) meymenetsiz: ekli bozuk (Gksun-Mustafa Cokun Kale) mh: ivi (Niksar-M. Necati Gne) mhyat olma: Sahip kma (Afin-Mehmet Gne) mkla: Yada pimi yumurta (Andrn-Celil nkr) mnavara: Gece oynanan bir ocuk oyunu (Afin-Mehmet Gne) mrhz: Cimri (Gksun-Mustafa Cokun Kale) mrk: Batak haldeki amur (Andrn-Celil nkr) msml: Dzgn (Niksar-M. Necati Gne) mtrp: Cimri (Afin-Mehmet Gne) mymnt: Elinden i gelmeyen (Andrn-Celil nkr) mymnt: Elinden i gelmeyen (Zara-Halil Topu) mzmrk: e yaramaz (Afin-Mehmet Gne) milih: Gzel (Darende-Aslan Tekta) miltan: Gmlek (Gle-Srr Arpa) mintan: Gmlek (Kayseri-Sait Tama) mintan: Dmeli erkek gmlei (Andrn-Celil nkr)

144
mire: miriyol: mitil: mitil: modul: : moloz: mozik: mozuk: mhkem: mkkem: mucuk: mucuk: muhanet: mumbar: Musduk: musur: mumu: muzur: mlevves: mnafk: mtmayin: mzevir: -Nnaa: nacak: nalin: namt: napzar:

Dr. Doan KAYA

Ak kemiinin duru ekillerinden biri (Krehiremsi Yastman) Asfalt (Bayburt-nsal Kra) Paralanm bez yn (Andrn-Celil nkr) Yzsz yorgan (Erbaa-Durmu Yman, Hekimhan-Kadim, Niksar-M. Necati Gne) vendirenin ucundaki ivi (Zara-Halil Topu) Ta paras akl (Zara-Halil Topu) Dana (Sarkam-Hanifi Sztutan) Danann by (Bayburt-nsal Kra) Ar oturakl (Afin-Mehmet Gne) Salam, muhkem (Bayburt-Mustafa Kayal) Slenke oyunundaki yuvarlak ta (AfinMehmet Gne) Kk sinek (Andrn-Celil nkr) Ele muhta (Gksun-Mustafa Cokun Kale) kembe (Niksar-M. Necati Gne) Mustafa (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Hayvanlarn su itii uzun kurna Yumruk (Niksar-M. Necati Gne) Zararl (Kayseri-Sait Tama) Pislik eden (Darende-Aslan Tekta) Nifak karan (Andrn-Celil nkr) i rahat (Grn-Hamit Blcek) Laf tayan (Afin-Mehmet Gne) Ceset (Hekimhan-Kadim) Ksa sapl balta (Andrn-Celil nkr, ErbaaDurmu Yman) Takunya (Niksar-M. Necati Gne) Sapsz bak (Andrn-Celil nkr) Verimli tarla (Ardanu-Necat Bayraktar)

Szlk Destanlar

145

nat: natr: ne: nehak: neker: neeal: nezir: nezk: nryon: -Oocakl yer: ocaklk: oflaz:

Trpan sap (Ardanu-Necat Bayraktar) Kadn hamamc (Kayseri-Sait Tama) Buyur-efendim (Afin-Hayati Vasfi) Haksz (Grn-Hamit Blcek) Mee aacnn yapra (Ardanu-Necat Bayraktar) nasl (Yerky-Cokun Gndz) Adak (Kayseri-Sait Tama) Nezaketli (Bayburt-nsal Kra) Ne yapyorsun-naslsn? anlamnda hatr sorma (Zara-Halil Topu)

Mutfak (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Ate yaklan yer (Andrn-Celil nkr) yi durumda olma (Gksun-Mustafa Cokun Kale) ogrun: Gizli-habersiz (Afin-Mehmet Gne) okl: Oklava (Gksun-Mustafa Cokun Kale) oma prtmas: Kala kmas (Afin-Mehmet Gne) oma: Yufka ekmein tereyayla kavrularak zerine yumurta krlmas (Afin-Mehmet Gne) oma: Pekmezli tatl (Gksun-Mustafa Cokun Kale) onmak: yi gn-mutlu hayat (Zara-Halil Topu) opban: k kemiinin duru ekillerinden biri (Krehiremsi Yastman) opsa: Bo kalan tarla (Emirda-Fak Edeer) oartmak: Abartmak (Afin-Mehmet Gne) otan: Pulluk (Bayburt-Mustafa Kayal) oyna: Flrt, metres (Gle-Srr Arpa, Afin-Hayati Vasfi) -dlek: Korkak (Erbaa-Durmu Yman)

146

Dr. Doan KAYA

endere: Ucu modullu denek (Zara-Halil Topu) h: ocuk korkutma sz (Afin-Hayati Vasfi-2) knme: Taklit (Gksun-Mustafa Cokun Kale) ncek: Petamal (Suluova-Mustafa Ayval) reme: Yama (Bayburt-nsal Kra) rselenmek:Hrpalanmak (Grn-Hamit Blcek) rtme: Evin iki kat (Kozan- mami) rtme: Balkon (Gksun-Mustafa Cokun Kale) tean: teki gn, geen gn (Grn-Hamit Blcek) tee: Derenin kar ksm (Andrn-Celil nkr) ten: Geen gn (Andrn-Celil nkr) trk: shal (Gksun-Mustafa Cokun Kale) yknmek: Alay etmek-kmseyerek taklit etmek (AfinMehmet Gne) z: yi toprak (Emirda-Fak Edeer) z: Dere (Krehir-emsi Yastman) -Ppaalk: paha: pahar: pahl: pahl: pakla: paklavu: pala: pala: palavrac: pallampo: pambk: pampal: Kilot (Zara-Halil Topu) Kymet iin biilen deer (Zara-Halil Topu) eme (Bayburt-nsal Kra) Cmert olmayan-maln esirgeyen (YldzeliDurmu Yurt, Afin-Mehmet Gne) Kskan (Zara-Halil Topu) Fasulye (Yerky-Cokun Gndz) Baklava (Gksun-Mustafa Cokun Kale) ul (Emirda-Fak Edeer) Yatak (Krehir-emsi Yastman) Fazla yalan syleyen (Grn-Hamit Blcek) Kirli-bakmsz (Zara-Osman Saryldz) Pamuk (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Gelincik (Andrn-Celil nkr)

Szlk Destanlar

147

pancara: pangnot: papara: pasa: pasak: pasakl: patrt: payla: paylama pazu: pe: peh: pehli: pehlil: pehll: peke: peklik: pelit: peltek: pelver: pere: perk: pekir:

pekir: pekir: prnat: prt:

Pancar yapraklarndan yaplan bir tr yemek (Afin-Mehmet Gne) Para (Zara-Halil Topu) iddetli sz (Grn-Hamit Blcek) oka yaplan (Erbaa-Durmu Yman) Kir (Zara-Osman Saryldz) Kirli (Kozan-mam, Zara-Osman Saryldz) Velvele (Niksar-M. Necati Gne) Taksim (Afin-Hayati Vasfi) Taksim (Gle-Srr Arpa) Pancar (Niksar-M. Necati Gne) Virane yer (Niksar-M. Necati Gne) Beenme sz (Gle-Srr Arpa, Afin-Hayati Vasfi, Afin-Hayati Vasfi-2) Et yahnisi (Zara-Halil Topu) Zavall (Andrn-Celil nkr) Saf adam (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Tahtadan yaplm somya (Bayburt-nsal Kra) Kabz (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Mee (Niksar-M. Necati Gne) Kekeme (Erbaa-Durmu Yman) Sala (Zara-Halil Topu, Niksar-M. Necati Gne) Para, ake (Gle-Srr Arpa) Kat (Sarkam-Hanifi Sztutan) Peete, havlu (Erbaa-Durmu Yman, ZaraHalil Topu, Grn-Hamit Blcek, YerkyCokun Gndz, Niksar-M. Necati Gne) Havlu (Sarkam-Hanifi Sztutan) Sofra (Sarkam-Hanifi Sztutan) Ekin demeti (Andrn-Celil nkr) Elbise (Andrn-Celil nkr)

148
prt: prtk: prtma: psma: ptk: pz: pili: pin: pingel: pinnik: pirpirim: pisik: pontil: portma: portma: portmak: poa: prsmek: ptlek: puko: puhari: puharik: pur: purkl:

Dr. Doan KAYA

Elbiselik kuma (Zara-Halil Topu, GksunMustafa Cokun Kale, Emirda-Fak Edeer) Her eyin az (Zara-Halil Topu) Birbirine takl olan iki ucun birbirinden kmas (Afin-Mehmet Gne) Saklanma (Andrn-Celil nkr) Ard (Andrn-Celil nkr) imen (Grn-Hamit Blcek) Gen horoz (Bayburt-Mustafa Kayal) Kmes (Andrn-Celil nkr) Folluk (Sarkam-Hanifi Sztutan) Kmes (Andrn-Celil nkr, Afin-Mehmet Gne, Niksar-M. Necati Gne)) Yrede yetien bir bitki (Suluova-Mustafa Ayval) Kedi (Sarkam-Hanifi Sztutan, BayburtMustafa Kayal) Pantolon (Andrn-Celil nkr) Dama klan kap (Afin-Mehmet Gne) Boanma (Andrn-Celil nkr) Bir lakap (deve yavrusu) (Afin-Mehmet Gne) ok gezen (Bayburt-Mustafa Kayal) Solmak, burumak (Suluova-Mustafa Ayval) ri gzl (Erbaa-Durmu Yman) Kabuu ile kurutulmu fasulye (Ardanu-Necat Bayraktar) Duman savan baca (Yldzeli-Durmu Yurt) Duman savan baca (Zara-Halil Topu) Damlara su geirmesin diye serilen kil toprak (Andrn-Celil nkr, Afin-Mehmet Gne) Havu (Yerky-Cokun Gndz)

Szlk Destanlar

149

put: put: pkl: prekli: ps: psk:

Sznden cayan, hileci insan (Kayseri-Sait Tama, Bayburt-nsal Kra)) Kalle (Gle-Srr Arpa) Havu (Kayseri-Sait Tama) Havuc (Zara-Halil Topu) Kedi (Andrn-Celil nkr) Kedi (Gksun-Mustafa Cokun Kale)

-Rrahmatlk: l (Andrn-Celil nkr) rezil: Edepsiz (Kayseri-Sait Tama) -Ssabi: saak: sama: sab: samal: saule: sahan: sahdiyen: saka: sak: sako: saku: salak: salak: salbaga: sal: Bebe (Hekimhan-Kadim) Evlerin atsndaki uzant (Erbaa-Durmu Yman) Kapsl barut (Andrn-Celil nkr) Sahibi (Krehir-emsi Yastman) Salan hayvan (Grn-Hamit Blcek) Ya pelit srgnnn zincir yerine kullanlmas iin bklm ekli (Ardanu-Necat Bayraktar) Bakr tabak (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Tabaklanmam deri (Afin-Mehmet Gne) Oyuncunun kendine zel ak kemii (Krehiremsi Yastman) Ceket (Bor-Fikret Dikmen, Ceket (Niksar-M. Necati Gne,) Ceket (Kayseri-Sait Tama) Geri zekl (Hekimhan-Kadim) Sulanm geni alan (Andrn-Celil nkr) Hayvanlarn balanmadan salnd ahr (Ardanu-Necat Bayraktar) Tarif (Grn-Hamit Blcek)

150
salma: saltat: samarti:

Dr. Doan KAYA

Muhtarn koyduu vergi (Kayseri-Sait Tama) Asker (Darende-Aslan Tekta) Tarla srerken kullanlan koum dzeneinin aa paras smen: Dn alay (Afin-Mehmet Gne) sant: Bklm ya aatan yaplm urgan (Ardanu-Necat Bayraktar) santr: Aklsz (Kayseri-Sait Tama) saprasekil: Geliigzel yer (Andrn-Celil nkr) sara: Beyin nbeti (Emirda-Fak Edeer) sarat: Byk gzenekli elek (Andrn-Celil nkr) sarol: Da erii ( Sarkam-Hanifi Sztutan) sarp: Engebeli (Grn-Hamit Blcek) sarsuh: Tatsz (Niksar-M. Necati Gne) sashavi: Su savurmaya elverili uzun sapl tahta krek (Ardanu-Necat Bayraktar) satr: Byk bakra (Afin-Hayati Vasfi) savak: Herkese inanan (Zara-Osman Saryldz) savmak: Gnder (Yerky-Cokun Gndz) sefil: Gariban (Gksun-Mustafa Cokun Kale) seirtmek: Komak (Zara-Halil Topu, Krehir-emsi Yastman) sehen: Tabak (Andrn-Celil nkr) sehil: Alak geni ova (Andrn-Celil nkr) sehil: Rakm dk olan yer (Grn-Hamit Blcek) seki: Divan (Hekimhan-Kadim) seki: Divan (Sarkam-Hanifi Sztutan) seklem: ri uval (Gksun-Mustafa Cokun Kale) selek: Eli bol (Emirda-Fak Edeer) semse: zm pestilinin iine ceviz konularak yaplan tatl gda (Afin-Mehmet Gne) setik: nce bulgur (Gksun-Mustafa Cokun Kale)

Szlk Destanlar

151

san: srtma: sklat: snd: snmak: spa:

Fare (Niksar-M. Necati Gne) oban (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Bunaltc scak hava (Andrn-Celil nkr) Makas (Grn-Hamit Blcek) Denemek (Zara-Halil Topu) Eek yavrusu (Zara-Halil Topu, HekimhanKadim) srk: Uzun (Bayburt-nsal Kra) srtmak: Dilerini gstererek glmek (Erbaa-Durmu Yman) stk syrlmak: Hevesi kamak, sevgisi azalmak (GksunMustafa Cokun Kale) sypnnak: Yama (Andrn-Celil nkr) szgt: Kavurma (Afin-Mehmet Gne, Krehir-emsi Yastman)) sibek: Aa kk (Erbaa-Durmu Yman) silik: siz gsz ortalkta gezen (Kozan-mam) sille: Tokat-amar (Darende-Aslan Tekta) silme: Buday lei (Gksun-Mustafa Cokun Kale) sini: Tepsiye (Niksar-M. Necati Gne) sini: Tepsi (Gksun-Mustafa Cokun Kale) siitmi: Sinsi kurnaz (Zara-Halil Topu) sinnenbit: Saklanba (Niksar-M. Necati Gne) sintir: Sne (Kayseri-Sait Tama) sitil: Kazan (Gle-Srr Arpa) sitil: Kk bakra, kova (Hekimhan-Kadim, NiksarM. Necati Gne, Afin-Hayati Vasfi) sohu: Dibee (Niksar-M. Necati Gne) sokranmak: Kendi kendine sylenmek (Afin-Mehmet Gne) solan: Dinlenen tarla (Andrn-Celil nkr) soluk: Nefes (Kozan-mam) somiya: Divan (Bayburt-Mustafa Kayal)

152
sorutmak:

Dr. Doan KAYA

Ayakta durmak (Zara-Halil Topu, ErbaaDurmu Yman) sbe: Elips biiminde (Afin-Mehmet Gne) sck: Yourt suyu (Sarkam-Hanifi Sztutan) srmelik: Kzartma olacak durumda, kzlemelik (Krehiremsi Yastman) snge: Frn sprgesi (Erbaa-Durmu Yman) sudursuz: Susuz-kabahatsiz (Kozan-mam) sulu: Etli yemek (Gksun-Mustafa Cokun Kale) sumsuk: Yumruk (Krehir-emsi Yastman) suratsz: irkin (Kayseri-Sait Tama) suvan: Soan (Krehir-emsi Yastman) sck: Aart peynirin suyu (Bayburt-Mustafa Kayal) slenke: Yass taslarla oynanan oyun (Afin-Mehmet Gne) sllm: Merdiven (Grn-Hamit Blcek, AfinMehmet Gne, Afin-Hayati Vasfi) slk: Salyangoz (Andrn-Celil nkr) smek: Baak msr darnn genel ad (Zara-Osman Saryldz) snepe: Perian (Gksun-Mustafa Cokun Kale) snmek: Uzanp yatmak (Zara-Halil Topu) srge: Bulak sngeri (Andrn-Celil nkr) srtk: Evde durmayan, Kap kap gezen (ErbaaDurmu Yman, Kozan-mam, Altnyayla-ahin Ylmaz) sk: Dam kenar (Gksun-Mustafa Cokun Kale) sven: Uzun aa (Andrn-Celil nkr) syem: aret ve baparman arasndaki uzunluk (Zara-Halil Topu) syk: Kerpi yap evlerde damn etrafna ekilen oval tmsek (Afin-Mehmet Gne)

Szlk Destanlar

153

-aartlik: ak: aka: alak: amar: amput: aplak: aplak: apal: arlak: a: atafat: ebeden: ebek: elek: elek: elek: eremet: e: llk : ltak: ibi: imrime: inik: ip: ire: ire: irincelik:

raklk (Afin-Mehmet Gne) Blk, para, dilim (Krehir-emsi Yastman) Latife (Gle-Srr Arpa) Ham karpuz (Niksar-M. Necati Gne) Tokat (Darende-Aslan Tekta, Kayseri-Sait Tama) Tuzlu (Bayburt-Mustafa Kayal) Tokat (Andrn-Celil nkr) Ensede patlayan tokat (Yldzeli-Durmu Yurt) Ya kab (Niksar-M. Necati Gne) Alak alayan (Andrn-Celil nkr) a (Kayseri-Sait Tama) Evdeki lks eya (Zara-Osman Saryldz) Ho kokulu kavun ad (Andrn-Celil nkr) irki (Erbaa-Durmu Yman, HekimhanKadim) Dadan getirilen odun (Kozan-mam) Srtta tanan yk (Andrn-Celil nkr) Eek srtndaki eya (Yldzeli-Durmu Yurt, Afin-Mehmet Gne) Tez, abuk (Zara-Halil Topu) Kenar oyal ba rts (Afin-Hayati Vasfi) Ar ba olmayan kzlar (Bayburt-nsal Kra) Kendi kusurunu gizleyebilmek-suunu bastrmak iin barp aran (Afin-Mehmet Gne) rdek (Yerky-Cokun Gndz) marana sylenen sz Buday lei (Grn-Hamit Blcek) abuk (Niksar-M. Necati Gne) Tatl (Andrn-Celil nkr) eker kestirmesi (Krehir-emsi Yastman) erbet (Gksun-Mustafa Cokun Kale)

154
ie: ie: iek: iek: iek: or: ora: -Ttades: tahalak: talr: tama: taman: tandr: tanko: tapan:

Dr. Doan KAYA

Fincan (Kayseri-Sait Tama) Bardak (Emirda-Fak Edeer) Bir yllk koyun (Bayburt-Mustafa Kayal) Hi dourmam koyun (Andrn-Celil nkr) Bir yana gelmi koyun (Zara-Halil Topu) Laf-sz (Afin-Mehmet Gne, Afin-Hayati Vasfi) orba (Gksun-Mustafa Cokun Kale)

Akran (Afin-Mehmet Gne) siz kfte (Afin-Mehmet Gne) Para (Darende-Aslan Tekta) Hatrlatma nidas (Afin-Hayati Vasfi-2) Hani (Afin-Hayati Vasfi) Ocak (Emirda-Fak Edeer) Sosyete (Grn-Hamit Blcek) Srlm tarlay dzlemeye yarayan tarm aleti (Ardanu-Necat Bayraktar) tapna gelmek: Yerli yerine oturmak (Afin-Mehmet Gne) taptabu: Msr ekmei (Gksun-Mustafa Cokun Kale) tar: Tavuklar tnedikleri yer (Yldzeli-Durmu Yurt) tarpadan: Ani (Andrn-Celil nkr) tarpo: Bakr sahanlarn kapa (Ardanu-Necat Bayraktar) taslak: Apalak yzl (Erbaa-Durmu Yman) takala: Alay etme (Andrn-Celil nkr) tat: Dilsiz, konuamayan (Bor-Fikret Dikmen) tavatr: yi gzel-ok beenilen (Zara-Halil Topu) tavlak: Soyulmu taze ceviz (Andrn-Celil nkr) tavlamak: Su serperek yumuatmak (Suluova-Mustafa Ayval) taya: Srk (Niksar-M. Necati Gne)

Szlk Destanlar

155

tayda: taze: tebelle: teberik:

Akran (Afin-Hayati Vasfi) Gen kadn Israr (Afin-Hayati Vasfi-2) len kimseden kalan ocuklar (Afin-Mehmet Gne) teberik: Biricik (Andrn-Celil nkr) tec: Buday yn (Bayburt-nsal Kra) teh dmek: Fark etmek (Gksun-Mustafa Cokun Kale) teh: zm reeli (Afin-Mehmet Gne, Afin-Hayati Vasfi-2) teke: Erkek kei (Andrn-Celil nkr, Bayburt-nsal Kra) tekmk: Tekme (Bayburt-nsal Kra) telefsimek: Ypranmak (Afin-Mehmet Gne) teleme: Peynir yapmak iin mayalanm kei st (Andrn-Celil nkr) telis: Byk torba, uval (Zara-Halil Topu, SarkamHanifi Sztutan) temek: Ahr penceresi (Gksun-Mustafa Cokun Kale) tengerek: Yuvarlak (Andrn-Celil nkr) tentene: Dantel (Afin-Mehmet Gne) tentene: Dantele (Sarkam-Hanifi Sztutan) tepik: Tekme (Niksar-M. Necati Gne) terek: Sergen (Sarkam-Hanifi Sztutan) terek: Raf (Niksar-M. Necati Gne, Ardanu-Necat Bayraktar) terk: At arkas (Sarkam-Hanifi Sztutan) te: Byk leen (Afin-Hayati Vasfi) tet: Leen (Gle-Srr Arpa) teti: inde pekmez marmelat kaynatlan yayvan bakr kap-leen (Ardanu-Necat Bayraktar)

156
tevek: teze: teze: tezvir: t: tks: tngr: tngr: trk: trs: trt: trpan: tintirik: tirit: tirit: tirki: tirik: tiy: toa: tok: toka: tomari: toplu: tor: tosbaa: toslak: toy:

Dr. Doan KAYA

zm yapra (Erbaa-Durmu Yman, NiksarM. Necati Gne)) Taze (Sarkam-Hanifi Sztutan, BayburtMustafa Kayal) Teyze (Krehir-emsi Yastman) arlatan (Kayseri-Sait Tama) Saman yn (Ardanu-Necat Bayraktar) Sk (Grn-Hamit Blcek) Parasz-zrt (Hekimhan-Kadim) Teneke (Emirda-Fak Edeer) shal (Hekimhan-Kadim) ok hzl (Grn-Hamit Blcek) Mahalli orba (Zara-Halil Topu) Ekin bien alet (Andrn-Celil nkr) Parman fiskesi (Andrn-Celil nkr) Paa (Kayseri-Sait Tama) Yemek suyu (Niksar-M. Necati Gne) Un kab (Niksar-M. Necati Gne) Pancardan yaplan yemek (Andrn-Celil nkr) Az (Grn-Hamit Blcek) Yourtlu yarpuz (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Ak kemiinin duru ekillerinden biri (Krehiremsi Yastman) amar ykamada kullanlan ara (YldzeliDurmu Yurt) Btn (Sarkam-Hanifi Sztutan) Pencere (Yerky-Cokun Gndz) Acemi (Gle-Srr Arpa, Afin-Hayati Vasfi) Kaplumbaa (Niksar-M. Necati Gne) Tombul ve yuvarlak yzl (Yldzeli-Durmu Yurt) Tecrbesiz (Bayburt-nsal Kra)

Szlk Destanlar

157

tngel: tuluk: tuluk: tum: tuman: tuman: tummak: tunna: tgm: tnek: tnemek: tymek: -Uulmak: uluk: uluk: urba: urubla: uyank: uz: -le: lzgar: rtme:

Mumula (Erbaa-Durmu Yman, Niksar-M. Necati Gne) ok su ien (Zara-Halil Topu, Zara-Osman Saryldz) Tulum (Sarkam-Hanifi Sztutan) Arazideki su birikintisi (Emirda-Fak Edeer) Kilot (Afin-Hayati Vasfi) alvar (Zara-Halil Topu) Suya dalmak (Andrn-Celil nkr, Zara-Halil Topu) Tava (Emirda-Fak Edeer) lmek (Afin-Hayati Vasfi) Gece tavuklarn yatt yer (Bor-Fikret Dikmen, Gksun-Mustafa Cokun Kale) Konmak (Zara-Halil Topu) Kamak (Zara-Halil Topu) rmek (Afin-Mehmet Gne) Kirli-pasakl kadn (Kozan-mam) rk (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Elbise (Zara-Halil Topu, Niksar-M. Necati Gne, Bayburt-nsal Kra)) eyrek tas lei (Andrn-Celil nkr) Akll (Kayseri-Sait Tama) Pek yava (Emirda-Fak Edeer) Hayvan ls (Andrn-Celil nkr) Rzgr (Sarkam-Hanifi Sztutan) Yenme (Andrn-Celil nkr)

158
ek: tmek: tk: vez: -Vvala: variyetli: vedsiz: velespit: velhan: velme: veresi: verev: vesayit: vetsiz:

Dr. Doan KAYA

ok m (Zara-Halil Topu, Zara-Osman Saryldz) Kazanmak (Krehir-emsi Yastman) Tandrda piirilen kelle (Darende-Aslan Tekta) Sivrisinek (Andrn-Celil nkr)

Earp (Gle-Srr Arpa) Zengin-varlkl (Zara-Halil Topu) Huysuz (Afin-Hayati Vasfi) Bisiklet (Afin-Mehmet Gne) Nadas (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Dn yemei (Afin-Mehmet Gne) Parasz (Kayseri-Sait Tama) apraz ( Sarkam-Hanifi Sztutan) Motorl ara (Niksar-M. Necati Gne) Yersiz konuan, patavatsz (Afin-Mehmet Gne) vez: : Bir meyve eidi (Zara-Halil Topu) vezir: Borsuza (Kayseri-Sait Tama) vzzk: zmarit (Afin-Mehmet Gne, Gksun-Mustafa Cokun Kale) vzzk: Snm sigara izmariti (Andrn-Celil nkr) vingir vingir: Saylmayacak kadar (Afin-Mehmet Gne) -Yyadrg: yaz: yalk: yahni: yal: Yabanc (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Siyaha yakn renk, esmer (Grn-Hamit Blcek) Mendil (Zara-Halil Topu, Kayseri-Sait Tama, Krehir-emsi Yastman) Nohut yemei (Kayseri-Sait Tama) Soumu yemek (Bayburt-Mustafa Kayal)

Szlk Destanlar

159

yal: Kpek yemei (Yldzeli-Durmu Yurt) yalak: ukur (Andrn-Celil nkr) ylk: Barts (Gksun-Mustafa Cokun Kale) yallk: Bebek nl (Erbaa-Durmu Yman) yamz: Omuza (Emirda-Fak Edeer) yanaz sakar: Aksi-er kii (Bor-Fikret Dikmen) yannk: Tulumdan yaplm yayk (Andrn-Celil nkr) yantir: a (Kayseri-Sait Tama) yanyreksin: Cana yakn, merhametli (Grn-Hamit Blcek) yapk: Taranmayan kirli sa (Andrn-Celil nkr) yapma: Tezek (Yerky-Cokun Gndz) yarenlik: Sohbet (Bayburt-nsal Kra) yarenlik: aka-aka ile sylenmi sz (Zara-Halil Topu) yarenlik: aka (Grn-Hamit Blcek) yarlk: nlk (Zara-Halil Topu) yarma: Dvlm buday (Gksun-Mustafa Cokun Kale) yarpz: Yabani nane (Afin-Mehmet Gne, GksunMustafa Cokun Kale) yartnak: Mee kabuu (Andrn-Celil nkr) yasyapldak: Yalnz kalma (Andrn-Celil nkr) ya: kiyzl (Kayseri-Sait Tama) ya: Olmayacak i (Bayburt-nsal Kra) yamak: Yz rtmek (Sarkam-Hanifi Sztutan) yatk: Yllarca beklemi mal (Darende-Aslan Tekta) yatr: Eren kabri (Zara-Halil Topu) yavan: Ya az olan yemek (Bayburt-Mustafa Kayal) yavs: Sinek (Andrn-Celil nkr) yayl: Fayton (Krehir-emsi Yastman) yazlak: Serinlenecek yer (Andrn-Celil nkr) yazu: Arazi (Niksar-M. Necati Gne) yein: iddetli (Grn-Hamit Blcek)

160
yenik:

Dr. Doan KAYA

Hafif (Zara-Halil Topu, Niksar-M. Necati Gne) yelek: Gmlek (Afin-Hayati Vasfi) yelli: Hzl (Afin-Mehmet Gne) yelpik: Balgam (Afin-Mehmet Gne) yemi: ncir (Hekimhan-Kadim) yenge: Abinin, amcann ve daynn hanm (Zara-Halil Topu, Erbaa-Durmu Yman) yetik: Ergenlik ana gelmi kz (Darende-Aslan Tekta) yetim: ksz (Emirda-Fak Edeer) ylk: Mendil (Yerky-Cokun Gndz) ylk: At srs (Grn-Hamit Blcek) yrak: Uzaa (Andrn-Celil nkr) yrtk: Edepden haydan noksan kalan (DarendeAslan Tekta) yirik: Yrtk (Erbaa-Durmu Yman, Altnyayla-ahin Ylmaz) yiti: Koyu, keskin (Suluova-Mustafa Ayval) yiti: Sert, keskin, koyu (Niksar-M. Necati Gne) yitik: Kayp olan (Darende-Aslan Tekta) yo sofa: Evin bir blm (Suluova-Mustafa Ayval) yoha: S yer (Niksar-M. Necati Gne) yollu: Odaya serilen sergen (Bayburt-Mustafa Kayal) yoluk: Kadn hakaret sz (Gksun-Mustafa Cokun Kale) yonga: Odun keserken kan para (Andrn-Celil nkr, Erbaa-Durmu Yman) yoa: Krmz toprak (Bayburt-Mustafa Kayal) yoz: Ksr (Grn-Hamit Blcek) yrep: Meyilliye (Afin-Hayati Vasfi) yumu buyurmak: vermek-emretmek (Afin-Mehmet Gne) yumu: buyurma, emir (Zara-Halil Topu)

Szlk Destanlar

161

yunak: yunmak: ykl: -Zzaar: zabah: zaar: zahar: zahralk: zaptiye: zarif: zavara: zavzu: zaza: zebil: zefil: zeh: zehre: zemberek: Zemheri: zer: zervu: zerze: zevzek: zeyrek: zbarma: zkka: zrlamak: zrnamak: zrtaboz: zibil: zoal:

ykama yeri (Andrn-Celil nkr) Banyo yapmak (Niksar-M. Necati Gne) Gebe (Hekimhan-Kadim) Belki herhalde (Andrn-Celil nkr) Sabah (Krehir-emsi Yastman) Kpek (Zara-Osman Saryldz) Herhalde (Afin-Mehmet Gne) Kiler (Gksun-Mustafa Cokun Kale) Kolcu kuvveti (Grn-Hamit Blcek) nce (Bayburt-Mustafa Kayal) Hayvan yemi (Andrn-Celil nkr) Sebze (Niksar-M. Necati Gne) Aptal (Bayburt-nsal Kra) ok fazla (Niksar-M. Necati Gne) Karn a olan (Erbaa-Durmu Yman) Ykseklik hatt (Afin-Hayati Vasfi-2) Tahl (Andrn-Celil nkr) Yayaya (Hekimhan-Kadim) Ocak ay (Niksar-M. Necati Gne) Altn (Gle-Srr Arpa) Sarho (Kayseri-Sait Tama) Kap mandal (Afin-Mehmet Gne) Boboaz (Grn-Hamit Blcek) Zeki (Hekimhan-Kadim) lm (Andrn-Celil nkr) Oyun eidi (Krehir-emsi Yastman) Alamak (Erbaa-Durmu Yman) Oyunbozanlk yapmak (Afin-Mehmet Gne) Yiitlik taslayan (Grn-Hamit Blcek) Hayvan gbresi (Andrn-Celil nkr) Kzlck (Niksar-M. Necati Gne)

162

Dr. Doan KAYA

zomp: Tomruk (Gksun-Mustafa Cokun Kale) zorlu: Kuvvetli (Kayseri-Sait Tama) zottik: Dengesi bozuk (Darende-Aslan Tekta) zhr: Sahur (Gksun-Mustafa Cokun Kale) zumzu: Yumruk (Grn-Hamit Blcek) zlbiye: Tatl (Bayburt-Mustafa Kayal)