Sindirim Sistemi Giriş

3 Mart 2023 Cuma 02:58

• Canlılar yaşamını sürdürebilmek için beslenmek zorundadır.

• Besin maddelerinden protein, yağ ve karbonhidrat büyük molekül olduklarından hücre zarından geçemez.
• Hidroliz (su ile parçalama) ile yapı birimlerine (monomerlerine) ayrılmaları gerekir

ANADOLU YAY: Büyük moleküllü besinlerin yapı birimlerine ayrıştırılarak hücre zarından geçebilecek hale gelmesine
sindirim denir
2023 MEB: Besinlerin sindirim kanalında fiziksel ve kimyasal olarak parçalanma işlemine sindirim denir.

Sindirim Aşamaları (2023 MEB)

YEME --> SİNDİRİM --> EMİLİM --> ATIKLARIN UZAKLAŞTIRILMASI

Sindirim:
Fiziksel: Amaç besinleri daha ufak hale getirmek
• "büyük bir ekmeği dilimlemek"

• Dişler, kaslar (mide ve ib), safra fiziksel sindirimde görevlidir

Kimyasal: Su ve enzim yardımı ile monomerlerine ayırmaktır.

Hücre içi sindirim: 1. Besin, fagositoz ya da pinositoz ile hücre içine alınarak besin kofulu oluşturulur.
2.Lizozim yardımı ile besin yapı birimlerine ayrılır.
3. Sindirim sonucu oluşan yapı sitoplazmaya geçer ve hücre tarafından kullanılır.

Hücre dışı sindirim: Besin maddeleri hücre dışına salgılanan enzimlerle sindirildikten sonra hücre içine alınır.
1. Not
Hangisi sizce daha avantajlı?

2. Not

• İnsanlarda sindirim hücre dışında gerçekleşir (mide, bağırsak boşluğu, ağız boşluğu gibi…)
• İstisna: Sadece akyuvar hücresinde hücre içi sinidirim vardır, savunmak için.

Sindirim Sistemi Sayfa 1

Sindirim Sistemi Organları
3 Mart 2023 Cuma 08:30

Sindirim Sistemi Organları: Ağız, Yutak, Yemek Borusu, Mide, Bağırsak, Anüs
Sindirime Yardımcı Organlar: Karaciğer, Pankreas, Tükürük Bezi

1. Ağız 5. İnce Bağırsak

• sindirimin başladığı yer
• Hem endokrin hem de ekzokrin bezdir.
• Diş, tükürük ve dil yardımcı olur. • Üç kısımdan oluşur:
• Nötr pH'a sahip (bu pH enzimler için önemli) a. Duedonum ( onikiparmak bağırsağı)
• Çiğneme: fiziksel sindirim Tükürük: kimyasal sindirim (sadece k.hidratlar) b. Jejenum (boş bağırsak)
• Çiğneme: Uç beyinle başlar, omurilik soğanı kontrolünde devam eder. c. İleum (kıvrımlı bağırsak
• Kulak altı, çene altı ve dil altı olmak üzere 3 çift tükürük bezi bulunur. Bunlardan mukus, mineral ve • Tabakalar aynı şekilde: Mukoza, Düz kas, Bağ doku, Periton zar
amilaz enzimi içeren tükürük sıvısı salgılanır. • İnce bağırsağın iç yüzeyinde villus denilen kıvrımlar oluşur.

a. Duedonum
2. Yutak (farinks) • Kimus buraya geldiğinde bazikleşir ve KİLUS'a dönüşür.
• Lokmanın yutulması sırasında epiglottis kapakçığı soluk borusunu kapatır.
• Kilus bağırsak iç yüzeyine temas ettiğinde ise duedonumdan kana SEKRETİN ve KOLESİSTOKİNİN
hormonları salgılanır.

Sekretin: Pankreası bikarbonat iyonu (HCO3 - ) salgılamasını ve karaciğerde safra üretimini uyarır.
Kolesistokinin: Safranın safra kesesinden boşaltılmasını ve pankreastan pankreas öz suyunun
Duedonum'a boşaltılmasını sağlar.

KOLE SİSTO KİNİN

safra kesesi Hareket ettirici

3. Yemek Borusu (Özafagus)

• Peristaltik hareketlerle besin ilerler.
• Fiziksel ve kimyasal sindirim YOK.
• Ağıza yakın kısımda çizgili kaslar bulunur. (isteğe bağlı başlar
ardından refleks ile ilerler)
• Peristaltik hareket
• mideye değil yutağa doğru olursa = KUSMA

6. Kalın Bağırsak
• Aynı tabakalara sahip fakat villuslar yok
• Sindirim enzimi yoktur, fazla mukus vardır.
• Vitamin, sıvı ve mineral emebilir.
• Kalın bağırsağın son bölümüne rektum denir.
• Rektumun dışarıya açılan kısmına da anüs adı verilir.
• Kalın bağırsağın ince bağırsakla birleştiği yere kör bağırsak denir.
• Kör bağırsakta bulunan parmak şeklindeki çıkıntıya apandis adı verilir.
• Bu bölgenin iltihaplanmasına ise apandisit denir
• Kalın bağırsakta yaşayan bakteriler tarafından K ve B12 vitaminleri sentezlenir.
(mutualist ilişki)

4. Mide
• Hem endokrin hem de ekzokrin bezdir.
• Yemek borusu ile bağlandığı yer kardia (mide girişi), bağırsakla
bağlandığı yer pilor kapısıdır (mide çıkışı). İkisinde de sfinkter
(büzgen kas) bulunur. Bu kaslar sayesinde kapıları açılıp kapanabilir.

Epitel hücreler, tüp şeklinde mide bezlerini oluşturur. • Kalın bağırsakta enfeksiyon oluşursa ishal
Mide özsuyu bu bezlerden salgılanır. • Dışkı kalın bağırsakta yavaş ilerler ise kabız
Mide öz suyu: Çok az miktarda lipaz, HCl ve pepsinojen.

Dikkat!! HCl ve pepsinojen ayrı kanallardan (tüplerden salgılanır). Böylece mide boşluğunda birleşirler:

• HCl asidik yapısı sayesinde besinlerdeki m.organızmaları yok eder ve mide pH'ını 2 tutar.
• Pepsinojeni aktifleştirir.
• Mukus sayesinde mide HCl yüzünden zarar görmez.
• Midedeki besinler içindeki asidik sıvı ile karışıp bulamaç olduğunda besine artık "KİMUS" denir.
HCl ile ilgili:
I. Besinlerle gelen mikroorganizmaları öldürür.
II. İnaktif halde bulunan pepsinojeni aktif pepsine dönüştürür.
III. Pepsin enzimi için optimum pH’ı sağlar.
IV. Besinlerdeki kalsiyum ve demir mineralleri ile B12 vitamininin
sindirim sisteminde emilimini kolaylaştırır.

Midenin çalışması

Sindirim Sistemi Sayfa 2

 Midenin çalışması

Gastrin hormonu
Vagus siniri

• En dıştaki düz kaslar boyunca, enine ve çapraz konumlandığından midedeki besinleri

çalkalayarak fiziksel sindirimi ve mide öz suyunun besine iyice karışmasını sağlar

• Sadece proteinlerin sindirimi yapılır.

Sindirim Sistemi Sayfa 3

Sindirime Yardımcı Olan Yapılar
3 Mart 2023 Cuma 22:21

Tükürük Bezi
Pankreas
• Kulak altı, dil altı ve çene altı olmak üzere 3 çift tükürük bezi var.
• Tükürüğün pH'ı nötrdür.
• Karma bezdir
• İçerisinde amilaz enzimi bulunur. Karbonhidratların kimyasal sindirimini sağlar
• Ayrıca içerisinde lizozim enzimi de bulunur. Mikroorganizmaları sindirir, etkisiz hale İnsulin ve glukagon --> Endokrin bez kanıtı
getirir. Pankreas öz suyu --> Ekzokrin kanıtı

• Kan şekerini düzenler

Karaciğer • Pankreas öz suyu acini hücreleri tarafından üretilir.
Wirsung kanalı ile vater kabarcığına dökülür.
• Safra salgılar, safra karaciğer kanalı ile safra kesesine gönderilip depolanır.
• Karaciğer kanalı karaciğerden çıkınca iki kola ayrılır. Biri safrayı safra kesesine gönderir. • Pankreas öz suyu:
Diğeri de koledok kanalıdır. Safrayı vater kabarcığına boşaltır
Tripsinojen, kimotripsinojen --> Protein
Amilaz --> Karbonhidrat
Lipaz --> Yağ
Safra: Safra tuzu, bikarbonat iyonları, kolesterol,
Nükleaz --> Nükleik Asit
safra pigmentleri, yağ asitleri ve sudan oluşur.
Karboksipeptidaz --> Protein
Yapısında HERHANGİ BİR ENZİM YOK. Dolayısıyla
sadece yağların fiziksel sindiriminde görev alır.
Ayrıca bağırsağın pH'ını düzenler

• Metabolik bozukluk sonucu safra taşı oluşur.

• Bu taşlar kanalı tıkar dolayısı ile safra emilerek kana geçer. Deride sarı renk oluşmaya
başlar. Biz buna sarılık hastalığı deriz

• Karaciğere iki kaynaktan kan gelmektedir. Birinci kaynak, dalak ve

sindirim kanalıdır. Buradan alınan kan, kapı toplardamarı ile
karaciğere getirilir. İkinci kaynak ise aorttan gelen ve oksijence
zengin kanı taşıyan karaciğer atardamarıdır.

Karaciğerin Görevleri

1. Safra salgılamak.
2. Kanın damar dışında pıhtılaşmasını sağlayan fibrinojen ve trombojen
proteinlerini sentezlemek
3. Kanın damar içinde pıhtılaşmasını engelleyen heparini sentezlemek
4. Protein ve karbonhidratların fazlasını yağlara dönüşümünü sağlamak
5. Zehirli maddeleri zehirsiz hale getirmek (amonyaktan üre, alkolün etkisini
yok etme katalaz enzimi ile H2O2'i su ve oksijene parçalamak)
6. Kan şekerini düzenlemek
7. Provitamin A = Karoten --> Vitamin A
8. ADEK depolamak
9. Yaşlanmış akyuvarları parçalamak
10. Akyuvar üretmek (kansızlık var ise)
11. Vücut ısısını düzenlemek

Sindirim Sistemi Sayfa 4

10. Akyuvar üretmek (kansızlık var ise)
11. Vücut ısısını düzenlemek
12. Eritropoietin hormonu salgılamak (böbrek de Eritropoietin hormonu
salgılar)

13. Ekzokrin bez özelliği gösterir.

SAFRA VE KATALAZ --> Ekzokrin bez kanıtı
ERİTROPOİETİN --> Endokrin bez kanıtı

Sindirim Sistemi Sayfa 5

Besinlerin Kimyasal Sindirimi
3 Mart 2023 Cuma 22:22

Karbonhidratların Kimyasal Sindirimi

Yağların Fiziksel ve Kimyasal Sindirimi
Ağızda başlar, ince bağırsakta sonlanır.
Etki eden enzimler: amilaz, maltaz, laktaz sükraz, dekstrinaz = hepsi karbonhidraz Sadece ince bağırsakta gerçekleşir.
Safra kesesi = fiziksel sindirim, Lipaz = Kimyasal Sindirim
Ağız: Tükürükteki amilaz enzimi nişasta ve glikojene etki ederek ve DEKSTRİN ve
MALTOZA dönüşür.
İnce bağırsak:

Mide: Karbonhidratlar burada kimyasal sindirime uğramaz

İnce Bağırsak:
Proteinlerin Kimyasal Sindirimi
Ağızda sindirilemeyen nişasta ve glikojen varsa onları dekstrin ve
maltoza dönüştürür. Midede başlar, ince bağırsakta sonlanır.

• Besinlerin uyarıcı etkisi ile (görme, koklama, çiğneme ve

düşünce) vagus siniri, mide bezlerinden gastrin hormonunun
salgılanmasına yol açar.

• Kan dolaşımına katılan gastrin hormonu mide hücrelerini

mide öz suyu salgılaması için uyarır.

Ardından ince bağırsak bezlerinden salgılanan maltaz, sükraz, laktaz ve • Öz su içinde bulunan HCI, mide bezlerinde üretilen ve inaktif
dekstrinaz ile basit şekerler (glikoz, fruktoz ve galaktoz) oluşturulur. bir enzim olan pepsinojeni aktif bir proteinaz olan pepsin
Böylece sindirim tamamlanır. enzimine dönüştürür.

• Pepsin, peptit bağlarına etki ederek proteinleri polipeptitlere

(pepton) ayrıştırır.

Mide:

İnce bağırsaktaki villuslar tarafından emilen basit şekerler kapı

İnce bağırsak:
toplardamarı ile karaciğere taşınır.

!! Selüloz ve kitini sindiremiyoruz. Fakat selüloz mukus salgısını

arttırdığı için sindirim sistemi sağlığı için önemlidir. !!

Nükleik Asitlerin Kimyasal Sindirimi

Sadece ince bağırsakta gerçekleşir.

İnce Bağırsak:

Deoksiriboznükleaz (P) ---> DNA

Ribonükleaz (P) ---> RNA

(Nükleotit sindiren enzimler (İB))

Nükleotit + H2O -----> Azotlu Organik Baz + Pentoz + Fosforik Asit

Wilhem kühne

Sindirim Sistemi Sayfa 6

Not!!!
4 Mart 2023 Cumartesi 01:49

Ağızdan salgılanan enzim:

Amilaz

Midede Salgılanan enzim:

Pepsinojen

İnce bağırsaktan salgılanan enzimler:

Sükraz, maltaz, laktaz, dekstrinaz, enterokinaz (enteropeptidaz), aminopeptidaz,

dipeptidaz, tripeptidaz ve nükleotidaz

Pankreastan salgılanan enzimler:

Amilaz, lipaz, tripsinojen, kimotripsinojen, karboksipeptidaz ve nükleaz (DNAaz ve

RNAaz)

Karaciğerden salgılanan sıvı:

Safra sıvısı!! (enzim değil!!)

Sindirim Sistemi Sayfa 7

Besinlerin Emilimi
4 Mart 2023 Cumartesi 01:14

• Karbonhidrat, yağ, proteinler hidroliz edildikten sonra monomer haldeyken

emilirken; vitamin, mineral ve su üzerinde işlem yapılmadan emilebilir.

• Emilimin asıl gerçekleştiği yer İNCE BAĞIRSAKTIR.

• Ağız ve Mide: Bazı zehirler, nikotin bazlı ilaçlar ve alkol emilebilir.

• Kalın bağırsakta su, vitamin ve mineral emilimi vardır.

• İnce bağırsak iç yüzeyinde bulunan villuslar, emilim yüzeyini arttırlar.

• Villuslar içerisinde kılcal kan damarları ve lenf damarları bulunur.

• Basit şeker
• Aminoasit
• Mineral
• Suda çözünen vitaminler

Bazı kısa zincirli yağ asitleri ise suda çok az çözünebilme özelliğinde
olduğundan villus kılcallarından kapı toplardamarı ile karaciğere taşınır

• Yağda çözünen vitaminler (ADEK)

• Yağ asitleri
• Gliserol

Sindirim Sistemi Hastalıkları , Rahatsızlıkları

Gastrit: Mide salgısının artması sonucu mukozanın dayanıklılığının azalması. Bazı bakteriler de mukozanın
iltihaplanmasına neden olabilir. Sindirim güçlüğü, midede yanma belirtilerdir. Diyet değişimi ve koruyucu ilaçlarla
tedavisi vardır.

Ülser: Mide asidinin fazla üretilmesi sonucu midenin iç kısmında yara oluşmasıdır. En sık sebebi Helikobakter
pilor denilen bakteriden dolayıdır. Neden: Ağrı kesicilerinin fazla tüketilmesi, stres, tedavi edilmeyen gastrit
olabilir.

Reflü: Mide ağzında bulunan sfinkter kaslarının görevini yapamamasından dolayı mide içeriğinin yemek
borusuna geri kaçmasıdır. Boğazda yanma hissi görülür. Ses kısıklığı, dişte çürüme, öksürük boğaz ağrısına neden
olabilir. Yağlı yemek, kızartma tüketmemeli kişi. İlaçla tedavi olabilir olmazsa ameliyat.

Hemoroit: Halk arasında basur. Anüs bölgesindeki toplardamarların genişlemesidir. Lifli beslenmeliyiz, acı
biber alkol az tüketmeliyiz. Su tüketmeliyiz.

İshal: Su ve mineral kaybına yol açar, çocuklarda ölüme neden olabilir.

Kabızlık: Bağırsak hareketlerinin azalması sonucu olur. Lifli besin almalıyız.

Siroz: Alkol, hepatit virüsleri ve gereksiz alınan ilaçlar karaciğer hücrelerinin yağlanmasına, karaciğer
dokusunun sertleşmesine neden olarak siroz hastalığını oluşturur

Sindirim Sistemi Sayfa 8

Sindirim Sistemi Sayfa 9