ISSN 0023-3692

numero 251 (2012:5)

Mondo

La mondo unika

Bibliotekisto en la socio

Socio

La muskaptilo

Rakonto

Senkaku x Diaoyu
La disputo inter Japanio kaj inio pri suvereneco de la insuletoj

Peter Bal: Pli kaj pli vasta agado

Dumonata socikultura revuo de Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO), eldonata de Universala Esperanto-Asocio (UEA). Fondita en 1963. N-ro 251 (2012:5), 49-a jarkolekto ISSN 0023-3692. Legata en . 90 landoj. TTT-pao: http://kontakto.tejo.org. Eldonanto (administrado, abonoj, anoncoj): UEA: Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando; tel.: +31 10 436 10 44, fakso: +31 10 436 17 51; ret-adreso: <uea@co.uea.org>. Redakcio: Kontakto, Rua Jos Guidini Jr, 229, Ribeiro Preto, SP. Brazilo, 14093-540 <kontakto@ tejo.org> Redaktoro: Rogener Pavinski TEJO-Tutmonde: SZILVA Szabolcs Enpaigo: Romulo Felcio Korektado: Rob Moerbeek Presado: Skonpres, Bydgoszcz (Pollando), <skonpres@poczta.onet.pl> Konstantaj kunlaborantoj: Aleksander Osincev (Rusio), Sergey Tyirin (Israelo), Alexandre Baudry (Francio), Gabriel Osho-Davies (Nierio), Victor Sol (Katalunio), Simmon K. Barney (Usono), Etsuo Miyoshi (Japanio), Ivo Miesen (Nederlando), Vasile Gavrilan (Moldavio), Olga ilajeva (Rusio). Facillingvaj artikoloj estas verkitaj en la niveloj tre facila kaj facila, la la vortolisto de Kontakto. Tiu listo trovias en nia retpao. Anonctarifo: tutpaa 350 EUR, 1/2-paa 190 EUR, 1/4-paa 100 EUR, 1/8-paa 55 EUR, 1/16-paa 30 EUR. Anoncoj sur kovrilpaoj kostas duoble. Por E-organizaoj 50% da rabato. Varbantoj de ekstermovadaj anoncoj ricevas makleraon de 30%. Por anoncoj bv. kontakti UEA. Anoncetoj: por Anonctabulo 0,25 EUR por unu vorto. Bv. sendi rekte al la redakcio a al UEA. Abontarifo: Varias lalande. Kontrolu e nia retejo. Malfortvidantoj: Estas kelkaj volegitaj artikoloj en nia retejo. Pliajn oni povas peti de Vasile Gavrilan <pangavrilan@gmail.com>. Kasedlegantoj sendu po du kasedojn de 90 minutoj al Rob Moerbeek, Zwaansmeerstraat 48, NL-1946 AE Beverwijk, Nederlando. Kun la pota glumarko de Ccogramme (viro kun blanka bastono). Kontakto en radioj: Radio 3ZZZ: http://www.3zzz. com.au/

Redakcie
Saluton! Tiu i numero aperas iom malfrue. Pri tio ne kulpas niaj kunlaborantoj, sed parte la neceso adaptii al la nova maniero, kiun ni adoptis por prepari la eldonojn, kaj parte mi, kiu tro multe laboras en la nuna periodo. Mi pardonpetas kun la certigo ke la venontaj numeroj aperos pli akurate. En la nuna konfliktianta mondo, tre isdata estas nia efartikolo, kiu pritraktas la disputon inter inio kaj Japanio pri la eta insularo, kiun inoj nomas Diaoyu kaj japanoj Senkaku. La konflikto vekis fortajn naciismajn sentojn, efe e la inojn, kiuj tute ne pasive atentis la japanan decidon aeti la insuletojn kaj furioze reagis per surstrataj manifestacioj kaj bojkotoj al japanaj entreprenoj. La temo estas tikla, precipe ar i estas politika kaj inkluzivas milito-daneron inter la du landoj. Sed u tamen pro netraleco la Esperanto-movado devas eviti pritrakti ilin? Kion vi opinias? En Kontakto ni provis malfermi spacon por amba flankoj. La superrigardon pri la temo faris ni kaj la raportojn el amba landoj faris la redakcio de El Popola inio kaj Etsuo Myoshi el Japanio. i-numere nia intervjua gasto, kvankam sufie juna, jam estas tre konata kaj de junuloj kaj de pli maturaj esperantistoj. Peter Bal, fronte de la organizao E@I kun iaj sukcesaj kaj avangardaj projektoj, fariis tre konata nomo. Pri E@I sed anka pri la aktivulo Peter, vi legos en nia intervjuo, kies dua parto (pro longeco) aperos en la venonta numero. Kiel kutime, kuriozaojn pri la mondo alportas la artikoloj de Olga ilajeva kaj per ia kontribuao i-eldona vi ekscios ke la mondomapo, sur kiu vi rigardas la landojn de la venontaj IJK-oj, ne estas tute simila al mondomapoj faritaj en aliaj landoj. Belan eseeton pri fermitaj pordoj verkis erome Vae el Francio, el Irano Akbar Abkenar tradukis La muskaptilo - rakonton, kiun eble vi iam adis, pri simpatio al aliulaj problemoj, kiuj unuavide ne rilatas al ni. Pri la rolo de bibliotekistoj en la socio rakontas Ariadna Gutirrez el Kubo. Vi legos anka la duan parton de la artikolo verkita de Ramn MORALES, el Venezuelo, pri la programo Stelarium. Niaj rubrikoj ne povas manki kaj do vi ilin certe uos: La blaga blogo de Victoro Sol, Tiel la Mondo de Istvn Ertl kaj TEJO-Tutmonde sub la zorgo de Szabolcs Szilva. Ne forgesu ke ni iam bezonas kontribuaojn. Vi povas libere verki pri iu temo de vi atata a elekti iun el la temoj, kiujn ni proponas en nia retejo. is balda! Rogener Pavinski

Enhavo Reagoj, Informe, Temo-sugestoj _______________________________ 4 Intervjuo Peter Bal: Pli kaj pli vasta agado ____________________________ 5 Vidpukto Pri fermitaj pordoj __________________________________________ 8 efartikolo Senkaku X Diaoyu _______________________________________ 9
Retrorigardo al la silenta interkonsento pri la Diaoyu-insularo __ 10 Senkaku Insuloj - Nenio bona sekvos el la konflikto _ ___________1 1

D Edukado kaj Kulturo Tiu i eldono estas financita kun subteno de la Eropa Komisiono. La publikao tamen reflektas nur la vidpunkton de la unuopaj atoroj, kaj la Eropa Komisiono neniel respondecas pri ajna uzo de la informoj. La opinioj de la unuopaj atoroj kaj de la redaktoro i tie esprimitaj ne nepre spegulas la opinion de TEJO a UEA, kiuj ne respondecas pri ili.

La blaga blogo Blogo de eksterterano________________________________13 Mondo La mondo unika_ ______________________________________________ 14 Rakonto La Muskaptilo ______________________________________________16 Lernu Ion ___________________________________________________________17 Astronomio Stellarium - Dua parto____________________________________18 Tiel la mondo_______________________________________________________19 Socio Biblotekisto en la socio_ _________________________________________20 TEJO tutmonde ____________________________________________________21

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ REAGOJ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

Viaj reagoj kaj komentoj estas bonvenaj. Kontaktu nin per la retadreso kontakto@tejo.org
universitato por studentoj? Kaj certe mi kun ojo konsentis :) Ni faris foton de niaj lernantoj kun Kontakto :) Olga ilajeva Rusio (retmesae).

Temo-sugestoj
u vi atus verki por Kontakto, sed mankas inspiro? Ni proponas al vi kelkajn temojn kiel sugestojn pri artikoloj por venontaj numeroj de Kontakto. Sentu vin libera anka por fari proponojn. Ni bonvenigas vian partoprenon! Jen sube la aktualaj temo-sugestoj: (pliaj detaloj pri ili trovias en nia retejo kontakto.tejo.org) #Facila teksto Kontakto iam bonvenigas facillingvajn artikolojn pri kiu ajn temo. Detalojn kiel verki facillingve legu en nia retejo. #Konsumismo u vi aetas superfluajn varojn? u konsumismo helpas disvolvion a malsanigas la socion? # Drogoj Kiel oni konsciigu pri iliaj daneroj? u la malpermeso estas efika? u laleigi ilin estas la plej bona solvo? # Recikligo kaj rubaoj La destino de rubaoj estas akuta problemo en nia nuntempa socio. Recikligo farias pli kaj pli grava kaj necesa en la mondo. # Tabako Malgra la nuntempa provo siei iliajn reklamadon kaj konsumadon, cigaredoj estas unu el la plej vendataj produktoj en la mondo. # Polemikaj tradicioj u en via lando a regiono ekzistas polemikaj tradicioj, kiuj ne plu kongruas kun la irkaao a kiuj vekas kritikon el parto de la socio?

Mi volas rakonti al vi bonan novaon. Mia efo (direktoro de la universitato, kie mi laboras) eksciis, ke mi estas esperantisto, ke mi partoprenas internaciajn kongresojn, estas komitatano A de TEJO, skribas artikolojn por Kontakto ktp. Do li diris: Mi volas vidi viajn artikolojn, kaj u vi povas donaci al la universitata biblioteko kajerojn de Kontakto? Mi respondis: u iu el la studentoj povos legi ilin? Poste la efo pensis kaj diris: Jes, vi pravas, eble vi aranu kurson pri Esperanto en la

Tutkore mi gratulas vin pro la 250-a numero de Kontakto, al kiu mi bondeziras sukcesegojn! Mi kaptas la okazon por diri, ke de tempo al tempo mi uzas artikolojn de Kontakto por konversaci-rondo, kiun mi gvidas en la Esperanto-klubo de Oostende (Belgio). El la lasta numero, mi intencas uzi Kiam Eropo ne baniis kaj Kalendaroj - u dimano a lundo?. Germain Pirlot Belgio (retmesae).

Informe
Promeskampanjo de Vinilkosmo La muzika eldonejo Vinilkosmo esploras pli aktivan, partoprenigan kaj s u kc e s a n m a n i e ro n p o r produkti kaj eldoni novajn diskojn de Esperantoartistoj kaj tial lanis Promes-kampanjon, en kiu estas prezentitaj diversaj eldonprojektoj, por kiuj oni faru aetpromeson por ebligi ilin eldoni. La promes-kampanjon estas enreta demandaro, kie oni indiku precize pri kiuj diskoj vi atus ke estu eldonitaj. Eblas mendi la albumojn fizike (KD) kaj elute la formatoj mp3, ogg kaj flac. Ligilo por i estas: http://goo.gl/5pvMO Ko-disko de Eterne Rima V i n i l ko m o ka j Ko nta kto l o t u m i s t r i M P 3 - fo r m a j n albumojn, Taglibro de brutulo de Eterne Rima. La rezulto de la lotumado estis: Gajnis Bill M. Mak kiel kontribuanto kaj Juan Sebastian Quintero Santacruz kiel partoprenanto de nia fan-pao en Facebook. Gratulon! iam partoprenu kaj kontribuu al Kontakto. Estu iam en kontakto kaj balda sciiu pri novaj premioj!

Limdatoj
Jen la kontribuaj limdatoj por iuj venontaj numeroj:
2012:6 1 de decembro 2013:3 1 de junio 2013:1 1 de februaro 2013:2 1 de aprilo 2013:4 1 de agusto 2013:5 1 de oktobro

numero 251 (2012:5)

Peter Bal:
Unua parto
Rogener PAVINSKI

pli kaj pli vasta agado

Esperanto kaj Interreto estas tre ofte anoncataj kiel perfekta paro. Ne senkiale, ar per la tutmonda komputila reto, Esperanto montriis vivanta kaj plenfunkcianta lingvo. Plue, eblas aserti senkonteste ke la Interreta uzado de Esperanto multe pliboniis de post la estio de la organizo Edukado@Interreto. Pli konata kiel E@I, [Eei], a Esperanto@ Interreto en pli fruaj jaroj, la organizo prezentis la avangardon ne nur e Interreto, sed anka e pluraj konkretaj kaj fizikaj projektoj. Grandparte respondeca pri multaj el tiuj projektoj estas la 33-jara slovaka esperantisto Peter Bal. Petro, nun tre konata aktivulo, ne partoprenis la fondon de E@I, en la komenco de la 2000-aj jaroj. Sed post kiam li, transprenante ian gvidadon en 2005, E@I multe kreskis, pligraviis kaj en la lastaj jaroj, E@I fariis pli ol asocio, i fariis entrepreno, kies agadoj kaj projektoj flugas eksteren el Esperantio. De la preska 10-jara lernu, is la plej lasta, la reta vortaro PIV, malfacilas trovi esperantistojn, kiuj neniam havis kontakton kun unu el la projektoj de E@I. u tamen E@I estas protektita kontra la problemoj, kiuj konsternigas la tradiciajn E-organizojn? Entreprenistaj paoj en la Esperanto-movado iam estas akompanataj de atenta rigardo kaj Petro kaj la agado de E@I ricevas anka kritikojn kaj spertas problemojn. Li sin deklaras konscia pri ili kaj samtempe uzas la sukcesojn de E@I kiel ildon, ne kaante sian fieron pri ili. Ne hazarde, i tiu intervjuo temas efe pri la agado de E@I, kiu okupas plej multe el lia tempo. Petro anka parolis iom pri si mem li iam esperas havi pli da tempo estonte por aktivi e aliaj movadoj. Nuntempe, nur la nuna agado postulis ke la intervjuo kun li estu dividita en du partojn. Do, la duan parton vi legos en la sekva numero.

1999) mi us finis mezlernejon kiel 19-jaraa kaj ekkontaktis unuajn E-istojn en Slovakio. Mi neniakaze divenus tiam, kiudirekte mia vivo sekve turnios :).

Via Esperanta agado estas jam sufie konata. Sed kion vi faris anta Esperanto kaj kiel vi venis al la E-mondo? u vi imagis ke vi estos entreprenisto ene de la E-movado? Fakte, mi malkovris Esperanton tute flanke kaj hazarde en unu ezotera libro, verkita de slovaka

atoro Marian Repka (Nie sme bezmocn Ni ne estas senpovaj). Tie estis priskribita 5-paa vojo al monda paco kaj uste kiel unua pao estis menciita Esperanto (pri kiu mi is tiam neniam adis). Tio kaptis mian atenton, des pli ke mi persone konis la atoron kaj pri la aliaj paoj mi sciis. Tiam (en la jaro

Kiuj estas la organizaoj, en kiuj vi partoprenas kaj kiuj estas viaj aliaj agadoj? Mi nun provas senii je funkcioj en diversaj organizoj, ar la agado de E@I ias pli kaj pli vasta, kaj do ne eblas facile dedii sufian tempon al aliaj okupoj. Sed mi nun krom esti kunordiganto de E@I, estas ekde 2005 anka estrarano de EEU (Eropa Esperanto-Unio), kies agadon mi opinias grava por pui la ideon de Esperanto en EU. Krome mi estas membro de UEA kaj SKEF (Slovakia Esperanta Federacio). En pasinteco, en la jaro 2003 mi fondis SKEJ (Slovakia Esperanta Junularo) kaj estis ia unua prezidanto is la jaro 2008. Mi anka estis TEJO-komitatano kaj mallonge anka vicprezidanto de SKEF. Krome, mi posedas etan eldonejon, ESPERO, kiun mi lanis en la jaro 2003, anta ol venis aliaj E-agadoj. in mi fondis, efe ar

INtervjuo
5

pluraj kluboj kaj organizoj funkcias tonepoke

Interreto ekestis en paroli en Eo, tion 1999, fakte dum neE-a ili povas fari tra arano, kie hazarde tri la reto. e-istoj renkontiis. Ekde Anka indus tiam i estis is la jaro multe pli da reciproka 2 0 0 5 n u r n e fo r m a l a komunikado kaj laborgrupo kiu funkciis saman principon sub TEJO. Sed projektoj eblas utiligi anka por dare kreskis kaj aperis ekz. kreado de novaj deziro havi iun formalan E-produktoj (libroj, tegmenton, kun propra diskoj, emizoj ktp.) - sistemon banko-konto, statuto ktp de antamendoj ni utiligis en (efe por povi komuniki E@I jam en 2006 kaj i montriis Petro opinias grava la agadon de Eropa kun instancoj, fari sukcesa. Kaj ekde pasinta jaro la Esperanto-Unio por pui Esperanton en la monpetojn, realigi pli t.n. kunlabora financado (angle: Eropa Unio grandajn projektojn). Crowdfunding) iis populara tra la Komence de la jaro 2005 reta mondo. Mi pensas ke tio i estas estis preska neeble en tiu tempo mi transprenis la kunordigadon vojo anka por la E-movado (kaj al aeti E-lernolibron en Slovakio. de Hokan Lundberg el Svedio kaj pluraj aliaj alternativaj movadoj) Ekde tiu tempo mi eldonis jam novembre samjare ni fondis la povi produkti aferojn pere de plurajn interesajn E-aojn. organizon (kun propraj statuto kaj antamendoj/subtenoj de unuopaj i-jare mi anka helpis fondi nian estraro). En E@I ni strebas realigi atantoj de la ideo a varo (ne landan organizon por antaenigadi utilajn kaj kvalitajn projektojn, nepre devas temi pri membroj Vikipedion: Vikimedio Slovakio, kiuj estas iamaniere helpaj simple oni opinias ion utila/bona al homoj u temas pri kaj pretas tion subteni per sia eventoj, u pri eldonaoj kontribuo kaj per tio mem ebligi a retejoj. la kreon de konkreta produkto). La populareco de kaj Do, la nuna mondo la mi ebligas al E@I kaj iaj produktoj ni ii pli aktivaj ludantoj ni mem konfirmas, ke ni faras nian kapablas decidadi, kio ekestos, laboron bone kaj sukcesas kio estos kreata. Tio donas al ni krei ion valoran. Eble la efa pli da libereco, sed samtempe diferenco de E@I kompare anka respondeco (unu sen alia ne kun la tradiciaj organizoj estas, eblas) ar vi devas mem konscii, kaj volus estonte pli kontribuadi al ke ni estis projektodiversaj viki-projektoj. bazita organizo. Tio Pri aliaj aktivaoj enerale signifas, ke ni pripensas mi emas al alternativaj agadoj, iun konkretan projekton, projektoj, vivstiloj la mi ne kiun la ni indas realigi estas hazarde ke en sama tempo kaj sekve por i seras kiam mi e-istiis mi anka iis tagajn homojn, realigan vegetarano amba filozofioj ja teamon kaj bezonatajn estas kongruaj kaj proksimaj. Mi financojn. Tiel i ja ekestis do emus pli engaii en estonto plej multaj projektoj anka al la vegetara movado; kaj lernu.net , lingvo.info, proksimaj al mi estas anka justa komputeko.net, SES ktp komerco, ekologia vivmaniero Rilate la la estonto de (eko-konstruaoj, recikligado ktp), tradiciaj organizoj moderna edukado k.a. Simple ne la mi necesas iel trovi eblas okupii pri iuj aferoj, kiuj mezan vojon - pluraj interesas min, eble estonte :) kluboj kaj organizoj funkcias tonepoke, dum E@I, la organizo, kiun vi gvidas aliaj tamen modernias. de . 7 jaroj, estas ekzemplo pri Necesas anka konscii, sukcesaj projektoj, inkluzive ke la nuna mondo multe pere de mondonacoj. Kontraste, aniis kaj kun i kia estas, la vi, la estonto de la anka niaj kutimoj kaj tradiciaj E-organizoj? u ili povus interago ja nuntempe lerni ion de E@I? ofte homoj ne tro bezonas Deorado e E@I-tablo dum la Movada Foiro en la Verdire la vojo de E@I estis veni al klubo por simple UK en Kopenhago neplanite nekutima. Esperanto@
numero 251 (2012:5)

La aktuala estraro de E@I

ke danke al via decido povas io nova, interesa naskii. Sed tute same sen via subteno tiu afero eble neniam aperos.

Kiuj estas la oficistoj, laborantoj en E@I kaj kion ili faras?

malbonas simple kelkfoje homoj ekhavas aliajn devojn, preferojn. En E@I ni uste nun seras tagajn kandidatojn kaj por la komisionoj, kaj por la estraro do se iu/j leganto/j sentas sin taga/j, volonte kontaktu nin.

Lastatute E@I estas asocio, sed lafunkcie i pli aspektas kiel entrepreno. En ia retejo mankas infomoj pri membroj de la elekta kaj financa komisionoj. u mankas klareco en ia administrado? Jes, ni konscias pri niaj administraj problemoj kaj en i-tagoj volas solvi ilin. Efektive uste la membroj de elekta kaj financa komisionoj estis la unuaj, kiuj esis aktivi en E@I (pro diversaj kialoj translokioj, geedzioj, postenoj ktp). Sekve do anka la balotoj por la estraro ne okazis en la bezonata tempo. La entreprenecon de E@I anka eble parte kazas uste ia projektbazita strukturo pluraj projektoj vivas en si mem, kaj multaj homoj ne emas tro burokratumi kaj zorgi pri administrado. Kaj anka ja estas afero de tempo kaj prioritato de homoj same ja ekz. en TEJO okazis pluraj demisioj dum lasta tempo sed tio ne signifas (almena mi esperas), ke nepre la organizo

La populareco de kaj E@I kaj iaj produktoj konfirmas, ke ni faras nian laboron bone.
Nuntempe efektive E@I havas ununuran salajratan oficiston Katka Noskov. i estis dungita danke al nia EU-projekto Slovake.eu, por kiu i kreis la tutan kurson. Nun i laboras efe pri la germana retejo. Sed ja kunlaboras kun E@I multege da homoj plej multe volontuloj (sen kiuj ne eblus tiom vasta gamo da projektoj), al kiuj ni elkore dankas pro ilia laboremo. Pluraj personoj estas dungataj por iuj konkretaj taskoj iam depende de la projekto, ia bueto ktp. Dum la lastaj 2 jaroj

La plej populara kreao de E@I, la lerniga retejo lernu.net disvolvigis nacilingvajn similaon, kiel la la retejo slovake.eu

Unu el la efaj projektoj de E@I, la retportalo lernu .net farios 10-jara nun en decembro. u io estas planata por celebri tiun datrevenon? Jes ja! Lernu .net estas certe la plej aa, plej granda kaj plej konata projekto de E@I. Fakte jam pli ol jaron ni pretigas, danke al dara subteno d e E S F ( E s p e ra n t i c S t u dies Fon da t ion ) anojn en lernu. net uste por la datreveno. Komence de 2013 ni planas lani novan lernu - verajne en februaro do vi povas oji pri tute nova kurso, kun tre interesa rakonto (verkita de la konata atoro Anna Lowenstein). Aldone anios pluraj aliaj aferoj aperos mediateko (multmedia biblioteko kun eblo lerni legante), novaj forumoj ktp. Dum la tuta sekva jaro aperados novaj aferoj e lernu (ne iujn eblos enkonduki en unu momento). Ni esperas ke homoj atos la novan retejon kaj ke e pli da homoj lernos kaj utiligos tie Esperanton. Darigo de la intervjuo en Kontakto 2012:6

ni tre efike ekuzis anka la eblon de staantoj kaj volontuloj kiuj venas al E@I por okazigi staon nome de siaj universitataj studoj. Tiel ni jam havis 10 personojn, kiuj helpis al ni pri tute diversaj taskoj kaj estis por tio financataj de Eropa Komisiono. En tiu i direkto ni volas darigi anka estonte. En la proksimaj semajnoj ni planas alii al EVS (Eropa Volontula Servo), por povi akcepti anka volontulojn per i. Do se iu interesias pri stao a volontulado en E@I, tiu estas certe bonvena.

VIDPUNKTO

Pri fermitaj pordoj

erome VAE Francio

Same kiel muroj, kiel kradoj, kiel tro altaj domegoj ili kalkulias al misaguraj konstruoj. parolu pri pontoj, parolu pri fenestroj, pri tuparoj kaj balkonoj, parolu pri pordoj malfermitaj, sed pri fermitaj prefere silentu! Tamen fermitajn pordojn mi atas. ne ajnajn tamen. mi atas tiujn pordetojn en muroj, kiujn oni vidas en la hejmlandaj vilaoj. armon ili ricevas de sia malgrandeco, de sia malalteco, de siaj malnovaj tabuloj kun kutime blugriza farbo, de sia glata sojlotono. Ilian malnovecon atestas en iuj lokoj la nivelano inter la strato kaj ilia malfermao. oni repavimis la straton periode, iufoje iom pli alte, kaj nun la pordo staras is unu tupo pli malalte. i indikas la veran alton de la tero, malantae. Malantae... jes, sian armon ili ne tiom ricevas de la aspekto, ol de tio nekonata, kion ili kaas. Fermita pordo invitas al supozo kaj revo.

ri fermitaj pordoj oni parolas malfavore.

kun fontanoj en ombro. oni eniras singarde, oni levas la okulojn al paro da kolomboj, kiuj flugilklake elfuas, kaj dume lumiis en la herbejo potentilaj floretoj, kvaza desegnante vojon al la monstro a feo, kiu embuskas ie.

La vilaaj pordetoj verajne kaas la banalon de laktukoj, de cepaj vicoj, de karotaj regimentoj, de terpomaj korpusoj, en plej bona okazo la ombrumon de balda florontaj fruktarboj. antalonge mi tamen eniris ardenon, kiu similis al milkajununokta mirindejo. La posedanton oni nomis filo Lu, ar li neniam edziis kaj tiu nomo dum la junao distingis lin de lia patro, kaj poste restis. Sian ne tre grandan ardenon li estis araninta per bambuoj, tona baseneto por orfioj, abelujoj en la fono, kaj iaj kreskaoj floraj, fruktaj, iu kun sia funkcio. En antadoma verandeto oni povis sidi inter tropikaj plantoj. oni vizitis lin por aeti mielon, vakson, por ricevi konsilojn pri ardenado kaj ui la konversacion de memkleriinto. Nun fralo Lu certe mortis. mi preterpasis la muron de lia ardeno. la pordo surhavas alian nomon, i estas fermita, kaj mi prefere ne vidu, kiel aspektas la transmuro. lia ardeno jam ne estas i tie, sed eble i formigris kaj in prizorgas alia gardanto, ie, malanta alia fermita pordo.

En mil kaj unu noktoj oni malfermas pordon, pordon ne nur lositan sed malpermesitan, oni in movas post monata atendo, oni in puas pro scivolo, kaj jen, malanta i kuas la ardeno de la ardenoj, kun fruktoj en la foliaroj,

numero 251 (2012:5)

Senkaku X Diaoyu
La disputo inter Japanio kaj inio pri suvereneco de la insuletoj
Rogener PAVINSKI Redakcio n la lasta septembro, miloj da inoj iris surstrate manifestacii kontra Japanion. La du landoj, kiuj historie ne iam tre bone interrilatis, atingis nun la plej malfacilan situacion ekde la dua mondmilito. En pluraj inaj urboj, la manifestacioj estis tiom perfortaj, ke japana entreprenista grupo, kiu de 37 jaroj kunvenas kun politikistoj en inio, decidis nuligi la i-jaran kunvenon pro sekurecaj kialoj. Instige de la malamikeca sento, inoj anka bojkotis japanajn entreprenojn - la vendoj de Toyota en inio malkreskis 44% en oktobro. Aliaj entreprenoj, kiel Honda, Mazda, Panasonic kaj Canon pazigis la produktadon kaj petis siajn japanajn laboristojn ne iri surstrate dum la plej maltrankvilaj tagoj. Jen tono en la uo, kiu grave damaas la rilatojn inter la du aziaj potencoj. La kialo estas la disputo pri la suvereneco de la insularo, kiun la inoj nomas Diaoyu [Diaoju] kaj la japanoj Senkaku. La rokaj insuletoj trovias en la Orienta ina Maro, irka 92 marmejlojn nordoriente de Tajvano, kiu cetere anka ilin postulas kiel siajn. Kial tiuj malgrandaj rokecaj

terpecoj, kiuj mezuras entute 7 kvadratajn kilometrojn estas tiom gravaj por ili? Strategia valoro kaj naturaj resursoj estas la respondoj. La konvencio de UN pri Azio en 1986, per submaripoj la regionon esploris kaj indikis ke i estas potenciale ria je gaso kaj nafto. Ekde tiam, inio kaj Japanio disputas pri la insuletoj.

inino surpentras sian korpon per bildo de la ina flago super la Diaoyu-insularo

Historio

En 1881, Japanio difinis la insularon kiel parton de la Okinawaprovinco. Dum la ina-Japana milito de 1894-1895, Japanio oficiale aneksis in kiel parton de la Okinawa-provinco kaj poste in donacis al privatuloj. ar la insuloj delonge estas neloataj, Japanio argumentas ian posedon pro la longa fruktuzo. Tamen, la malnova mapo eldonita de Japanio en 1783, la Diaoyu-insularo apartenis al inio kaj tio estas unu el la argumentoj de inio por postuli la insularon. Delonge, la japana registaro konservas la insularon sentue, timante la reagon de inio, sed finfine ne povis eviti la fortajn

reagojn kaj la manifestaciojn, kiam i i-jare anoncis la intencon la Diaoyu-insularon naciigi, aetante in de japana familio. Malgra la zorgemo de Japanio por malpermesi iun ajn suriri la insuletojn, radikalaj dekstruloj el Japanio sukcesis tie konstrui lumturon. Unu el tiuj radikalaj dekstruloj, kiuj postulas japanan suverenecon de la insuloj estas Shintaro Ishihara, eks-provincestro de Tokio. Li antanelonge anoncis sian demision de la estraro por fondi novan nacian partion kaj asertis ke Japanio devas esi klini la kapon al inio. Inter liaj defendataj ideoj estas tiu, ke Japanio devas posedi nukleajn armilojn, kio devigus la landon rezigni pri sia aktuala paca konstitucio.

EFARTIKOLO
9

efartikolo

Retrorigardo al la silenta interkonsento pri la Diaoyu-insularo

GAO Hong - inio Redaktoroj: SU Yijun, NIU Xueqin

osttagmeze de la 10-a de septembro 2012, la japana registaro malobservis la silentan interkonsenton kaj la komunan sintenon atingitajn de inio kaj Japanio pri la Diaoyu-insularo [Diaoju], kaj decidis aeti in de la posedanto de Senkaku-insuloj. Tio refoje kazis atenton de la publiko al la temo: u ekzistas

silenta interkonsento kaj komuna sinteno pri la suvereneco de la Diaoyu-insularo inter inio kaj Japanio? Kiam inio kaj Japanio ekintertraktis pri starigo de diplomatiaj rilatoj inter la du landoj, la ambaflanka malakordo pri la suvereneco de la Diaoyuinsularo fariis granda baro.

inio tenas afion, kiu diras: Diaoyu-insularo apartenas al inio, Japanio foriru el inio

Konsiderante, ke renormaligo de la diplomatiaj rilatoj inter la du landoj estas ura afero por amba diplomatiaj strategioj, kaj por eviti, ke la problemo de la Diaoyu-insularo malhelpu la procezon pri la starigo de diplomatiaj rilatoj, la tiama japana efministro, Tanaka Kakuei, kaj la tiama ina efministro Zhou Enlai faris interkonsenton intertrakti pri tio en la estonto. Tio povas esti rigardata kiel la origino de la silenta interkonsento inter inio kaj Japanio pri la Diaoyuinsularo. En la meza kaj lasta periodoj de la 70-aj jaroj, inio kaj Japanio multe klopodis kontrakti pacan kaj amikan traktaton. Por tiu afero, la tiama ina vicefministro Deng Xiaoping vizitis Japanion, kie li kaj la japana tatgvidanto atingis silentan interkonsenton pri la problemo de la Diaoyu-insularo. Tio estas fakto vaste konata de la dulandaj amaskomunikiloj kaj publiko. En 1978, interparolante kun la tiama japana efministro Takeo Fukuda, Deng Xiaoping diris: Estas kompreneble, ke ni havas malsamajn opiniojn pri iuj aferoj, ekz. pri la problemo de la Diaoyu-insularo, kiun vi nomas

10

numero 251 (2012:5)

Nenio bona sekvos el la konflikto

Manifestaciantoj bruligas la japanan flagon

Senkaku Insuloj
Etsuo MYOSHI - Japanio

Senkaku-insuloj. Ni povas ne paroli pri tio en la i-foja interparolo, la juna generacio estos pli saa ol ni pri la problemsolvo. Ni devas meti la eneralan intereson sur la unuan lokon. Pri tio Takeo Fukuda ne esprimis oponon. Tamen, post la ekvalidio de la Konvencio de UN pri Mara Juro, la Ministerio pri Eksteraj Aferoj de Japanio subite anis sian starpunkton pri la konfeso de la disputo kaj pri la silenta interkonsento, atingita de inio kaj Japanio. Pro tio, la inaj atoritatoj faris multfojajn traktadojn kun Japanio. La 23-an de novembro 1996, la tiama ina ministro pri eksteraj aferoj Qian Qichen renkontiis kun la tiama japana ministro pri eksteraj aferoj, Ikeda Yukihiko, kaj postulis, ke Japanio ne arbitre anu la komunan sintenon pri la Diaoyu-insularo atingitan de la du flankoj. Ikeda diris, ke Japanio kaj inio havas malsamajn starpunktojn en la problemo de la Diaoyu-insularo, kiujn oni devas trankvilanime trakti kaj pri kiuj oni devas eviti damaon de la enerala intereso de la dulandaj interrilatoj. Krome, kompare kun la starpunkto de la ina registaro (la suvereneco estas e ni, flanklasi la disputon a kune ekspluati), la japana registaro diris, ke la ago de dekstruloj deviis de la starpunkto de la registaro. La japana registaro iam esprimis, ke i ne partoprenos, ne subtenos kaj ne aprobos dekstrulan agadon, kaj ke la Japana Marborda Gvardio iam malhelpas dekstrulojn suriri la insulon kaj limigas ilin transporti al la insulo konstruajn materialojn. E n l a j a ro 2 0 0 2 l a j a p a n a

apanio okupis inion en 1931, perfortis virinojn, uzis homojn por diversaj medicinaj testoj e la trupo 731, detruis urbojn kaj mortigis pli ol 5 710 000 homojn dum 14 jaroj, la la tiamaj Aliancanoj. La tute ruiniinta postmilita Japanio estis ekde 1945 okupita de la militvenkintoj, efe usonaj. Tiutempe, la registaro en Tokio prizorgis sian popolon, vivantan en la plej aa mizero kaj ne atentis la neceson negoci iujn aspektojn de la militofino. Anta 40 jaroj, la efministro Kakuei Tanaka vizitis Pekinon por normaligi la ambalandajn rilatojn. Tiam inio (Zhou Enlaj, tiama ina efministro) konsentis malari Japanion de la respondeco pri la perdo de pli ol 10 milionoj da homoj kaj detruo, kondie ke inio ricevu en hodiaaj sumoj . 4 miliardojn da dolaroj ne repageblaj kaj prunte pliajn . 40 miliardojn. i-lasta sumo estu redonenda al Japanio kun interezoj. is nun ili respondece repagis . 2/3. Tamen Pekino ne sufie informis tiun fakton al la popolo kaj ke tiu mono grandioze efikis por rekonstrui ian ekonomion. En 1995, la efministro Tomiichi Murajama klare kaj sincere oficiale pardonpetis post profunda memkritiko dum la 50a rememoro de la 2a Mondmilito. Bedarinde nuntempe kelkaj japanaj dekstruloj malagnoskas lian pardonpeton, ne akceptante, ekzemple, la Nankinan Masakron, e se multaj tiamaj japanaj soldatoj jam estas konfesintaj sian kruelan konduton, ar tiuokaze anka inoj amasbuis sampopolanojn por ekhavi iliajn civilajn vestojn kaj tiel savi sian vivon. Aliflanke, de post la milito la ina registaro konstante edukas kontra Japanio, evitante ion iel malfavora al la propra lando. La amaskomunikiloj de amba landoj severe atakas unu la alian. iusemajne inaj esploripoj trairas la landlimon, kio perturbas dekstrulojn kaj pensigas ilin, ke Japanio

bezonas kalkuli je atombombo por sin defendi. La anglo Robin Bew, efdirektoro kaj ekonomiisto de Economist Intellingence Unit gvidas 650 ekonomiistojn en 27 urboj tra la mondo. Li diris al la urnalo NihonkezaiShinbun en oktobro 2012, ke la facilanima regadmaniero de Pekino postulas la kreon de malamiko, kio rezultigis la kontra-japanan edukadon. Tial multaj inoj ne bone sentas pri Japanio. Alflanke, Japanio ne sufie instruis la pasintjarcentan historion pri la invado de inio. Amba registaroj ignoris la malbonajn punktojn de la propraj landoj kaj amba popoloj rapide naciismiis. Japanio nun devas akcepti grandegan najbaran landon kontrastarantan in. En 1895 Japanio ekregis super Senkaku-insuloj. En 1968 oni eksciis, ke irka tiuj insuloj estas oleo. Tuj la ina registaro diris, ke la insularo apartenas al ili. Ilia intereso datias de mallonga tempo kaj havas ekonomiajn kialojn. inio asertas, ke i tie regis jam de la mezepoko kaj ke Japanio dum la okupado fortelis la insularon. Intertempe amba popoloj ekkomprenas, ke nenio bona sekvos el la konflikto. Meze de i tiu problemo, mi opinias, ke la solvo estus, ke la insuloj restu sub plurlanda kontrolo de kreota federacio de aziaj landoj, kiel la Eropa Unio. Tiaj insuloj ne tagas kaj ne sufias por kompensi la doloron kaj suferon de milito. Majstro Hidemaru Deguchi de Oomoto diris jene: La armita forto en sia esenco havas la signifon de altrudo. Nenio pli miopa ol la provo subpremi perforte la penson de la homoj. Kio povas korekti kaj konduki la penson, tio estas nenio alia ol la penso. La malamiko de A estas amiko de B, La malamiko de B estas amiko de C. A, B, C, , iuj estas filoj de Dio. Pardonu malamikon; Sin oferu homoj unu al la alia.

11

En multaj lokoj de inio, la manifestacioj kontra Japanio estis perfortaj

registaro luis de privata persono la Diaoyu-insularon kaj aliajn du insuletojn. Pro tio, inio faris severan trakton kun Japanio. Japanio asertas, ke la luo celas gardi stabilan administradon por la insuloj kaj malpermesi iujn ajn homojn arbitre suriri la insulojn. Japanio plue klarigis ke la faro celas eviti disputon kazotan de suriro de japanaj dekstruloj sur la insulon kaj la luo estas unu el

la metodoj esploritaj de Japanio konsiderante, ke por inio estas malfacile akcepti la tatigon de la Diaoyu-insularo lanitan de la japana registaro. Japanio konfirmis anka, ke lastatempe ia polico alvokis kaj pridemandis la parlamentanojn suririntajn sur la Diaoyu-insularon. Supremenciitaj faktoj pruvas, ke en la kvarona jarcento post la renormaligo de diplomatiaj rilatoj

Shintaro Ishihara, eks-provincestro de Tokio: Japanio devas esi klini la kapon al inio

inter inio kaj Japanio, la disputo pri la Diaoyu-insularo ekzistadas en l a dip l oma t ia p ra k t ika do ambaflanke, enerale en la formo de silenta interkonsento. Sed post la jaro 1996, Japanio ekneis la ekzistadon de la disputo, kio plikompleksigis la problemon kaj lasis fajreron de disputo-akrio. Se inio kaj Japanio vere volas solvi la disputon, oni devas alfronti la ekzistadon de la diskuto, sidi e la tablo de konferencoj kaj fari kvietan dialogon kaj interkomunikadon por seri novan komunan ekvilibron. Tio rilatas al trankvileco kaj felio de la dulandaj popoloj, kaj tio estas postulo kaj espero de la internacia socio rilate al inio kaj Japanio por prospero kaj stabileco de la orienta Azio. *GAO HONG estas vicdirektoro de la Instituto pri Japanio sub la ina Akademio de Sociaj Sciencoj.

La lokio de la Diaoyu-insularo, kiu anka estas disputata de Tajvano

12

numero 251 (2012:5)

Viktoro SOL- Katalunio

Blogo de kataluno
Pro la geografia situo de Katalunio, en la nordorienta parto de la Ibera Duoninsulo, tio estas, en la oriento de okcidento kaj en la nordo de la sudo, ni sentas nin kaj eropanoj kaj mediteraneanoj. Eble tiuj sentoj respondecas pri niaj efaj trajtoj: el seny i la rauxa (el senj i la raa), malfacile tradukeblaj vortoj, kiuj signifas, la unua: miksaon de prudento, racieco kaj saeco; la dua kombinaon de furiozo, emocio kaj eksplodo. Ne estas facile bone regi tiujn kontradirajn trajtojn; pro tio, ni ne malofte tro prudentas, kiam ni devus agi emocie, a eksplodas, kiam tagus pli racia konduto. e kelkaj homoj, unu el tiuj du ecoj klare superas la alian, kaj kiam la emocia flanko ege superregas la racian, oni havas frenezulon a artiston. Foje temas pri freneza artisto, kiel la genia pentristo Salvador Dal (1904-1989). Kurioze, lia patro, homo multe pli racia, estis unu el la pioniroj de Esperanto en nia lando. Bona ekzemplo de kataluno, kiu majstre kombinis tiujn ecojn estis la fama aritekto Antoni Gaud (1852-1926), kiu kreis imponajn konstruaojn kiel la preejo Sagrada Famlia (Sankta Familio), la Casa Mil (pli konata kiel La Pedrera) kaj la urban parkon Parc Gell . Oblikvaj kolonoj, ondaj muroj, fenestroj kaj pordoj ne rektangulaj, elipsaj kaj parabolaj arkoj, magiaj tuparoj kaj fantaziaj tegmentoj estas la superbaj rezultoj de lia emocifreneza flanko, dum la prudent-saa parto respondecas pri la stabileco kaj solideco de liaj planitaj konstruaoj. Bedarinde, tiu granda homo ne iam sukcese ekvilibrigis tiujn trajtojn siavive, kaj iun malbenitan tagon, promenante tra la urbo kaj eble revante pri novaj fantaziaj strukturoj neniam imagitaj, forgesis rigardi ambaflanken trapasonte straton. La konduktoro de la tramo, kiu surveturis la geniulon, neniel povis scii, ke tiu distriema maljunulo ifone vestita, kiu tute neantavideble ekaperis uste anta lia veturilo, estas la granda aritekto Antoni Gaud, kies plej belaj konstruaoj trovias en Barcelono.

Anka tiu i urbo, kvaza i mem estus kataluna homo, kombinas la racian ortangulan stratsistemon de la novaj kvartaloj kun la kaose aranitaj, tamen belaj stratetoj de la historia centra parto kaj de la malnovaj vilaoj. Sendependaj vilaoj, kiuj anta cent jaroj aldoniis al la urbo, post akraj diskutoj inter iliaj fieraj loantoj, kiuj emocie rifuzis la englutadon de ilia vilao fare de la nova metropolo, kaj la raciuloj, kiuj sae rimarkis la praktikajn avantaojn pri loado en moderna kaj granda Eropa urbo e Mediteraneo. E n l a n o rd o de la sudo, en la oriento de okcidento.

))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))
13

la blaga blogo

)))))))))))))))))))))))

mondo

La mondo unika
Tradukis: Csar Dorneles - Brazilo nta nelonge en la socia retejo VKontakte (la rusa Fejsbuko), mi rimarkis interesan noton. Temis pri tio, ke la monda mapo de Astralio aspektas malkutime por multaj homoj: la suda duonglobo en tiu mapo trovias supre kaj la norda sube. Tre interesa rigardmaniero, - konstatis mi. Kaj ekde tiu tempo mondmapoj fariis fiksideo por mi. Por ustigi la informon, proponitan de VKontakte, mi skribis al mia esperantista amiko, kiu loas en Melburno. En la letero mi petis lin

MAPO 1

prezenti al mi la mondmapon de Astralio. La amiko sendis precize

la saman mapon, kiun mi vidis en la rusa socia retejo (Mapo 1). aj do mi ekpensis: u iuj landoj de la suda duonglobo perceptas la mondon tiel? Do mi tuj leteris al mia brazila amiko, kaj responde ricevis brazilan mondon, kiu preska ne diferencas de la mia - rusa. Mi rimarkis nur, ke la terpartoj estas iom demovitaj al oriento (Mapo 2).

MAPO 2

l mia maltrankvila kapo venis nova ideo: probable, iuj landoj kreas mapojn tiel, por ke la propra lando estu en la centro. Por kontroli tiun hipotezon, mi sendis leteron al amikino el Usono. Kaj i montris al mi la sekvan bildon (Mapo 3).

MAPO 3

14

numero 251 (2012:5)

MAPO 4

es, vere, Usono situas en la centro de la mapo. Sed kio estas malordinara? Erazio konsistas el du partoj, i estas dividita duone! Hmm! Se Japanion ni metu en la centron de la mondo, kio do rezultos? Por ne rompi la cerbon, mi petis helpon de japano, kaj jen, per tiu mapo li respondis (Mapo 4).

oste al mi sendis siajn mondojn eropanoj, kaj iliaj mapoj aspektis proksimume tiel (Mapo 5). io estas en ordo: la eropaj landoj estas pentritaj centre de la Tero, do la teorio: propran landon metu en la centron- funkcias. Kaj nun, verajne, mi devas konatigi vin kun la mondmapo de rusoj. Jen kiel ni, en Rusio, vidas la mondon (Moskvo, l a e f u rb o , t rov i a s e n l a mondocentro) (Mapo 6).

MAPO 5

MAPO 6

En la fino de la artikolo mi volas reveni al la mapo de Astralio. La mapon en la jaro 1970 kreis la astraliano Stuart McArthur, kiu studis tiutempe en Japanio kaj havis nur 15 jarojn. Alilandaj studentoj iam mokadis lin pro tio, ke Stuart alvenis el la pleja malsupro de la mondo. Kaj tio, certe, tre afliktadis la knabon. Do finfine li decidis por iam forigi la mokadojn kaj pentris propran mondmapon - kun Astralio en la supro! Ekde tiu tempo loantoj de la suda lando-kontinento uzas tiun mapon. Jes, nia mondo estas tre mirinda.
Tiu artikolo aperis dankal Alvaro Motta, Richard Penman, Jessica Grasso, Etsuo Miyoshi kaj Aleks Kadar.

15

RAKONTO

La Muskaptilo
ruego kazis ke muso eksterigu sian kapon el fendeto por kompreni la kialon. Farmisto kunportis donacon por sia edzino el la urbo. La edzino gaje malfermis la pakaon. La muso lekante siajn lipojn pensis: Nepre la donaco estas bongusta manao!, sed kiam i malfermis la pakaon, la muso ektremis timege, ar la farmisto aetis por sia edzino muskaptilon. La muso rapide ekkuris al la

Tradukis: Akbar FEKRI ABKENAR - Irano muso, kiu esperis almena simpation de aliaj bestoj, iris e la bovo. La bovo, adinte la novaon, skuis sian kapon mire kaj ekdiris: is nun, mi ne adis pri kaptio de bovo en muskaptilon! i diris tion kaj refoje patiis. Finfine, post kiam neniuj el la bestoj simpatiis kun la malfelia muso, i revenis al sia truo. La muso estis malgaja kaj pensadis, se iutage i ekkaptios en la muskaptilo, kion i devos fari tiam? Meznokte, ekadiis forta sono, kvaza du aoj forte frapis unu la alian. La edzino de la farmisto ekvekiis kaj rapide iris al la loko, kie antae estis metita muskaptilo. En la mallumo i ne povis kompreni tion, kio estis kaptita kaj penanta en la mulskaptilo. Ne, i ne estis la muso, sed danera serpento, kies vosto kaptiis en la muskaptilo. Kiam la edzino proksimiis al la muskaptilo, la serpento ekpikis ian piedon. i dolorege kriis. La farmisto adante la krion ekvekiis kaj kuris al la fonto de la bruo. Kiam li vidis sian edzinon tiel, li tuj portis in al la resanigejo. Post kelkaj tagoj, ia farto pliboniis, sed kiam i revenis en la hejmon, ankora restis e i febro. La najbara virino, kiu venis por vizitadi la malsanulinon, diris: La plej bona kaj taga manao, kiu povas haltigi la febron estas kokina supo. La farmisto, kiu multe amis sian edzinon, tuj kaptis la kokinon kaj post kelkaj horoj, odoro de kokina supo disvastiis en la interno de la hejmo. Sed post kiam oni manigis tiun supon al

farmo. i volis diri la malbonan novaon al iuj aliaj bestoj. La muso renkontis la kokinon kaj diris: Oni alvenigis muskaptilon en la farmon, la farmisto aetis muskaptilon La kokino adinte la novaon, skuis siajn flugilojn kaj poste diris: Moto muso, mi bedaras vin, sed vi devas zorgi vin mem. iukaze nek muskaptilo rilatas min nek mi rilatas muskaptilon. La afino, kiam i adis la novaon pri la muskaptilo, late diris: S-ro muso, mi nur povas prei, ke vi ne kaptiu en la muskaptilo. Vi bone scias, ke la muskaptilo ne rilatas min. Do vi mem zorgu vin. La malfelia

i, la febro de la malsanulino ne haltis, ne gravis kiom longe oni atendis. Familianoj kaj irkauloj tagnokte venis en la hejmon por vizitadi la malsanan edzinon de la farmisto kaj demandi pri ia farto. Pro tio, la farmisto estis devigita anka mortigi la afinon de la farmo, por kuiri manaon por siaj karaj gastoj per ia viando. La tagoj pasis kaj bedarinde iutage ia farto malpliboniis. Finfine, iutage kiam la edzino eksentis fortegan doloron, i mortis. Vilaanoj partoprenis en ia funebra ceremonio. La farmisto ne havis alian rimedon, krom bui anka sian bovon por kuiri manaon por la gastoj. La muso restis sola en la farmo kaj pensanta pri la bestoj, kiuj estis dirintaj ke la muskaptilo neniel rilatas ilin! En la mondo io rilatas al io. Se ni imagas ke la vivantoj de la mondo similas al eno, tiam iu problemo e iu ringo, vole nevole efikas sur aliaj ringoj. La efiko povas esti rekta a malrekta. iukaze ne indas ke ni malestimu la problemojn de la irkauloj, aparte kiam iu konsideras nian atenton kaj kalkulas je ni. Estas bone ke ni klopodu iel praktike a almena pense solvi problemon de iu. Oni ne devas forgesi, ke simpatio iam estas grava afero. Efektive, lastfoje, kiam iu bezonis vian helpon, kion vi faris?

16

numero 251 (2012:5)

 Young 2011

LERNU ION

ASTRONOMIO

* Dua parto

Stellarium
Mojosa planetario en via komputilo!
Ree al la vertikala ilaro... Tie la tria ilo nomias ielo Tero estas reprezentataj la ortaj a kurbaj linioj (kradaj kaj rigardo-ebloj (klavo F4 por aperigi la subfenestron). kartoprojekcioj). Tiel anka la ielo estas reprezentebla La emblemo estas parolveziko kun astroj ene de si. Tiu per linioj, kiuj dividas in kiel oni dividas surfacon. Tiuj subfenestro enhavas kvar tre gravajn langetojn. La unua estas la kontroliloj en iela Sfero: Ekvatora Krado, langeto maldekstre nomias ielo. Tie oni difinas la Ekvatora J2000 Krado, kaj Azimuta Krado. iu el ili skalon de la steloj (kiel grandaj estos ili bildigitaj) havas sian propran utilon, depende de tio, kion kaj la tremadon de la stela lumo por simuli vi celas. La Galaksia Krado reprezentas la ielon pli realan panoramon de la ielo. La dinamika kiel sferan surfacon. La sekvaj kvar linioj estas tre okuladaptio temas pri la natura rigardokapablo utilaj: la ekvatora linio, la meridiana, la horizonta de la homaj okuloj. Se vi malaltas in, tiam iuj kaj la ekliptika. Tiuj linioj helpas la komprenon steloj kaj astraj korpoj en la datenbazo de la pri nia vidpunkto kiel surteraj rigardantoj de programo ios videblaj, kio normale ne eblas la ielo. La ekvatora linio (blua en la simulao) por homaj okuloj. Oni povas malalti la bildigon estas projekcio sur la ielo de la Tera ekvatoro: de la atmosfero (mistradukita en la langeto pro tio, la efpunktoj Okcidento kaj Oriento de la kiel etoso): se i tiu bildigo estas altita, kaj Tera horizonto trovias sur tiu linio. La meridiana se la rigardohoro estas inter sunlevio kaj linio (verda en la simulao) estas projekcio de la sunsubiro (tago), tiam la tuta fenestro vidios Tera meridiano sur la ielo: pro tio Nordo kaj helblue, kiel la taga ielo. Malaltu tion: tiam Sudo trovias sur i. Ekvatora kaj meridiana la fenestro montrios tute nigra, kiel nokta linioj iam estas je 90 unu rilate la alian, kiel ielo. Tio disponeblas anka en la horizontala en la tersurfaco. La horizonta linio (verda) emblemaro: la emblemo kun nubo kaj suno, la reprezentas la horizonton de la nuna rigardoloko La vertikala oka demaldekstre, a litero A en la klavaro. en la programo, kaj entenas la kvar geografiajn ilaro efpunktojn de la Tero. La ekliptika linio (rua En la ejo luma poluado, en la langeto ielo, en la simulao) reprezentas la orbiton de Suno ni havas na gradojn da luma poluado. La urba lumo estas tiel, kiel ni vidas in sur la Tero. La linio pri la galaksia atmosfera poluo por la astronomia esplorado! Je la unua ebeno (malhele flava linio) reprezentas la ekvatoron de grado (kaj se vi malaltis la montradon de la atmosfero) nia galaksio. Tiu linio estas ekzakte la ekvatora linio de pliaj steloj kaj astroj ios videblaj. Vi povas simuli belajn la Galaksia Krado: la fizikaj videblaj korpoj de la Lakta romantikajn sunleviojn a sunsubirojn per tiuj iloj! Vojo vidias sur tiu iela strio. En la horizontala ilaro Stellarium povas simuli anka falstelojn. i tio estas en la disponeblas anka emblemo por (mal)alti la Ekvatoran plej malsupra ejo de la i priskribata langeto. Nulo estas Kradon (la kvara emblemo maldekstre a litero E klavare) neniom da falsteloj, kaj 144000 estas la pleja kvanto da kaj la Azimutan Kradon (la kvina emblemo maldekstre a ili (144 mil falsteloj hore). Dekstre de la langeto trovias litero Z klavare). La geografiaj efpunktoj aperas pere de la iloj pri planedoj kaj satelitoj: montri planedojn, montri la sepa emblemo a litero Q en la klavaro. indikilojn de la planedoj, montri planedajn orbitojn (kiuj aperos kiel ruaj linioj), simuli lumrapidecon, kaj montri Denove en la langeto Markilo , la dekstra ejo la lunon laskale. Sube, en la ejo Etikedoj kaj markiloj, nomias Stelaroj. Tie oni povas videbligi la figurojn oni (mal)altas la nomojn de la steloj, la videblecon de de la stelaroj, iliajn nomojn kaj iliajn limojn, io i tio la nebulozoj (kiuj aperos kiel flavaj cirkletoj) kaj de la la la tradicia okcidenta astronomio. Oni povas ani nomoj de la planedoj. Per la glataj kontroliloj tie oni (mal) tion en la lasta langeto: Stelfolkloro. Tie disponeblas pligrandigas la videblan kvanton da steloj, da nebulozoj dek tri stelfolkloroj kun siaj eneralaj priskriboj. En la kaj da planedoj. En la horizontala ilaro, videbleco de horizontala ilaro, la stelaraj figuroj estas videbligotaj nebulozoj estas la naa emblemo de maldekstre a pere de la unua maldekstra emblemo a litero C klavare, litero N en la klavaro kaj nomo de planedoj estas la deka kaj la stelaraj nomoj pere de la emblemo dua a klavara emblemo a litero P en la klavaro. litero V. En la subfenestro, la tria eblo en la langeta ejo temas pri la arta reprezentao de la stelaroj. (i tio estas La dua langeto nomias Markiloj. En la ejo iela la emblemo tria en la horizontala ilaro a litero R en la Sfero oni (mal)altas plurajn reprezentaojn de la iela klavaro.) La travideblecon de la artaj bildoj oni povas spaco. La homo astronomie reprezentas la ielon kiel kontroli per la ciferoj en i priskribata ejo. La tria ejo de surfacon, same kiel la surfacon de la Tero. Mapoj de la la langeto temas pri la projekcioj de la ielo. Projekcioj Ramn MORALES -Venezuelo

18

numero 251 (2012:5)

Tiel la mondo...
Istvn Ertl
...maljunas. Domae estas maljunii / kaj senti: trompis nin promeso poemas Baghy. Lamentas? Bilancas? Konstatas? Kaj kial tio entute interesu junajn legantojn de Kontakto? Hiera mi puis mian biciklon la kelkcent metroj, akompane al promenanta najbaro. Ni amba revenis el la laboro, kaj emis iom babili en tiu bela momento, kiam la sinkanta suno pentras la luksemburgajn montet-suprojn vinruaj kaj kiam niaj stomakoj aguras vendredan vespermanon viandan*, eble kun rua vino. Mi ofte vidas vin bicikli, vi havas sanan hatkoloron afablis mia 60-jara hispana najbaro, edziinta al signife pli juna, blonda danino. Mi agnoskis la komplimenton kaj reciprokis per aludo al liaj vesperaj sportkuroj la mia bicikla pado. Ho, mi malpli ofte faras tion nun, li respondis, enas iuj makuloj en la maldekstra okulo. Mi havas rendevuon kun mia kuracisto, sed li ankora ferias. u makuloj? mi kunsentemis. Mi mem havas oftalman migrenon de tri jaroj, kaj ofte devas ripozigi la okulojn por povi tradukadi plu. Jes, kaj la genuoj... Eble Vi ne bezonas adi kiel plu dialogis du kadukuloj. Ni ankora parolis pri komunaj konatoj, kiuj komencis kuri**, kvardekjaraj, maratonon mi menciis la atleton Juantorena el Kubo, kaj profesoron Wells... Klare, ni amba emis elvoki tempojn kiam ni amba estis junaj, sekve folaj, kaj tio iam pli bone funkcias en vigla duopo ol monologe. Kion konkludi el tio? Eble (mal)nur tion kion pripoemas Jorge Camacho, klasikulo malpli eksjuna ol Baghy: Notu bone, junuloj: vi ne estas la futuro. / Elaston, energion kaj miraojn jun-aajn / mi konas, spertis a, almena, memoras, / sed la sola futuro nomias maljun. / Ne trompu vin, junuloj: la paseo vi estas. / Via futuro? Jen mi!***
* a vendredan vespermanon vegetaran egale, amba ja aliteracias. ** a karatei, por pli da aliteracio? *** La poemoj de Baghy kaj Camacho citataj intersekvas en la tute frea, kaj reklaminda, anglalingva verko redaktita de Paul Gubbins, Star in a Night Sky.

Oni povas rigardi la ielon el kiu ajn loko indikita la la koordinatoj

La projekcio Perspektivo (FOV: 120) estas eble la plej realsimila reprezentao. altu la sesan emblemon maldekstre en la horizontala ilaro (a litero G en la klavaro) por bildigi la surfacon de la Tero. Poste altu anka la emblemon atmosfero (la oka de maldekstre). Tiam vi havos realeskan pejzaon de la surfaco de la Tero kvaza foton a 360-gradan panoramon. anu al Egala Areo (FOV: 360) en la langeto, kaj tiam vi rigardos la ielon kvaza i estus ebena ronda surfaco. La projekcio Luko (FOV: 180) reprezentas la ielon kiel perfektan sferon, kvaza vidante la ielon tra porda luketo. La projekcio Hammer-Aitoff havas 360-gradan FOVon, sed i tordas la liniojn depende de la movoj de la rigardopunkto kaj bildigas la ielon kiel surfacon de elipsa globo. Cilindro kaj Merkator estas similaj, kun FOV egala al 233,333, sed Cilindro reprezentas la ielon ene de horizontala strio tiel, kiel ni bildigas kelkajn el niaj mondokartoj. La Ortografia projekcio estas kiel Luko. Amba iliaj FOV estas 180, sed per Luko oni vidas la ielon kvaza deinterne de i, dum per Ortografia oni vidas in kvaza deekstere.

estas la maniero la kiu Stellarium montras al ni la ielon, la maniero reprezenti la ielon kiel surfacon. Oni povas kompreni la utilecojn/malsamecojn de la projekcioj nur elektante ilin kaj komparante ilin. Elektu iun el ili kaj trarigardu la simulaon. iu projekcio havas sian propran kvanton da FOV (lagrada vidkampo). Dekstre de la listo vi trovos priskribon pri iu projekcio.

La tria langeto en la subfenestro nomias Pejzao. Tie oni povas ani la simulaon la jam pretigitaj pejzaoj. Ekzemple, Garching (pretigita de Fabien Chreau) estas la pejzao e la sidejo de ESO (Eropa Organizao por Astronomia Esplorado) en Germanujo. La langeto montras la koordinatojn de iu pejzao, ian atoron kaj la rigardolokon. Sube disponeblas grava kontrolilo por (mal)alti la simulaon de la grundo. Tio anka estas en la sesa emblemo de la horizontala ilaro a litero G de la klavaro. Disponeblas pejzaoj el la planedo Marso, Luno kaj e Saturno. En la langeto vi povas aluti anka aliajn pejzaojn de via plao por uzi en la programo.
Oni povas eluti Stellarium tute senpage e: http://www.stellarium.org/eo/

19

SOCIO

Biblotekisto en la socio
Ariadna Garca GUTIRREZ Kubo n la nunaj tempoj, kiam informadiko ludas gravan rolon en la socioj, homoj dare subtaksas a ne atentas pri la defioj, kiujn devas alfronti bibliotekistoj kiel unu el la efaj roluloj de informado. La bibliotekista posteno ne plu estas plenumata nur de maljunaj personoj kaj ankora ekzistas granda inform-manko pri tiu laboro kaj sciencfako. Pro tio, oni dare devas batali kontra la preska nevidebla stato de la bibliotekistoj, agantoj favoraj al la protekto kaj reakiro de la naciaj heredaoj, kiuj rakontas kaj la propran kaj la homaran historiojn. Sen forgesi ilian agadon rilate al la plibonigo de strategioj por inspiri al legado kaj al studado ekde la infaneco. La nevidebleco de la bibliotekistoj ekaperis surbaze de la aperigo de novaj teknikoj, aparatoj, iloj por komunikado kaj informadiko evidentigis la evoluon de la mondo kaj sekve de informadiko. Gravaj faktoroj donis la eblon forlasi la tradiciajn kaj malnovajn metodojn kaj pli atenti la novajn teknologiojn, kiuj ekde tiam komencis revolucii ion. Mi parolas pri la unua momento de tiu i eksplodo, por tiel diri, de la novaj teknologioj, kio portas nin al la tempo de la unua Industria

Revolucio, en la 18a jarcento. Pro la fakto ke i estis la unua, i alportis kun si plurajn anojn en iuj sferoj ekonomika, socia kaj politika. Rilate al tio, efe evidentiis la vira rolo en la laboro, kio lokis la virinojn en postenojn kun pli malaltaj salajroj kaj en aliaj kazoj senpagaj, ar ili konsistis el laboroj por la komunumo. Do, kion tio signifas? Evidente, ke ne multaj virinoj rajtis kaj scipovis la bibliotekistan oficon. Tio ja montris ke la laboron de bibliotekisto scipovis fari nur kleraj virinoj, kiuj devenis el familioj kun stabila ekonomia pozicio a tiuj viroj, kiuj memstare studis la oficon kaj anka scipovis in. Kompreneble, en tiuj tempoj virinoj ne alvenis al la bibliotekoj por plenumi socian rolon, sed kulturan. Ili devis garantii la socian ordon, la stabilan staton kaj la bonajn kutimojn de la bibliotekoj, pro tio al tiuj i bezonoj aliis la bildo de virino kun amara karaktero, eksmodaj vestaoj, rigida kombmaniero, okulvitroj kaj agresa sinteno. io nome de strikte plenumenda reglamento. En la nunaj tempoj, la bibliotekistoj plenumas tre gravan rolon en la historio de la komunumo kaj kompreneble, anka de la socio enerale, sed e kun tiu i heredao,

ankora estas granda malfacilao ke ili estu videblaj kaj rekonataj en la socio. Bibliotekistoj ne nur gardas, protektas, purigas kaj ordigas la librojn. La celoj, atingoj, intencoj rilate al lingvoj, legado kaj aliro al informado, io i estigas novan, interesan kaj vere bezonatan profilon de la bibliotekisto. Pri tio pluraj homoj ne konscias, sed mi alvokas kaj instigas iujn konatii kun tiu i bela fonto de konoj, kiu ne limias al la informoj ekzistantaj en bibliotekoj, sed enerale malfermas pordon al la nova sfero rilate al informadiko, kiu iom post iom farias pli potenca en la nunaj tempoj. En la historio de la mondo, tiu i estas unu el la plej malnovaj oficoj, kiu post pluraj jarcentoj kaj danke al la esploro kaj laboro multjara de tre gravaj homoj, kiuj atentis pri i, kiel Gabriel Naud kaj Antonio Panizzi, en la jaro 1808 oficiale estis finfine rekonita kiel scienca fako, enkondukita de la germano Martin Schrettinger per sia manlibro pri biblioteko, en kiu li deklaras: Biblioteko estas scienca kaj teknika disciplino, kiu kunordigas kiel eble plej efike la du plej gravajn fazojn por seri kaj rapide trovi libron. Ni iuj alportu nian peceton por ne perdi niajn trezorojn.

20

numero 251 (2012:5)

tejo tutmonde

Rubriko de la prezidanto
Longa tempo jam pasis ekde kiam ni povis renkontii en la IJK en Hanojo. Tio kompreneble ne signifas, ke necesas atendi is la israela kongreso por renkontii kun TEJO-aktivuloj a partopreni TEJO-eventojn. Nun ni preparias por la Junulara E-Semajno organizata de Pola kaj Germana Esperanto-Junularoj, okazonta en i tiu jarano en la urbo Naumburg (Saale) en Germanio. Okazos diversaj programeroj, ni garantias, ke iu trovos ion interesan. iun tagon antatagmeze okazos TEJO-seminario, kiu rilatos efe al la organizado de aranoj. Dum la sesioj eblos lerni konkretajn utiligeblajn kapablojn, kiel grafikado de flugfolioj; buetado, pago-administrado kaj financa raportado; kunmetado de programo ktp. Pli detalaj informoj pri la trejnado estos publikigitaj komence de decembro. Certe okazos kunsido de eropaj Landaj Sekcioj por trakti komunajn aferojn, kiel renkontioj kaj trejnadoj. Dum posttagmezoj en JES okazos kelkaj movadaj debatoj. Kompreneble TEJO ne povas manki tie, des pli, ke kelkaj el la traktotaj temoj estas aparte gravaj por ni. Temas ekzemple pri la aktualeco de netraleco en la Esperanto-movado a pri diversaj konceptoj de la (ne)organizita movado. Lige kun la konstruado de strategiaj planoj de UEA, ni intencas anka pri ties eroj diskuti kadre de iu programero en JES. Resume, estos do pluraj okazoj por renkontii, diskuti, lerni kaj anka simple babili pri aferoj rilataj al TEJO kaj la E-movado. Mi varme instigas Vin sekvi informojn en tejo.org kaj en facebook. com/tejo.org por ekscii pli detale pri niaj proponoj por la 4-a Junulara E-Semajno. ukasz EBROWSKI

TEJO reprezentita en Egiptujo

Michael Boris MANDIROLA

ICMYO estas Internacia Kunordiga Renkontio de Junularaj Organizoj. Temas pri reto de mondaj organizoj cele al kunlaboro kaj informinterano. i kunvenas unufoje jare ie en la mondo. En i membras 7 regionaj platformoj (unu el ili estas Eropa Junulara Forumo) kaj 22 tutmondaj organizoj: Monda Organizo de Skolta Movado, Internacia Unio de Socialista Junularo, YMCA, Monda Kristan-Studenta Fedaracio k. s.. Estis iom oka momento por mi, kiam skolta delegito asertis ke li reprezentas movadon je 10 milionoj da homoj; Mi konstatis ke TEJO sidas inter gigantoj! ICMYO efe ne estas politika organizao, kiu decidas pri komunaj pozicioj, sed reto de organizoj, kiuj ekigas komunajn projektojn kaj havas foje komunajn agadojn, ili kune partoprenas en iniciato de la aliaj organizoj. Tio igas la renkontiojn malpli lobiaj kaj pli strebaj al interkonsento, starigo de kunlaboro kaj kunagado: tio la mi estas fruktodona kunlabora metodo. i-jare la kunveno okazis en Kairo, la efurbo de Egiptujo, loko simbola kaj nuntempe grava, kie la junularo havas aktivan rolon en profunda ano de sia politika irkaao. Krom la turismaj avantaoj (piramidoj, praegiptaj muzeoj, Nilo ktp...), anka estis grava anco interkonatii kun la loka junularo. Konstatebla kvanto da delegitoj estis egiptoj, tio estis rimarkebla efe e kristanaj organizoj. Aktivismo de junaj egitpoj tiukadre tute kompreneblas: en lando kie religio estas skribita sur la identiga karto, kristanoj estas granda malplimulto kiu sentas sin minacata de la islamisma politika evoluo. Tamen la efa momento de interago estis la Retuma tago; Tiam estis spaco por ke organizoj starigu budojn. Fine ne-multaj tion faris, do estis aparta videblo por TEJO kiu portis diversajn plurlingvajn materialojn, inkluzive en la araba. Post la foireca programero estis altnivela diskutado de gravuloj, efe homoj el UN kaj Monda Banko.

Estis tamen interesa momento, kiam lokanino plendis pro la ne-reprezenteco la la reala situacio fare de anoj de tiuj organizoj. Posttagmeze oni estis grupigitaj e tablo kaj tie eblis prezenti al kelkaj samtablanoj la proprajn organizon kaj agadon en interaga diskutado. Prezenti Esperanton kaj TEJO-n dum kelketaj minutoj vid-al-vide al manpleno da agemaj homoj ajnas is nun unu el la plej efikaj kaj bonimpresaj manieroj! Fine de la tago kiam oni petis prijuojn de la partoprenintoj, reprezentantino de la monda asocio de gvidantinoj kaj skoltinoj finis sian intervenon jene: I love Esperanto language (Mi amas la lingvon Esperanto). La intereso por Esperanto de la lokanoj superis miajn plej grandajn esperojn: la plejmulto de la homoj haltis e la budo, volis arani kurson en sia organizo, estis mirigitaj, ke ni havas materialon en la araba, e la fotokopiistino volis gardi kopion por legi in. Ni tamen apena havas esperantistojn en la araba landaro kaj se ni decidos interveni tio bezonos investon. Cetere anka ekster tiu kadro naskiis kunlaboraj ideoj kun manpleno da organizoj: kursoj de Esperanto e aliaj organizoj, prezentaj prelegoj pri literaturo a politika historio de Esperanto, seminario pri lingvaj rajtoj, kunlaboro en reta trejnado, subteno al skolta Esperanta agado. Mi ne scias kun kiuj organizoj ni sukcesos konkretigi ion, sed sukcesi e pri parto de tio estus signifa gajno por TEJO. Konklude mi dirus, ke sendi delegiton al tia renkontio povas esti ja tre multekoste sed temas pri anco kiu kaptendas por TEJO. Iuflanke estas investo en diskonigon de nia lingvo kaj nia organizo kaj aliflanke bazo por estontaj kunlaboroj. La ideo de nia lingvo estas certe brila sed tro rigardante in ni riskas blindii. Ni direktu in eksteren por lumigi la mondon.

21

tejo tutmonde

La nekutima IJK en Vjetnamio

Pawe FISCHER-KOTOWSKI

Nur tri urboj havis la honoron gastigi Internacian Junularan Kongreson pli ol unu fojon. La unuaj du estis la nederlandaj Groet (en 1938 kaj 1948), kiu entute komencis la serion de la junularaj Esperanto-kongresoj, kaj Roterdamo (en 1960 kaj 1967), la sidejo de TEJO. i-jare IJK okazis la duan fojon en Hanojo, nur kvin jarojn post la debuto de la kongreso en Vjetnamio. Kiam Japana Esperanto-Junularo fine de 2011 anoncis sian rezignon pri la organizado de la 68-a IJK, ekestis serioza problemo oni devis tuj trovi novan lokon, kaj anta io teamon, kiu pretos dum nur duonjaro entrepreni iujn necesajn preparojn por la plej granda junulara Esperanto-kongreso. Tiun taskon alfrontis Vjetnama Esperantista Junulara Organizo (VEJO), kiu por la unua fojo okazigis IJK en 2007. La efektivan laboron faris kvar junaj esperantistinoj: Nguyen Thi Phuong (Flama), Nguyen Thi Nep (Nepo), Pham Thi Phuong Nhung (Akvino) kaj Le Minh Thu (Helenjo). Por la kongreso venis entute 148 homoj el 26 landoj. La plej juna havis nur 12 jarojn kaj la plejaulo estis 80-jara. La kongreso okazis inter la 5-a kaj la 11-a de agusto 2012, tuj post la 97-a Universala Kongreso de Esperanto, okazinta same en Hanojo. Tiu proksimeco influis la karakteron de la i-jara IJK, ar la LKK prunteprenis kelkajn ideojn de la UK-programo. Uzante kelkajn kutimajn a rutinajn, kiel kelkaj plendus programerojn de la plenkreska kongreso, i igis la junularan kongreson iom nekutima. Akcio, bankedo kaj fine e kongresa rezolucio tiujn oni ne renkontas en iu IJK. Simile, ne iam okazas e dutaga

ekskurso al nacia parko! La organizantinoj faris ion por dorloti la kongresanojn kaj montri nin estimindaj kaj interesaj por la ekstera publiko. Iom nekutima estis anka la kunveno de la Komitato de TEJO, kiu okazis en Hanojo. La planita por i tempo evidentiis nesufia por absorbi la tutan aktivemon de la komitatanoj. La kunvenintaj 14 aktivuloj plurfoje amendis la jaran raporton kaj agadplanon ili precizigis kaj plibeligis kelkajn frazojn, krome aldonis anka novajn agadcelojn por la sekva jaro. La sincera interesio pri la sorto de la organizo estas bona aguro por ia estonteco. La Komitato faris kelkajn decidojn kaj rekomendojn, interalie precizigis la formon kaj tempon de la livero de la jara raporto kaj malkonsilis uzi la nomojn de sezonoj en la oficialaj dokumentoj unuflanke por speguli la tutmondecon de TEJO, sed duaflanke anka por plia klareco, precipe se temas pri limdatoj. La komitata kunveno okazis la la us anitaj Regularo pri TEJO kaj reglamentoj. La anon de tiu unua faris la la rekomendo de TEJO el decembro 2011 la Komitato de UEA, kiu kunsidis nur kelkajn tagojn pli frue. Dum la merkreda bankedo, kiu okazis en la luksa restoracio Sen, VEJO festis sian okan naskidatrevenon estis torto, kantoj kaj multe da rido. La aktivemo de la vjetnamoj estas admirinda kaj subteninda. enerale, la vjetnama junularo estis tre videbla anka en la Universala Kongreso granda grupo da junaj helpantoj certe malaltigis la averaan aon de la partoprenantoj. Tio ne estas tamen ilia sola kontribuo, multe pli signifa estis ilia helpo en la organizo de la kongresoj en la ekskursoj, en la akceptejo kaj en la kongresa libroservo.

ARKONES el mia vidpunkto

SZILVA Szabolcs

La ARtaj KONfrontoj en ESperanto (ARKONES) estas jara Esperanto-arano, kiu iam okazas tuj post la septembra sesio de la Interlingvistikaj Studoj, tiel anka tiuj, kiuj studas en Esperanto e la Universitato Adam Miczkiewicz tuj povas ripozi inter geamikoj en Esperanta medio. Kompreneble ne nur la studentoj estas bonvenaj, tion montras anka la statistikaoj: la i-jaran ARKONES partoprenis 160 homoj el 11 landoj! Kiel ni povas legi anka en la retpao de la evento, www.arkones.org, i estas granda, internacia, kultura kaj arta arano sub la aspicioj de TEJO, iam okazanta en la urbo Pozna, Pollando. Kio atendas vin tie? io, kio povas esti amuza, de la plej seriozaj aferoj is la plej malseriozaj. Krome nenio ja estas deviga, iu mem povas decidi kion li a i volas fari. Mi volas prezenti ekzemplon: kiel pasis mia ARKONES. Pro studado kaj ekzamenio en la antaaj tagoj, mi bezonis iom pli distrajn momentojn en la komenco. Tiel mi unue iris al la programero de Andi Mnchow, kiu prezentis fotojn de SES kaj IJS. Mi estis organizanto de IJS, tiel mi ojis pro la rememorigo pri la okazaoj. Sekve, mi iris al la koncertoj de Georgo Handzlik kaj JoMo, kie mi sukcesis vere ripozigi mian menson. Tiuj, kiuj volis iri al trinkejo en la urbo, tiuj ja trovis anka kompanion de gejunuloj. La sekvan tagon mi vekiis frue por atingi la ARKONES-ejon is la 9a, kiam mia talenta samklasanino de la studoj, Anina Stecay, havis prezentadon de memverkitaj krimaj romanoj. Tuj post tio mi matenmanis en la bufedejo funkcianta preska dum la tuta diurno, kie anka en la lingvo Esperanto oni povas aetadi! Post

tio, mi iris al prelego de Mirejo Grosjean kiu prelegis pri afrikanoj kaj ilia diskriminacia situacio estinta kaj estanta. La sekva afero estis por mi la prelego pri Beletra Almanako de Istvn Ertl por povi ekkoni plian eron de nia movado. Sekve Nyegosh Dube havis vojaan kaj eneralan priskribon pri lando por mi is tiam apena konata, Irlando. Tuj post tio okazis komuna fotado. Interese ke nur dum la fotado esis la tuttaga pluvo je nia bonanco! Mi ankora partoprenis prezenton de Andrzej Grz bowski pri Islando kaj UK. Vespere mi lasis al mi la kapon ripozi: la koncerto de Zuzanna Kornicka estis bonega por tio, kaj la sekva babliado kun miaj amikoj anka multe helpis. La lastan, la trian, tagon mi denove rapidis por la 9a por partopreni du lingvistikajn prelegojn: Ivan Eidt Colling prelegis pri sia pristudo Lingvofilozofio de Kartezio kaj Ilona Koutny pri tio, u Esperanto estas eropa lingvo?. Mi rigardis la filmon Seksmisio, kiu estas pola produkto el la jaro 1983. Subtekstis in tre lerte Anna Skurdlarska. Bedarinde venis tempo por foriri, la lastajn kelkajn programerojn mi jam ne sukcesis partopreni. Estas menciende, ke multe pli da programeroj okazis en la tri tagoj, plej ofte po du, sed kelkfoje e po tri en la sama tempo! Malgra io i, la maljunuloj plimultis en i tiu jaro. Venu anka vi en la sekva, kaj ni montru, ke anka junuloj apogas Esperantajn arton kaj kulturon! La organizantoj garantias la rabatitan prezon por gejunuloj, kaj senpagan partoprenon por la membroj de Pola Esperanto-Junularo. Venu anka vi al la urbo Pozna en al la sekva ARKONES inter la 20a kaj 22a de septembro, 2013!

22

numero 251 (2012:5)

tejo tutmonde

La arto pri rajtoj de volontuloj

Quentin WEBER-SEBAN

eneralaj informoj pri TEJO

TEJO estas mallongigo de Tutmonda Esperantista Junulara Organizo. i estas la junulara sekcio de UEA, Universala Esperanto-Asocio. TEJO popularigas internacian komprenion per renkontioj, edukaj programoj kaj uzo de internacia lingvo, Esperanto. La organizo defendas la kulturan riecon de lingva diverseco, homajn rajtojn de TTT-ejo: www.tejo.org lingvaj minoritatoj kaj tutmondan komprenion per facila aliro al internaciaj kontaktoj. Uzo de Esperanto estas la kadro de niaj klopodoj. Centra Oficejo de UEA/TEJO Nieuwe Binnenweg 176 - NL-3015 BJ Rotterdam - Nederlando Tel.: (01 0) 436 1 044 - Faksilo: (010) 436 1 751 , Retadreso: oficejo@tejo.org Estraro de TEJO . ukasz ZEbrowski prezidanto - kunordigo, homaj rimedoj - lukasz@tejo.org Pawe FISCHER-KOTOWSKI enerala sekretario - pawel@tejo.org Nico HUURMAN kasisto, financoj, subvencipetado, tria vicprezidanto . nico@tejo.org Sergey TYIRN unua vicprezidanto, informado - sergeo@tejo.org Michael Boris MANDIROLA dua vicprezidanto, eksteraj rilatoj - michael-boris@ tejo.org Tina TILJAR estrarano, kongresoj - tina@tejo.org Petra SMIDLIUSZ estrarano, landa agado, edukado - petra@tejo.org Membroservoj de TEJO Kiel membro de TEJO vi ricevas: la revuon Kontakto kun la rubriko TEJO-Tutmonde rabaton por la Internacia Junulara Kongreso eblon partopreni en seminarioj eblon engaii en interesa kaj internacia agado kaj tre grave: vi helpas al la junulara movado de Esperanto! Se vi aas pli ol 30 jarojn kaj volas ui la samajn avantaojn (kaj revuojn) kiel membroj de TEJO, kaj aldone subteni TEJO-n, vi estas bonvenigata farii Patrono de TEJO. (Pliaj informoj sur www.tejo.org/patrono a demandi e la Centra Oficejo). Agado de TEJO La agado de TEJO konsistas precipe el: informado en junularaj medioj pri la lingva problemo en internaciaj rilatoj kaj pri ia solvo per Esperanto praktika utiligo de Esperanto por la servo de la junularo kaj informado pri tio en junularaj medioj okazigo de kongresoj, konferencoj, seminarioj kaj aliaj kunvenoj instigado al la membroj de TEJO aktive partopreni en la Esperanta movado. Aktivula Trejnado (pli da informoj e www.tejo.org/aktivula_trejnado) Eldono de Pasporta Servo (www.pasportaservo.org), la adresaro de gastigantoj kiuj pretas senkoste gastigi esperantistojn; iujare aperas isdatigita eldono. Subtenu la agadon de TEJO Ekzistas multe da ebloj helpi TEJO-n en ia agado. La plej gravaj estas membrii a patronii. Sed vi anka povas helpi al konkretaj agaderoj de TEJO. Mondonacojn al enerala agado de TEJO bv. pagi al la UEA-konto tejtej (indiku la celon de donaco, ekz: donaco por KER a donaco por landa agado) Eblas anka tiel donaci por specifaj celoj: Fonduso Partoprenu IJK-n TEJO per i subvencias la partoprenon de TEJOaktivuloj al IJK Pasporta Servo eble la plej fama eldonao de TEJO Por pliaj detaloj pri pagmanieroj, bv. rigardi e www.uea.org/alighoj/pag_manieroj. html a demandi e la Centra Oficejo. TEJO dankegas vin pro via subteno!

Lastmonate, la Forumo de la Junulara Eropo (FoJE) publikigis arton pri rajtoj de volontuloj en Esperanto! Tio eblis danke al la pli ol unujara kontribuo de TEJO al la laborgrupo de FoJE pri volontulado. FoJE estas aro de eropaj junularaj organizoj, kiu interalie aranas laborgrupojn du-jarajn pri diversaj eropaj junularrilataj prioritatoj. Mi estis akceptita en la laborgrupo printempe de 2011 kadre de la Eropa Jaro de Volontulado - kaj, samtempe, de la Internacia Jaro de Volontulado +10. Pro tio FoJE laboris kun aliaj volontuladaj organizoj por doni juran kadron al volontulado, a almena havi diskutbazon pri i. La grupo renkontiis kvarfoje (la kvina kunsido okazos fine de la monato). Dum la du unuaj, ni redaktis la arton, la tria okazis en pli granda Volontula evento, kie ni finpretigis la tekston. La laborlingvo estis - bedarinde - la angla, sed, por varbi por la arto, indas traduki la in en multajn lingvojn. Tial ni decidis en la kvara kunsido traduki in, interalie, en Esperanton. Tio anka estis agnosko de la laboro de TEJO en la grupo. Sed, kio la mi e pli gravas, estas ke esperantistoj proponis sin por traduki in, ekzemple en la italan, la katalunan ktp. Tio montras ke Esperanto estas kongrua kaj favora al la lingva diverseco. enerale, la reago al Esperanto estis sufie favora, efe en la Volontula Vilao kiam esperantistoj estis specife videblaj. Tion indikas anka la traduko de la arto (kvankam mankas apelita c en la unua pao, kaj la lingva kodo estas ES anstata EO). Tio montras anka al la junularaj kaj eropaj organizoj ke esperantistoj havas ion por diri, ne nur defendante Esperanton, sed anka la junularajn rajtojn, plurlingvismon kaj la gravecon de volontulado en niaj socioj, resume, ke esperantistoj estas aktivaj mondcivitanoj!

TEJO seras... novan redaktoron de TEJO-Tutmonde!

u vi atas urnalismon? u vi interesias pri la internacia junulara E-movado? Fariu redaktoro de TEJO-Tutmonde, kaj helpu iam liveri aktualajn, interesajn informojn pri tio kio okazas en TEJO kaj en iaj Landaj Sekcioj. Pliajn informojn e: www.tejo.org

23