DERGLER A R A S I N D A

stn YILDIRIM
M em l e k e t i m i z d e f i k i r , e d e b i y a t , s a n a t t a r i h i , b i b l i y o g r a f y a v e b u n a b e n z e r e i t l i konularda bir ok dergi kmakta, bunlarn says yl lar getike de artmaktadr. Sz gelii, Derleme Mdrlnce 31 Ara lk 1968 tarihi esas alnarak hazrla nan resm bir istatistie gre Trkiye'de 1189 dergi yaynlanmakta-dr. 1 Geen yl iinde kmaya b a l a y a n d e r g i l e r i n s a y s i s e 3 1 4 ' d r . D u r u m b y l e i k e n , y a n i m em l e k e t i m i z d e e i t l i konularda bir hayli dergi kmakta iken ve en ok satan bu tr dergilerin bir kanda birden yeni yaynlan tantan Sami N. zer dim gibi bir meslekdamz da var ken, nedense kitaba, ktphaneye ya da ktphaneciye degin bir ya z bulunmaz ve bu konudaki kitaplar, dergiler tantlmaz. Bu belki ilgisizlikten olmakta belki de bizim gzmzden kamaktadr. Bu yazmzda geen aylar iinde kan baz dergilerde yayn lanan ve gzmzden kamayan yazlar tantmaya alacaz. Olanak veya tantacak yaz bulduka da bu eit yazlara devam edeceiz. Szn ettiimiz yazlardan il ki Varlk dergisinin Mays saysnda kan, Henry M i l l e r ' i n K i t a p l a r C a n l d r, B e n i m l e K o n u u r a d l y a z s d r . 2 Z e y y a t S e l i m o l u t a r a f n d a n d i l i m i z e e v r i l e n v e y a z a r n O k u m a k S a n a t a d l k i t a b n d a n a l n a n y a z , yazarn bir kitap kolek siyonu iinde almaktan duyduu mutluluu belirtmesiyle balyor. Henry Miller bu mutlulua duydu u zlemi, kitap okumak istediin de ktphane ve kitapevlerinde kar lat engelleri anlatyor. Yazar daha sonra Kitap h a y a t a n e k a t k d a b u l u n u r ? e k l i n d e b i r s o r u s o r u y o r . S o r u y a v e r d i i y a n t is e k i t a p iin sylenmi gzel szlere en yeni rnekler katyor. Bizce yaznn en nemli yan da bu gzel szler dir. Sorunun yant olan szlerden bir kan anmak gerek : Bir kitap, okuyucudan okuyucuya tutkuyla salk verilmesi ile yaar. (.....................................) K i t a p l a r , b i z i m d e r i n b i r e i l i m d u y d u u m u z e n d e r e y l e r arasndadir. Bir kitaplk rafnda bouna duran bir kitap slak barut gibidir. Altn g i b i , k i t a p l a r d a d e v a m l b i r t e d a v l i i n d e t u t u l m a l d r . k is i n i d e e l d e n g e l d i i n c e dn al, dn ver, kitab da, paray da ( ) Kitap yalnz dost olmakla kalmaz, dost da kazandrr. Zek ve ruh bir kitaptan ne denli etkilenirse insan o denli zenginlemi olur.
'1968 yl Trkiye Basn Yayn statistikleri. Yeni Yaynlar. XIV, 6 (Haziran 1969) 210. s.
2

Henry Miller. Kitaplar Canldr Benimle Konuur Varlk, 746 (Mays 1969) 24. s.

Miller soruyu bu gzel szlerle yantladktan sonra bir de t ve riyor : Okuyabildiiniz kadar az oku yun, okuyabildiiniz kadar ok de il... Yazar daha sonra ok kitap okumaktan duyduu pimanl be lirtiyor ve kitaplar zerinde dnsel bir inceleme yaparak kitaplarn biribirileri ile ortak yanlar oldu unu, kendine zg kitaplarn az ol duunu syleyerek ocukluundan-beri okuduu kitaplardan sz edi yor ve mizah kitaplarna deiniyor. Yaz, kukusuz kitap ve okuma konusunda yazlm iyi bir yaz. Bi raz nce de sylediimiz gibi, cm le cmle olduu kadar bir btn olarak ta kitapn deerini o r t a y a k o y m a k t a . N e v a r k i y a z b u h a l i i l e y a r m k a l m b i r d u r u m g s t e r m e k t e . Daha iyi anlamak iin eserin tmn okumak kanmzca daha yararl ve iyi olur ve bize ok ey kazandrr.

Varlk Dergisinde szn ede ceimiz ikinci yaz bir yk. 3 Temmuz 1969 saysnda kan Kitapse verler Arasnda adl yky bir ekoslovak yazar, Jaroslav Haek yazm; lk Tamer evirmi. y knn bandan bir paragraf verir sek, sanrm en gzel ekilde tantm oluruz onu: n s a n n b a n a g e l e b i l e c e k e n k t e y , k i t a p s e v e r l e r i e v i n e a r p e d e b i y a t toplantlar dzenleyen, konuklarna da ayla birlikte sade ce ikier kurabiye ikram eden bir sanat dostuna rastlamaktr.
3

Jaroslav Haek. Kitapseverler Arasnda. Varlk. 748 (Temmuz 1969) 22. s.

te bu en kt ey yazarn ba na geliyor ve yk douyor. Hani o her lkenin hemen her ehrinde, ehir sosyetesinin dzenledii sa nat toplantlarndan birinde bulunmak zorunda kalan yazar; aralarn da bulunduu kitapseverleri tal yor, onlarla alay ediyor. yknn bir yerinde bir kadn yle tant yor : Hafz'n insan derisiyle ciltlenmi iirlerine sahip bir insann drt ku rabiye yemeye hakk olduunu d nerek tabaktaki kurabiyelerin drdn de mideme indirdim, yanmda oturan gzlkl kadna bir-ey kalmad. Buna o kadar sinir lendi ki kadn, Goethe'nin eserlerin den sz at. Kahramann iyi tanr msnz Goethe'yi? eklindeki soruya ver dii yant ta yle : Hem de nasl. Kenarlarndan danteller sarkan sar izmeler giyer kerata, kafasna da keeden bir ap ka geirir. Vergi tahsildardr, yu kar mahallede oturur. yk byle srp gidiyor. Ve rilen ters yantlar kitapseverleri i leden karyor .Hele Tolstoy'la il gili olarak sylenenler : Cenaze trenini seyrettim sinema da. Ama Tolstoy gibi bir kimyager radyumu bulsun da, byle snk bir cenaze treniyle gmlsn, ola cak ey deil. Btn olanlardan sonra kitap severlerden sabr beklemek olanak sz. Yapacaklar tek ey bu adamdan kurtulmak. Onlar da yle yap yorlar ve kahraman pencereden sokaa atyorlar. y k n n b e l k i b i r g z e l l i i y o k a m a, i t e n l i k t e n u z a k b i r s a n a t t o p l u l u u n u eletirmesi va en nemlisi de bize ve konumuza olan yaknl ynnden deer tayor. V a r l k' n b u s a y s n d a b i r d e k i t a p t a n t l y o r . A hm e t B o r c a k l ' - n n M i l l K t p h a n e y e Y a r d m D e r n e i n c e b a s t r l a n M i l l K t p h a n e M z i k B l m . 1 9 5 8 1968 adl kk incelemesi. Szn edeceimiz nc ya z Yordam'n Mays - Haziran 1969 saysnda yaynlanan Hseyin Cn-trk'n Okuyucu - Kitap adl yaz-sdr. 4 Cntrk okuyucu kitap ilikisini kk balklar altnda anlat m : Kitap semek, Ss iin kitap, Salamlk, kullanllk, ucuzluk, Ki tabn ierii, Kitap okumak, Kitap ve Konu cinsleri, K i t a p s m a r l a m a, K i t a p l k - k t p h a n e , K t p h a n e b a k m , d n l e r , a l n m a l a r , Ktphaneler gibi. Balklar yaznn konusu hakknda gereken bilgiyi ve riyor. Ancak biz ilgi ekici bulduumuz yerlerini belirtmek ve biraz daha aklamak istiyoruz.
4

Hseyin Cntrk. Okuyucu - Kitap, Yordam, 3 (Mays 1969) 95-100. ss.

Kt kitaplar, iyi kitaplara yak lamay gletirir, geciktirir, ola-nakszlatrr. diyor yaznn banda Cntrk. Ki tap seme konusunda Daha ok bir sanattr kitap seme; kurallar n herkes kendi getirir. diyor. Da ha sonra da kitabn byk evlerde o t u r a n l a r t a r a f n d a n s s o l a r a k k u l l a n l d n , k i t a b n , s a l a m , k u l l a n l ( c i l t l i , i y i ktl, byk pun tolu) olmas gerektiini, byle ki taplarn pahal olduunu, ucuz ki taplarn ise iyi olmadn sylyor. Kitabn ierii konusunda da syle dikleri unlar:

Genellikle kendi anlay ve zevki mize, bundan nceki deney ve ya antlarmza d a y a n a r a k k i t a p i e r i i n i t a h m i n e d e r i z , y e n i k a n b i r k i t a b a l p a l m am a y a karar veririz. Beenisine gvendiimiz arkadala ra ve eletirmenlere de kulak aarz. Yazarna bakarak ta kitap satn aldmz ok olur. Ticari yn n gzden rak tutmazsak, reklmlardan, kitaplarn kapaklarnda yer alan tantmalardan da yararlanabiliriz. Kataloglar bize pek ok kitap arasndan seme yapma olanan h a z r l a r , v a k t i n d e g z m z d e n k a m k i t a p l a r b i l g i m i z e s u n a r, h e r z a m a n yararldr. Kataloglar para szdr. Cntrk, kitab tantmada yaynlaycsnn da rol yaynclar; kazan iin yaynlad ak olan yaynclar, ti olduunu sylyor ve

car kitap yannda iyi kitap ta ya ynlayanlar, Devlet yaynlar ni versite ve Enstit y a y n l a n , V a k f , B a n k a v e z e l K u r um y a y n l a r , d l k a z a n a n k i t a p l a r , A n t o l o j i l e r , Kiisel yaynlar olmak zere 8 ks ma ayryor ve bunlarn nitelikleri ni belirtiyor. Yazda; okumadktan sonra ki tap almann gereksizlii, yurt ii ve yurt dnda kitaplarn nasl smarlanaca belirtiliyor. Yaznn Kitaplk - Ktphane baln tayan blmnde ilgin ve bizler iin nemli bir konuya de inilmi. Uzun zaman tartlm tr, hl da tartlmaktadr san rm. Kitaplk m? Ktphane mi? Kendi kiisel grmze gre ki taplk bir kitap dolabdr. Ktpha ne ise bir ok kitaplktan oluur. Bu bizim fikrimiz. Hseyin Cntrk'e gre ise kitapln ve ktp hanenin tanm u ekildedir: . . . Kitaplarn bulundurulduu yer lere kitaplk diyoruz. Kitaplklarda-ki kitaplarmz rastgele konmu ya da istif edilmi durumda deil de, snflandrlm, okunmaya hazr du ruma getirilmilerse ve orackta bir sandalya i l e m as a m z d a b u l u n u y o r s a , b i r k t p h a n e m i z k u r u l m u d e m e k t i r . H e r k t p h a n e b i r k i t a p l k t r , am a h e r k i t a p l k b i r k t p h a n e d e i l d i r . . . D a h a s o n r a r a f b i i m i n d e k i t a p l k y a p l m a s n , b u n l a r n n a s l o lm a s g e r e k t i i , k i t a p l a r n k o n u l a r a v e a l f e b e t i k d i z i s i n e g r e s n f l a n d r l m a s g e r e k t i i , a n c a k profesyonel - bilimsel snflandrmaya uy ma zorunluluunun olmad belir tiliyor. Dergiler konusunda ise, dergi lerin olduu gibi mi saklanaca, yoksa yazlarnn kesilip mi saklanaca konusunun nemli bir so run olduu ve bu sorunun nemli yazlarn adlarn ve yazarlarn gs teren bir alfabetik l is t e yaplarak zmlenebilecei belirtiliyor. Bu konuda son sz u : Kendisindeki yaynlarn neler ol duunu ve nerede bulunduunu bilirse insan, bir ktphanem var diyebilir, yoksa kitaplm var de melidir. Ktphane bakm konusunda da yazarn fikri u : K i t a p l a r n t o z u n u n a l n m a s , k i m i s i n i n c i l t l e n m e s i , a l f a b e t i k d i z i l e r i n k o n t r o l g i b i b a k m i l e r i a n l - m a s a d a o l u r. A s l n e m l i o l a n , k t p h a n e n i n k u l l a n l h a l i n i g i d e r e k y i t i r m e m e s i i i n y a p l a c a k i l e r d i r . B u n u b a a r m a k i s e sanld kadar kolay olmaz. Bu tr bir bakmn gerektii ekilde yaplabilmesi iinde; ktp hane yntemine uymak, gereksiz kitaplar uzaklatrmak, okunmu ki taplar ayr bir rafa koyarak okunmamlardan ayrlmasn salamak ve her 2-3 ylda bir kitaplar yenile mek gerektii syleniyor. dn verilen kitaplarn zel bir dosyada notunun tutulmasnn, deerli

kitaplarn alnmalarn en gellemek iin konuk odalarnda bu lundurulmamasnn ktphane ya rarna olduu da zellikle belirtili yor.

Hseyin Cntrk yazsnn K tphaneler ksmnda bizdeki k tphaneleri, yararlanma olanaklar n yabanc ve yerli ayrm yaparak ksaca belirtiyor. Btn ktphanecileri yakndan ilgilendiren bir yaz. Ksa ksa ama nemli birok konulara deiniyor, rnein; Kitaplk - Ktphane ko nusunda belirtilenler tartmaya ve hatt birok yazlara konu olmaa deer eyler. Yine kitap yaynclar iin sylenenler hem ktphaneci, hem okuyucular iin fevkalde ya rarl olabilecek bilgilerdir. Basnda kan meslekle ilgili yazlar konusunda yaplmas gereken nemli bir i var bizce. eitli dergilerde kan ktphanecilik, ki tap okuma ve buna benzer konu lardaki yazlarn meslek yayn or ganlarnda da yaynlanarak meslek-dalara duyurulmasdr sz edilen i. Yeni Yaynlar bunu baaryla ya pyor. Sz gelii, yazmzn banda szn ettiimiz Henry Miller'in Kitaplar canldr, benimle konu ur adl yazs Temmuz 1969 5 saysnda Varlk'tan iktibas edilerek ya ynlanm. Bu iyi bir davran. Yeni Yaymlar'n bu konudaki abasn vmek, baarsn kutlamak gerek.
5

Henry Miller Kitaplar Canldr. Benimle Konuur. Yeni Yaynlar. XIV, 7 (Temmuz 1969) 244, s.