Chuyên ñề: Phương pháp giải nhanh bài toán Hóa Học

Phần 1
Phương pháp
bảo toàn khối lượng,
tăng giảm khối lượng
Ebook ðược Download tại:
http://ebook.top1.vn hoặc http://maichoi.vuicaida.com

Biên son: Thy Lê Phm Thành

Cng tác viên truongtructuyen.vn
 Phương pháp bảo toàn khối lượng, tăng giảm khối lượng

Nội dung
A. Phương pháp bảo toàn khối lượng
• Nội dung phương pháp
• Hệ quả và áp dụng
B. Phương pháp tăng giảm khối lượng
• Nội dung phương pháp
• Các dạng bài tập áp dụng
C. Nhận xét
 A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

Nội dung phương pháp:
• Áp dụng ñịnh luật bảo toàn khối lượng (BTKL):
“Tổng khối lượng các chất tham gia phản ứng bằng tổng khối
lượng các sản phẩm”
ðiều này giúp ta giải bài toán hóa học một cách ñơn giản, nhanh
chóng.
• Xét phản ứng: A + B → C + D
Luôn có: mA + mB = mC + mD (1)
• Lưu ý: ðiều quan trọng nhất khi áp dụng phương pháp này ñó là việc
phải xác ñịnh ñúng lượng chất (khối lượng) tham gia phản ứng và
tạo thành (có chú ý ñến các chất kết tủa, bay hơi, ñặc biệt là khối
lượng dung dịch).
 A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

A. Phương pháp bảo toàn khối lượng – Hệ quả và áp dụng

Hệ quả 1. Biết tổng khối lượng chất ñầu ↔ khối lượng sản phẩm
Phương pháp giải: m(ñầu) = m(sau) (không phụ thuộc hiệu suất)
Bài tập 1. Trộn 5,4 gam Al với 12,0 gam Fe2O3 rồi nung nóng một thời gian
ñể thực hiện phản ứng nhiệt nhôm. Sau phản ứng ta thu ñược m gam hỗn
hợp chất rắn. Giá trị của m là

A. 21,4. B. 16,05. C. 18,6. D. 17,4.

Hướng dẫn giải

S¬ ®å ph¶n øng: Al + Fe2O3 → r¾n
Theo §BTKL: m(r¾n) = m(Al) + m(Fe2O3 )
= 5,4 + 12,0
= 17,4 (gam)
→ §¸p ¸n D.
 A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

Hệ quả 1. Biết tổng khối lượng chất ñầu ↔ khối lượng sản phẩm (tt)

Bài tập 2. Tiến hành phản ứng crackinh butan một thời gian thu ñược hỗn
hợp khí X. Cho X qua bình nước vôi trong dư thấy khối lượng bình tăng 4,9
gam, hỗn hợp khí Y ñi ra khỏi bình có thể tích 3,36 lít (ñktc) và tỉ khối của Y
so với H2 là 38/3. Khối lượng butan ñã sử dụng là

A. 8,7 gam. B. 6,8 gam. C. 15,5 gam. D. 13,6 gam.

Hướng dẫn giải
crackinh Ca(OH)2 d−
S¬ ®å biÕn ®æi : C4H10  → hçn hîp X 
m1 = 4,9 gam
→ hçn hîp Y
Theo BTKL : mC4H10 = mX = m1 + mY
3,36 38
⇒ mC4H10 = 4,9 + × × 2 = 8,7 gam
22,4 3
→ §¸p ¸n A.
 A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

Hệ quả 2. Với phản ứng có n chất tham gia, khi biết khối lượng của
(n – 1) chất → khối lượng của chất còn lại
Bài tập 3. Hòa tan hoàn toàn 3,34 gam hỗn hợp hai muối cacbonat kim loại
hóa trị I và hóa trị II bằng dung dịch HCl dư thu ñược dung dịch X và 0,896
lít khí bay ra (ñktc). Khối lượng muối có trong dung dịch X là
A. 2,36. B. 2,90. C. 3,78. D. 4,76.
Hướng dẫn giải
Gäi hai muèi cacbonat lÇn l−ît lµ A 2CO3 vµ BCO3
C¸c ph¶n øng : A 2CO3 + 2HCl 
→ 2ACl + CO2 + H2O (1)
BCO3 + 2HCl 
→ BCl2 + CO2 + H2O (2)
0,896
Theo (1) vµ (2) : nH2O = nCO2 = = 0,04 mol ; nHCl = 2nCO2 = 2.0,04 = 0,08 mol
22,4
Theo BTKL : mmuèi cacbonat + mHCl = mmuèi clorua + mCO2 + mH2O
− (m + m )
⇒ mmuèi clorua = mmuèi cacbonat + mHCl CO2 H2 O

⇒ mmuèi clorua = 3,34 + 0,08.36,5 − (0,04.44 + 0,04.18) = 3,78 gam

→ §¸p ¸n C.
 A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

Hệ quả 2 (tt) − Bài tập 4 (ðề Cð Khối A – 2007)

Hòa tan hoàn toàn 3,22 gam hỗn hợp X gồm Fe, Mg và Zn bằng một lượng
vừa ñủ dung dịch H2SO4 loãng, thu ñược 1,344 lít hiñro (ở ñktc) và dung
dịch chứa m gam muối. Giá trị của m là

A. 9,52. B. 10,27. C. 8,98. D. 7,25.

Hướng dẫn giải

S¬ ®å biÕn ®æi : X(Fe, Mg, Zn) + H2SO4 lo·ng, ®ñ → muèi + H2 ↑

1,344
Theo PTP ¦ : nH2SO4 = nH2 = = 0,06 mol
22,4
Theo BTKL : mX + mH2SO4 = mmuèi + mH2
⇒ mmuèi = mX + mH2SO4 −m H2

⇒ mmuèi = 3,22 + 0,06.98 − 0,06.2 = 8,98 gam

→ §¸p ¸n C.
 A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

Hệ quả 2 (tt) − Bài tập 5

ðun nóng 5,14 gam hỗn hợp khí X gồm metan, hiñro và một ankin với xúc
tác Ni, thu ñược hỗn hợp khí Y. Cho hỗn hợp Y tác dụng với dung dịch
brom dư thu ñược 6,048 lít hỗn hợp khí Z (ñktc) có tỉ khối ñối với hiñro bằng
8. ðộ tăng khối lượng dung dịch brom là

A. 0,82 gam. B. 1,62 gam. C. 4,6 gam. D. 2,98 gam.

Hướng dẫn giải
Gäi ankin lµ CnH2n−2
o
Ni, t dd Br2 d−
S¬ ®å biÕn ®æi : X(CH4 , H2 , CnH2n−2 )  → hçn hîp Y ∆m
→ hçn hîp Z
Theo BTKL : mX = mY = ∆m + mZ ⇒ ∆m = mX − mZ
6,048
⇒ ∆m = 5,14 − × 8 × 2 = 0,82 gam
22,4
→ §¸p ¸n A.
 A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

Hệ quả 2 (tt) − Bài tập 6

Thuỷ phân hoàn toàn 14,8 gam hỗn hợp 2 este ñơn chức là ñồng phân của
nhau thấy cần vừa ñủ 200 ml dung dịch NaOH 1M, thu ñược m gam hỗn
hợp 2 muối và 7,8 gam hỗn hợp 2 rượu. Giá trị của m là

A. 22,8. B. 7,0. C. 22,6. D. 15,0.

Hướng dẫn giải
to
S¬ ®å biÕn ®æi : Este + NaOH 
→ muèi + r−îu
Theo BTKL : meste + mNaOH = mmuèi + mr−îu
⇒ mmuèi = meste + mNaOH − mr−îu
⇒ m = mmuèi = 14,8 + 0,2.1.40 − 7,8 = 15,0 gam
→ §¸p ¸n D.
 A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

Hệ quả 3. Bài toán: Kim loại + axit → muối + khí

Phương pháp giải:

Khối lượng muối: mmuối = mkim loại + manion tạo muối

manion tạo muối thường ñược tính theo số mol khí thoát ra

• Với axit HCl và H2SO4 loãng:

2HCl → H2 nên 2Cl− ↔ H2

H2SO4 → H2 nên SO42− ↔ H2

• Với axit H2SO4 ñặc và HNO3: sử dụng phương pháp ion – electron
(xem thêm trong Phần 2. Phương pháp bảo toàn electron) hoặc
phương pháp bảo toàn nguyên tố.

Biết khối lượng kim loại ↔ khối lượng muối.

 A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

Hệ quả 3. Bài toán: Kim loại + axit → muối + khí (tt) – Bài tập 7

Hòa tan hoàn toàn 10,0 gam hỗn hợp hai kim loại trong dung dịch HCl dư
thấy tạo ra 2,24 lít khí H2 (ñktc). Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu ñược
m gam muối khan. Giá trị của m là

A. 13,65. B. 17,1. C. 24,2. D. 24,6.

Hướng dẫn giải
S¬ ®å biÕn ®æi : kim lo¹i + HCld− → muèi + H2 ↑
Cã : 2HCl → H2 ↑
2,24
⇒ nHCl = 2nH2 = 2 × = 0,2 mol
22,4
Theo BTKL : mKim lo¹i + mHCl = mmuèi + mH2
−m
⇒ m = mmuèi = mKim lo¹i + mHCl H2

⇒ m = mmuèi = 10,0 + 0,2.36,5 − 0,1.2 = 17,1 gam

→ §¸p ¸n B.
 A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

Hệ quả 3. Bài toán: Kim loại + axit → muối + khí (tt) – Bài tập 8
Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp bột kim loại trong dung dịch H2SO4
loãng, dư thu ñược 0,672 lít khí H2 (ñktc) và 3,92 gam hỗn hợp muối sunfat.
Giá trị của m là

A. 2,48 gam. B. 1,84 gam. C. 1,04 gam. D. 0,98 gam.

Hướng dẫn giải
S¬ ®å biÕn ®æi : kim lo¹i + H2SO4(lo·ng, d−) → muèi + H2 ↑
Cã : H2SO4 → H2 ↑
0,672
⇒ nH2SO4 = nH2 = = 0,03 mol
22,4
Theo BTKL : mKim lo¹i + mH2SO4 = mmuèi + mH2
⇒ m = mKim lo¹i = mmuèi + mH2 −m H2 SO4

⇒ m = mKim lo¹i = 3,92 + 0,03.2 − 0,03.98 = 1,04 gam

→ §¸p ¸n C.
 A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

Hệ quả 3. Bài toán: Kim loại + axit → muối + khí (tt) – Bài tập 9
Hòa tan hoàn toàn 8,8 gam hỗn hợp bột kim loại trong dung dịch H2SO4
ñặc, nóng thu ñược 4,48 lít khí SO2 (sản phẩm khử duy nhất, ño ở ñktc).
Khối lượng muối sunfat khan tạo thành là
A. 28,4 gam. B. 18,4 gam. C. 18,6 gam. D. 28,0 gam.
Hướng dẫn giải
S¬ ®å biÕn ®æi : kim lo¹i + H2SO4( ®Æc, to ) → muèi + SO2 ↑ + H2O
Ph¶n øng cña H2SO4 : 2H2SO4 + 2e → SO24−(muèi) + SO2 ↑ + 2H2O (*)
4,48
C¸ch 1. Tõ (*) ⇒ nH2SO4 = nH2O = 2nSO2 = 2 × = 0,4 mol
22,4
Theo BTKL : mKim lo¹i + mH2SO4 = mmuèi + mSO2 + mH2O
⇒ mmuèi = mKim lo¹i + mH2SO4 − (mSO2 + mH2O )
⇒ mmuèi = 8,8 + 0,4.98 − (0,2.64 + 0,4.18) = 28,0 gam → §¸p ¸n D.
C¸ch 2. Tõ (*) ⇒ nSO2− = nSO2 = 0,2 mol
4 (muèi)

NhËn xÐt : mmuèi = mKim lo¹i + mSO2− = 8,8 + 0,2.96 = 28,0 gam → §¸p ¸n D.
4 (muèi)
 A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

Hệ quả 3. Bài toán: Kim loại + axit → muối + khí (tt) – Bài tập 10
Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp bột Al và Mg trong dung dịch HNO3 ñặc,
nóng thu ñược hỗn hợp khí gồm 0,1 mol NO2 và 0,15 mol NO. Dung dịch
tạo thành sau phản ứng có 39,35 gam hai muối khan. Giá trị của m là
A. 30,45. B. 14,55. C. 5,25. D. 23,85.
Hướng dẫn giải
S¬ ®å biÕn ®æi : kim lo¹i + HNO3( ®Æc, to ) → muèi + NO2 ↑ + NO ↑ + H2O
C¸ch 1. C¸c ph¶n øng cña HNO3 : 2HNO3 + 1e → NO3−(muèi) + NO2 ↑ + H2O (1)
4HNO3 + 3e → 3NO3−(muèi) + NO ↑ + 2H2O (2)
nH2O = nNO2 + 2nNO = 0,1 + 2.0,15 = 0,4 mol
Tõ (1), (2) ⇒ 
nHNO3 = 2nNO2 + 4nNO = 2.0,1 + 4.0,15 = 0,8 mol
Theo BTKL : mKim lo¹i + mHNO3 = mmuèi + mNO2 + mNO + mH2O
−m
⇒ m = mKim lo¹i = mmuèi + mNO2 + mNO + mH2O HNO3

⇒ m = 39,35 + 0,1.46 + 0,15.30 + 0,4.18 − 0,8.63 = 5,25 gam → §¸p ¸n C.

 A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

Hệ quả 3. Bài toán: Kim loại + axit → muối + khí (tt) – Bài tập 10 (tt)
Hòa tan hoàn toàn m gam hỗn hợp bột Al và Mg trong dung dịch HNO3 ñặc,
nóng thu ñược hỗn hợp khí gồm 0,1 mol NO2 và 0,15 mol NO. Dung dịch
tạo thành sau phản ứng có 39,35 gam hai muối khan. Giá trị của m là
A. 30,45. B. 14,55. C. 5,25. D. 23,85.
Hướng dẫn giải (tt)
S¬ ®å biÕn ®æi : kim lo¹i + HNO3( ®Æc, to ) → muèi + NO2 ↑ + NO ↑ + H2O
C¸ch 2 . C¸c ph¶n øng cña HNO3 :
2HNO3 + 1e → NO3−(muèi) + NO2 ↑ + H2O (1)
4HNO3 + 3e → 3NO3−(muèi) + NO ↑ + 2H2O (2)
Tõ (1), (2) ⇒ ∑ nNO− = nNO2 + 3nNO = 0,1+ 3.0,15 = 0,55 mol
3(muèi)

NhËn xÐt : mmuèi = mKim lo¹i + ∑ mNO−

3 (muèi)
⇒ m = mKim lo¹i = mmuèi − ∑m
NO3−(muèi)

⇒ m = 39,35 − 0,55.62 = 5,25 gam → §¸p ¸n C.

 A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

Hệ quả 4. Bài toán khử hỗn hợp oxit bởi các chất khí (H2, CO)

Phương pháp giải:

Sơ ñồ: Oxit + (CO, H2) → rắn + hỗn hợp khí (CO2, H2O, H2, CO)

Bản chất là các phản ứng:

CO + [O] → CO2 ; H2 + [O] → H2O

⇒ n(CO) = n(CO2 ) ; n(H2 ) = n(H2O)

 A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

Hệ quả 4. Bài toán khử hỗn hợp oxit bởi các chất khí (tt) – Bài tập 11

Khử m gam hỗn hợp X gồm các oxit CuO, FeO, Fe3O4 và Fe2O3 bằng khí
CO ở nhiệt ñộ cao, người ta thu ñược 40 gam hỗn hợp chất rắn Y và 13,2
gam khí CO2. Giá trị của m là

A. 44,8. B. 49,6. C. 35,2. D. 53,2.

Hướng dẫn giải

S¬ ®å ph¶n øng : Oxit X + CO → r¾n Y + CO2

13,2
⇒ nCO(p−) = nCO2 = = 0,3 mol
44
Theo BTKL : mX + mCO = mY + mCO2 ⇒ m = mX = mY + mCO2 −m CO

⇒ m = 40 + 0,3.44 − 0,3.28 = 44,8 gam

→ §¸p ¸n A.
 A. Phương pháp bảo toàn khối lượng

Hệ quả 4. Bài toán khử hỗn hợp oxit bởi các chất khí (tt) – Bài tập 12
Dẫn từ từ hỗn hợp khí CO và H2 qua ống sứ ñựng 26,4 gam hỗn hợp bột
các oxit MgO, Al2O3, Fe3O4, CuO. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu
ñược hỗn hợp khí và hơi gồm 0,05 mol CO2 và 0,15 mol H2O, trong ống sứ
còn lại m gam chất rắn. Giá trị của m là
A. 21,6. B. 23,2. C. 20,0. D. 24,8.
Hướng dẫn giải
S¬ ®å ph¶n øng : Oxit + khÝ (CO, H2 ) → r¾n + khÝ (CO2 , H2O)
CO + [O] → CO2 (1) nCO = nCO2 = 0,05 mol
B¶n chÊt lµ c¸c ph¶n øng :  ⇒
H
 2 + [O] → H2 O (2) nH2 = nH2O = 0,15 mol
Theo BTKL : moxit + mCO + mH2 = mr¾n + mCO2 + mH2O
− (m + m )
⇒ m = mr¾n = moxit + mCO + mH2 CO2 H2 O

⇒ m = 26,4 + 0,05.28 + 0,15.2 − (0,05.44 + 0,15.18) = 23,2 gam

→ §¸p ¸n B.
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Nội dung phương pháp:

• Nguyên tắc của phương pháp:

Dựa vào sự tăng giảm khối lượng (TGKL) khi chuyển từ 1 mol chất A
thành 1 hoặc nhiều mol chất B (có thể qua các giai ñoạn trung gian)
ta dễ dàng tính ñược số mol của các chất hoặc ngược lại.

• Thí dụ:

+ Xét phản ứng: MCO3 + 2HCl → MCl2 + CO2↑ + H2O

Bản chất phản ứng: CO32− + 2H+ → 2Cl− + CO2↑ + H2O
Nhận xét: Khi chuyển từ 1 mol MCO3 → 1 mol MCl2
Với 1 mol CO2 ⇔ hỗn hợp muối tăng ∆M = 2.35,57 – 60 = 11g
Khi biết số mol khí CO2 ⇔ ∆m.
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

B. Phương pháp tăng giảm khối lượng (tt)

• Thí dụ:
+ Xét phản ứng: RCOOH + NaOH → RCOONa + H2O
Nhận xét: Khi chuyển từ 1 mol RCOOH → 1 mol RCOONa
Với 1 mol NaOH ⇔ khối lượng muối tăng:
∆M = (R + 67) – (R + 45) = 22 gam
Khi biết số mol khí NaOH ⇔ ∆m.

Có thể nói hai phương pháp “bảo toàn khối lượng” và “tăng giảm khối
lượng” là 2 “anh em sinh ñôi”, vì một bài toán nếu giải ñược bằng
phương pháp này thì cũng có thể giải ñược bằng phương pháp kia. Tuy
nhiên, tùy từng bài tập mà phương pháp này hay phương pháp kia là ưu
việt hơn.

Phương pháp tăng giảm khối lượng thường ñược sử dụng trong các bài
toán hỗn hợp.
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các dạng bài tập áp dụng

Dạng 1. Kim loại + muối → muối mới + rắn – Bài tập 13
Ngâm một lá kẽm nhỏ trong một dung dịch có chứa 5,6 gam ion kim loại có
ñiện tích 2+. Phản ứng xong, khối lượng lá kẽm giảm 0,9 gam. Ion kim loại
trong dung dịch là

A. Mg2+. B. Fe2+. C. Cu2+. D. Ni2+.

Hướng dẫn giải

Gäi kim lo¹i cÇn t × m lµ M

S¬ ®å ph¶n øng : Zn + M2+ → Zn2+ + M
NhËn xÐt : 1 mol M2+ ph¶n øng, khèi l−îng l¸ Zn gi¶m ∆M = (65 − M) gam/mol
5,6 5,6
Víi nM2+ = mol ⇒ ∆m = × (65 − M) = 0,9
M M
⇒ M = 56 (Fe) ⇒ Ion cÇn t × m lµ Fe2+ → §¸p ¸n B.
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các dạng bài tập áp dụng (tt)

Dạng 1. (tt) – Bài tập 14 (ðề ðH Khối B – 2007)
Cho m gam hỗn hợp bột Zn và Fe vào lượng dư dung dịch CuSO4. Sau khi
kết thúc các phản ứng, lọc bỏ phần dung dịch thu ñược m gam bột rắn.
Thành phần phần trăm theo khối lượng của Zn trong hỗn hợp bột ban ñầu là
A. 90,27%. B. 85,30%. C. 82,20%. D. 12,67%.
Hướng dẫn giải
Gäi x, y lÇn l−ît lµ sè mol cña Zn vµ Fe trong m gam hçn hîp
C¸c ph¶n øng : Zn + Cu2+ → Zn2+ + Cu (1)
Fe + Cu2+ → Fe2+ + Cu (2)
Theo (1) : ∆M1 (gi¶m) = 65 − 64 = 1 gam/mol ⇒ ∆m1 (gi¶m) = x gam
Theo (2) : ∆M2 (t¨ng) = 64 − 56 = 8 gam/mol ⇒ ∆m2 (t¨ng) = 8y gam
Khèi l−îng bét kim lo¹i kh«ng ®æi ⇔ ∆m1 = ∆m2 ⇒ x = 8y
x = 8 8.65
XÐt víi  ⇒ %mZn = ×100% = 90,27% → §¸p ¸n A.
y = 1 8.65 + 1.56
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các dạng bài tập áp dụng (tt)

Dạng 2. Oxit + chất khử (CO, H2) → rắn + hỗn hợp khí, H2O

Sơ ñồ phản ứng: Oxit + CO (H2) → rắn + CO2 (H2O, H2, CO)

Bản chất của phản ứng:
CO + [O] → CO2 ; H2 + [O] → H2O
⇒ n[O] = n(CO2) + n(H2O)
⇒ mrắn = moxit – m[O]
⇒ mrắn = moxit – 16n[O]
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các dạng bài tập áp dụng (tt)

Dạng 2. (tt) – Bài tập 15
Dẫn từ từ hỗn hợp khí CO và H2 qua ống sứ ñựng 30,7 gam hỗn hợp bột
các oxit MgO, Al2O3, Fe3O4, CuO. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu
ñược 6,72 lít (ñktc) hỗn hợp khí và hơi chỉ chứa CO2 và H2O, trong ống sứ
còn lại m gam chất rắn. Giá trị của m là
A. 21,1. B. 23,5. C. 28,3. D. 25,9.
Hướng dẫn giải
S¬ ®å ph¶n øng : Oxit + khÝ (CO, H2 ) → r¾n + khÝ (CO2 , H2O)
CO + [O] → CO2 (1)
B¶n chÊt lµ c¸c ph¶n øng : 
H2 + [O] → H2O (2)
6,72
Theo (1), (2) : ∑ n[O] = nCO2 + nH2O = nkhÝ = = 0,3 mol
22,4
NhËn xÐt : moxit = mr¾n + m[O] ⇒ m = mr¾n = moxit − mr¾n
⇒ m = 30,7 − 16.0,3 = 25,9 gam → §¸p ¸n D.
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các dạng bài tập áp dụng (tt)

Dạng 2. (tt) – Bài tập 16
Thổi từ từ V lít (ñktc) hỗn hợp khí X gồm CO và H2 ñi qua hỗn hợp bột CuO,
Fe3O4, Al2O3 trong ống sứ ñun nóng. Sau khi xảy ra phản ứng hoàn toàn thu
ñược hỗn hợp Y chỉ gồm khí CO2 và hơi H2O, nặng hơn hỗn hợp X ban ñầu
là 0,32 gam. Giá trị của V là
A. 0,112. B. 0,224. C. 0,336. D. 0,448.

Hướng dẫn giải

S¬ ®å ph¶n øng : Oxit + khÝ (CO, H2 ) → r¾n + khÝ (CO2 , H2O)
CO + [O] → CO2 (1)
B¶n chÊt lµ c¸c ph¶n øng : 
H2 + [O] → H2O (2)
Theo (1), (2) : 1 mol (CO2 + H2O) t¹o thµnh, ∆M =16 g/mol
0,32
Víi ∆m = 0,32 g ⇒ nkhÝ = n(CO2 + H2O) = n(CO + H2 ) = = 0,02 mol
16
⇒ V = 22,4.0,02 = 0,448 lÝt → §¸p ¸n D.
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các bài tập áp dụng (tt)

Dạng 3. Bài toán nhiệt phân – Bài tập 17

Nung 316 gam KMnO4 một thời gian thấy còn lại 300 gam chất rắn. % khối
lượng KMnO4 ñã bị nhiệt phân là
A. 40%. B. 50%. C. 25%. D. 30%.

Hướng dẫn giải

o
t
Ph¶n øng : 2KMnO4  → K 2MnO4 + MnO2 + O2 ↑
NhËn xÐt : 1 mol khÝ O2 t¹o thµnh ⇔ khèi l−îng chÊt r¾n gi¶m ∆M = 32 g/mol
16
Víi ∆m = 316 − 300 = 16 gam ⇒ nO2 = = 0,5 mol
32
⇒ nKMnO4 (p−) = 2.0,5 =1 mol ⇒ mKMnO4 (p−) = 158.1=158 gam
158
⇒ %mKMnO4 (p−) = ×100% = 50% → §¸p ¸n B.
316
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các bài tập áp dụng (tt)

Dạng 3. Bài toán nhiệt phân (tt) – Bài tập 18
ðem nung một khối lượng Cu(NO3)2 sau một thời gian dừng lại, làm nguội
rồi ñem cân thấy khối lượng giảm 0,54 gam. Khối lượng muối Cu(NO3)2 ñã
bị nhiệt phân là
A. 0,50 gam. B. 0,49 gam. C. 0,40 gam. D. 0,94 gam.
Hướng dẫn giải
o
t
Ph¶n øng : 2Cu(NO3 )2  → 2CuO + 4NO2 + O2 ↑
NhËn xÐt : 1 mol Cu(NO3 )2 nhiÖt ph©n
4.46 + 32
⇔ khèi l−îng chÊt r¾n gi¶m ∆M = = 108 g
2
0,54
Víi ∆m = 0,54 gam ⇒ nCu(NO3 )2 nhiÖt ph©n = = 0,005 mol
108
⇒ mCu(NO3 )2 nhiÖt ph©n = 188.0,005 = 0,94 gam
→ §¸p ¸n D.
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các bài tập áp dụng (tt)

Dạng 3. Bài toán nhiệt phân (tt) – Bài tập 19
Nung nóng hoàn toàn 28,9 gam hỗn hợp KNO3 và Cu(NO3)2. Khí sinh ra
ñược dẫn vào nước lấy dư thì còn 1,12 lít khí (ñktc) không bị hấp thụ (coi
oxi không tan trong nước). % khối lượng KNO3 trong hỗn hợp ban ñầu là
A. 34,95%. B. 65,05%. C. 92,53%. D. 17,47%.
Hướng dẫn giải
to
C¸c ph¶n øng : 2Cu(NO3 )2 
→ 2CuO + 4NO2 + O2 ↑ (1)
to
2KNO3 
→ 2KNO2 + O2 ↑ (2)
to
4NO2 + O2 + 2H2O  → 4HNO3 (3)
NhËn xÐt : toµn bé khÝ ë (1) ®· bÞ hÊp thô hÕt ë (3)
1,12
⇒ nKNO3 = 2nO2 (2) = 2 × = 0,1 mol ⇒ mKNO3 = 101.0,1 = 10,1 gam
22,4
10,1
⇒ %mKNO3 = ×100% = 34,95% → §¸p ¸n A.
28,9
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các bài tập áp dụng (tt)

Dạng 4. Hỗn hợp muối (oxit) + axit hỗn hợp muối mới
Phương pháp: Xét sự tăng (giảm) khối lượng khi hình thành 1 mol muối mới
(chỉ quan tâm ñến sự biến ñổi khối lượng của anion tạo muối)
Bài tập 20. Hòa tan hoàn toàn 5,94 gam hỗn hợp hai muối cacbonat bằng
dung dịch HCl dư thu ñược dung dịch X và 1,12 lít khí bay ra (ñktc). Khối
lượng muối có trong dung dịch X là
A. 5,39 gam. B. 6,49 gam. C. 4,715 gam. D. 7,165 gam.
Hướng dẫn giải
o
B¶n chÊt ph¶n øng : CO23 − + 2HCl 
t
→ 2Cl− + CO2 ↑ + H2O (*)
NhËn xÐt :
1 mol CO2 sinh ra, khèi l−îng muèi t¨ng : ∆M = 2.35,5 − 60 = 11 gam
1,12
Víi nCO2 = = 0,05 mol ⇒ ∆m = 11.0,05 = 0,55 gam
22,4
⇒ mmuèi clorua = mmuèi cacbonat + ∆m = 5,94 + 0,55 = 6,49 gam → §¸p ¸n B.
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các bài tập áp dụng (tt)

Dạng 4. (tt) – Bài tập 21 (ðề ðH Khối A – 2007)
Hoà tan hoàn toàn 2,81 gam hỗn hợp gồm Fe2O3, MgO, ZnO trong 500 ml
axit H2SO4 0,1M (vừa ñủ). Sau phản ứng, hỗn hợp muối sunfat khan thu
ñược khi cô cạn dung dịch có khối lượng là

A. 7,71 gam. B. 6,91 gam. C. 7,61 gam. D. 6,81 gam.

Hướng dẫn giải

o
B¶n chÊt ph¶n øng : O2 − + H2SO4 
t
→ SO24− + H2O (*)
NhËn xÐt :
1 mol H2SO4 ph¶n øng, khèi l−îng muèi t¨ng : ∆M = 96 − 16 = 80 gam
Víi nH2SO4 = 0,5.0,1 = 0,05 mol ⇒ ∆m = 80.0,05 = 4,0 gam
⇒ mmuèi = moxit + ∆m = 2,81 + 4,0 = 6,81 gam
→ §¸p ¸n D.
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các bài tập áp dụng (tt)

Dạng 4. Hỗn hợp muối (oxit) + axit hỗn hợp muối mới (tt) – Bài tập 22
Cho 14,8 gam hỗn hợp hai axit hữu cơ no, ñơn chức, mạch hở tác dụng với
lượng vừa ñủ Na2CO3 tạo thành 2,24 lít khí CO2 (ñktc). Khối lượng muối thu
ñược là

A. 19,2 gam. B. 20,2 gam. C. 21,2 gam. D. 22,2 gam.

Hướng dẫn giải

Gäi c«ng thøc chung cña hai axit lµ RCOOH

to
Ph¶n øng : 2RCOOH + Na2CO3 
→ 2RCOONa + CO2 ↑ + H2O (*)
NhËn xÐt : 1 mol CO2 ↑, khèi l−îng muèi t¨ng : ∆M = 2(23 − 1) = 44 gam
2,24
Víi nCO2 = = 0,1 mol ⇒ ∆m = 44.0,1 = 4,4 gam
22,4
⇒ mmuèi = maxit + ∆m = 14,8 + 4,4 = 19,2 gam
→ §¸p ¸n A.
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các bài tập áp dụng (tt)

Dạng 5. Bài toán hỗn hợp chất hữu cơ
Phương pháp giải:

Phản ứng thế vào nguyên tử H linh ñộng: RH → RNa
• ∆M = 22 gam/mol

Phản ứng thủy phân este: RCOOR’ → RCOONa
• ∆M = (23 – R’) gam/mol (Nếu ∆M > 0 ⇔ R’ ≡ CH3)

Phản ứng este hóa: RCOOH → RCOOR’ hoặc R’OH → RCOOR’
• ∆M = (R’ – 1) gam/mol hoặc ∆M = (R + 27) gam/mol

OXH không hoàn toàn: RCH2OH → RCHO hoặc RCHO → RCOOH
• ∆M = –2 gam/mol hoặc ∆M = 16 gam/mol

Tách nước: CnH2n+1OH → CnH2n hoặc 2CnH2n+1OH → (CnH2n+1)2O
• ∆M = 18 gam/mol hoặc ∆M = 9 gam/mol
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các bài tập áp dụng (tt)

Dạng 5. Bài toán hỗn hợp chất hữu cơ (tt) – Bài tập 23
Cho 2,46 gam hỗn hợp gồm HCOOH, CH3COOH, C6H5OH tác dụng vừa ñủ
với 40 ml dung dịch NaOH 1M. Tổng khối lượng muối khan thu ñược sau
phản ứng là

A. 3,52 gam. B. 3,34 gam. C. 8,42 gam. D. 6,45 gam.

Hướng dẫn giải

Gäi c«ng thøc chung cña hçn hîp lµ RH
o
t
Ph¶n øng : RH + NaOH  → RNa + H2O (*)
NhËn xÐt :
1 mol NaOH ph¶n øng, khèi l−îng muèi t¨ng : ∆M = 23 − 1 = 22 gam
Víi nNaOH = 0,04.1 = 0,04 mol ⇒ ∆m = 22.0,04 = 0,88 gam
⇒ mmuèi = mhçn hîp + ∆m = 2,46 + 0,88 = 3,34 gam → §¸p ¸n B.
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các bài tập áp dụng (tt)

Dạng 5. Bài toán hỗn hợp chất hữu cơ (tt) – Bài tập 24
Cho a gam hỗn hợp HCOOH, CH2=CHCOOH và C6H5OH tác dụng vừa hết
với Na, thu ñược 3,36 lít khí H2 (ñktc) và 25,4 gam muối rắn. Giá trị của a là

A. 22,1. B. 28,7. C. 18,8. D. 32,0.

Hướng dẫn giải
Gäi c«ng thøc chung cña hçn hîp lµ RH
o
t
Ph¶n øng : 2RH + 2Na  → 2RNa + H2 (*)
NhËn xÐt :
1 mol H2 gi¶i phãng, khèi l−îng muèi t¨ng : ∆M = 2(23 − 1) = 44 gam
3,36
Víi nH2 = = 0,15 mol ⇒ ∆m = 44.0,15 = 6,6 gam
22,4
⇒ mmuèi = mhçn hîp + ∆m ⇒ a = mhçn hîp = mmuèi − ∆m
⇒ a = 25,4 − 6,6 = 18,8 gam → §¸p ¸n C.
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các bài tập áp dụng (tt)

Dạng 5. Bài toán hỗn hợp chất hữu cơ (tt) – Bài tập 25
Cho 4,4 gam este ñơn chức X tác dụng hết với dung dịch NaOH thu ñược
4,8 gam muối natri. Tên gọi của este X là

A. metylpropionat. B. etylaxetat. C. metylbutirat. D. etylpropionat.

Hướng dẫn giải
Khèi l−îng muèi t¨ng ⇒ este X cã d¹ng RCOOCH3
o
t
Ph¶n øng : RCOOCH3 + NaOH  → RCOONa + CH3OH (*)
NhËn xÐt :
1 mol NaOH ph¶n øng, khèi l−îng muèi t¨ng : ∆M = 23 − 15 = 8 gam
0,4
Víi ∆m = 4,8 − 4,4 = 0,4 gam ⇒ nX = nNaOH = = 0,05 mol
8
4,4
⇒ MX = = 88 ⇒ R + 59 = 88 ⇒ R = 29 (C2H5 )
0,05
⇒ X lµ C2H5COOCH3 (metylpropionat) → §¸p ¸n A.
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các bài tập áp dụng (tt)

Dạng 5. Bài toán hỗn hợp chất hữu cơ (tt) – Bài tập 26
Thực hiện phản ứng este hóa giữa 16,6 gam hỗn hợp 3 axit HCOOH,
CH3COOH và C2H5COOH với lượng dư C2H5OH, thu ñược 5,4 gam H2O.
Khối lượng este thu ñược là
A. 25,3 gam. B. 22,0 gam. C. 11,2 gam. D. 25,0 gam.

Hướng dẫn giải

Gäi c«ng thøc chung cña 3 axit lµ RCOOH
o
t

Ph¶n øng : RCOOH + C2H5OH ← → RCOOC2H5 + H2O (*)

NhËn xÐt :
1 mol H2O t¹o thµnh, khèi l−îng t¨ng : ∆M = 29 − 1 = 28 gam
5,4
Víi nH2O = = 0,3 mol ⇒ ∆m = 28.0,3 = 8,4 gam
18
⇒ meste = maxit + ∆m = 16,6 + 8,4 = 25,0 gam → §¸p ¸n D.
 B. Phương pháp tăng giảm khối lượng

Các bài tập áp dụng (tt)

Dạng 5. Bài toán hỗn hợp chất hữu cơ (tt) – Bài tập 27
Hỗn hợp X gồm metanol, etanol và propan-1-ol. Dẫn 19,3 gam hơi X qua
ống ñựng bột CuO nung nóng ñể chuyển toàn bộ rượu thành anñehit, thấy
khối lượng chất rắn trong ống giảm 7,2 gam so với ban ñầu. Khối lượng
anñehit thu ñược là
A. 11,9 gam. B. 18,85 gam. C. 18,40 gam. D. 17,50 gam.
Hướng dẫn giải
Gäi c«ng thøc chung cña 3 ancol lµ RCH2OH
o
t
Ph¶n øng : RCH2OH + CuO  → RCHO + Cu + H2O (*)
khèi l−îng r¾n gi¶m : ∆M1 = 16 gam
NhËn xÐt : 1 mol Cu t¹o thµnh ⇔ 
khèi l−îng chÊt h÷ u c¬ gi¶m : ∆M2 = 2 gam
∆m1.∆M2 7,2.2
Víi ∆m1 = 7,2 gam ⇒ ∆m2 = = = 0,9 gam
∆M1 16
⇒ man®ehit = mancol − ∆m2 = 19,3 − 0,9 =18,4 gam → §¸p ¸n C.