KVADRATNA JEDNAINA ax2 + bx + c = 0

Jednaina oblika ax 2 + bx + c = 0 , gde je x nepoznata. a, b i c realni brojevi, a 0, je kvadratna jednaina po x sa koeficijentima a, b i c .

Kvadratna jednaina je potpuna ako su koeficijenti b 0 i c 0 . Ako je b = 0 ili c = 0 (ili oba) onda je kvadratna jednaina nepotpuna. Nepotpuna kvadratne jednaine se reavaju relativno lako.
Nepotpune kvadratne jednaine ax 2 + bx = 0 x(ax + b) = 0 x = 0 ax + b = 0 b x= a
ax 2 + c = 0 ax 2 = c c x2 = a x= b a
ax 2 = 0 x=0

Primeri:

2 x 2 + 5x = 0 x(2 x + 5) = 0 x = 0 2x + 5 = 0 2 x = 5 5 x= 2

4x2 9 = 0 4x2 = 9 x2 = 9 4 9 4

x= x=

5x 2 = 0 0 x2 = 5 x=0 x1 = x2 = 0

3 2 3 x1 = 2 3 x2 = 2

Potpuna kvadratna jednaina:

ax2 + bx + c = 0
Kvadratna jednaina ima dva reenja: oznaavamo ih sa x1 i x 2 i tradicionalno se pie
b b 2 4ac x1,2 = 2a
www.matematiranje.com

Primer 1) Rei jednaine: a) 6 x 2 x 2 = 0 b) x 2 2 x + 1 = 0 v) x 2 4 x + 5 = 0 a) 6 x 2 x 2 = 0

a=6 b = 1 c = 2

Pazi, kad nema broj ispred nepoznate uzima 1.

b b 2 4ac (1) (1) 2 4 6 (2) = 2a 26 1 49 1 17 = x1,2 = 12 12 1+ 7 8 2 = = x1 = 12 12 3 1 7 6 1 = = x2 = 12 12 2 x1,2 =

b) x 2 2 x + 1 = 0

a =1 b = 2 c =1

b b 2 4ac (2) (2) 2 4 11 = 2a 2 1 2 44 20 = x1,2 = 2 2 2 x1 = = 1 2 2 x2 = = 1 2 x1,2 =

v) x 2 4 x + 5 = 0 a =1

b = 4 c=5
b b 2 4ac (4) 16 20 x1,2 = = 2a 2 1 x1,2 = 4 4 4 2i 2 (2 i ) = = = 2i 2 2 2

Dakle: x1 = 2 + i x2 = 2 i Pazi jer je:

4 = 4(1) = 2i 1 = i
www.matematiranje.com

Primer 2) Reiti jednainu:

(2 x 3) 2 + ( x 1)( x + 2) = 2 11x Reenje: (2 x 3) 2 + ( x 1)( x + 2) = 2 11x

4 x 2 12 x + 9 + x 2 + 2 x x 2 2 + 11x = 0 5x 2 + 5 = 0 / : 5 x 2 + 1 = 0 Nepotpuna kvadratna jednaina x 2 = 1

x = 1 x1 = +i x 2 = i
Primer 3) Reiti jednainu:

x 3 8 = 2 najpre rastavimo na inioce imenilac x2 x+2 x 4 x 3 8 = Mnoimo sve sa NZS = ( x 2)( x + 2) uz uslov: x 2 x + 2 ( x 2)( x + 2) x 2 i x 2 x( x + 2) 3( x 2) = 8
x 2 + 2 x 3x + 6 8 = 0

x 2 x 2 = 0 Sad radimo kao kvadratnu jednainu

a =1 b = 1 c = 2

x1, 2 x1, 2
x1 =

2 b b 2 4ac (1) (1) 4 1 (2) = = 2a 2 1 3 = 2

1+ 3 4 = = 2 PAZI: nije reenje jer x 2 2 2 1 3 2 x2 = = = 1 Dakle x = 1 2 2

Primer 4) Grupa deaka treba da podeli 400 klikera na jednake delove. Pre deobe 4 deaka se odreknu svog dela, zbog ega je svaki od ostalih dobio po 5 klikera vie. Koliko je u toj grupi bilo deaka?

Obeleimo sa x-broj deaka, y- broj klikera po deaku

www.matematiranje.com

x y = 400 ( x 4) ( y + 5) = 400 Sredimo ovu drugu jednainu...

____________________ ________

xy + 5 x 4 y 20 = 400 400 + 5 x 4 y 20 = 400 5 x 4 y 20 = 0 Iz prve jednaine izrazimo y = 5x 4 400 x

400 20 = 0 / x x 5 x 2 1600 20 x = 0 (poredjamo) 5 x 2 20 x 1600 = 0 (podelimo sa 5) x 2 4 x 320 = 0 sad radimo kvadratnu jednainu

a =1 b = 4 c = 320
b b 2 4ac (4) (4) 2 4 1 (320) x1, 2 = = 2a 2 4 16 + 1280 4 1296 4 36 x1, 2 = = = 2 2 2 4 + 36 x1 = = 20 2 4 36 x2 = = 16 Nemogue 2

Dakle bilo je 20 deaka u grupi. Priroda reenja kvadratne jednaine

Diskriminanta (D) kvadratne jednaine ax 2 + bx + c = 0 je izraz b 2 4ac (ono pod korenom) Dakle: D = b 2 4ac Sada formulu za reavanje moemo zapisati i kao: x1, 2 = b D 2a

Za kvadratnu jednainu ax 2 + bx + c sa realnim koeficijentima vai: 1) Jednaina ima dva rezliita realna reenja ako i smo ako je D > 0 ( x1 = x2 R x1 x2 akko D > 0) 2) Jednaina ima jedno dvostruko realno reenje ako i samo ako je D = 0 ( x1 = x2 R akko D = 0)
www.matematiranje.com

3) Jednaina ima jedan par konjugovano kompleksnih reenja akko je D < 0 ( x1 = a + bi, x2 = a bi akko D < 0)
Primer 1) Ispitati prirodu reenja kvadratnih jednaina u zavisnost od parametara:

a) x 2 + 3x + m = 0 b) (n + 3) x 2 2(n + 1) x + n 5 = 0 a) x 2 + 3x + m = 0

a =1 b=3 c=m

D = b 2 4ac = 32 4 1 m = 9 4m 1) D > 0
9 4m > 0 4m > 9 PAZI: Okree se znak 9 m< 4 9 m< 4

2) D = 0 9 4m = 0 3) D < 0

9 4m < 0

9 4 9 m> 4 m=

Dakle: - za m < -

9 reenja su realna i razliita 4 9 za m = reenja su realna i jednaka 4 9 za m > reenja su konjugovano-kompleksni brojevi 4

b) (n + 3) x 2 2(n + 1) x + n 5 = 0
a = n+3 b = 2(n + 1) c = n5

PAZI: ovde je odmah n + 3 0 da bi jednaina bila kvadratna

www.matematiranje.com

D = b 2 4ac = [ 2(n + 1) ] 4(n + 3)(n 5)

2

= 4(n 2 + 2n + 1) 4(n 2 5n + 3n 15) = 4n 2 + 8n + 4 4n 2 + 20n 12n + 60 D = 16n + 64 1) D > 0 16n + 64 > 0 16n > 64 n > 4, n > 4 2) D = 0 16n + 64 = 0 n = 4 x1 = x 2 R 3) D < 0 16n + 64 < 0 n < 4 x1 i x2 su konjugovano-kompleksni brojevi.
Primer 2) Za koje vrednosti parametra k R jednaina kx 2 + (k + 1) x + 2 = 0 ima dvostruko reenje? Reenje: Ovde nam treba da je D = 0 i naravno a 0 , jer ako je a = 0 jednaina nije kvadratna.
x1 x2 R

kx 2 + (k + 1) x + 2 = 0 a = k b = k +1

k0

c=2
D = b 2 4ac = (k + 1) 2 4 k 2 = k 2 + 2k + 1 8k = k 2 6k + 1 D = k 2 6k + 1 = 0 Sada reavamo novu kvadratnu jednainu po k k 2 6k + 1 = 0

a =1 b = 6 c =1

b b 2 4ac (6) (6) 2 4 1 1 6 32 k1,2 = = = 2a 2 2 Malo sredimo : 32 = 16 2 = 4 2 Pa je:

www.matematiranje.com

6 4 2 2 3 2 2 = = 3 2 2 2 2 k1 = 3 + 2 2 k1, 2 = k2 = 3 2 2 Ovo su reenja za koja jednaina ( poetna ) ima dvostruko reenje!!!

Primer 3) Za koje vrednosti parametra m R jednaina mx 2 4 x + 1 ima realna i razliita reenja? Reenje: Ovde dakle mora biti D > 0 i naravno a 0
a=mm0 b = 4 c =1

D = b 2 4ac D = (4) 2 4 m 1 D = 64 4m > 0 16 4m > 0 4m > 16 m<4

nula ne sme!

Dakle, reenje je m (,0) (0,4)

Primer 4) Za koje vrednosti parametra m jednaina x 2 8 x + m ima konjugovanokompleksno reenja? Reenje: Mora biti D < 0 i a 0
a =1 0 b = 8 c=m

D = b 2 4ac

D = (8) 2 4 m 1 D = 64 4m < 0 4m < 64 m > 16 m (16, )

Primer 5) Za koje vrednosti parametra k R jednaina kx 2 + 6 x + 3 = 0 nema realna reenja? Reenje: Kad nema realna reenja, znai da su konjugovano kompleksna, odnosno D < 0 i naravno a 0 .
www.matematiranje.com

kx 2 + 6 x + 3 = 0 a = k k 0 b=6

c=3
D = b 2 4ac D = 6 2 4 k 3 = 36 12k 36 12k < 0 12k < 36 k > 3 k (3, )

Primer 6) Za koje vrednosti parametra m R jednaina (2m + 1) x 2 (2m + 1) x + 2,5 = 0 ima realna i razliita reenja? Reenje: Ovde je D > 0 i a 0
a = 2m + 1 b = (2m + 1) c = 2,5

a 0 2m + 1 0 m
D = b 2 4ac

1 2

D = [ (2m + 1) ] 4 [ 2m + 1] 2,5
2

D = (2m + 1) 2 10(2m + 1) D = 4m 2 + 4m + 1 20m 10 D = 4m 2 16m 9 > 0

Reimo najpre 4m 2 16m 9 = 0

a=4 b = 16 c = 9

b b 2 4ac m1,2 = 2a 16 256 + 144 16 20 m1,2 = = 8 8 36 9 m1 = = 8 2 4 1 m2 = = 8 2

www.matematiranje.com

(Pogledaj kvadratne nejednaine):

D > 0 biramo gde je +

1 9 m , , 2 2
www.matematiranje.com