KAMPUS SULTAN ABDUL HALIM 08000 SUNGAI PETANI KEDAH DARUL AMAN

PROGRAM IJAZAH SARJANA MUDA PERGURUAN (PISMP) AMBILAN JANUARI 2012

TUGASAN PROJEK MTE3108 KALKULUS ASAS

NAMA NO KAD PENGENALAN KUMPULAN / UNIT SEMESTER AMBILAN MATA PELAJARAN / KOD NAMA PENSYARAH TARIKH SERAHAN

: : : : : : : :

FATIMAH AZAHARAH BINTI MOHAMAD 920706-02-5122 PENGAJIAN MATEMATIK / P3D SEMESTER 4 JANUARI 2012 KALKULUS ASAS / MTE3108 DR. NG KOK FU 6 OKTOBER 2013

Soalan 1(a) :

akan sentiasa menjadi sebuah fungsi genap jika fungsi genap dan

merupakan suatu

Penerangan : Bagi mengenal pasti sifat , konsep berikut digunakan : Jika ( Jika ( Jika ) ) ( ), maka ( ) adalah suatu fungsi genap ( ), maka ( ) adalah suatu fungsi ganjil ( )

( ) tidak memenuhi kedua-dua syarat di atas, maka

bukanlah suatu fungsi genap mahupun fungsi ganjil Dalam konteks masalah ini, Oleh itu, apabila fungsi merupakan suatu fungsi genap dan .

juga merupakan fungsi genap : = ( ) = ( ) = = = = ( ) ( ( ) ( ) ) , ( )-

Memandangkan (

( ), maka fungsi

merupakan fungsi genap

Namun, apabila fungsi

pula merupakan fungsi ganjil : = ( ) = ( ) = = = = ( ) ( ( ) ( ) ) , ( )-

, ( )-

( ) kerana fungsi ganjil bagi suatu fungsi genap adalah fungsi ) ( ) menunjukkan fungsi merupakan fungsi genap

genap. Oleh itu, (

Kesimpulan,

akan sentiasa menjadi sebuah fungsi genap jika , meskipun fungsi

merupakan

suatu fungsi genap dan

merupakan suatu fungsi

genap mahupun suatu fungsi ganjil

Soalan 1(b) :

Fungsi tidak akan sentiasa menjadi fungsi ganjil. Ini adalah kerana fungsi bergantung kepada fungsi samada fungsi ganjil atau fungsi genap.

Penerangan : Bagi mengenal pasti sifat digunakan. Dalam konteks masalah ini, fungsi . Apabila fungsi dikatakan sebagai suatu fungsi ganjil dan , konsep yang dinyatakan di soalan 1 (a) masih

juga merupakan suatu fungsi ganjil : = ( ) = ( ) = = = = , ( ) ( ) ( )( ) ( ) merupakan fungsi ganjil

Memandangkan (

( ), maka fungsi

Apabila fungsi

juga merupakan suatu fungsi genap : = ( ) = ( ) = = = = , ( ) merupakan fungsi genap ( ) ( ( ) ) ( )-

Memandangkan (

( ), maka fungsi

Kesimpulannya, fungsi fungsi . Jika fungsi

tidak sentiasa ganjil kerana fungsi

bergantung kepada

adalah fungsi ganjil, maka fungsi

juga merupakan fungsi

ganjil dan begitulah sebaliknya.

Soalan 2 :

Menggunakan perisian Mathematica, graf mempunyai nilai integer positif di mana

( )

dibina bagi n yang

I.

Sifat graf apabila

genap ( )

Bagi nilai

genap, graf

dengan

dibina bagi

mengkaji sifat graf tersebut. Graf () apabila

Rajah 1

Graf ()

apabila

Rajah 2

Graf ()

apabila

Rajah 3

Berdasarkan ketiga-tiga graf tersebut, sifat-sifat yang telah dikenal pasti bagi ( ) apabila diganti dengan nilai genap ialah :

o Graf yang terhasil merupakan graf genap o Simetri pada paksi y o ( ) ( ), di mana jika nilai + dalam fungsi diganti dengan nilai

negatif, produknya tetap akan menghasilkan nilai yang positif o Domain : * | o Julat : ( )

Kemudian, sifat bagi fungsi ini dikaji pula apabila nilai membina graf tersebut dengan nilai

semakin besar dengan

dalam satu skrin.

( )

Petunjuk :

Rajah 4

Berdasarkan rajah di atas, apabila nilai n semakin bertambah dalam angka genap, graf ( ) adalah sama dari segi bentuk, amplitud dan kitarannya,

namun graf tersebut didapati mempunyai beberapa perbezaan. Salah satunya ialah aspek kecerunan, didapati apabila semakin besar nilai dalam angka

genap, maka kecerunan graf turut bertambah. Di samping itu, frekuensi kecerunan = 0 atau kekerapan graf membentuk garisan mendatar pada paksi yang mempunyai kecerunan 0 juga meningkat apabila nilai meningkat.

II.

Sifat graf apabila

ganjil ( )

Bagi nilai

genap, graf

dengan

dibina bagi

mengkaji sifat graf tersebut. Graf () apabila

Rajah 5

Graf ()

apabila

Rajah 6

Graf ()

apabila

33

Rajah 7

Berdasarkan ketiga-tiga graf tersebut, sifat-sifat yang telah dikenal pasti bagi ( ) apabila diganti dengan nilai ganjil ialah :

o Graf yang terhasil merupakan graf ganjil o Simetri pada titik asalan (origin) o ( ) ( ), di mana jika nilai + ( ) dalam fungsi diganti dengan nilai

negatif, produknya akan menghasilkan nilai yang negatif o Domain : * | o Julat :

Kemudian, sifat bagi fungsi ini dikaji pula apabila nilai membina graf tersebut dengan nilai

semakin besar dengan

dalam satu skrin.

( )

Petunjuk :

Rajah 8

Berdasarkan rajah di atas, apabila nilai ganjil, graf ( )

semakin bertambah dalam angka

adalah sama dari segi bentuk, amplitud dan kitarannya,

namun graf tersebut didapati mempunyai beberapa perbezaan. Salah satunya ialah aspek kecerunan, didapati apabila semakin besar nilai dalam angka

ganjil, maka kecerunan graf turut bertambah. Di samping itu, frekuensi kecerunan = 0 juga meningkat apabila nilai meningkat.

III.

Kesimpulan

Persamaan : o Kedua graf mempunyai domain yang sama, ( )

ganjil Graf fungsi ganjil Titik asalan ( ) ( ) ( )

Aspek Jenis Simetri ( ) (

genap Graf fungsi genap Paksi y ) ( ) ( )

Julat

Kesimpulan juga boleh dibuat bagi graf apabila

bertambah ialah graf .

kekal sama dari segi bentuk, amplitud dan jumlah kitaran antara 0 dan

Namun, graf tersebut berbeza dari aspek kecerunan dan frekuensi kecerunan tersebut bersamaan 0. Ini adalah di mana kedua-dua aspek tersebut berkadar langsung dengan nilai iaitu semakin bertambah nilai

, semakin bertambah kecerunan dan frekuensi kecerunan bersamaan dengan 0.

Soalan 3 :

Bagi menunjukkan kerana apabila graf

, kita tidak boleh menggunakan dibina, nilai beralun secara tidak terhingga

(infinitely) antara -1 dan 1 apabila

menghampiri 0 seperti yang ditunjukkan di

dalam graf. Di samping itu, nilai ( ) juga tidak menghampiri suatu nilai apabila menghampiri 0. Oleh sebab ini, maka
1.0

adalah tidak wujud.

0.5

0.5

1.0

Rajah 9

Namun, memandangkan maka,

Justeru,

bagi

menunjukkan dan

perlu dikenal pasti.,

terlebih

dahulu

Kemudian, Teorem Penyepit diaplikasikan.

Teorem Penyepit : Jika ()

()

() apabila menghampiri dan

()

()

, maka

()

Dalam konteks masalah ini, dengan menganggap bahawa ( ) ( ) ( )

Maka, apabila Jadi Maka, terbuktilah ditunjukkan.

( ) ( )

dan ( )

.Fungsi ,

dan

adalah seperti yang


1.0

()

0.5

()

1.0

0.5

0.5

1.0

( )

0.5

1.0

Rajah 10

Soalan 4 :

Terdapat satu titik di sepanjang jalan itu di mana beliau akan melaluinya tepat pada waktu yang sama dalam kedua-dua hari tersebut. Penerangan :

Hari pertama :

) ()

Biara

Gunung

Katakan ( ) mewakili jarak antara sami tersebut dengan biara pada hari pertama dan mewakili mana-mana waktu antara 7.00 AM dan 7.00 PM. Oleh ) itu, boleh dikatakan ( kerana sami tersebut masih berada di biara ) manakala ( , di mana d mewakili jarak antara biara dengan puncak gunung kerana sami tersebut telah tiba di puncak gunung.

Hari kedua :
( ) () ( )

Biara

Gunung

Katakan ( ) mewakili jarak antara sami tersebut dengan biara pada hari kedua dan mewakili mana-mana waktu antara 7.00 AM dan 7.00 PM. Oleh itu, boleh ) dikatakan ( , di mana d mewakili jarak antara biara dengan puncak gunung kerana sami tersebut masih berada di puncak gunung manakala ( ) , kerana sami tersebut telah sampai ke biara.

Memandangkan fungsi ( ) dan ( ) mewakili laluan perjalanan sami tersebut, jadi fungsi-fungsi tersebut merupakan fungsi selanjar. Jadi, anggapan boleh ( ) dibuat bahawa ( ) ( ) dan memandangkan fungsi dan merupakan fungsi selanjar, maka fungsi juga merupakan fungsi selanjar. Di samping itu juga, ( ) dan ( ) . Dengan menggunakan Teorem Nilai Perantaraan, maka masa wujud di antara 7AM dan 7PM dan anggapan bolah dibuat bahawa ( ) . Dengan itu, ( ) = 0 ( ) ( ) = 0 ( ) = ( )

Maka dengan itu dapatlah disimpulkan bahawa merupakan suatu masa di mana sami tersebut berada pada posisi yang sama yang mempunyai jarak yang sama dengan biara apabila dia melalui laluan tersebut ketika berjalan ulang alik dari biara ke puncak gunung. .

Soalan 5 (a) :

Bagi membuktikan bahawa terbitan bagi sebuah fungsi genap merupakan suatu fungsi ganjil, definisi bagi terbitan digunakan iaitu : ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) juga turut ( )

Selain itu, konsep bagi suatu fungsi genap iaitu ( )

digunakan bagi membuktikan terbitan fungsi ini memenuhi syarat

Berdasarkan definisi terbitan dan konsep tersebut, ( Fungsi ialah fungsi genap, ( ) = ) = ( ( ) ) ( ( ) )

Bagi membentuk semula definisi terbitan iaitu ( di dalam persamaan tersebut ( ) = (

), maka

digantikan

( )

= = ( )

( )

Maka terbuktilah bahawa terbitan bagi suatu fungsi genap merupakan suatu fungsi ganjil. Contoh : Terbitan bagi () yang merupakan suatu fungsi genap

( ) = ( ) = = = = = = ( ) = ( ) ( ,( ) ) ( ) ( )

Bagi menguji fungsi terbitan,

digantikan dalam fungsi tersebut. ( ) = ( ) = ( )

( )

merupakan suatu fungsi ganjil kerana (

( )

Soalan 5 (b) :

Bagi membuktikan bahawa terbitan bagi sebuah fungsi ganjil merupakan suatu fungsi genap, definisi bagi terbitan digunakan iaitu : ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) juga turut ( ) ( )

Selain itu, konsep bagi suatu fungsi ganjil iaitu

digunakan bagi membuktikan terbitan fungsi ini memenuhi syarat

Berdasarkan definisi terbitan dan konsep tersebut, ( Fungsi ialah fungsi ganjil, ( ) = ) = = ( ( ( ) ) ) ( ( ) ( ) )

Bagi membentuk semula definisi terbitan iaitu ( di dalam persamaan tersebut ( ) =

), maka

digantikan

( )

= = ( )

( )

Maka terbuktilah bahawa terbitan bagi suatu fungsi ganjil merupakan suatu fungsi genap

Contoh :
Terbitan bagi () yang merupakan suatu fungsi ganjil

( ) = ( ) = = = = = = ( ) = ( ) ( ,( ) ) ( ) ( )( )

Bagi menguji fungsi terbitan,

digantikan dalam fungsi tersebut. ( ) = ( ) = = ( )

( )

merupakan suatu fungsi genap kerana (

( )

Soalan 6(a) :

Fungsi yang diberikan, Jadikan, Songsangkan,

( )

= = = = = =

= = =

( )

Memandangkan,

( ) ( )

= =

( )

Oleh itu, domain bagi

( ) ialah (

Dengan menggunakan perisian Mathematica, rajah 3 menunjukkan graf ( ) ( ) dan .

5
( ) ( )

10

10

Rajah 11 Huraian : Berdasarkan rajah tersebut, hubungan antara boleh diperoleh dengan memantulkan graf dan dapat dilihat di mana graf . Di samping

pada paksi

itu, domain bagi fungsi

merupakan julat bagi fungsi

dan domain bagi fungsi

merupakan julat bagi fungsi domain bagi fungsi .

Soalan 6(b) :

Fungsi yang diberikan, Jadikan, Songsangkan,

( )

= = = =

Gunakan kaedah completing the square untuk selesaikan songsangan ( ) ( ) = = = = ( ) Memandangkan, ( ) = = ( ) ( )

( )

Oleh itu, domain bagi

( ) ialah * |

Dengan menggunakan perisian Mathematica, rajah 3 menunjukkan graf ( ) ( ) dan .

( )
5

10

()

10

10

10

Rajah 12 Huraian : Berdasarkan rajah tersebut, hubungan antara boleh diperoleh dengan memantulkan graf itu, domain bagi fungsi dan dapat dilihat di mana graf . Di samping

pada paksi

merupakan julat bagi fungsi

dan domain bagi fungsi

merupakan julat bagi fungsi domain bagi fungsi .

Soalan 8 (a) :

Fungsi panjang jejari boleh diperoleh dengan menggunakan rumus luas sebuah bulatan iaitu :

( ) Kadar perubahan luas sebuah bulatan terhadap panjang jejarinya ialah :

Manakala rumus bagi lilitan sebuah bulatan ialah :

Oleh itu, kadar perubahan luas sebuah bulatan terhadap panjang jejari adalah sama dengan ukur lilitnya dapat ditunjukkan secara algebra seperti berikut :

Rajah 13 menunjukkan dua bulatan yang mempunyai panjang jejari yang berbeza. Bulatan yang berwarna merah mempunyai jejari dengan panjang manakala bulatan berwarna merah jambu mempunyai jejari dengan panjang

Rajah 13 Rantau yang berwarna merah jambu menunjukkan perbezaan luas antara kedua-dua bulatan tersebut, boleh diwakilkan secara algebra seperti berikut : = = = = ,( ) ( , ( ,( ) ) ) ( )( ( ))-

Menggunakan maklumat yang telah dikumpulkan, anggaran boleh dibuat. Berdasarkan perwakilan tersebut, jika nilai nilai ( ( ) dan nilai ( mempunyai nilai yang kecil, maka . Keadaan ini ditulis sebagai ) akan menjadi sangat kecil berbanding

) yang terlalu kecil boleh diabaikan. Oleh itu, = ( )

, Jika , maka

)-

Oleh itu, terbuktilah secara geometri bahawa kadar perubahan luas sebuah bulatan terhadap panjang jejarinya adalah sama dengan ukur lilitnya.

Soalan 8 (b) :

Fungsi panjang jejari boleh diperoleh dengan menggunakan rumus isipadu sebuah sfera iaitu :

( ) Kadar perubahan luas sebuah bulatan terhadap panjang jejarinya ialah :

Manakala rumus bagi luas permukaan sebuah sfera ialah :

Oleh itu, kadar perubahan isipadu sebuah sfera terhadap panjang jejari adalah sama dengan luas permukaannya dapat ditunjukkan secara algebra seperti berikut :

Rajah di bawah menunjukkan dua sfera yang mempunyai panjang jejari yang berbeza. Sfera A mempunyai jejari dengan panjang mempunyai jejari dengan panjang manakala sfera B

Sfera A

Sfera B

Rajah 14

Rajah 14 memaparkan rantau merah yang menunjukkan perbezaan isipadu antara kedua-dua bulatan tersebut, berikut : = = = = = = = ( ( ( ,( ,( , , ( ) ) )( )( ( ( ) ) ( ( ) ) )( ( ( ( ) ) ) ( ( ) ) ) ( )( ) )( ) ) ( ) ) ( ) ( ) boleh diwakilkan secara algebra seperti

Menggunakan maklumat yang telah dikumpulkan, anggaran boleh dibuat. Berdasarkan perwakilan tersebut, jika nilai nilai ( ( ) dan nilai ( mempunyai nilai yang kecil, maka . Keadaan ini ditulis sebagai ) akan menjadi sangat kecil berbanding

) yang terlalu kecil boleh diabaikan. Oleh itu, = ( ( ( ( ) )) ( ) ( ) )

Jika

, maka

Oleh itu, terbuktilah secara geometri bahawa kadar perubahan isipadu sebuah sfera terhadap panjang jejarinya adalah sama dengan luas permukaan sfera.

Soalan 10 (a) :

Bagi mendapatkan sensitiviti, S yang bermaksud kadar perubahan tindak blas terhadap , maka kita perlu mendapatkan terbitan bagi fungsi , .

diperoleh dengan menggunakan Hukum Bahagi (Quotient Rule) ( ) ( )

( ) , ( )-

, ( )-

Jadikan, =

( ) ( ) (

dan ) ( ( ) ) ( ( )

( ) ) ( )

) (

Memandangkan,

= ( ) =

( ) ( )

Soalan 10 (b) :

40

20

0.2

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

20

Petunjuk :

Tindak balas R
Sensitiviti S
40

Rajah 15

Huraian : Berdasarkan graf dalam rajah 15, beberapa kesimpulan dapat dibuat iaitu apabila pada kecerahan yang rendah, nilai R iaitu tindak balas terhadap rangsangan akan meningkat. Ini menyebabkan luas pupil akan berada pada keadaan yang maksimum pada tahap kecerahan tersebut. Di samping itu, nilai S iaitu sensitiviti juga akan meningkat apabila tahap kecerahan iaitu yang rendah. pada tahap