Yerselfoto

Bu belgedeki tm bilgiler nceden uyar yaplmadan deitirilebilir ve Ulusal Cad ve GIS zmleri Mhendislik Bilgisayar A.. adna verilmi herhangi bir taahht nitelii tamaz. Bu belgede aklanan yazlm bir lisans ya da snrl kullanm szlemesine tabidir. Bu yazlm lisans ya da snrl kullanm szlemesinde aklanan amalar dnda herhangi bir ortama kopyalanmas yasalara aykrdr. Copyright Ulusal Cad ve GIS zmleri Mhendislik Bilgisayar A.. 1999 Btn Haklar Sakldr. Telif hakk kanunlar erevesinde izin verilen haller dnda, nceden yazl izin alnmakszn oaltlmas, uyarlanmas ve tercme edilmesi yasaktr. Birinci bask : OCAK 2004 Basld Yer : Ankara Dkmanda Buluanan lgili Modllerin Versiyonlar : Netcad Anamodl Cad & GIS : 4.0 Yerselfoto Revizyon Tarihi Revizyon No Hazrlayan : V1.06 : 13.06.2005 : 002 : zlem Sarolu

www.netcad.com.tr teknik@netcad.com.tr Dkmanla ilgili neri ve istekleriniz iin ; bilgi@netcad.com.tr

Yerselfoto 2

NDEKLER
ARAZDE YAPILMASI GEREKENLER 5

ETM DKMANININ AMACI 1. HEDEF NOKTALARININ EKL VE SABTLENMES 2. FOTORAF EKME KURALLARI

5 5 6

YERSELFOTO MODL LE MODEL OLUTURMAK N UYGULANMASI GEREKEN LEM ADIMLARI 8

1. 2.
2.1. 2.2.

PROJE SE YARAT LEM KAMERANIN TANIMLANMASI

GENEL BLG RNEK ZERNDEN ANLATIM

8 9
9 9

3.

KAMERA KALBRASYONU

13
13 13 13 17

3.1. 2D KALBRASYON 3.1.1. Genel Bilgiler 3.1.2. 2D KALBRASYON N KULLANILAN ABLON 3.1.3. RNEK ZERNDE UYGULAMA

3.2.
3.2.1. 3.2.2.

3D KALBRASYON
GENEL AIKLAMA RNEK ZERNDEN UYGULAMA

22
22 23

3.3.
3.3.1. 3.3.2.

CCD BOYUTU NASIL HESAPLANIR ?

GENEL AIKLAMALAR RNEK ZERNDEN ALITIRMA

25
25 26

4.
4.1.

YZEY OPSYONLARI PENCERES

GENEL AIKLAMALAR

27
27

5.

YZEY OPSYONLARI PENCERESNDE YAPILMASI GEREKEN LEMLER

27

5.1. YZEY OPSYONLARININ GRLMES 27 5.1.1. RNEK ZERNDEN ALITIRMA 27 5.1.1.1. Yzeyler Penceresi 28 5.1.1.2. Resimler Penceresi 29 5.1.1.3. rnek zerinden Altrma 30 5.1.1.4. Yneltmeler 30 5.1.1.5. HEDEF NOKTALARI PENCERES 34 5.1.1.6. HEDEF NOKTALARININ VE BALAMA NOKTALARININ LLMES ( NOKTA EDT PENCERES ) 34 5.1.1.7. BALAMA NOKTALARI ( TE PONT LMEK ) 40 5.1.1.8. EKSEN DNM LEM 41 5.1.1.9. YNELTME OPTMZASYONU (RESMLER YAKLAIK DI YNELTME PARAMETRELERN BULUNMASI) 43 5.1.1.10. BLOK DENGELEME 44 5.1.1.11. NRENG NOKTALARI 48 5.1.1.12. ST SAPMALAR 49 5.1.1.13. KARILIKLI YNELTME 50 5.1.1.14. MUTLAK YNELTME 50 5.1.1.15. DI YNELTME 51
Yerselfoto 3

5.1.1.16. 5.1.1.17. 5.1.1.18. 5.1.1.19.

RESMLERN YATAYLANMASI MODEL OLUTURMA TOPLU YATAYLAMA LEM STEREO MODELLERN YKLENMES

51 53 54 55

6. 7. 8. 9. 10.
10.1. 10.2. 10.3. 10.4. 10.5. 10.6.

STEREO MODEL ZERNDE SAYISALLATIRMA MODEL BRLETRMEK YZEYLERN BRLETRLMES 2D PLAN GRNTLER DNM LEMLER
Dndr Normalinden bak Ortalama Normal Bul Yataya Getir lekle tele

56 58 59 60 60
60 61 61 61 62 62

11. 12.

YERSELFOTO MODLN KULLANABLMEK N GEREKL DONANIM YERSELFOTO SIK SORULAN SORULAR

63 63

Yerselfoto 4

ARAZDE YAPILMASI GEREKENLER Eitim Dokmannn Amac

Ama: Arazide llen hedef nokta koordinatlar ve bu koordinatlar kapsayan fotoraflardan eitli fotogrametrik nirengi ilemlerine tabi tutulmalar sonrasnda stereo model oluturmak ve bu model zerinden izim yapabilmek Kapsam: Yerselfotogrametri modl ile resim ekim aamasndan izim aamasna kadar uygulanmas gereken tm admlar kapsar.

1. Hedef Noktalarnn ekli ve Sabitlenmesi

Fotogrametrik rlvesi yaplacak yapnn , cismin byklne , bulunduu konuma ve zerindeki detay durumuna gre hedef nokta says deiiklik gstermekle birlikte model oluturacak her resim iftinde en az 3 tercihen 6 ve st sayda hedef noktasnn okunabilmesi salanmaldr. Eer kalibrasyon ilemi de bu resimler zerinden yaplacaksa en az 6 nokta her resim iftine girecek ekilde tatbik edilmelidir. Hedef noktalarnn yapya zarar vermeyecek bir yaptrc ile tercihen ift tarafl bant- yapya tatbiki salanmaldr. Hedef noktalarnn d cepheler iin hava koullarndan etkilenmeyecek ekilde polyester kat veya asetata , i mekanlarda ise normal kada ktlar alnmaldr. Hedef noktasnn orta noktasndan arazi kontrol mhendisinin kontrol ile total station ile koordinatlar okunur , okunduu srada izilen kroki zerine okunan nokta iaretlenir. Hedef noktalar total station verilerinin elde edilmesi sonrasnda yaplan hata kontrol sonrasnda yapdan zarar verilmeden sklr. Hedef noktas genel grn yandaki ekilde olabilir.

Yerselfoto 5

2. Fotoraf ekme Kurallar

Geometrik Kurallar Model oluturacak her fotoraf iftinde en az 4 adet hedef noktasnn grnmesi salanmaldr. Mmknse bu noktalardan 1. nokta Yzeyin Sol alt kesine, 2. Nokta Buna yaklak paralel olarak sa alt keye, 3. nokta Sol alt ke ye yaklak dik konumda sol st keye, 4 .nokta ise 1. noktaya gre Kamera ya

daha yakn bir nokta olarak belirlenmelidir. Kontrol bilgisi oluturulmas olabilecek hatalarn nlemini almak asndan nemli ve gereklidir. Her Yzey iin En az 1 adet mesafe lm yaplmaldr. Bu Mesafe lm iin her fotorafta ak bir ekilde grntlenmi olan birbirlerine dierlerinden daha uzak iki hedef noktas seilmelidir. Total Station gibi Aletlerle Hedef Noktalarnn lmn gerekletirirken Local bir Koordinat sistemi yaratp btn noktalar bu sistemde ln. Bunun iin bir Referans noktas belirleyin btn noktalar bu noktaya baml olarak ln. Bu sistem daha sonra Btn yzeyleri ortak bir koordinat sisteminde tanmlamak iin gereklidir. Yzeyin ekimini yapacanz noktada Kamera ile Yzey arasndaki ortalama mesafeyi belirleyin ve bu mesafenin 1/10 orannda (baz uzunluu) kadar alarak fotoraf almn gerekletirin. Mmknse, Yzeyde bir blgeyi kapsayacak en az 3 fotoraf ekmeye aln.
Yerselfoto 6

Fotografik Kurallar Zoom opsiyonlar ile oynamayn. Kamerann objektifi sabit olmaldr. Ayrca Objektif kullanmamaya aln , kullandysanz o objektif iin ayrca kamera tanmlamanzn gerektiini unutmayn bu nedenle ektiiniz fotoraflarn bulunduu filmi ve ka numaral fotoraf olduunu kaydedin. Yapya olan mesafeyi mmkn olduunca sabit tutmaya aln. Negatif filmleri kesmeyin , bozulmayacaklar bir yerde saklayn In dzgn geldii gnn en iyi zamann ekim yapmak iin kullann Tripod( ayak) ve kablo deklanr kullann ( filmin pozlama yapma olaslnn olduu durumlarda zellikle) Geni al objektifi olan kamera dar al objektifli kameraya gre daha avantajldr. Orta formatl film kk formatl filme gre daha avantajldr. Emisyonlu veya cam filmler normal kameralarda kullanlan filmlerden daha avantajldr. Fotoraf ekimine tam olarak balamadan ekim yaplacak ortamlarda birka tane deneme ekim yapp filmlerin kalitesini ve ayarlar bakmndan kontrol edin. Gerekirse bunu birka kez tekrarlayn.

3. Organizasyonel Kurallar Uygun Bir Taslak oluturun. Bunun iin almann yapaca yeri planlayn. Kuzey ynn belirleyin. Kamera pozisyonlarn, hedef noktalarn plan olarak izin. Yzeyleri vereceiniz isimleri nceden belirleyip, Kategorik olarak yazn. rnein DCepheKuzey, DCepheGney gibi. Stereo ift oluturan Fotoraflar ekim annda not aln. almann yapld yere ait bilgileri toplayn. Kapsaml bir proje ise yapyla ilgili oturan says , genel durum , ayr zaman ekleri gibi blmleri ayrca belirleyin ve not edin.

Yerselfoto 7

YERSELFOTO MODL LE MODEL OLUTURMAK N UYGULANMASI GEREKEN LEM ADIMLARI 1. Proje Se Yarat lemi
Yerselfoto ile proje yaplrken yaplan her trl ilemin iinde tutulduu bir dizin belirlemek gereklidir. Bunun iin ; Yerselfoto st mensnden / proje se yarat komutu seilmelidir. Alan editr zerinde Hard diskin istenilen blm( C , D vb.. ) sa alttan seilmeli , eer daha nce proje iin bir klasr ald ise sa st blmden bu klasr gsterilerek tamam butonu ile ilemden klmaldr. Biz burada D zerinde ornek ad ile bir klasr aacaz. Ornek isimli klasr daha nce yaratlmad iin yeni dizin ad ksmna ornek yazlm ve yeni alt dizin yarat butonu ile alt dizinlerin yaratlmas salanmtr. Bu ilem dizin yaratmak iin yeterlidir. Tamam butonu ile ilemden ktnz takdirde karnza aada gsterilen genel bilgiler editr alacaktr. Bu editr zerinde istediiniz aklamay yapabilir veya bo geebilirsiniz. Gerekli aklamalar yazmak ilerde snflandrma ve kolay bulma konularnda yardmc olacaktr. Burada yaptmz rnek iin ; Projeyi yapan : kendi isminiz steyen : Eitim Yazarak istediiniz tarihi seebilirsiniz. Tamam butonu ile ilemden ktnz zaman dizin yaratlm ve dizin iinde PrjMainOpt.ini dosyas yaratlm olacaktr. Bu dosya genel bilgiler editrnde girdiiniz bilgileri kapsar. Notepad ile alabilir.

Yerselfoto 8

2. Kamerann Tanmlanmas
2.1. Genel Bilgi Kameralarn Tanmlanmas Projeden bamsz bir ilemdir. Metrik Kamera kullanlm ise bu kameraya ait Kalibrasyon Raporu dikkate alnarak yaplmaldr.Fiducial Noktalar, Minumum 4 adet olmak zere 8 adete kadar tanmlanabilir. Yneltme yaparken Fiducial Noktalatn lm iin Aadaki Sra dikkate alnmaldr. Metrik olmayan Kameralarda Fiducial Noktalarnn deeri Kamera Anolog ise Film boyutlarndan Digital ise CCD boyutlarndan hesaplanmaldr. (Film Boyutu normal filmler iin 36 mm x 24 mm olarak alnr. ) zel film kullanlm ise negatifinden cetvel yardm ile llerek veya filmin alnd yerden ( kutusundan ) boyutlar renilebilir. ) Yzey ilemleri penceresinde ilem yapabilmek iin ncelikle kamera edit penceresi zerinde resim fiduciallarnn koordinatlarn belirtmek gereklidir. Aada Fiducial Noktalar iin girilecek koordinat ynleri (Saa ve Yukar Ynde) bulunmaktadr.
1. Fiducial noktas 2. Fiducial noktas + 3. Fiducial noktas 4. Fiducial noktas +

- 5. Fiducial noktas - 0 + 6. Fiducial noktas + 0 + 7. Fiducial noktas 0 + - 8. Fiducial noktas 0 -

2.2.

rnek zerinden Anlatm

Kameray tanmlayabilmek iin aada anlatlan admlar sras ile uygulamanz gerekmektedir. 1. Yerselfoto st mensnden gsterilen editr alacaktr. kameralar komutunu seiniz. Aada

buradan yeni kamera ekle butonuna basnz.

Yerselfoto 9

Yukarda gsterilen editr bo hali ile alacaktr. Burada kamera kod ad kullandnz kamerann addr , size verilen eitim cd si ierisinde bulunan fotoraflar canon A1 isimli kamera ile ekildii iin ltfen bu kamera ismini editre giriniz. Aklama ksmna ise , objektif veya oda ile veya kamera tipi ile ilgili aklayc bilgi giriniz. Burada Canon objektifi olarak 50 mm sabit odakl objektif kullanlmtr , kamera analog kameradr ve deneme iin ilem yaplmaktadr. Bu nedenle bu bilgiler girilmitir. Kamera edit penceresinde girilen fiducial deerleri analog , metrik ve dijital kameralara gre deimektedir. Bizim zerinde almakta olduumuz kamera analogdur bu nedenle Aada rnek zerinden anlatlmtr , fakat farkl kameralar iin kullanmlarda sra ile anlatlmaktadr.

10 Yerselfoto

2.2.1.

ANALOG KAMERALAR N ;

Analog kameralar iin fotoraflarn tarama znrl esas alnarak fiducial noktalar tanmlanr. Analog makinalarda resmin kelerini gsteren 4 adet fiducial tanmlanmaldr. Bunun iin aadaki bilgiler ve bal bantdan yararlanlmaldr.

Bu ilem yaplrken x ve y ekseninin negatif ve pozitif olduu yerler dikkate alnmaldr. Burada size eitim CDsi ierisinde verilen imajlar 10 mikron znrlnde taranmtr. Bu sebeple fiducial nokta koordinatlar ; 36 mm x 24 mm lik standart bir filmden 10 mikron znrlnde tarama ilemini gerekletirdiimizi dnelim. Buna gre y1 ; - ( 36 mm / 0.001 mm / 2 ) = - 18000 olacaktr. Buna gre x1 ; 24 mm / 0.001 mm / 2 = - 12000 olacaktr. Bu admlara gre kamera bilgilerinizi editre girin. Yukarda doru olarak fiducial nokta koordinatlar girilmi hali ekilde gsterilmektedir.

11 Yerselfoto

2.2.2.

METRK KAMERALAR N ;

Kamera kalibrasyon raporunda belirtilen hedef nokta koordinatlar kalibrasyon raporunda belirtildii ekli ile editre girilir.

2.2.3.

DJTAL KAMERALAR N ;

Fiducial noktalar CCD boyutunun bulunmasnn ardndan girilmelidir. Analog makina ile ayn mantkla deer girilir ; deien tek ey ; film boyutu / tarama znrl deerinde film boyutu yerine ccd boyutu olarak bulunan deerin yazlmasdr. Buna gre ilk blmdeki tanmlamalar yaptktan sonra parametreler blmne geiniz. Bu blmde kamerann odak uzakl deerini girerek tamam butonu ile ilemden knz. Fotoraflarn alnd kamerann odak uzakl 50 mm / 50000 mikron olduu iin odak uzakl deeri yerine bu deeri giriniz.

Dijital veya metrik kameralar iin de ayn ilem tekrarlanmaldr. (Kamerann oda sabit deil ise de sabitlenerek fotoraf alm yaplmaldr. Eer farkl odaklarda farkl fotoraf almlar yapldysa her odak deeri iin kamera tanmlama ve kalibrasyon yapmaya gerek olmaktadr ) Ardndan tamam butonu ile ilemden knz. Parametreler ksmnda girilmesi gereken dier deerler kamera kalibrasyonun ardndan otomatik olarak editre gelecektir. ( kameranz metrik ise , odak uzakl deeri dnda , distorsiyon deerleri kamera kalibrasyon raporunda belirtildii ekilde girilmelidir. Metrik kameralar iin kalibrasyon yapmaya gerek olmad gibi , parametreler ksmnda odak uzakl deeri dnda kalan deerleri hesaplamaya da gerek yoktur. ) Bu ilemden tamam butonu ile kld durumda kameralar editrne kameranz otomatik olarak gelecektir.
12 Yerselfoto

3. Kamera Kalibrasyonu
3.1. 2D Kalibrasyon

3.1.1. Genel Bilgiler Kamera ile ilgili bilgilerin bir ksmnn bilinmemesi durumunda kamera ile ilgili bu deerlere ulalabilmesi iin kamera kalibrasyonunun yaplmas gerekmektedir. Netcad Yerselfoto modlnde iki eit kalibrasyon yaplabilmekte ikisinden de ok benzer deerlerde sonular alnabilmektedir. Bunlardan ilki olan 2D kalibrasyon seenei ile iki boyutlu noktalarn bir ablon zerinden llmesi sureti ile kamerann kalibrasyonu yaplmaktadr.

3.1.2. 2D Kalibrasyon iin Kullanlan ablon

ablon kurulum Cd si ierisinde 2d_kalibrasyon.ncz ad ile kullancya verilmektedir. ablon dz bir satha sabitlendikten sonra fotoraflarnn ekilmesi gerekmektedir. ablonun resimlerinin ekilmesi aadaki dzenein kurulmas yolu ile gerekletirilmelidir. Resimlerin ekilecei alanda ablonla kamera arasna yabanc bir cismin girmemesine , k deerlerinin yeterli olmasna , herhangi bir parlama olmamasna ve parlamay yarataca iin fla kullanlmamasna dikkat edilmesi gerekmektedir. ablonun resimlerinin ekilebilmesi iin konumlandrld yer , ekilen resimlerde herhangi bir aksaklk olmas ihtimaline kar llerek belirlenmeli , mmknse konumu iaretlenmelidir.
13 Yerselfoto

ablonun sabitlendii dz sathn karsna bir tripod yardm ile fotoraf makinesi yerletirilmelidir. ablon merkez alnarak sanki sanal bir yay varm gibi ablon ile kamerann arasndaki mesafe deitirilmeden deiik alarda fotoraflarn ekilmesi , ekilen fotoraflarn saysnn en az 5 adet olmasna dikkat edilmesi gerekmektedir. Mesafenin deitirilmemesi fotoraf leklerinin ayn olmas ve buna bal olarak kalibrasyonun doru sonulara ulaabilmesi iin gereklidir.

2D kalibrasyon iin ablonun fotoraflarnn ekilmesi iin kurulan dzenek alma amac ile size cd ierisinde 2D kalibrasyon iin verilen imajlar Netcad Eitim/yerselfoto / kalibrasyon / 2D kalibrasyon dizini iindedir. Fotoraflarn bilgisayar ortamna alnmas sonrasnda 2D Kalibrasyon ilemi balatlr. Bu ilem iin kameralar editrne nceden eklenen kamera seilerek Kamera kalibrasyonu ilemine girilir.

14 Yerselfoto

Bu sayede Kalibrasyon editr alm olur. Kalibrasyon editr;

terasyon Says CCD/ Film Boyutu Bul Resim Ekle alma Dizini Se Kamera Tipi znrlk Film / CCD boyutu Nokta Editr Fotoraf Fiducial

Kalibrasyon yap Kalibrasyontipi se

Kamera Kalibrasyonu Editr Yukarda grnd ekli ile alacaktr. Editr zerinde 2D kalibrasyon yapabilmek iin belirlenmesi gereken deerler ;imajlarn znrl , kullanlan kamera tipi CCD / Film boyutlar ve istenilen kalibrasyon tipidir. Burada 2D veya 3D kalibrasyon seeneklerinden birisi seilmelidir. Bu bilgilerin girilmesi kamera kalibrasyonu iin yeterli olmaktadr. znrlk bilgisi milimetre cinsinden ifade edilmeli ve editre bu ekilde znrlk bilgisi girilmelidir. Kullanlan kamera analog veya dijital olarak editrden seilmeli , yine ayn ekilde CCD boyutu / film boyutu bilgileri de editre girilmelidir. Bu bilgilerin belirlenmesinin ardndan kalibrasyon iin ekilen fotoraflar editre arlmaldr. arma ilemi iin Resim ekle butonu kullanlr. Bu ilem ile kalibrasyon iin ekilen imajlar bulunduklar klasr zerinden seilerek tamam butonu ile projeye arlr. majlar proje iin yaratlan dizin altndaki images klasrnde ECW formatna dntrlm olarak DRE dosyalar ile birlikte saklanmaktadr. majlarn editre arlmas ileminin ardndan imajlar zerinden noktalarn iaretlenebilmesi ve akabinde kalibrasyon ileminin yaplabilmesi iin nokta editrne nokta isimlerinin eklenmesi gerekmektedir. Nokta isimlerinin eklenmesi nokta editr zerinde farenin sa tuuna baslmas sureti ile alan
15 Yerselfoto

komut dizinindeki hedef noktas ekle komutu aracl ile gerekletirilir. Bu komut yardm ile Her imaj iin 256 adet noktann editre eklenmesi gerekmektedir. Her imaj zerinde bu 256 noktann tamamnn llmesi manuel olarak kullanc tarafndan yaplmaldr. Alan nokta editr zerinde noktalar otomatik olarak 1 den balayarak numaralandrlmaktadr. Kullanc kendi istei dorultusunda farkl isimler belirleyerekte noktalar editre ekleyebilir. majlarn zerinde nokta editrne eklenen bu noktalarn lmnn yaplabilmesi iin lmnn yplmas istenen nokta seili halde iken zerinde farenin sa tuuna baslmal ve yardmc mennn almas salanmaldr. Bu men zerinde imaj zerinde iaretleme yaparken yararlanlacak yaknlama , uzaklama , tmn grme , hedef noktalarnn iaretlerini deitirme gibi seenekler bulunmaktadr. aretlemeyi yapmak iin noktay l komutu seilmeli ve noktann doru yeri editr zerinde iaretlenmelidir. aretleme aadaki ema dorultusunda yaplmaldr. Burada atlanacak bir nokta veya yanl yerlerde iaretlenen noktalar kalibrasyon sonucunu nemli lde etkileyeceinden iaretlemeye dikkat edilmeli kontrolleri yaplmaldr.

majlar zerinde noktalarn iaretlenme sras

Kalibrasyon ile ilgili sonu iki imaj zerinde iaretlemelerin yaplmas ve bitirilmesinin akabinde DLT butonu ile renilebilmektedir. Fakat burada elde edilen sonular geree yakn olmakla birlikte tam doru deildir. Bu nedenle en az be adet imajin zerindeki noktalarn iaretlenmesi ve bu aamadan sonra kalibrasyon yaplmas nem tamaktadr. aretlemenin bitmesinin ardndan Kalibrasyon editr zerinde bulunan DLT butonuna baslarak kamera ile ilgili tm bilgiler renilebilir. Bu bilgiler otomatik olarak Netcad program klasr iinde bulunan fotocad. ni dosyasna da kaydedilmektedir. Netcad program tekrar kurulmad srece bu bilgiler fotocad . ini dosyasnda saklanarak kullanma hazr halde bulundurulur. Bu nedenle yeni oluturulan kamera ile ilgili bilgilerin sakland bu dosyann yedeklenmesi ileride oluabilecek sorunlarn zme ulatrlabilmesi asndan nem tamaktadr.

16 Yerselfoto

3.1.3. rnek zerinde Uygulama Kameralar editrnde biraz nce oluturduunuz kameray seili hale getiriniz. Farenin sa tuuna basarak kamera kalibrasyonu butonuna basnz.

lemler st mensnden alma dizini se komutunu seiniz.

alma dizini olarak daha nce yarattnz D / ornek isimli dizini aadaki gibi seiniz. Tamam butonu ile ilemden knz. Karnza Kamera kalibrasyonu editr bo olarak gelecektir. Burada baz deerleri manuel olarak girmek gerekmektedir. znrlk : 0.01 mm ( 10 mikron ) Kamera Tipi : Analog Film boyutlar : 36 x 24 mm fotoraflar negatiften taranmtr ve taranmaldr ) Kalibrasyon ekli : 2D Kalibrasyon Nokta editr zerine 256 adet nokta ekleyiniz. Bunun iin Nokta editr zerinde farenin sa tuuna basnz . Alan seim penceresi zerinde hedef noktas ekle seeneini seiniz.
17 Yerselfoto

Tamam butonuna basarak ilk noktay ekleyiniz lk noktay 2. noktay da ekledikten sonra grebilirsiniz !! Eer isterseniz noktalarn isimlerini deitirebilirsiniz rnein aadaki imajda otomatik olarak 1 , 2 , 3 gibi isimlerle oluturulan hedef noktas adlar , nokta 1 , nokta 2 gibi isimlerle oluturulmutur.

Tm noktalar yukarda anlatld ekli ile editre ekleyiniz. Ekleme ilemi bittikten sonra ; Resim ekle butonu yardm ile Netcad Eitim/yerselfoto / kalibrasyon / 2D kalibrasyon dizini ierisinde bulunan 2d_kalibrasyon1, 2d_kalibrasyon2, 2d_kalibrasyon3, 2d_kalibrasyon4, 2d_kalibrasyon5 isimli fotoraflar kalibrasyon editrne ekleyiniz. Bunun iin resim ekle butonuna basarak , imajlarnzn yerini gstererek A ( open ) butonuna basnz

18 Yerselfoto

a butonuna basmanz ile birlikte kopyalama balayacaktr. lk imajn eklenmesi sonrasnda imaj pencereye geldii halde grntlenmeyecektir. Resim ekle butonunun hemen yannda bulunan gene basarak imaj oradan semeniz gerekecektir.

!!!! Eer compression error 2 ( 49 ) hatas ile karlarsanz ltfen ilemler / alma dizini se blmnde ilk yarattnz dizinin seili olduundan emin olunuz.

19 Yerselfoto

majlar ekledikten sonra zerlerinde iaretlemeleri yapmanz gerekmektedir. Bunun iin nce nokta penceresinden 1 numaral noktay seiniz , zerinde farenin sa tuuna basarak noktay l komutuna giriniz. imaj zerinde 1 numaral noktann yerini gsteriniz. Fareyi tkladnz yerde bir + iareti oluacaktr. Hangi noktay ltnz kartrmamak iin nokta editr zerinde farenin sa tuuna basnz. Buradan Hedef noktas / adlarn gster komutu yardm ile hedef noktalarnn adlarnn gsterilmesini salaynz.

Ayn

dizinden iaretlerin renklerini ve iaret tiplerini ( gen , art , daire ) de deitirebilirsiniz.

20 Yerselfoto

Tm imajlarda 256 ar adet noktann doru iaretlendiinden emin olduktan sonra , 2d kalibrasyon butonunu tklayarak tm bilgilere ulaabilirsiniz. Bu bilgiler ilemler / bilgileri sakla butonu yardm ile sakland takdirde otomatik olarak kamera editrne saklanacak , kameranz gncellenecektir. Eer kalibrasyonu daha fazla imaj zerinden yapacaksanz , 3. imajdan itibaren 2d kalibrasyon butonu ile bilgilerin saklanmasn salayabilir, Bu aamadan sonra da kamera bilgilerini gster butonu yardm ile istediiniz an bu bilgilere ulaabilirsiniz. 2 imaj ile de kalibrasyon yaplabilir. Fakat en doru sonulara ok saydaki imaj zerinden yaplan kalibrasyon ile ulamak mmkndr. Bunun iin 4-5 imaj zerinden kalibrasyonu yapmanz nerilir.

21 Yerselfoto

3.2. 3D Kalibrasyon
3.2.1. Genel Aklama

Yerselfoto modl ierisinde bulunan kalibrasyon seeneklerinden bir dieri de 3D kalibrasyon seeneidir.. 3D kalibrasyon seenei iin belirli bir ablon yoktur. ablon kullanc tarafndan oluturulabilecei gibi , proje iin ekilen fotoraflarn zerinden de 3D kalibrasyon yaplabilir. lem admlar 2D kalibrasyon ile ayndr. Ayrld noktalar ; 1. Kalibrasyon editrnden 3D kalibrasyon serenei aktif hale getirilmeli 2. Nokta editrne imajlar zerinde bulunan noktalarn koordinatlarn tutan ncn dosyas arlmaldr. Proje iin ekilen fotoraflarn yeterli olmamas durumunda 3d kalibrasyon iin de ablon oluturulabilir.Bunun iin boyutlar bilinen sert ve dzgn bir materyal zerine yine boyutlar bilinen kutu ya da boyutlu objeleri birbirlerine ve orijin olarak alnacak bir noktaya gre koordinatlarn lerek yerletirmek yeterli olmaktadr. Sonu rn aadaki grntde olmaldr.

22 Yerselfoto

3.2.2. rnek zerinden Uygulama

2d kalibrasyondan farkl olarak 3d kalibrasyon iin kullandmz imajlarda iaretlememiz gereken hedef noktalarnn koordinatlarn ieren 3d_kalibrasyon.ncn isimli dosyay Netcad Eitim / yerselfoto / kalibrasyon / 3D kalibrasyon dizininden kopyalayarak daha nce yarattmz D / ornek / points dizinine kopyalaynz. smini ise points.ncn olarak deitiriniz. Kameralar editrnde oluturduunuz kameray seili hale getiriniz. Farenin sa tuuna basarak kamera kalibrasyonu butonuna basnz. Alan kamera kalibrasyonu editrnde ; znrlk : 0.01 mm ( 10 mikron ) Kamera Tipi : Analog Film Boyutlar : 36 x 24 mm ( imajlar taranmaldr ) Kalibrasyon ekli : 3D Kalibrasyon Olarak belirleyiniz. Eitim cd si ierisinde Netcad Eitim / yerselfoto / kalibrasyon / 3D kalibrasyon dizininde bulunan 3d_kalibrasyon1.jpg , 3d_kalibrasyon2.jpg , 3d_kalibrasyon3.jpg , 3d_kalibrasyon4.jpg , 3d_kalibrasyon5.jpg isimli imajlar resim ekle butonu yardm ile editre ekleyiniz. lk etapta points klasrnn iine ncn dosyasn attmz iin nokta editrne noktalar otomatik olarak gelecektir.

negatiften taranmtr ve

Eer noktalar nokta editrne gelmediler ise , kameralar editrnden kp tekrar giriniz , veya nokta dosyasnn adnn points.ncn veya POINTS.NCN olduundan emin olunuz.

majlarn zerinde aadaki krokide gsterildii ekli ile noktalar ln,

23 Yerselfoto

Bunun iin eklediiniz imajlar zerinde yukardaki ekilde gsterilen noktalar lmeniz gerekmektedir. nce nokta penceresinden 250 numaral noktay seiniz , zerinde farenin sa tuuna basarak noktay l komutuna giriniz. imaj zerinde 250 numaral noktann yerini gsteriniz. Fareyi tkladnz yerde bir + iareti oluacaktr. Hangi noktay ltnz kartrmamak iin nokta editr zerinde farenin sa tuuna basnz. Buradan Hedef noktas / adlarn gster komutu yardm ile hedef noktalarnn adlarnn gsterilmesini salaynz. Tm imajlar zerinde bu ilemi yaptktan sonra DLT butonu yardm ile kamera deerlerini otomatik olarak oluturabilirsiniz. Bu bilgilerin oluturulmas , kameranzn otomatik olarak gncellenmesi anlamna gelmektedir. Bu nedenle bilgileri sakla butonu yardm ile bilgileri saklayp kalibrasyon ileminden kabilirsiniz.

24 Yerselfoto

3.3. CCD Boyutu Nasl Hesaplanr ?

Eer kameranz dijital ise , film boyutu yerine CCD boyutlarn girmeniz gerekmektedir. Kamerann CCD boyutunu bulmak iin kamera kalibrasyonu editrnde ayr bir birim bulunmaktadr. 3.3.1. Genel Aklamalar Yersel foto modlnde CCD boyutlarn bulabilmek iin zel bir yardmc komut bulunmaktadr. Bu komut yardm ile fotoraf makinesinin odak uzakln bilmek yeterli olmaktadr. Bu komutun ismi kamerann tanmnn analog veya dijital olarak yaplmasna bal olarak CCD boyutlarn Bul veya Film boyutlarn bul olarak otomatik olarak deimektedir. lem Kamera kalibrasyonuna girdi oluturacak iki deerden Odak uzakl deeri dnda kalan CCD boyutunu / Film boyutunu bulmak amac ile yaplmaktadr. Kullanlan kamerann analog olmas durumunda kullanlan filmin boyutlar filmin kutusunda yazan deerlerinden veya zerinden lm yaplmak sureti ile belirlenebilir. ( 36 pozluk 100 ASA lk normal bir filmin boyutlar negatifleri zerinden de llebilecei gibi 36 mm X 24 mm dir ) Kullanlan kamerann dijital olmas durumunda ise Bu deeri bulmak iin aadaki ekildeki dzenein kurulmas gerekmektedir. Bu dzenekte ; X: Obje yatay mesafe Y: Obje dey mesafe Z: Objeye olan mesafe

Y X

25 Yerselfoto

deerlerinin karldr. Fotoraflar zeminle arasndaki mesafe llerek belirlenen bir konuma boyutlar bilinen bir kadn yzeylerinden biri zemine paralel olacak ekilde yaptrlmas , fotorafn ekilecei kamerann ise kadn tam karsna bir tripod yardm ile yerletirilmesi , kamerann objektifi ile kat arasndaki mesafenin llmesi sureti ile ekilmelidir. ekilen fotoraflar bilgisayar ortamna znrl tespit edilerek aktarlmaldr. 3.3.2. rnek zerinden Altrma Kurulum CDsi ierisinde Netcad / ornek/ yerselfoto / ccd bulunan imaj zerinden ccd boyutu hesaplayalm , Bunun iin 1. Kamera kalibrasyon editrne giriniz. 2. zerinde altnz klasr ilemler / alma dizini se komutu yardm ile seiniz. Kamera tipi olarak dijital ikonunu tklaynz. Resim ekle butonu yardm ile Netcad / ornek/ yerselfoto / ccd klasr ierisinde bulunan ccd.jpeg isimli imaj editre arnz. 3. Kamera kalibrasyon editr zerinde bulunan ccd boyutu bul butonunu tklaynz. Karnza CCD boyutunu bul editr alacaktr. Bu editr zerinde ;

klasr ierisinde

Obje yatay mesafe : 0.297 Obje dey mesafe : 0.210 Objeye olan mesafe : 0.545 Odak uzakl : 10.8 olarak giriniz. Tamam butonuna basnz. 4. Butona bastktan sonra Editr zerinde imaj zerinden iaretlemeleri yapmanz gerekmektedir. Bunun iin farenin sol tuu ile 1. 2. 3. 4. majn sol alt kesini imajn sa st kesini imajn sol st kesini imajn sa alt kesini iaretlemeniz gerekmektedir. Yandaki ekilde iaretleme sralar gsterilmektedir.

26 Yerselfoto

4. Yzey Opsiyonlar Penceresi

4.1. Genel Aklamalar

Yerselfoto da Yzeyler Yaklak ayn dorultuda Kamera ile Alm yaplan objelerin oluturduu bir btn ifade eder. rnek verirsek bir binann rlevesi yaplacak olsun, Binann 4 cephesi ayr birer yzey olarak deerlendirilir. Bu nedenle her yzey kendi iinde tanml modellerden oluturulur . Bu yzeylerin koordinat sistemleri , Yani Eksen ynleri farkllk gsterecektir. Bu konu Eksen Dnm balnda daha ayrntl anlatlacaktr. Yerselfoto\ Yzey lemleri komutu ile gelen arayzde bulunan Yzey Listesinde sa mouse tuu ile aktif olan Yzey Ekle komutu kullanlr. Her Yzey iin Farkl bir isim verilerek Listeye Eklenir. Ayrca bu ekleme srasnda program otomatik olarak Yzey isminde Proje Dizini altnda bir dizin yaratr ve bu dizinin altnda ise yzey ilemlerine ait datalarn , girdi ve kt dosyalarn tutacak Adjustment , Images, Points, Models, Vectors Klasrlerini yaratr.

5. Yzey Opsiyonlar Penceresinde Yaplmas Gereken lemler

5.1. Yzey Opsiyonlarnn Girilmesi

Bu blmde Yzeye ait genel bilgiler girilir. 5.1.1. rnek zerinden Altrma

27 Yerselfoto

Yzey ilemleri penceresi komuta girildii anda yukardaki gibi bo hali ile gelecektir. Editr zerinde yzeyler , resimler ve hedef noktalar pencereleri mevcuttur. 5.1.1.1. Yzeyler Penceresi

Yzey ilemleri penceresinde ilk yapmamaz gereken ilem bir yzey oluturma ilemidir. Bir yzey ayn dzlemde bulunan resimleri dolays ile modelleri kapsamaldr. Bu nedenle yzey tarfndan kapsanan imajlara doru karar vermek bu aamada ok nemlidir. Yerselfotoda yzey oluturmak iin yzeyler penceresi zerinde farenin sa tuuna baslmas sureti ile alan pencere zerinden yzey ekle komutunu semek gerekmektedir. Bu komutun seilmesi ile aada gsterilen yzey ekle editr alacaktr

Bu editre eklenmesi istenen yzeyin ismi girilmelidir. Biz burada Cephemiz kuzey cephesi olduu iin kuzey isimli yzeyi oluturalm. Bunun iin editre kuzey yazarak tamam butonuna basnz. Tamam butonuna baslmas ile oluturulan yzeyle ilgili bilgilerin iinde tutulaca editr karmza kacaktr. Editr ierisinde Resim lei, Kullanlan Kamera, Ortalama [Z] , Bindirme oranlar, Dzeltme opsiyonlar gibi girilmesi gereken deerlerin yerleri mevcuttur.

28 Yerselfoto

Burada sras ile ; 1. Ortalama Fotoraf lei : Yzeye eklenen imajlar iin girilmesi gereken ortalama fotoraf lei bilgisi burada belirtilmelidir. Bu deer yaklak ekim mesafesi / odak uzakl bants yardm ile bulunabilir. Burada bizim ortalama fotoraf leimiz ; 10000 / 50 = 250 olarak dnlebilir. Bu nedenle 250 olarak lei yaznz. 2. Tarama znrl : Tarama znrl deeri olarak 0.01 mm deerini giriniz. 3. Boyuna / Enine Bindirme : Burada imaj iftlerinin ( modelleri oluturan imajlarn ) birbirleri ile yzde ka deerde rttnn bilgisi verilmelidir . Elinizde bulunan rnek imajlar birbirleri ile % 90 - % 95 oranda rtmektedir. Bu nedenle bu pencereleri 90 yazarak geiniz. 4. Kullanlan Kamera : Bu yzeyin fotoraflarnn ekildii ve daha nce Kamera Editrnde tanmlanan Kameradr. ( 3D Kalibrasyon iin kullanlan imajlar yzey ilemlerinde de kullanlyorsa otomatik olarak gelecektir. ) Burada kalibrasyon yaparken kullandnz kameray gen yardm ile alan seim penceresinden seiniz. Eer daha nce bir kamera oluturulmamsa veya oluturulan kamera zerinde deiiklik yaplmas isteniyorsa gen yannda bulunan ... butonu yardm ile kameralar editrne dnlebilir. 5. Ortalama[Z]: Yzeyin Z ynnde ortalama fotogrametride 0 alnmas gerekmektedir. deeridir. Yersel

6. Dzeltme Opsiyonlar: Yzeylere ait yaplacak ilemlerde llere getirilecek dzetmelerin etkisinin olup olmayacana karar verilir. Seili olmasnn dezavantaj yoktur. 5.1.1.2. Resimler Penceresi

Yzeyler projeye eklenmi ise yzeylere ait ekilen ve taranan resimler bu pencere yardm ile projeye ve ait olduu yzeye eklenir. Eklenen resimlerin i yneltmeleri de burada yaplr.

29 Yerselfoto

5.1.1.3.

rnek zerinden Altrma

Resimler penceresi zerinde farenin sa tuuna baslmas sureti ile alan komutlar penceresi zerinden resim ekle komutu seilmelidir. Bu komut akabinde bir windows browser penceresinin almasn salar. Buradan yzeye ait imajlar seilmelidir. Yerselfoto program imaj format ne olursa olsun ( jpeg , tiff , bmp vb... ) imajlar ecw formatna evirerek daha nce yarattmz kuzey yzeyi ierisinde oluturulan images klasrne kopyalayarak dre dosyalarn yazacaktr. majlar raster / register ( afin )/ dosya / tercihler blmnden ecw sktrma katsays olarak belirlenen deere gre sktrlarak ecw saklanacaktr. Bu sebeple bu katsaylarn ; 8 bit iin ecw sktrma katsays: 1 24 bit iin ecw sktrma katsays : 1 olarak dzenlenmesi gerekmektedir.

5.1.1.4.

Yneltmeler

Resimler penceresine arlan ve proje dizininde images klasrne ecw olarak kopyalanan imajlarn resim koordinatlarndan pixel koordinatlarnn tanmlanabilmesi iin i yneltmelerini yaplmas gerekmektedir.

30 Yerselfoto

Bunun iin resmin zerine ift tklanmas ( double click ) gerekmektedir. Bu ekilde resim genel bilgileri editr alacaktr. Burada Genel Bilgiler kutucuu zerinde 1. Kamera ad 2. znrlk 3. Mesafe Deerlerini girmek gerekmektedir. Kamera daha nce oluturuldu ise gen yardm ile kameralarn iinden seilebilir. Biz burada daha nce oluturduumuz Canon A1 isimli kameray seelim , tarama znrlmz bilindii zere 0.01 mmdir. Ortalama mesafe deeri eer bilinmiyor ise 0.000 olarak geilmesinde saknca yoktur. Fiducial Noktalar blm i yneltmelerin yaplabilmesi iin ke noktalarnn tanmland blmdr. Bu blm 3 ksmdan oluur.

1 3 2

31 Yerselfoto

1. Ksm : fiducial noktalarnn adlarn ve resim zerinde koordinatlarn grntleyen ksmdr. 2. Ksm: Fiducial noktalarnn kamera ve znrlk bilgisine gre olmas gereken yer ile iaretlendii yer arasndaki hata orann gsteren ksmdr. 3. Ksm: imajn grntlendii ksmdr. majlarn ke noktalarn iaretleyerek resim koordinatlarndan piksel koordinatlarna dntrme ii yani i yneltme deerlerinin bulunmas iin ncelikle 1. Numaral ksmdan iaretlenecek olan fiducial noktas seilmeli , ve 3 numaral resim penceresinde de o keye yaklalmaldr. Bu ekilde tm iaretlemeler kamerann tipine gre 4 / 8 adet olarak yaplmaldr. Bunu rnek zerinden yapacak olursak ; 1. 2 numaral resim penceresi zerine gelerek farenin sa tuuna basnz .Alan komutlar ierisinden pencereye yakla komutunu seiniz. Resmin sol alt kesine yaklanz.

2. 1 numaral pencere zerine gelerek 1 numaral noktay seili hale getiriniz. Farenin sa tuuna basarak noktay l komutunu seili hale getiriniz. Aada gsterildii gibi 3 numaral pencereye giderek resmin yaklatnz kesini farenin sol tuu ile tklaynz. Tm keler iin bu ilemi uygulaynz. Aada imaj zerinde hangi noktann imajn hangi noktas olarak iaretlenmesi gerektii ile ilgili bir rnek bulunmaktadr. Bu ablona bakarak tm iaretlemeleri yapmanz gerekmektedir.

32 Yerselfoto

Kameranz dijital veya analog ise 4 adet nokta iaretlenmesi yeterlidir. Kamera eer metrik ise 8 adet fiducial iaretlenmesi gerekmektedir.

Bu ilemlerin yzeyin ierdii tm imajlar iin yaplmas gerekmektedir. yneltme deerleri otomatik olarak program tarafndan iaretlemelerin yaplmasnn ardndan hesaplanacaktr. Bu editr zerinde dikkat edilmesi gereken bir dier husus ise Yukardaki imaj zerinde daire iinde gsterilmekte olan M0 deeridir. Bu deerin 0 < m0 <10 olmas gerekmektedir. Eer bu aralkta kmyor ise imaj zerinde yerleri iaretlenen fiducial noktalarnn yerlerinde ciddi bozukluklar var demektir. Kontrol edilmesi gerekmektedir.dzeltmeler 3 ekilde yaplabilir. 1. 1 numaral pencere zerinde gelerek farenin sa tuuna baslmal , alan komut penceresi zerinden uyuumsuzluk testi yap komutu seilmelidir. Bu komut seildiinde netcad bir uyar mesaji vererek hangi noktann en ok hatay oluturduunu kullancya gsterecektir. Kullanc burada gsterilen noktay tekrar lmek sureti ile hatay giderebilir.

2. 2 numaral pencereye baklarak en byk deerin bulunduu noktann yanl olduu anlalabilir. Ve tekrar lm yaplabilir.
33 Yerselfoto

3.

lm manuel olarak yaplabilecei gibi en ok hatay oluturan nokta seilerek farenin sa tuuna basld zaman alan komut penceresi iinden imajdaki yerini otomatik l komutu seilerek te lm yaplabilir. Fakat bu lm yapldktan sonra mutlaka kontrol edilmelidir.

Tm noktalarn doru olduundan emin olunmasna ramen M0 deeri 10 dan byk kyorsa ( rnein 15 25 gibi ) bilgiler saklanarak editrden klmaldr. Muhtemelen tarama srasnda imajn tam kelerinden taranamamas nedeni ile oluan bir hata mevcuttur. Fakat hata 100 1000 gibi ok yksek bir deer ise fiducial noktalarnn iaretlenme srasnda veya yerlerinde bir yanllk olma ihtimali byktr. Kontrol edilmesi gereklidir.

5.1.1.5.

Hedef Noktalar Penceresi

Hedef noktalarnn koordinatlarnn bulunduu ncn dosyasnn grntlendii penceredir. Bu pencere zerinde farenin sa tuuna baslarak dosyadaki noktalar ekle komutu seilirse tm hedef noktalarnn koordinatlarn barndran ncn dosyas editre aktarlr. Bu ksmda eitim cdsi iinde hedefnoktakoordinat.ncn ad ile bulunan dosyay nokta penceresi zerinde farenin sa tuuna baslmas ile alan komutlar ierisinden dosyadaki noktalar ekle komutunu seerek yzeyinize ekleyiniz. Gsterdiiniz dosya D / ornek / POINTS / points.ncn ad ile klasre kopyalanacaktr.

5.1.1.6.

Hedef Noktalarnn ve Balama Noktalarnn llmesi ( Nokta Edit Penceresi )

Nokta edit penceresi hedef noktalarnn imajlar zerinde yerlerinin gsterilebilmesi iin kullanlan arabirimdir. Bu birimde hedef noktalar ve eer gerekiyorsa tie noktalar belirtilir ve dengeleme iin girdi oluturulmas salanr.
34 Yerselfoto

Yan tarafta grnen butona veya yzeyler penceresi zerinde farenin sa tuuna baslmas ile alan komutlardan resim balama komutunun seilmesi ile nokta edit penceresi alacaktr. Nokta edit penceresi aadaki ekli ile alacaktr.

2
Nokta edit penceresi 3 ksmdan meydana gelmektedir. 1. ksm : maj seim penceresi 2. ksm : nokta seim penceresi 3. ksm : iaretleme penceresi Bu editr zerinde ilem yapabilmek iin imaj penceresi zerine geliniz. Yzeyinizin ad yannda bulunan + iaretine basarak kolon ve bal bulunana imajlarn grntlenmesini salaynz.

35 Yerselfoto

fare ile imaj isimleri zerine gelerek imaj seili halde iken farenin sol tuunu basl tutarak imajlar 3.ksmda bulunan 6 pencereden istediklerinize srkleyiniz. Pencerenin stnde bulunan ilemler st mensnden nokta formunu gster komutunu seerek noktalar penceresinin grntlenmesini salaynz. Noktalar aada bulunan krokiye gre imaj zerinde belirleyiniz.

36 Yerselfoto

bunu yapmak iin sras ile ; 1. imajlarn 250 numaral noktann olduu ksmlarna imaj zerinde farenin sa tuuna basarak alan komutlar yardm ile yaklanz.

37 Yerselfoto

Noktalar editrnden 250 numaral nokta zerine gelerek farenin sa tuuna basnz. Alan komutlar ierisinden noktay l komutunu seiniz.

imajlarn zerine gelerek krokide gsterilen yerlere tklayarak nokta lmlerini yapnz.

38 Yerselfoto

hedef noktalarnn iaretlerini veya renklerini yukarda gsterildii gibi opsiyonlar penceresi yardm ile eer rahatszsanz deitiriniz. Tm iaretlemeleri krokiye bal kalarak yaparak ilemi bitiriniz.

39 Yerselfoto

5.1.1.7.

Balama Noktalar ( Tie Point lmek )

Balama Noktalar (Tie Point) adndan anlalaca zere majlar birbirine balayan Arazi Koordinat Deerleri bilinmiyen noktalardr. Balama noktalar koordinatl olan hedef noktalarnn imaj zerindeki dalmlarnn yetersiz olduu veya imajda hedef noktas bulunmayan bo ksmlar olduu durumlarda llr. Balama noktalarnn en az iki imajda llmesi gerekir. Balama Noktalarnn lm iin majlarda ilgin (interest veya baka bir ifadeyle zellikli (Featured) yerler seilmelidir.) majlarda hedef noktalarnn dalmn dengeleyecek ekilde iaretlenmeli ve llmelidirler. Say konusunda bir snr yoktur. Kullanc isteine gre istenildii kadar llr veya llmeyebilir. Balama Noktalar llmesi nin asl amac Resimleri birbirlerine balamak , Kurulacak Dengeleme Modellerinde l Says ve Bilinmeyen Says na bal olan Koulu salamak, Ve Modelin doruluunu artrmaktr. Balama noktalarn lmek iin ; 1. Noktalar penceresi zerinde farenin sa tuuna basnz. Alan komut dizininden tie noktas ekle komutunu seiniz.

2. komutu setiinizde karnza eklenen tie noktasnn adn belirleyebileceiniz bir editr alacaktr. Editr zerinde noktann adn belirleyerek tamam butonu ile ilemden
40 Yerselfoto

knz.Noktann adnn bana tie noktas olduunu belli edecek bir harf koyarak noktay eklemek karklk yaanmamas adna olumlu olacaktr. ( Gsterilen rnekte tie noktasna T01 ad verilmitir. ) 3. eklenen tie noktas noktalar editrnde grntlenecektir. Bundan sonraki ilemler hedef noktas lm ile ayndr. Tie noktas seili halde iken farenin sa tuu yardm ile noktay l komutu seilmeli ve her resimde bulunan zellikli bir ksm ( ke , iaret vb.. ) iaretlenmelidir. Sonu grnt aadaki gibi olacaktr.

hedef ve tie noktalar ile ilgili ilemler nokta edit penceresi zerinde st ksmda bulunan ilemler ve opsiyonlar ksmlar yardm ile yaplr. Bu ksmlardan iaretlenen hedef noktalarnn ve tie noktalarnn renkleri ve iaret ekilleri deitirilebilir , resimlerde kaydrma yaplabilir , dosyadan farkl hedef nokta koordinatlar eklenebilir vb.... 5.1.1.8. Eksen Dnm lemi

Eksen dnm ilemi Kamera Koordinat Sistemi ile Yzey Koordinat Sistemini uyumlu hale getiren bir arabirimdir. Refrerans Noktalar belirlendikten sonra Eksen dnm komutuyla Yzeye ait noktalar bir dnmden geilir. Hedef Noktalarna ait btn dnmler Yzeye ait dizin altndaki Adjustment \ Transfom.ini dosyasnda saklanr. Bu sayede Hedef Noktalarna ait ilk deerlere dnmek mmkndr. Eksen Dnm Arayzndeki Orijinal Eksen Komutu bunu gerekletirir. Bu birim aadaki ekli ile ; butonuna baslmas sureti ile alacaktr.

41 Yerselfoto

bu editr zerinde seilecek noktalar aadaki krokiye gre seilmelidir. 1. Numaral Nokta orijin noktas olarak dnlmelidir. Bu nokta imajn sol alt kesine yakn bir yerde dnlmelidir. 2. Numaral Nokta imajn yatay ekseninde orjinin sanda ( +x ynnde ) dnlmelidir. 3. Numaral Nokta imajn dey ekseninde orijinin stnde ( + y ynnde ) dnlmelidir. 4. Numaral Nokta ise imajda Z deeri asndan bize daha yakn olan bir nokta olmaldr. rnek zerinden yaplacak olursa ; Eksen dnm ilemi iin 1 numaral noktay ; 268 2 numaral noktay ; 261 3 numaral noktay ; 250 4 numaral noktay ise ; 251 veya 269 olarak seiniz.

Orijinal eksen butonunu tklaynz. Dnm butonunu tklayarak eksen dnm ilemini butonu yardm ile bitiriniz. tamam

42 Yerselfoto

5.1.1.9.

Yneltme Optimizasyonu (Resimleri Yaklak D Yneltme Parametrelerin Bulunmas)

Resimleri Yaklak D Yneltme Parametrelerini bulmak ve Ayrca bulunan bu D Yneltme Parametrelerinden Dnklk alarn optimize etmek iin kullanlan bir birimdir. Yzeye ait btn Resimler bu ilemden otomatik olarak geirilmektedir. lem sonrasnda Resimlere ait D Yneltme deerleri ve standart sapma deerleri rapor edilir. Standart Sapma deeri 10 cm den byk ise kullanc uyarlr, Referans noktalarn veya hedef noktalarnn, veya Resme ait baka deerlerin kontrol edilmesi , gerekirse Referans noktalarnn tekrar belirlenmesi gerekebilir. Bu ksmda kullanc tarafndan belirlenmesi gereken bir blm bulunmamaktadr. lem sras ie u ekildedir. Yneltme optimizasyonu iin kullanlan buton yanda gsterilmektedir. Butonun tklanmas ile alacak olan yneltme optimizasyon penceresi zerinde hibir ilem yaplmadan tamam butonuna baslmaldr. ( kamera ekseni geir kutusu iaretli olmaldr )

Bu seim sonrasnda alan yneltme log penceresi imajlarn birbirlerine yneltilmeleri srasnda oluan standart sapma , ve dnklk deerlerinin belirlenmesini salar. Genel grnm aadaki ekildedir.

Burada nemli olan standart sapma deerlerinin yukardaki rnekte olduu gibi kk kmasdr. Eer izin verilen deerden ( blok dengeleme editrnde belirlenir. Standart olarak gelen deeri 0.021 m dir ve ideal kabul edilmektedir. ) byk olur ise ,yneltme log penceresinde bir uyar belirmektedir.

43 Yerselfoto

Burada oluan uyarya gre bir nceki adm olan eksen dnm editrnde farkl nokta tanmlar yaplmal ya da hatal nokta olup olmadnn kontrol nokta edit penceresi zerinde yaplmaldr. D yneltme ile ilgili tm ilemlerin sonularn kapsayan dosyalar Proje dizini altndaki adjustment klasrnde saklanr ve tm bu dosyalar notepad ile alabilir. 5.1.1.10. Blok Dengeleme

Blok Dengeleme yapmann nihai amac, Hedef Noktalarnn oluturduu Uzayda majlarn Konum (Y,X,Z) ve dnklklerinin (Omega , Phi, Kapa) bulunmasdr. Blok dengeleme editr aada grnen butona baslmak sureti ile alacaktr.

Ayn komut yzey penceresi zerinde farenin sa tuuna baslmas yardm ile de alan komut dizinden grntlenebilir.

44 Yerselfoto

komutun kullanlmas sonrasnda ilk alan blok dengeleme editr aadaki ekli ile alacaktr.

Bu editrde yaplan yararlanlmaktadr.

tm

ilemlerde

aadaki

formlasyondan

x, y = Resim Kamera Koordinat f = Odak Uzakl rij = Dnm matris Elemanlar Xo,Yo,Zo = zd.Merkezi koord. (Image Center coord) X,Y,Z = noktann Arazi koordinatlar. Her llen Nokta iin Yukardaki Denklemler yazlr. aadaki koul kesinlikle salanmaldr. Dengeleme Modelinde

45 Yerselfoto

Koul = ((l Says Bilinmeyen Says) > 0 ) l Says iin imajlarda llen her balama noktas iin, 2 Hedef Noktalar iin 3, Bilinmeyen Says iin Her imaj iin 6, Balama noktalar iin 3, Hedef Noktalar iin 3, Yukardaki deerlerin yeterli olup olmamasna gre bu koulu hesaplayabilirsiniz. Ona gre eksik l varsa bu koulu salayacak kadar Balama Noktas llmelidir. Dengeleme yukardaki l says kadar denklem yazlmas ile oluan denklem sisteminin zmdr. Blok dengeleme editrnde bulunan ve kullanc tarafndan belirlenerek dengelemenin ynn deitiren deerler va aklamalar aada verilmitir. In Krlma Etkisi : Bu opsiyon seilirse Iktan kaynakl dzeltme miktarlar resim koordinatlarna eklenir. Yerin Kresellii Etkisi : Bu opsiyon seilirse Kresellikten kaynakl dzeltme miktarlar resim koordinatlarna eklenir. Daha ok havai fotogrametride kullanlan bir opsiyondur. aretli olmasnn dezavantaj yoktur. Otomatik Hata Denetimi-Otomatik kart : Bu opsiyon seilirse Dengeleme Program hatal bulduu lleri kullancya sormakszn atmaya balar ve Hatal ller bal altnda bulunan Liste kutusuna ekler.Yersel fotogrametride bu opsiyonun iaretli olmas kullancya bal olmakla birlikte tercih edilmemektedir. Nedeni ise yersel fotogrametride alnan nirengi koordinatlarnn kstl olma olasldr. Kullanc bu opsiyonu semez ve kartmadan gster der ise ; nokta edit penceresine dnerek dzeltme ans vardr. Bylece kstl olan hedef noktalar da dengelemeye alnm olacaktr. Otomatik Hata Denetimi-kartmadan Gster : Bu opsiyon seilirse Dengeleme Program kullanc tarafndan seilen sayda iterasyon sonucunda hatal bulduu lleri Hatal ller bal altnda bulunan Liste Kutusunda toptan gsterir. Kullanc llerin dzeltmelerine bakarak Dengelemeye sokmak istemedii lleri seerek Dengeleme srecini devam ettirebilir. Bu sre her 9 iterasyonda bir hatal l kalmayana kadar tekrarlanr. Eer blok dengeleme editrnn standart sapmalar ksmnda belirlenen deerin stnde bir hata ieren nirengi nokta koordinat mevcutsa bu nokta karlmadan kullancya gsterilir ve dengeleme ilemine sokulmaz. Apriori St.Sapma sapma deeridir. : Dengeleme ncesi formulasyondan hesaplanan standart

Aposteriori St.Sapma : Dengeleme sonras standart sapma deeridir. apriori ve aposteriori standart sapmalar arasnda dikkat edilmesi gereken tek durum ,
46 Yerselfoto

dengeleme sonucunda iki deer arasnda ok fazla fark olmamasdr. rnein , standart sapma deerleri arasnda ; Apriori st.sapma: 3.00 Aposteriori st sapma : 4.50 Gibi bir fark olmas dengeleme sonucu asndan olumludur. Fakat Apriori st.sapma: 3.00 Aposteriori st sapma : 25.00 Gibi bir fark var ise , dengeleme yaplm olmasna ramen modelde paralax oluacak , zellikle modeldeki Z deerlerinde ciddi hatalar oluacaktr. Sorunun giderilmesinde hedef nokta koordinatlarnn ve kamerann tekrar gzden geirilmesinin yarar vardr. A Birimi : Bu ksmda blok dengeleme srasnda kullanlan alarn cinsi belirlenip , sonu log dosyalarnda bu birim ile anlatmlar salanabilir. Self Kalibrasyon : Self Kalibrasyon, Dengeleme Modelinde Kameraya ait parametrelerin bilinmeyen olarak alnmas , Yani bu parametrelerin yeniden bulunmasn salayan bir opsiyondur. Self kalibrasyon dengeleme sonucunda hatann byk kmas durumunda , kamerann odak uzakl deerleri dnda kalan asal nokta kayklklar , k1 , k2 , a1 , a2 deerlerinin de denkleme bilinmeyen olarak sokulmas , bylece kalibrasyondan kaynaklanma olasl olan sorunlarn ortadan kalkmasn salar. Sonuta imajlardan hesaplanan k1 , k2 , a1 , a2 deerleri kameralar editrne kaydedilir ve kamera deerleri gncellenir. Log Dosyas : Dengeleme sonras D yneltme parametrelerinin, hedef noktalarnn, resim koordinatlarnn ve standart sapmalarnn rapor olarak gsterilecei dosya dizininin belirlenmesini salar. Max terasyon : terasyon says denklemlerin zlmesinde kullanlacak ilem saysn ifade etmektedir. Baka bir deyile hata olarak bulunan deerler program tarafndan tekrar tekrar denklem halinde ileme sokulmakta , bylelikle aposteriori standart sapma deeri en aza indirilmeye allmaktadr. terasyon says kullanc tarafndan buradan seilebilir. En iyi sonu denenerek bulunmaldr. Dengele: dengeleme prosesini balatmak iin kullanlr. lk Deerlere dn: Dengeleme ncesi deerlere dnmek iin kullanlr.

47 Yerselfoto

5.1.1.11.

Nirengi Noktalar

Dengelemeye giren Nirengi noktalarnn bir zetini sunar. Nirengi noktasnn Tipini, St.Sapma grubunu belirlemeye yarar.

Nokta Tipi : 3 gruba ayrlr. XY : konum noktas Z : ykseklik noktas XYZ : hem konum hem ykseklik nirengi noktas

Bir tanesi seildikten sonra

48 Yerselfoto

Nirengi Noktalarnn standart sapma gruplar aada gsterildii gibi XY-stGrup, Z-St.grup Kolonlarnn olduu blgede mouse sa butonuna baslarak seilir. XY-stGrup : Nirengi Noktalarnn Planimetrik ( yatay , dey ) Standart Sapma Grubu Z-stGrup : Nirengi Noktalarnn Ykseklik Standart Sapma Grubu

Standart Sapma gruplar St.sapmalar Sayfasndan seilir. 5.1.1.12. ST Sapmalar

Standart Sapma gruplar Aada gsterilen Ana Penceredeki sayfas seilerek belirlenir.

49 Yerselfoto

Obje (X,Y) : Obje (Z) :

Planimetrik standart sapma grubu Ykseklik Standart sapma grubu

Imaj (X,Y) Standart : Manuel ller iin Standart sapma deeri Imaj (X,Y) otomatik : otomatik ller iin Standart sapma deeri Blok dengeleme yapmak iin ; Blok dengeleme komutunu seerek istediiniz opsiyonlar seerek dengele butonuna basmalsnz. En iyi sonu iin baz seim kombinasyonlar uygulamanz gerekebilir. Her seferinde ilk deerlere dn diyerek bu denemeleri yapabilir , en uygun sonucu kaydedebilirsiniz. Dengeleme yapldktan sonra dengeleme sonular iin sonu butonuna basmalsnz. Bu ekilde netout.txt ve denge.log dosyalar notepadde alacaktr. Bu dosyalar inceleyerek dengeleme sonucunda hangi noktalarn hatal olduunu , hata deerlerini , elimine edilen noktalarn hangi hata deerini tadklar ve kanc iterasyonda elimine edildikleri , omega , phi , kappa dnklklerini , yaplan ilemleri ve sonucunda bulunan deerleri vb.. grebilirsiniz. 5.1.1.13. Karlkl Yneltme

Bu yneltme iki imaj arasnda gerekleir. ki imajn birbirlerine gre Serbest bir uzayda konum ve dnklklerinin bulunmas amac ile kullanlr. imajlarn ortak blgelerinde uygun dalmda en az 6 Balama Noktasna ihtiya vardr. Bindirme oran ve Resim znrlkleri daha nceden biliniyor olmaldr. Bu Yneltme fonksiyonunun kullanmnn amac iki imajn ynelterek bir Stereo model olumasnn salanmasdr. 5.1.1.14. Mutlak Yneltme

Bu yneltme iki imaj arasnda gerekleir. ki imajn birbirlerine gre Hedef Noktalarn oluturduu uzayda konum ve dnklklerini bulur. imajlarn ortak blgelerinde uygun dalmda en az 3 Hedef noktas ve en az 6 Balama Noktasnn llmesine ihtiya vardr. Fakat en az 6 Hedef Noktas mevcutsa Balama noktalarnn llmesine gerek yoktur. . Bindirme orannn, Resim znrlklerinin daha ncesinden biliniyor olmaldr. Bu Yneltme fonksiyonunun kullanmnn amac iki imajn ynelterek bir Stereo model olumasnn salanmasdr. Yerselfotoda de bu ilemi gerekletrien komut Dengeleme \ Mutlak Yneltme mensdr.

50 Yerselfoto

5.1.1.15.

D Yneltme

Bu yneltme Tek imaj iin gerekleir. Tek imajn Hedef Noktalarn oluturduu uzayda konum ve dnklklerini bulur. imajarn ait uygun dalmda Minumum 3 Hedef noktasna ihtiya vardr. Yerselfotoda de bu ilemi gerekletrien komut mensdr. 5.1.1.16. Resimlerin Yataylanmas Dengeleme \ D Yneltme

majlarn Yataylanmas ilemi yneltme ilemlerinden sonra bulunan dnklk alarnn sfrlanmas amac ile yaplr. Baka bir deyie dnklk alarna gre imajlarn piksellerinin dndrlmesidir. Yataylama ilemi yaplmadan stereo model oluturma ilemiyaplamaz. majlarn mutlaka yataylanmas gerekmektedir. Kullancnn isteine gre sadece modeli oluturacak imajlar yataylanabilecei gibi , tamam da yataylanabilir. Yataylama ileminin yaplabilmesi iin yzey ilemleri penceresinde bulunan , yandaki ekilde gsterilen buton kullanlabilecei gibi , yzeyler penceresi zerinde farenin sa tuuna baslmas ile de yataylama penceresi alabilir. Yataylama penceresi aada grntlene hali ile alacaktr. Bu pencere zerinde otomatik olarak yzeyde bulunana tm imajlar iaretli olarak grntlenecektir. Kullanc istedii imajlar pencerenin stnde bulunan seim mens veya fare yardm ile seebilir , yataylama ilemine sokabilir.

51 Yerselfoto

Yataylama ilemini yapabilmek iin ; 1. yataylama ilemine yukarda anlatld ekilde giriniz. 2. Yzey ierisinde bulunan tm resimleri seerek ( checkbox lar iaretli olmaldr ) tamam butonuna basnz. 3. bu ileme girilmesi ile aada gsterilen pencere alacaktr . Bu editr zerinde yataylama yaplrken imajlarda yaplacak deiikliklere karar verilmektedir .( renk ortalamas yntemi , gri tonlama yaplmas / yaplmamas , yaplacak gri tonlamann eklinin seilmesi vb..) Bu editr zerinde; - renk ortalamas yntemi olarak Bilinear Ortalama y seiniz. Gri tonlama yap kutucuunu iaretleyiniz Gri tonlama yntemi olarak ortalama seeneini seerek tamam butonuna basnz. Butona baslmas ile karnza yataylama penceresi alacaktr.

4. Alan pencere aada grntlendii ekildedir. Burada seilen resimler ve yataylamann yaplp yaplmad ile ilgili bilgi yer almaktadr. yataylamay balat butonunun seilmesi ile yataylama prosesi balar. Yataylama ilemi tm piksellerin dengeleme sonucunda bulunan deerlere gre dndrlmesini kapsad iin uzun srmektedir. Seilen tm imajlar iin yukarda gsterildii gibi yapld yazsnn grnmesi ile tamamlanm anlamna gelmektedir. 5. Tamam butonu ile ilemden klabilir.

52 Yerselfoto

5.1.1.17.

Model Oluturma

Yataylanm imajlardan ikier ikier seilen imajlardan modeller oluturulur. Bir model 2 imajdan olumaktadr. Ancak bu ekilde stereo gr salanabilmektedir. Model tanmlayabilmek iin , Yanda gsterilen model tanmla butonu yardm ile veya yzeyler penceresi zerinde farenin sa tuuna baslmas ile model tanmlama editrnn almasn salaynz. Editr aadaki ekli ile alacaktr. Burada sa ksmda 1 ile gsterilen blm yataylanm imajlar gstermektedir. Yzey isminin yannda bulunan + iareti yardm ile ya da yanda gsterilen ikona farenin sol tuu ile tklanarak yataylanm imajlarn isimleri grntlenebilir. Bu isimler farenin sol tuu ile seilerek sa ve sol grnt pencerelerine srklenerek modeli sakla butonuna baslrsa model olumu olur. Bu ilem ile istenilen sayda model oluturulabilir. Tamam butonu ile ilemden kld takdirde oluturulan modeller models klasrnde saklanacaktr. majlarda ortak noktalar yoksa veya , herhangibir fotogrametrik nirengi ileminde sorun olumu ise model oluturulamaz. Modelin oluturulamad , modeli sakla butonunun aktif hale gelmemesinden anlalabilir. Yanda gsterilen buton imajlar arasndaki ortak renk ve tonu bulmak iin kullanlabilir. majlar arasnda grnen renk veya ton fark fazla ise , butona tklayarak renk ton ayar editrnn almasn salayabilirsiniz.

53 Yerselfoto

renk ton ayar editrnde imajlarn kontrast , k deeri ve gamma deerleri ile oynanarak ortak bir renk ve ton ayar kullanc tarafndan yaplabilir. Burada istenen deer belirlendikten sonra tamam butonu ile ilemden klrsa renk ve ton ayarlar kaydedilir. Her an iin geri dn mmkndr. Tekrar komuta girip normal deerler butonu seilirse , imaj deiimden nceki renk ve ton ayarlarna dnecektir. Arazi tr deerleri yerselfotogrametri projeleri iin nem tamamaktadr. Bu nedenle dz komutu seili iken model saklanmas gerekmektedir. Modeli sakla denildiinde models klasr iinde modelno.nmd ve modelno.usr uzantl dosya olarak model yerini alacaktr. Bu ilemleri oluturmas istenilen tm modeller iin yaplmaldr. Tamam tuunu tklandnda ilem sona erecektir. Modeller stereo grntlemeye hazrdr. !!! Model stereo grte ters olarak oluuyor ise sa ve sol grnt karkl var demektir. Ltfen modeli , sa grnty sola , sol grnty saa srkleyerek tekrar oluturunuz. 5.1.1.18. Toplu Yataylama lemi

Yneltme parametreleri bulunan Farkl yzeylere ait Resimlerin yataylama ilemlerinin toplu halde yaplabilmesini salar. Seilen Yzey iin Yataylama Opsiyonu komutu ile Aadaki Yataylama Opsiyonlar penceresi gelir. Ve Yataylama Opsiyonlar seilir.

54 Yerselfoto

5.1.1.19.

Stereo Modellerin Yklenmesi

Model tanmlanmasnn ardndan yzey ilemleri penceresinde yaplmas gereken ilemler bitmi bulunmaktadr. Bu ilem sonrasnda modelin yklenmesi ve saysallatrmasnn yaplmas gerekmektedir. Model yklemek iin ; Yerselfoto / stereo model / model ykle seeneini aktif hale getiriniz. Bu komut seildiinde aada gsterilen pencere alacaktr.

bu pencerede istediiniz yzeyi sa taraftaki pencereden seerseniz, sol taraftaki pencerede yzeyin kapsad model listesi grntlenecektir. Bu listeden yklemek istediiniz modeli farenin sol tuu ile seerek zerinde farenin sa tuuna basarsanz modelin hzl ve tamamnn yklenmesi ile ilgili iki seenek ile karlaacaksnz. Buradan seiminizin zerinde ift tklarsanz , model yklenecektir. Tmn ykle seenei ile model tm deerleri ile ekrana yklenecektir. Bu tip ykleme model zerinde saysallatrma yaplmas gibi uzun srecek ilemler iin tercih edilmelidir. Model tm zellikleri ile yklendii iin pan , zoom , iz gibi ilemler daha hzl ve kolay yaplacaktr.
55 Yerselfoto

Hzl ykle seeneinde ise , model bloklar halinde yine stereo olarak ekrana yklenecektir. Yaplacak ilemler ( pan zoom vb ...) daha yava olacaktr.

6. Stereo Model zerinde Saysallatrma

Yklenen Stereo Model zerinde Saysallatrma mens gibi Netcad aralarnn kullanm ile yaplr. Saysallatrma annda izgi ve nokta yakalama seenekleri, paralel izme imkan, detay ve sembol kopyalama, tama ksaca NETCAD in tm izim fonksiyonlarn kullanabilme yelpazesine sahiptir. Fotogrametrik saysal harita retimi iin byk lekli harita yapm ynetmeliine uygun lekte saysallatrma menleri mevcuttur.

Men penceresinin ilk seenei yaplardr. Yaplar blm aktif hale getirildiinde alt blmlerde, byk lekli harita yapm ynetmeliine uygun yap seenekleri vardr.

Saysallatrma menlerinin tool bar olarak oluturulmas:

FotoCAD-kymetlendirmesaysallatr(tool bar) seenei aktif yapldnda bo olarak tool bar penceresi alacaktr. Bu toolbar n zerinde mouseun sa tuuna basldnda drt adet seenek gelecektir. Saysallatr seenei aktif durumda iken hazrlanm olan menlerden izim yaplabilir konumunda olduunu gsterilmektedir. likilendir seenei ise deitirmek istenilen objeler seilerek istenilen objeye evirmek ilemleri iindir.
56 Yerselfoto

Dzenle seenei aktif yapldnda men editr penceresi gelecektir. Bu pencerenin sol tarafnda proje bilgileri penceresindeki kymetlendirme blmnde tantlm olan saysallatrma dosyasndaki menler gelecektir. Liste aktif yaplr. rnein; Yaplar ana bal altndaki alt menlerden bu ton altnda hangilerinin olmas isteniyorsa o men mouse ile srklenerek pencerenin sa alt blmndeki bolua braklr.

Bu blmde srklenerek atanan menler de edit yapma olanaklar vardr. Pencerenin bu blmnde Mousesun sa tuuna basldnda baln deitir seenei gelecektir. Baln deitir aktif yapldnda alan kk pencerede istenilen yeni isim yazlp tamam tuu tklandnda men yeni isimle yerini alacaktr. kinci komut olan seilen komutu listeden sil, hangi men aktif ise sadece o meny silecektir. nc seenek olan tm listeyi sil, pencerenin bu blmnde bulunan tm menleri silecektir. Yaplardaki menleri aktarma ilemi bittikten sonra pencerenin buton bal blmne yaplarla ilgili bir isim verilir. Buton ekle denildiinde tool bar da men bal yerini alacaktr. Baln altnda ise atanan menler grlecektir. Baka bir men hazrlamak iin penceredeki atanm olan nceki menlerin tm silinecek ve yerine yeni balkta oluturulacak menler getirilecektir. Bu ekilde tm menler buton bal altnda listelenebilir. Pencerenin dier bir seenei olan buton tr altndaki komut seenei ise; ok sk kullanlan menlerin buton olarak atanmas ilemidir. Komut blm aktif yapldnda penceredeki sa alt blmde grnt deiecektir. Buton olarak atanacak men pencerenin solundan seilerek mousela srklenip penceredeki ana balk alt balk blmne braklr. Buton balna istenirse resimde atanabilir. Balktaki yaznn genilii piksel olarak pencerede grlebilir. stenirse piksel rakamlar deitirilerek baln boyutlar ayarlanabilir. Buton ekle tuu tklandnda men buton olarak yerini alacaktr. Pencerede bulunan
57 Yerselfoto

buton yenile tuu ise, mevcut men iine yeni bir men ilave edilmek istenildiinde kullanlr. lave edilmek istenilen men mouse ile srklenerek pencerenin ilgili blmne braklr. Buton yenile komutu tklandn da eklenen men balk altnda yer alacaktr.Bu ilemler istenilen tm menler iin yaplacaktr. Toolbardaki son seenek olan kapat ise toolbar kapatma ilemidir.

Yerselfoto veya fotocad programlarnda yaplan saysallatrma model koordinat sisteminde yaplmaktadr. Kullancnn bilmesi gerekli olan ey model zerinde saysallatrma yaplrken , eksen dnm ile dndrlen modelde saysallatrma yaplddr. Model saysallatrlmas bitirldikten sonra modellerin arazi koordinat sistemine evrilmesi gereklidir. Bu ilem de model birletir ilemidir.

7. Model Birletirmek
Model birletirme ilemi model koordinatlarndan arazi koordinatlarna dnmek iin yaplmaktadr. Dier bir deyile model birletirme ilemi ile arazide llen hedef noktalarnn koordinatlar izim iin tekrar tanmlanmakta ve izim bu koordinatlara geri evrilmektedir.

yerselfoto / stereo model / model birletir ilemi ile alan pencere yukarda grntlenmektedir. Bu pencere zerinde proje se yarat ilemi ile seilen
58 Yerselfoto

klasr iinde bulunan tm yzeyler grntlenecektir. Yzeyin farenin sol tuu ile seilmesi sonrasnda bu yzeyin kapsad tm modeller sa taraftaki blmde grntlenecektir. Burada birletirilmek istenen modeller iaretlenerek tamam butonu ile ilemden klmaldr.

8. Yzeylerin Birletirilmesi
Ayr ayr sistemlerde saysallatrlm Yzeylerin bir referans Yzeyi seilerek veya Orijinal Eksene gre (Plan) birletirilmesidir. Buradaki asl ama Btn Yzeylerin grnts iin Net3D modellemeye uygun veri elde etmektir.

Yzeyleri birletir ilemine girildikten sonra yukarda gsterilen pencere alacaktr. Bu pencere ierisinde seimi kullancya braklmak zere oluturulan tm yzeyler gsterilecektir. Yzeylerden istenilenler seildikten sonra bu yzeylerin birletirilebilmesi iin bir referans yzey belirlenmesi gerekmektedir. Bu yzey sa st tarafta bulunan referans yzeyi ksmndan belirlenebilir. Burada orijinal eksen denilen arazideki hedef noktalarnn belirledii eksendir , bunun dnda baka bir yzey belirlenerek te yzey birletirilebilir. Seilen yzeyin getirdii fark , ekrana dz gelen yzeyin seilen yzey olmas ile ilgilidir. Bunun dnda bir deiiklik olmamaktadr. Yzeylere ait orijinal noktalar ise , arazide llen hedef noktalarnn ilk halleridir. Burada points iindeki point.ncn deil , ilk halleri ile hedef nokta koordinatlar gsterilmelidir. Bu ilemin ardndan yzeyleri birletir komutu yardm ile yzeyler birletirilebilir. !!!! Burada dikkat edilmesi gereken ey , her trl izim / edit ilemi bittikten sonra yzey birletirme gerekliliidir. yzey birletirdikten sonra yaplan edit ilemleri stereo model zerine gelmeyecektir. Bunun nedeni ise model birletirdikten sonra birleen yzeylerin koordinat
59 Yerselfoto

sisteminin ve adnn deimesidir. Adn model ad olarak kaydetmek koordinat sisteminin deimesi nedeni ile anlaml olmamaktadr.

9. 2D Plan grntleri
3 eksen dorultusunda [YX, YZ, XZ] Ekrandaki grntnn dndrlmesi amac ile kullanlr.

yukarda gsterilen editr yardm ile eksen seilerek tamam butonu yardm ile dndrme ilemi tamamlanr.

10. Dnm ilemleri

Bu Fonksiyonlar Ekrandaki grntnn kullanc istekleri dorultusunda eitli ekillerde leklenmesi telenmesi , dndrlmesi gibi alt komutlar kapsar bunlar ; 10.1. Dndr

Dndr ilemi ekrana yklenmi olan ncz dosyasn kullancnn belirledii alar dorultsunda dndren bir ilemdir. ekildeki pencereye istenen alar yazlarak tamam butonuna seilir. Dndrlecek objeler seilir. Sonra hangi nokta etrafnda dndrlecei belirtilir. Program yeni grnty proje snrlarn bularak ekrana ykler.Aada gsterilen editr yardm ile alar seilir.

60 Yerselfoto

10.2.

Normalinden bak

Bir dzlem oluturucak ekilde seilen noktaya gre ekrandaki grnty dzleme dik bir a ile dndrme ilemine verilen isimdir.

Orijinal grnt

Normalinden bak komutu uygulanm grnt

10.3.

Ortalama Normal Bul

Objelere ait ortalama bir dzlem belirlenir. Ve Bu dzlemin normalinden baklr. Ekranda Ykl olan objeleri 3 ayr blgeye ayrarak blgelerin ortalama yerinden geen dzlemin normalini bulur. 10.4. Yataya Getir

Ekranda ykl olan izim zerinde ayn dzlem zerine getirilmek istenen iki noktann koordinatlarnn verilmesi sebebi ile izimi bu noktalara gre bir dzleme getirmek iin kullanlan komuttur.
61 Yerselfoto

10.5.

lekle

lekleme ilemi ekrana yklenmi olan .ncz dosyasn kullancnn belirledii Katsaylar dorultsunda 3 eksen etrafnda lekleyen bir ilemdir. ekildeki pencereye istenen Katsaylar girilirek tamam butonu seilir. leklenecek objeler seilir. Sonra hangi nokta etrafnda leklenecei belirtilir. Program proje snrlarn bularak objeleri ekrana tekrar ykler.

10.6.

tele

tele ilemi ekrana yklenmi olan ncz dosyasnn tamamn veya kullanc tarafndan seilmi bir blmn istenen eksenler dorultusunda veya istenen bir noktadan dier bir noktaya teleme ilemi yapar. Program yeni grnty proje snrlarn bularak ekrana ykler.

62 Yerselfoto

11. Yerselfoto Modln Kullanabilmek iin Gerekli Donanm

*Microsoft Windows NT 4.0 , 2000 , XP *ntel p III 500 MHz *1024 x 768 pixel znrlk min 100 htz refresh rate ekran *Stereo destekli grafik kart ( wildcat 9900 pro vga , wildcat 8800 pro vga ) *Sabit diskte min 50 MB bo alan *Stereo sistem ( emiteur , gzlk vb.. )

12.

Yerselfoto Sk Sorulan Sorular

1. Yneltme log penceresinde gelmesi gereken tm deerler 0 olarak geliyor? Fotocad.ini dosyasnda kaytl olan kameralar ierisinde seili dizin iin yaratlm olan kamera yoktur. Veya i yneltme penceresinde kamera seilmemi olabilir. Bu ilemleri yapp tekrar deneyiniz. 2. yneltmeler yaplrken Mo deeri ok yksek kyor? M0 deeri 10 mikrona yakn fakat fazla kyorsa -iki haneli saylar- , fiducial noktalarnn iaretlendii yerler tekrar gzden geirilmeli , dzeltme yaplmaldr. M0 deeri ok yksek kyorsa 1000 , 10000 gibi - sorun kamera edit penceresinde girilen fiducial koordinatlar ile ilgilidir. Koordinat bilgilerini ve iaretlerini kontrol ederek tekrar deneyiniz. 3. Modelde boyut algs yok ? Fotocad programnda model tanmlanrken yaplan kolon ve blok tanmlarna uyulmayarak sralama artlm olabilir. Blok ve kolon tanmlarna tekrar baklarak modelin bu sra gznne alnarak tanmlanmas gerekmektedir.

63 Yerselfoto

4. Modelde tepeler ukur ukurlar tepe olarak grnyor? Kullanlan stereo gzlkle ilgili bir sorundur. Gzln pili (balants) kontrol edilmelidir. Belli bir sre iin kapatlmas uygun olur. Buna ramen ayn sorun devam ediyorsa modeli tekrar yklemek gerekmektedir. 5. Modelin ortak alan bulunamyor hata mesaj geliyor? Kullanlan fotocad.ini dosyasnda model iin tanmlanmas gereken kamera yok veya ismi deitirilmi olabilir. Kamerann tanml olduundan emin olup tekrar deneyiniz.

6. Saysallatrma yaplrken kursorun rengi izimin renklerini alyor? Bu sorun proje bilgileri penceresinde kopya cinsinin seili olmasndan saysallatrma ilemine devam ediniz. izim teknii sekmesinde XOR ve kaynakldr. Seimi deitirerek

7. Model yklendii halde ekranda grlmyor? Bu durumda ekranda model yklendi (0.00MB ) eklinde bir hata mesaj gelecektir. Hatann nedeni nokta , virgl ayarnn yaplmam olmasndan kaynaklanmaktadr.Bu ayarlar - ayarlar / denetim masas / blgesel ayarlar / saylar - sekmesinden yapabilirsiniz. Bu sekmede nokta ve virgln yeri deitirilerek modelin tekrar yklenmesi gerekmektedir. 8. Modelin bir ksm dzgn gelirken bir ksm bozuk veya model izgi izgi geliyor? Bu sorun modelin byklnden kaynaklanmaktadr. Bu sorunu ortadan kaldrabilmek iin imajlar gri tonlama yap seeneini aktif hale getirerek tekrar yataylaynz. Sorun devam ediyorsa imajlarn boyutlarn klterek ilemi tekrarlaynz. 9. Modelde boyut algs gelip gidiyor? Bu sorun iki sebeple oluuyor olabilir. Birincisi Hata stereo gzlkten kaynakl olabilir. Emiteur ve gzln balantsn kontrol ediniz , Gzle birden fazla emiteurden n gelmediinden emin olunuz. Dier sebep ise monitrn znrlnn dklnden kaynaklanyor olabilir. Monitrnzn hzn maximum dereceye kadar ykseltip tekrar modeli ykleyiniz. Stereo gr destekleyen minimum hz 85 hertzdir. 10. Stereo alrken kursor Z deerlerinde ters tarafa hareket ediyor?

64 Yerselfoto

Bu sorunun nedeni kapatnz.

gzlkten kaynakldr. Pilini kontrol edip bir sre iin

11. Model ekrandan kayyor? Klavyenizden Q tuuna basm olmanzdan kaynakldr. Tekrar basarak Sorunu ortadan kaldrnz. 12. Compression error mesaj ile imajlar kopyalayamyorum? Kamera kalibrasyonu editrnde ilemler / alma dizini se komutu ile alma dizini seilmemitir. Ltfen seerek kopyalamay tekrar deneyiniz. 13. Kameralarmdan bazlarnn kameralar editrne yokolmu olduunu yerlerinin boaldn grdm ? girdiim anda

Kameralar editrnden tamam butonuna basarak ktnzda editrde yaplan deiiklikler fotocad.ini dosytasna kaydedilir. Eer editrden kaydedilmesini beklemeden kmsanz ,( elektrik kesintisi , ctrl + alt + del ) kameralar silinecektir. Bu hatann geri dn yoktur. Bu nedenle fotocad .ini dosyanz aklayc adlar vererek yedekleyiniz.

65 Yerselfoto