Yapay Tatlandrclar

eker yerine kullanlabilen dk kalorili veya kalori iermeyen yapay maddelerdir. Tablet yapay tatlandrclar, yksek sda ac tat meydana getirdiklerinden dolay ateten indirdikten sonra besine eklenmesi daha doru olacaktr.Tatlandrclar iki gruba ayrlmaktadr. 1) Enerji ierenler ( Fruktoz, Sorbitol, Mannitol, Ksilitol ) 2) Enerji iermeyenler ( Aspartam, Aseslfam-K, Sakkarin , Siklamat ) 1) Enerji erenler Fruktoz: Bir monosakkarittir. 1 gram 4 kcal enerji iermektedir. Sukroza oranla %80 daha tatldr. Fruktoz meyvelerde ve balda doal olarak bulunmaktadr. Sorbitol: Fruktoz ve glukozun hidrojenasyonu sonucu oluan bir eker alkoldr. Barsaklardan emildikten sonra fruktoza metabolize olur. Gnlk alm miktar 30 gram getiinde hazmszla ve ishale yol aabilir. Sebze ve meyvelerde doal olarak bulunmaktadr. Mannitol: Mannoz ile fruktozun redklenmesiyle elde edilen bir eker alkoldr. Tatllk derecesi glukoz kadardr, enerji ynnden glukozun yars kadar enerji vermektedir nk ksmen absorbe edilmektedir. Gda sanayinde, iklet ve eker retiminde tatlandrc olarak kullanlmaktadr. Ksilitol: Ksilozdan treyen, 5 karbonlu bir alkoldr. Karbonhidrat metabolizmasn bir ara rn olarak oluur. Di rklerine kar koruyucu etkisi bulunmaktadr. Barsaklardan, glukoza gre daha yava ve 1/5 orannda emilir. Meyve ve sebzelerde bulunmaktadr. 2) Enerji ermeyenler Aspartam: Aspartik asit ve fenilalaninden oluan bir dipeptitdir. 1 gram 4 kcal enerji iermektedir. Sukroza oranla 180 kere daha tatldr ve bu nedenle ok dk dozlarda kullanlmaktadr. Bylelikle enerji deerine katkda bulunmaz. Isya dayanksz olduu iin yemek piirildikten sonra eklenmesi gerekmektedir. Aspartamn bilinen hibir yan etkisi bulunmamaktadr. Kahvaltlk tahllarda, st, yourt, tatl, ay ve kahvede kullanlabilmektedir. Aseslfam-K ( Aseslfam potasyum ): Asetoasetik asitin bir trevidir. Sukroza oranla 130-200 kat daha tatldr. Tat ve yap ynnden sakarine benzerdir. akara yakn bir tatll vardr ancak ok yksek konsantrasyonlarda kullanldnda ac , metalik bir tat verir. Isya kar dayankl olduundan yiyeceklerin piirilmesi veya frnlanmas srasnda da kullanlabilir. ay, kahve, kahvaltlk tahl, tatl, iklet, meyve ve dier yiyeceklerde kullanlabilir. Aseslfam-K nn en nemli zellii, dier tatlandrclarla birlikte kartrlarak kullanldnda tatllk derecesinin artmasdr. ( zellikle aspartam ile birlikte kullanldnda.) Sakkarin: Azda metalik ve ac bir tat brakan sakkarin 19 yy. sonlarnda toluen denilen kimyasal maddeden sentezlenmitir. ay ekerinden 300-400 kat daha fazla tatldr. Food and Drug Administration (FDA) 1977 ylnda yksek dozda sakarin almnn hayvanlarda riner sistem tmrlerine neden olduu ortaya knca insanlarda sakarin kullanmnn kanser ile ilikisi olabilecei riski nedeniyle kullanm yasaklamtr. Fakat daha sonralar Amerikan Tp Konseyi kstl kullanmn ( 2,5 mg/kg/gn) salk zerine gvenli olabileceini bildirmitir. Yine aratrmalarda sakarinin zararsz olmad epitel dokuda yapsal deiikliklere neden olabilecei bulunmutur. Siklamat: Sukroza gre 30 kere daha tatldr. Siklamatlar, intestinal sistemden ksmen emilmektedir ve emilen maddenin byk bir ksm idrarla atlr. Ar siklamat alm diyareye neden olmaktadr. Dnya salk rgtnn nerdii alm miktar 11 mg/ kg/ gn dr.