FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

4. AS

4. ivotni ciklus proizvoda

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

4. AS

Za svaki proizvod se moe rei da "ivi" kod proizvoaa, zatim na tritu i na kraju kod kupca, mada svaki proizvod ima i svoj lini "ivot".

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

4. AS

ivot kod proizvoaa ivot na tritu

ivot kod kupca

Slika 4.1 ematski prikaz pojedinih faza "ivota" proizvoda

Istraivanje, razvoj i Vele i malo proizvodnja (uz obezbe|enje prodaja isporuke rezervnih delova) Eksploatacija proizvoda

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

4. AS

Faze ivotnog ciklusa proizvoda Osnovni cilj svih proizvoaa je da imaju dug ivotni ciklus proizvoda, kako bi mogli da povrate sva ulaganja u razvoj proizvoda i uz to ostvare odreeni profit. Meutim, svaki proizvod vremenom tehniki zastareva tj. pre ili kasnije biva potisnut drugim ili se, usled pojave konkurencije, prestaje sa njegovom proizvodnjom, jer prestaje da donosi profit. Proizvod ivi na tritu samo dok je sposoban da ostvari postavljene ciljeve i motive kupaca i prodavaca. Proizvod "umire" kada te ciljeve vie ne moe da ostvari na zadovoljavajui nain.

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

4. AS

Slika 4.2 Idealna kriva ivotnog ciklusa proizvoda

Prodaja

Razvoj

Zrelost Uvo|enje

Opadanje

Vreme

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

4. AS

Obim plasmana i profit Slika 4.3 Grafiki prikaz tipinog "ivotnog ciklusa" proizvoda

Obim plasmana

Profit

Trokovi Vreme Razvoj Uvoeproizvoda nje Rast Zrelost Opadanje

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

4 AS

Slika 4.4 Karakteristine krive ivotnog ciklusa proizvoda (1) ciklinoreciklini i (2) valovit

Prodaja

Reciklus

Prodaja

Primarni ciklus 1 Vreme 2 Vreme

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

4. AS

Slika 4.5 Karakteristine krive ivotnog ciklusa proizvoda

Prodaja

Prodaja

Prodaja

Stil
1

Moda Vreme
2

Hit
3

Vreme

Vreme

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Osnovni razlozi koji izazivaju zamenu jedne vrste proizvoda sa drugim su, nesumnjivo, usavravanje tehnologije i moda, odnosno, zastarevanje proizvoda i zasienje trita. Savremene tehnologije Moda Zastarevanje Zasienje trita

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Radni vek i vek trajanja proizvoda Pod radnim vekom proizvoda, obino maine (tr ), podrazumeva se ukupno vreme tokom kojeg maina moe neprekidno da radi, pod normalnim uslovima i predvi|enom reimu eksploatacije, bez znaajnijeg smanjenja njenih osnovnih radnih karakteristika i pri ekonomski prihvatljivoj ceni odravanja.

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

tt = t r Slika 4.6 Grafiki prikaz uticaja radnog veka (tr) na vek trajanja (tt ) maine pri neprekidnoj eksploataciji (1) i pri radu sa prekidima (2)
1 2

tr = tri Prekid rada tt tri

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Slika 4.7 Grafiki prikaz rasipanja radnog veka: maine (1) i njenih komponenata (2)

P = f(t)

P = f(t)
3

tr

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Pod vekom trajanja (eksplotacionim vekom) maine (tt ) podrazumeva se ukupno vreme rada maine sa prekidima, obino u godinama, dok se ne iscrpe svi njeni resursi. Vek trajanja iskljuivo zavisi od projektovanog radnog veka maine (raspoloivog resursa maine) i intenziteta njenog korienja. Neosporno je da intenzivnija primena i krai radni vek utiu na krai vek trajanja maine i obratno. Kada se iscrpe svi resursi maine ona se uklanja ili, ako je prilagoena za remont, remontuje. Time se obnavljaju njeni resursi (delimino ili ak u potupunpsti) ime se moe nastaviti njeno korienje. Naravno sa remontima se moe ii samo do odreenog broja, nakon ega se mora ii na kupovinu nove maine, ne samo zbog njenog iskorienja ve i zbog njene tehnike zastarelosti.

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Slika 4.8 Prikaz uticaja radnog veka (resursa) i intenziteta njenog korienja na vek trajanja maine

Radni vek ili resurs maine Vek trajanja pri radu bez prekida (Radni vek)

Obnovljen resurs maine nakon remonta

Vek trajanja pri radu sa prekidima

Vreme Vreme remonta

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Tehniko i moralno zastarevanje proizvoda Pri usvajanju stvarnog veka trajanja nekog proizvoda treba imati u vidu i relativno brz razvoj tehnike, koji e, po pravilu, uzrokovati i brzo tehniko i moralno zastarevanje proizvoda. To se najbolje moe videti na osnovu krive tehnikog razvoja. Na primer, u trenutku t + t moe se napraviti znatno ekonominiji i racionalniji proizvod od onog koji se mogao napraviti ranije, u trenutku t, ako se iskoriste sve tehnike i tehnoloke mogunosti koje su, u tom trenutku, na raspolaganju.

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Slika 4.9 Grafiki prikaz krive tehnikog razvoja

Stepen tehnikog savrenstva

t+t

Vreme

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Potranja za proizvodima odreenog nivoa kvaliteta tokom vremena Stepen tehnikog savrenstva

Slika 4.10 Detaljna kriva razvoja i savrenosti proizvoda

Potranja u zavisnosti od nivoa kvaliteta

1

Vreme

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Moralni vek proizvoda predstavlja vremenski period posle kojeg primena dotinog proizvoda ekonomski nije opravdana i zavisi od tehnikog napredka u oblasti iz koje je dotini proizvod. Tehniko zastarevanje, tzv. prve vrste, nastupa u trenutku kada je, zahvaljujui napretku tehnike, mogue napraviti savremeniji proizvod, tehniko zastarevanje druge vrste nastupa u trenutku kada se takav proizvod pojavi na tritu, a stvarno moralno zastarevanje nastupa u trenutku kada su trokovi proizvodnje, sa posmatranom mainom, jednaki prosenim trokovima proizvodnje u zemlji (ili svetu).

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Slika 4.11 Grafiki prikaz promene trokova proizvodnje tokom vremena: (1) proseni trokovi proizvodnje, (2) trokovi proizvodnje sa postojeom (starom) mainom i (3) trokovi proizvodnje sa novom savremenom mainom

Trokovi proizvodnje

1 A 2 3

Vreme

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Uticaj ivotnog ciklusa na politiku proizvoda i politiku razvoja U zavisnosti od faze ivotnog ciklusa proizvoda vri se i planiranje proizvoda, pri emu se pod planiranjem, u najirem smislu rei, podrazumeva definisanje ciljeva i predvianje moguih problema tokom ostvarivanja tih ciljeva. U okviru planiranja proizvoda vri se pronalaenje proizvoda i definisanje naina njihovog razvoja, odnosno, definisanje naina usavravanja postojeih proizvoda, ili naina njihovog povlaenja sa trita.

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Politika proizvoda je integralni deo poslovne i razvojne politike. Njen zadatak je da istrauje, organizuje, koordinira, sprovodi i kontrolie sve aktivnosti koje su potrebne za definisanje: - optimalne ponude proizvoda (po vrstama, asortimanu i obimu), - naziva proizvoda, - naina njegove prezentacije (demonstracija rada proizvoda, tehnika nuenja, tehnika izlaganja, prospektni i kataloki materijal), - naina pakovanja i distribucije, - potrebnih uputstva (za transport, skladitenje, ugradnju, putanje u pogon, uhodavanje, upotrebu, nadzor, servis, odravanje i remont proizvoda), - uslova garancije, - rad servisne slube, - naina kreditiranja kupaca, itd.

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Kvaliteta Modifikacija Svojstva Izgleda Koji se ve nalaze na tritu Politika proizvoda Koji tek treba da se pojave na tritu

Restajling Redizajn Dizajn Totalni dizajn

Slika 4.12 ematski prikaz naina voenja politike proizvoda

Diferencijacija Diverzifikacija Eliminacija Sopstveni razvoj Usluni razvoj Kooperacija Kupovina licence

Invencijom Imitatorstvom

Kupovina konkurencije

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Slika 4.13 Grafiki prikaz toka prodaje (1) normalan tok, (2) rast prodaje i (3) pad prodaje

Prodaja

Vreme

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Slika 4.14 Grafiki prikaz uticaja neblagovremenog uvoenja novog proizvoda (2) na pad prodaje

Prodaja

Pad prodaje 1 2

Vreme

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Slika 4.15 Grafiki prikaz uticaja prevremenog uvoenja novog proizvoda (2) na smanjenje obima prodaje postojeeg proizvoda (1)

Nerealizovana prodaja Prodaja 1 2

Vreme

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Metodoloko prognoziranje smene generacija proizvoda Za slubu marketinga je veoma vano da zna kada se moe oekivati smena generacije proizvoda, kako bi blagovremeno inicirala razvoj nove generacije proizvoda.

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA NOVI SAD INDUSTRIJSKI DIZAJN

3. AS

Hvala na panji!