Bismillahirrahmanirrahim Osmanlya Eletirel Bak Derin Devletin Tarihi

Putla(trl)an Osmanlnn Gerek Tarihi

Ismail Yurdak k Osmanlnn gnahlar daha Osman Gazi dneminden balar. smail Hakk Uzunarl, Osman Gzinin am as !ndar Be"i nasl ldrd#n $ki %g"a& 'izam( )lem denilen ina"e*leri meru gs*eren sis*em b"le e balam +lu"+rdu( a"rn*lar ile nakleder, -r*u#rul Gazi .e/a* edin e 0a" aire*i -r*u#rulun kk +#lu Osman reis se*iler. 1aka* -r*u#rulun kardei !ndar Be" de %O#uz aire*leri birli#ine& bakan +lmak is*edi#inden aralarnda anlamazlk me"dana geldi. 2nk 0a"dan baka aire*ler de "al +lan !ndarn reis +lmasn u"gun gr"+rlard. 1aka* !ndar, Osmann reisli#i iin *ema"ln /azla +ldu#unu anla"n a, sesini karamad ise de daha s+nra "e#eni ale"hine /aali"e*i du"uldu#undan ldrld %3456& 7 8u*laka ldrlmesi mi gereki"+rdu 9: s+rusunu eski *arihiler s+ramasa da, hi +lmazsa bugnn *arihilerinin ar*k s+rmas lazm de#il midir9 2nk Osmanl "klal d+ksan sene +lmu .e hala +b;ek*i/ *ara/sz bir anla"la kendi *arihimize bakamazsak, reislik, bakanlk iin "eni ka*illerin nn de alama"z. 'i*ekim Osmanl *arihinde b"le +lmu .e 7biri i*iraz edi"+rsa, hemen b+"nu .urula: anla" ile ni e de#erli insanlar ldrlm, bu ka*le*me miras im<ara*+rlu#un s+nuna kadar de.am e*mi, daha s+nra da s*ikll mahkemeleri .e =ass )da mahkemeleri "+lu"la a"n k* miras srm*r. Uzunarl, !ndar Be"in ldrlmesini iki Osmanl ka"na#ndan, Ha"rullah -/endi >arihi .e 'eri >arihi %?ihannuma& dan nakleder. Ha"rullah -/endi "le "azar +la", 7!ndar Be", Osman Be"in reisli#ini bir *rl hazmedeme"erek mnasib bir /rsa* bekli"+rdu@ ha**a ri.a"e*e gre Bile ik .e =arhisar Aum be"lerinin Osman Gazi"i ldrmek iin *er*i< e**ikleri *uzak*an !ndar Be"in de haberi .arm. Osman Be" bu hadise"i bas*rdk*an s+nra 3456de am asn ldrm*r: %Ha"rullah -/endi, . 4, sh. BC& !ndar Be"in b"le *er*ibin iinde +lu< +lmad# grld# gibi ri.a"e**ir "ani belki de u"durmadr@ Osman Gazinin ina"e*ine kl/ bulmak iin. Ha**a belki +la"n *amam da u"durma +labilir. =ani !ndar Be"in Osman Gazi *ara/ndan ldrlmesi +la" da belki zellikle u"durulmu bir +la" +labilir. 2nk bu rnek +la" %gerek .e"a u"durma& s+nu*a daha s+nraki <adiahlarn da kardelerini, "e#enlerini, +#ullarn ldrmelerinin "+lunu am*r. 'erD ise ?ihannuma sa"/a 5B(5E de 7Bile ik Be"inin "akalanmasna mani +ldu#u iin Osman Be"in am asn +kla ldrd#n...: be"an edi<, !ndar Be"in kabrinin 0<rhisardan 2akr<nara giden "+l zerinde +ldu#unu s"ler. %Uzunarl, B"k Osmanl >arihi, . 3 s. 3FG(3FB a"ri a 3FBde %di<& n+*.4&

)hme* ?e.de* Haa ise +la" "le anla*r, 7)shb( hall akd%sz geen, ileri gelen be"ler .e ih*i"arlar& emirli#e %bakanl#a& Osman Gzi"i se*iklerinden !ndar Be", skI*a%susma#a& me bur +lmu*u. Jkin, biraderinin +#lunun annn ka* ka* ar**#n grdke, %hase*le&ekemez .e mkla* karrd. %*abii, bu i/adeler de Osmanl *arihilerinin i/adesi@ *am d+#ru mu "anl m bilmi"+ruz, =& Osman Kah Gazi de am asna sa"g gs*ererek, msamaha ile gei*irirdi. 1aka* bu de/a >ek/urlar, Osman Kah Gazi ale"hine i**i/ak e**ik de, !ndar Be"in +nlarla muhabere e**i#i%haberle*i#i& du"ulmakla %du"ulmu, kesin bir e" "+k@ mesel, 7b*n b+"lar bu sebe<le !ndar Be"i knad: gibi bir i/ade "+k, =&, Osman Kah Gazi, <ek zi"ade hidde*lendi, sabr "and, elinden kan bir *Dr(i kaza %kaza +ku& ile !ndar Be" .e/a* e**i. Lanki henz *eekkl e*mek zere +lan !e.le*(i Osmani""e"e *emel a*lrken, !ndar Be", bu binann *emeline kesilen bir kurbanM gibi +lmu +ldu.: %0ss( -nbi", , 4NEFO@ Bedir =a"ne.i& Burada imdi s+rmak lazm de#il mi9 Hani, Osmanlnn alimleri, kadlar .ard, e.li"alar ile kurulmu*u. O alimler, kadlar, der.iler bu ina"e*e hi ses karmadlar m9 2karmadlar, karma"a aklar za*en al* "z sene b+"un a da. !ndar Be" madem sulu, neden Osman Be", +nun, kad e/endinin .e di#er ileri gelenlerin nnde "arglanmasn sa#lam"+r9 Bu hak neden .erilmi"+r, kendini sa.unma hakk !ndar Be"e. =+k, ldr gi*sin. 2adr de.le*i. !aha kurulu "llarnda "argsz in/az@ 8a/"a.rD in/az. Hani, b"k medeni"e**i Osmanl medeni"e*i. I!"uratn #$lu %av& Beyi 'ld(rtmesi Orhan Gazinin "erine b"k +#lu 8ura* Be" ge*i. Uzunarl, 7"eni hkmdar e..ela kendisine muhale/e*e kalkm +lan kardelerini ber*ara/ e**i: di"e anla**# +la"la ilgili )hmedDnin bir be"*ini nakleder, 7Oldular "a# +na kardeleri 0amunun bi**i elinde ileri ka"dndan, 8ura*n birka kardei ile u#raarak +nlar elde edi< ldrd# anlal"+r ki bunlarn brahim ile Halil +lmas gerekir: der. Bu arada a"n anda birden /azla +la" +ldu#u anlal"+r. 2nk )nkara halk %da& is"an e*mi*ir. Pn e kardeleri mi Q. 8ura*a is"an e**i, "+ksa genelde +ldu#u gibi %<adiahn& e.re%si& nin %ma/"a babalar& %.erdi#i& ka*l %lm& /erman"la m, "eni <adiah kardelerinin zerine gi**i <ek belli de#ildir. Hek belli +lmamas da n+rmaldir@ zira Osmanl *arih "az larnn ak ak her e"i "aza aklar da beklenmemelidir. 2nk *arih "azm zerinde, gali<lerin %k+"u& glgesi inkar edilemez. Bu arada ahiler *ara/ndan "ne*ilen .e =lmaz Pz*unann )hi ?umhuri"e*i dedi#i )nkara .e e.resi Osmanl"a is"an e*mi*ir. Osmanl ka"naklar .e +nlarn *akiben umhuri"e* dneminde "azlan *arih ki*a<larnda, bu +la" da 0araman O#lu Be"inin mna/kl# .e ahileri *ahriki sebebi"le km*r denilir. >arihilerimize gre 0araman O#ullar ile Osman O#ullar arasnda 3EF "l sre ek rekabe* .e sa.alarda he< Osmanllar hakldr, 0araman O#ullar mna/k*r. >ersi +lsa"d "ani 0araman O#ullar b""< de 0aramanl m<ara*+rlu#u kurulsa"d, muh*emelen "azla ak *arih de aksi is*ikame**e "azla ak .e Osmanllarn he< mna/klk "a<*klar s+nunda da 0araman O#ullar *ara/ndan *arih sahnesinden silindikleri anla*la ak*. Osmanl *arihileri Auhi .e 'eri )nkara +la"n "le anla*rlar, Lul*an 8ura* Aumeli"e gee e#i srada 7bu e*ra/n mlIki %be"leri, hkmdarlar& Bursa"a gi*me"i kasd e**iler. Lul*an 8ura* Gazi +nu ii*i< ulema" *+<la"< s+rdu, 7Ben bu askeri ka/ir zerine gide"im ni"e*i"le *+<la"< "+la k*m ki, Gelib+ludan gei< k//ar zerine gaza ede"im. 1aka* bu *ara/*an zalim be"ler, 8slmanlar zerine kasde**iler@ ka/irler iin *+<lanan

bir askerle %n e& bu heri/lere kar muharebe edi< gaza" %sa.a& *ehir re.a +lur mu9: )limler dediler, 7Le/erberlik ilan ilan ile ka/irler zerine gaza /arz( ki/a"edir %bir ksm mminler "a<* m di#erlerinin zerinden .ebal der& ama mminlerden zulm de/ e*mek /arz( a"ndr %her mminin b"le bir sa.aa ka*lmas gerekir&: Bunun zerine de Lul*an 8urad( Gazi gaza" *ehir edi< kal(ai selasile geldiler ki imdi +na -ngr %)nkara& derler. %'eri 35Fdan Uzunarl QN3C3 di<n+*,3@ sh. 3CG, di<n+*,4& Lul*an 8ura*n )nkara" kua*masnn bir nedeni de burada Orhan Gazinin *+runu 8elik 'srn Be" +ldu#u iddiasdr. Lr< snd# sa.ana Ha l Be" de#il de, Q. 8ura*n bizza* kendisi gide ekken s+nradan .azge*i#i kesindir. Bunun sebebi Bigada kan is"an gs*erilir ki Biga Q. 8ura* *ara/ndan kua*lm .e 8elik 'asr esir alnm*r. Uzunarlnn ?amiuddu.elden nakle**i#i bir bilgi 8elik 'srn )nkara" "ne**i#i .e Q. 8ura*n sr/ bu "zden "ani Osmanl slalesinden birisi kendisine raki< +lmasn di"e )nkara zerine "rm +labile e#ini ha*ra ge*irmek*edir. %Uzunarl, Q, 3C5, di<n+*, 3& Bu dnemde derin de.le* iinde ilenen bir ina"e* de Ha l Be"in ldrlmesidir. 2+k baarl bir k+mu*an +lan Ha l Be" s+n +larak bir a.u askerle Lr< Lnd# za/erini de kazann a, be"lerbe"i Jala Kahin Haa +na i"i e hase* e*mesine sebe< +lmu, .e Ha l Be" Jala Kahin <aa *ara/ndan zehirle*ilmi*ir ki hemen *m ka"naklar a"n bilgi"i .erirler. %Uzunarl, Q, 3C6, di<n+*,3 Bizans m<ara*+ru R. =uannis 3GOG*e Lelanik .alisi +lan ikin i +#lu 8anueli im<ara*+r s/a*"la sal*ana*a +r*ak "a<m .e ).ru<a"a giderken .eliahd .e b"k +#lu )ndr+nik+sun hakkn i#nemi*i. Buna da sebe<, im<ara*+run Renedikliler *ara/ndan *u*uklanmas esnasnda babasn kur*armak iin )ndr+nik+sun <ara gndermemesi idi@ bundan m*eessir +lan .e u"gun bir /rsa* k+lla"an )ndr+nik+s@ babasnn Lul*an 8ura*la beraber baz asi be"lerin "+la ge*irilmesi iin )nad+luda bulundu#u .e kendisinin babasna .ekale* e**i#i srada sal*ana* elde e*mek is*e"en )ndr+nik+s ile -dirnede bulunan %baz ka"naklara gre de babasna .ekale* eden& Osmanl ehzadesi La. Be" de a"n maksa* ile anlaarak babalarna kar is"an e**iler. Hemen Aumeli"e geen Lul*an 8ura*, bu iki asinin s*anbul "aknnda )<ikrid+n me.kiindeki ku..e*leri zerine "rd@ ku..e*leri da#lan iki asi <rens !ime*+ka"a ka*larsa da +rada "akalandlar. %3G6E "l&. Q. 8ura*, n e La. nn gzlerine mil ek*iri< s+nra da ldr**# gibi@ m<ara*+ra *eslim edilen )ndr+nik+sun da gzlerine mil ek*irdi@ /aka* )ndr+nik+sun gzleri *amami"le kr +lma"arak s+nradan ksmen i"i +ldu@ "alnz bir gz gr"+rdu. Gze mil ek*irmek bir iken edir .e Osmanllarn *aki< e**i#i s"lenilen slam hukukuna gre de "asak*r, haramdr. LahbDlerden %He"gamberin arkadalar& mran b. Husa"n "le demi*ir, 7Hz. He"gamber hemen her hu*besinde, sadaka .ermemizi emreder .e $ka/ire bile +lsa( iken e "a<mamz "asaklard: %Buhari, 8ezalim, GF& P*e "andan, slam hukuku sul*ana %idare i"e& kendisini is"an edeni ldr*me "e*kisi .erir. Lilahl kalkma di#er hukuk sis*emlerinde de ezas +lan bir su*ur. 1aka* burada u da s+rulabilir9 ) aba Q. 8ura* +#lu La. Be"i a//e*se"di +lmaz m"d9 0i za*en sade e dr* "l s+nra Q. 8ura* *a le ek*ir. =ani +k de#er .erdi#i k+l*u#unda an ak dr* "l daha +*urabile ek*ir. Q. 8ura*@ bu is"an hareke*i bas*rldk*an s+nra +#lu .e .eliahd La. Be"i "anna a#r< gzel e nasiha* e*se"di@ 7bak +#ul bu *ah* za*en mrn .arsa senin +la ak@ ben za*en "alandm a ele e*me: gibi nasiha*larda bulunsa"d herhalde gzel bir #r am +la ak .e "z"llar a sre ek ina"e*ler zin irini bala*mam +la ak*. )ma 1eridun Be"in dedi#i 7hrsn "eneme"i<: O#lunu ldr*m*r, 7La. nn mai"e*indeki ku..e*ler Lul*an 8ura* *ara/na ge*iler. La. ile )ndr+nik+s kaarak !ime*+ka kalesine s#ndlar@ +ras muhasara edilerek "akalandlar. Her ikisinin gzlerine mil ekildi, /aka* Lul*an 8ura* bu kadarla hrsn "eneme"erek La. " ldrd:

)*l B(y(menin Bedeli! m<ara*+rluk haline gelmek, s+nraki nesiller iin elbe**e bir gurur ka"na#dr ama, kuru u nesiller b"k bedeller derler. 8esela 3G6Odeki sade e bir sa.a*a .e sade e bir gnde +n be bin ehi* .erilmi*ir. B+sna kral ile Lr<, )rna.u* .e Hr.a* <renslerinin Osmanllara +r*ak bir *aarruz <lan "a<*klarn haber alan Osmanl gleri 0ula Kahin Haa k+mu*asnda B+sna *+<raklarna ani bir h umda "irmi bin kiilik b"k bir akn ku..e*i"le *aarruz e*miler /aka* Hl+nik me.kiinde Lr< des<+*u"la B+sna kralnn +*uz bin kiilik ku..e*leri *ara/ndan karlanarak /ena halde b+zguna u#ramlar .e Osmanl ku..e*lerinden an ak be bini kur*ulabilmi*ir. Hz. He"gamberin "a<*# sa.alarda insan ka"b +lmamas iin +k hassas hareke* e**i#i gere#i, b*n slam *arihi b+"un a srekli gz ard edilmi .e %ilk& dr* hali/e dnemi dnda, gerekli *edbirlerin ihmal edildi#i, hesa<sz a alan <ek +k sa.a*a b"k za"ia*lar me"dana gelmi*ir. %'eri s. GCdan Uzunarl QN4EF& Yldrm Beya*t tra+ik ,ir &inayetle - reve ,aly#r! 43 Haziran 3G65 de 0+s+.a za/erinin kazanld# gnn akam zeri Q. 8ura* bir Lr<l *ara/ndan hanerlenmesi zerine le e#ini anla"n a Be"az* a#r** .e de.le* erkannn i**i/ak"la hkmdarl# +na brak* .e az s+nra s+n ne/esini .erdi. Be"az*, babasnn "anna da.e* edildi#i zaman di#er ehzade =aku< 2elebi b+zulmu +lan dman *aki< e*mek*e .e babasnn .uruldu#undan .e s+n ne/esini .erdi#inden haberi "+k*u. 0endisine baban a#r"+r di"e haber gnderdiler .e gelir gelmez sal*ana* iddiasna kalkmasn di"e de.le* erkannn karar"la b+#duruldu. Re +nun esedi de babasnn *abu*u"la beraber Bursa"a gnderilerek +nun "anna de/nedildi. Kehzade =aku< Be" bu ekilde ldrld# zaman +*uz "anda bulunu"+rdu@ b"le zulme u#ram bir ekilde .e/a* +rduda zdra< u"andrd. )ma s+nu*a kimse buna i*iraz edemezdi. 2nk dzenin kurallar b"le idi. )"n ma/"ann kurallar gibi. Lal*ana* iddiasna kalkmam ama olsun belki kalkabilir di"e insanlar ldrmek .e buna 7'izam( )lem in: demek. >a u* >e.arih .e )k<aazade +la" bu ekilde .erirler, 7Lul*an Be"az*, hkmdar ilan edilin e biraderi =aku< Be"in La. Be" .akas gibi muhale/e*e kalkmasndan de.le* erkannn karar"la babasnn l +larak "a**# adrn iine alnarak +rada b+#ulmu*ur.: B(y(k .#kma Ye B(y(k /#numa %=ldrm& Be"az* 3G5Cda, 'i#b+lu muharebesinde m**e/ik hal ku..e*lerini b+zguna u#ra**. Hal +rdusu"la gelen <rens .e asilzadelerden bazlar muharebe me"dannda an .erdiler bir ksm da esir edildi. -sir alnanlar arasnda 0+n* d 'e.er "ani mehur 0+rkusuz San %ki henz "irmi iki "anda idi&, 1ili< !ar*+.a, b"k mereal !e 1ran e, 0+n* !e Ja 8ar, Henr" !ubar, Busik+ gibi "ksek dere eli ahsi"e*ler .ard@ bunlardan 1ili< %Hhili<& ile !e 1rans memleke*lerine dneme"erek 8ihali*e ldler. %h*imal kendilerinden is*enilen /id"e"i "aknlar *emin edememilerdi&. =ldrm Be"az*, sa.a*an s+nra Burg+ndi"a dknn +#lu +lan San %S+hn herhalde& di#er s* dze" kiilerle beraber n e Gelib+lu kalesine "+llam, s+nra kendisi Bursa"a gi**ik*en s+nra +ra"a ge*ir*erek sara"nn i.arndaki bir k+nak*a +*ur*mu*ur. !i#er esirler ise 8ihalia gnderilmi /aka* kendilerine a#r muamele "a<lma"arak +lduka serbes* braklm, a.a kmalarna %bile& msaade +lunmu*ur. =ldrm Be"az* bir gn k+rkusuz Sana, 7San, sizin memleke*inizde b"k bir be" +ldu#unuzu bili"+rum, henz gensiniz@ is*ikbalde .al"elikle hasl +lan bu leke"i silmek iin benimle muharebe e*me#e %belki& gelirsiniz@ %za*en& bundan k+rkum +lsa idi size "emin e**irirdim. %1aka* nemli de#il& 'e zaman gelirseniz %gelin& beni .e askerimi karnzda bula aksnz@ nk ben b"le bir maksa* iin %e.e*& ,enden nde ,ulunanlar yenmek iin d#$dum: demi*ir. Geri San %.e di#er s* dze" esirlerin b"k ksm& sa.a*an bir sene s+nra ?ene.iz .e Renedik * arlarnn

aralarnda *+<ladklar <aralarn Be"az*a denmesi"le esirlik*en kur*ulu< memleke*lerine dndler /aka* =ldrm Be"az* bu %b"k& k+numadan al* sene s+nra >imura "enildi .e esir d*. Re esir iken ld.