DC SSTEM TABLOSU

DEPOEDLEN DC ENERJ KAYNAI PL BATARYA AK DEPO EDLEN GERLM MKTARI 1.5 VOLT 9,12 VOLT 24 VOLT 48 VOLT AC Y DC EVREN CHAZ ADAPTR ADAPTR REDRESR KULLANILAN YERLER

TEYP, FENER, RADYO CEP TELEFONU, SEYYAR LAMBALAR, L ALETLER TERMK SANTRALLER HDROLK SANTRALLER KRANPORTRLER

DC SSTEM Termik ve Hidrolik Santrallar, Trafo Merkezlerinde,Kranporter sisteminde AC-DC sisteminin kullanma amac: Aydnlatmay ,koruma sistemini,yangn sistemini veya sistemde bulunan DC il beslenen cihazlara gerekli besleme gerilimini temin etmek. Doru akm (DC) sistemi transformatr merkezlerinde ve santrallerde her an emre amade,elektrik enerjisini temin eden bir tehizat topluluudur.

Adaptr
Adaptr (Geni Anlam): Bir nesneyi baka bir nesneye uyduran ara para. Adaptr (Elektrik-Elektronik): Alternatif akm kk deerde doru akma eviren elektronik alet. Elektronik cihazlar (radyo, teyp, hesap makinas) genellikle dk deerdeki (3-12 volt aras) doru akmla alr. Kullanma esnasnda bu cihazlar pille altrlacak ekilde yaplmlardr. Fakat daha ekonomik olmas bakmndan baz hallerde ehir ceryan ile de altrmak istenir. Bu durumda adaptr u ii yapar. nce transformatr 110 veya 220 V'luk ehir ceryann, cihazn istedii voltaja drr. Bu voltaj alternatif bir voltajdr. Daha sonra diyotlar bu voltaj doru akma evirirler. Ama hi bir zaman adaptrden elde edilen doru akm, pildeki kadar dzgn olmaz. Bu yzden baz radyolarda ehir ceryan ile alma esnasnda istenmeyen grltler meydana gelir. Transformatr istenen voltajda seilerek deiik k voltajl adaptr yaplabilir.

AKLERN GENEL KULLANIM ALANLARI

LETMEMZDE KULLANILAN YERLER
ALARM SSTEMLER KORUMA SSTEMLER KONTROL CHAZLARI TELEFON SANTRALLARI HABERLEME CHAZLARI KESNTSZ G KAYNAKLARI YANGIN EMNYET SSTEMLER AYDINLATMA SSTEMLER

GENEL KULLANIMLAR
TBB CHAZLAR KONTROL CHAZLARI ELEKTRONK TERAZLER DENZCLK EKPMANLARI ELEKTRONK YAZAR KASALAR TAINABILIR TV VE VDEOLAR ATMLER TAINABLR IIKLAR GNE ENERJ SSTEM

Balca Ksmdan Meydana Gelmitir. 1.Doru akm reten tehizatlar: Bunlar,Adaptorler Redresr, Motor dinamo gruplardr. 2.Elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak depo eden tehizatlar:Pil,Batarya ve Aklerdir. 3.Doru akm stenen yerine ileten kablolardr,irtibatlayan terminaller, emniyeti salayan alter, Sigorta, Rle, l aleti v.s gibi yardmc tehizatlardr.

NEDEN DC
Neden Alternatif Akm kullanlmayp doru akma ihtiya duyulmaktadr. Ksaca yle cevap verebiliriz. Alternatif akm uzun mddet ve istenen miktarda depolamak bugn iin mmkn deildir.Depo olarak dnebileceimiz kondansatrler yukarda bahsettiimiz zellikleri iermez.

DORU AKIM RETEN SSTEMLER Bunlar Redresor ve Motor-dinamodur 1- REDROSERLER Servis trafosundanald AC gerilimini ,DC gerilimine evirir ve Ak grubunu besler,bilindii gibi eitte tiptedirler .Dorultucu olarak kullanlan maddenin cinsine gre ; Civa buharl bakr oksitli ,selenyumlu ,yar iletken diyotlu ,silikonlu v.s gibi isimler almaktadr.

Yap ve montaj ekline grede otomatik yar otomatik elle kumandal tek fazl tipte olmaktadr.Kullanlaca iin kapasitesine gre de bir akm ve gerilim deerini tarlar. Genellikle 48-60-130-145 Volt 10-20-3050 Amper Redresrler Kullanlmaktadr.

2- MOTOR DNAMO GRUPLARI Bir Doru akm dinamosunun bir alternatif akm motoru veya bir benzinli motor tarafndan tahrik edilmesi ile doru akm reten cihazlardr.Bunlar fazla bakm istedii gibi grltl altklar iin mecbur kalmadka kullanlmazlar.

Redresrler hangi tipte imal edilmi olursa osun kendi firmasnn tavsiye ettii veya etiketinde belirtilen akm gerilim ve scaklk deerlerinin altrlmamal koruyucu olarak sigorta Rle v.s emniyet tehizatn devaml olarak kontrol edip almalarn salamak gerekir.

REDRESORLERN LETME VE BAKIMI :

Ar voltaj redresr elemannn delinmesine ve atlamalara neden olabilecei gibi ar elemanlarn snp direnlerinin azalmas dolaysyla delinmelere ve ksa devrelere neden olabilecektir.

1.Redresr elemanlar ;soutucular ve dier yardmc techzat toz ve kirden temizlenmelidir. 2.Beher redresr elemanna gelen(grup olarak)voltaj okunmal dk veya sfr voltaj gsteren elemanlar (Bunlar delinmi veya delinecektir) deitirilmelidir. 3.Redresr bota altrlarak knda azami ve asgari voltaj deerleri her kademede llmeli daha nce alnm deerlerle mukayese edilmelidir;

REDRESORLERN PERYODK BAKIMLARI

4.Redresr panosunda ve iinde bulunan anahtar, konnektr, diren, ampermetre, voltmetre, sigorta, terminal, kablolar ve balantlar iyice kontrol edilmeli aksaklkar giderilmeli, boyal ksmdaki korozyonlar temizlenip yeniden boyanmaldr.

BASIT REDROSOR YAPIMLARI:

Redresrlerin arzalanmas halinde tamirin uzun zaman alnmas ayrca bu redresr yerine kullanlacak yedek redresr bulunmas her zaman mmkndr .Aadaki emalarda olanaklar dahilinde birbirinden daha kaliteli basit redresr emalar grlmektedir.

Tek Diyotlu Redresr ema-1 Bu emada dorudan doruya 220 voltluk ebekeden bir diyod (Asgari 220 voltluk olmal amperi 5 Amperden aa olmamal ) ve lambalar yardmyla nasl bir redresr yapld grlmektedir. ekilde grld gibi balant yapmak kaydyla lamba adedi arttrlarak aklere giden akm ykseltmemiz mmkndr.

Lamba saysn arttrarak akm arttrdmz gibi lambalar daha Yksek watl kullanmak suretiyle amperli ykseltmemiz mmkndr. Bu redresrde aklere 220 volt gelir. Buna dikkat etmelidir. Redresr servis harici etmeden aklere dokunmamaldr.

ki Sargl Trafolu Redresr: ema-2 Bu montaj transformatr yardm ile yaplm olup 1.amaya nazaran daha emniyetlidir .Akm ayar lambalar azaltmak veya arttrmak mmkndr.Bu her iki redresrde tek dalga redresrdr.

 Sargl Trafolu Redresr: ema-3 Bu montaj bir tam dalga redresr olup ,elimizde 2 sargl yukardaki zellikte bir transformatr varsa ve 2 adet diyot varsa yaplabilecek bir montajdr.Akm yine lambalarda ayarlanlabilmektedir.

Greatz Montajl Redresr ema-6 Bu emada yeni bir transformatrden yararlanm ve drt adet diyot kullanlarak tam dalga br redresr temin edilmitir. Bu 4 emada da elde uygun bir reosta veya varyak olmas halinde akm ayarnda lamba yerine bu aletleri kullanmak daha kolay ve daha uygundur.

AC-DC SSTEMNDE OLABLECEK ARIZALARI

Ak gurubunun saf suyunun eksilmesi, Plakalarn oksitlenmesi, Ak kutup balarnn oksitlenmesi, Ak odas seperatrnn almamas, Redresrn akye arj etmemesi, Redresrn AC-DC Sigortalarnn atmas, Redresrn elektronik devrelerinin arzalanmas Servis trafosunun OG sigortalarnn atmas

SERVS TRAFOSUNUN OLABLECEK ARIZALARI

Servis trafosunun orta gerilim sigorta

arzalar Servis trafosunun alak gerilim sigorta atmas Buing terminal arzas Ya kaa arzas

YARDIMCI SERVS PANOSUNUN OLABLECEK ARIZALARI

AC sigorta arzalar DC sigorta arzalar AC-DC alter arzalar AC-DC balant arzalar

AKMLATRLER
Akmlatrler elektro-kimyasal olaylardan yararlanlarak elektriin depo edilmesini ve gerektiinde doru akm halinde kullanlmasn salayan bir kimyasal enerji kaynadr. Santralmzda eitli marka ve boyutlarda sabit tesis kurun-asit akmlatrleri bulunmaktadr.

AKLERN GENEL KULLANIM ALANLARI

LETMEMZDE KULLANILAN YERLER
ALARM SSTEMLER KORUMA SSTEMLER KONTROL CHAZLARI TELEFON SANTRALLARI HABERLEME CHAZLARI KESNTSZ G KAYNAKLARI YANGIN EMNYET SSTEMLER AYDINLATMA SSTEMLER

GENEL KULLANIMLAR
TBB CHAZLAR KONTROL CHAZLARI ELEKTRONK TERAZLER DENZCLK EKPMANLARI ELEKTRONK YAZAR KASALAR TAINABILIR TV VE VDEOLAR ATMLER TAINABLR IIKLAR GNE ENERJ SSTEM

AKMLATRLERN BLMLER

1. Plakalar:
1. a- Pozitif Plaka
1. b- Negatif Plaka

2. Aktif Madde: Hcreden bir elektrik akm getiinde plakann kimyasal deiime urayan ksmdr. 3. Hcre 4. Elektrolit: Zararl maddelerden artlm ve bu ama iin zel olarak slfirik aside belirli oranda damtk su katlmas ile elde edilen ve plakalar aras elektrik akm ile akmlatrdeki kimyasal reaksiyonu salayan bir karmdr

ARJ VE DEARJ Ak bataryasnn mr ve hizmetinde dolaysyla bakm ve iletmesinde en nemli unsur arj ve dearjdir.

ARJ:Elektrik enerjisinin kimyasal enerjiye dnmdr. DEARJ:Kimyasal enerjinin elektrik enerjisine dnmdr.

 arj ve Dearj esnasnda batarya elemanlarnda meydana gelen olaylarla ilgili hangi deerlerin periyodik olarak llp kaydedilecei belidir

AKLERN SSTEMDEK GREVLER

AC gerilim kesildii zaman sistemdeki gerekli olan DC gerilimi salar.

AKLERN BALATI EKLLER

Aklerden istediimiz akm , gerilim ve gc alabilmemiz iin akleri gruplar haline getirmemiz zorunluluu vardr.

Seri Balama : + Aklerde gerilim ykseltmek iin seri balama yaplr gerilim ykselir akm ve kapasite sabit kalr. Paralel Balama Kapasite akm ykselir gerilim sabit kalr.

Kark Balama Kapasite, gerilim, akm bu balant ekli ile istenen seviyeye karlr. Her trl balama aklerin (+) (-) kutuplar mutlaka tespit edilip iaretlendikten sonra istenilen ekilde balanmaldr.Yanl balamalar ksa devreler ve tehlikeler dourur.

AKLERDEK KMYASAL OLAYLAR

Ak arjl iken pozitif plakalar zerindeki aktif materyal olan kurun peroksidi kurun slfat da dntrr ve kimyevi deiiklikte elektrorit te slfirik asit kullanldndan dearj sonunda elektrolit slfirik asit younluu bakmndan zayf kalr. Oluan kurun slfat beyazdr fakat eleman ar dearja maruz kalmadka gzle grlmez. Ar dearj ar slfatlama dourur. Ar slfatlama nce plakann renklerini aklamas eklinde grlr sonra beyaz benekler balar nihayet plakalar tamamen beyazlar

arj esnasnda,yukardaki kimyevi olayn yn deiir ve pakalardaki kurun slfat kurun peroksit ve snger kormunda kurun olur asl olan slfirik asit elektrolitteki asit miktarn arttracak elektrolidin younluunu meydana getirir.

Yksz bir ak grubundaki arjn kaybolmas redresrlere tampon bir arjla devaml arj edilmelidir(retici firmann tavsiye ettii tampon arj voltaj ile ) 24 volt iin = 26.70 volt ak says X 2.23 Volt 220 Volt iin = 245 Volt

AKLERDE KAPASTE, VERM VE MR

Kapasite: Bir aknn verebilecei

akmla bu akm alabildiimiz saat cinsinden zaman arpmna kapasite denir.Birimi amper saat( Ah) dir.

BR AKNN KAPASTES

Plakalardaki aktif madde miktar Dearj akm Scaklk arj miktar Ve mrne baldr

Verim: arj dearj olaylarnda her ne kadar kimyasal reaksiyonlar tamamen ters olarak devam ederse de bu olaylarlarda baz kayplar olduu (Istma ve elektroliz v.s 9 malumdur ve buradan verim karr. Ah verim= Dearj arj Ah

Mesela: 1.2 deerindeki bir arj faktr aknn 100 Ah lik bir kapasite verebilmesi iin 120 Ah lik kapasite arj edilmesi gerekir tabi bu verim yksek dearj akmlarnda decektir. normal durumlarda arj faktr 1.1 ile 1.2 arasnda deiir

MR arj ve dearj esnasndaki aktif maddenin hacim Deimeleri gazlanma olay Byk mekaniki kuvvetlerin domasna sebep olur ve plakalarn gzeneklerinin Patlamas bilhassa pozitif plakalar anrlar.Pozitif plakalarn hususi bir ekilde aktif madde kayplarna engel olduu taktirde ak mr uzatlm olur.Sabit tesis kurun akleri 1500 arj-dearj devresine dayankldr mrleri 10-15 Yldr

AKLERDE LETME ETLER

Akler sadece elektrik enerjisi depolaycs olarak kullanlmaz,ayn zamanla arj veya dearj esnasnda gerilimi sabit tutmak iinde kullanlr. A- YALNIZ BATARYA LE ALIMA Bu halde batarya direk olarak yke baldr.Ve yk akm yalnz bataryadan aklr batarya ykten ayrlnca arj cihazna balanarak arj edilir.

B-TAMPON ALIMA VEYA

DEVAMLI ALIMA:

Bu ekildeki almada batarya ve arj cihaz paralel olarak yke baldr.Yk az akm ekerken arj cihaz hem bataryann akmn hem de yk akmn temin eder . Yk akm belirli bir deerin zerine knca bataryada arj cihaz ile paralel olarak yk beslemeye balar.

C-EMRE HAZIR ALIMA:

Bu almada yalnz arj cihaz servis harici olduu zaman batarya yk besler.Dier hallerde yk akmn arj cihaz verir.

AKLERDE PERYODK BAKIM

Bir aknn bakm ve iletilmesinde dikkat edilecek en nemli nokta imalat firma tarafndan verilmi olan bakm ve iletme talimatlarnn uygulanmasdr. 1-Aklerin belirli aralklarda younluk lm yaplmal her bir hcrenin bome younluu ortalama 1,24 olmaldr. 2- Aklerin elektrolit seviyesinin kontrol yaplmal elektrolit seviyesi dk olduu zamanlarda maksimum seviyeye kadar saf su ilavesi yaplmaldr.

3-Aklerin bulunduu yer senede 1 kez temizlenmelidir 4-Aklerin bulunduu yerdeki havalandrma elemanlarnn alp almad kontrol edilmelidir, nk arj esnasnda aklerden patlayc gazlar 5- Aklerin bir birlerine olan balant yerleri vazelin ile yalanmal aklerin zerinde toplanabilecek toz ve rutubet birleerek iletken br tabaka meydana getirebilir. Bu tabaka kaak akmlara sebep olabilir .Bunun iin aklerin zeri temiz olmas gerekir