1

GNLL TFAYE STASYONLARINA OLAN HTYACI BELRLEYEN FAKTRLER

Abdurrahman NCE *
Bu konu 29.09.2005 gn tfaiye Haftas etkinlikleri ierisinde panel olarak, 09-10 Ekim 2008 - 10. Uluslararas Yanma Sempozyumunda bildiri olarak, 07-10 Ocak 2009 - 1. Orman Yangnlaryla Mcadele Sempozyumunda bildiri olarak ve 09-10 Ekim 2009 - Tyak 2009 Yangn ve Gvenlik Sempozyumunda bildiri olarak sunuldu. 1. Orman Yangnlar Sempozyumunun sonu bildirgesinin 6. maddesinde: Orman yangnlaryla mcadelede mkelleflik konusu yeniden deerlendirilmeli, gnll itfaiyecilik tevik tedbirleriyle birlikte en ksa srede devreye sokulmaldr. eklinde karar alnmasna vesile oldu. Orman Genel Mdrl sempozyumdan bu yana birok orman kynde bu projeyi hayata geirdi. ZET Birok lkede yaygn olarak uygulanmakta olan Gnll tfaiyecilik, lkemizde yeteri kadar bilinmedii ve nemi kavranmad iin imdiye kadar salkl bir uygulama zemini bulamam, uygulanamam ve yaygnlaamamtr. Halbuki kyler bata olmak zere tm kk yerleimler iin yangnla sava asndan hayati zm budur. Bu almada gnll itfaiyeciliin ne olduu, gnll itfaiyecilie niye ihtiya olduu ve ihtiyac belirleyen faktrlerin neler olduu konular irdelenmitir. Gnll tfaiye stasyonlar Sivil Toplum Kurulular deildir. Halk kuruluu deildir. Devlet kuruluudur. Devlet; yangn kma skl yksek olan yerlere Profesyonel tfaiye stasyonu, dk olan yerlere Gnll tfaiye stasyonu kurar. Bu almada lkemiz gibi gnll itfaiyeciliin yaygn olmad lkelerdeki yangnlara mdahale imknlar asndan karlalan eksiklikler ve handikaplar gz nne konularak problemlerin nerelerden kaynakland aklanmtr. Gnll itfaiyeciliin uygulanmas ile elde edilec ek faydalar belirtilmitir. Gnll itfaiyecilii olmazsa olmaz ekilde ihtiya haline getiren faktrler irdelenerek aklanmtr. Bylece gnll itfaiye istasyonlarna olan hayati ihtiyacn anlalmas, ihtiya olan yerlere ve zellikle orman kylerine tesis edilmesinin gereklilii hususunda bilgilendirmenin salanmas hedeflenmitir. Bu almada ky yangnlarnda yerel mdahale imknlar olmad iin ok byk kayplarn meydana geldii, birok ky yangnnn, kyn ksmen veya tamamen yanmas ile sonuland gereklerinden yola klarak, gnll itfaiyeciliin yaygn olduu lkelerdeki uygulamalar incelenmi, karlatrmalar yaplm ve zm yollar nerilmitir. Gnll itfaiyecilie olan ihtiyac belirleyen ana faktrlerin irdelenmesi ile; yangnn hznn yerel mdahaleyi kanlmaz kld sonu olarak karlmtr. Yangnn halk tarafndan balangta sndrlememesi durumunda makul srede yetiecek eitimli ve donanml ekibe ve itfaiye ara ve gerecine ihtiya duyulaca yani o blgede mutlaka itfaiye istasyonu bulunmas gerektii sonucu karlmtr. Periyodik yangn kma saysnn ok dk olduu yerlerde ise profesyonel itfaiyecilerin istihdam edilemeyecei karm ile birletirilerek Gnll tfaiye stasyonlarnn gerek bir ihtiya olarak en iyi zm olduu orta yere konulmutur. Yangna makul srede yetiebilmek iin hemen her yerleim blgesi iin istasyon kurmann gereklilii, buna karlk periyodik yangn kma saysnn ok dk olduu yerlerde Profesyonel tfaiyecil erin istihdam edilemeyecei gerekleri dikkate alndnda kanlmaz bir ekilde Gnll tfaiye stasyonlarna olan ihtiya orta yere kmaktadr.

GR Trke Gnll tfaiyeci ifadesi Volunteer Firefighter terimini tam olarak karlayamamaktadr. Gnll ifadesi meslek anlamndaki profession ve career terim lerinin zt anlamls olarak kullanlmaktadr. Gnll tfaiyeci, meslei itfaiyecilik olmayan yani itfaiyecilikten maa almayan itfaiyecidir. Yangn kma skl dk olan yerleim yerleri iin zm olarak retilmitir. Zorunlular iinden gnlller seilmektedir. rnek olarak Almanyann bir kynde yaayacaksanz ya gnll itfaiyeci olmak zorundasnz ya da gnll itfaiyecilik iin ekstra vergi vermek zorundasnz. Gnll tfaiye stasyonlar Sivil Toplum Kurulular deildir. Halk kuruluu deildir. Devlet kuruluudur. Devlet; yangn kma skl yksek olan yerlere Profesyonel tfaiye stasyonu, dk olan yerlere Gnll tfaiye stasyonu kurar. Gnll tfaiye stasyonlar normal zamanlarda botur. Yangn esnasnda kendi ilerini brakp yangna giden gnll itfaiyeciler yangn sonrasnda tekrar kendi ilerine dnerler. Mesleki tfaiyeciler ile Gnll tfaiyeciler arasnda eitim ve donanm asndan fark bulunmamaktadr. Keza istasyonlar ve aralar da ayn zelliklere sahip olmaktadr. Belki fark olarak Mesleki tfaiyecilerin daha sk yangnlarla muhatap olduklar iin daha abuk tecrbe edinmeleri sz konusu olabilir. Buna karlk Gnll tfaiyeler yakn yerlere mdahale edecekleri iin ara ya ortalamalar daha yksek olabilmektedir. Mesela Almanyada Profesyonel tfaiye stasyonlarnda ara ya ortalamasn gen tutmak iin yeni ara aldklarnda eskisini taraya yani Gnll tfaiye stasyonlarna vermektedirler. ekil-1de gnll itfaiye istasyonlarna bir rnek olarak ABD Kuzey Virjinyada Vienna kasabasndaki bir istasyon grlmektedir. Bu istasyonlar yangn olmad zamanlarda botur.

ekil-1 Gnll tfaiye stasyonuna Bir rnek

Gnll itfaiyeci saysnn profesyonel itfaiyeci saysna gre en fazla olduu lkelere gre sralamann yapld Tablo-1e bakldnda Almanya, Japonya ve ABD gibi itfaiyecilikte nc konumunda olan lkelerde de Gnll tfaiyeciliin yaygn olduunu grlmektedir. Birok gelimi lkede Gnll tfaiyecilerin says Profesyonel tfaiyecilerden kat kat fazladr.

Tablo-1: Gnll tfaiyeciliin Yaygn Olduu lkelerde Gnll ve Profesyonel tfaiyeci Saylar [1],[2]

ABDne ait daha gncel istatistiki bilgilerin yer ald, yerleim alanlarnn nfuslarna gre Gnll (Volunteer) ve Profesyonel (Career) itfaiyeci saylarnn karlatrld Tablo -2 de ise nfusu byk olan ehirlerde Gnll tfaiyeciliin yok seviyesinde olduu (% 0,27) , nfusu kk olan yerlerde ise neredeyse tamamnn (% 98) Gnll tfaiyecilerden olutuunu gryoruz. ABDde kaytl 1.136.650 itfaiyecinin 823.350si yani %72si gnll itfaiyecidir. Yerleim alan nfusu 2.500den az 2.500 4.999 10.000 24.999 25.000 49.999 50.000 99.999 100.000 249.999 1.000.000dan fazla Toplam Gnll tfaiyeci 429.550 165.950 79.200 23.950 5.650 3.000 100 823.350 Profesyonel tfaiyeci 8.050 5.500 45.200 46.650 47.050 47.100 36.100 313.300 Toplam tfaiyeci 437.600 171.450 124.400 70.600 52.700 50.100 36.200 1.136.650 % Gnll 98 97 64 34 11 6 0 72

Tablo-2: ABDde Yerleim Alanlarnn Nfuslarna Gre Gnll ve Profesyonel tfaiyeci Saylar [3],[4],[5]

ABDde itfaiye istasyonlarnn Gnll (Volunteer) ve Profesyonel (Career) dalmlarn gsteren Tablo-3e baktmzda ise; Toplam 30300 itfaiye istasyonunun 21575inin tamamen gnll, 4092sinin ounluu gnll olacak ekilde karma, 1766snn ounluu profesyonel olacak ekilde karma ve 2087sinin ise tamamen profesyonel itfaiye istasyonu olduu grlmektedir. TFAYE STASYONUNUN STATS Tamamen Gnll (Volunteer) Karma (ounluu Gnll) Karma (ounluu Profesyonel) Tamamen Profesyonel (Career) Toplam STASYON SAYISI 21575 4092 1766 2087 30300

Tablo-3: ABDde tfaiye stasyonlarnn Gnll (Volunteer) ve Profesyonel (Career) Dalmlar [3],[4],[5]

Tablolarn alnd National Volunteer Fire Council (NVFC) Statistics and Fact Sheets 2007 adl kaynakta ABDnin gnll itfaiyecilik uygulamas ile her yl 37,2 Milyar $ tasarruf ettii ifade edilmektedir.

GNLL TFAYECLE OLAN HTYA Gnll itfaiyecilie olan ihtiyac belirleyen ana faktrden bahsedebiliriz. Birincisi yangnla mcadelenin her sahasnda da belirleyici olan yangnn inanlmaz hzdr. Yanc maddeyi tutuma scaklna ulatracak s unsuru ayn zamanda yanma reaksiyonunun rn olarak ta retildiinden kimyasal zincirleme reaksiyona sebebiyet vermektedir. Dolaysyla bir objeden balayan yanma olay rettii s sebebi ile etrafndaki yanclar da starak tutuma scaklna ulatrmaktadr. Tutuan her obje yeni bir s kayna haline gelmektedir. Is aktarmnn eidi de vuku bulmakta dolaysyla hem bitiikteki maddelere iletimle (conduction), hem daha uzaktaki maddelere sv veya gaz akkann (mesela dumann) tad s enerjisi yani tanmla (convection) ve hem de yanan objenin direkt karsndaki maddelere ok gibi gelen s nlar yani nm (radiation) ile s aktarlarak yangn bymektedir. Bu nedenlerle yangnn hz lineer deil geometriktir. Yangn ortamndaki her 10 derecelik scaklk art yangnn reaksiyon hzn ikiye katlar. Yangnn hz ilerleyen saniyelerde katlanarak yani ivmeli olarak artar.

ekil-2 Yangnn Hzn Gsteren Deneyden Fotoraflar

Yangnn ilk birinci dakikas altn dakika olarak tanmlanmtr. Kiilerin yangnla mcadeleye hazr olmas, yangn gecikmeden fark edebilmesi, yaknda bulundurduu standartlara uygun tanabilir sndrme tpleri ve sair sndrme imkanlar ile ve sivil kyafetlerle ilk bir dakika ierisinde mdahale ederek sndrmesi ounlukla mmkndr. stisnai olarak molotof kokteyli gibi sv hzlandrclarn kullanld veya yanc gaz patlamalar ile balayan yangnlarda bu altn dakika ans da olmayacaktr.

ekil-3 alan Saysna ve Zamana Bal Olarak Yangna Mdahale mkanlar

Yangn ilk gren kii ilgililere ihbar edecek ve bu ilk altn dakikada sndrmeye alacaktr. Fakat birinci dakikadan sonra bata yanma rnlerinin etkisiyle oluan yangn yerinin tehlikeleri sebebiyle sivil kyafetler ile yangna mdahale ans kalmayacak ve itfaiyeci kiisel koruyucu donanmna ihtiya duyulacaktr. Yangn yerinin tehlikeleri gnll itfaiyecilie olan ihtiyac belirleyen ikinci ana faktrdr. tfaiyenin standartlara gre 5. dakikada yangna yetieceini dikkate aldmzda aradaki bu en az 4 dakikalk

srede yangna mdahale edebilecek eitimli ve donanml ekibe ihtiya duyulacaktr. Yangn uzaktan snmez. ou kere yangn yerine girmek, orijine ve kora ulamak ve koru soutmak gerekir. Yangn yerinde oluan bata yakc yksek scaklk ve solunumu imkansz klan zehirli gazlar ve dier tehlikeler sebebi ile itfaiyeci solunum cihaz, nomeks veya kevler itfaiyeci koruyucu elbisesi, der i veya lastik itfaiyeci izmesi, deri veya nomeks itfaiyeci eldiveni, yanmaya dayankl nomeks rme itfaiyeci bal, darbelere dayankl itfaiyeci koruyucu kask ve dier paralardan oluan tfaiyeci Koruyucu Donanm kuanlmaldr. Temel tfaiyeci Eitimi alnmaldr. Emir komuta zinciri altnda ekipler oluturulmaldr. lk birinci dakikadan sonra fert olarak, eitimsiz olarak ve donanmsz olarak yangna mdahale yaplamaz.

ekil-4 tfaiyeci Kiisel Koruyucu Donanm ve Gnll tfaiyecilerin Ekip almas

yerlerinde bu amala ekipler oluturulmutur. Eski ynetmeliklerde yer alan 500 kiiden fazla 2 alann bulunduu ve/veya 5000 m den fazla kapal alana sahip iyerlerinde muvazzaf itfaiye kurulur. ifadesi yeni ynetmeliklerde bir eksiklik olarak yer almamaktadr. Halbuki birok byk fabrikada iyeri zel itfaiyesi vardr. stasyonlar, aralar, ekipmanlar, kiisel koruyucu donanmlar ve sadece itfaiyecilikten maa alan elemanlar vardr. yeri zel itfaiyeleri yap olarak profesyo nel itfaiye tekilatlarna benzer. 500 kiiden daha az alann bulunduu yerlerde ise sndrme ve kurtarma grevlerinin de bulunduu Acil Durum Ekipleri kurulmaktadr. Bu ekiplerdeki mdahaleciler ise normalde baka grevleri bulunmakla birlikte yangn esnas iin tanmlanm mdahale grevleri olmakta, bu konuda eitimler almakta, kiisel koruyucu donanmlar ve dier ekipmanlarn konulduu yangn istasyonu odalar bulunmaktadr. Yangn esnasnda derhal kiisel koruyucu donanmlarn kuanarak, itfaiye yetiene kadar yangna mdahale grevlerini yerine getirmektedirler. Bu ekipler ise yap olarak gnll itfaiye tekilatlarna benzemektedirler. Beinci dakikadan sonra ise binann tamam tehdit altndadr. Eer bina yaknnda hidrant yok ise su tankna ve o suyu binann en cra kesine basnla uygulamaya imkan verecek yangn pompasna, hortumlara ve ok maksatl lanslara ihtiya olacaktr. Eer yanc svlar sz konusu ise kpk hammaddesi, kpk kartrcs, kpk lans ve yine yangn pompasna ihtiya olacaktr. Sndrme ve kurtarma amal olarak tek katl binalarn bile atsna, ok katl binalarn ise dier katlarna ulaabilmek ve eriebilmek iin merdiven aracna ihtiya duyulacaktr. Binalarn kapal yerlerine zorla girmeyi salayacak ekipmanlara, kaza sebebi ile deforme olarak skan ara karoserlerini kesip ayracak ekipmanlara ihtiya duyulacaktr. En basitlerini sraladmz bu ara ve gerelerin bulundurulaca, bakmlarnn yaplaca istasyonlara olan ihtiya da bylece ortaya kmaktadr. Yanan bina sndrlemez ise en yaknndaki binalardan balamak zere dier binalara, vastalara, aalara, ahrlara velhasl yanc ne varsa hepsine sirayeti de kanlmaz olacaktr. Her yl yaklak 20 kymzn ksmen veya tamamen yanmasnn sebebi de budur. Gnll itfaiyecilie olan ihtiyac belirleyen iki ana faktr olan yangnn hz ve tehlikeleri; insann ikamet, alma ve sair amalarla bulunduu her yerleim yeri iin yangna mdahale edebilecek

eitimli ve donanml ekiplere ve gerekli itfaiye arac ve itfaiye ekipmannn bulunduu itfaiye istasyonlarna ihtiya olduunu ortaya karmaktadr. Yangn kontrol d yanma olaydr. Yanma olay oksijen maddesi, yanc madde ve s enerjisi unsurlarnn bir araya gelmesi ile oluur. Oksijen soluduumuz havada % 21 orannda mevcuttur. nsan vcudu ve elbiseleri bata olmak zere yaam ortamlarndaki eyalarn ounluu yancdr. Isnma ve piirme bata olmak zere birok sl ilem ve yanma olay insan yaamnn vazgeilmezlerindendir. Dolaysyla yangn kma riski her yaam ortamnda az veya ok vardr. Yangn vuku bulduu zaman erken fark edilemez ve yerel imknlar ile sndrlemez ise ancak itfaiye tekilatnn mdahalesi ile sndrlebilecektir. tfaiye tekilatnn yangn yerine en fa zla 5 dakikada yetiebilmesi iin uygun ekilde konulanm itfaiye istasyonlarna ihtiyac vardr. (Bu sre mal ve can kayb ihtimali en dk yerler iin 10 dakikaya kadar uzayabilmektedir.) Bu makul sre aldnda sirayet artacak ve kabul edilemez byk zararlar sz konusu olacaktr. Bu sonuca gre hemen hemen her yerleim yeri iin bir itfaiye istasyonu tesis edilmesi gereklilii kanlmaz olacaktr. Bu noktada gnll itfaiyecilie olan ihtiyac belirleyen nc ana faktr olan yangn kma skl devreye girmektedir. Yangn kma skln yangn kma riskleri belirler. Bununla birlikte en genel olarak yangn kma skl nfusla orantldr. Tablo-2ye tekrar bakldnda ABDde nfusu 5.000in altnda olan yerlerde itfaiyecilerin neredeyse tamamnn (% 98) Gnll tfaiyecilerden olutuu grlmektedir. Nfusu 1.000.000un zerinde olan ehirlerde ise gnll itfaiyecilik yok seviyesindedir. Blgesinde gnde 5-6 yangn kan bir itfaiye istasyonunda gnll itfaiyecinin grev yapmasnn mmkn olamayaca aikardr. nk yangnlardan ban kaldrp ta kendi asli mesleini yapamayacaktr. Ayda 1-2 yangna k yaplan bir itfaiye istasyonunda ise profesyonel itfaiyecinin istihdam edilmesi i gc israf anlamna gelecektir. Bu tip yerler iin gnll itfaiyecilik en iyi zmdr. Aslnda bir amaz vardr. Birincisi yangna makul srede yetiebilmek iin ok fazla yere istasyon kurmann gereklilii, kincisi periyodik yangn kma saysnn dk olduu yerlerde Profesyonel tfaiyecilerin istihdam edilemeyeceidir. te bu amaz lkeleri kanlmaz bir ekilde Gnll tfaiyecilie ynlendirmitir. Gnll tfaiyecilik gerek bir ihtiya olarak domutur. Tablo -1de grld gibi en zengin lkeler bile yeterli istasyonlar tesis etmekle birlikte ounluunu Gnll tfaiye stasyonu olarak kurmu ve yangn younluunun dk olduu kk yerlerin yangn gvenliini onlara havale etmitir. ABDnin gnll itfaiyecilik uygulamas ile her yl 37,2 Milyar $ tasarruf ettii ifade edilmitir.

KY YANGINLARI N EN Y ZM Kyler ve uzak yerleimler iin mdahale planlarnn yaplp, erken mdahale imknlarnn oluturulmas elzemdir. Buralarda yangn kma skl ok dk yleyse itfaiyeye ihtiya yok denilemez. nk yangn ktnda ge kalnacaktr. imdi lkemizde en yakn itfaiye tekilatna kamyon hz ile yarm saat uzaklkta olan bir orman kymz veya uydu kent olarak yaplm bir yerleim birimini dnelim. Burada yangn kma skl yaklak iki ayda bir olsun. Burada kacak bir yangna vatandaa yaplacak ilk mdahalede baarsz kalndnda ve itfaiye tekilatnn mdahalesine ihtiya duyulduunda 30 dakika kabul edilemez bir gecikme olarak karmza kacak ve kayplar yksek olacaktr. Baz kylerimiz iin bu mesafe daha da fazla olduundan dolay ksmen veya tamamen yanmaktadrlar. Ky yangnlarna yetiilememektedir. Mutlaka kylerde Gnll tfaiye stasyonlar tesis edilmelidir. Buralara kurulacak gnll itfaiye istasyonlar tamamen gnlllerden oluabilir. htiyaca binaen haberleme, gvenlik vs. iin asgari sayda profesyonel personelin alt karma istasyonlar da kurulabilir.

lkemizdeki toplam 35071 kyn 20087 adedi orman kydr. stanbul snrlar ierisindeki 173 kyn ise 151i orman kydr. Orman kyleri iin 1956 tarih ve 6831 sayl Orman Kanunun 69 uncu maddesi gerei 18 50 ya aras tm erkek nfus mkelleftir. Madde 69da - Orman yangnlarnda yangna civar ky ve kasabalarn 18 yan bitirip 50 yan doldurmam btn erkek nfusu beraberinde mevcut balta, krek, kazma, destere gibi yangn sndrmeye yaryacak aletleriyle yangn yerine gitmeye ve yangn sndrmeye mecburdurlar. ifadesi gemektedir. Dier kyler iin de 1924 tarih ve 442 sayl Ky Kanununun 36 maddesinde yangnlara mdahale grevi muhtar bakanlnda kyllere verilmektedir. Madde 36 - Muhtarn grecei Devlet ileri unlardr: denilerek sralanan grevlerden; 12 - Ky snr iinde yangn ve sel olursa kylleri toplayp sndrmee ve evirmee almak, (orman yangnlarnda snrdan dar olsa dahi yardma mecburdurlar.) ifadesi gemektedir. Bu zorunluluklar ierisinde gnlller (haklar salanp cazip hale getirilmesi ile) seilip grevlendirilerek ve bu grevlilere verilecek eitim, donanm, istasyon, ara gere ve grevlendirmelerle Gnll tfaiye stasyonlarna dntrlmesi gerekmektedir. Orman kylerimizde gnll itfaiye istasyonlarnn kurulmas ile yerinden mdahale ihtiyac salanm olacaktr. Orman yangnlarnn %80inin orman kylerinin iinden veya en fazla 100 metre uzandan ve insan kaynakl olarak balad dikkate alndnda bu erken ve yerinden mdahalenin ne kadar kymetli ve luzumlu olduu ortaya kmaktadr. Zaten mkellef olan orman kyllerinin genel eitimine ilaveten ilerinden seilerek grevlendirilecek asil ve yedek gnll itfaiyecilere verilecek tfaiye Eitimi ile kabiliyetleri artrlm olacaktr. Bu eitim bal bulunduklar il veya ile itfaiyesi tarafndan verilebilir. Ayda birden daha sk olmayacak periyotlarla en yakn profesyonel itfaiye tekilinde eitim amal nbet tutturulabilir. kinci olarak bu gnll itfaiyecilere alnacak tfaiyeci Kiisel Koruyucu Kyafeti ve Donanm ile yangnlarla daha salkl ve kendilerini koruyarak mdahale edebilme imkanlar artrlm olacaktr. nc olarak her trl itfai olaya mdahale edebilme ekipman ve malzemelerinin salanmas ile tehiz edilmi olacaklardr. Ayrca grev dalm yaplm emir komuta zincirine sahip bir ekip haline getirilmeleri ile yangna kar savata dzenli birliklere dnm olacaklardr. Yangnla savata ihtiya duyulan nitelikli aralar, merdiven ve su tank aldrlarak motorize hale getirilmeleri sz konusu olmaldr. Aralar temin edilene kadar ve aralarla birlikte yaklak 100 metre ykseklie tesis edilecek yangn su deposu, ky iinde gerekli noktalara dikilecek hidrantlar, hidrantlarn yanna tesis edilecek yangn dolaplar iindeki hortumlar ve lanslar ile arasz mdahale imkanlar da kurulmaldr. Aralar ve ekipmanlar temin edildikten sonra bunlarn konulanmas ve bulundurulmas iin kanlmaz olarak bir istasyon oluturulmas gerekecektir. Bu istasyon tarifi; Almanya, ABD, Japonya, Fransa, svire, Avusturya, Lksemburg, zlanda, Yeni Zelanda, spanya ve benzeri birok lkede uzun zamandr sistemlemi bir ekilde uygulanmakta olan, her kyde var olan ve yangn harici zamanlarda bo olan Gnll tfaiye stasyonlarna birebir uymaktadr. Bizde de olmazsa olmaz bir ihtiya olarak en ksa srede uygulanmaldr. Gnll tfaiyeciliin Blgeye ve tfaiyecilere Faydalar Gnll itfaiyeciliin Dnya genelindeki uygulamalara baktmzda ufak tefek farkllklar iermekle birlikte baz ortak prensiplere dayandklar grlmektedir. Gnll itfaiyecilere maa denmemekle birlikte tm masraflar bal bulunduklar belediyelerce veya ilgili devlet idareleri tarafndan salanmaktadr. tfai olaya mdahale ettiklerinde sarf ettikleri toplam sre kendi iyerlerine veya altklar yere igc kaybn karlayacak ekilde zgn cret olarak geri denmektedir. Baz lkelerde genel ve ar bana cret verilmekte, kaza tazminatlar ve emekli ikramiyeleri verilmektedir. Eitim ve tedavi masraflar karlanmaktadr. Baz lkelerde gnll itfaiyecilii zendirmek iin vergilendirmede birtakm kolaylklar ve muafiyetler tannmtr. Gnll tfaiyecilerin en byk kazanlar; ncelikle kendi yaadklar yerleim yerini, dolaysyla kendi evlerini, iyerlerini, tanr tanmaz tm mal varlklarn yangnlara kar korumak olacaktr. Yangnla sava, ilkyardm, kurtarma

v.b. konularda herkese kavumaktadrlar.

mr

boyu

lazm

olacak

acil

durum

eitimlerini

alma

frsatna

Gnll tfaiyeciliin Uygulanmas in Gerekli Mevzuat Gnll tfaiyeciliin mkemmel bir ekilde uygulanabilmesi iin gerekli ve yeterli mevzuatn karlmasna ihtiya vardr. Yeterli mevzuat karlana kadar mevcut mevzuat olarak; orman kyleri iin Orman Kanununun, dier kyler iin Ky Kanununun yukarda bahsi geen ilgili maddelerine gre almalar yaplmaldr. Belediye tfaiye Ynetmeliinin 45. maddesindeki Gnll tfaiyecilik bahsinde ise t faiye hizmetlerinin desteklenmesine ihtiya duyulan yerlerde 9/10/2005 tarihli ve 25981 sayl Resm Gazetede yaymlanan l zel daresi ve Belediye Hizmetlerine Gnll Katlm Ynetmelii hkmlerine gre gnll itfaiye tekilleri kurulabilir. denilmektedir. Mezkr ynetmeliin hkmleri Gnll tfaiyeciliin tesisi iin yeterli olmamakla birlikte balang iin kullanlabilir. stanbul Bykehir Belediye Meclisinin 22.07.2003 tarih ve 639 sayl karar itibar ile yrrlkte olan ve revizyon almalar devam eden stanbul Bykehir Belediyesi, tfaiye Daire Bakanl, Gnll tfaiyecilik Ynetmeliine gre salanan baz faydalar aada sralanmtr; Kocaeli ve zmir Bykehir Belediyelerinin Gnll tfaiyecilik Ynetmeliklerinde de ayn hkmler vardr. Gnll tfaiyecilik yapmak isteyen kii veya kiilerin ferdi kaza sigorta polielerini stanbul Bykehir Belediye Bakanl satn alr. Gnll tfaiyecilerin kiisel koruyucu tehizatlar ile i kyafetleri tfaiye Daire Bakanl nca temin edilir, Gnll tfaiyecilerin kararghtaki grevleri esnasnda yemek ve yatak ihtiyalar tfaiye Daire Bakanlnca temin edilir. Gnll tfaiyeciler stanbul Bykehir Belediyesi tfaiye Daire Bakanl ile beraber yurt ii veya dndaki afetlere katlmalar halinde ulam, yemek ve barnma masraflar stanbul Bykehir Belediye Bakanl tarafndan karlanr. lkemizde Gnll tfaiyecilik Uygulamalar stanbulda ilk Gnll tfaiye stasyonu; zerinde 120 hane barndran Sedef adasnda, bir adet orman arac teslim edilerek ve on adet gnll itfaiyeci eitilerek 2005 ylndan itibaren hizmete girmitir. Akpnar ve iftalan kylerinde pilot uygulama olarak gnll itfaiyecilik tesisi almalar devam etmektedir. Kocaeli ilimizde ise Mollafenari, shaklar, Akaova, Akmee ve Eme kylerinde , ayn ekilde Kocaeli tfaiye Daire Bakanlnca birer itfaiye arac teslim edilmi ve yaklak onar gnll itfaiyeci eitilerek hizmete sokulmutur. Denizli ilimizde ise Orman Blge Mdrl ve l zel daresi koordinasyonu ile 125 adet orman ii kyne; traktre entegre edilebilen ve kuyruk milinden hareket alan, yerli yapm yangn sndrme tankerleri muhtarlklar emrine verilmi ve kullanacak kiilerin eitim leri tamamlanmtr. Denizli Orman Blge Mdr Adem OKLU 2008 yl Ekim aynda kan bir yangn deerlendirirken: Denizli l zel daresi tarafndan datlan 75 adet yangn sndrme tank erken mdahale olana salad. ardak ilesine bal St kynde bu yl bir orman yangn kt. Muhtar, kylleri de yanna alarak be dakika iinde olay yerine ulat. Tank sayesinde yangn sndrdler ve bize ekibimizin gelmesine gerek kalmadn ifade ettiler. Bu tank olmasayd, biz oraya ancak yarm saatte ulaabilecektik ve yangn ok byyecekti." demitir. Bu ifade gnll itfaiye istasyonlarna olan ihtiyac en bariz ekilde orta yere koymaktadr. Balkesir ve Mersin illerimizin baz kylerine de bu aratan temin edilmitir. zmir ilimiz de yaklak 100 kyne bu aratan temin etmeyi planlamaktadr. Ayrca ilk defa, bu yl, yaz sezonunun banda

zmirdeki tm orman kylerine ksa sreli de olsa yangn eitimi verilmitir. Karaman ilinin Ermenek ilesine bal Ardkaya, Olukpnar, Evsin ve Katranl kylerinin ve Burdur ilinin ehre uzak kyleri olan Aziziye, Halclar, Akaren, Gkpnar, Karakent, Kartal Pnar, Kay, lyas, Kavack, Bereket ve Bamak kylerinin muhtarlarna da bu aratan teslim edilmitir. Bu rneklerle kylerimizde yangnlara yerinden mdahale imkanlar oluturulmaya balandn grmek sevindiricidir. Nadirattan da olsa; Anadolunun baz kylerinde farkl ekillerde yerinden mdahale imkanlar oluturulduu da bilinmektedir. Almanya ve benzeri lkelerde olduu gibi istisnasz her kyde gnll itfaiye istasyonu oluturabilmek iin daha ok yolumuz vardr. Ancak bu yol tamamlandnda stanbulda yaklak 1500 adet ve lke genelinde yaklak 350.000 adet gnll itfaiyeci, itfai olay vukuunda kendi kylerine, afet durumunda lkemizin herhangi bir kesine mdahale edebileceklerdir.

SONU Sonu olarak mevcut mevzuatlarla yola klmal, Orman kyleri bata olmak zere lke genelinde tm kyler, uydu kentler ve benzeri kk yerleimler iin Gnll tfaiye stasyonlar tesis etme almalarna balanlmal, bu konuda tm imkanlar seferber edilmeli, belirlenen bir takvime gre tamamlanarak gelimi lkelerde olduu gibi lkemizde de yangnlara makul vakitte yetiebilme ve etkin mdahale edebilme sorumluluu yerine getirilmelidir.

KAYNAKLAR: 1- YENTRK, N. NL, A. TARI, E. LK, A. Trk tfaiye Tekilatnn Yeniden Yaplandrlmas iin Bir Model nerisi, T, AYM. 2002 2- SCMAUCH, J-F. Sur les Services de secours et de lutte contre lincendie de 19 Pays dEurope, EDI, Paris. 2000 3- U.S. Fire Department Profile Through 2005. National Fire Protection Association, Quincy, MA, October, 2006. 4- National Volunteer Fire Council (NVFC) Statistics and Fact Sheets 2007 5- National Volunteer Fire Council Web Site 14.04.2008

KISA ZGEM: Abdurrahman NCE 1962 ylnda stanbulda dodu, Hacettepe niversitesi Kimya Mhendisliinden mezun, (10 Ekim 2009 itibariyle) stanbul Bykehir Belediyesi tfaiyesinde 15 yldr almakta, 9 yl Eitim Amir Yardmcl grevinden sonra yldr Aratrma, Planlama ve Koordinasyon Amiri olarak grev yapmaktadr. 1997 yl itibariyle NFPA 1033 Fire Investigator Yangn Tahkikats sertifikasna sahip olup, Yangn k Sebebinin Aratrlmas eitimlerini vermektedir. Ayrca; Tehlikeli Maddeler, Patlamalar, Yangn Yerindeki Tehlikeler, Yangnn Yaps ve Geliimi, Doalgaz ve LPG Yangnlar, yerlerinde Yangn Gvenlii ve Acil Durum Organizasyonlar konularnda almalar vardr. Evli ve iki ocuk babasdr.
Abdurrahman NCE Kimya Mh. SG Uzman, BB tfaiye APK Amiri NFPA 1033 Sertifikal Fire Investigator +90 535 817 10 95 abdurrahmanince@yahoo.com, mail@abdurrahmanince.net, www.abdurrahmanince.net