GOTIKA

ARHITEKTURA FRANCUSKA

(DAVOR SIFTAR PRODUCTION)

Epicentrom stila smatra se opatija SAINT DENIS. U i!aj" se s"protnosti i#me$" nosa%a i tereta & #i! '"(i ara ter masi)ne* nosi)e opne. Kantonirani stupac* r"+ne ili poli'onalne osno)e s , pol"st"pa* pr)i p"t se ja)lja " Chartresu --.,.* a #atim " Amiens" i Reims". Lepezasti i zvjezdasti s)o!o)i #amjenj"j" ri+ne. Kontraforni sustav/ ontra0orni #i!o)i* ontra0ori i ontra0orni l" o)i. 1ontra0or je #i!ni ista oji se prema 'ore st"pnje)ito s"+"je i #a)r2a)a osim o apnicama. Ot)oreni ontra0orni s"sta)/ ontra0or o!ma n"t o! #i!a (o%no' (ro!a* a 3 se ontra0orna l" a pr"+aj" o! nje'a !o sre!ine 'ornje pro#ors e #one (npr. Amiens). S ri)eni ontra0orni s"sta) (npr. Saint&4ermer&!e&Fl5). Triforij mo+e (iti/ slijepi (No5on)* pasa+ni (6aon) ili osta ljeni (St. Denis* -37-.).

1. RANA GOTIKA

ILE-DE-FRANCE, 1144 1194.

I#mjena nosa%a ()e#ano "# s)o!o)e* !)otra)ejni ili )e#ani s"sta) & 6aon* No5on)* 2estero!ijelni s)o!o)i* !)otoranjs a pro%elja* , eta+na ele)acija/ #one ar a!a* 'alerija* tri0orija i pro#ora.

SAINT DENIS (o nova !!"# $ !!"".)

I#)orno cr )a i# 8 st. & t" je sa9ranjen Pipin :ali. !!"#. po%inje o(no)a po! opatom Su%ero& ;apa!ni !io (narte s) pos)e<en je .. .. --,=. Isto%ni !io > o(no)a traje o! --,= & --,,.
TL'CRT A(SIDE

3 toranjs o pro%elje* 7 (ro!ni narte s* ? (ro!ni transept* !)ostr" i !eam("latorij* poli'onalna apsi!a s 3 pret ors a tra)eja* , eta+na ele)acija. O o -37=. osta ljen je tri0orij.

SAINT ETIENE Sens) !!"# * !!+#.

Pr)a 'oti% a ate!rala (e# transepta. 7 (ro!a* 7 eta+na ele)acija* @ !ijelni s)o!* " #oni ar a!a i#mjena nosa%a. , !+. st. transept je i#'ra$en " 0lam(o5ant stil".

NOTRE DAME
Noyon
!!-#. po%eta 'ra!nje. !!+- $ !!.-. i#'ra$en je !eam("latorij. 7 (ro!a* 7 (ro!ni narte s* , eta+na ele)acija* i#mjena nosa%a " #oni ar a!a* transept s , eta+nom ele)acijom* pol" r"+no #a)r2en na sje)er" " j"'".

/'T'0RA/I1E2 A34ULAT'RI1 I S5ETI6TE

NOTRE DAME Pa !"

!!+7 $ !!89. #apa!ni !io !!.8 $ !9##. (ro!o)i sre!. !7. st. transept ? (ro!o)a* 7 (ro!ni narte s* !)ostr" i !eam("latorij* 7 eta+na ele)acija/ ar a!e* 'alerije i pro#ori. @ !ijelni s)o! " 'la)nom (ro!"* a ri+no re(rasti " (o%nim (ro!o)ima. U -.. st. )eli a o(no)a (V. le D"c).

NOTRE DAME Laon

#apo%eta o o !!+#. II: faza !!8# & !9!#. (rvi put (a#ili a s )i2e tornje)a. 7 (ro!a* (o%ni (ro!o)i i!" ontin"irano o o transepta i o r"+"j" apsi!" ao !eam& ("latorij (e# apela* 0lan iran 3 eta+nim (o%nim apsi!ama. @ !ijelni s)o!* , eta+na ele)acija/ ar a!e* 'alerije* prvi put pasa+ni tri0orij* #ona pro#ora. -3-=. "!)ostr"%ena !"ljina ora* s ra)nim #a)r2et om. !!+-. prvi put i#)e!ena ro#eta.

ST. REMI ) #o ) Re!$s

2

(!!.# * !9##.)
St. Remi je i#)orno romani% a cr )a i# -==?. '. Na postoje<i transept !o!aje se novi ;or s ? (ro!o)a i , eta+nom ele)acijom* !eam("latorij ima ? ra!ijalni9 apela oje s" jasno o!)ojene* a centralna apela ima pre!tra)ej.
A34ULAT'RI1

ST. MADELENE ) #o ) %&"e'ay) !!8-.

Najranija 'oti% a str" t"ra " A"r'"n!iji. 7 (ro!na cr )a* 'ra$ena o! -=.@ > --3=. Deam("latorij s ? ra!ijalni9 apela* 3 tra)ejni pre! or* 7 eta+na ele)acija/ ar a!e* tri0orij i pro#ori.

CISTERCITSKA OPATI(A Pon)!*ny) !!"#.

3 eta+na ele)acija* !eam("latorij s ra!ijalnim pra)o "tnim apelama "pisanima " #i!.

ANGE%IN

An%evin<;a %oti;a se ja)lja "(r#o na on !o)r2enja s)eti2ta St. Denisa. O)e cr )e s" sla(ije os)ijetljene o! Btipa St. DenisB i imaj" ra#li%ite 0orme ri+no re(rasti9 s)o!o)a. An%evin<;i tip/ )eoma )iso #a lj"%ni amen* "polasti o(li s)o!a. St: Denis tip/ #a lj"%ni amen i 2iljci l" o)a s" " istoj

)isini. 1rajem -3. i po%. -7. st. "sa)r2en je oncept an'e)in2 e 'oti e* s)o!o)i s" "polasto' o(li a* a re(ra s" (roj%ano "mno+ena.

ST. MAURICE An*e s* !!"8 * !!-8.

Pr)i spomeni an'e)in2 e 'oti e. - (ro!* ni# )eli i9 "(i%ni9 tra)eja na!s)o$eni9 "polastim , !ijelnim s)o!om* !e(eli #i!o)i rast)oreni s" )iso im "s im pro#orima* " 'ornjoj #oni je "s a 2etnica.

ST: 3AURICE

ST. SERGE ) #o ) An*e s* o;o !9##.

7 (ro!a* 'oto)o i#je!na%ena )isina (ro!o)a !aje !)orans i prostor* nosa%i s" )rlo tan i* no)i or je 'ra$en " #reloj 'otici.

+.

,RELA ILI %ISOKA GOTIKA

1194 1+4-.

'd iz%radnje Chartresa do dru%e faze rada na St: Denisu: & , !ijelni s)o!o)i* & nema i#mjene nosa%a & ot)oreni ontra0orni s"sta) & antonirani st"pci

& pasa+ni tri0oriji & )iso i pro#ors i re! & ar a!e i pro#ors i at s" iste )isine & 7 eta+na ele)acija/ #ona ar a!a* tri0orija i pro#ora & )i2e!ijelni pro#ori " pro#ors oj #oni

NOTRE DAME C.a ) es*

!!=" $ !9+#.
K>ju?na %ra@evina lasi%ne 'oti e. 7 (ro!a* "#!"+ni ri+ni tlocrt* 7 (ro!ni transept oji ima pro%elja s po 3 tornja* ? (ro!ni or s !)ostr" im !eam("latorijem i o!)ojenim ra!ijalnim apelama* 7 eta+na ele)acija* prvi put antonirani st"(o)i* ot)oreni ontra0orni s"sta)* , !ijelni s)o!* sl"+(e prela#e " re(ra s)o!a* na'la2en )erti ali#am* na #apa!noj strani s" (orta Re%ia (--,? >--??.).

ST. ETIENNE /o0 *es) !9 $ !+ st.

Ae# transepta* sli%na Notre Dame " Pari#". ? (ro!o)a* 'la)ni (ro! ima @ & !ijelni s)o!* (o%ni (ro!o)i ri+no (a%)asti s)o!* !)ostr" i !eam("latorij i#)orno (e# apela* a asnije je !o!ano ? apsi!iola. ? portala na pro%elj" i 3 tornja* i#)ana je !)ostr" i s"sta) ontra0ora* 7 eta+na ele)acija.
(RES1EK K'RA

NOTRE DAME Re!$s) !9!9.

1ri+na (a#ili a s )ijencem apela. 7 (ro!a* 7 (ro!ni transept* ? (ro!ni or* !eam("latorij s )ijencem apela (Salomono) or)* 7 eta+na ele)acija* istanjeni nosa%i* po pr)i p"t "je!na%eni apiteli* , !ijelni s)o!o)i* 3 tornja na pro%elj". D)ostr" i ontra0orni s"sta) (" (ilje+nici Villar!a ! Conneco"rta sa%")an i#)orni nacrt)* pr)i p"t pro#or s mre+i2tem (-3-=. Dean ! Or(ais).

NOTRE DAME A$!ens)

(!99# $ !9+8.) 7 (ro!a* 7 (ro!ni transept* ? (ro!ni or s !eam("latorijem i

)ijencem apela* , !ijelni s)o!* 7 eta+na ele)acija* " or" je osta;>jeni triforij. Ar9ite t je Ro(ert !e 6"#arc9es.

SAINT PIERRE /ea01a!s) !9.9.

S)eti2te pre!sta)lja je!no o! najsmioniji9 te9ni% o& onstr" ti)ni9 rje2enja ()isina ,8 m) i poslje!nji st"panj " ra#)oj" 'oti% o' stila. Ele)acija ora/ 7 eta+na.

TRI/'RI1 K'RA

UT(ECA( MODELA C2ARTRESA3

S). E)!enne (3eauA) S). 40en)!n

7 (ro!ne cr )e* ? (ro!ni oro)i* !eam("latoriji s apelama

NORMANDI(A I /URGUNDI(A
S). E)!enne (AuAerre) No) e Da$e (Dijon)
)iso e* tan e ar a!e tri0oriji* sl"+(e
N'TRE DA3E) DI1'N

5.

RA6ONNANT GOTIKA

1++-75- 8o # a9a 15. s).

Pari#" i 2iri po cijeloj )eli i9 ro#eta* ar9ite t"re. no)i tip s)e+njasto' st"pca. mre+aste i opljaste s"sta)e* masi)ni #i!o)i se #amijenj"j" sta lenim #astorima. Va+nost !o(i)aj" )itraji i olori#am. Pirami!alni ro)o)i omo'"<"j" prola# s)jetla

D)ors i stil 6o"isa IE* ja)lja se " E"ropi. Na#i) !o(i)a po #ra astim pre% ama ara teristi%ni9 #a o)" 0a#". S)jetlo postaje )a+na omponenta Po pr)i p"t se ja)lja osta ljeni tri0orij i Ve<e rast)aranje #i!o)a " 0ine

ro# osta ljene tri0orije.

SAINT DENIS

(opatijs;a cr;va) !!"#. opat Su%er resta"rira star" romani% " cr )"/ pro%elje* 3 #)oni a* pr)a 3 tra)eja* or i ripta. !97!. opat E"!es Clement po%inje re;onstru;ciju/ mijenjaj" se ar a!e 'la)no' (ro!a i transepta* no)i s)e+njasti st"(o)i* a sl"+(e i!" o! po!a !o ro)a. 0>avni rod (!98!.)/ 7 eta+na ele)acija/ #ona ar a!a* po prvi put osta ljeni tri0orij (!97!.) i )iso a #ona , str" i9 pro#ora s ro#etama. Transept je pro2iren na - (ro!o)a* s )eli im ro#etama na j"+nom i sje)ernom raj"* i na'la2en ao mjesto '!je s" 'ro(o)i ralje)a. Na! transep& tom s" tornje)i* s)eti2te ima 7 eta+n" ele)acij".

KATEDRALA ST. PIERRE T oyes

? (ro!o)a* transept* ? (ro!ni or s !eam("latori& jem i ? ra!ijalni9 apela* %et)oro!ijelni s)o!. Stil St. Dennisa o%it"je se " or" oji je o(no)ljen na on "r"2a)anja (!998.) i sa!r+i 'oto)o iste elemente ao i St. Denis/ 7 eta+na ele)acija* pasa+ni tri0orij* pro#ori.

ST. GERMAIN-EN-LA6E (po?: !978.)

1ralje)s a apela* - (ro! s B!)oslojnimB #i!o)ima* 3 eta+na ele)acija* , !ijelni s)o!* i#)ana s" ja i ontra0ori.

SAINTE C2APELLE Pa !") !9"7 $ !9"8.

D)orans a apela 6o"isa IE. D)oeta+na 'ra$e)ina " ojoj je po9ranjena reli )ija > 1risto)a r"na o! trnja. Don9a #a:e'a3 je starija* #a !)orjane ni+e' ran'a i pos)e<ena Ao'oro!ici. 7 (ro!a* ni+a je o! 'ornje* nis i s)o! po!"pire po! 'ornje apele* "n"tra2nji ontra0ori po!"pir" s)o!* (o'ata !e ora& cija* , !ijelni s)o!. Go n9a #a:e'a3 je #a cara i o(itelj* pos)e<ena 1risto)oj r)i i 1ri+". - (ro!* apsi!a* )iso i pro#ori pre ri)aj" 'oto)o cijele #i!o)e* a i#me$" nji9 s" sl"+(e. , !ijelni s)o!* (o'ata !e oracija/ na sl"+(ama s" li o)i apostola* a na pro#orima pri a#i 1risto)e m" e. I#)ana je ni# ja i9 ontra0ora* na pro%elj" se isti%e )eli a ro#eta. O(je apele imaj" narte s.
0'RN1A KA(ELA

ST. UR/AIN T oyes) po? !9+9:

Dao j" je sa'ra!iti papa Ur(an IV. na mjest"

'!je je (ila "<a " ojoj je ro$en. 7 (ro!a* 7 !ijelni narte s* "pisani transept* poli'onalno s)eti2te (e# !eam("latorija* 3 eta+na ele)acija/ ar a!e i pro#ori* a #ona pro#ora je )eoma 2iro a* , !ijelni s)o!* 3 eta+na ele)acija i " or" (3 #one pro#ora). Smatra se !a je ar9ite t Dean 6an'lois.

ST. NA,AIRE Ca ;assonne

Romani% a ate!rala* a o o !98#. #apo%eti s" or i transept. Transept je )eli * s 7 pra)o "tne apele na isto%noj strani. Sa s)a e strane s" poli'onalne apsi!e & ori'inalno i !r" %ije o! ta!a tipi%no' !eam("latorija s ra!ijalnim apelama (#(o' +elje !a se o%")a romani% a onstr" cija cr )e). 1oncepcija je (lis a St. C9apelle/ s "lpt"re na sl"+(ama i malo !r" %ije mre+i2te. 1apele s" o!)ojene samo " !onjem !ijel" (#i!)* a " 'ornjem s" spojene ot)orenim mre+i2tem.
ST: NABAIRE

NOTRE DAME ;atedra>a) C'e $on)Fe an8

!9"8. #apo%et je or (Dean Desc9amps). 7 eta+na ele)acija* !eam("latorij s ? ra!ijalni9 apela* tri0orij i pro#ori s" po)e#ani i %ine je!n" ele)acij".

NOTRE DAME ;atedra>a) To0 nay

4ra$ena !9"7 $ !9-7. or je pos)e<en !9-7.

4. KASNA GOTIKA # a9 15 1<. s).

4la)ni "#or je Saint Dennis. Pre)la!a)a !e orati)nost i i<enost. Ar9ite tons i elementi oji se !alje ra#)ijaj" s" nosa%i i mre+i2te. Pre)la!a)a troeta+na ele)acija.

ST. CROI= O 'eans) po?: !98.:

4ra$en s i!ejom !a na!ma2i s)e ate!rale #rele 'oti e. ? (ro!o)a* 7 (ro!ni transept* ? (ro!ni or s !eam("latorijem i . ra!ijalni9 apela. O! i#)orne 'ra$e)ine sa%")ani s" samo 3 tra)eja ora o! nji9 2est* ra!ijalne apele i )anjs i (o%ni #i!o)i ora.

Ar9ite t"ra o o -7==. '. pre!sta)lja )iso e i#ra#e stila raConnant %oti;e/

NOTRE DAME E1 e0>

Kor je sa'ra$en ne2to prije !7##. '. !eam("latorij ima ? ra!ijalni9 apela* 7 eta+na ele)acija/ )iso e ar a!e s)e+njasti9 st"(o)a* )iso i osta ljeni tri0orij i #ona pro#ora.

L6ON st. 'la)no pro%elje ate!rale

ROUEN -7==&7=. j"+no pro%elje transepta

/ORDEAU= -3@=&-, sje)erno pro%elje transepta

Po%et om -7. st.* a!a se 'ra!e mon"mentalne ate!rale* !ola#i !o promjena " !r"2t)enom i )jers om +i)ot". Osno)ani s" prosja% i i propo)je!ni% i re!o)i* 0ranje)ci (Assisi* -3=8.) i !omini anci (j"+na Franc"s a* -3-?.). Elementi propo)je!i (itno "tje%" na

ara teristi e nji9o)e ar9ite t"re. 4ra!e se "'la)nom je!no(ro!ne cr )e* pone a! 0orti0i acijs o' ara tera.

DOMINIKANSKA CRK%A
(Tou>ouse) iza !9+#.)
:ati%na cr )a !omini ans o' re!a. 3 (ro!a* !)orans a cr )a* poli'onalna apsi!a s ? ra!ijalni9 apela* ri+no s)o$eni tra)eji* na! orom lepe#asti s)o! (Bpalmino !r)oB). Sje)erni (ro! je #a re!o)ni e* j"+ni #a lai e* a o(a s" "smjerena prema s)eti2t".

AL/I * ;atedra>a
Sv: Ceci>ije (!989 * !"##.) Propo)je!ni% a cr )a !omi& ni ans o' tipa. Naj#na%ajniji primjer - (ro!ne cr )e s a& pelama 0orti0i acijs o' ara& tera. -3 ri+no s)o$eni9 tra)eja* poli'onalni or* i#me $" ontra0ora s" apele (" or" s" pol" r"+ne)* i#na! nji9 s" 'alerije s prola#om* #i! je s !)ostr" om lj"s om.

FLAM/O6ANT STIL

P'a$ena *o)!#a 15?- - s e8!na 1<. s).

Franc"s i asno'oti% i stil* na'la2eno' !e orati)no' ara tera. U mre+i2t" se linije isprepli<" i %esto st)araj" o(li e nali plamen". Naj)a+niji !e orati)ni element je Bri(lji mje9"rB. Na on -== 'o!i2nje' rata* re onstr"iraj" se mno'e cr )e (Orleans* A"Ferre* To"r)* a ne e se pre"re$"j" i pro2ir"j" (Sens* Ro"en* Amiens).

ST. MACLOU Rouen) !"7. $ !-"!.

10