Më bµi

Sau 15 n¨m thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi cña §¶ng , b»ng sù
nç lùc s¸ng t¹o cña quÇn chóng , c¸c nghµnh, c¸c cÊp, chóng ta
®· vît qua ®îc khñng ho¶ng, ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín vµ
rÊt quan träng trong ho¹t ®éng thùc tiÔn trªn nhiÒu lÜnh vùc cña
®êi sèng x· héi: kinh tÕ t¨ng trëng nhanh, chÝnh trÞ æn ®Þnh,
më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ
quèc tÕ, tËn dông nguån vèn vµ c«ng nghÖ, ph¸t huy néi lùc ®Êt
níc, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸, bé mÆt kinh tÕ-x·
héi thay da ®æi thÞt tõng ngµy, ®êi sèng ®¹i bé phËn nh©n
d©n ®îc c¶i thiÖn râ nÐt.
Trong qu¸ tr×nh ®æi míi, mét trong nh÷ng vÊn ®Ò t duy lý
luËn cèt lâi thuéc vÒ ®êng lèi lµ sù chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ
tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh h-
íng x· héi chñ nghÜa.
Víi mong muèn t×m hiÓu c¸c vÊn ®Ò khi x©y dùng vµ ph¸t triÓn
kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam nh: v×
sao chóng ta ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng, môc ®Ých ph¸t
triÓn kinh tÕ thÞ trêng lµ g×, nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ thùc tr¹ng
kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta... V× vËy
em ®· chän ®Ò tµi “Mét sè vÊn ®Ò kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam”

1
I Kh¸i niÖm kinh tÕ thÞ trêng.
Kinh tÕ thÞ trêng lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ-x· héi.Trong ®ã
tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng ®Òu th«ng qua thÞ trêng. Lµ mét
h×nh thøc ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸ trong ®ã c¸c
quan hÖ kinh tÕ ®Òu ®îc tiÒn tÖ ho¸. Kinh tÕ hµng ho¸ vËn
®«ng theo c¬ chÕ thÞ trêng
II. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
Kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng ph¸t triÓn tõ
s¬ khai ®Õn hiÖn ®¹i lµ mét c«ng tr×nh s¸ng t¹o cña loµi ngêi
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ trao ®æi. Tríc ®©y cã quan niÖm
cho r»ng kinh tÕ hµng ho¸ lµ s¶n phÈm riªng cã cña chñ nghÜa t
b¶n.§©y lµ quan ®iÓm sai.Tõ ®ã kinh tÕ x· héi chñ nghÜa vËn
hµnh theo c¬ chÕ tËp trung ,quan liªu bao cÊp ,lµm cho nÒn kinh
tÕ ph¸t triÓn tr× trÖ,lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho
chñ nghÜa x· héi khñng ho¶ng. §ã lµ tr×nh ®é v¨n minh mµ
nh©n lo¹i ®· ®¹t ®îc, chø kh«ng ph¶i lµ ph¸t minh cña chñ
nghÜa t b¶n. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-
êng trªn thùc tÕ ®· tá râ nhiÒu lîi thÕ nhng ®ång thêi còng béc lé
nh÷ng khuyÕt tËt cÇn kh¾c phôc. Nhê cã c¬ chÕ thÞ trêng, viÖc
ph©n bæ vµ sö dông c¸c nguån lùc cña nÒn kinh tÕ ®· cã hiÖu
qu¶ h¬n. §éng lùc lîi Ých kinhtÕ ®· ph¸t huy t¸c dông m¹nh h¬n,
c¬ chÕ qu¶n lý míi ®· ®îc vËn hµnh vµ ngµy cµng tham gia ®Çy
®ñ h¬n ph©n c«ng lao ®éng ë trong níc vµ quèc tÕ. Chinh s¸ch
ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo
c¬ chÕ thÞ trêng kh«ng nh÷ng kh«ng lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng thu
hót, ®Çu t x©y dùng ®Êt níc, mµ cßn thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®¹i
®oµn kÕt toµn d©n, ph¸t huy néi lùc g¾n víi khai th¸c cao nhÊt

2
nguån lùc bªn ngoµi, kÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh thêi
®¹i ®a ®Êt níc ta v÷ng bíc ®i lªn.
Tríc nh÷ng lîi Ých ®ã§¶ng vµ nhµ níc ta chñ tr¬ng chuyÓn tõ
nÒn kinh tÕ hµnh chÝnh, quan liªu, bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ
trêng bÊt k×, mµ lµ mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi
chñ nghÜa. VÒ thùc chÊt ë ®ã võa kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu tiÕn
bé trong lÞch sö ph¸t triÓn nh©n lo¹i mµ ®Ønh cao lµ chñ nghÜa
t b¶n, võa g¾n liÒn víi môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi.
Nhê sö dông triÖt ®Ó kinh tÕ thÞ trêng nªn chñ nghÜa t b¶n
®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu vÒ kinh tÕ- x· héi, ph¸t triÓn lùc lîng
s¶n xuÊt vµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. Nhê sö dông
kinh tÕ thÞ trêng, qu¶n lÝ x· héi díi chñ nghÜa t b¶n ®· ®¹t ®îc
nh÷ng thµnh qu¶ v¨n minh hµnh chÝnh, v¨n minh c«ng nghiÖp,
v¨n minh trÝ tuÖ...
V× vËy chñ nghÜa x· héi còng ph¶i biÕt kÕ thõa vµ sö dông c¸c
u ®iÓm cña kinh tÕ thÞ trêng, lo¹i bá nh÷ng khuyÕt tËt cña nã
®Ó x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi.
Ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng cã vai trß quan träng. §èi víi níc ta
muèn chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ cßn kÐm ph¸t triÓn lªn s¶n xuÊt lín
x· héi chñ nghÜa th× kh«ng cßn con ®êng nµo kh¸c lµ ph¶i ph¸t
triÓn kinh tÕ thÞ trêng. Kinh tÕ thÞ trêng kh¾c phôc ®îc kinh tÕ
tù nhiªn tù cÊp tù tóc, ®Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¸t
triÓn ngµnh nghÒ, t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, khuyÕn khÝch
øng dông c«ng nghÖ- kÜ thuËt míi nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao
®éng, t¨ng sè lîng, chñng lo¹i, hµng ho¸, dÞch vô, thóc ®Èy tÝch
tô tËp trung s¶n suÊt, më réng giao lu kinh tÕ gi÷a c¸c ®Þa ph-
¬ng, c¸c vïng l·nh thæ, thóc ®Èy viÖc ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng
s¸ng t¹o cña mçi ngêi lao ®éng, mçi ®¬n vÞ kinh tÕ ®«ng thêi

3
t¹o ra c¬ chÕ ph©n bæ vµ sö dông c¸c nguån lùc cña x· héi hîp
lý, tiÕt kiÖm. V× vËy ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®îc coi lµ
chiÕc ®ßn xeo ®Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi , lµ ph¬ng tiÖn
kh¸ch quan ®Ó x· héi ho¸ x· héi chñ nghÜa .
MÆt kh¸c chóng ta cÇn ph¶i n¾m lÊy vai trß to lín cña kinh tÕ
thÞ trêng ®Ó ®a nÒn kinh tÕ tho¸t khái t×nh tr¹ng tr× trÖ, kÐm
ph¸t triÓn. N¾m b¾t vµ h¹n chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc, mÆt tr¸i,
khuyÕt tËt cña kinh tÕ thÞ trêng. Bëi v× kinh tÕ thÞ trêng thóc
®Èy t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trªn c¬ së kh¬i dËy nguån
tiÒm n¨ng, søc s¸ng t¹o cña nh©n d©n ta ®Ó s¶n xuÊt vµ n©ng
cao ®êi sèng nh©n d©n. Sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi ngµy
cµng ph¸t triÓn sù chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng s©u tiÕn tíi sù
ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ. Trong khi ®ã níc ta chuyÓn sang
chñ nghÜa x· héi tõ ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, kinh tÕ x· héi cßn
nghÌo nµn l¹c hËu cha cã c¬ së ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn thµnh
c«ng chñ nghÜa x· héi. Kinh tÕ thÞ trêng cßn lµ sù tån t¹i cña
nh÷ng chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh
cã lîi Ých riªng ®Ó hä cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh phi tËp trung ho¸.
V× vËy trong ®iÒu kiÖn chÕ ®é c«ng h÷u x· héi chñ nghÜa còng
cã thÓ thùc hiÖn ®îc thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng.
Tríc ®Ëy cã quan niÖm cho r»ng kinh tÕ thÞ trêng vµ chñ
nghÜa x· héi kh«ng thÓ dung hîp víi nhau, chóng lµ nh÷ng thùc
thÓ x· héi tuyÖt ®èi lo¹i bá lÉn nhau. §· lµ chñ nghÜa x· héi th×
kh«ng thÓ lµ kinh tÕ thÞ trêng. Hä cho r»ng kinh tÕ thÞ trêng lµ
chñ nghÜa t b¶n vµ khi ®a ra ®ßi hái trong hai ®iÒu kiÖn ph¶i
chän lÊy mét. Hä hi väng r»ng tríc sù n¨ng ®éng hÊp dÉn cña
kinh tÕ thÞ trêng so víi kinh tÕ bao cÊp nh©n d©n sÏ chän chñ
nghÜa t b¶n nhng hä ®· sai kinh tÕ thÞ trêng cã c¶ mÆt tÝch cùc

4
vµ mÆt tiªu cùc, nã nh “ con dao hai lìi” trong tiÕn tr×nh x©y
dùng chñ nghÜa x· héi. Kinh tÕ thÞ trêng lµ con ®êng dÉn tíi
giµu cã, v¨n minh, lµ b¹n ®ång hµnh cña chñ nghÜa x· héi, nhng
nã còng cã thÓ dÉn ®Õn chÖch híng x· héi chñ nghÜa, tù ph¸t ®i
theo con ®êng t b¶n chñ nghÜa tr¸i víi môc tiªu mµ §¶ng, B¸c Hå
vµ nh©n d©n ®· chän. V× vËy cÇn ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa
cho kinh tÕ thÞ trêng ®Ó kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn phôc vô cho
x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi.
III. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam.
1. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ sù
kÕt hîp gi÷a c¸i chung vµ c¸i ®Æc trng.
1.1. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt
Nam mang nh÷ng ®Æc tÝnh chung cña kinh tÕ thÞ trêng. ®ã lµ
quy luËt gi¸ c¶,quy luËt cung_cÇu,quy luËt gi¸ trÞ... Trªn thÞ tr-
êng gi¸ c¶ lµ ph¹m trï kinh tÕ trung t©m, lµ c«ng cô quan träng
th«ng qua cung cÇu ®Ó kÝch thÝch vµ ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng kinh
tÕ cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ tham gia thÞ trêng. Sù biÕn ®éng
cña cung cÇu kÐo theo sù biÒn ®éng gi¸ c¶ trªn thÞ trêng vµ ng-
îc lai gi¸ c¶ thÞ trêng còng ®iÒu tiÕt cung cÇu. MÆt kh¸c cã sù
c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ tham gia thÞ trêng
nh»m giµnh giËt nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh doanh thuËn lîi. Trong
cuéc c¹ch tranh ®ã tÊt yÕu cã ngêi ®îc vµ ngêi thua nªn sù ph¸
s¶n cña mét bé phËn doanh nghiÖp lµ khã tr¸nh khái. Trong ®ã
cã c¹nh tranh lµnh m¹nh vµ c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. C¹nh
tranh lµnh m¹nh lµ sù c¹nh tranh ®îc tiÕn hµnh trong khu«n khæ
ph¸p luËt cu¶ nhµ níc vµ b»ng nh÷ng biÖn ph¸p kinh tÕ , kÜ
thuËt nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, sè-chÊt lîng hµng ho¸,

5
dÞch vô b»ng tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ lu th«ng ®Ó
n©ng cao møc l·i.C¹nh tranh lµnh m¹nh lµ ®éng lùc ®Ó ph¸t
triÓn kinh tÕ hµng ho¸. C¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh lµ c¹nh
tranh ®îc tiÕn hµnh b»ng nh÷ng h×nh thøc vµ thñ ®o¹n phi kinh
tÕ, lÈn tr¸nh sù kiÓm so¸t cña nhµ níc, kinh doanh phi ph¸p thu
lêi bÊt chÝnh. Sù c¹nh tranh nµy g©y thiÖt h¹i cho ngêi tiªu dïng
vµ nh÷ng ®èi t¸c cã liªn quan do vËy cÇn ph¶i nghiªm trÞ b»ng
phÊp luËt. VËy kinh tÕ thÞ trêng chÞu t¸c ®éng hµng ngµy hµng
giê cña c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan nh quy luËt gi¸ trÞ, quy
luËt cung cÇu, quy luËt c¹nh tranh chø kh«ng ph¶i lµ nh÷ng quy
luËt mang tÝnh h×nh thøc nh trong m« h×nh kinh tÕ cò. C¬ chÕ
thÞ trêng lµ c¬ chÕ kinh tÕ tÊt yÕu v× chØ th«ng qua c¬ chÕ
thÞ trêng míi liªn kÕt c¸c nhµ s¶n xuÊt riªng lÎ vµo ho¹t ®éng
kinh tÕ cña quèc gia. C¹nh tranh lµ tÊt yÕu ®Ó tån t¹i cña doanh
nghiÖp. Mçi ®¬n vÞ kinh tÕ lµ mét chñ thÓ tù do, tù chñ kinh
doanh theo ph¸p luËt. Kinh tÕ t nh©n cã vai trß quan träng
trongviÖc lµm sèng ®éng thÞ trêng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
tiÒn tÖ ®ãng vai trß rÊt quan träng. §ång tiÒn ph¸t huy ®Çy ®ñ
c¸c chøc n¨ng cña m×nh, ®ång tiÒn quèc gia tõng bíc héi nhËp
thÞ trêng khu vùc vµ quèc tÕ. Tèi u ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ
®Ó ®¹t lîi nhuËn tèi ®a.
Bªn c¹nh nh÷ng nÐt chung ®ã kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x·
héi chñ nghÜa cßn cã nh÷ng nÐt ®Æc thï. §ã lµ kiÓu tæ chøc
nÒn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ®i lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét níc
n«ng nghiÖp l¹c hËu kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn. KiÓu tæ chøc nÒn
kinh tÕ nµy nh»m nhanh chãng ®a ®Êt níc ta ®¹t ®Õn môc tiªu
“ d©n giµu níc m¹nh x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh”. NÒn
kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ mét nÒn kinh

6
tÕ gåm nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã kinh tÕ nhµ níc vµ kinh tÕ
tËp thÓ ph¶i trë thµnh nÒn t¶ng vµ kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß
chñ ®¹o. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu vËn ®éng theo ®Þnh h-
íng chung vµ theo khu«n khæ ph¸p luËt cña nhµ níc x· héi chñ
nghÜa. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa thùc chÊt
lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ hµng ho¸ dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c vµ
b¶n chÊt cña chñ nghÜa x· héi. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x·
héi chñ nghÜa lµ m« h×nh kinh tÕ më c¶ bªn trong vµ bªn
ngoµi.
1.2. §ång thêi kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa
nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ,x©y dùng c¬ së
vËt chÊt kÜ thuËt cho chñ nghÜa x· héi vµ hoµn thiÖn quan hÖ
s¶n xuÊt trªn c¶ ba mÆt: së h÷u, tæ chøc, ph©n phèi.
§Þnh híng x· héi chñ nghÜa thÓ hiÖn sù ph¸t triÓn cña lùc lîng
s¶n xuÊt lµ tõng bíc x©y dùng c¬ së vËt chÊt-kÜ thuËt cña chñ
nghÜa x· héi, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ theo híng
x· héi chñ nghÜa, thÓ hiÖn ë tÝnh hiÖu qu¶ toµn diÖn, tao ra
n¨ng xuÊt lao ®éng cao h¬n vµ tr¸nh ®îc l·ng phÝ lao ®éng.
TÝnh nh©n v¨n v× con ngêi, do con ngêi, tÝnh c©n ®èi cña nÒn
kinh tÕ quèc d©n, tÝnh môc ®Ých ph¸t triÓn bÒn v÷ng t¹o ra
cña c¶i vËt chÊt ®¸p øng nhu cÇu ngaú cµng cao cña ngêi lao
®éng. Trong ®Þnh híng ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt cÇn x¸c
®Þnh râ ®îc m« h×nh môc tiªu, néi dung cña c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ trong c¶ mét thêi gian dµi cho ®Õn khi x©y dùng
xong c¬ së vËt chÊt-kÜ thuËt cña chñ nghÜa x· héi, còng nh
trong tõng thêi k×,tõng bíc cña qu¸ tr×nh ®ã. CÇn ph¶i ®Þnh h-
íng c¶ sù ph¸t triÓn cña khoa hoc-c«ng nghÖ, ®Þnh híng chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®Þnh híng ®µo t¹o, ph¸t triÓn vµ sö dông

7
nguån nh©n lùc trong sù nghiÖp ®Èy m¹nh cong nghiÖp ho¸-
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
§Þnh híng ph¸t triÓn quan hÖ s¶n xuÊt, hoµn thiÖn quan hÖ
s¶n xuÊt míi ë níc ta hiÖn nay lµ cïng víi qu¸ tr×nh t¹o lËp c¬ së
vËt chÊt- kÜ thuËt cña chñ nghÜa x· héi, ph¶i x©y dùng quan hÖ
s¶n xuÊt lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt híng theo chñ nghÜa x· héi.
VÒ chÕ ®é së h÷u ph¶i ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®a së h÷u, ®a
thµnh phÇn, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¶i ®îc tù do kinh doanh
theo ph¸p luËt, lien kÕt hîp t¸c vµ c¹nh tranh víi nhau mét c¸ch
b×nh ®¼ng, trong ®ã kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o.Kinh
tÕ nhµ níc vµ kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng
v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. VÒ chÕ ®é qu¶n lý nÒn
kinh tÕ thÞ trêng ph¶i cã sù ®Þnh híng, qu¶n lÝ cña nhµ níc x·
héi chñ nghÜa b»ng chiÕn lîc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch,
ph¸p luËt vµ c¸c c«ng cô kh¸c nh»m ph¸t huy mÆt tÝch cùc,
®ång thêi h¹n chÕ kh¾c phôc mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr-
êng, kÝch thÝch s¶n xuÊt, b¶o vÖ lîi Ých cña nh©n d©n vµ ngêi
lao ®éng. VÒ chÕ ®é ph©n phèi,thùc hiÖn ph©n phèi theo lao
®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ , ®ång thêi ph©n phèi theo møc
®ãng gãp vµo nguån lùc kh¸c vµo s¶n xuÊt kinh doanh vµ th«ng
qua phóc lîi x· héi. Ngoµi sù ®iÒu chØnh ba mÆt c¬ b¶n hîp
thµnh quan hÖ s¶n xuÊt trong ®ã quan hÖ së h÷u gi÷ vÞ trÝ
quýet ®Þnh còng cÇn quan t©m ®Õn mét khÝa c¹nh kh¸c cña
quan hÖ s¶n xuÊt xÐt trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi lµ quan
hÖ cña 4 kh©u s¶n xuÊt –ph©n phèi-trao ®æi- tiªu dïng. §Æt c¸c
mèi quan hÖ nµy trong c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña
nhµ níc theo dÞnh híng x· héi chñ nghÜa. Tinh dÞnh híng x· héi
chñ nghÜa ®èi víi quan hÖ s¶n xuÊt thÓ hiÖn ë chç kh«ng ph¶i

8
®Ó cho quan hÖ s¶n xuÊt k×m h·m lùc lîng s¶n xuÊt hoÆc quan
hÖ s¶n xuÊt tù ph¸t ®iÒu chØnh lùc lîng s¶n xuÊt mµ lµ mét qu¸
tr×nh tù gi¸c nhËn thøc ®îc tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng
s¶n xuÊt ®Ó cã sù ®iÒu chØnh phï hîp, t¹o ra ®éng lùc ph¸t
triÓn liªn tôc cho lùc lîng s¶n xuÊt.
1.3. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam lµ
mét m« h×nh kinh tÕ tæng qu¸t cña níc ta trong thêi k× qu¸
®é. VÒ thùc chÊt lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬
chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lÝ vÜ m« cña nhµ níc ph¸t triÓn theo
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa .
C¬ chÕ thÞ trêng lµ c¬ chÕ kinh tÕ n¶y sinh mét c¸ch tÊt yÕu
tõ sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸. C¬ chÕ thÞ
trêng lµ c¬ chÕ kinh tÕ th«ng qua thÞ trêng ®Ó tù ®iÒu chØnh
c¸c c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ theo yªu cÇu cña c¸c quy luËt
kh¸ch quan (gi¸ trÞ, cung-cÇu, c¹nh tranh, lu th«ng tiÒn tÖ..). C¬
chÕ thÞ trêng lµ guång m¸y vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng,
lµ ph¬ng thøc c¬ b¶n ®Ó ph©n phèi vµ sö dông c¸c nguån vèn,
tµi nguyªn, c«ng nghÖ, t liÖu s¶n xuÊt , søc lao ®éng. C¨n cø vµo
thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp sÏ quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n
xuÊt nh thÕ nµo, s¶n xuÊt cho ai. C¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái ph¶i
ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸, mäi s¶n phÈm lµ hµng ho¸ hoÆc cã
tÝnh hµng ho¸, më réng thÞ trêng vÒ mäi ph¬ng diÖn, tù do s¶n
xuÊt kinh doanh tù do th¬ng m¹i, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së
h÷u-h×nh thøc ph©n phèi. Trong ®ã nã cã c¸c ®Æc trng: ®Æc
trng c¬ b¶n nhÊt lµ c¬ chÕ h×nh thµnh gi¸ c¶ mét c¸ch tù do,
ngêi b¸n vµ ngêi mua th«ng qua thÞ trêng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶;
®Æc trng thø hai lµ lùa chän tèi u ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®Ó
®¹t ®îc lîi nhuËn tèi ®a. C¬ chÕ thÞ trêng chÞu sù t¸c ®éng rÊt

9
m¹nh cña c¸c quy luËt s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸. C¬ chÕ thÞ
trêng cã c¶ mÆt tÝch cùc, mÆt tiªu cùc. MÆt tÝch cùc: nã lµ c¬
chÕ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ rÊt linh ho¹t, mÒm dÎo, uyÓn chuyÓn;
nã cã t¸c dôngkÝch thÝch m¹nh vµ nhanh sù quan t©m thêng
xuyªn ®Õn ®æi míi kÜ thuËt, c«ng nghÖ qu¶n lÝ, ®Õn nhu cÇu
vµ thÞ hiÕu ngêi tiªu dïng; nã cã t¸c dông lín trong tuyÓn chän
c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n qu¶n lÝ kinh doanh giái. Trªn c¬ së
®ã c¬ chÕ thÞ trêng kÝch thÝch s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸
ph¸t triÓn .. VÒ mÆt tiªu cùc : trªn thÞ trêng chøa ®ùng tÝnh tù
ph¸t , chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè bÊt æn, mÊt c©n ®èi. V× ch¹y
theo lîi nhuËn, c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh cã thÓ g©y nhiÒu
hËu qu¶ xÊu: m«i trêng huû ho¹i, t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng
lµnh m¹nh, ph¸ s¶n, thÊt nghiÖp, ph©n ho¸ x· héi cao, lîi Ých
c«ng céng bÞ coi nhÑ , c¸c vÊn ®Ò vÒ c«ng b»ng x· héi kh«ng ®-
îc b¶o ®¶m, tÖ n¹n x· héi gia t¨ng, thËm chÝ cã ngêi lµm ¨n bÊt
hîp ph¸p, trèn lËu thuÕ, lµm hµng gi¶. Còng v× môc tiªu lîi nhuËn
mµ c¸c nhµ s¶n xuÊt, kinh doanh kh«ng lµm nh÷ng nghµnh nghÒ
Ýt lîi nhuËn. §Ó h¹n chÕ nh÷ng khuyÕt tËt ®ã nhµ níc ®ßi hái
ph¶i qu¶n lÝ nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Sù qu¶n lÝ cña nhµ níc nh»m
h¹n chÕ, kh¾c phôc nh÷ng thÊt b¹i cña thÞ trêng, thùc hiÖn c¸c
môc tiªu x· héi, nh©n ®¹o mµ b¶n th©n thÞ trêng kh«ng lµm ®-
îc. Vai trß qu¶n lÝ cña nhµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hÕt
søc quan träng. Sù qu¶n lÝ cña nhµ níc b¶o ®¶m cho nÒn kinh
tÕ t¨ng trëng, æn ®Þnh, ®¹t hiÖu qu¶, ®Æc biÖt lµ ®¶m b¶o sù
c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi. Kh«ng ai ngoµi nhµ níc l¹i cã thÓ
gi¶m bít ®îc sù chªnh lÖch giµu nghÌo gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng
th«n, gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, gi÷a c¸c vïng kinh tÕ
cña ®Êt níc. Nhµ níc æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« chèng l¹i khñng

10
ho¶ng, thÊt nghiÖp. X©y dùng mét hÖ th«ng ph¸p luËt ®Ó t¹o
m«i trêng qu¶n lÝ cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ ho¹t ®éng. Sù qu¶n lÝ
can thiÖp vÜ m« cña nhµ níc ph¶i thÝch hîp víi yªu cÇu cña quy
luËt s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸. Nhµ níc ph¶i sö dông chñ
yÕu c¸c c«ng cô, biÖn ph¸p kinh tÕ luËt ph¸p, quy ho¹ch kÕ
ho¹ch ®Þnh híng, chÝnh s¸ch kinh tÕ-x· héi vµ kh¶ n¨ng, søc
m¹nh kinh tÕ nhµ níc ®Ó t¸c ®éng tíi thÞ trêng, ®iÒu tiÕt ho¹t
®éng cña c¸c doanh nghiÖp.

11
2. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa dùa trªn
2.1. NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt
Nam dùa trªn nhiÒu quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt ®ã lµ së
h÷u nhµ níc, tËp thÓ, t nh©n, c¸ thÓ, trªn c¬ së ®ã h×nh thµnh
lªn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ , trong ®ã thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n-
íc gi÷ vai trß chñ ®¹o.
§¹i héi ®¶ng 8 §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· kh¼ng ®Þnh:” tiÕp
tôc ®æi míi vµ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ kinh tÕ nhµ níc ®Ó lµm
tèt vai trß chñ ®¹o : lµm ®ßn bÈy ®Èy nhanh t¨ng trëng kinh tÕ
vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi; më ®êng, híng dÉn, hç trî
c¸c thµnh phÇn kh¸c cïng ph¸t triÓn; lµm lùc lîng vËt chÊt ®Ó
nhµ níc thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý vÜ m«; t¹o nÒn
t¶ng cho chÕ ®é x· héi míi “. Vµ trong héi nghÞ trung ¬ng 4: “
chóng ta kh«ng thÓ ®Ó quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn tù ph¸t.
NÕu ®Ó tù ph¸t th× nÒn s¶n xuÊt sÏ hµng ngµy hµng giê ®i vµo
chñ nghÜa t b¶n”. Vµ h¬n n÷a chóng ta k× väng vµo sù t×m tßi
thö nghiÖm ®Ó s¸ng t¹o ra nh÷ng h×nh thøc tèt nhÊt trong ®ã
võa duy tr× vµ t¸i s¶n xuÊt ®îc quan hÖ s¶n xuÊt míi-x· héi chñ
nghÜa, võa t¹o ra nh÷ng ph¹m vi réng lín cho sù t¨ng trëng
nhanh, cã hiÖu qu¶ lùc lîng s¶n xuÊt. ChÝnh nã lµ cèt lâi cña luËn
®Ò:”kinh tÕ nhµ níc ®ãng vai trß chñ ®¹o cïng víi kinh tÕ tËp
thÓ dÇn dÇn trë thµnh nÒn t¶ng “. Song còng cã nh÷ng vÊn ®Ò
cã tÝnh nguyªn t¾c kh«ng thÓ t¸ch rêi. Ph¶i cñng cè ph¸t triÓn
thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc ®Ó nã thùc sù ngµy cµng m¹nh vµ
thùc sù cã hiÖu qu¶ h¬n. C¶i tæ khu vùc kinh tÕ nhµ níc quyÕt
kh«ng thu hÑp vai trß cña thµnh phÇn kinh tÕ nµy. Ph¶i t¨ng c-
êng sù kiÓm tra kiÓm so¸t cña nh©n d©n ®èi víi thµnh phÇn

12
kinh tÕ nhµ níc ®Ó h¹n chÕ tèi ®a xu híng quan liªu ho¸, tham
«, tham nhòng cña c¸n bé ®¹i diÖn cho së h÷u nhµ níc .
MÆt kh¸c díi chÕ ®é ta ®Ó ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa nÒn
kinh tÕ ,®¶m b¶o cho chñ nghÜa x· héi th¾ng lîi th× tÊt yÕu
thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u gi÷ vai
trß chñ ®¹o. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn
,kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o cã thùc lùc to lín, chiÕm
phÇn lín tµi s¶n quèc gia vµ ®ãng gãp tû träng kh«ng nhá trong
GDP hµng n¨m, n¾m gi÷a c¸c lÜnh vùc then chèt trong nÒn kinh
tÕ . Kinh tÕ nhµ níc t¹o nÒn t¶ng, søc m¹nh ®Ó ®Þnh híng x· héi
chñ nghÜa toµn bé nÒn kinh tÕ. Vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ
níc cßn thÓ hiÖn ë chç t¹o ®ßn bÈy t¨ng trëng kinh tÕ nhanh vµ
bÒn v÷ng, t¹o nÒn t¶ng vËt chÊt-kÜ thuËt cho x©y dùng x· héi
míi-x· héi chñ nghÜa. MÆt kh¸c trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh
phÇn nhµ níc kh«ng chØ ®¹i diÖn cho läi Ých cña nh©n d©n lao
®éng mµ cßn ®¹i diÖn cho lîi Ých cña quèc gia. VÒ mÆt kinh
tÕ , lîi Ých cña mét quèc gia biÓu hiÖn tríc hÕt ë kh¶ n¨ng gi¶i
phãng søc s¶n xuÊt hiÖn cã, ë viÖc sö dông tèt nhÊt c¸c nguån
lùc vµ ë viÖc ®em kÕt qu¶ cña viÑc sö dông tèt nhÊt c¸c nguån
lùc phôc vô cho c«ng d©n níc m×nh. Do lùc lîng s¶n xuÊt cña níc
ta hiÖn nay ®ßi hái ph¶i ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c h×nh thøc tæ
chøc s¶n xuÊt- kinh doanh phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸c
nhau cña lùc lîng s¶n xuÊt.Kinh tÕ nhµ níc dùa trªn së h÷u cña
nhµ níc lµ h×nh thøc së h÷u ë tr×nh ®é x· héi ho¸ cao phï hîp víi
tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Vµ thùc tÕ ®æi míi
nh÷ng n¨m qua chøng tá r»ng chØ b»ng c¸ch ®ã chóng ta míi
tho¶ m·n nhu cÇu ngõ¬i d©n mét c¸ch tèt nhÊt. Cho nªn nhµ níc
ta kh«ng nh÷ng ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho thµnh phÇn kinh tÕ nhµ

13
níc ph¸t triÓn mµ h¬n lóc nµo hÕt ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cïng ph¸t triÓn. Do vËy kh«ng thÓ nãi
®Õn sù chi phèi cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc bëi thùc chÊt
chóng ta kh«ng muèn nãi ®Õn mét sù ¸p ®Æt kinh tÕ b»ng b¹o
lùc, b»ng lÊn ¸t c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Quan ®iÓm cã
tÝnh nguyªn t¾c cña chóng ta lµ t¹o ra mét m«i trêng ho¹t ®éng
b×nh ®¼ng cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ nh»m khai th¸c hÕt nét
lùc vµ hiÖu qu¶ cña chóng t¹o ®iÒu kiÖn x©y dùng vµ ph¸t triÓn
chñ nghÜa x· héi.Nh vËy nhê cã kinh tÕ nhµ níc mµ kinh tÕ thÞ
trêng ®¶m b¶o ph¸t triÓn theo ®óng ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa ,nã còng chi phèi dÉn d¾t c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c
ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa .Lµ søc m¹nh vËt
chÊt ®Ó nhµ níc ®iÒu tiÕt c¬ chÕ thÞ trêng .Nªu g¬ng vÒ viÖc
øng dông khoa häc c«ng nghÖ,n¨ng suÊt ,chÊt lîng ,hiÖu qu¶.V×
vËy chóng ta ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho thµnh phÇn kinh tÕ nµy
ph¸t triÓn .
2.2. Cã nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi
KÕt hîp ph©n phèi theo lao ®éng, theo ®ãng ghãp vµo
cæ phÇn, trªn nguyªn t¾c u tiªn ph©n phèi theo lao ®éng vµ
hiÖu qu¶,®ång thêi ®¶m b¶o sù c«ng b»ng vµ h¹n chÕ bÊt b×nh
®¼ng x· héi.§iÒu nµy kh¸c víi ph©n phèi theo lao ®éng mang
tÝnh b×nh qu©n trong chñ nghÜa x· héi cò.Trong nÒn kinh tÕ
thÞ trêng víi c«ng nghÖ cao vµ kinh tÕ tri thøc ,lao ®éng_ “t
b¶n’’, “con ngêi”®îc coi lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu vµ cã
kh¶ n¨ng s¸ng t¹o rÊt lín,viÖc ®Ò cao con ngêi còng nh nguyªn
t¾c ph©n phèi theo lao ®éng lµ phï hîp víi xu thÕ vµ tÝnh chÊt
nh©n v¨n cña ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn ®¹i .MÆt kh¸c ,b¶o ®¶m
sù ph©n phèi c«ng b»ng vµ h¹n chÕ bÊt b×nh ®¼ng x· héi th¸i

14
qu¸ còng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó båi dìng ,ph¸t triÓn chÝnh nguån lao
®éng s¸ng t¹o trªn .Sù bÊt b×nh ®¼ng vµ mÊt æn ®Þnh x· héi
®ang lµ m©u thuÉn bÊt kh¶ kh¸ng mµ chñ nghÜa t b¶n vÊp ph¶i
trong nh÷ng giíi h¹n cña quan hÖ t s¶n .Cßn chñ nghÜa x· héi dùa
trªn chÕ ®é c«ng h÷u vµ chÝnh quyÒn cña d©n ,do d©n ,v×
d©n . Th«ng qua c¸c c«ng cô ph©n phèi l¹i vµ chÝnh s¸ch x· héi
tÝch cùc cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc m©u thuÉn nµy .Tuy nhiªn c¸c
yÕu tè s¶n xuÊt kh¸c nh vèn vµ c«ng nghÖ còng gi÷ vai trß
kh«ng kÐm quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt .ViÖc ®¸nh gi¸
th«ng qua thÞ trêng vÒ møc ®ãng gãp vµ thï lao phï hîp cho c¸c
yÕu tè nµy lµ cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu
qu¶ c¸c nguån lùc x· héi vµo ph¸t triÓn kinh tÕ cña chñ nghÜa x·
héi .
2.3. T¨ng trëng kinh tÕ g¾n víi c«ng b»ng x· héi
§¶ng céng s¶n ViÖt nhÊn m¹nh : “t¨ng trëng kinh tÕ
ph¶i g¾n liÒn víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi ngay trong tõng bíc
vµ trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn”
Nªu t¨ng trëng kinh tÕ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¶i thuÖn
cuéc sèng cho nh©n d©n th× c«ng b»ng chÝnh lµ tiªu chuÈn ®o
lêng tÝnh nh©n ®¹o vµ tr×nh ®é v¨n minh ,tiÕn bé cña x· héi
dùa trªn nÒn kinh tÕ ®ã .ë ®©y ,c«ng b»ng kh«ng ph¶i lµ b×nh
qu©n chia ®Òu mµ ®îc hiÓu theo nghÜa mçi ngêi ®îc hëng mét
phÇn t¬ng xøng víi nhøng ®ãng gãp cña hä còng nh quyÒn b×nh
®¼ng nh nhau trong tiÕp cËn nh÷ng nguån lùc cña x· héi mµ c¸c
thÕ hÖ tríc ®· t¹o ra .Cã nhiÒu ý kiÕn cho r»ng ®èi víi c¸c níc
chËm ph¸t triÓn nh níc ta th× khoan h·y nghÜ ®Õn c«ng b»ng
mµ tríc m¾t h·y u tiªn cho t¨ng trëng ®· .Hä lËp luËn r»ng muèn
cïng nhau hëng c¸i b¸nh to th× h·y lµm mäi c¸ch t¹o ra c¸i b¸nh to

15
®· .Khi cã c¸i b¸nh to råi th× t×m c¸ch chia còng cha muén.Nhng
thêi ®¹i hiÖn nay mÆc dï hy väng tho¶ m·n nhu cÇu con ngêi mét
c¸ch æn tho¶ mµ kh«ng u tiªn cho t¨ng trëng ®· tá ra hoµn toµn
¶o tëng ,nh thÕ kh«ng cÇn hy sinh c«ng b»ng cho hiÖu qu¶ .Bëi
v× xÐt cho còng s¶n xuÊt nãi chung, t¨ng trëng nãi riªnglµ nh»m
môc ®Ých tèi cao phôc vô cuéc sèng con ngêi ,lµ ®Ó c¶i thiÖn
cuéc sèng con ngêi theo híng tèt ®Ñp h¬n.Mäi sù t¨ng trëng
kh«ng ®i cïng môc tiªu phôc vô con ngêi,sím hay muén còng bÞ
lo¹i bá.H¬n n÷a b¶n th©n sù ph©n phèi c«ng b»ng còng t¹o ra
néi lùc cho sù t¨ng trëng.Néi lùc ®ã chÝnh lµ sù æn ®Þnh chÝnh
trÞ _x· héi ,lµ tr¹ng th¸i tinh thÇn khuyÕn khÝch lao ®éng nhiÖt
t×nh ,h¨ng h¸i s¸ng t¹o ,lµ gi¶m bít sù l·ng phÝ do tÝch luü cña c¶i
qu¸ lín vµo mét bé phËn d©n sè nµo ®ã vµ tiªu phÝ søc lùc qu¸
®¸ng ®Ó mu sinh cña mét bé phËn d©n sè kh¸c .
C«ng b»ng x· héi lµ kh¸t väng bao ®êi nay cña d©n téc ta ,còng
lµ môc tiªu ph¶i ®¹t tíi cña c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc theo
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa .C«ng b»ng kh«ng chØ lµ viÖc ®iÒu
hoµ lîi Ých ,®iÒu tiÕt ,ph©n phèi l¹i thu nhËp cña c¸c giai tÇng x·
héi cho hîp lý.Mµ quan träng h¬n lµ ph¶i b¶o ®¶m cho mäi tÇng
líp x· héi ®îc hëng nh nhau c¸c quyÒn lîi x· héi nh :viÖc lµm ,gi¸o
dôc ,ch¨m sãc søc khoÎ ,®µo t¹o nghÒ nghiÖp ,®îc gióp ®ì lóc
khã kh¨n ho¹n n¹n .C«ng b»ng x· héi b¶o ®¶m mäi thµnh viªn
trong x· héi kh«ng ngõng n©ng cao møc sèng vµ tù kh¼ng ®Þnh
m×nh.Sù thµnh c«ng cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh
phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa kh«ng chØ biÓu hiÖn ë
tèc ®é t¨ng trëng cao ,mµ cßn ë møc sèng thùc tÕ cña mäi tÇng
líp d©n c ®îc n©ng lªn:y tÕ ,gi¸o dôc ®Òu ph¸t triÓn,kho¶ng
c¸ch giµu nghÌo ®îc thu hÑp ,m«i trêng sinh th¸i ®îc b¶o vÖ

16
...VÊn ®Ò cèt lâi cña c«ng b»ng x· héi lµ nhµ níc b¶o ®¶m cho
mäi thµnh viªn trong x· héi ®Òu cã c¬ héi ngang nhau trong viÖc
tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ph©n phèi s¶n phÈm theo
nguyªn t¾c c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶ .§ång thêi cã chÝnh s¸ch tho¶
®¸ng ®èi víi nh÷ng ®èi tîng chÝnh s¸ch ..Chñ nghÜa x· héi sÏ
tiÕn tíi xo¸ bá mäi ¸p bøc bãc lét ,bÊt c«ng vµ mu cÇu h¹nh phóc
cho mäi ngêi ,mäi gia ®×nh vµ toµn x· héi ,®ã lµ c«ng b»ng x·
héi lín nhÊt ,triÖt ®Ó nhÊt mµ chóng ta phÊn ®Êu .C«ng b»ng x·
héi cßn lµ mäi ngêi b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô vµ quyÒn lîi tríc
ph¸p luËt vµ trong c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi ,c«ng b»ng gi÷a
cèng hiÕn vµ hëng thô gi÷a c¸c nhãm d©n c trong hiÖn t¹i vµ
trong qu¸ khø .
§Ó thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi §¶ng ta chñ tr¬ng ph¸t
triÓn nÒn s¶n xuÊt hµnh ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ,thõa nhËn nhiÒu
h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau cïng tån t¹i .Thùc hiÖn ph©n phèi
qua c¸c quü phóc lîi x· héi nh»m gi¶m bít chªnh lÖch vÒ ®iÒu
kiÖn t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng trªn mét sè nhu cÇu c¬ b¶n thiÕt
yÕu cña c¸c thµnh viªn x· héi .B¶o ®¶m chØ cã ngêi nghÌp t¬ng
®ãi so víi ngêi giµu ,®êi sèng cña bé phËn nh©n d©n nghÌo ph¶i
tõng bíc ®îc c¶i thiÖn dÇn lªn .Nhµ níc cã c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn
khÝch ®Çu t ,®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó
cho ngêi lao ®éng cã c¬ héi t×m kiÕm viÖc lµm ,kÓ c¶ viÖc lµm
thuª .Trong khi ph¸t triÓn c¸c thÇnh phÇn kinh tÕ ngêi lao ®éng
cßn ph¶i ®i lµm thuª cho c¸c «ng chñ t b¶n trong níc vµ níc ngoµi
th× nhµ níc cÇn cã nh÷ng qui ®Þnh luËt ph¸p ,t¨ng cêng kiÓm
tra viÖc thùc hiÖn luËt ph¸p ®Ó quan hÖ thuª mín lao ®éng
kh«ng mang h×nh thøc quan hÖ chñ tí ,quan hÖ thèng trÞ vµ bÞ
trÞ.

17
 Nh vËy t¨ng trëng kinh tÕ lu«n ®i cïng víi c«ng b»ng
x· héi ,thÓ hiÖn ë chç chóng ®Òu cã môc tiªu chung lµ nh»m ph¸t
triÓncon ngêi ph¸t huy nh©n tè con ngêi .C«ng b»ng x· héi lµ
®Þnh híng c¬ b¶n cña chñ nghÜa x· héi .Cßn t¨ng trëng kinh tÕ
lµ ph¬ng tiÖn ®Ó thùc hiÖn chñ nghÜa x· héi ë níc ta ,thóc ®Èy
ph¸t triÓn vµ tiÕn bé x· héi .V× vËy chóng ta ph¶i thùc hiÖn tèt
c¶ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi .
2.4. Ph¸t tiÓn v¨n ho¸ gi¸o dôc nh»m t¹o nguån nh©n
lùc vµ n©ng cao d©n trÝ,x©y dùng mét nÒn v¨n ho¸ ®Ëm ®µ
b¶n s¾c d©n téc .
Tõ thùc tÕ vµ kinh nghiÖm cña c¸c níc ph¸t triÓn cho
thÊy cÇn ®Çu t cho gi¸o dôc .V× gi¸o dôc sÏ t¹o ra nh÷ng ngêi cã
tr×nh ®é ,cã sù hiÓu biÕt ,cã Ých cho x· héi .Mét ®Êt níc muèn
ph¸t triÓn th× ®Êt níc ®ã ph¶i cã nh÷ng ngêi cã tri thøc ,tr×nh
®é nhËn thøc cao ,cã kh¶ n¨ng tiÕp thu nh÷ng thµnh tô v¨n minh
cña nh©n lo¹i .Mét níc cã tr×nh ®é gi¸o dôc cao sÏ cã nhiÒu c¬
héi ph¸t triÓn ,sÏ cã nhiÒu ph¸t minh míi phôc vô cho sù ph¸t triÓn
cña ®Êt níc ®ã .V× vËy chóng ta ph¶i quan t©m ®Õn gi¸o
dôc ,®Çu t cho gi¸o dôc ë møc cao h¬n .Gi¸o dôc cÇn ph¸t triÓn
c©n ®èi gi÷a c¸c cÊp häc vµ c¸c tr×nh ®é,t¹o c¬ héi thô hëng
gi¸o dôc b×nh ®¼ng cho mäi ngêi ®Ó con em nhµ nghÌo cã
®iÒu kiÖn ®Õn trêng .Tõ ®ã hä cã thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn vµ ®îc hëng nh÷ng thµnh qu¶ ph¸t triÓn cña ®Êt
nø¬c.Bªn c¹nh gi¸o dôc ,trong qóa tr×nh ph¸t triÓn chóng ta ph¶i
kÕt hîp sù chän läc tinh hoa cña v¨n minh nh©n lo¹i víi sù gi÷
g×n nh÷ng yÕu tè tinh tuý cña v¨n ho¸ d©n téc ,x©y dùng
nh÷ng nh©n tè v¨n ho¸ x· héi chñ nghÜa .
2.5. Ph¸t triÓn kinh tÕ “më”

18
 NÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn theo híng hoµ nhËp vµo thÞ
trêng khu vùc vµ thÕ giíi.C¸ch m¹ng khoa häc _c«ng nghÖ cµng
ph¸t triÓn cµng lµm cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®¹t tr×nh ®é
x· héi ho¸ cao ,dÉn ®Õn qu¸ tr×nh khu vùc ho¸ ,quèc tÕ ho¸ nÒn
kinh tÕ ngµy cµng më réng .Do vËy ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng
kh«ng chØ dùa trªn c¬ së ®iÒu kiÖn trong níc mµ cßn tÝnh ®Õn
quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ,®Õn xu híng quèc tÕ ho¸ ®êi sèng
kinh tÕ .NÒn kinh tÕ thÞ trêng cña mçi quèc gia muèn ph¸t triÓn
thuËn lîi kh«ng thÓ kh«ng g¾n víi thÞ trêng thÕ giíi .C¸ch m¹ng
khoa häc _c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®· lµm cho sè lîng ,chÊt lîng
,chñng lo¹i hµng ho¸ tiªu dïng cho s¶n xuÊt vµ tiªu dïng c¸ nh©n
ngµy cµng phong phó ,®a d¹ng .Mµ bÊt cø mét níc nµo dï lµ níc
ph¸t triÓn nhÊt còng kh«ng thÓ s¶n xuÊt tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng
ho¸ .V× vËy mçi nícph¶i tuú theo lîi thÕ cña m×nh ,lùa chän
nh÷ng mÆt hµng s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ vµ c¹nh tranh ®îc trªn thÞ
trêng thÕ giíi .S¶n xuÊt hµng ho¸ ë níc ta chØ cã thÓ ph¸t triÓn
m¹nh mÏ nÕu thu hót cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t níc ngoµi vµ
nh÷ng tiÕn bé c«ng nghÖ kü thuËt hiÖn ®¹i cña thÕ giíi ®Ó khai
th¸c nh÷ng tiÒm n¨ng cßn rÊt lín trong nÒn kinh tÕ .Muèn vËy
con ®êng ®óng ®¾n lµ ph¸t triÓn kinh tÕ “ më” :híng m¹nh vÒ
xuÊt khÈu ,®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu cã hiÖh qu¶ .
III .1.Thùc tr¹ng kinh tÕ thÞ trêng ë tr×nh ®é kÐm
ph¸t triÓn .
ThÓ hiÖn ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt hµng ho¸
thÊp do ph©n c«ng lao ®éng kÐm ph¸t triÓn .80%d©n c sèng ë
n«ng th«n,71%lùc lîng lao ®éng lµm trong n«ng nghiÖp vµ do ®ã
,c¬ cÊu kinh tÕ l¹c hËu vµ chuyÓn dÞch chËm ,nhÊt lµ c¬ cÊu
kinh tÕ n«ng nghiÖp :s¶n xuÊt l¬ng thùc vÉn lµ ngµnh chÝnh

19
chiÕm ®¹i bé phËn ®Êt canh t¸c ,tû suÊt hµng ho¸ l¬ng thùc
thÊp ,ch¨n nu«i cha trë thµnh ngµnh chÝnh ..Tù do kinh doanh vµ
c¹nh tranh theo ph¸p luËt _hai thÕ m¹nh cña c¬ chÕ thÞ trêng
,cha ®îc qu¸n triÖt ®Çy ®ñ vµ thùc thi h÷u hiÖu trªn thÞ trêng
.ThÞ trõ¬ng d©n téc thèng nhÊt ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh
thµnh vµ cha ®ång bé ,thÓ chÕ thÞ trêng cha t¹o m«i trêng æn
®Þnh vµ an toµn cho s¶n xuÊt _kinh doanh ,®Æc biÖt lµ thÓ chÕ
tµi chÝnh ,tÝn dông ,tiÒn tÖ .Cã nhiÒu chñ thÓ s¶n xuÊt kinh
doanh thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo thÞ trêng
.NhiÒu kiÓu s¶n xuÊt hµng ho¸ cïng tån t¹i ®an xen nhau ,trong
®ã s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá cßn phæ biÕn .Qu¸ tr×nh chuyÓn tõ
nÒn kinh tÕ mang nÆng tÝnh chÊt tù cung tù cÊp lªn kinh tÕ
hµng ho¸ diÔn ra ®ång thêi víi qu¸ tr×nh chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ
kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp sang kinh tÕ thÞ trêng
cã sù qu¶n lý cña nhµ níc .Sù h×nh thµnh thÞ trêng trong níc g¾n
víi viÖc më réng thÞ trêng ngoµi níc,víi viÖc më réng quan hÖ
kinh tÕ ®ãi ngo¹i ,víi viÖc më cöa,héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ
giíi vµ khu vùc trong ®iÒu kiÖn tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ _x·
héi cña ta thÊp h¬n nhiÒu so víi níc kinh tÕ ph¸t triÓn .V× thÕ
®©y lµ thêi c¬ th¸ch thøc lín ®èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt hµng
ho¸.Qu¶ lý nhµ níc vÒ kinh tÕ ,x· héi cßn yÕu kÐm “hÖ thèng
ph¸p luËt ,c¬ chÕ ,chÝnh s¸ch cha ®ång bé vµ nhÊt qu¸n ,thùc
hiÖn cha nghiªm .C«ng t¸c tµi chÝnh ng©n hµng,gi¸ c¶ ,..cßn
nhiÒu yÐu kÐm ,thñ tôc hµnh chÝnh ..®æi míi cßn chËm.Th¬ng
nghiÖp nhµ níc bá trèng mét sè trËn ®Þa quan träng ,cha ph¸t
huy tèt vai trß chñ ®¹o trªn thÞ trêng .Qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu
cßn nhiÒu s¬ hë ,tiªu cùc .ChÕ ®é ph©n phèi thu nhËp cßn
nhiÒu bÊt hîp lý .Ngoµi ra cßn ®îc thÓ hiÖn ë sù ph©n c«ng lao

20
déng cha ph¸t triÓn ,c¬ së vËt chÊt kü thuËt l¹c hËu ,thÞ trêng ch-
a h×nh thµnh ®ång bé ,søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ cßn yÕu .
2.Môc tiªu phÊn ®Êu
§Õn n¨m 2005 lµ h×nh thµnh c¬ b¶n vÒ kinh tÕ thÞ tr-
êng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa .2010®a níc ta ra khái t×nh
tr¹ng mét níc nghÌo vµ chËm ph¸t triÓn .2020 h×nh thµnh vÒ c¬
b¶n thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa
3.Gi¶i ph¸p.
Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh
phÇn.Coi ®©y lµ ®iÒu kiÖn c¬ së ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ thÞ tr-
êng ph¸t triÓn ,nhê ®ã mµ sö dông cã hiÖu qu¶ søc m¹nh tæng
hîp cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ ,huy ®éng nh÷ng tiÒm n¨ng to
lín cßn bÞ ph©n t¸n cña x· héi vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt . §Ó thùc
hiÖn tèt chÝnh s¸ch nµy :mét mÆt ,ph¶i thÓ chÕ ho¸ c¸c quan
®iÓm cña §¶ng thµnh ph¸p luËt ,chÝnh s¸ch cô thÓ ®Ó kh¼ng
®Þnh :sù ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ mét chÝnh s¸ch
l©u dµi ,nhÊt qu¸n cña §¶ng ,nhµ níc ta ,®Ó t¹o m«i trêng ph¸p lý
cho c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ yªn t©m
®Çu t lµm ¨n l©u dµi ;mÆt kh¸c ph¶i kiªn quʪt trÊn ¸p ,ng¨n
chÆn mäi hµnh vi lõa ®¶o ,trèn lËu qua biªn giíi ,lµm hµng
gi¶...nh»m b¶o vÖ s¶n xuÊt, kinh doanh b×nh thêng cña c¸c
doanh nhgiÖp.
Më réng ph©n c«ng lao ®éng, ph©n bè l¹i lao ®éng vµ d©n
c trong ph¹m vi c¶ níc còng nh tõng ®Þa ph¬ng, tõng vïng theo h-
íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Muèn khai th¸c mäi nguån lùc
cÇn ph¸t triÓn nhiÒu nghµnh nghÒ, sö dông cã hiÖu qu¶ c¬ së
vËt chÊt kÜ thuËt hiÖn cã vµ t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng.
Ph©n c«ng l¹i lao ®éng gi÷a c¸c nghµnh theo híng chuyªn m«n
ho¸, hîp t¸c ho¸, lao ®éng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¨ng tuyÖt ®èi
vµ t¬ng ®èi, lao ®éng n«ng nghiÖp gi¶m tuyÖt ®èi gi÷a lao

21
®éng vµ tµi nguyªn, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn m«i trêng sinh th¸i.
Cïng víi më réng ph©n c«ng lao ®éng x· héi trong níc, tiÕp tôc
më réng ph©n c«ng vµ hîp t¸c lao ®éng quèc tÕ.
T¹o lËp vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¸c yÕu tè thÞ trêng. §©y lµ biÓu
hiÖn vµ tiÒn ®Ò quan träng nhÊt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-
êng. ThÞ trêng lµ s¶n phÈm tÊt yÕu cña s¶n xuÊt vµ lu th«ng
hµng ho¸. S¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ cµng ph¸t triÓn th× thÞ
trêng cµng më réng. S¶n xuÊt, lu th«ng hµng ho¸ quyÕt ®Þnh thÞ
trêng, song thÞ trêng còng t¸c ®éng trë l¹i thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ
lu th«ng hµng ho¸ ®Ó më réng thÞ trêng vµ t¹o lËp ®ång bé c¸c
yÕu tè thÞ trêng cÇn t«n träng quÒn tù chñ s¶n xuÊt, kinh doanh
cña c¸c doanh nghiÖp, b¶o ®¶m sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ; x©y dùng thÞ trêng x· héi thèng nhÊt vµ
th«ng suèt c¶ níc; ph¸t triÓn m¹nh thÞ trêng hµng ho¸ vµ dÞch
vô, trªn c¬ së t×m hiÓu nhu cÇu mµ t¨ng quy m«, chñng lo¹i,
n©ng cao chÊt lîng, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng tiªu dïng vµ
dÞch vô ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu trong níc vµ më réng kim ngh¹ch
xuÊt khÈu. §Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m gi¸ c¶
hµng ho¸, t¨ng thu nhËp, t¨ng søc mua, lµm cho dung lîng thÞ tr-
êng, nhÊt lµ thÞ trêng n«ng th«n t¨ng lªn. H×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn c¸c thÞ trêng søc lao ®éng, vèn, tiÒn tÖ, chøng kho¸n. §Ó
c¸c thÞ trêng nµy ph¸t triÓn cÇn triÖt ®Ó xo¸ bá bao cÊp, thùc
hiÖn nguyªn t¾c: tù do ho¸ gi¸ c¶, tiÒn tÖ ho¸ tiÒn l¬ng; më réng
c¸c lo¹i thÞ trêng, thùc hiÖn giao lu hµng ho¸ th«ng suèt trong c¶
níc, lµnh m¹nh ho¸ thÞ trêng, kh¾c phôc t×nh tr¹ng kinh tÕ
ngÇm, kiÓm so¸t vµ xö lý nghiªm minh c¸c vi ph¹m thÞ trêng.
§Èy m¹nh c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ, nh»m ph¸t triÓn
kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Trong kinh tÕ
thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp chØ cã thÓ ®øng v÷ng trong c¹nh

22
tranh nÕu thêng xuyªn tæ chøc l¹i s¶n xuÊt , ®æ míi thiÕt bÞ,
c«ng nghÖ nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó h¹ thÊp chi phÝ
s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm .
Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt
®æi míi c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ, gi¸ c¶. §ã lµ nh÷ng
nh©n tè quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng, ®Ó c¸c nhµ
s¶n xuÊt kinh doanh trong vµ ngoµi níc yªn t©m ®Çu t. Gi÷ v÷ng
æn ®Þnh chÝnh trÞ lµ gi÷ v÷ng sù l·nh ®¹o cña §¶ng víi sù
nghiÖp ®æi míi, t¨ng cêng vai trß qu¶n lÝ cña nhµ níc, vai trß lµm
chñ cña nh©n d©n. Nhµ níc cÇn h¹n chÕ can thiÖp trùc tiÕp vµo
s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp mµ tËp trung lµm tèt
c¸c chøc n¨ng t¹o m«i trõ¬ng, híng dÉn, hç trî nh÷ng yÕu tè cÇn
thiÕt ®Ó c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn. Nhµ níc cÇn t¨ng cêng
qu¶n lÝ vµ kiÓm so¸t. Nhµ níc ph¶i æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«:
chèng l¹i khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp, söa ch÷a vµ kh¾c phôc
nh÷ng khuyÕt tËt cña thÞ trêng, ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu
nhËp quèc d©n, x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt ®Ó t¹o m«i trêng
ph¸p lÝ cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ ho¹t ®éng. Nhµ níc t«n träng tÝnh
kh¸ch quan cña kinh tÕ thÞ trêng, ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc
h¹n chÕ vµ kh¾c phôc nh÷ng mÆt tiªu cùc.
§µo t¹o ®éi ngò qu¶n lÝ kinh tÕ vµ c¸c nhµ kinh doanh giái, phï
hîp víi yªu cÇu cña kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh hêng x· héi chñ
nghÜa. Chóng ta cÇn ®Èy m¹nh ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò
c¸n bé qu¶n lÝ kinh tÕ , kinh doanh cho phï hîp víi môc tiªu ph¸t
triÓn kinh tÕ trong thêi k× míi. CÇn båi dìng ®·i ngé ®óng ®¾n
víi ®é ngò c¸n bé nh»m n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô, b¶n lÜnh
qu¶n lÝ, kinh doanh cña hä.
Më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ
trêng. Trong xu thÕ quèc tÕ ho¸ ®íi sèng kinh tÕ, mäi quèc gia
muèn thóc ®Èy kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn ph¶i hoµ nhËp nÒn

23
kinh tÕ trong níc víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Muèn vËy ph¶i ®a d¹ng
ho¸ h×nh thøc, ®a ph¬ng ho¸ ®èi t¸c; ph¶i qu¸n triÖt nguyªn
t¾c ®«i bªn cïng cã lîi, kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña
nhau vµ kh«ng ph©n biÖt chÕ ®é chÝnh trÞ x· héi.

KÕt luËn

Qua t×m hiÓu vÒ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa ë ViÖt Nam em ®· biÕt v× sao níc ta l¹i ph¶i lùa chän ph¸t
triÓn kinh tÕ thÞ trêng vµ kinh tÕ thÞ trêng lµ lùc chän ®óng
®¾n vµ cÇn thiÕt cho c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Khi
chóng ta chuyÓn sang chÕ ®é míi x· héi chñ nghÜa tõ mét níc
kinh tÕ cßn l¹c hËu vµ nÒn kinh tÕ cßn kÐm ph¸t triÓn v× vËy
®Ó x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi chóng ta ph¶i t×m ra
con ®êng ®óng ®¾n t¹o c¬ së v÷ng ch¾c x©y dùng thµnh c«ng
chñ nghÜa x· héi. V× thÕ chóng ta ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-
êng. §Ó kinh tÕ thÞ trêng kh«ng ®i chÖch híng t b¶n chñ nghÜa.
Chóng ta ph¶i ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Kinh tÕ thÞ trêng
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa vËn hµnh trªn c¬ chÕ thÞ trêng cã sù
qu¶n lÝ vÜ m« cña nhµ níc. Trong kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta cã
®Æc ®iÓm kh¸c víi kinh tÕ thÞ trêng cña c¸c níc kh¸c. Trong kinh
tÕ thÞ trêng ë níc ta t¨ng trëng kinh tÕ g¾n liÒn víi sù tiÕn bé vµ
c«ng b»ng x· héi. §ã lµ x©y dùng mét x· héi d©n giµu, níc m¹nh,
x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. §ång thêi ph¸t triÓn lùc lîng
s¶n xuÊt, x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cho chñ nghÜa x· héi
vµ hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt trªn c¶ ba mÆt: së h÷u, tæ
chøc, ph©n phèi. Chóng ta còng thÊy ®îc ph¬ng híng vµ gi¶i
ph¸p cña §¶ng vµ nhµ níc ®Ò ra trong nh÷ng n¨m tíi ®Ó ®a kinh

24
tÕ thÞ trêng ngµy cµng ph¸t triÓn, ®a níc ta ph¸t triÓn æn ®Þnh
bÒn v÷ng.

Mét sè tµi liÖu tham kh¶o

1.Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa
TS. Vò V¨n Phóc.
2.VÒ nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë
níc ta
GS.PTS Lª H÷u
NghÜa
3. Kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt
Nam
GS.PTS Chu V¨n
CÊp
4. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa
T¹p chÝ Kinh tÕ thÞ trêng

25
 T« X©n D©n- Hoµng Xu©n
NghÜa
5.T×m hiÓu vµ x¸c ®Þnh nh÷ng ®Æc trng cña nÒn kinh tÕ thÞ
trêng ®Þnh h íng x· héi
chñ nghÜa ë ViÖt Nam
T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t
triÓn
GS.TS Hoµng §¹t
6. N©ng cao vai trß cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc
T¹p chÝ Ho¹t ®éng khoa häc
TS NguyÔn Minh Kh¶i
7. HiÓu thÕ nµo lµ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa
T¹p chÝ kinh tÕ ph¸t triÓn
PGS.TS Mai Ngäc Cêng

26
 Môc lôc

Lêi më ®Çu
......................................................................................
1
I. Kh¸i niÖm kinh tÕ thÞ trêng
......................................................................................
2
II. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng
®Þnh híng XHCN
......................................................................................
2
III. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh
híng XHCN ë ViÖt Nam
......................................................................................
4
1. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸i chung
vµ c¸i ®Æc trng
......................................................................................................
4
1.1. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam mang nh÷ng
®Æc tÝnh chung cña kinh tÕ thÞ trêng
......................................................................................................
4
1.2. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN nh»m môc ®Ých ph¸t
triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho
CNXH vµo hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt trªn c¶ 3 mÆt: së h÷u,
tæ chøc, ph©n phèi
......................................................................................................
6

27
1.3. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam lµ mét m«
h×nh tæng qu¸t cña níc ta trong thêi kú qu¸ ®é
......................................................................................................
7
2. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN dùa trªn
......................................................................................................
9
2.1. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN dùa trªn nhiÒu quan hÖ
së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt trªn c¬ së ®ã thµnh phÇn kinh tÕ nhµ
níc gi÷ vai trß chñ ®¹o
......................................................................................................
9
2.2. Cã nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi
....................................................................................................
10
2.3. T¨ng trëng kinh tÕ g¾n víi c«ng b»ng x· héi
....................................................................................................
11
2.4. Ph¸t triÓn v¨n ho¸ gi¸o dôc nh»m t¹o nguån nh©n lùc vµ
n©ng cao d©n trÝ, x©y dùng nÒn v¨n ho¸ ®Ëm ®µ b¶n s¾c
d©n téc
....................................................................................................
13
2.5. Ph¸t triÓn kinh tÕ "më"
....................................................................................................
14
IV. 1. Thùc tr¹ng kinh tÕ thÞ trêng vµ tr×nh ®é kÐm ph¸t
triÓn
.....................................................................................
14
2. Môc tiªu phÊn ®Êu

28
....................................................................................................
15
3. Gi¶i ph¸p
....................................................................................................
15
KÕt luËn
.....................................................................................
18

29