Professional Documents
Culture Documents
i cng:
1. nh ngha: l mt nhm cc cp cu ngoi khoa thng gp bao gm cc chn thng (vt
thng) ngc h v chn thng ngc kn.
- CTNK: thnh ngc tuy tn thng nhng vn kn, khoang mng phi khng thng thng
vi khng kh bn ngi.
- VTNH: thnh ngc b thng, lm khoang mng phi thng thng vi khng kh bn ngi.
2. c im c bn v thng bng sinh l h hp:
Cc thnh phn gii phu ca lng ngc:
- Thnh ngc: bao gm:
o Khung xng: xng c pha trc, ct sng pha sau, c ni nhau bng cc xng
sn. B mch thn kinh lin sn nm b di cc xng sun. Pha ngi xng
sn c da v c che ph, pha trong l mng phi thnh
o Cc c h hp (c bit l c hnh): c hoanh ngn cch bng ngc. Vm hnh phi cao
hn vm hnh tri t 0,5 1,5 cm. nh vm hnh c th ln n khoang lin sn 5
ng nch gia.
o Mng phi l thnh
- ung h hp:
o T mi, mm, kh ph qun - ph nang (ng hh phi thng thng m bo trao i
kh c tt)
o Trong CTLN ng h hp rt d b cn tr do dch tit tng ln, mu chy or d vt (do
au m hu nh bnh nhn khng th ho khc tng ra ngi c)
- Khoang mng phi
o L khoang o gia l thnh v l tng mang phi. p lc trong khaong thay i t -10 -> -5
cmH2O (tu theo th th ra hay ht vo), khi ho hoc rn p lc thay i nhiu hn.
o KMP kn, khi b thng s mt p lc m bnh thng, phi hkng n ln c na. KMP
thng vi khng kh bn ngi s gy nn nhng ri lon nghim trng v h hp v tun
hn
- Cc c quan trong lng ngc:
o Phi
o Tim
o Cc c quan khc trong trung tht:
MC v cc mch mu ln khc
Kh - ph qun gc
Thc qun
Sinh l h hp:
- 3 thnh phn chnh m bo chc nng sinh l h hp bnh thng l thnh ngc, ng
h hp v khoang mng phi. Khi 3 thnh phn ny bo tn th chc nng h hp s c
duy tr n nh.
- ng tc ht vo - th ra oc bo m nh c cc c h hp, tnh n hi ca ngc - phi
-> lung khng kh s i t ni c p sut cao n ni c p sut thp. p sut trong ph
II.
nang lun gn bng p sut kh quyn. Bnh thng c hnh m bo v 70% dung tch h
hp.
Vic m bo p lc m tnh trong khoang mang phi, s tn ven ca long ngc v thng
thng ca ng h hp ng vai tr ht sc quan trng trong sinh l h hp.
Trong hn cnh bnh thng, khong cso nhng ri lon v h hp v tun hn s c nhng
hng s sinh l sau:
o pH: 7,40 7,42
o pO2: 80 100mmHg
o PCO2: 35 45 mmHg
o BE: 2
o SB: 24 mEq.
Trong chn thng lng ngc, nguyn tc x tr l lp li thng bng sinh l h hp v tun
hn, nhng thng tn gii phu ch ng hang th yu.
1. HC suy h hp:
- LS:
o C nng: au ngc, kh th.
o Tn thn: mch nhanh, da nim mc tm.
o Thc th: th nhanh nng > 25l/pht, cnh mi php phng, co ko c h hp.
- CLS: xn kh mu ng mch thy tnh trng nhim toan
2. HC TMMP:
- LS thng c hi chng SHH phi hp vi:
o Triu chng tn thn: mch nhanh, da nim mc nht, HA tt, chn tay lnh, v m hi.
o Thc th:
LN bin dng, gim bin h hp.
Km theo du hiu gy xng sn hoc MS di ng.
G c, RRPN gim hoc mt, chc d mng phi ra mu khng ng.
- CLS: hnh nh trn mu mng phi, gy xng sn trn phim XQ; xn thy thiu mu.
3. HC TKMP:
- LS: thng c hi chng suy h hp phi hp vi:
o Thc th ti b my h hp:
LN phng, bin h hp gim.
Thy trn kh di da, gy xng sn hoc MS di ng
G vang, RRPN gim hoc mt, chc d mng phi ra kh.
- CLS: XQ c hnh nh gy xng sn, trn kh mng phi.
4. HC TMTKMP: biu hin ca s phi hp 2 hi chng TKMP v TMMP:
- LS:
o HCSHH
o HC TMMP
o HC TKMP
- CLS: XQ: hnh nh gy xng sn, TMTKMP. XN thy thiu mu.
5. VTNH:
- HC SHH
- Vt thng trn thnh ngc, c th thy ph ph mu kh.
3
III.
b. S:
- Th nhanh, nng (> 25l/pht), c khi c suy h hp.
- Du hiu au chi, lc cc ca gy xng sn.
- TK di da quanh vng tn thng: gip khng nh l c CTLN (hu ht c gy xng
sn, rch phi, trn mu trn kh mng phi)
c. G: so snh vi bn lnh thy
- Vang hn cng cao khi c trn kh mng phi.
- c hn vng thp khi c trn dch mng phi hoc xp phi.
d. Nghe:
- RRPN: gim hoc mt bn tn thng.
- Ting tim: m trong hi chng chn p tim.
e. Chc d mng phi: ch nn dng khi khng c iu kin chp XQ ngc, hoc triu chng XQ
khng r rng. Nn chc t th nm:
- Khi tm trn kh: chc ht KLS 2 ng gia n, ht ra kh d dng hc t y piston ca
bm tim ra.
- Khi tm trn mu: chc ht KLS 5-6 ng nch gia, thy ra mu khng ng.
IV.
XN mu thng thng:
o BC thng tng:
o HC, HST v Hematocrit gim nu c mt mu nhiu.
Mt s thm d c bit khc:
o Kh mu ng mch: thm d h hp t bo, ri lon thng bng kim toan (nu c)
o Siu m tim: phthin trn dch mng tim v cc thong tn trong tim khi nghi ngh
c chn thng v vt thng tim.
o Soi kh ph qun: gip xc nh tn thng khi nghi ng c chn thng kh - ph
qun ln, ng thi c th phi hp ht mu, m di lm tc ng h hp chng
xp phi.
Thi x tr chung:
1. Nguyn tc chung:
- S cu ban u phi ng, kp thi.
- Qu trnh iu tr chia lm 2 giai on:
o iu tr cp cu: nhm phc hi sinh l h hp - tun hn:
Hot ng KMP.
Chng h hp o ngc.
Khai thng ng th.
Cung cp oxy.
B khi lng tun hn.
o iu tr tip theo: nhm phc hi gii phu chng nhim khun
- Th thut ph bin lL DL ti thiu KMP ri theo di st.
- M ngc ch gii hn trong 1 s ch nh nht nh.
2. S cu:
- Khai thng ng h hp trn
- Bt ngay l thng thnh ngc:
o Bng p
o Khu tm thi
o Nt Depage
- To ngay van 1 chiu Hemlich khi c TKMP di p lc.
- C nh tm thi mng sn di ng.
- Bt ng bnh nhn - chuyn nhanh ti c s chuyn khoa.
3. iu tr thc th:
- m bo lu thng ng th
o t ni kh qun
o M kh qun: khi c:
CT hm mt:
CT thanh qun:
- Cung cp oxy
- Bi ph mu mt
- Gim au, KS, SAT.
- Gii phng KMP bng dn lu kn:
o ng dn lu:
L mt ng nha, khng qu cng v cng khng qu mm, pha trong c
trng Silicon trnh mu cc hnh thnh.
7
Theo di
o L lng mu chy ra hng gi
o Lng kh x ra.
o Chp XQ ngc xem c ng trong KMP khng, phi c n ln khng.
o Cn lun lun vut ng trnh mu cc lm tc. Nu tc cn phi pht hin v thng
ngay hoc thay ng.
Du hiu tc l: mc nc trong ng khng cn ln xng khi th (cn tho ng ra
khi my ht quan st)
o Khi gii phng ht KMP khi mu vkh, phi n ln hn tn th phi rt ngay dn
lu, khng nn lu d bi nhim KMP.
o TKMP:
Tt: kh gim dn, phi n ra, RRPN bnh thng tr li
Phi khng n (tng p lc ht -> ti a n 70cm H2O)
Nu khng c kt qu: m ngc cp cu x tr thng tn
o TMMP:
Tt: mu gim dn, phi n ra.
Nu mu ra trn 300ml/h trong 2 h lin -> m ngc cm mu.
4. Cc ch nh m ngc:
- Ngay sau chn thng:
o VT ngc rng.
o VT tim - mch mu ln.
o VT ph qun ln.
o VT thc qun.
o VT kh qun.
- Cp cu sau khi theo di:
o TKMP khng cm:
o TMMP khng cm:
o Mu cc mng phi
- Ch nh m ngc mun:
o Dy dnh mng phi
o cn mng phi
V.
1. Gy xng sn:
8
i cng:
- Bn thn gy xng sn n thun l mt tn thng nh, lnh, thng khng li di
chng d khng iu tr g. M ch yu l thng tn km theo mi nng v d gy bin
chng.
- C ch gy:
o Gy trc tip: tc nhn chn thng u th xng sn gy . Loi ny gy vo
trong, tng nm ngay st gy d b tn thng (thng l phi)
o Gy gin tip: l tc nhn gy chn thng p t pha truc ngc, con pha sau lc l mt
vt cn c nh, lng ngc b p li theo chiu trc sau, cung bn xsn gy ra ngi.
Tng trong trung tht d b tn thng (Tim, mch mu ln).
o VT m t ngi vo to nn VTNH
TM-TKMP:
TKDD
iu tr:
- Gim au (l ch yu):
o Thuc NSAID
o Phong b thn kinh lin sn (phi phong b 1 ls trn v 1 ls di n) ti vng cung sau (4
kht ngn tay t ng gia lng -> gy t gc dy thn kinh ; cng c th gy t ti ch
vt thng = Novocain hoc Xylocain.
o Gy t vng (gy t ngi mng cng vi Morphine)
- C nh xng gy (c tc dng gim au, chng di lch u gy -> thng tn b mch tk
lin sn hoc cc tng trong LN): do tnh cht di ng ca LN nn t khi c nh xng
sn gy :
o Bng vi, bng p quanh ngc : nhng nhiu nhc im gy hn ch h hp.
o Bng dnh dn quanh ngc (tn km) : bnglm nhiu tng, chng ln nhau, vt ln trn
v di gy mt sn, dn 1 na lng ngc.
o Thng khng c ch nh kt hp hoc c nh xng bng KL tr MS di ng
o Vi gy cung sau, c th cho nm t th nga c m gi 2 bn sn, ngi gi cho nm t
th Fowler.
- m bo thng thng ng h hp trn :
o Ch ng ho hoc gy ho, khc m (p tay t vo vng gy c tc dng gim bt au khi
ho)
o Nu khng t ho khc c th phi ht m di qua (mi hoc ming ch khu v
khun v cc bin chng c th gp ca th thut ny)
- Th oxy: mt s ngi CT nng, ngi bnh phi mn tnh, ngi gi (thng nhiu m
ri xut tit, d co tht ph qun).
- Vn ng sm: trnh nhng bin chngkhi nm lu
- Khng sinh: tu trng hp c th c th cho khng sinh.
1 s trng hp gy 1-2 xng sn khng c bin chng, c th ch cn gim au cho bnh
nhn l , khng cn p dng tt c cc bin php trn.
Nu c bin chng th x tr nh cc x tr tn thng c quan trong lng ngc.
2. Mng sn:
2.1 nh ngha: mng sn c nhiu loi:
- Mng sn truc - mng c sn: bao gm xng c v cc sn sn gy ri lon nghim
trng v h hp v tun hn v gy co ko c hnh khi h hp.
- Mng sn bn: l li mng sn hay gp nht di ng khng nhiu nh mng c sn.
- Mng sn sau: t di ng nht v ch cn nm b hn ch di ng, khng cn phi c nh.
- Na mng sn: xng sn ch gy 1 ni, mng sn di ng kiu cnh ca vi bn l,
thng xy ra ngi tr.
2.2 Din bin: tu theo tnh cht di ng sau khi hnh thnh mng sn chia thnh:
- Mng sn di ng: l mt vng no ca lng ngc b mt lin tc v di ng ngc
chiu vi lng ngc khi th. iu kin l xng sn phi b gy 2 ni trn cng 1 xng v
t nht 3 xng sn lin tip nhau.
- Mng sn c nh: do c u xng gy ci vo nhau, tuy c nh nhng mng sn ny c
th di dng th pht di thy i p lc t ngt trong khoang mng phi (ho), thng xy ra
10
b. iu tr thc th:
- Dn lu ti thiu khoang mng phi:
- C nh:
o C nh ngi:
Np Judet: cn phi chn np sao cho thch hp vi xng sn: np rng th lng,
np b th phi bp nhiu d gy thi h xng sn v sau.
Xuyn inh Kirschner qua gy gi 2 u:
Ko lin tc qua h thng rng rc hnh mng nga, hoc khng vng to quanh
xng sn bng ch perlon to vo cc xng sn thuc mnh sn, c th dng
loi kp cp vi m, tt c si chi buc tm li ri qua rng rc , qu t ko lin
tc. Trng lng ko ph thuc vo tng bnh nhn sao cho mng sn b ko ra
m khong tht vo trong c khi th -> nh vy trong t nht 1 tun ri gim hn
trng lng t xem mng sn c di ng khng ri dn b hn.
Phng php khc: khu c nh mng sn vo khung kim loi t trn ngc, np c
nh mng sn, khu c nh xng sn vo nhau (t p dng).
Suy h hp
HC trn mu MP
HC TKMP
HC thiu mu, tu mc chy mu
o CLS:
XQ ngc: thy hnh nh gy xng sn di lch r v TM-TKMP
Xn mu: BC tng cao, co th thiu mu.
Th lm sng: c th gp 2 th lm sang nm 2 cc ca TM-TK mng phi
o Th trn mu >> Trn kh: biu hin lm sang v XQ ging nh mt trn mu mng phi
n thun. Nguyn nhn c th do t 1 mch mu ln ca thnh ngc hoc cc mch
mu nhu m phi
o Th trn kh >> Trn mu: biu hin lm sang v XQ thng nng hn mt trn kh mng
phi n thun. Trn kh di da nhiu, thm ch lan ra tn b ngc - bng - c - mt, i
kh c trn kh mng phi di p lc. Nguyn nhn thng l ng gip nhu m phi
rng, i khi do rch cc ph qun ln.
Ch : mc d biu hin lm sang th nghing v trn mu hoc trn kh mng phi,
nhng khng c quan nim l trn mu hoc trn kh n thun - nht l i vi th
c trn kh nhiu, v thi iu tr ca chng hn tn khc nhau.
X tr: tng t nh i vi mt trng hp CT ngc ni chung (ly trng hp ny lm
mu chung cho cc trng hp thng tn chn thng ngc kn khc: TKMP, TKMP
o S cu sau khi b thng:
Lm thng thng ng h hp, th xy.
Hi sc, truyn dch nu c sc mt mu.
KS gim au, phng un vn nu c xy xt.
Sm chuyn vo phng m hay chuyn n c s c kh nng iu tr thc th.
Ring i vi th c trn kh nhiu (ngc cng phng, trn kh di da nhiu, suy h
hp rt nng) -> chc kim vo KMP + t chc di da gim p -> chuyn ngay i
m.
o iu tr phu thut:
Ch yu l dn lu mng phi ti thiu vi gy t ta ch, v tr dn lu thng l qua
khoang lin sn 5 ng nach gia (TK>>TM), c th t thm 1 dn lu kh quan
KLS 2 (gia n).
Nu dn l ra ngay > 1500ml mu (thi gian b thng ti khi m < 6h) hoc dlu
ra > 200ml/h X 3h -> mi xt ch nh m ngc (tham kho kin BSCK) vi mc
ch chnh l cm mu cc mch mu ln (M lin sn, PQ, phi). Thng m qua
LS 5.
Nu dn lu kh ra nhiu phi khng n - huyt ng khng ci thin (SaO2 thp)
-> mi xt ch nh m ngc khu cc ch rch phi pq qu ln. Khu ph qun
bng ch tiu chm.
Hu ht khng cn can thip g trn cc gy xng sn).
Rt him khi c ch nh m ngc.
o iu tr sau m:
Sn sc dn lu mng phi, thng rt vo 48 -72 h sau m.
Hng dn bnh nhn tp l liu php h hp sm ngay sau m.
14
15
Thong tn: rch mng tim v tim do vt nhn m., thng th v tr vt thng
nm ngay vng nguy him ca tim (tam gic tim).
Hu qu thng 2 dng:
o Mu chy ra ngi hay vo KMP do VT ln, thng gy t vong do mt mu
nn t gp trn LS
o Mu chy t vo khoang mng ngi tim, khng kp tht ra ngi do VT mng
tim nh, nn mu ng li tm thi bt kn VT -> chn p tim cp tnh (gp
ch yu trn lm sng).
MC ngc:
- Chn n v x tr theo th lm sng:
VTNH n thun:
o VT cn ang h
C nng: tai nn, m chm nhau -> kh th, au ngc d di
Thc th: SHH: th nhanh nng, co ko c h hp ph, v m hi
Mi ln th bt kh v mu bn ra ngi qua VT trn thnh ngc, nghe thy ting ph
ph qua VT
o VT bt kn: nn nhn c th c s cu trc , hoc VT nh t bt kn
C VT thnh ngc
C biu hin ca 2 hi chng TMMP v TDMP kt hp vi nhau.
XQ lng ngc c hnh nh TM-TK MP, c th thy hnh nhgy xng sn (lu
VT b mch thn kinhlin sn)
XN mu: thiu mu, BC tng cao
o iu tr:
Mc ch nhm
Lm sch KMP.
Lp li p lc m trong KMP
Lm cho phi n tt.
S cu sau khi b thng
Nhanh chng bt kn VTNH: bng cch bng p vi 1 lp gc dy, nu VT ln c
th khau da tm thi (nu c iu kin). Nt Depage ch dnh cho VT rt ln.
Lm thng thng ng h hp, th oxy.
Hi sc, truyn dch nu c shock mt mu.
KS, gim au, phng UV
Sm chuyn vo phng m hay c s c kh nng iu tr thc th.
iu tr phu thut
Ch yu gm: dn lu ti thiu KMP, cn mu, khu kn VT, ht sch ng h
hp (mu, m, d vt)
V cm: thng gy t ti ch, phi gy m NKQ, nu VT ln hay cn thm d VT
(nu nghi ng VT ngc bng)
Phu thut:
o DL ti thiu KMP qua KLS 5 ng nch gia.
o Cm mu v khu kn VT thnh ngc theo tng lp.
Ch nh m ngc:
16
17
18
19
20
Gy m NKQ.
M bng: tm v x l cc thng tn bng.
o Nu khong c thng cc tng rng -> khu kn c hnh 2 lp.
o Nu c thng tng rng -> cn trnh nguy c nhim trng gy m MP bng
cch:
Phu thut vin c kn m ngc: m rng l thng c hnh, bm ra tht
sch KMP nhiu ln bng HT pha betadine, m bo ly ht d vt ng
TH trong KMP.
Phu thut vin khc: sau khi ng OB, tin hnh m ngc theo 1 ng
ring (thng m ng bn qua LS 5), c th nhn r v ra sch
KMP.
o t DL bng (nu c) th cn m bo nguyn tc nh dn lu MP (kn, 1
chiu), trnh TKMP.
Nu cha chc chn VT ngc bng:
Gy t, dn lu MP ti thiu.
Gy m NKQ (khng nn gy t)
M rng VTNH thm d xem c thu bng khng:
o Nu thu bng: khu kn c hnh qua ng ngc, x tr thng tn phi v
ng ngc. M bng x tr tn thng nh trn.
o Nu khng thu bng: x tr thng tn phi (nu ln), ng ngc.
o iu tr sau m:
V LN: nh i vi VTNH, tuy nhin cn ht sc lu bin chng xp phi, v c
can thip bng gy cn tr h hp v nh hng n tp l liu php -> dn lu MO
thng lu hn v c gng vn ng bnh nhn kin tr tp l liu php.
V OB: sn sc nh sau PT bng.
Theo di bin chng:
Nhim trng MP: gy m hoc cn MP (do lm sch cha tt): HC nhim trng,
dn l hoc chc ht MP ra dch c -> cy -> m li sm lm sch v bc
MP.
Nhim trng vt m.
Xp phi gy TDMP ti pht.
Cc bin chng v bng, lu l rt d st thng tn trong ln m u v thm
d cha k.
o Tin lng: nhn chung l tt nu khng c bin chng g c bit. Ph thc vo: x tr tt
thng tn bng, lm sch MP, sn sc l liu php tt.
11. Vt thong thc qun: VT thc qun thng do bch kh v ho kh t gp c. VT thc qun
thng phi hp vi nhng VT mch mu ln vng c hoc kh ph qun vi biu hin lm sng
l chy mu ln hac TKDD c hoc trung tht.
Him gp v thc qun do CTB hoc CTNK v ch yu nhng bnh nhn CT. S tng p
lc t ngt trong thc qun thng gy v thc qun. V on thc qun 1/3 trn thng km
theo v phn mng kh qun. Mt s trng hp v do ht vo ng hi c p lc cao, ng v
thc qun thng rt ln.
a. Gii phu bnh:
22
V thc qun do chn thng: thng gp 1/3 trn ca thc qun ngc do chn thng
mnh vo lng ngc. Tn thng thc qun thng km theo tn thng mng sau ca kh
ph qun v cc tng trong lng ngc.
- Vt thng thc qun: t gp v t khi l tn thng thc qun n c. c, VT thc qun
thng km theo tn thng cc mch mu ln c v kh qun nn triu chng lm sng
thng b che lp bi hi chng chy mu hoc kh th.
b. Chn n: thng chn n kh v mun v cc triu chng c trng thng t gp hoc
xut hin mun. Trong CT v VT thc qun, triu chg thng b che lp bi bnh cnh a
chn thng hoc hi chng chy mu, kh th do tn thng cc mch mu ln hoc kh
ph qun:
- C nng:
o au: sau xng c hoc trn rn (thng thc qun t pht), au co vng c i vi
thng thc qun c vi c im au d di, lin tc, tng ln khi nut lm cho bnh
nhn khng dm nut m thng phi nh nc bt
o Kh th: c th km u hoc thay i ging ni, thng gp nht sl trong thg thc qun
ngc vo mng phi.
o Nn mu: l du hiu rt c gi tr nhng him gp.
o Ho, sc khi nut: do ng v thc qun thng vi kh qun trong trng hp thng thc
qun 1/3 trn klm theo v rch mng sau kh qun
- Tn thn: tnh trng shock c th xut hin sm vi biu hin: M nhanh, HA tt.
- Thc th:
o TKDD vng c xut hin sm: c phng to ln, s thy mm v lp bp kh di da.
o Cm lc nh sn gip sang 2 bn lm bnh nhn rt au (trong trng hp thng thc qun
on c.
o Du hiu co cng hoc phn ng thnh bng trn rn (trong tn thng thc qun on
bng)
Khi c s phi hp 3triu chng (au khi nut, kh th v trn kh di da c), cn ngh ti
tn thng thng thc qun v phi ngng cho n qua ming, lm cc thm khm CLS
xc nh chn n sm v iu tr sm. Nu khng c iu tr sm, sau vi h s dn ti
tnh trng Vim trung tht nhim khun rt nng. BN st cao: 39 40 , v mt hc hc,
tng tit m ri, kh th, tm ti.
- CLS:
o XQ ngc: cc t th (thng, nghing, ly c vng c):
TKDD vng c
Hnh nh trn kh trung tht (75 80%), c khi thy hnh nh hi hnh ch V trn c
hnh (du hiu Nacle Rio).
Du hiu hi sau thc qun - du hiu Minigerode (trn phim chp nghing), khoang
sau thc qun rng ra, y thc qun, kh qun ra trc.
lu:
Trung tht gin rng (do t dch, bces trung tht).
TD TK mng phi (do thng vo mng phi, hoc phn ng mng phi).
o XQ bng khng chun b:
Hi t do trong bng (lim hi di hnh trn phim chp ng)
Hi sau phc mc (trong cc trng hp thng thc qun bng on sau phc mc)
23
o Chp thc qun c cn quang: (xc nh c 80% thng thc qun, v tr v bn thnh
thc qun tn thng chn ng m ph hp), khng nh thng thc qun khi c
cc du hiu sau:
Hnh khc thc qun trong thng hp tn thng mi ch c thnh thc qun.
Hnh m thuc cn quang trn c hnh tri trong thng hp c thc qun t pht.
ng r thuc cn quang ra ngi thc qun vo trung tht, mng phi trong cc tn
thng lm thng hn tn thnh thc qun ngc hoc c thp.
o Chc d mng phi:
Thy dch mng phi c mu xanh nht cu dch d dy.
pH dch mng phi < 6.
Dch mng phi c mu xanh sau khi cho bnh nhn ung xanh Methyln chng t c
thng thng tiu h v mng phi.
o CT: c 2 li ch cn bn l chn n v nh gi chnhn xc, tn din cc nhim khun,
abces trung tht trong cc thng hp thng mun, gip la chn ng dn lu abces
qua da; cn l phng tin tt nht chn n tn thng t mu thnh thc qun. Du
hiu thng thc qun trn phim chp CT c thuc cnquang dng nc l:
Hnh nh r thuc cn quang ra ngi thc qun vo trung tht.
Du hiu trn kh trung tht v t chc phn mm c.
Abces trung tht: biu hin dng dch c hi gia
o Ni soi: ch p dng khi chp XQ khng khng nh c chn n v ni si phi thc
hin trong phng m ngay trc kh m
c. iu tr:
- Nguyn tc:
o Thi x tr ph thuc vo loi tn thng, thi gian pht hin sm hay mun, tnh trng
tn thn, tnh trng NK trung tht, thng trn thc qun lnh hay bnh l.
o Xc nh chn n cn cho ngng n ung qua ming ngay v chuyn sm v c s iu tr
ngoi khoa.
o Hi sc tch cc trc, trong, sau m:
iu tr d phng v chng shock.
m bo chc nng h hp tt bng: ht m ri, ht kh ph qun, th oxy, h hp
h tr nu cn thit, dn lu trn dch mng phi nu c.
m bao nui dng y (2500 3000 calo/ngy) bng ng tnh mch, tt nht
l qua ng m thng hng trng, qua m thng d dy hoc ng thng d dy (tuy
nhin 2 cch sau c th c bin chng tro ngc dch d dy ln thc qun vo trung
tht.)
Chng NK bng KS:mnh, ph rng, phi hp hiu qu iu tr c Gr (+) v GR (-).
Tt nht l theo KS.
o Thi x tr tn thng thc qun ph thuc 3 yu t chnh:
24
DL abces qua da nu c.
t ng thng thc qun quan mi vo cnh l thng ti ra lin tc vi huyt
thanh mnh ng trng, c th pha thm KS vo dung dch ra.
Theo di lin tc nh gi hiu qu iu tr.
Nu iu tr bo tn tht bi cn chuyn sang iu tr phu thut sm trc 24h.
12. Chn thng tim: l nhng thng tn ti tim gy ra do sang chn trc tip hoc gin tip,
nhng thng tn ny khng thng vi mi trng ngi v hu ht chn thng tim gp sau tai
nn giao thng do tng p lc t ngt trong lng ngc.
d. Nguyn nhn v c ch tn thng:
- Nguyn nhn:
o TNGT: t, xe my vi tc ln...
o TN th thao, tru b hc.
o CT tim do p tim ngi lng ngc.
- C ch:
o Lc tc ng trc tip vo lng ngc (CT trc tip vo xng c).
o Lc p t 2 pha ca lng ngc.
o Tng p lc trong bung tim do chn p bng t ngt.
o Gim tc t ngt.
o Sc p do n ln.
o Lc chuyn ng mnh lm thay i nhp tim d khng gy ra tn thng gii phu.
e. Gii phu bnh: trong CT tim c th gp thong tn bt k thnh phn no ca tim, t ng
gip n v tim.
- Mng tim:
o Chy mu mng tim.
o V hay rch mng tim.
o Vim mng tim t huyt hay vim m mng tim
o Vim mng tim co tht.
o Vim mng tim ti din c trn dch mng tim.
- C tim:
o ng gip c tim.
o Rch c tim.
o V tim v cc vch ngn trong tim.
- Mch vnh:
o Rch ng mch vnh, c hay khng c nhi mu c tim.
o Huyt khi tc mch.
o R ng tnh mch vnh.
- Van tim:
o Rch van tim, ng gip van tim.
o t dy chng, ct c.
- Ri lon nhp tim hoc ri lon dn truyn:
f. Chn n v iu tr cc th lm sng:
- Thng tn mng tim.
o LS v CLS:
26
Biu hin l cc bin chng nh: TMMT, CET: bnh nhn vt v, tm ti, tt HA,
tnh mch c ni, ting tim m...
T: in th thp.
XQ ngc: bng tim to, mt ng vin bnh thng.
SA tim: dch mng tim.
o iu tr v tin lng:
M cp cu khi c du hiu CET, tu theo thng tn thnh ngc m quyt nh
chn ng m ngc hay m xng c.
TDMT ti pht, km theo st, au ngc: khng sinh, gim au.
Vim mng tim co tht rt him gp nhng khi c th cn m ct mng tim.
V nguyn tc, vim mng tim n thun, khng c bin chng c th t khi.
Thng tn c tim:
o ng gip c tim: thng gy ra nhng du hiu khng c hiu v thng khng pht
hin c (hay gp tn thong ng gip nh trc tht phi). -> bt k trng hp no,
khi c tn thng thnh ngc nng cn ngh n c thng tn ng gip c tim.
LS v CLS:
au vng trc tim :au nh nhi mu c tim, xut hin mun vi gi hoc vi
ngy sau chn thng.
T: phng tin hu ch nht pht hin ng gip c tim:
o Thay i bt thng sng T, on ST v sng Q.
o Du hiu c in ca vim mng tim.
o Ri lon dn truyn nh tht.
H sinh: SGOT, LDH, CPK tng trong CT ni chung nhng tng nhiu khi c ng
gip c tim, c hoi t c tim.
SA Tim: bung tim gin, di ng bt thng ca thnh tim.
iu tr:
Ngh ngi ti ging trong 4-6 tun, gn ging iu tr nhi mu c tim, nhng
khng dng chng ng v nguy c chy mu trong c tim, mng tim.
TMMT, khng c chn p tim: chc ht khng sinh v gim au.
Rung nh: thng quay li nhp xoang t nhin hoc c th dng tr tim lm
gim nhp tht v c th tr v nhp xoang.
Tin lng:
ng gip c tim nh: tin lng ni chung l tt, phc hi 1 hoc tn phn. Cn
theo di cht ch v c th xut hin cc bin chng nh: ri lon nhp tht, tc
mch vnh, phnh tht, v tim...
Hoi t c tim c th xy ra sau ng gip c tim nhng tn thng ch khu tr
mt vng d vy tin lng lu di cng rt tt.
o V tim: c th xy ra ngay sau chn thng hoc vi ngy sau do ng gip, chy mu dn
n hoi t c tim. Thng gp cc thng tn: v tiu nh, v nh v v bung tht
LS v CLS: ch yu gp l hi chng chn p tim, km theo c xy st vng trc
ngc.
Kh th, vt v, tm ti,
Mch nhanh, huyt p tt.
27
g.
-
Phi sang.
o T: ch yu theo di trong iu tr, in hnh c cc biu hin
Gim in th cc chuyn o: song T v QRS.
Thay i khng c hiu ca song T v ST.
Sng P bnh thng.
o SA tim: kt hp SA TM v 2D cho gi tr chn n cao. Cng c gi tr theo di cao, chc
d hng dn trong iu tr, xc nh chc nng ca tim.
SA (TM) cho hnh nh gin tip ca trn dch mng tim, chn p tim vi nhng
khong trung siu m gia mng tim v cc thnh tim.
SA 2D: nhn c trc tip tnh trng tim, mng tim, tnh cht dch trong khoang
mng ngi tim, xc nh c hay khng c chn p tim, trn dch khu tr.
CET vi s lng dch mng tim nhiu: khong trng siu m gia mng tim v
thng tm mc tn ti c 2 th tm trong v tm thu. Tin lng nng nu
khong trng siu m c c mt truc v sau tim.
c. iu tr:
- iu tr ni khoa:
o Chc ht mng tim c p dung cho tt c cc trng hp chn p tim do vim mng tim
- TDMT n thun.
o Khi tnh trng trn dch mng tim thuyn gim cn tip tc iu tr xc nh nguyn
nhn chn p phng nga ti pht.
- iu tr ngoi khoa:
o c p dng cho cc trng hp:
Trn dch mng tim gy chn p tim ti din nhiu ln.
Chn p tim do chn thng hoc VT tim.
Trn m mng tim gy chn p tim.
Chn p tim nhng chc ht mng ngi tim khng c hiu qu.
o M ngc tri KLS V trc bn.
o M mng tim v x tr cc thung tn ti tim.
o DL mng phi trong chn p tim do chn thng hoc VT tim.
o Vi trn m mng tim hoc chn p tim ti dinct b mng tim rng ri cn c p
dng, gii phng trit chn p tim v phng nguy c vim mng ngi tim co tht.
o M ca s mng tim khng cn c p dng cc trung tm PTTM.
14. Vt thng tim: VT l mt tn thng tim cn phi chn n, x tr tht nhanh v chnh xc
mi c th cu sng c bnh nhn. Nguyn nhn thng do ho kh v bch kh, mnh gy
xng sn (t gp), ngi ra cn c nhng nguyn nhn khc do thy thuc gy ra: chp bung
tim, thng tim, chp mch vnh, can thip mch vnh.
a. Gii phu bnh v sinh l bnh:
- Tn thng gii phu c th gp trong vt thng tim: (ging nh phn chn thng tim):
trong LS thng gp cc thng tn theo th t sau: VT tht phi, tht tri, nh phi, nh tri.
- Nhng thay i sinh bnh hc: tnh trng ri lon huyt ng trong VT tim cn tu thuc vo
v tr, kch thc, tnh cht ca VT, tnh trng ca mng tim. Hu qu lm sng thng gp
l:
o Chp p tim cp tnh.
o Sc gim th tch:
30
31
M dc xng c.
M ngang xng c (ch p dng khi ng m ngc khng rng x tr VT tim
phc tp nh VT xuyn, 2 VT khc nhau...)
o Gy m hi sc:
Ti thiu 2 ng truyn tnh mch.
Theo di HA ng mch, PVC, bo h Oxy, nhp tim trong tn b cuc m.
Gy t ti ch t NKQ, ch khi m v gy m tn thn khi kp m ra tay, mc
o, i gng, chun b y dng c cho cuc m.
Chun b y dch truyn hoc mu, cho KS trc khi rch da.
o Khu VT tim:
M dc mng tim song song TK hnh, c th m ngang mng tim ra trc khi cn.
Ht sch mu trong mng tim, dung ngn tay tr tm thi cht ni chy mu.
Dng ch khng tiu, si n 3 4/0 khu VT tim, khu mi ri hoc ch U c mnh
n bng mng ngi tim hoc Teflon, mi khu c chc, khng x rch c tim,
trnh thng tn tim nng thm.
Ch khi c cc thng tn sau:
VT tim st ng mch vnh: khu mi ch U, lun kim pha di ng mch vnh
sang bn i din khng gy tn thng hoc buc vo M vnh.
VT mt sau tim: VT tht tri, mt sau mm tim. Cn ch bin chng xon tnh
mch ch gy ngng tim do nng mm tim qu cao, qu lu trong khi khu VT.
Theo di T lin tc v bo cho BS gy m hi sc bit mi ln nng mm tim
khu VT. Dng tayu hoc gc nh nng nh mm tim v chn gc vo mt sau,
hoc khu tm 1 mi ch 5/0 vo mm tim, nng nh mm tim tng t khi t
cc mi khu.
VT ng mch vnh: cn c ch nh dung tun hn ngi c th, khu VT tim, phc
hi l thng mch vnh bnh cu ng mch ch - ng mch vnh bng on
ghp t thn. Tn thng ng mch vnh nhng nhnh nh, u ngoi vi
khng gy thiu mu c tim c th khu, tht c.
o Ra sch mng tim:
o Cm mu thnh ngc: DL ngc cn ni h thng ht lin tc ngay sau dn l, ch ng
mng tim, ng ngc khi huyt p ti a trn 90 mmHg.
f. Bin chng:
- Do VT tim:
o T vong:
Shock mt mu cp tnh.
Chn p tim cp, nng.
o Thng tn trong bung tim: tn thng van tim, ct c, vch lin tht, lin nh... c th
gp trong VT tim. Cn ch nh m di tun hn ngi c th khi c biu hin ls, nh
hng chc nng tim.
- Khc: chy mu, xp phi do tc m ri, trn dch mng tim.
VI.
Cc ch nh m ngc cp cu:
33
o TMMP khng cm: sau khi dn lu MP, lng mu chy ra vi lu lng 300ml/h trong 3
h lin. Tuy nhin khng th cn c ch vo con s ny m cn phi da vo tnh trng tn
thn, XQ ngc. (v c th tr em, mu cc c th lm tc dn lu)
o Vt thng thc qun: Soi thc qun gip xc nh chn n. M ngc khu thc qun cn
lm km vi m thng d dy nui dng.
o Chn thng hoc vt thng tim: khi c tn thng tim s th hin bng 2 hi chng: Hi
chng mt mu (VT tim nht) v Hi chng chn p tim (VT tim tm)
Vi VT tim: rt gi v VT vo tam gic tim
CT tim: du hiu gi l gy xng c.
o VT thnh ngc rng:
o Mu cc mng phi:
o Di vt ln:
34