TRUONG DAI HOC BACH KHOA-DHDN

KHOA XY DUNG DD&CN

B MN KIN TRUC
GIO TRNH
QUY HOCH TH I
30 TIT
(Danh cho chuyn nganh Kin truc)
Bin soan: TH.S-KTS. T VN HUNG
KTS PHAN HUU BACH

1
Chng 1
nhng khi nim m u
1. Gii thiu v cng tc QHXD th:
QHT con goi la Quy hoa ch khng gian d thi la nghin cuu co h thng nhung
phuong phap d b tri hop ly cac thanh phn cua d thi, phu hop voi nhung nhu cu
cua con nguoi va diu kin tu nhin, dng thoi d ra nhung giai phap ky thut d thu c
hin cac phuong phap b tri do.
QHT la mn khoa hoc tng hop lin quan dn nhiu nganh ngh, nhiu vn d:
doi sng, van ho a, xa hi, khkt, ngh thut va cu tao mi truong sng...
2. Muc tiu va nhim vu co ban cua cng tac quy hoach xy dung d thj :
Cng ta c quy hoach xy dung d thi nham xac dinh su phat trin hop ly cua d
thi tung giai doan va vic dinh huong phat trin lu dai cho d thi do v cac mat t
chuc san xut, t chuc doi sng, t chuc khng gian kin truc, canh quan va mi
truong d thi.
2.1 T chuc san xut :
Quy hoach d thi bao dam phn b hop ly cac khu vuc san xut trong d thi,
truoc tin la ca c khu vuc san xut cng nghip tp trung, cac xi nghip cng nghip
vua va nho , cac co so thu cng nghip va cac loai hlnh san xut dac trung khac.
Quy hoach d thi cn giai quyt tt cac mi quan h giua hoat dng san xut
cua cac khu cng nghip voi bn ngoai va ca c hoat dng kha c cua cac khu chuc nang
trong d thi. o la mi lin h truc tip voi cac khu o cua dn cu nham bao dam su
hoat dng blnh thuong va nhu cu phat trin khng ngung cua ca c co so san xut voi
vic lam cua nguoi dn d thi.
2
2.2 T chuc doi sng :
Quy hoach d thi co nhim vu tao diu kin t chuc tt cu c sng va moi hoat
dng hang ngay cua nguoi dn d thi, tao co cu hop ly trong vic phn b dn cu va
su dung dt dai d thi, t chuc vic xy dung cac khu o, khu trung tm va dich vu
cng cng, khu nghi ngoi, giai tri, cung nhu vic di lai giao tip cu a nguoi dn d thi.
Ngoai ra no con tao mi truong sng trong sach, an toan, tao diu kin hin dai hoa
cuc sng cua nguoi dn d thi, phuc vu con nguoi phat trin mt ca ch toan din.
2.3 T chuc khng gian kin truc, canh quan va mi truong d thj :
y la mt nhim vu rt quan trong cua quy hoa ch nham cu th hoa cng ta c
xy dung d thi, tao cho d thi mt da c trung va hlnh thai kin truc dep, hai hoa voi
thin nhin, mi truong va canh quan. Quy hoa ch d thi cn xac dinh duoc huong b
cuc khng gian kin truc, xac dinh vi tri va hlnh khi kin truc cac cng trlnh chu dao,
xac dinh tng cao, mau sa c va mt s chi tiu co ban trong quy hoa ch, nham cn di
vic su dung dt dai phu hop voi diu kin tu nhin, diu kin dia phuong, phong tuc
tp quan va truyn thng dn tc cua d thi.
Tinh bn vung cua d thi phai lun duo c chu y trong vic t chu c khng gian
kin truc quy hoach d thi. Vic bao dam d thi phat trin lu dai, khng vi pham dn
mi truong canh quan, tao diu kin cho mi lin h giua con nguoi va thin nhin
phai duo c duy trl va phat trin.
3.Cc nguyn tc & c i!" c# $%n t&'ng cng tc QH(
3.1 Cc nguyn tc c# $%n
- Thc hin nhim v chnh tr & ng li xy dng ca ng, h! n"c, chnh
#h $ ra%
- &'t h(# ch)t ch* gi+a ,-T & ,-th.n,gi/a c0c v1ng v"i nha2
- ,-T #hi da v!3 th!nh t2 &-&T, 4inh t' hin t5i & t6ng lai
3
- ,-T ci t53, #hc h7i, nng c8# c0c 3 th c+ l! c.ng t0c 92an tr:ng%
- ,-T t2n th ch; ti<2, nh m=c, 92y tr>nh &T ca "c ?an h!nh ch3
t@ng giai 35n #h0t triAn%
- &hai th0c trit A c0c iB2 4in t nhiCn cnh 92an%chD E ?3 v FT Gng%
3.) Cc c i!" c# $%n:
- ,-T l! c.ng t0c cH tnh chnh G0ch%
- ,-T l! c.ng t0c cH tnh tIng h(#%
- ,-T mang tnh a #h6ng &4' th@a ca nhiB2 y'2 t
- ,-T l! c.ng t0c cH tnh d ?03 ch3 G #h0t triAn tr3ng t6ng lai%
Chng 2
nhng khi nim v th
S hnh thnh v pht trin c im !"n c th
1. *hi ni" v i!" +,n c th:
im dn cu d thi la mt dim dn cu tp trung phn lon nhung nguoi dn phi
nng nghip, ho sng va lam vic theo kiu thanh thi.
Mi nuoc co mt quy dinh ring v dim dn cu d thi. Vic xac dinh quy m
phu thuc vao dac dim kinh t xa hi cua nuo c do va ti l phn tram dn phi nng
nghip cua mt d thi.
O nuoc ta theo Quyt dinh s 132/HBT ngay 5 thang 5 nam 1990 cu a Hi
dng B truong (nay la Chinh phu) quy dinh d thi la cac dim dn cu co ca c yu t
co ban sau dy :
1. La trung tm tng hop hay trung tm chuyn nganh, co vai tro thuc dy su
phat trin kinh t xa hi cua mt vung lanh th nht dinh.
2. Quy m dn s nho nht la 4000 nguoi (vung nui co th thp hon)
4
3. Ti l lao dng phi nng nghip 60 trong tng s lao dng, la noi co san
xut va dich vu thuong mai hang hoa phat trin.
4. Co co so ha tng ky thut va ca c cng trlnh cng cng phuc vu dn cu d thi
5. mt d dn cu duoc xac dinh tuy theo tung loai d thi phu hop voi dac dim
tung vung.
Nhu vy, d thi la dim dn cu tp trung voi mt d cao, chu yu la lao dng
phi nng nghip, co ha tng co so thich hop, la trung tm chuyn nganh hay tng hop,
co vai tro thuc dy su phat trin kinh t xa hi cua ca nuoc, cua mt min lanh th ,
cua mt tinh, mt huyn hoac mt vung trong tinh trong huyn.
Vic xa c dinh trung tm tng hop hay chuyn nganh con phai can cu vao vi tri
cua d thi do trong mt vung lanh th nht dinh. Vung lanh th cua d thi bao gm
ni thanh hay ni thi (goi chung la ni thi) va ngoai hay ngoai thi. Cac don vi hanh
chinh cu a ni thi bao gm qun va phuong, con cac don vi hanh chinh ngoai bao
gm huyn va xa .
V ti l lao dng phi nng nghip o dim dn cu d thi chi tinh trong pham vi
ni thi. Lao dng phi nng nghip bao gm lao dng cng nghip va thu cng nghip,
lao dng xy dung co ban, lao dng giao thng vn tai, buu din, tin dung ngn hang,
lao dng thuong nghip va dich vui cng cng, du lich, lao dng trong cac co quan
hanh chinh, van hoa , xa hi, giao duc, y t , nghin cuu khoa ho c va nhung lao dng
khac ngoai lao dng truc tip v nng nghip.
Co so ha tng d thi la yu t phan anh muc d phat trin va tin nghi sinh hoat
cua nguoi dn d thi theo li sng d thi. Co so ha tng d thi gm ha tng ky thut
(nhu giao thng, din, nuoc, cng ranh, nang luong thng tin, v sinh mi truong ...)
va ha tng xa hi (nhu nha o tin nghi, ca c cng trlnh dich vu cng cng van hoa , xa
5
hi, giao du c dao tao, nghin cuu khoa hoc, cy xanh giai tri ...). Co so ha tng d thi
duoc xac dinh dua trn chi tiu dat duoc cua tung d thi o mu c ti thiu. Vi du : Mt
d duong ph (km/km
2
), chi tiu cp nuoc (lit/nguoi ngay), chi tiu cp din sinh
hoat (Kw/h/nguoi), ti l tng cao xy dung ...
Mt d dn cu la chi tiu phan anh muc d tp trung dn cu cua d thi, no duoc
xac dinh trn co so quy m dn s ni thi trn din tich dt dai ni thi (nguoi/km
2
hoac nguoi/ha).
). -h,n .'/i th v0 1h,n c21 Q3(:
).1 -h,n .'/i th:
Nham phuc vu cho cng ta c quan ly hanh chinh v d thi cung nhu d xac dinh
co cu va dinh huong phat trin d thi, d thi duo c phn chia thanh nhiu loai khac
nhau. Thng thuong vi c phn loai d thi dua theo tinh cht quy m va vi tri cua no
trong mang luoi d thi quc gia.
Phn loai d thi theo tinh cht du a vao yu t san xut chinh va nhung hoat
dng o d thi mang tinh cht tri v kinh t , dac bit la trong san xut cng nghip.
Ngoai ra con co ca c thanh ph mang tinh cht hanh chinh, thanh ph van hoa, nghi
ngoi du lich va cac thanh ph khoa hoc hoac dao tao ...
O nuo c ta theo Quyt dinh s 132/HBT ngay 5/5/1990 cua Hi dng B
truong v vic phn loai va phn cp quan ly d thi, d thi duoc chia thanh 5 loai :
D thj loai I :
La d thi rt lon, la trung tm kinh t, chinh tri, van hoa xa hi, khoa ho c ky
thut, du lich dich vu, trung tm san xut cng nghip, du mi giao thng vn tai,
giao dich qu c t, co vai tro thuc dy su phat trin cua ca nuoc. Dn s d thi co trn 1
triu nguoi, ti l phi nng nghip 90 tng s lao dng cua thanh ph . Mt d dn
6
cu blnh qun trn 15000 nguoi/km
2
. Loai d thi nay co ti sut hang hoa cao, co so ha
tng ky thut va mang luoi cng trlnh cng cng xy dung dng b.
D thj loai II :
La d thi lon, la trung tm kinh t van hoa xa hi, san xut cng nghip, du
lich, dich vu, giao thng, giao dich quc t, co vai tro thuc dy su phat trin cua mt
vung lanh th.
Dn s co tu 35 van dn duoi 1 triu, ti l nng nghip 90 trong tng s lao
dng, mt d dn cu blnh qun trn 12000 nguoi/km
2
, san xut hang hoa phat trin,
co so ha tng ky thut va mang luoi cng trlnh cng cng duoc xy dung nhiu mat
tin toi dng b .
D thj loai III :
La d thi trung blnh lon, la trung tm chinh tri kinh t van hoa xa hi, la
noi san xut cng nghip, thu cng nghip tp trung, dich vu du lich, co vai tro thuc
dy phat trin cua mt tinh hoac tung lnh vu c di voi vung lanh th .
Dn s co tu 10 van dn 35 van, ti l phi nng nghip 80 trong tng s lao
dng, mt d trung blnh trn 10.000nguoi/km
2
(vung nui co th thp hon). Co so ha
tng ky thut va mang luoi cng trlnh cng cng duoc xy dung tung mat.
D thj loai IV :
La d thi trung blnh nho, la trung tm tng hop chinh tri, kinh t , van hoa xa
hi hoa c trung tm chuyn nganh san xut cng nghip, thu cng nghip, thuong
nghip, co vai tro thuc dy su phat trin cua mt tinh hay mt vung trong tinh.
Dn cu co tu 3 van dn 10 van (vung nui co th thp hon), ti l lao dng phi
nng nghip 70 trong tng s lao dng. Mt d dn cu trn 8000 nguoi/km
2
(vung
7
nui co th thp hon). Ca c d thi nay da va dang du tu xy dung tung phn ha tng ky
thut va cac cng trlnh cng cng.
D thj loai V :
La nhung d thi nho , la trung tm kinh t xa hi hoac trung tm chuyn nganh
san xut tiu thu cng nghip ... co vai tro thuc dy su phat trin cua mt huyn hay
mt vung trong huyn. Dn s co tu 4000 30000 nguoi (o vung nui co th thp hon).
Ti l lao dng phi nng nghip 60 trong tng s lao dng. Mt d blnh qun 6000
nguoi/km
2
, dang bat du xy dung mt s cng trlnh cng cng va co so ha tng ky
thut.
Do anh huong cu a dia gioi hanh chinh, cac vung lanh th duoc quy dinh qua
nhiu giai doan lich su kha c nhau va dang co nhiu bt hop ly. Nhiu d thi, dac bit
la cac d thi loai I va cac d thi lon co ranh gioi ngoai , ngoai thi khng dap ung nhu
cu cn phat trin cua d thi hin dai cn duoc diu chinh. Vic xa c dinh ranh gioi
ngoai phai can cu vao dac dim hin trang va tuong lai phat trin cua tung d thi
theo du kin quy hoach va phai duo c Nha nuo c ph chun. Cac d thi loai V khng co
vung ngoai , thuong la cac thi trn tuong duong cp phuong xa va chu yu do huyn
quan ly.
Vic xac dinh quy m dn s va ti l lao dng phi nng nghip cua d thi chi
tin hanh trong pham vi dia gioi ni thi. Ring min nui, quy m s dn d thi loai III
co th quy dinh ti thiu tu 8 van nguoi, d thi loai IV tu 2 van nguoi va d thi loai III
co th quy dinh ti thiu tu 8 van nguoi, cho d thi loai IV tu 2 van nguoi va d thi
loai V la 2000 nguoi.
Mt d dn cu cac d thi o min nui co th thp hon, tinh cho d thi loai III la
8000 nguoi/km
2
, loai IV la 6000 nguoi/km
2
va loai V la 3000 nguoi/km
2
.
8
Tom lai, vic xp loai mt d thi duoc can cu vao 3 tiu chun co ban la vai tro
chuc nang, quy m dn s va ti l lao dng phi nng nghip cua d thi do.
BANG TOM TT V PHN LOAI D THJ
Loai d thi ac dim Dn s Mt d dn cu
thi da c bit Thu d hoac d thi voi chuc nang la
trung tm KT, CT, VH, XH, KHKTdu
lich quc t, co vai tro thuc dy su phat
trin cua ca nuoc.
Co co so ha tng duoc xy dung dng
b .
1,5triu nguoi.
Ti l lao dng phi
nng nghip
90
15000
nguoi/km
2
thi loai I thi lon, voi chuc nang la trung tm
KT, CT, VH, XH, KHKT du lich quc
t , co vai tro thuc dy su phat trin cu a
mt vung lanh th lin tinh hoac cu a ca
nuo c.
Co co so ha tng nhiu mat dng b
hoan chinh
50 van nguoi
Ti l lao dng phi
nng nghip
85
Trn 12000
nguoi/km
2
thi loai II thi lon, voi chuc nang la trung tm
KT, CT, VH, XH, KHKT, co vai tro thu c
dy phat trin cua mt lanh th lin tinh
hoac mt s lnh vuc di voi ca nuoc.
Co so ha tng nhiu mat tuong di
dng b va hoan chinh.
25 van nguoi
Ti l lao dng phi
nng nghip
80
Trn 10000
nguoi/km
2
(vung nui co
th thp hon)
thi loai III thi trung blnh, voi chuc nang la
trung tm KT, CT, VH, XH, KHKT, co
vai tro thuc dy phat trin cu a mt tinh
hay mt s lnh vuc di voi vung lin
tinh.
Co so ha tng duo c xy dung tung mat
dng b va hoan chinh.
10 van nguoi
Ti l lao dng phi
nng nghip
75
Trn 8000
nguoi/km
2

thi loai IV thi trung blnh, voi chuc nang la trung
tm KT, CT, VH, XH, KHKT, co vai tro
thuc dy phat trin cu a mt tinh hay mt
5 van nguoi Ti
l lao dng phi
nng nghip
Trn 6000
nguoi/km
2

9
vung trong tinh.
Co so ha tng duo c xy dung tung mat
dng b va hoan chinh.
70
thi loai IV thi trung blnh, voi chuc nang la trung
tm KT, CT, VH, XH, KHKT, co vai tro
thuc dy phat trin cu a mt tinh hay mt
vung trong tinh.
Co so ha tng duo c xy dung tung mat
dng b va hoan chinh.
5 van nguoi Ti
l lao dng phi
nng nghip
70
Trn 6000
nguoi/km
2

thi loai V thi nho , voi chuc nang la trung tm
KT, CT, VH, XH, KHKT, co vai tro thu c
dy phat trin cua mt huyn hoac cum
xa
Co so ha tng da hoac dang duoc xy
dung nhung chua dng b va hoan
chinh.
5 van nguoi Ti
l lao dng phi
nng nghip
65
Trn 2000
nguoi/km
2

1.2 Phn cp quan ly d thj :
Vic phn loai d thi truoc tin la d phu c vu cho cng tac phn cp d thi, v
mat quan ly hanh chinh Nha nuoc duoc cu th hoa nhu sau :
Thanh ph truc thu c Trung uong tuong duong voi cp huyn da s thuc d
thi loai III va loai IV, mt s it co th thuc loai V va do tionh quan ly .
Cac thi trn tuong duong cp xa thuc d thi loai V chu yu do huyn quan
ly.
Do tlnh hlnh phat trin khng dng du giua ca d thi trong toan quc va trong
tung vung, cho nn vi tri vai tro va tinh cht d thi di voi tung vung lanh th cung
khac nhau. Trong nhiu truong hop dac bit mt s d thi duo c phn cp quan ly cao
10
hon hoac thp hon mt bc so voi quy dinh trn. Vi du co d thi loai IV nhung vn la
thanh ph tinh li va co d thi loai V nhung vn la thi xa do tinh quan ly .
Mt diu cn luu ly trong phn loai va phn cp quan ly d thi o nuo c ta la tn
goi cua d thi. phn bit loai va cp quan ly cung nhu quy m va vi tri cu a tung d
thi ta dung 3 tu quen thuc "thanh ph", "thi xa" va "Thi trn". Nhung nam gn dy co
xut hin thm tu "Thi tu" duoc hiu la trung tm cua cac don vi cp xa hoac lin xa.
Thi tu chua phai la dim dn cu d thi, nhung tai dy lai tp trung nhiu loai
cng trlnh phuc vu cng cng v kinh t van hoa xa hi mang tinh d thi phu c vu cho
nguoi dn nng thn. No la b mat chinh cua lang xa, la dim dn cu co mau sa c ca
d thi ln nng thn nhung tinh cht nng thn vn la chinh. O dy co ca nhung day
nha o tp trung cu a nhung nguoi lao dng phi nng nghip, ban nng nghip va ca
nng nghip o nng thn. y la mt hlnh thuc d thi hoa tai ch rt thich hop voi
Vit Nam, no se la nn tang cu a cac dim dn cu d thi tuong lai theo huong d thi
hoa nng thn.
). 4# .5c 6u t&7nh h7nh th0nh v0 1ht t&i!n th t&n th8 gii
).1.9gu:n g;c v0 <= h7nh th0nh c>? ' th
J x28t hin ca K.L v! KthL
H l! 4't 92 ca 920 tr>nh #h0t triAn Gn x28t% &hi c3n ngi cMn Gng nh v!3
t nhi<n, GNn ?Ot h0i l(m th> cha cH l!ng m5c hay . th m! ch; cH h>nh th=c t c% &hi
c3n ngi ?i't tr7ng tr:t, chNn n2.i v! mPt G ?P #hQn dn c t0ch ra Gn x28t nh c, H
l! c6 GR ch3 n.ng th.n ra i% &hi Gn x28t #h0t triAn, nghB th c.ng ra i, cSn #hi
tra3 Ii h!ng h30, dn c tQ# tr2ng th!nh c0c #hng hPi% . th S2 ti<n x28t hin 4hi
xT hPi hHa giai c8#% UDc S2 ch; l! n6i gia3 l2 h!ng h30 v! Gn x28t tQ# tr2ng% Ja2 n!y
giai c8# thng tr thng ch:n n6i n!y l!m iAm Hng chnh 92yBn% h/ng n6i Hng
chnh 92yBn thng #hi (c ?3 v ?Vng h thng th!nh 920ch% W> th' cH X y'2 tY Th
Z[h(, #h, #hng%%%\ v! . ZTh!nh 920ch\ thng i .i v"i nha2 g:i l! . th
11
2.2 Luoc khao v su phat trin cua cac d thj trn Th gioi :
2.2.1. Thoi ky c dai :
Bao gm thoi tin su duoc tinh tu 30.000 nam dn 1000 nam truoc Cng
nguyn (truoc CN) va giai doan c dai phat trin duo c tinh dn nam 500 sau Cng
nguyn. Thoi ky c dai phat trin manh co th tinh tu 9000 nam truoc Cng nguyn.
Quan dim v xy dung d thi thoi ky nay va mt s nhn vt ni ting co tinh cht
quyt dinh di voi su phat trin d thi xut hin o vung Luong Ha (Ai Cp), vung
Tiu A, Trung A, n va Trung Quc. Nhiu hlnh thuc va quan nim xy dung d
thi da hlnh thanh.
- Quan dim v djnh cu :
Nguoi c xua da co quan dim xy dung cac dim dn cu tp trung co quy m
khng lon lam thuong mi dim dn cu la mt b lac. Cac dim dn cu duoc xy dung
doc ven sng, ngun nuo c duoc coi la yu t co ban cua su tn tai.
V kinh t : Cac co so san xut nng nghip va thuong mai duoc coi la dng
luc chinh cua su phat trin.
V xa hi : Nn tang cua dn tc va tn giao duo c ly lam tn chi cho ca c
hoat dng trung tm v chinh tri.
V an ninh quc phong : Nguoi c xua lun coi trong, ho xy dung ca c dim
dn cu tp trung o nhung noi d dang quan sat ke dich tn cng.
- Cu truc d thj :
a. D thj c Ai Cp :
Nhung d thi c dai ra doi rt som, vao kho ang 3000 nam truoc cng nguyn.
Nhung thanh ph Ai cp c dai du tp trung doc theo bo sng Nin, diu do noi ln
tm quan trong nht dinh cua nn nng nghip.
12
Theo chuc nang su dung, thanh ph Ai cp c dai duoc chia lam 4 loai:
Thanh ph thu d
Thanh ph dn dai
Thanh ph thuong mai
Thanh ph mang y ngha chin luoc.
Kim tu thap la din hlnh cho mt tu tuong v uy quyn cua Nha nuoc va vua
chua. Cac Pharaon la nhung nguoi chi dao chinh trong vic xy dung kim tu thap.
Pharaon I, II, III la nhung nguoi co cng lon trong vic tao nn qun th Kim tu thap
Ai Cp. Kim tu thap hlnh thanh trn co so thin van ho c, khoang cach va vi tri xy
dung cung nhu ti l cu a qun th du dua trn su phn b cua h thng sao trn troi
(k thu bc cu a cac vua quan va vo con ho). Kim tu thap xy dung trn sa mac gn
sng Nin tu 5000 nam truoc. y la mt qun th kin truc duoc xy dung theo quy
hoach lu doi nht ma con tn tai dn ngay nay. Kim tu thap Cheops, Chephren va
Mykevios la ba cng trlnh lon nht.
thi c dai Ai Cp o ha luu sng Nin thuong la hlnh chu nht, xy dung vao
khoang 3500 nam truoc CN. Thanh ph Kahan la mt vi du : thanh ph co mt d xy
dung cao, co cu thanh ph phn ro khu chu n va n l . Khu o cho nguoi giau la nha
o co vuon voi din tich mi l 600m
2
. Nha o cho nguoi ngheo la nhung khu o thp
tng, dac bit co h thng tuoi nuoc cho cy, ca c duong ph da duoc trng cy, cy
xanh duoc coi la mt yu t quan trong trong cu truc d thi. Mt dac dim cn luu y
trong cu truc d thi c Ai Cp la su chiu anh huong v mat tn giao. Thanh ph duoc
quy hoach theo dang da tm va tho thn mat troi. Cu c sng d thi gan lin voi thn
linh chu yu la thn mat troi vl vy ma o cung phai co phn thng voi mat troi.
b) HiLap c dai :
13
Xa hi c Hi Lap d cao tinh dn chu , quan tm dn vic giao du c con nguoi
va mi truong sng o d thi.
Thanh ph ban co cua Hyppodamus (khoang 500 nam truoc CN tai Miletes) la
dim dac trung cua quy hoach Hi Lap c dai. B cuc mat bang cu a thanh ph duo c
chia thanh ca c ph theo h thng duong co voi hai huong chinh Nam Bac va ng
Ty; khoang cach giu a cac duong noi chung khoang tu 30 dn 50m. Thanh ph Mile
cua Hypodamus co kich thuoc cac l ph la 47,2m x 25,4m. Tuyn duong chinh ng
Ty rng 7,5m di qua trung tm co th di xe, con tuyn Ba c Nam rng tu 34 m co d
dc lon nn chu yu danh cho di b. Cac thanh ph du co cac trung tm va quang
truong chinh, duoc goi la Acropolis va Agora. Acropolis la khu vu c trung tm cu a
thanh ph, noi tp trung cac dn tho mang tinh tm linh va nha o cua cac quan to a cao
cp. Agora la mt quang truong o trung tm, noi tp trung cac sinh hoat v thuong
mai va hanh chinh cua thanh ph. Sut trong my th ky truoc CN d thi c Hi Lap da
phat trin manh do da c dim chinh tri c Hi Lap co nhiu tin b, lut l nghim ngat.
c) La Ma c dai :
Quy hoach va kin truc La Ma c dai da tip thu duoc nhung thanh tuu cua nn
van hoa truoc do cung nhu bi anh huong su sac cua nn van minh Hi Lap. Thanh ph
c La Ma phan anh tinh cht xa hi cua ch d cng hoa d quc La Ma. Trong thanh
ph co rt nhiu quang truong va nhom quang truong cung voi h thng cac cng
trlnh cng cng lon nhu nha hat, du truong, nha tam, mu dich, cho , cung din, nha
tho, miu tu va cac dai ky nim. Ni dung va b cuc nhom quang truong c La Ma rt
phuc tap, co trang tri kin truc lng ly, cng phu, phan anh su sinh hoat giau co va y
thuc thm my cao cua giai cp thng tri.
14
ac dim truyn thng cua ca c d thi c La Ma la tinh cht phong thu . Mat
bang thanh ph co dang nhu cac trai linh : Hnh vung, co tuong luy bao v, co 4
cong bang thanh ph co dang nhu ca c trai linh : Hlnh vung, co tuong luy bao v, co 4
cng chinh va ni voi cac cng chinh la cac truc duong chinh Nam Ba c (Cardo) va
ng Ty (Decumanius). Trung tm thanh ph dat tai dim giao nhau giua hai truc
duong. Thanh ph phat trin thm cac khu vu c dn cu o phia ngoai theo ca c duong
nhp thanh. Li b cuc thanh ph nay chiu anh huong nhiu cua cach b cu c thanh
ph c Hi Lap. Timgat la mt vi du.
d) Nn vn minh Luong Ha (Mezopotama) co tu 4300 nam truoc CN :
Babylon la thanh ph lon nht luc by gio nam trn bo sng Euphrat. Do vua
Netmucazera II xy dung vao khoang 602562 truoc CN. Thanh ph duo c bao boc boi
h thng knh dao thng voi sng Euphrat va tip dn la h thng thanh cao co nhiu
lop gach. Trung tm thanh ph la cung din va nha tho (Ziggurat) xy theo kiu kim
tu thap dt cp cao dn 90m.
Bn canh thanh ph la vuon treo Babylon ni ting, mt trong bay ky quan cua
th gioi c dai. Mac du khng co bt cu bang chung khoa hoc cu th nao v su tn tai,
vuon treo Babylon mang theo rt nhiu truyn thuyt, tho ca va nhung loi ca ngoi nhu
la mt thin duong giua sa ma c. Mt trong nhung nha tho La Ma da m ta lai vuon
treo Babylon nhu mt h thng sn dt cp voi bo tuong day 7,6m trong chua dt du
ch cho ca ca c cy lon. Vuon treo nam sat bo sng, co bn tau, bn phun nuoc va h
thng nuoc tuoi cy.
e. Cac vung khac :
15
O Trung Qu c vao th ky thu 3 truoc CN. Mencius da d xut h thng quy
hoach su dung dt theo b cuc 9 vung. Mi co mt chu c nang ring, mi canh dai
khoang 1000 buoc.
Ca ch b tri theo kiu phn l nay cung duoc ung dung cho Ba c Kinh v sau.
Ba c Kinh hlnh thanh tu 2.400 nam truoc CN va tro thanh thu d Trung Qu c nam 878
sau CN.
n cung co nhung thanh ph duoc hlnh thanh tu 3000 nam truoc CN.
Thanh ph cung duo c xy dung theo kiu phn l.
Nhiu noi kha c trn th gioi ca c dim dn cu d thi cung co xut hin nhung n
oi chung cac d thi nay khng d lai nhung tinh cht din hlnh.
2.2.2 D thj thoi trung dai :
Noi chung cac d thi cu a thoi ky trung dai phat trin chm, b cuc thanh ph
ln xn, phat trin tu phat, thiu quy hoa ch va mi truong d thi khng hop ly .
thi thoi trung dai xut hin chu yu vao du cng nguyn thu c ch d
phong kin. Mu thun giu a giai cp thng tri va nhn dn da dn dn nhiu cuc khoi
ngha. Ch d chim huu n l dn dn di vao con duong tan ra , xa hi phong kin bat
du duoc hlnh thanh, dua chu yu vao nn kinh t tiu nng o nng thn. Do su tan ra
cua nn kinh t chim huu n l, dn cu da roi khoi ca c d thi v nng thn d san
xut, thanh ph trong giai doan vai tram nam cui cung cua d qu c La Ma da mt
ht quyn lu c thng tri nng thn. Xa hi phong kin trong giai doan du mang tinh
cht tu cung tu cp dua trn nn san xut nng nghip. Chin tranh lin min, xa hi
khng n dinh da klm ham su phat trin cu a d thi. Quy m cua thanh ph thoi do
nho, khng vuot qua 5 dn 10.000 nguoi.
16
Mai dn th ky XII thu cng nghip xut hin manh da kich thich su phat trin
ca c d thi. Vic trao di hang hoa va giao luu duong thuy giua cac vung da xut hin
nhiu d thi cang va cac d thi nam trn du mi giao thng. Ca c thanh ph nay
thuong duoc xy dung o nhung vi tri tuong di co loi th v vn d bao v . Cac cng
trlnh nha tho va cac dinh thu cua vua chua da tro thanh nhung cng trlnh trong tm
trong b cuc cua d thi.
Nn van hoa Phuc hung o th ki thu XV, XVI gan lin voi su chuyn tip xa
hi tu phong kin sang tu ban, quy hoach d thi thoi ky nay da phan anh nhung nhu
cu cu a xa hi moi va da phat trin manh o Chu u. O Y bn canh cac d an cai tao,
mo rng thanh ph thoi Phuc hung, cac xu huong nghin cuu, cac ly thuyt moi v
quy hoach da duo c xut hin. Nuoc Phap la mt trong nhung trung tm van hoa quan
trong cu a thoi ky phuc hung o Chu u. Hang loat nhung dai l, quang truong Thang
Loi, quang truong Hoa Hop. O mt s nuoc khac, vic xy dung thanh ph Ptecbua o
Nga, thanh ph London o Anh hay Roma o Y ... mo du cho mt giai doan moi trong
lich su phat trin d thi.
O Chu A , xa hi phong kin tp trung keo dai rt lu va da duoc thng nht
tu sau doi Tn. O Trung Qu c thanh ph la ch o cua cac vua chua phong kin, la
trung tm chinh tri van hoa cu a giai cp thng tri, co quy m tuong di lon, thuong
duoc xy dung theo kiu thanh, quach. "Thanh" chi b phn trung tm xy dung kin
c bao quanh cung din cua vua va quy tc. "Quach" la tuong thanh bao v bao quanh
phia ngoai khu vu c dn cu. Truong An thoi Ty han la thanh ph trung tm thuong
mai chinh tri lon nht Trung Qu c, quy m thanh ph lon hon 4 ln so voi thanh ph
La Ma o Chu u duong thoi, co b cuc quy hoach tp trung, biu hin ro tu tuong
phong kin, d cao giai cp thng tri. Cung thanh va vuon cm chim phn chu yu
17
cua thanh ph, nha o cua vua quan va cac quy tc chim hai khu phia ng Hoang
thanh con bn ngoai phia Nam la khu o cua nhn dn .
2.2.3 D thj thoi cn dai :
Mai dn giua th ky thu XVIII cuc cach mang cng nghip ra doi da thu c dy
san xut phat trin, cac xi nghip cng nghip phat trin manh, nhiu nganh cng
nghip lon ra doi da thu hut nhiu nhn luc vao san xut. Cac khu nha o mo c ln
nhanh chong bn canh cac khu vu c san xut. O cac nuo c cng nghip phat trin nhu
Anh, Phap, uc, My dn s d thi tang ln rt nhanh. Tu nhung nam du cua th ky
XIX, dn s d thi o Anh chim toi 32. Nam 1921 dn s d thi o Anh da xp xi
80. O My , dn s d thi nam 1801 la 4 va cho dn nam 1921 con s nay da trn
51.
T L DN S THI MT S NUO C
Tn nuoc Nam
1081 1851 1881 1901 1921
Anh 32 50,1 67,9 78,0 79,3
Phap 20,5 25,5 34,8 40,1 46,7
uc 41,4 54,3 62,4
My 4 12,5 28,6 46 51,4
Su hlnh thanh va phat trin thanh ph trong thoi ky nay chiu anh huong cua
nhung mu thun san xut va quan h san xut. Tinh tu phat cua nn kinh t thi truong
trong su phn b suc san xut dn toi su phat trin va phn b thanh ph khng dng
du, vi du : min ng Ba c nuoc My , khu cng nghip PhiladenIia va Chicag, chi
chim 14 din tich ca nuoc nhung gia tri san phm lam ra chim toi 75 tng thu
nhp quc dn. Cac thanh ph lon co s dn tp trung cao da xut hin nhu New York
: 5 triu nguoi (1920). London gn 5 triu nguoi, Berlin trn 4 triu nguoi.
DN S CAC THI LON
18
(n v : Ngan ngi)
Tn Nam
Thanh ph 1800 1850 1900 1920
London 865 2363 4536 4483
Paris 545 1053 2714 2806
Berlin 172 419 1889 4024
NewYork 79 696 3437 5620
Ca c vn d mu thun va bt hop ly trong t chuc khng gian d thi da nay
sinh rt nhiu do su phat trin at cua ca c d thi trong thoi ky nay. Vn d nha o
khng duo c giai quyt mt ca ch dy du , da c bit la ca c khu nha o danh cho nguoi lao
dng thuong thiu t chuc, chap va, hlnh thuc ngheo nan, diu kin sng khng dy
du, thiu v sinh; cac khu o nhiu noi bi khung hoang nghim trong. Ca c khu cng
trlnh cng nghip xy dung tu phat, khng theo quy hoa ch lai chim nhung khu dt tt
trong thanh ph, nhiu cng trlnh xy dung sat bo sng, thm chi ngay sat khu trung
tm lam cho mi truong sng o d thi bi anh huong nghim trong. Vic du co dt dai
da lam cho gia dt xy dung thanh ph tang vot, mt d xy dung cao va cac cng
trlnh kin truc da phat trin theo chiu cao. Nhiu thanh ph thm chi khng co khu
dt trng d trng cy xanh. Do su khung hoang v xy dung va su mt cn di trong
thanh ph o cac nuoc tu ban phat trin tu nua th ky thu XIX, nguoi ta da tin hanh
hang loat cng cu c cai tao cac d thi, da c bit la o Phap va o Nga (Paris va
Petescbua). Voi cac ly do trn, tu cui th ky XIX dn du th ky XX, hang loat tu
tuong moi va quan dim da xut hin, mo du cho su phat trin cua nganh quy hoach
d thi hin dai.
2.3 Khai quat qua trinh phat trin d thj Vit Nam :
2.3.1 Tinh hinh phat trin cac dim dn cu d thj dn th ky thu XVIII:
19
Du vt d thi du tin o nuo c ta la thanh C Loa hay con duoc goi la Loa
thanh cu a An Duong Vuong o ta ngan sng Hng. Loa thanh la d thi du tin duo c
xy dung vao nam 25 truoc CN, la trung tm chinh tri cua nuoc u Lac. Chiu dai cua
ba tuong thanh chinh dai trn 16km co hao su bao boc ni lin voi sng Hng da lam
tang kha nang phong thu cu a Thanh. Ngoai cac cung din cu a vua va cac trai linh,
trong thanh con co nha cua dn thuong. y la dim dn cu tp trung dng nht luc
by gio, dn s uo c tinh toi hang ngan nguoi.
Trong thoi ky Bac thuc, mt s thanh thi kha c nhau mang tinh cht qun su
va thuong mai nhu thanh Lung Lu, thanh Long Bin, Tu Ph, Bach Truong.. cung
duoc hlnh thanh. Mt trong nhung d thi lon nht thoi Bac thu c dn th ky XIX la
thanh Tng Blnh (Ha Ni ngay nay). Su chep rang nam 865 tuong Cao in (Trung
Quc) da mo rng thanh d chng qun khoi ngha. Thanh dai 1982,5 truong
(7930m), cao 2,5 truong (10m), trn tuong thanh co 55 dim canh. Mt vai doan thanh
con sot lai cho dn ngay nay.
Nam 1010 sau khi n dinh tlnh hlnh chinh tri trong nuoc, Ly Thai T da quyt
dinh doi d v trung tm ai La (trong thanh Tng Blnh cu) va di tn la Thang
Long. y cung la cai m c khai sinh cho thanh ph Ha Ni ngay nay. Tu do Thang
Long phat trin manh v tt ca cac mat kinh t , xa hi, van hoa va da tro thanh mt d
thi co mt vi tri quan trong nht trong ca nuoc.
Thang Long co h thng thanh dai 25 km bao boc xung quanh khu vu c cung
dlnh va cac dim dn cu, la nhung du hiu du tin cua d thi hoa d c dao. Ngoai ra,
nhiu cng trlnh duo c xy dung trong thanh nhu cac dn chua, miu mao. y la thoi
ky thinh vuong nht cua nn phong kin Vit Nam, rt nhiu dn chua, bao thap duo c
xy dung vao thoi ky nay nhu : 950 ngi chua duoc xy dung vao nam 1031 duoi su
20
dai tho cu a nha vua. Chua Din Huu (chua Mt Ct) xy vao nam 1049 Chu a Din
Huu danh du mt buo c phat trin cao v ngh thut kin truc luc by gio va cho dn
ngay nay no vn la mt biu tuong trong trai tim Ha Ni. Nam 1954 truoc khi rut chay
thuc dn Phap da dat mln pha huy. Ngay sau do vao nam 1955 chua da duo c xy dung
lai.
Mt diu dang chu y trong quy hoa ch phat trin d thi lu c by gio la vi c xy
dung khu Van Miu nam 1070, duoc goi la Quc Tu Giam vao nam 1076. La khu dai
hoc du tin o Vit Nam, dy thuc su la ch chon nhn tai cu a dt nuoc, hang nam co
hang ngan nguoi dn xin hoc va du thi. Trn 82 bia Tin s bang da ghi lai cac danh
nhn, ca c nha ba c hoc da chung to su quan tm dac bit cua Nha nuo c luc by gio v
mat van hoa giao duc va da lam cho Vit Nam mt thoi rang ro.
Duoi thoi phong kin, o nuoc ta nhiu loai d thi khac cung da hlnh thanh. o
la noi dong d chinh cu a vua chu a phong kin nhu thanh Hoa Lu (kinh d cu a nha
inh), thanh Ty (kinh d cu a nha H), thanh Phu Xun (kinh d cua nha
Nguyn), la nhung trung tm chinh tri quan trong.
Thanh Ty (thanh nha H) duoc xy dung rt kin c, phia ngoai duoc ghep
da trn mt khu dt bang phang o Thanh Hoa co hlnh vung, mi canh dai 500m.
Cng thanh la ba vom ghep da rt dep co ky thut cao rt cng phu. Co nhung phin
da dai toi 7 met, cao 1,5 met, nang toi 15 tn o cng ra vao.
Sau chin thang qun Minh, L Loi xy dung lai dt nuoc. thi Vit Nam
duoi thoi by gio da phat trin rt manh, dac bit Thang Long la noi dong d cu a triu
L va tu do (1430) Thang Long co tn la ng Kinh. Thang Long duoc tu su a tu cung
din, dn dai dn Hoang thanh va La thanh. Din tich Hoang thanh rng hon nhiu so
voi thoi Ly Trn. Theo ban d cua Hng uc ve nam 1470, dia gioi cua Hoang
21
thanh gm Hoang thanh doi Ly Trn cng voi phn mo rng o phia ng ra toi tn
bo sng Hng.
O chinh giua Hoang thanh la din Kinh Thin: noi vua hi hop voi cac dai
thn, bn phai la din Chi Thiu, bn trai la din Chi Kinh, phia sau la din Van Tho,
phia truoc la din Thi Triu noi cac quan vao chu vua, tu do nhln ra phia ngoai la cua
oan Mn.
Cung din cua Hoang Thai Tu o huong ng goi la ng cung, phia truoc
ng cung la Thai miu thanh b cuc theo h truc vung, ly din Kinh Thin lam
chun. Cac cng trlnh chinh duoc dat theo huong Bac Nam, cac cung din duoc xy
dung rt dep. Phia Nam Hoang thanh la khu vu c quan lai gn cua ai Hung, L Thanh
Tng da cho xy dung vin ai Lu cho ca c quan nghi lu c vao chu, xy dlnh Quang
Van la noi yt thi cac phap lnh cu a triu dlnh. Nhiu dn chua duo c xy dung thoi do
con luu dn ngay nay nhu dn Ngoc Son, dn Ba Kiu, chua Trn Quc, chua Kim
Lin, Van Miu duoc xy dung lai va mo rng thanh khu dai ho c lon nht thoi phong
kin.
Ngoai Hoang thanh, ph phuong duo c phat trin, hoat dng thuong mai ngay
cang manh me, cac cua hiu bun cua nguoi Ha Lan, Anh moc doc theo sng. Vao th
ky XVII, khu dn cu da co nha hai tng, nhiu nha lam thm gac lung d phong lut
li. Nhu nguoi phuong Ty da nhn xet : Thang Long vao th ky XVII la d thi lon o
Chu A . O dy co nhiu phuong chuyn san xut ca c mat hang thu cng, co nhung
phuong ni ting nhu ngh lam giy o phuong Yn Thai, ngh dt vai o Thuy Chuong,
nhum diu to lu a o Hang ao ... dn s trong thanh ngay cang dng.
Thang Long luc by gio thuc su khng con giu mai kinh thanh kiu phong
kin ma da tro thanh mt trung tm van hoa, san xut va thuong mai d phat trin
22
thanh mt d thi lon. thi khngcon phat trin bo hep trong khu vu c Hoang Thanh
ma da mo rng manh ra phia ngoai, chim nhung khu dt rng lon, khai tha c canh
quan cu a h Hoan Kim. n nam 1728 Trinh Giang da cho cung c xy dung ca c
cung din ngm o phia Nam cu a H , khu vuc nay tro thanh mt trung tm quan trong
cua thanh.
2.3.2 D thj thoi nha Nguyn :
Tu du th ky XVIII dn giua th ky XIX, khi cac nuo c chu u da co nn
kinh t lon manh, van minh thl Vit Nam vn la nuo c nng nghip lac hu. Nhung
diu lut phong kin ngat ngheo da klm ham su phat trin cu a dt nuoc, k ca trong
lnh vuc kin truc, quy hoach va xy dung. Dn s d thi luc by gio chi chim
khoang 1 dn s ca nuoc. u th ky XIX mt dim dn cu lon cua Vit Nam la Ha
Tin da bat du phat trin manh nho su di dn vao min Bac, Trung Qu c, Campuchia
va Thai Lan. V sau, do chin tranh ho da bo chay v tp trung tai khu vu c cho Lon va
mt dim dn cu d thi dng duc moi da duoc hlnh thanh, cung voi thanh Gia inh
tao nn mt khu vuc sm ut dat nn mong cho su phat trin thanh ph Sai Gon sau
nay. Nam 1865 Sai Gon da tro thanh mt dim d thi lon cua min Nam Vit Nam.
Nguyn Anh da chon Hu lam Thu d sau khi gianh duoc chinh quyn. Thanh ph
Hu bat du duoc xy dung vao nam 1830 o khu vuc Chanh Dinh. Quy hoach thanh
Hu da du a trn nguyn ta c thit k cu a thanh ph kin truc su Vaubae do Nha truyn
dao Phap Adevan chi huy. Thanh Hu co hlnh vung duoc cai bin mo rng o cac
tram canh, mi canh dai 2235 m. Vl mun giu duo c nguyn ta c di xung nn nguoi
ta khng loi dung duoc ht diu kin tu nhin o dn Mang Ca . Thanh Hu nam trn
bo sng Huong, thanh cao 6m, day 20m, xung quanh co hao bao boc su toi 4m, co
noi hao rng toi 60m.
23
Trong thanh, ca c cung din cu a nha vua duoc b tri theo h di xung. Xung
quanh Cm thanh la cung thanh, la noi xy dung ca c cung din, noi lam vic cua ca c
quan lai phong kin, phn sau cu a thanh so voi bo sng Huong la khu o. Trong thanh
khng co nha cao tng va kiu kin truc d s, xy dung theo kiu truyn thng, nha
bang g . Duoi thoi nha Nguyn co quy dinh rt chat che v xy dung : nha dn khng
duoc ging va cao hon nha cua vua quan phong kin. H thng duong sa co ban duoc
xy dung theo h hlnh hoc co , trn truc chinh co ct co cao ba tng va cng chinh
cua thanh voi kin truc rt phong phu .
Tng th quy hoa ch kin truc c d Hu duoc b tri dua trn thuyt phong thuy
kha mu mu c. Kinh thanh duo c ly lam chu th trong b cuc toan d thi, hlnh vung
cua kinh thanh tuong trung cho dt voi ba lop thanh (Kinh thanh, Hoang thanh va Tu
Cm thanh). Hoang thanh con goi la ai ni co Tu Cm thanh va hang nam cng trlnh
kin truc lon nho , b cu c theo truc huong tm la din Thai Hoa nhln thang ra nui Ngu
Blnh va dn Nam Giao, truoc mat la quang truong. n Nam Giao la khu vu c du
ngoan cua vua duoc dat bn kia bo sng Huong, o phia Nam cua kinh thanh (tinh tu
cua chinh cua Thanh). n co hlnh tron tuong trung cho mat troi. O bn kia sng
Huong, di din voi kinh thanh Hu la khu pho Ty. Doc bo sng Huong co cac dai
cy xanh.
Duoi thoi nha Nguyn, cac d thi kha c cung da bat du phat trin. Nguyn Anh
da cho xy dung lai thanh Ha Ni va khu vuc Qu c Tu Giam d cung c chinh quyn
o phuong Ba c. Hang loat cac tinh thanh duoc xy dung khap noi trn toan qu c dat
nn mong cho h thng quan ly hanh chinh cu a triu dlnh. Hang loat thanh quach
duoc xy dung o cac tinh ly thoi do cung la dim xut phat du tin cua h thng d
thi o Vit Nam. thi thoi nay chu yu chi phat trin h thng hanh chinh, quyn lu c
24
quc gia phong kin voi thanh quach bao quanh co tac dung bao v. Mt s it noi
thanh xy bang gach kin c con lai o hu ht cac noi kha c thanh duoc dap bang dt
nn it tn tai cho dn ngay nay. Trong thanh cac cng trlnh nha o, noi lam vi c cua
quan lai va ca c trai linh duo c xy dung. Phia ngoai thanh la cac khu dn cu va ph
phuong bun ban cu a dn thuong. Voi hlnh thu c do d thi da th hin ro su cach bit
giua chinh quyn va dn trong cu truc d thi. Cac dang thanh quach thoi ky do co th
phn bit nhu sau :
Loai hlnh vung : V co ban loai nay giu duoc da c dim truyn thng thanh
cua A ng nhu kiu thanh nha H . Su bin dang cua no duoc th hin qua vi c b
sung thm cac tram gac trn tung doan thanh hay cng thanh nhu thanh Hu, thanh
Gia inh ...
Loai hlnh vung voi cac cung mo rng o giua cac canh thanh kt hop voi
cng thanh nhu thanh Son Ty, Cao Bang
Loai hlnh vung duo c that lai o giua cac canh tao nn cac go c nhon o goc
thanh va mt s bin dang nho o giua cac canh. Loai nay vn giu duo c hlnh anh cua
hlnh vung ban du va duoc trau chut theo mt ngh thut ring cho phong phu
(thanh Bac Giang, Phu Yn, Blnh inh, Quang Ngai ...).
Loai hlnh da giac 5, 6 canh hoac hon nua, loai nay hoan toan xa la voi cac
loai thanh cu a phuong ng, dy chinh la loai thanh duoc xy dung rp khun y d
cua cac loai thanh ph ly tuong thoi Phuc hung Chu u.
Thoi Phap thuc, ngoai cac khu vu c thanh quach, cac khu dn cu bat du phat
trin, ph sa xut hin. Nhiu d thi da tro thanh nhung trung tm thuong mai lon va
dn dn ln at ca khu vuc thanh qua ch, thm chi co noi da mt han ranh gioi. Duoi su
thng tri cua thu c dn Phap voi chinh sach khai tha c cac ngun tai nguyn o thuc dia
25
da xut hin mt loat ca c d thi moi mang tinh cht khai tha c, thuong mai, cng
nghip, nghi ngoi giai tri. Vi du nhu : Hon Gai, Cm Pha, Lao Cai (thanh ph khai
thac); Hai Phong, a Nang, Sai Gon, Nam inh, Vinh (thanh ph cng nghip thuong
mai); a Lat, Sapa, Tam ao (thanh ph nghi ngoi giai tri).
Trong thoi ky nay yu t cng nghip va nht la yu t thuong mai da co tac
dng thuc dy manh me su phat trin cua ca c d thi trong toan quc.
3. th h' & 6u t&7nh 1ht t&i!n th h@? t&n th8 gii:
3.1 4= 1ht t&i!n c>? *H*( & th:
3.1.1 Khai nim d thj hoa :
thi hoa la qua trlnh tp trung dn s vao cac d thi, la su hlnh thanh nhanh
chong cac dim dn cu d thi, trn co so phat trin san xut va doi sng. Khai nim v
d thi hoa rt da dang, boi vl d thi hoa chu a dung nhiu hin tuong va biu hin kha c
nhau trong qua trlnh phat trin. Cac nha khoa hoc xem xet va quan sat hin tuong d
thi hoa tu nhiu goc d khac nhau.
Qua trlnh d thi hoa la qua trlnh cng nghip hoa dt nuo c. Vl vy cung co
nguoi cho rang d thi hoa la nguoi ban dng hanh cua cng nhip hoa. Qua trlnh d
thi hoa cung la qua trlnh bin di su sac v co cu san xut, co cu ngh nghip, co
cu t chuc sinh hoat xa hi, co cu t chuc khng gian kin truc xy dung tu dang
nng thn sang thanh thi.
Muc d d thi hoa duoc tinh bang ti l phn tram s dn d thi so voi tng dn
s toan qu c hay vung. Ti l dn s d thi duoc coi nhu thuo c do v d thi hoa d so
sanh mu c d d thi hoa giua cac nuoc voi nhau hoac cac vung khac nhau trong mt
nuoc. Tuy nhin, ti l phn tram dn s d thi khng phan anh du muc d d thi hoa
cua cac nuoc. Qua trlnh d thi hoa cung la mt qua trlnh phat trin v kinh t, xa hi,
26
van hoa va khng gian kin truc. No gan lin voi tin b cu a khoa hoc ky thut va su
phat trin cu a cac nganh ngh moi.
Qua trlnh d thi hoa co th duoc chia thanh 3 thoi ky :
- Thoi ky tin cng nghip (truoc th ky XVIII) :
thi hoa phat trin mang dac trung cua nn van minh nng nghip. Ca c d
thi phn tan, quy mn nho phat trin theo dang tp trung, co cu don gian. Tinh cht
d thi luc by gio chu yu la hanh chinh, thuong nghip, tiu thu cng nghip.
- Thoi ky cng nghip : (dn nua th ky XX)
Ca c d thi phat trin manh, song song voi qua trlnh cng nghip hoa . Cuc
sng cach mang cng nghip da lam cho nn van minh d thi phat trin nhanh chong,
su tp trung san xut va dn cu da tao nn nhung d thi lon va cu c lon. Co cu d thi
phuc tap hon, dac bit la cac thanh ph mang nhiu chuc nang khac nhau (nua sau th
ky XX) nhu thu d, thanh ph cang. ac trung cu a thoi ky nay la su phat trin thiu
kim soat cua ca c thanh ph.
- Thoi ky hu cng nghip :
Su phat trin cu a cng ngh tin ho c da lam thay di co cu san xut va phuong
thuc sinh hoat o cac d thi. Khng gian d thi co co cu t chuc phuc tap, quy m lon.
H thng t chuc dn cu d thi phat trin theo kiu cum, chum va chui.
3.) H 6u% c>? th h':
3.).1 Hin t5ng $Ang nB +,n <; thY
ac trung cu a th gioi tu hon mt th ky nay la hin tuong gia tang dn s mt
ca ch nhanh chong, ni bt la hin tuong tp trung dn cu vao d thi. Hin tuong nay
con duoc goi la hin tuong bung n dn s.
27
Nam 1800, chi co 1,7 dn s th gioi sng trong cac d thi lon. Nam 1900 co
5,6. Con s nay la 16,9 nam 1950 va 23,5 nam 1970. n nam 2000, 51 dn
s th gioi duoc du doan la sng trong ca c d thi .
SU PHAT TRIN CUA DN S THI TH GIOI TU 1800 N 2000
Nam Dn s Dn s d thi th gioi Ti l dn s d thi th gioi ()
th gioi Tng s
(triu nguoi)
Trong cac d
thi lon (triu
nguoi)
Noi chung thi lon
1800
1985
1900
1950
1960
1970
1980
2000
906
1171
1608
2400
2995
3628
3848
6500
29,3
80,8
224,4
706,4
984,4
1399,4
1780,4
3350
15,6
20,9
90,8
406,0
602,0
863,9
3,2
6,9
14,0
29,4
32,9
38,6
46,2
51,0
1,7
2,4
5,6
16,9
20,1
23,5
(Ngun : A. Gvimm, thng k cua LHQ nam 1977)
Dn s cua ca c d thi va cuc lon co t c d tang truong nhanh nht, dac bit la o
ca c nuoc dang phat trin. Nam 1800 chua co d thi lon toi 1.000.000 dn, nam 1900
co 15 d thivva nam 1976 da co toi 178 d thi. Nam 1980 trn th gioi co khoang 20
d thi co 5 triu dn tro ln. n nam 2000 con s nay co th ln toi 79. Theo bao cao
cua ngn hang Th gioi (nam 1991) :
Chu A : 39
Chu My : 21
Chu u : 9
Chu Phi : 8
28
Chu Uc : 2
O chu A, ca c d thi nay duoc phn b nhu sau :
Trung Quc : 12 n : 8 Indnxia : 3
Th Nh Ky : 2 Nht Ban : 2 I Rac : 1
Han Quc : 2 Pakixtan : 2 Thai Lan : 1
Vit Nam : 1 Bangladet : 1 Hng Kng : 1
Philipin : 1 Mianma : 1 Iran : 1
Hin nay dn s d thi th gioi khng ngung gia tang va co nhung dac dim
sau dy :
Dn s d thi o cac nuoc dang phat trin se vuot dn s d thi ca c nuo c phat
trin. Nam 1970 dn s d thi o cac nuoc phat trin lon hon dn s d thi cac nuoc
dang phat trin 30 triu nguoi; chi 5 nam sau dn s d thi ca c nuoc dang phat trin da
vuot dn s d thi cac nuo c phat trin 50 triu nguoi, nam 1985 con s nay la 300
triu; du tinh dn nam 2000 se gp 3 ln va vao nam 2025 se gp 4 ln so voi nam
1985
Dn s ca c thanh ph cuc lon se tip tuc gia tang, ti l dn s d thi o cac
thanh ph cu c lon cua cac nuo c dang phat trin se cao hon cac nuo c phat trin. Du
tinh dn nam 2000 se co 5 siu thi thanh ph co s dn trn 15 triu nguoi, trong do
co 4 thanh ph o ca c nuo c dang phat trin.
Chu My : Mxico City (Mexico) : 26,3 triu
Sao Paolo (Brazin) : 24 triu
Chu A : Tokyo/Ykonama (Nht Ban) : 17,1 triu
Calcutta (n ) : 16,6 triu
29
Gual Bombay (n ) : 16 triu
Cui th ky nay, ti l gia tang dn s d thi duoc du kin la dat cao nht
(2,5), sang du th ky 21 se giam dn xung duoi 2. Nu tinh ring cac nuoc dang
phat trin thl ti l tang dn s d thi la 3,5, ngha la cu sau 20 nam tng dn s d
thi tang gp di, trong do Chu Phi co ti l tang cao nht 5/nam (o ng Phi la
6,5). Nguyn nhn chu yu cu a su gia tang dn s d thi o ca c nuo c dang phat trin
la t c d gia tang dn s tu nhin cao.
Ti l gia tang dn s d thi o ca c nuoc dang phat trin chua phan anh dung tc
d cng nghip hoa nhu truong hop o cac nuo c phat trin Chu u. O cac nuoc phat
trin su nhp cu tu nng thn vao khng dang k; su gia tang dn s d thi chu yu la
tang tu nhin va nhp cu quc t . Mt trong nhung nguyn nhn co ban dn dn su
tang nhanh dn s d thi o cac nuoc dang phat trin la su chnh lch v muc sng giua
d thi va nng thn.
3.2.2 Cac hinh thuc th h':
a. D thj hoa tng cuong:
Xay ra o cac nuo c phat trin, d thi hoa chinh la qua trlnh cng nghip ho a dt
nuoc, ngay cang nng cao diu kin sng va lam vi c, tao ra cac tin d cho su phat
trin kinh t xa hi, xoa bo dn nhung mu thun, su khac bit co ban giua d thi va
nng thn.
b. D thj hoa gia tao:
Xay ra o ca c nuo c dang phat trin, thi hoa dac trung la su bung n v dn s
va su phat trin yu kem cua nganh cng nghip. Mu thun giu a d thi va nng thn
tro nn su sac do su phat trin mt cn di cua ca c dim dn cu, da c bit la su phat
30
trin dc quyn cua cac d thi cuc lon, tao nn nhung hin tuong dc cu c trong phat
trin d thi.
3.3 3C thuyt 3 th0nh 1hDn Einh t8 c>? F'u&?<tiG&
Lao ng khu vc I (Sector I) :
Thanh phn lao dng san xut nng lm ngu nghip. Thanh phn lao dng nay
chim ti l cao o thoi ky tin cng nghip va giam dn o cac giai doan sau : Chim ti
l thp trong ba thanh phn o giai doan sau : chim ti l thp nht trong ba thanh phn
o giai doan hu cng nghip.
Lao ng khu vc II (Sector II) :
Bao gm luc luong lao dng san xut cng nghip. Thanh phn lao dng nay
phat trin rt nhanh o giai doan cng nghip hoa, chim ti l cao nht trong giai doan
hu cng nghip va sau do giam dn do su thay th trong lao dng cng nghip bang
tu dng hoa.
Lao ng khu vc III (Sector III) :
Bao gm cac thanh phn lao dng khoa ho c va dich vu. Theo Iouratier thanh
phn nay tu ch chim ti l thp nht trong thoi ky tin cng nghip da tang dn va
cui cung chim ti l cao nht trong giai doan van minh khoa ho c ky thut (Hu cng
nghip).
Ly thuyt 3 thanh phn lao dng kinh t cu a Iourastier co mt y ngha rt lon
trong qua trlnh d thi hoa . Mun bit trlnh d phat trin cua luc luong san xut cu a
mt quc gia ta chi cn xem ti l lao dng giua ba khu vu c do. Ly thuyt nay cung
phu hop voi ba thoi ky cua qua trlnh d thi hoa o hu het ca c nuoc trn th gioi.
chng #
31
m$t %& '( 'u"n v thi)t th tr*n th) gi+i , vit nm
1- t&n th8 gii:
1.1 Ly lun v thanh ph khng tuong :
1.1.1 Robert Owen 1771 -1858 :
M hlnh d thi khng tuong cua Robert Owen trn co so t chu c xa hi thanh
ca c tp doan nho (khoang 1.200 nguoi) mang tinh cht dc lp cao. Con nguoi sng
trong cac tp doan xa hi cua Robert Owen la con nguoi bit lao dng toan din : chn
tay va tri o c, lao dng trn dng rung va trong nha may, con lai hoat dng doi sng,
sinh hoat van hoa giao duc ... du duo c t chuc tp th Robert Owen du kin xy dung
d thi thanh cac dim dn cu nho . Mi dim duoc b cu c theo hlnh vung chua
khoang 1.200 nguoi. Nha o kiu tp th duoc xy dung kin bn canh, phia trong b tri
ca c cng trlnh phuc vu cng cng nhu nha tre, truong hoc, bnh vin, hi truong, nha
an, thu vin, phong hoa nhac, sn choi th thao ..., bn ngoai duoc bao bo c boi
khoang 10001500 acres
(1)
dt cng nghip. N goai khu vuc canh tac cung duoc b tri
ca c nha may, ca c xuong thu cng. Thanh ph cua Robert Owen mang tinh cht thn
xa , moi nguool khng nhung chi tham gia san xut trong ca c nha may, chinh tri phuc
vu, ma con lun phin lao dng trn dng rung. Rebert Owen da thi nghim ly lun
cua mlnh trong thuc t , nam 1825 Robert Owen da mua 30.000 acres o bang Indian
(My) d xy dung o do thanh ph din hlnh "Newharmony" nhung sau ba nam y d
do khng thanh cng.
1.1.2 Francois Fourier 1772-1837 :
Ly lun xy dung d thi cua Iourier dua trn co so chu ngha xa hi khng
tuong t chuc cac dim dn cu moi theo kiu lang xom cng xa co kha nang tu
cung, tu cp va t chuc cu c sng xa hi, tp th . Theo quan dim cua Iourier, cac
32
dim dn cu moi nay se thay th cho ca c thanh ph , cac dim dn cu thn xom quen
thuc. Mi mt don vi d thi cua Iourier co s dn khoang 1.600 nguoi trong do nha
o duo c t chuc theo kiu tp th va co dy du ca c cng trlnh phuc vu cng cng. Nha
o va cng trlnh phuc vu cng cng duoc t chuc theo dang cng trlnh lin hop, ni voi
nhau bang h thng nha cu kin co suoi m d co th su dung thun loi trong moi diu
kin thoi tit. Bn ngoai thanh ph cua Iourier la dt di canh tac nng nghip va khu
vuc nha o khoang 2000 ha (blnh qun 1,25 ha/nguoi) d san xut va xy dung cac bit
thu cho nhung nguoi mun sng d c lp.
Tu tuong cua Owen la Iourier da duo c k tuc trong cac ly lun quy hoa ch sau
nay da c bit la ly lun v quy hoach don vi o trong m hlnh t chuc xa hi o d thi
moi.
1.1.3 William Morris 1834 - 1896 :
William Morris la kin truc su, nha ngh s va cung la nha hoat dng xa hi cu a
nuoc Anh. ng da tip thu y kin cu a Robert Owen va Iourier, c dng tu tuong xo a
bo su cach bit giu a d thi va nng thn. Quan dim xy dung d thi cu a William
Morris la xy dung phn tan trn toan b dt nuoc cac dim dn cu nho. ng xac
minh cho phuong an cua mlnh rang din la ngun dng luc co ban cho moi hoat dng,
se di dn tt ca cac dim dn cu trong toan quc va dn tn moi nha, cho nn o do se
la ch o va cung la noi lam vic cu a moi nguoi. William Morris la mt trong nhung
nguoi phan di manh me su phat trin xy dung thanh ph lon, d cao mi quan h
giua con nguoi va thin nhin va da nhln thy vai tro quan trong cua vic phat trin
ca c thanh ph nho .
1.2 Ly lun thanh ph - vuon va thanh ph v tinh cua Ebenezer Howard
1850 - 1928 :
33
Ly lun thanh ph vuon va thanh ph v tinh cua Ebenezer Howard Kin
truc su nguoi Anh la mt cng hin lon cho ly lun quy hoach d thi hin dai.
Ebenezer Howard da ph phan nhung hin tuong xa hi, van hoa, kinh t cu a
ca c thanh ph cng nghip o nuoc Anh va da rut ra kt lun rang : Nguyn nhn co
ban cu a ca c hin tuong xu la do su tp trung dn cu qua cao vao ca c d thi. Tu tuong
cua cac hin tuong xu la do tu tp trung dn cu qua cao vao cac d thi. Tu tuong cua
Robert Owen truoc do voi cac da c dim dn cu mang tinh cht "d thi nng thn" dc
lp, tu cung, tu cp, mt hlnh thuc cng xa kt hop giua d thi va nng thn.
Thanh ph vuon cua Ebenezer Howard duo c d xuong nam 1896. Y d tu
tuong cu a thanh ph vuon va thanh ph v tinh duoc Ebenezer Howard trlnh bay
trong hai tac phm "Ngay mai con duong hoa blnh toi cai ca ch xa hi" va thanh ph
vuon tuong lai". Trong do d cp toi huong giai quyt v khng gian cua thanh ph .
Cu th la :
Phn b lai dn cu d thi thanh tung don vi thanh ph v tinh tp hop xung
quanh thanh ph trung tm, quy m dt dai khoang 400 ha voi nha o gia dlnh thp
tng co vuon.
Thanh ph duoc bao quanh boi ca c khu cy xanh va dt dai san xut nng
nghip.
Cac don vi thanh ph lin h voi nhau bang cac tuyn duong sat chay nhanh
va ca c tuyn t khac.
Cac thit bi va co so phuc vu bao dam yu cu cu a toan dn, tao diu kin cho
cuc sng van hoa, xa hi thanh ph phat trin.
t dai xy dung thu c quyn so huu chung, tao diu kin thun loi cho vic
phat trin xy dung toan th ca c dim dn cu.
34
Nam 1940, theo Ebenezer Howard, R. Unwin va Parker tai khoan xy dung
thanh ph vuon du tin cach London 55km. Nam 1920 Louis de Soissons thit k
xy dung thanh ph vuon thu hai cach London 25 km .
Ly lun thanh ph vuon va thanh ph v tinh cua Ebenezer Howard da co anh
huong lon trn th gioi, dat nn tang phat trin cho ly lun quy hoach d thi hin dai.
1.3 Ly lun thanh ph chui, +HiI Jng v0 cac xu th phat trin cua no :
1.3.1 Aturo Sosia Y Mata 1844 - 1920 :
Tac gia du tin v ly lun quy hoach xy dung thanh ph theo h thng chui
la Aturo Soria Y Mata, nguoi Ty Ban Nha. Theo Soria Y Mata thanh ph phat trin
doc theo cac truc giao thng chinh voi chiu dai khng han ch , con chiu rng cua
day cng trlnh xy dung doc hai bn duong khoang vai tram met. Truc giao thng o
giua rng khoang 40m duoc trang bi bang ca c phuong tin giao thng co gioi : co th
la duong sat, tau din, t cung voi h thng ky thut d thi kha c. Nha o duoc t chuc
theo kiu gia dlnh thp tng co vuon ring, quan dim nay phu hop voi quan dim
cua nhiu nha ly lun d thi lu c by gio cach giai quyt nhu vy nham mu c tiu dat
duoc cuc sng d thi gn gui voi thin nhin, khai thac duoc nhung uu dim cua hlnh
thuc thn xom, dng thoi lai gan lin voi diu kin ky thut hin dai trong san xut va
sinh hoat d thi.
Sau 10 nam cng b ly thuyt quy hoach thanh ph chui, nam 1891 Soria Y
Mata bat du thuc hin y d xy dung thanh ph chui cua mlnh doc theo tuyn
duong sat cua thu d Madird. Thanh ph chui du tinco tn goi la "Ciudad Lineal".
Do gap nhiu kho khan v kinh phi xy dung nn dn nam 1894 moi xy dung duoc 1
doan dai 5200m trong tng chiu dai du kin la 48km bao quanh thanh ph Madrid.
35
Ma c du phuong an cu a Soria Y Mata khng duoc thuc hin hoan chinh, nhung
ve mat ly lun cung nhu thuc tin xy dung d thi, Soria Y Mata da co mt su dong
gop to lon. Y d tu tuong quy hoa ch d thi theo h thng chui trn th gioi ngay cang
duoc phat trin va cung c voi nhiu hlnh thuc xy dung phong phu co nhiu dang t
chuc khng gian quy hoach khac nhau.
1.3.2 H thng chui cng trinh lin tuc :
Quan dim chi dao o dy la xy dung thanh ph theo nhung h thng cng
trlnh lin tu c keo dai. Moi hoat dng sinh hoat an, o , di lai va lam vic du t chuc
trong cung mt cng trlnh. Vi du du tin v loai thanh ph nay la phuong an thit k
cua Edowga Sambole (My) nam 1910 duoc goi la thanh ph duong. y la mt cng
trlnh keo dai, cao ba tng. Tng hm t chuc duong xe lua, duong di b o tng trn
cung co mai che, tng giu a la nha o, co xen ke cac cng trlnh phuc vu cng cng.
Hai muoi nam sau, nam 1930 Le Corbusier da ap dung y d quy hoach chui
cng trlnh lin tuc trong quy hoach mo rng thanh ph Angi (thu d Angiri). o la
mt cng ty cao 10 tng, co duong giao thng trn mai duoc t chu c keo dai nhu mt
buc tuong thanh doc theo bo bien ia Trung Hai.
Le Corbusier con d xut cac phuong an xy dung thanh ph theo kiu chui
cng trlnh lin tuc cho mt s thanh ph bo bin Nam My nhu : Montevideo, Sao
Paulo va Rio De Janciro.
1.3.3 H thng chui cng trinh lin tuc nhiu nhanh :
H thng chui cng trlnh lin tu c nhiu nhanh la su tip tuc cua quan dim
xy dung d thi theo h thng chui cng trlnh lin tuc o mu c d cao hon trong do
vn d t chuc duong ph di b tach khoi duong giao thng co gioi duo c coi trong.
Quan dim do ln du tin duoc trlnh bay trong phuong an quy hoach cai tao khu ph
36
London 1952 cua Alice va Piter Smithson, da duoc cng b nam 1953 tai ai hi kin
truc su Qu c t (CIAM). Ca c ta c gia da nu ln hlnh thu c t chuc duong ph moi goi
la "Con duong ni b moi" b tri ngay trong cac cng trlnh nha o duoc xy dung
thanh nhung chui lin tu c co nhiu nhanh .
Ca c cng trlnh cng cng t chu c gn du mi giao thng co gioi, duoc ni voi
nha o bang duong ph di b , tao thanh mt tng th thng nht, co li b cu c khng
gian phong phu.
Trong thuc t, phuong an cua anh em Smithson khng duo c thuc hin, nhung
da co mt dong gop moi di voi phat trin ly lun quy hoach xy dung d thi hin dai,
dac bit la vn d t chuc khng gian quy hoach dua trn co so cu a h thng di b
trong khu o .
Tip theo phuong an cu a Smithson la phuong an quy hoach khu ph moi
100.000 nguoi o Le Mireil nam 1961 do mt nhom kin truc su gm Candilis, Josic va
Woods thit k. Phuong an nay duoc giai nht trong cu c thi quy hoa ch va duoc chon
d xy dung. Gia tri ni bt cu a phuong an o ch giai quyt vn d t chuc khng gian
quy hoach phong phu voi nhiu hlnh khi kin truc khac nhau, gan lin cng trlnh voi
cy xanh va thin nhin mt cach thich dang, mac du mu c d xy dung tp trung rt
cao.
1.3.4 H thng thanh ph dai :
H thng thanh ph dai la su phat trin tip tuc cua h thng thanh ph chui o
muc d cao hon phu hop voi tinh cht hin dai cu a cac thanh ph san xut cng
nghip va su phat trin nhanh chong cua qua trlnh d thi hoa trong nua du th ky
XX. H thng thanh ph dai la h thng trong do cac cng trlnh duo c t chuc thanh
dai chuc nang khac nhau song song theo truc giao thng chinh, duoc trang bi dy du
37
ca c cng trlnh ky thut d thi. Chiu rng cu a dai cng trlnh duoc khng ch, con
chiu dai phat trin tuy theo yu cu cu a thanh ph.
Y d xy dung thanh ph theo h dai duo c Gnzales Del Castil trlnh bay ln
du tin nam 1991 o Bi. H thng dai da tro thanh m hlnh d thi hoa cua Bi vao
nhung nam hai muoi. Sau do h thng dai da duo c Hinber Seimner va Newtra nghin
cuu ap dung cho nhiu thanh ph khac.
O Lin X cu, tu nam 1929 1930 da xut hin nhiu phuong an quy hoa ch
xy dung theo h thng dai, din hlnh nht la phuong an quy hoach xy dung thanh
ph Stalingrat, nay la Vongagrat cu a N.A. Milutin dat co so nn mong cho m hlnh
quy hoach theo h thng dai.
Milutin quy hoach thanh ph theo tung dai chu c nang doc theo sng Vnga dai
70km voi chiu rng cu a dai khng qua 5km. Milutin da vn dung thanh cng ly lun
thanh ph dai vao diu kin thuc t , da c bit loi dung diu kin tu nhin thun loi d
t chu c co cu quy hoach hop ly v ca c mat t chuc san xut va doi sng.
Nhung nam gn dy phuong an quy hoach d thi va quy hoa ch cu a nhiu nuoc
duoc nghin cuu theo huong phat trin cu a h thng quy hoa ch dai. Trong phuong an
quy hoach khng gian toan qu c cua Ba Lan, nguoi ta xac dinh huong phat trin tuong
lai cu a d thi theo h thng dai va cum, du a trn ca c d thi hin co va do c ca c truc
giao thng chinh trong toan quc .
Quy hoach d thi theo h thng chui va dai co nhiu uu dim can ban nhung
cung co nhiu han ch cn chu y. Vi c keo dai thanh ph la mt tro ngaio lon trong
cng ta c thi cng, xy dung, quan ly . Trong thuc t phat trin, h thng quy hoach
chui va dai thuong khng duo c y d ban du v khng ch chiu rng do su phat
trin mt cach tu nhin v b day cua h thng. Chui "Ciudad Lineal" cua Soria Y
38
Mata thit k va xy dung nam 1891 la mt vi du din hlnh. Qua trlnh phat trin thanh
ph Madirid da lam mt tinh dc dao ban du cu a no va hin nay chi con mt vt dai
hin trn ban d thanh ph .
1.3.5 Ly lun thanh ph cng nghip :
Cuc cach mang cng nghip da thuc dy nhanh chong su su hlnh thanh nhiu
d thi cng nghip o Anh va Phap. Co cu d thi cu khng con phu hop voi yu cu
moi, doi hoi phai co mt co cun khac phu hop voi tinh cht san xut cua thanh ph .
Nam 1901 Tony Garnie da d xut phuong an moi v quy hoa ch thanh ph cng
nghip. Ln du tin co cu t chuc mt thanh ph cng nghip duoc xut hin, trong
do ca c khu nha o , khu cng nghip, khu vuc giai tri, giao thng vn tai va cac h
thng cy xanh duoc b tri hop ly, ro rang. Quy m thanh ph duoc xa c dinh khoang
35.000 40.000 nguoi. Tony Gacnie da d xut mt s khai nim cu th v vn d t
chuc va phn loaio giao thng; t chuc khu o theo cac l ph phu hop voi diu kin
khi hu va tu nhin. Cach dat vn d va giai quyt vn d thanh ph cng nghip sau
nay va la mot trong nhung ly lun co so cua quy hoach d thi hin dai. Quan dim quy
hoach cua Tony Garnie da duo c ung dung trong qua trlnh cai tao thanh ph Lion o
Phap9s (1904 1917) .
Truoc do vao nam 1879 Pullman da thit k thanh ph cng nghip nhung
phuong an don gian, chi t chu c ca c cum xi nghip va khu nha o cng nhn bn canh
ma khng co nhung d xut dang k (hlnh 34). Quy hoa ch thanh ph cng nghip
cung da duo c Le Corbusier m hlnh hoa trn co so ly lun quy hoa ch thanh ph chui
va dai vao nam 1942 .
1.4 Le Corbusier voi ly lun quy hoach d thj hin dai.
39
Tn thuc cu a ng la Charles Edonard Jeanneret (18871965), ng la nha kin
truc su toan din, nha ly lun kin truc va quy hoach chu c nang, Le Corbusier xac
dinh "Nha la cai may d o", ng coi "diu kin o , lao dng, nghi ngoi va di lai bang
t va di b cu a con nguoi la chu c nang co ban cua thanh ph". ng la mt trong
nhung nguoi da thao ra cng uoc Athene .
Phuong an thit k mo rng thanh ph Angi theo h thng dai cng trlnh
lintuc nam 1930. o la cng trlnh cao 10 tng keo dai nhu mt bu c tuong thanh do c
bo bin ia Trung Hai.
Phuong an cai tao Angi duoc Le Corbusier nghin cuu hin thuc hon vao
nhung nam 1941 1944 va duoc goi la thanh ph cng nghip, rt ging voi thanh
ph dai cu a Milutin d cp nam 1930 cho thanh ph Volgagrat.
Nam 1943 Le Corbusier da d cp dn dai thanh ph trn toan toan chu u.
"Cite lineaire industrielle".
Trong ly thuyt 3 qun cu nhnchung Lecorbusier co le chu anh huong cu a
thuyt 3 thanh phn lao dng duo c th hin trong cu truc khng gian.
Lich su kin truc va quy hoach hin dai th gioi lun gan bo tn tui nha kin
truc su nguoi Phap Le Corbusier. ng co nhiu dong gop va d xut manh dan v
phuong din ly thuyt cung nhu thu c tin trong quy hoach va kin truc. Trong cac
phuong an cu a Le Corbusier ni bt quan dim sang tac cng trlnh quy m lon co tinh
tp th cao. V ni dung su dung cng trlnh cung nhu v tng th quy hoa ch thanh
ph co su phi hop chat che, vi du :phuong an cai tao mt phn trung tm thanh ph
Paris 3 triu dn duoc goi la phuong an quy hoa ch VOISIN nam 1925 (hlnh 37).
Trong phuong an nay Le Corbusier b tri ca c cng trlnh cao 66 tng tp hop thanh
cum o trung tm nam trong dai cy xanh lon, xung quanh khu vuc nha nhiu tng la
40
khu vu c nha o it tng hon (8 tng) duoc t chu c theo hlnh thu c chui khng lin tuc
voi mt d 300 nguoi/ha.
Ma c du y d khng duo c thuc hin, Le Corbusier cung da cung cp cho ly lun
quy hoach d thi th gioi mt tm nhln moi, dac bit la trong quy hoach xy dung cac
thanh ph lon.
.hng /
'( 'u0n pht trin th th12 n v , 3u4 h25ch
chi ti)t n v
1.KJt <; .C .uLn c# $%n:
Khi noi dn h thng phat trin thanh ph theo don vi thl chung ta phai hiu
duoc tinh cht quy m cua tung loai don vi. on vi phat trin cua thanh ph co th la
mt don vi co cu chu c nang hay mt t bao trong quy hoach cua thanh ph . No cung
co th la mt don vi o hoan chinh hay mt don vi d thi. Cac nha ly lun d thi nghin
cuu cac don vi trong d thi thuong can cu trn mt don vi xa hi tuong di hoan chinh
d nghin cuu h thng phat trin cho thanh ph. Mt s cac nha ly lun khac xy
dung don vi trn co so phn b chuc nang phuc vu hay san xut o d thi. Gn dy
nhiu nha quy hoach co xu huong di tlm cac don vi d thi trong h thng phat trin
dn cu cua d thi hay mt chum d thi, hay con goi la don vi d thi trong d thi, trong
h thng mang luoi dn cu hay trong quy hoach vung.
Nguyn ta c co ban cua ly lun phat trin thanh ph theo don vi la nghin cuu
xy dung cac don vi o ti uu va trn co so do cac don vi se duoc nhn ln dn tuy theo
quy m va su phat trin tuong lai cua thanh ph .
1.1 Don vj o lang ging cua Clarence Perry :
41
Quan nim t chuc khu o thanh ph theo cac don vi o duo c d cp toi trong
cuc thi thit k quy hoach o Chicago nam 1916 va da duoc Clarence Perry (nguoi
My) phat trin hoan chinh hon nam 1923.
Theo Peryy, don vi o lang ging co quy m du lon d co th dat o do mt
truong ho c ph thng co so co quy m khoang 1.000 dn 1.200 ho c sinh voi ban kinh
phuc vu khng qua 1/4 dam Anh (400m). Truong ho c la mt thanh phn quan trong
cua vic giao duc cng cng o don vi o lang ging, boi vl no la yu cu ph cp nht
di voi moi gia dlnh trong d thi. Khng mt gia dlnh nao lai khng mun cho con
mlnh dn tui di hoc duoc dn truong va cung chang ai lo lang hon nhung nguoi me ,
nguoi cha khi o noi lam vic di voi nhung dua con mlnh o nha nu khng duoc bao
dam chu dao dn truong hoc. Khng nhung ho chi ngh dn dua con dn truong hoc
ma thio, ma con phai ngh dn ca li di cua no tu nha toi truong va tu truong v nha
co duoc an toan khng ? Cai suy ngh tuong tm thuong do , nhung lai rt h trong di
voi cac nha d thi, cn thit phai lam va tlm cach giai quyt th nao cho nguoi dn d
thi an tm voi cu c sng va lao dng hang ngay.
Trn co so do Perry da d nghi xy dung d thi thanh ca c don vi o duoc coi la
"don vi o lang ging". Perry quan nim thanh ph la tp hop cua nhiu don vi o nho
va la don vi lang ging duoc chon don vi co so. Mi mt don vi o la mt cng dng
dn cu nho phu hop voi diu kin va quan h xa hi, duoc trang bi dy du cac diu
kin phuc vu cho nhu cu cuc sng cua nguoi dn d thi. Quy m dn s cua don vi
o xac dinh du a vao quy hoa ch cua truong hoc ph thng cp co so, co quy m 1000
hoc sinh tuong duong voi 50006000 dn. uong giao thng co gioi khng duo c t
chuc di xuyn qua don vi o d bao dam diu kin nghi ngoi, giai tri va tre em di lai an
toan. 1/10 din tich don vi duoc danh d trng cy xanh .
42
Quan nim xy dung thanh ph theo don vi cua C.Perry duo c ph bin rng rai
va ung dung o nhiu nuo c trn th gioi. Thanh ph Harlow o Anh do kin truc su I.
Gibberd thit k va xy dung nam 1944 theo quan dim t chuc thanh ca c don vi tiu
khu nha o . Harlow la thanh ph 80.000 dn, cach London 37km duoc t chuc thanh 4
don vi khu nha o, mi khu nha o co tu 24 tiu khu nha o co s dn tu 4000 7000
duoc trang bi mt truong ho c ph thng va cac cu a hang phuc vu nhu cu hang ngay
cua nguoi dn. Truong ho c duoc b tri trong cac khu cy xanh cung voi ca c sn bai
tp th du c do tinh cht tu huu cu a chu ngha tu ban, nhiu y d thit k khng thuc
hin hoan hao .
1.2. Ca c xu huong phat trin d thj theo h thng quy hoach don vj d thj
cua E. Gloeden
Xu huong phat trin quy hoach thanh ph theo cac don vi co chuc nang
khac nhau da duoc Gloeden d cp dn nam 1923.
Su thuc ma noi, cac don vi o cua thanh ph truoc dy xy dung theo kiu
phn chia ra cac l dt. No khng hlnh thanh ro la don vi nhung trong co cu
khng gian dy cung la mt don vi v dt dai, mac du chuc nang cua no khng
duoc xac dinh ro rt.
on vi o cua E.Gloeden duoc hlnh thanh nhu m t don vi co quy m
khoang 800.000 dn phat trin theo huong tm. Trung tm cua don vi nam trn
du mi giao thng chinh theo h tam giac. Su cu tao cua h thng nay tuong
di tu do. Cac don vi tp hop voi nhau co th theo dang tuyn chui, cung co
th theo dang di vang. Mi don vi duoc phat trin theo mt chuc nang phuc vu
ring. Nhln qua v so d ta thy cung co nhung net logic cua no trong co cu
43
chuc nang, nhung voi quy m 100.000 dn mt don vi va duoc th hin trong
chi tit mt s b phn thl co ve khng hin thuc trong quan h giua cac don vi
cung nhu giua cac don vi voi cac b phn khac, nht la san xut cng nghip
voi giao thng duong sat.
Trong thuc t co cu quy hoach thanh ph vuon cua E.Howard cung theo
hlnh thuc t chuc cac don vi (xem hlnh 24) nhung cac don vi cua Howard nho
hon va hin thuc hon.
1.3 Y nim v thanh ph phat trin theo don vj hinh hoc :
Cac thanh ph cua h thng giao th;ng. Ta co th h thng hoa theo cac
dang sau dy :
Dang ban co : Dang nay chu yu dua theo h thng mang luoi duong
ban co cach nhau 8001200m hlnh thanh cac l dt. Trong mi l dt la mt
don vi o bao gm nhiu tiu khu hop lai co trung tm phuc vu va vuon cy xanh
ring.
Chandigarh cua n do Le Corbusier thit k la thanh ph theo don vi
ban co, m i l dt la mt khu nha o, co trung tm phuc vu o bn trong.
Dang phat trin don vi trn co so h thng giao thng hlnh hoc luc lang
: Dang nay phat trin theo 2 hlnh thuc khac nhau :
Hlnh thuc thu 1 : Mi du mi giao thng la mt trung tm phuc vu cua
mt don vi phat trin theo mt chuc nang.
Hlnh thuc thu 2 : Cac don vi o b tri doc theo cac truc giao thng, trung
tm phuc vu thuong mai, b tri doc duong giao thng, trung tm giao duc va t
44
chuc nghi ngoi bn trong theo tung don vi co vuon cy xanh. in hlnh cua loai
nay la cac phuong an cua W. Crerry va Zielinshe (Ba Lan).
Dang phat trin theo h thng tam giac va tam giac luc lang xen ke :
Dang nay cung co 2 huong ro rt :
Kiu tp trung huong tm va phat trin theo tuyn doc theo cac duong ni
b bn trong.
H thng nay co uu dim la cac don vi d thi co quy m khng lon,
khoang 2 van dn, phat trin xen ke giua vung d thi va nng thn. Tuy theo
diu kin cu th cua dia ban co th phat trin theo huong tm hoac theo h
thng chui. Mi don vi la mt tng th o va san xut. H thng giao thng tam
giac di ngoai va giao thng nhanh di ni ni lin cac don vi voi nhau trong
mt cum d thi theo quan dim d thi bn vung.
Trong qua trinh phat trin d thi, xu huong thanh ph tnh da chuyn
sang xu huong dng va nua tnh nua dng trn co so xy dung cac don vi o va
don vi d thi. Vic xac dinh huong phat trin thanh ph dng trn co so cua su
phat trin cac don vi dang la xu th duoc nhiu nguoi quan tm.
2.Quy h'/ch chi ti8t #n v M:
).1 *hi ni" chung v #n v M & Ehu M t&'ng th:
- 6n v R l! mPt i]m dn c tr3ng . thY im dn cu d thi la mt
dim dn cu tp trung phn lon nhung nguoi dn phi nng nghip, ho sng va
lam vic theo kiu thanh thi.
- 6n v cH c0c iB2 4in thch nghi v"i mPt 4h.ng gian v! thi gian
45
- 6n v cH c0c iB2 4in thch nghi v"i ch8t l(ng Gng
- 5t (c mc ti<2 ti thiA2 4hi x0c nh c0c ti<2 ch
- 6n v R . th h(# lE m ?3 G In nh v! tnh ch8t t3!n v^n t6ng i
t@ng c82 trDc . th h"ng t"i G #h0t triAn ?$n v/ng%
).) Cc .C .uLn Ehc nh?u v tB chNc #n v M
).).1 Don vj lang ging trong cu truc khu dn dung
Theo quan dim moi la don vi nho nht tuong duong voi mt t chuc dn
ph hinnay o d thi Vit Nam. on vi o lang ging khng co gioi han cua mt
l ph hay mt ngo ph d xac dinh don vi o lang ging, noi m t cach nm na
la quan h hang xom. on vi lang ging nay khng ging voi don vi lang ging
cua Perry truoc dy va cung khng ging voi don vi tiu khu nha o hay nhom
nha o. t dai cua don vi o lang ging chu yu la dt xy dung nha o cac loai. O
dy chu yu la khng gian ca th va mt s khng gian xa hi nho nht trn
duong ph hoac l ph, trong do co th t chuc nha tre kiu tp th hoac gia
dlnh, cac quy dich vu nho, kit.. vuon cy, sn choi nho...
Qui m cua don vi lang ging co khoang tu 3 dn 4 ha duoc gioi han boi
cac duong ni b trong khu o, khoang cach giua cac duong khoang cach tu 150
dn 200 m
2.2.2 Don vj o lang ging trong don vj o co so phuong
on vi o phuong co th chia ra lam nhiu don vi nha o nho hon, co qui
m khng lon lam, khoang tu 300 400 h gia dlnh cac loai triien din tich
khoang 4 5 ha .Qui m nay tuong duong voi m t nhom nha o truoc dy, duoc
coi la mt don vi giao tip xa hi, noi ma moi nguoi o co th quen bit nhau,
46
cung chung m i quan tm hang ngay trong sinh hoat an o, trong mo i giao tip,
dac bit la di voi nguoi gia va tre em.
Trong quan ly d thi, don vi o lang ging co th la don vi t dn ph,
duong ph hoac lin t. Vic phn l don vi o co so thanh cac don vi o lang
ging o dy la m t thuc t khach quan.
Vn d t chuc khng gin cung nhu co cu quy hoach cac khu o d thi
theo cac don vi o se tuy thuc vao m hlnh quy hoach tng th cua don vi do
quyt dinh. Co th theo h ban co, h tam giac, luc lang hoac h tu d thi.
2.2.3 Su khac nhau giua don vj o co so - phuong voi tiu khu nha o
La quan dim t chuc xy dung nhung don vi xa hi co su gan bo chac
che cua nhiu don vi o lang ging voi tp th xa hi va quan ly hanh chinh d
thi. Mi don vi o co so co th la mt don vi hanh chinh cp phuong hoac co th
vai Ban Kim soat don vi la mt phuong. on vi o phuong duoc gioi han boi h
thng duong ph ni b cua khu o voi khoang cach tu 400 dn 500 m, mi
phuong co din tich dt dai khoang tu 16 dn 25 ha hoac co su x dich mt it
tuy theo dia hlnh cu th.
Tom lai, Phuong la m t don vi xa h i o d thi, vua la mt don vi o co so
trong quy hoach xy dung khu dn dung thanh ph, dng thoi cung la don vi
quan ly hanh chinh co so cua d thi. No phu hop vo i h thng quan ly hanh
chinh, hin nay o d thi Vit Nam (thanh ph qun, phuong, xa )
47
Trong co cu quy hoach xy dung khu dn dung, cac tiu khu truoc dy
dua vao cu truc cua h thng phuc vu kiu tng bc bao cp thuong theo ba cp
:
T
T
on vi o TT phuc vu Ban kinh Cng trlnh phuc vu hat nhn
1 Nhom nha o Cp I 200m Nha tre, cua hnag an ung...
2 Tiu khu nha
o
Cp II 500m Truong hoc PTCS, cua hang
bach hoa
3 KHu nha o Cp III 1000m Truong hoc PTTH, BTVH,
cho
O Vit Nam hin nay d thi qua khu d lai gioi han quan ly hanh chinh
cua cac phuong khng hop li, chng cheo khng trung voi su phn chia cac l
dt quy hoach va quan ly xy dung d thi .
Ngay nay theo co ch moi, cac cng trlnh dich vu phat trin dn dung
dang phong phu cu truc don vi o khng th dua vao h thng phuc vu cng
cng truoc dy, ma nn dua vao t chuc xa hi noi o,tp quan va truyn thng
dn tc cung nhu quan ly xa hi, d co duoc nhung giai phap tt.
on vi o phuong la don vi co so trong co cu quy hoach khu dn dung,
xut phat tu vn d t chuc xa hi moi, o dy vai tro ca nhn, vai tro tp th va
gia dinh duoc phat huy mt cach toan din. Moi giao tip xa hi la giao tip cua
mt cng dng dn cu hin dai va phat trin. Mi quan h giao tip xa hi va
gia dlnh la co so chinh d t chuc quy hoach xy dung don vi o phu hop voi tinh
cht, qui m vi tri va gioi han khu dt duoc phep xy dung.
48
Xa h i va gia dlnh la nn tang cua cu truc khng gian don vi o co so, la
hat nhn cua su hlnh thanh va phat trin cac don vi. y chinh la nhung yu t
co tinh cht quyt dinh cho su bn vung cua mi truong sng d thi, yu t tp
th va ca th.
Gia dlnh va ngi nha hay can h gia dlnh la hat nhn cua xa hi. Gia dlnh
nao cung du mong mun cho mlnh co noi o tt nht. Cai t t nht do cung
khng co gioi han cu th cho tung gia dlnh cho tung thanh phn nguoi o. Vl vy
tp th xa hi se cng cu d diu phi va cn bang cai nhu cu tt nht va cai
nhu cu t i thiu cho mi nguoi trong cac giai doan lic su phat trin xa hi va
d thi.
on vi o phuong dua trn yu t xa hi ly mi quan h huu co giua gia
dlnh va xa h i trong khu o d phn tich la mt quan dim xa h i mang tinh bn
vung di voi co cu quy hoach xy dung khu o. Trong don vi o khng gian o
duoc xac dinh ro va duoc coi nhu khng gian ca th cua moi gia dlnh hoac tp
th, cng dng. Khng gian xa hi la nhung noi cng cng duoc xac dinh ro
trong quy hoach b cuc khng gian la noi giao tip cua nguoi o trong cac sinh
hoat xa h i, co th ly cu lac b bn canh tru so, UBND phuong va truong hoc
ph thng lam hat nhn cho mo i sinh hoat. O dy co vuon cy xanh, sn tp
TDTT va cac tro vui choi giai tri cua thanh thiu nin va nguoi gia. Bn canh
cac dich vu van hoa xa hi, cac dich vu kinh t va sinh hoat duoc t chuc theo
dang cho va cac dich vu cua tu nhn trong cac l ph.
).3 C# <M Eh'? hOc c>? <= h7nh th0nh c2u t&Pc #n v MI Ehu M t&'ng
th
49
-Wai trM cPng 7ng tr3ng . th
-g2yn v:ng ca cPng 7ng
-[Png Mng v! c0c h35t :ng vB !2 t xy dng v! 92n lE 92y h35ch c0c
6n v R
-[82 trDc ca . th
-3n v R #hi a d5ng tr3ng c0c 4h2 . th mHi
X%_ Th!nh #hSn 8t ai xy dng tr3ng 6n v R
Dua vao chuc nang su dung, dt dn dung duoc phn thanh 4 loai co ban:
dt o, dt xy dung cng trlnh cng cng, dt cy xanh th thao th duc dt
duong va quang truong. Cac thanh phn dt dai co ti l tuong quan voi nhau d
thi diu kin tu nhin chi phi va chi tiu lua chon
CH TIU CN BNG T AI KHU DN DUNG
TT Thanh phn dt Chi tiu din tich
blnh qun
m
2
/nguoi
Ti l din tich

1 t o thanh ph 3040 4050

2 t cng trlnh cng cng 1015 1520
3 t cy xanh va TTTD 812 1015
4 t duong va quang
truong
1015 1520
50
).Q. Mt s ch tiu co ban trong thi t k quy hoach xy dung don vj
o co so - phuong
Khi thit k quy hoach xy dung don vi o cn phai dua vao mt s chi
tiu co ban v quy hoach bao gm :
Mt d din tich san nha o cua don vi o (mt d Brutto) la din tich san
nha o tinh bang m
2
blnh qun trn 1 ha dt cua don vi o ung voi mt tiu chun
din tich nha o 12m
2
/ nguoi.
on vi tinh m
2
/ha
Mt d Tng cao
1 2 3 4 5 6
Lon nht 2500 3200 4600 4800 5000 5200
Nho nht 3300 4800 5700 6000 6300 6600
1 2 3 4 5 6
Lon nht 5400 5700 6000 6200 6400 6600
Nho nht 6800 7000 7300 7600 7800 8000
(*) Chi tiu thit k dua vao tiu chun hin hanh cua nganh v thit k
xy dung quy hoach d thi 20 TCN 8281
Mt d din tich san nha o va din tich dt ap dung d xy dung cac loai
nha o co vuon ring ung voi tiu chun 15m
2
/nguoi.
on vi tinh m
2
/ha
Loai nha o on vi lang ging don vi co so Phuong
Mt d
m
2
/ha
m
2
/nguoi Mt d
m
2
/ha
m
2
/
nguoi
51
* nha 1 tng
150m
2
dt cho h 3 5
nguoi
200m
2
dt cho h 6 8
nguoi
3300
4300
45
35
2500
3000
60
50
* Nha 2 tng
120m
2
dt cho h 3 5
nguoi
150m
2
dt cho h 6 8
nguoi
4300
6000
35
25
3000
3800
50
40
Khoang cach giua cac nha o va giua nha o vo i cng trlnh cng cng
theo yu cu thng thoang chiu sang, phong hoaa, cn luu y dn phn ngh
thut b cuc kin truc cng trlnh d b tri cho hop li. V phong hoa khoang
cach giua cac cng trlnh phu thuc vao bc chiu lua cng trlnh.
Bang 14
Bc chiulua
cua cng
trlnh
Khoang cach giua cac cng trlnh
Bc chiu lua cua cac cng trlnh
I va II III IV V
I va II 6 8 10 10
III 8 8 10 10
IV 10 10 12 15
V 10 10 15 15
Mt d din tich san nha o trung blnh don vi o khi xy dung nha o co
tng cao khac nhau tinh theo cng thuc :
52
M
TB

i
i
3
3
2
2
1
1
M
X
....
M
X
M
X
M
X
100
+ + +
M
TB
: mt d din tich san nha o trung blnh cua don vi o
X
1
, X
2
, X
3
, X
i
: ti l phn tram cua nha o theo tng nha
M
1
, M
2
, M
3
, M
i :
mt d din tich san nha o cua don vi o tuong ung voi tng nha
Vi du : Ti l nha o theo tng
20 1tng
30 3tng
50 5tng
M
TB

01 , 0 009 , 0 008 , 0
100
5000
50
3200
30
2500
20
100
+ +
=
+ +
3703 m
2
/ ha (Ti thiu
).R. Co cu quy hoach don vj o:
t trong don vi o thng thuong duoc phn thanh 4 loai chinh :
t o
t xy dung cac cng trlnh cng cng
t cy xanh va TDTT
t duong
Cac loai dt trn co chuc nang khac nhau nhung gan bo chat che voi
nhau. Vic phn b hop li vi tri tuong quan cua no trong khu co y ngha rt quan
trong.
53
Trong 4 loai dt trn dt o chim vi tri lon nht va duoc phn ra tung
nhom nha o, goi la don vi o lang ging. Cac nhom nha o thuong duoc b tri tp
trung xung quanh khu vuc trung tm cng cng cua don vi o. Ranh gioi giua
cac nhom nha o co th la duong di hoac dai cy xanh.
Nhom nha hay don vi o lang ging co qui m tu 4001000 dn nu la xy
dung nha o 1 2 tng va tu 1500 2500 dn, nu co tng cao tu 3 5 tng tro
ln. Mi nhom nha co trung tm phuc vu cng cng ly nha tre la chinh, co ban
kinh phuc vu tu 100 dn 200m
t xy dung cac cng trlnh cng cng cua don vi o phuong co th phn
thanh 2 loai chinh bao gm : khu vuc phuc vu thuong nghip va khu vuc phuc
vu giao duc, van hoa va xa hi .
H thng cng trlnh phuc vu gm cac cng trlnh xy dung o trung tm
don vi o va trom cac nhom nha. Ban kinh phuc vu cua cac cng trlnh tu 250
400m (ca bit co th ln toi 500m)
Vi tri khi thuong nghip nn b tri gn v phia duong di lam chinh con
khi giao duc, van hoa, xa hi nn b tri trung tm xung quanh khu vuc cy
xanh o bn trong, co th b tri kt hop o tng 1 cac nha o gia dlnh .
t cy xanh va khu vuc th thao th duc duoc goi la vuon trong khu o
b tri tp trung vao mt khu vuc gn truong hoc, nha tre, cu lac b d tin cho
vic t chuc vui choi giai tri va ngh ngoi. Cng trlnh trung tm la sn tp .
54
H thng duong sa trong don vi la soi dy lin lac bn trong gan bo voi
h thng giao thng bn ngoai thanh ph, dam bao phuc vu tt cho vic dac
dim lai nhanh chong an toan va thun tin.
Co cu quy hoach khu o cn phn bit ro giua li do bn trong vo i h
thng duong di t tu ngoai vao. Hai h thng nay khng nn giao cat nhau ma
nn o dang song song hoac cai rang luoc d dam bao an toan dilai, truoc tin la
cho tre em dn truong hoc. uong di t dam bao phuc vu dn tt ca cac cng
trlnh xy dung, nht la dn cng trlnh phuc vu cng cng, dn cac ch chua
rac va ga ra.
2.6.1. B tri nha o trong don vj o
Nha o la b phn chu yu trong t chuc khng gian khu o. Nha o phn
lon duoc xy dung theo cac thit k mu phu hop voi nhim vu thit k, diu
kin tu nhin va diu kin kinh tky thut. Cn chu y phn loai cac kiu nha o
la loai nha tu nhn theo cac thit k don le va cac day nha chung cu, tung l dt
d co b cuc hop li, khng ch cac chiu cao, khi tich, mau sac va chi gioi xy
dung cac cng trlnh trong tung l dt.
Nha o co th phn thanh mt s loai sau dy :
a. Loai nha ! "t t#$ng : La loai co tu 1 dn 2 tng xy dung kha ph bin
o nhiu noi dac bit la trong cac d thi nho.
55
Nha o it tng bao gm loai co vuon ring va loai khng co vuon ring.
Noi chung nha o gia dlnh it tng thl nn co vuon du chi la mt manh dt nho,
phai kim tra k khi thit k va cho phep xy dung.
Nha o it tng duoc b tri theo nhiu hlnh thuc bao gm o dc lp, nha
ghep di, nha ghep theo tung day hoac theo tung cum.
%. Nha ! nhi&$u t#$ng nhi&$u c'n h : La loai nha o chung cu duoc dung
rng rai trong quy hoach cac khu nha o. Loai nah nay duoc thit k theo nhiu
kiu khac nhau.
* Nha o gia dlnh theo kiu don nguyn : La loai ph bin nht, cac don
nguyn duoc thit k chung mt cu thang cho nhiu can h. Tuy theo diu kin
tung noi o ta co th ghep cac don nguyn voi nhau thanh cac day nha khac
nhau. Cac don nguyn duoc thit k theo day hanh lang giua hoac hanh lang
bn cho cac h hoac khng co hanh lang chung ma truc tip dn cac can h tu
chiu nghi cua cu thang.
*. Nha o kiu thap : La loai nha theo hlnh thuc don nguyn dc lp,
thuong cao trn 5 tng, co su dung thang may. Giao thng ni b chu yu theo
chiu dung cng trlnh. Loai nha nay duoc su dung trong b cuc khng gian khu
o d tao cac dim nhn va tm nhln.
* Nha o theo kiu khach san : La loai nha o tp th danh cho can b sng
dc thn hoac dung lam ki tuc xa cho sinh vin sng ni tru. Loai nay thuong la
kiu hanh lang bn hoac hanh lang giua, khu v sinh, bung tam, bp tp trung
hoac theo tung cap phong o.
56
* Nha lin hop : La loai nha thit k cho mt s luong nguoi o lon va co
b tri khu vuc cng cng trong nha. Mi mt cng trlnh co th chua hang nghln
nguoi tuong duong voi mt nhom nha o hoac lon hon.
Trong quy hoach cac khu nha o ngoai vic chon loai nha cho thich hop
voi nguoi o trong ban thn ngi nha, vic b tri sap xp cac cng trlnh do trn
khu dt xy dung co y ngha dac bit quan trong. B tri nha o hop li tuc la giai
quyt tt mi quan h giua cac cng trlnh voi moi diu kin tu nhin, diu kin
ky thut, ngh thut kin truc va t chuc cuc sng trong mi truong o.
Vic lap ghep cac don nguyn va xy dung cac nha o phai chu y dac bit
dn diu kin dia hlnh, khng dat cng trlnh cat ngang nhiu duong dng muc
hoac thang goc voi duong dng muc
V mat khi hu cn chu y nhiu dn anh huong cua nang va gio, chu y tao
diu kin thng thoang tu nhin tt nht. Cac cng trlnh nn dat theo huong
Nam va ng Nam, co th hoi chch Ty Nam trong mt s truong hop. Khng
nn dat nha theo huong ng Ty va Ty Nam. Truong hop bat buc thl phai
chon cng trlnh co mat bang nha thng thoang va bin phap chng nang tt.
Khoang cach giua cac nha o tuy theo b cuc cng trlnh, nhung phai dam
bao duoc yu cu v sinh, yu cu v thi cng, yu cu chng n, chng chay.
Thng thuong khoang cach giua cac nha ly tu 1,5 2 ln chiu cao cng trlnh.
B tri nha o co nhiu vn d kho khan phuc tap vl hu ht cac cng trlnh
o dy co th da duoc din hlnh hoa. Nguoi thit k phai ht suc kheo leo d co
nhung giap phap tt trong cach chon loc cac mu din hlnh va lap ghep cac don
57
nguyn nha o cung nhu b cuc hop khi cac cng trlnh voi nhau. Thuong
thuong khi sap xp cac cng trlnh nha o ta t chuc theo tung nho m nha trn tung
l dt da xac dinh. Trong nhom nha do co nhiu th loai cng trlnh khac nhau
cn tlm cach b cuc sao cho mi nhom nha co duoc mt khng gian o thich hop
ca bn trong ln bn ngoai hai hoa trong ni b don vi o va voi cac don vi o
khac ln cn.
Ngh thut b cuc khng gian kin truc trong quy hoach khu nha o rt
phong phu va co nhiu hlnh thuc khac nhau :
( )* cuc +ong +ong : la hlnh thuc ph bin d phu hop voi dia hlnh va
khi hu, song d don diu. Cn tao nn nhung khng gian khac nhau bang cach
rut ngan chiu dai cua mt s cng trlnh hoac sap xp so le nhau d co thm
nhung khng gian va nhung dim nhln phong phu.
(,-nh th.c %* cuc cu/ : La tao nn nhung khng gian nho, cac cng
trlnh nhiu tng hoac it tng co xu huong tp trung xung quanh mt yu t
khng gian nao do ( co th la nhanh duong cut voi ch quay xe hoac mt cng
trlnh kin truc nho nao khac)
( ,& th*ng theo /a!ng ha0 tha!/ : o la nhung t hop cng trlnh kin truc
chu yu la it tng duoc sap xp theo din thang, tao nn nhung mang lon cng
trlnh trong nhu nhung tm tham.
( ,& th*ng %* cuc theo 1a!i ha0 chu2i : La hlnh thuc b tri cng trlnh k
tip nhau theo chiu dai doc theo m t truc giao thng hay suon di. Trong cac
khu nha o thuong dua vao h thng duong xe co gio i hoac di b d b cuc. Noi
58
chung trong cac khu nha o nguoi ta thuong su dung tinh linh hoat hn hop nhiu
kiu b cuc khac nhau d co nhung khng gian o sinh dng thich hop. Voi
nhiu di tuong khng nn chi dung mt vai loai nah din hlnh, kin truc don
diu nhu mt s khu nha o ta da xy dung.
2.6.2. B tri cng trinh djch vu trong don vj o
Cac cng trlnh dich vu cng cng b tri trong don vi o khng nht thit
phai theo mt m hlnh dng nht nhu truoc dy trong quy hoach xy dung tiu
khu nha o. Cu truc mang luoi dich vu cng cng la m hlnh co ban ap dung
theo quy hoach tiu khu nha o. Cu truc giao tip xa hi, linh hoat sang tao ung
xula m hlnh d t chuc quy hoach cac don vi o moi. Cung vl vy quan dim
xy dung cac cng trlnh dich vu trong don vi o du phai huong vao muc tiu
bao dam mi quan h xa hi lanh manh thun loi va phat trin. Cac h thng
phuc vu do phai linh hoat va co kha nang bin di theo nhu cu va su phat trin
xa hi hin dai.
Cng trlnh dich vu cng cng trong khu o bao gm cac cng trlnh phuc
vu cac nhu cu thit yu hang ngay cua nguoi o v cac lnh vuc :
Nui duong, cham soc quan li va giao duc tre em
Cung cp cac nhu yu phm thng thuong hang ngay
n ung, giai khat va luong thuc thuc phm
Sua chua d dung gia dlnh, dich vu va v sinh thm m, dich vu ky
thut don gian
Y t, bao v suc kheo, bao him xa h i
59
Van hoa, vui choi giai tri cho tre em, nguoi gia.. TDTT
Thng tin lin lac, thng tin di lai
Quan ly xa hi, quan ly d thi
Cho
Voi mt s luong loai cng trlnh dich vu rt dn dung dang cho mt qui
m khng lon lam cua cac don vi o d thi thl rt kho khan co th xac dinh va
phn b mt cach cu th vi tri cho tung cng trlnh.
Hlnh thuc hop khi tt ca cac dich vu cng cng gn ging nhau va mt
cng trlnh hay mt cua hang la thich hop song vn chua hop li lam vl ban kinh
phuc vu thuong xa, ma nguoi o lai thich o gn bn canh hoac tai ch. Tuy vy
dy vn la mt loai hlnh cn duoc nguyn cuu va phat huy. No thuong la nhung
cng trlnh co dong gop tich cuc cho b cuc khng gian kin truc trong khu o d
thi.
Trong co ch thi truong co nhiu h thng phuc vu nho cua tu nhn ngay
tai noi o da lam thay di phuong thuc phuc vu cng cng trong khu o theo kiu
tp trung truoc dy. Cac cua hang tu nhn va tp th o cac day nha o tng mt
canh cac duong ph co th b tri cac cng trlnh phuc vu va kinh doanh cac loai
cho nguoi o. Hlnh thuc nay rt ph bin trong cac khu o Vit Nam hin nay voi
vic kt hop giua o va san xut kinh doanh co tac dung rt tt voi nguo i o. Cn
luu y rang trong cac don vi o khng phai cng trlnh phuc vu nao cung co tu
nhn hoa hoac cng trlnh nao cung co th kt hop voi cng trlnh nha o. Vl vy
phai phn loai theo chuc nang va tinh cht dich vu d b tri.
60
Cng trlnh nha tre va truong hoc, nn b tri o khu dt ring bit gn khu
cy xanh trong don vi o. Ring ch giu tre co th phat trin h thng gui tre gia
dlnh co qui m nho tu 5 dn 10 tre em duoi 36 thang.
Cng trlnh dich vu xa hi, van hoa nhu cu lac b, y t bao him xa hi
cung nhu quan ly xa hi co th tp trung vao m t khu vuc, o do co ca dich vu
giai khat, an ung, noi giao tip xa hi cua nguoi o trong cac don vi lang ging
va don vi o co so.
Cho la mt loai hlnh dich vu kinh t rt ph bin o d thi Vit Nam, lu
nay chung ta chi b tri cho o nhung khu vuc trung tm qun hay khu nha o
thanh ph theo dang "SUPER MARKET" siu thi kiu dan tc nhu cho hang
Da, Cho Hm, cho Nga tu Vong, cho ng Xun o Ha Ni hay cac cho lon
khac chung cho toan thanh ph ma o d thi cung gap nhu cho Sa t (Hai Phong),
cho Lon, cho Bn Thanh o thanh ph H Chi Minh, cho Cn a Nang. Trong
thuc t cho da moc ln khap noi theo kiu cho duong cai. Cho hop ca ngay va
theo tung thoi dim trn cac duong ph, quang truong hoac o cac khu dt trng
trong cac don vi o. chm dut tlnh trang hop cho bua bai trong cac khu o,
mi don vi o co so cn phai co mt cho nho d thi phuong quan ly bn canh cac
day kinh doanh khach doc duong ph ni b. Cho nn b tri o gn cac l i vao
chinh cua don vi o. Khng b tri cho ngay sat doc cac duong ph chinh cua d
thi la anh huong dn giao thng va m quan thanh ph.
Cac cng trlnh khac phuc giao thng nhu gara, sn bai d xe, ch chua
rac, sn phoi cac d dat cng knh o cac khu chung cu.. du la nhung yu t rt
61
quan trong ma nguoi thit k phai lun lun suy ngh d b tri hop li kt hop voi
vic quy hoach t chuc giao thng trong don vi o.
2.6.3. B tri cy xanh va sn bai trong don vj o
Khu vuc cy xanh trong don vi o ngoai tac dung cai tao v khi hu con la
noi vui choi giai tri, noi giao tip hang ngay cua moi nguoi dac bit cho tre em
va nguoi gia.
Vuon don vi o thuong duoc b tri o bn trong va ni lin vo i cac khoang
dt trng trong cac nhom nha, cac cum nha cua don vi lang ging thanh mt h
thng cho toan don vi o. Vn d nay hoan toan phu thuc vao cach b tri sap
xp quy hoach xy dung cac cng trlnh nha o trong tung don vi lang ging
(nhom nha o ) dac bit la cac nhom nha chung cu cao tng.
a. Su lin kt giua vuon don vi o va nho m nha
b. Su kheo leo trong b cuc co th tao nn nhung vuon trong nhom nha
hay don vi lang ging.
Trong vuon cua don vi o thuong duoc b tri mt sn tp bong da cho tre
em va cac sn bong chuyn bong r... Chi tiu dt cy xanh va TDTT trong don
vi o la 2,5 3 m
2
/nguoi.
2.6.4 B tri duong trong quy hoach don vj o:
Giao thng trong don vi o thuong duoc phn thanh hai loai chinh, do la
duong t va duong di b. Nguyn tac co ban cua vic b tri duong trong cac
don vi o la phai thun loi trong su dung o ca hai loai dng thoi khng chng
62
cheo ln nhau. uong t phai dam bao di dn tn tung cng trlnh duoc xy
dung trong don vi o.
Co nhiu hlnh thuc b tri duong trong don vi o :
H thng thong long : uong t di vong su vao trong don vi o va tu
duong vong do co cac nhanh duong cut vao cac cum nha va cac nhom nha.
H thng duong vong chay xung quanh don vi o lang ging
H thng cai rang luoc xen ke nhau giua duong t va di b
uong t trong cac don vi o cn di dn tn cac cng trlnh it nht la du
hi nha. Trong truong hop khng th b tri ch d xe con trong cac nha thl phai
b tri cac nha xe o cui cac doan duong ben canh li quay xe cui duong trong
don vi o.
.hng 6
.c gii 25n v t7 ' thi)t k) 3u4 h25ch 8"4 !ng
1.Cc gi?i '/n .L1 n QH(
1.1.4# : 6uy h'/ch vAng :
1.1.1 KSc Tch & nJi +ung nghin cNu:
Xac lp phn b cac luc luong san xut, h thng dn cu d thi va nng thn
trn pham vi khng gian lanh th cua mt min, mt tinh hay mot vung cua d thi lon.
Ndung:
anh gia tng hop thuc trang va ca c ngun luc phat trin cua vung.
63
Du bao cac kha nang tang truong v cac mat kinh t , dn s , dt dai, nhu cu
xa hi ... hlnh thanh cac phuong an cn di kha nang va nhu cu.
Xy dung mu c tiu quan dim phat trin vung.
inh huong t chuc khng gian nham phn dinh ca c vung chuc nang, co so
ha tng va ca c bin phap bao v mi truong.
Chon ca c khu vuc va di tuong uu tin phat trin.
Kin nghi co ch va cac chinh sach quan ly phat trin vung
1.1.2 Nguyn tc c# $%n:
-m ?3 y<2 cS2 ti't 4i^m U`- ti a
-m ?3 y<2 cS2 #hn ? J` 7ng $2 tr3ng c n"cZ#hn c.ng la3 Png lTnh
thI\%
-,2y h35ch tIng thAZva m.\ v! bhn t0ch Zvi m.\%
1.1.3 -h,n .'/i thG' chNc nUng:
Quy hoach vung cng nghip
Quy hoach vung nng nghip
Quy hoach vung cng nng nghip
Quy hoach vung nng cng nghip
Quy hoach vung du lich nghi ngoi
Quy hoach vung phn b dn cu d thi va nng thn
Quy hoach vung ngoai thanh ca c thanh ph lon.
1.1.V Cc c21 J Quy hO?ch 1ht t&i!n Ehng gi?n:
Quy hoach t3!n 92c gia
Quy hoach miBn
64
Quy hoach 4h.ng gian t@ng v1ng ,- mPt
Quy hoach iAm dn c%
1.1.Q K h7nh c# c2u nh hng 1ht t&i!n vAng:
-F. h>nh t2y'n iAm%
-F. h>nh tSng ?Qc%
-F. h>nh ch2ci%
-F. h>nh v1ng . th h30%
1.) Quy h'/ch chung th:
Quy hoach chung xy dung d thi xac dinh phuong huong cai tao, xy dung
phat trin d thi v t chu c khng gian va co cu su dung dt d thi, v co so ha tng
va mi quan h huu co v ca c mat bn trong va bn ngoai d thi nham tao lp mi
truong va khung canh sng thich hop cung voi cac loai hoat dng phat trin kinh t,
van hoa, xa hi kha c.
an quy hoa ch chung xy dung d thi duo c lpo cho mt d thi ring bit
hoac mt h thng d thi lva dim dn cu thuong xuyn co quan h chat che voi nhau
v lanh th , kinh t, xa hi, dich vu va ca c mat kha c. an quy hoach chung duo c
nghin cuu theo tung giai doan 15 20 nam cho dai han va 5 10 nam cho ngan han.
Nhim vu chu yu cua d an quy hoach chung xy dung d thi la :
anh gia tng hop diu kin tu nhin va hin trang cua d thi, xac dinh th
manh va dng luc chinh phat trin d thi.
Xac dinh tinh cht quy m, co so kinh t ky thut va cac chi tiu quy hoach
xy dung va phat trin d thi.
inh huong phat trin khng gian kin truc, mi truong va co so ha tng d
thi.
65
Quy hoach xy dung dot du 5 10 nam va hlnh thanh cac co so d lp cac
d an quy hoach chi tit va du an du tu xy dung.
Xa c lp cac can cu phap ly d quan ly xy dung d thi.
1.3 Quy h'/ch chi ti8t:
1.3.1.KSc Tch:
Quy hoach chi tit cu th hoa y d cua quy hoa ch chung xy dung d thi.
an qu hoa ch chi tit phn chia va quy dinh cu th ch d su dung dt dai cho tung
chuc nang cng cng hoac ring le , xac dinh chi gioi xy dung, phn ro chu c nang cu
th va ti trong xy dung cho tung loai dt theo mt co cu thng nht. Ngoai ra, no
con nghin cuu b tri ca c hang muc cng trlnh xy dung trong tung l dt nham nu
ro y d v b cuc khng gian kin truc quy hoach.
1.3.2 9Ji +ung:
Cu th hoa va lam ca c y d va nhung qui dinh cua quy hoa ch chung
anh gia thuc trang xy dung, kha nang su dung va phat trin quy dt hin
co .
Tp hop va cn di cac yu cu xy dung.
Nghin cuu d xut dinh huong kin truc va bao v canh quan mi truong d
thi.
Quy hoach mat bang su dung dt dai, phn chia ca c l dt cho tung di tuong
su dung va lp chi gioi xy dung, xac dinh tng cao khi tich va ty trong xy dung cac
loai cng trlnh.
Nghin cuu d xut ca c giai phap cai tao xy dung h thng cng trlnh ha
tng ky trhut.
66
Soan thao quy ch quan ly xy dung.
an quy hoa ch chi tit xy dung thuong duoc nghin cuu o ti l 1/2000;
1/1000 va 1/500 tuy theo quy m va mu c d yu cu cua nhim vu dat ra.
1.3.3 Cc thi8t E8 QHC( chTnh:
WT&' ,-[T 4h2 R
WT&' ,-[T 4h2 tr2ng tm . th
WT&' ,-[T cy xanh, c.nh vi<n vn h3aY
1.V (hi8t E8 X,y +=ng:
1.V.1.KSc Tch:
-[ thA h30 & d 4i'n `d mPt h3)c mPt nhHm c.ng tr>nh (c ,-[Ti't x0c
nh nhVm #hc v trc ti'# ch3 y<2 cS2 thi't 4' t@ng c.ng tr>nh%
-[h2 G ch; 53 & ng2y<n tOc ca B 0n ,-[T nhVm x0c lQ# #h6ng 0n `d
c.ng tr>nh, lQ# ?n v* thi c.ng%
1.V.).9Ji +ung:
-eii 92y't v8n B &T&Th2Qt & &i'n trDc c.ng tr>nh%
-[1ng c0c ch2y<n gia th2Pc c0c lanh vc ch2y<n ng!nh tham gia%
1.Q (h0nh -hDn h: <# .L1 : n QHXD:
3hanh 4h#$n h$ + chu! 0&*u cu!a + $ 5u0 hoach 6#0 1ng vung g$/:
So d vi tri va cac quan h lin vung (ti l lua chon theo quy m cua vung
nghin cuu co ta c dng truc tip anh huong dn vung quy hoa ch).
Ban d hin trang va danh gia tng hop dt dai.
So d dinh huong phat trin vung ( t chuc khng gian, bao v mi truong, co
so ha tng )
So d quy hoa ch xy dung dot du. (T chuc khng gian, bao v mi truong,
co so ha tng co kem theo danh muc cac du an du tu sap xp theo thu tu uu tin)
67
So d minh hoa quy hoach xy dung cac khu vu c uu tin du tu ( theo ti l
thich hop).
Thuyt minh tom tat va tng hop, to trlnh va phu c luc.
Du thao van ban quan li xay dung theo so d quy hoa ch xy dung vung. H
so quy hoa ch xy dung vung sau khi duoc cp co thm quyn ph duyt phai duo c gui
dn ca c B , Nganh va cac tinh hoac thanh ph truc thu c trung uong co lin quan d
thuc hin.
So d quy hoa ch xy dung vung duoc lp trn cac ban d dia hlnh co ti l duoc
quy dinh di voi vung co quy m dn 30.000 km
2
thl ap dung ban d co ti l 1/25.000
1/100.000, di voi vung co quy m lon hon 30.000km
2
thl ap dung ban d co ti l
1/100.000 1/300.000.
Thanh phn h so chu yu cua cac du an quy hoach chung xy dung d thj gm:
So d lin h vung ( ti l A)
Ban d hin trang va danh gia tng hop dt xy dung (ti l B)
So d dinh huong phat trin khng gian (ti l B)
So d dinh huong phat trin h thng ha tng k thut (ti l B)
Ban d quy hoa ch su dung dt dai 5 10 nam (ti l C)
Ban d quy hoa ch xy dung h thng ha tng k thut va v sinh mi truong
(ti l C).
So d tng hop ca c duong dy, duong ng k thut (ti l C)
H so cac mat cat va chi gioi duong do ca c duong ph chinh
To trlnh, thuyt minh tom tat.
Thuyt minh tng hop
Du thao " iu l quan li xy dung d thi theo quy hoa ch"
68
Du an quy hoa ch chung xy dung d thi duo c lp trn ban d dia hlnh co ti l
duoc quy dinh nhu sau:
Bang 30
K.H.ti l Ni dung Loai d thi theo Q 132/HBT
I, II III IV, V
A So d lin h vung hoa c
so d QHXD vung
1/25.000 1/300.000
B inh huong phat trin
dai han
1/10.000
1/25.000
1/10.000 1/5.000
C Quy hoach xy dung
dot du
1/10.000
1/5.000
1/5.000 1/2.000
3hanh 4h#$n h$ + chu! 0&*u cu!a ca.c 1 a.n 5u0 hoach chi ti&*t g$/:
So d vi tri va gioi han khu dt ( trich lp tu ban d quy hoa ch su dung dt dai
cua d an quy hoach chung xy dung d thi hoa ch d an quy hoa ch chi tit su dung
dt dai nu la d an quy hoach chia l).
Ban d danh gia hin trang va quy dt xy dung.
Ban d hin trang h thng ha tng k thut.
So d co cu quy hoa ch ( ti thiu phai d xut 2 phuong an d so sanh, lua
chon)
Ban d quy hoa ch su dung dt dai hoac ban d quy hoach chia l (di voi d
an quy hoa ch chia l)
So d t chu c khng gian quy hoa ch kin truc va canh quan (mat bang va
ca c mat dung trin khai).
Ban d quy hoa ch h thng ha tng k thut ( co kem theo ca c ban ve thit k
chi tit).
69
Ban d tng hop duong dy va duong ng k thut.
H so chi gioi duong do va chi gioi xy dung.
To trlnh, thuyt minh tom tat va tng hop, phu luc va cac van ban thoa thun
cua cac co quan thm dinh hoa c xet duyt d an.
Du thao diu l quan li xy dung.
Ca c du an quy hoa ch chi tit bao gm: quy hoa ch chi tit su dung dt dai, duoc lp o
hai muc d di voi khu dt co din tich trn 200 ha ap dung ban d ti l 1/200.000
1/5000, nham cu th hoa va lam chinh xa c quy dinh cu a d an quy hoa ch chung xy
dung d thi v quan li su dung dt; vic cai tao va xy dung ca c cng trlnh ha tng k
thut, dinh huong v kin truc va bao v canh quan thin nhin cho mi khu dt co
quy m 4 dn 20 ha, di voi khu dt tu 20 dn 200 ha ap dung ban d 1/1000, 1/2000,
nham cu th hoa va lam chinh xac quy dinh cua d an quy hoach chung va d an quy
hoach chi tit su dung dt co lin quan, dng thoid xac dinh ro muc tiu, ch d quan
li su dung dt, ca c yu cu v b cu c quy hoach kin truc va ca c co so ha tng, ca c
chi tiu kinh t k thut, v sinh mi truong....cho tung khu dt danh d xy dung cac
cum cng trlnh hoac cng trlnh.
Quy hoach chia l duoc lp cho khu dt co din tich duoi 20 ha trn ban d dia
chinh va ban d dia hlnh co ti l 1/200 1/500 nham quy dinh ch d quan li va su
dung dt dai va ca c yu cu cai tao hoa c xy dung cac cng trlnh tai tung l dt.
Tai liu tham khao:
7u0 hoach va 8#0 1ng th 9S 3S Ngu0&2n 3h&* )a.N8) 8#0 :ng

70
Chc cc bn thnh cng!
71