Biyokimyasal Oksijen htiyac (BO)

Do.Dr.Ergn YILDIZ

Giri
BO nedir? BO neyi ler?

BO testi ne iin kullanlr? BO nasl tespit edilir? BO hesaplamalar BO uygulamalar Baz maddelerin BOsi

Organik erii lme Yollar

Biyokimyasal Oksijen htiyac (BO) Kimyasal Oksijen htiyac (KO) Teorik Oksijen htiyac (TeO) Toplam Organik Karbon (TOK)

BO nedir?
Organik maddenin biyokimyasal oksidasyonu srasnda mikroorganizmalar tarafndan tketilen oksijen miktardr.

BO neyi ler?
Heterotrofik organizmalardan oluan karma bir mikroorganizma topluluunun tkettii oksijen miktarn ler. Organik maddenin karbondioksite dnmesi iin gerekli oksijen miktarn ler.

BO
Mikroorganizmalar

Organik Madde + O2

CO2+ Yeni Hcreler + Enerji

BO
1.

Organik maddenin mikroorganizmalar tarafndan paralanmas srasnda tketilen oksijen miktar suyun BOsine eittir. O(rnein lk Deeri) O(5. Gn sonraki deeri) = BO5

1.

Yksek BO5 suda oksijenin eksilmesi iin potansiyel tekil eder.

Baz Su Kalite Parametrelerinin Saklanma ve Analiz Sreleri

Parametre Alkalinite AmonyakAzotu
o

SaklamaKoullar
o

DayanmaSresi 14Gn 28Gn

4C pH<2,4CyeHSOile
24

BO/KarbonluBO
55

4C
o

48Saat
28Gn

KO letkenlik FekalKoliform Sertlik

pH<2,4CyeHSOile
24 o

4C
o

28Gn 24Saat 28Gn

4C
o

pH<2,4CyeHNOile
3 o

Nitrat Nitrit ToplamAskdaKatMaddeler ToplamznmKatMaddeler

4C
o

48Saat 48Saat 7Gn 7Gn

4C
o

4C
o

4C

Atksu Boaltmlar Lam Sular

Kanalizasyon Sular

Atksu Artma Tesisi

Atksu Artma Tesisi

BO Deneyinin Yapl 1-Klasik Yntem

rnei Aln (Atksu) 300 mL BO iesine numuneyi koyun Eer gerekli ise (N, Ca, Mg, Fe) gibi inorganik elementleri ieren ve oksijence doygun seyreltme suyu ile seyreltin. Bu ilemleri iki BO iesi iin yapnz

BO Deneyinin Yapl 1-Klasik Yntem

Birinci ienin derhal znm oksijen deerini okuyunuz. kinci ieyi 20oCde 5 gn karanlkta bekletin. 5. gn sonunda ikinci iedeki O deerini mg/L olarak okuyunuz.

BO =

O1 O2 Numune Hacmi(mL) BOisesiHacmi(300mL)

BO Deneyinin Yapl 1-Klasik Yntem

elementleri (N, P, K, Fe, vb)
Hava Seyreltme suyu

Yeterince bakteri ieren

atksu numunesi (Numune hacmi tahmini BO deerine gre seilir.)
Cam kapakl BO iesi (300 mL hacminde)

yoksa

Cam kap (20 L)

(300-Vs)

Hava ta

Alanmam seyreltme suyu Gerekli besi elementleri ve dier maddeler

suyu ve test numunesi ile tamamen dolu BO iesi

Hava

Alama yapmaya gerek duyulursa uygulanacak ilem

Bakteri (A)

Seyreltme suyu (300 mL)

Seyreltme suyu (300-Vs)

Hi bakteri iermeyen veya ok az sayda bakterisi olan,Vs hacminde atksu numunesi

Distile su

Alanm seyreltme suyu

Sadece alanmam seyretme suyu ile tamamen dolu BO iesi (Alanm kr)

Alanm seyretme suyu ve test numunesi ile tamamen dolu BO iesi

Numunenin Tahmini BOsine Gre Seilmesi Gereken Seyreltme Oranlar

BeklenenBODeeriAral (mg/L)
3000-10500 1200-4200

300mLlikBOiesinekonulacaknumune Miktar,Vs(mL)
0,2 0,5

600-2100
300-1050 120-420 60-210 30-105 12-42 6-21 0-7

1,0
2,0 5,0 10,0 20,0 50,0 100,0 300,0

BO Deneyinin Yapl 1-Klasik Yntem

5. gn sonunda llen O>0 olmaldr. 5 gn boyunca O deeri en az 2 mg/L kadar azalmaldr. BO iesi tam dolu olmal, hava iermemeli Numunede toksik maddelere varsa deney ncesinde giderilmelidir.
5. Gn

BO Erisi ve Nihai BO
Eer yeteri kadar nitrifiye bakteri varsa, BO erisi kesikli izgiyi takip eder.
Nitrosomonas ve Nitrobacter ile

NH3+2O2HNO3+H2O

Oksijen ihtiyac, mg/L

Azotlu biyokimyasal oksijen ihtiyac, NBO

Nihai BO Nitrifikasyon BO inkbasyonundan yaklak 5-8 gn sonra balar.

Karbonlu biyokimyasal oksijen ihtiyac, BO veya CBO

Zaman, gn

BO ile ilgili baz hususlar

BO sadece biyolojik olarak oksitlenebilir organik maddeleri ler Tekrarlanabilirlii ve duyarll KO kadar iyi deildir. Biyolojik organizmalara baldr. Alc ortamlara braklan bir atk veya atksuyun etkisini daha iyi yanstr. 5 gn sonra sonu alnmas nedeniyle proses kontrol parametresi olarak kullanm zorluu Zaman alc ve fazla i gc gerektiren bir deneydir.

BO Deneyini Etkileyen Unsurlar

Ksaca mikrobiyal aktiviteyi etkileyen herey
Ik Antibiyotikler Organik maddenin tipi Toksik (zehirli) maddeler kartrma Tanecik boyutu Ann tr

Hesaplamalar (Alama Yaplmamsa)

BO =
O1 O2 Numune Hacmi(mL) BOisesiHacmi(300mL)

zm:
BO5 = 102 =160mg/L 15 300mL

15 mLlik bir rnek 300 mllik BO iesine konulduunda ilk O deeri 10 mg/L olmaktadr. 5. gn sonra 2 mg/L O lldne gre atksuyun BO5i nedir?

Hesaplamalar (Alama Yaplmsa)

15 mLlik bir rnek 300 mllik BO iesine konulduunda ilk O deeri 8.8 mg/L olmaktadr. 5. gn sonra 1.9 mg/L O llmtr. Alanm seyreltme suyunun ilk ve son O deerleri ise srasyla B1=9.1 ve B2=7.9 mg/L olduuna gre atksuyun BO5i nedir? zm:

Numune Hacmi(mL) BOisesiHacmi(300mL) f =[(30015)/300]= 0.95

(8 .81.9 )(9 .17.9 )0.95 =115.2mg/L BO5 = 15 300mL

BO Deneyinin Yapl 2-Manometrik Yntem (BO metre)

Klasik yntem ile BO deerlerini lmek iin yeterli olsa da BOin kinetiinin anlalmas iin yeterli deildir. Klasik yntemle kinetik kartlmas iin ayn ierie sahip ok sayda ienin hazrlanmas gerekir. Manometrik yntem ile o ana kadarki tketilen oksijen miktarn herhangi bir kimyasal analiz yapmadan, bir baka deyile BO iesinin ieriine dokunmadan belirlemek mmkndr. Bu sayede daha az masraf ve i gc ile BO kinetii kartlabilir.

znm Oksijen (O)

O = Suda znm oksijen gaz miktardr; Su kalitesinin belli bal gstergesidir. O suyun iine havadan veya fotosentez yoluyla girer. O ne kadar yksekse sucul organizmalarn eidi de o oranda artar. O scaklk artka azalr.

Gazlarn znrl
Bir sv zerine uygulanan basn ile sv ierisinde znen gaz miktar orantldr. Svya uygulanan gaz basnc artka, znen gaz miktar artar. n O2 P(O2)g=H*

nO2 +nsu

Scaklkla doygunluk O deerlerinin deiimi

Scaklk ve Tuzlulukla Onin Deiimi

Artan Tuzluluk Yksek O2 Artan Scaklk

Dk O2

2-Manometrik Yntem (BO metre)

NaOH tabletleri
2 NaOH + CO2 Na2CO3 + H2O

BO iesi

O2

O2 O2 O2 O2 O2 O2 O2 O2

Hava
O2

O2

Atksu

Gsterge

O2

O2

Civa Haznesi

O2

O2

Atksu

O2

Manet

t=0 annda BO iesindeki manometre ykseklii 0 gstermektedir.

Zaman ilerledike BO iesindeki manometre ykseklii Oin kullanmndan dolay artar

2-Manometrik Yntem (BO metre)

BO iesinin ierisinde bulunan havadaki serbest oksijen, iedeki atksudaki znm oksijen mikroorganizmalar tarafndan tketildike, suya geer. Bu srada BO iesinin ierisindeki havann basnc azalr. Azalan basnla orantl olarak, ieye bal manometredeki civa seviyesi ykselir.

2-Manometrik Yntem (BO metre)

BO iesine konulan atksu numunesinde, ne kadar ok oksijene ihtiya varsa, o oranda oksijen suya geecektir. Gei miktar artka, ieye bal manometredeki civa seviyesi de ykselecektir. Bu yntem znm oksijenin sudaki znrlnn az oluundan dolay klasik ynteme gre ok daha kullanldr.

2-Manometrik Yntem (BO metre)

Atksudaki BO miktar ykseldike, BO iesine konulan numune miktar da azaltlmaldr. Bu sayede 4000 mg/L BO deerine kadar dorudan okuma yaplabilir.

Daha yksek BO deerlerine sahip atksular iin seyreltme suyu ile seyreltme yaplmaldr. Konulan numune hacmine gre manometrede okunan deer belli bir katsay ile arplaraki o ana kadar tketilen oksijen miktar mg/L olarak hemen bulunabilir.

2-Manometrik Yntem (BO metre)

Manometrik yntemde klasik yntemdeki gibi, mikroorganizmalarn hayatn olumsuz etkileyecek her trl etmen deney ncesi giderilmelidir. Gerekirse alama yaplmaldr. A ilave edilmise a dzeltmesinin de yaplmas gerekmektedir. Gnmzde cival sistemler yerine dijital basn lerli BO metreler kullanlmaktadr.

Numunenin Tahmini BOsine Gre BO iesine Konulacak Numune Hacimleri ve arpm Katsaylar
BeklenenBO DeeriAral (mg/L) KullanlacakNumuneMiktar(mL) arplacakKatsay

0-40
0-80 0-200 0-400 0-800 0-2000 0-4000

432
365 250 164 97,0 43,5 22,7

1
2 5 10 20 50 100

BO Metre Fotoraflar

BO Metre Fotoraflar

BO Metre Fotoraflar

BO Metre Fotoraflar

BO Metreler in iesi

BO Metre (WTW-OxiTop6)

BO Metre (WTW-OxiTop6)

BO Metre (WTW-OxiTop6)

BO grafiklerine ait baz rnekler

A B A BOn deeri ok yksek.
iedeki oksijen miktar yetersiz. Numune seyreltilmeli veya baka bir aralk seilmeli

BO (mg/L)

E
D

B Normal bir BOn erisi C Sistem BOnin

hesaplanmas iin herhangi bir uygun sonu vermemektedir.Muhtemel nedenler; yetersiz alama, kapakta sznt, yetersiz NaOH tableti.

C
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

D Bakteriler ortama uyum

Zaman (gn)

gsterememi veya yeterince a ilavesi yaplmam.

stenmeyen prosesler gelimi. Nitrifikasyon meydana gelmi.

BOnin Kinetii
BO reaksiyonu 1. dereceden gereklemektedir. Reaksiyon hz;

dC = k1C dt
k1:reaksiyon hz sabiti (zaman-1) C:Geriye kalan organik madde miktar

BOnin Kinetii
Kullanlan oksijen miktar dorudan doruya oksitlenebilir kirletici madde konsantrasyonu ile orantl olduundan, toplam organik madde miktarn (L) oksijen konsantrasyonu cinsinden yazmak mmkndr.

dL = k1L dt

(1)

BOnin Kinetii
1 ifadesinin integrali alnrsa;

dL = k1dt L
L t dL + L = k1+ dt 0

(2) (3)

L0

L = L0 e

k1t

(4)

BOnin Kinetii
Herhangi bir t anna kadar mikroorganizmalarn tkettii oksijen miktar veya oksijen cinsinden organik madde konsantrasyonu, y ise;

y = Lo L = Lo L0e
y = Lo (1e
k1t

k1t

(5)

(6)

ile bulunabilir. k1 deeri genel olarak 0.12-0.46 gn-1 arasnda deiir. Yaygn deeri 0.23 gn-1dir.

BOnin kinetii
t anna kadar tketilen BO

t annda kalan geriye kalan BO Zaman, t

BOnin Kinetii
20 oCde yaplan bir deneyde 5 gnlk BO deeri BO5=y=200 mg/L olarak bulunan bir atksuyun 1 gnlk (BO1) ve nihai BO (Lo) deerini hesaplaynz. (k1=0.23 gn-1) Cevap: y = Lo (1ek1t)
y = BO5 = BOn(1ek1t)

200 = BOn(1e0.235)
BOn = 293mg/L

BOnin Kinetii
1 gnlk BO deeri (BO1) Cevap:

BO1 = BOn(1e
BO1 = 293(1e
BO1 = 60.1mg/L

k11

)
)

0.231

BO zerine k hz katsaysnn etkisi

BO deeri zerine k reaksiyon hz sabitinin etkisi byktr. Ayn miktarda organik madde ieren atksularn daha kolay paralanabilir olanlarnn k deerleri daha byktr. Farkl k deerleri iin ayn Lo ieren atksularn BO5 deerleri de farkl olacaktr.

BO5 = 300(1e
BO5 = 300(1e

0.35

) = 233mg/L
) =189mg/L

0.25

BO5 = 300(1e0.15) =118mg/L

BO zerine k hz katsaysnn etkisi

BO, mg/L

Zaman, Gn

BO zerine k hz katsaysnn etkisi

Nihai BOn=300 mg/L
300,00 Y, BO, (mg/L) 250,00 200,00 150,00

100,00
50,00 0,00

10

15

20

25

ZAMAN (gn)

Baz Mutfak ve Banyo rnlerinin BOsi

rn Mayonez Ketap Salataya PortakalSuyu(%) St Kahve DiMacunu ampuan Sajlesi Hacim(mL) 15 15 15 180 180 180 1 6 6 BO(g) 20 1.2 26 15 20 9.5 0.75 2.5 0.5

Ortaya kan BO deerleri

rn Hacim(mL) BO(g) BOnin5mg/L olmasiingerekli suhacmi(L) 3900 240 5100 3000 3900 1920

Mayonez Ketap Salataya PortakalSuyu(%) St Kahve

15 15 15 180 180 180

20 1.2 26 15 20 9.5

DiMacunu
ampuan Sajlesi

1
6 6

0.75
2.5 0.5

150
480 90

(bir banyo kveti 300 Ldir)

BO testi ve deerleri ne iin kullanlr?

Atksudaki organik karbon miktarn ler Artma tesislerine gelen organik ykleri belirlemeye yarar

BOyi gidermek iin gerekli zaman belirtir. BO giderimi asndan artma tesislerinin verimlerini belirlememize olanak tanr. Atksu dearj standartlarn karlayp karlamadmz anlamamz salar.