You are on page 1of 37

CHNG V

UC CAC HP KIM
V-1. Tnh uc cua hp kim
V-2. uc gang
V-3. uc kim loai mau
V-4. Cac phng phap uc ac biet







V-1. Tnh uc Cua Hp Kim
Tnh uc cua hp kim la kha nang uc
de hay kho cua hp kim o. No c anh
gia bang cac ch tieu c ban sau ay:

1 - Tnh chay loang
2 - Tnh co cua kim loai
3 - Tnh hoa tan kh
4 - Tnh thien tch
1-Tnh chay loang
Kim loai nao co o chay loang cang cao th uc cang
de. Tnh chay loang phu thuoc chu yeu vao cong nghe
khuon, nhiet o qua nhiet khi rot va thanh phan hoa
hoc cua kim loai.
V du uc trong khuon cat tnh chay loang cua kim loai cao
hn so vi uc trong khuon kim loai do khuon cat co toc
o dan nhiet thap hn.

Thanh phan hoa hoc cua kim loai va hp kim
- Si, P la nhng nguyen to lam tang tnh
chay loang cua gang.
- Mn, S la nhng nguyen to lam giam tnh chay
loang cua gang.


2 -Tnh co cua kim loai
Tnh co cang tang tnh uc cang kem. V
uc vat uc ra de b cac khuyet tat, lom co,
ro co.
Thanh phan hon hp cua cac nguyen to
trong kim loai.
Nhiet o rot kim loai.

3 - Tnh hoa tan kh
Kim loai khi uc thng hoa tan kh O
2
, H
2
, hi H
2
O gay ro
vat uc, lam giam c tnh
4 - Tnh thien tch :( khong ong nhat ve thanh phan hon
hp, thng kim loai mau).Gang co tnh chay loang hn thep
rat nhieu do o gang de hn thep.


Thanh phan hon hp cua gang : Fe, C
C = 2,14 4,0%
Si = 0,4 3,5%
Mn = 0,2 1,5%
P = 0.04 1,5%
S = 0,02 0,2%
Phan loai gang :
4 Gang xam : GX VD : GX 15-32
Trong gang khong co xementit t do ,ma ch co
Graphit. Gang xam co tnh uc tot de gia cong c kh.
4 Gang trang : Cacbon trong gang nay co dang lien
ket hoa hoc xementit t do v vay gang nay rat cng
va don.

4 Gang bien trang : Be mat gang trang ben trong loi la gang xam.
Vung tiep giap gia hai to chc co to chc cua gang hoa ram.
4 Gang cau : Graphit trong gang dang hong cau nh a vao chat
bien tnh ac biet vao gang long khi uc. - VD : GC 60
4 Gang deo : Graphit dang bong nen tnh deo cua gang tang len .
Cac nguyen to thuc ay s Graphit hoa : C, Si, P.
Cac nguyen to can tr s Graphit hoa : Mn, S, Cr.
Cac nguyen to anh hng en tnh uc cua gang
- Thanh phan hoa hoc.
- Nhiet o rot gang.
- Vat uc thanh cang mong rot gang nhiet o
cang cao.
- Cong nghe khuon.
- Toc o nguoi.
- Thanh phan vat lieu nau gang.
Vat lieu kim loai
* Thoi gang (nau lo cao), hoi lieu + chi tiet may = gang h, fero
hp kim ( Fe-Si, Fe-Mn).
* Tnh toan hp ly, kch thc ng knh trong cua lo.
* Lam sach Oxy hoa.
* Lo uc : lo ng dung nhien lieu la than coc.
* Lo cho : dung nhien lieu than a.
* Lo dau : dung nhien lieu dau FO .
* Lo ien : lo ho quang (mau thep), lo cam ng
Lo kh gaz.
Chat tr dung
a vao e tach cac tap chat va x ra khoi kim loai long.
CaCO
3
( 4 5%)
oi vi lo dau khong can dung a voi CaCO
3
e kh tap
chat.
Lo ien ho quang trc tiep dung e nau thep.
Lo ien ho quang gian tiep dung e nau kim loai mau.
Lo nau : xem
Vat lieu chu la
Vat lieu chu c nhiet cao ma khong b
mem chay thay oi the tch thanh phan hon
hp. Thng e xay cac tng lo hp kim lo
uc lam cac dung cu e cha ng kim loai
long hay lo nung lam vat lieu chu la.

Vat lieu chu la : axit
Gach inat : SiO
2
; nhiet o chay :1730
0
C
Vat lieu chu la : baz
Gach Manhehit (MgO)
Crom-Manhehit (Cr
2
O
3
, MgO )
Nhiet o chay : 1600 1700
0
C
Gach Cromit

Tnh phoi lieu nau gang
a.Me lieu nau
Nhien lieu :
Dau FO 15 18% khoi lng vat lieu kim loa
Than coc :12 15% (lo ng )
Than a : 20 25% (lo cho)
Chat tr dung : Co tac dung a vao lam chay loang x va noi len
tren be mat nc gang e vt ra de dang .
a voi CaCO
3
, olomt, x lo Mactanh lo ng va lo cho. Lo dau
khong can dung chat tr dung e tao x

b. Vat lieu kim loai
* Gang thoi uc.
* Gang vun (gang may).
* Hoi lieu ( phe pham + he thong rot, au hi, au ngot ).
* Thep vun .
* Fero hp kim : FeSi : 30,45,75, Fe-Mn bo sung cac nguyen to Si, Mn
b chay hao trong qua trnh nau. vat lieu nau phai lam sach, co
kch thc phu hp vi ng knh cua lo ( 1/3 Dt).

Cach tnh
Goi x,y,z la khoi lng cua cac vat lieu nau.
Co phng trnh
X + Y + Z = 100%
g Goi Si vat lieu kim loai , Mn vat lieu loai la thanh phan
Si, Mn, co vat lieu kim loai.
g Goi Si
v
, Mn
v
la thanh phan Si, Mn co trong vat uc.
g Goi Si
ch
, Mn
ch
co trong qua trnh nau.
Si chay hao 15%,.
Mn chay hao 20%.
C chay hao 15%.






+ lo ng, lo cho(than) C khong tnh.
+ lo dau phai tnh chay hao 15%.
Si
vlkl
Si
ch
. Si
vlkl
= Si
v.

Si
vlkl
.(1 Si
ch
) = Si
v.


Si
vlkl
=

Mn
vlkl
=


Siv
1- Sich
Mnv
1- Mnch





He phng trnh :
x + y +z = 100%
x. + y. + z. = 100% Mn
vlkl

ch
vd
Si
Si
1
ch
vd
Si
Si
1
ch
vd
Si
Si
1
VD : GX : 15-32.
Tra bang biet thanh phan hon hp C, Si, Mn.

ac iem uc gang
E Tnh chay loang cao nen uc c cac vat uc
thanh mong, phc tap.
E Khoi lng rieng cua gang ln, nen t lan cac
tap chat, x, bot kh.
E Cong nghe khuon khong phc tap, chat lng
uc cao.
E Nau luyen n gian.

V-3. uc kim loai mau (hp kim mau)
1.uc ong :
+ Hp kim ong gom:
- ong thau : Latong(L), LZn30
-ong thanh : Brong(B), BSn5Pb
+ Lo nau:
Lo noi (noi bang Graphit )
Vat lieu nau : ong nguyen chat dang thoi, dang tam , dung cac
nguyen to hp kim cho vao ong Zn, Sn, Pb, Al
ong hoa tan nhieu kh O
2
,H
2
dung Cu-P (90%Cu, 10%P) kh O
2.
.
Cu-P + O
2
P
2
O
5
+ CuO
Chat tr dung :
= Che phu be mat cua kim loai mau e khong b oxy hoa.
= Co tac dung tao x chay loang nhe noi len .
= Than cui, num ca, cac muoi clorua natri.
NaCl + bo sat (Na
2
B
4
O
7
).
Qua trnh nau
Say lo (cha) 300 400%C.
Cho vat lieu kim loai kho chay vao trc, de chay sau Zn bay hi
cho vao sau cung, Pb de b thien tch.
Phu chat tr dung len tren cung.
Khong khuay tron nhieu.
Cho CuP e kh O
2
(0.09 1%) khoi lng vat lieu kim loai.
Nhiet o rot hp kim ong 1070 1100
0
C.

ac iem uc hp kim ong
Cong nghe uc, khuon, he thong rot
lam ac biet s dung khuon cat, khuon
kim loai.
Nau luyen chu y s oxy hoa hoac hoa
tan kh.

2.uc hp kim nhom
Hp kim nhom-uc (Silumin Al-Si).
Hp kim nhom bien dang (Al-Cu-Si, Al-Mg, AL-Ni).
Lo nau: Noi nau bang gang th phai phai sn v nguyen to Fe co hai
cho nhom.
Vat lieu nau : Al thoi, tam, vat lieu nhom d hong hoi lieu khi nau
th kim loai a vao nhom di dang hp kim.
Chat tr dung: Muoi clorua.
Chat bien tnh lam nho hat : Na 1%.
Nau hp kim nhom di lp tr dung.
Nau bang cach tinh luyen va dung kh Clo.
Chu y : Khi nau nhom co lp oxit nhom tren be
mat co tac dung che phu khong cho lp nhom nguyen
chat pha di b oxy hoa. Do vay khong c khuay
tron trong qua trnh nau.
Qua trnh nau
ac iem uc nhom
- Thng uc trong khuon kim loai co o bong va o chnh xac cao.
- Co tnh chay lang cao, uc de va thanh rat mong.
- Cong nghe khuon, he thong ac biet co the uc nhieu vat uc
chung mot he thong rot.
- Con ma la dung cu dung e chong hoac loi ln, loi cong
xon nam lai vat uc sau khi uc xong.
V 4 Cac phng phap uc ac biet
V-4.1 uc trong khuon kim loai
V-4.2 uc di ap lc :( kh nen)
V-4.3 uc li tam
V-4.4 uc trong khuon mau chay
V-4.5 uc trong khuon vo mong
I. uc trong khuon kim loai.
1.Khai niem : uc trong khuon kim loai la rot
kim loai long vao khuon bang kim loai.
2.ac iem:
+ Khuon kim loai dung c nhieu lan.
+ Vat uc co o chnh xac cao, C tnh tot v to
chc hat ket tinh nho mn.
+ Tiet kiem vat lieu lam khuon ap dung cho loai hnh san
xuat hang loat. Vat lieu uc n gian, cau tao nho hoac
trung bnh.
+ Do vat lieu lam khuon loi: Kim loai khong co tnh lun do
o vat uc de b nt, uc gang de b bien dang trang .
+ Do toc o dan nhiet thanh khuon cao nen kha nang ien
ay kim loai kem do o vat uc de b thieu hut va khong
phai cao hn trong khuon cat.
3. Qua trnh uc trong khuon kim loai

- Lam sach khuon loi( Sau moi lan uc).
- Say khuon loi (nhiet o say 150 450
0
C ) thuoc kim loai
uc.
- Sn khuon loi : gom sn lot day 1 2 mm va sn phu mat
bang dau hoi hoac dau thc vat.
- Lap khuon va rot kim loai vao.
- Say loi , m khuon, lay vat uc.

II. uc di ap lc :( kh nen)
1. Khai niem: uc di ap lc la ep kim loai long vao khuon kim
loai vi ap lc en hang tram atmotphe.
2. ac iem:
+ Vat uc co o chnh xac va o bong cao.
+ Be mat ben trong co o bong cao do dung loi kim loai .
+ uc c nhng vat mong chieu day 0.3 mm.
+ uc trong khuon kim loai nen vat uc nguoi nhanh.
+ Nang suat cao.
+ Khong dung c loi cat nen hnh dang ben trong vat uc khong c
phc tap.
+ Khuon mau mon.
III. uc li tam
1.Khai niem: Khuon bang kim loai quay xung quanh mot truc (ngang-
ng) di tac dung cua lc ly tam cac phan t kim loai se ien
ay khuon.
2.at iem :
- uc c vat uc tron xoay, ac rong(rong khong can at loi.
- Chat lng vat uc cao, c tnh tot.
- Kho co ket cau khuon kim loai kn chnh xac.
IV. uc trong khuon mau chay
1.khai niem: uc trong khuon mau chay thc chat la uc trong
khuon cat nhng mau c lam bang vat lieu de chay.
2.ac iem:
uc c nhng vat phc tap va nhng hp kim kho chay nh thep
khong r thep gio.
o chnh xac va o bong be mat vat uc rat cao.
Cng o lao ong cao, chu trnh san xuat dai, gia thanh che tao khuon
cao.
c dung nhieu trong san xuat hang loat.
V. uc trong khuon vo mong
1. Khai niem: uc trong khuon vo mong la dang uc
trong khuon cat nhng thanh khuon vo chng 68 mm.
2. ac iem:
uc c gang thep kim loai mau.
Thong kh tot, truyen nhiet kem, khong hut nc va
ben nen vat uc t ro, xop, nt.
n gian hoa qua trnh d khuon va lam sach vat
uc.
De c kh hoa va t ong hoa.
Quay ve chng V

You might also like