Navgrah Shanti Vidhan (VGM-201) '

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb.
201
ISBN 978-93-80353-54-8
veJeenMeebefle efJeOeeve
-jeefe$eer-
e%eeeceCeer Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer

MejohetefCe&cee ceneslmeJe, 11 Deketyej 2011 kees pecyeterhe-nefmleveehegj ceW
hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer eje Ieesef<ele
eLece heeeee& eer Jeerjmeeiej Je<e& kes Devleie&le ekeeefMele
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje mebeeefuele
Jeerj %eeveesoe evLeceeuee

Fme evLeceeuee ceW efoiecyej pewve Dee<e&ceeie& kee hees<eCe kejves Jeeues efnvoer,
mebmke=le, eeke=le, keVe[, Debespeer, iegpejeleer, ceje"er Deeefo Yee<eeDeeW
kes veee, efmeevle, DeOeelce, Yetieesue-Keieesue, JeekejCe Deeefo
efJe<eeeW hej ueIeg SJeb Je=nod ebLeeW kee cetue SJeb DevegJeeo meefnle
ekeeMeve neslee nw~ mecee-mecee hej Oeeefce&ke
ueeskeesheeesieer ueIeg hegefmlekeeSb Yeer
ekeeefMele nesleer jnleer nQ~
-: mebmLeeefhekee SJeb esjCeeeesle :-
hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer

-: ceeie&oMe&ve :-ekeeMeke-
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.-250404
Heesve veb.- (01233) 280184, 280994
Website : www.jambudweep.org
E-mail : jambudweeptirth@gmail.com
COURTESY-JAIN BOOK DEPOT
C/o Shri Nabhi Kumar Manav Kumar Jain
C-4, Opp. PVR Plaza, Cannaught Place, New Delhi-1
Ph.-011-23416101-02-03/Website : www.jainbookdepot.com
Dee"JeeB mebmkejCe Jeerj efve. meb. 2538, ef. Yeeheo Megkeuee 4 cetue
2200 eefleeeB
oMeue#eCe ceneheJe&-19 efmelecyej 2012 20/-.
e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

-: efveoxMeke SJeb mecheeoke :-
kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceer peer

-: eyebOe mecheeoke :-
yeeue ye. peerJeve ekeeMe pewve

(meJee&efOekeej ekeeMekeeOeerve)
eLece mebmkejCe-2200 eefleeeB (meved 1999), efleere-2200 eefleeeB (meved 2003),
le= leer e-2200 eef leeeB (meved 2005), eleg Le&-1100 eefleeeB (meved 2008), hebece-1100 eeflee
eB (meved 2008)
"e-3300 eef leeeB (meved 2008), meeleJeeB-2200 eef leeeB (meved 2010)
kecheesefpebie-%eeveceleer ves Jeke&

pecyet erhe-nef mleveeheg j (cesj") G.e.
(3)
(4)
mecheeokeere
veJeenMeebe f le keejke ceb$e
kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceer

The Literature is the mirror of Society.
DeLee&led meeefnle meceepe kee ohe&Ce nw~ Deepe kes YeeweflekeJeeoer egie ceW peye
eeCeer Deheveer Jemlelece efpevoieer ceW DeveskeeW meebmeeefjke keeeeX kees kejles ngS keYeerkeYeer Delevle keef"veeFeeW kee DevegYeJe kejlee nw, leye Jen Deheveer pevcekegC[ueer
Deeefo kes ceeOece mes enefmLeefle kes yeejs ceW peeveves nsleg veevee ekeej kes Gheece
kejlee nw Deewj Gmekeer Meebefle nsleg keF& Gheee Yeer kejles osKee peelee nw~
pewveOecee&vegmeej kece&efmeevle keer eOeevelee nesles ngS Yeer JeJeneefjke efveefceeeW
ceW eneW kee cenlJehetCe& mLeeve nw~ es en veew nesles nQ, efpevekeer Meebefle kes efueS ueesieeW
kees eee veJeen Deefj efveJeejke hetpee-efJeOeeve Deeefo kejles heeee ieee nw,
Gmeer ece ceW pewv e meceepe keer meJeex e meeOJeer hejcehetp e ieefCeveerecegK e
eer %eeveceleer ceeleepeer keer heeJeve esjCee mes Gvekeer megefMe<ee e%eeeceCeer
Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer ves veJeeneW keer Meebefle nsleg veew leerLekej
YeieJevleeW keer megvoj hetpee efJeOeeve keer jevee keer nw, pees veF&-veF& OegveeW hej
DeeOeeefjle nesves kes keejCe Delevle jeseke nw~
Deheveer meejYetle SJeb Deeieceese uesKeveer eje mecee-mecee hej YeeeW kees
Debespeer, efnvoer, mebmke=le Deeefo Yee<eeDeeW ceW Yepeve, hetpeve, eeueermee, efJeOeeve,
mlees$e Deeefo jeveeDeeW kes eje veF& efoMee efoKeeves Jeeueer e%eeeceCeer Deeefe&kee eer
eboveeceleer ceeleepeer Ske efmenmle uesefKekee nQ~ Gvekes eje jefele Deveske ke=efleeeW
ceW mes veJeen Meebefle efJeOeeve veeceke Fme ke=efle kees Yeer Jeerj %eeveesoe evLeceeuee
eje mecheeefole kejles ngS cegPes Delevle n<e& kee DevegYeJe nes jne nw~ en efJeOeeve
eneeeW mes ogKeer meYeer eeefCeeeW kes eneW keer Meebefle kej ceveJeeef_le heue kee
eoelee nesJes, ener cebieue YeeJevee nw~
N: M
-ieefCeveerecegKe %eeveceleer ceeleepeer

veJeenmlees$e kees he{ves keer SJeb veJeen efJeOeeve kees kejves keer hejbheje pewve
meceepe ceW ncesMee mes eueer Dee jner nw~ peesefle<eer hebef[leeW kes kens Devegmeej efkemeer
keer pevcekegb[ueer ceW keewve mes eneW kee DeMegYe eesie eue jne nw, en peevekej
pewve yebOeg Yeer iegDeeW kes heeme Deekej Meebefle kee Gheee hetles nQ leye GvnWs GveGve eneW kes mJeeceer leerLekej YeieJebleeW keer hetpee kejves kee SJeb ceb$e peheves kee
Gheee yeleeee peelee nw~ en JeJemLee eeeerve nw Deepe keer veneR nw~ eeefhe es
en-mete&, ebcee, Meefve Deeefo efkemeer kee keg Yeer efyeiee[ ee megOeej veneR kejles
nQ~ es meye Deheveer-Deheveer ieefle mes ieceve kej jns nQ~ efhej Yeer es mebmeejer ueesieeWs
kes megKe-ogKe ceW efveefcee DeJeMe yeve peeles nQ~ pewmes keesF& eser Jeeheeefjke keee&
kes efueS emLeeve kej jns nQ, meeceves eefo ceesj veeeles ngS efoKe peeS ee cebieue
keueMe Deeefo Mekegve efoKe peeJes lees Jeeheej ceW ueeYe nes peelee nw, efpeme keee& kes
efueS emLeeve nw Gme keee& keer efmeef nes peeleer nw~ eefo Fmemes efJehejerle efkemeer kes
emLeeve kes mecee meeceves efyeuueer Dee peeJes, jesves ueies Deeefo, lees emLeeve kejves
JeeueeW kes keeeeX keer efmeef ve neskej neefve osKeer peeleer nw~ FmeceW ve lees ceesj ves
keg meesee, ve keg efkeee~ ve efyeuueer ves keg meesee, ve efkeee~ es efveefcee cee$e
nQ~ Jewmes ner Fve eneW keer ieefle kee eesie mecePevee eeefnS~ efhej Yeer DeMegYe eesie
keer Meebefle kes efueS leerLekej YeieJebleeW keer hetpee ner me#ece nw~
ueieYeie oMe Je<e& hetJe& cesjs ceve ceW veJeenMeebefle efpevecebefoj kees yeveJeeves keer YeeJevee
peeele ngF& Leer~ leye ceQves Fme efJe<ee ceW ebLeeW kee DeJeueeskeve Meg efkeee~ Ske ebLe
ceW veJeen eb$e GheueyOe ngDee pees efke veJe YeieJebleeW kee Lee, osKekej emeVelee ngF&~ leYeer
ceQves Gme DeeOeej mes leecehe hej veJeenMeebefleeb$e ceW veJe YeieJebleeW kes ejCe yeveJeees
pees efke Deveske cebefojeW ceW efJejepeceeve efkees iees~ hegve: nefmleveehegj ef$ecetefle& cebefoj ceW Ske
De oue kee keceue yeveJeekej Gme hej keefCe&kee mecesle Oeeleg kes 5-5 Fbeer kes veJe
YeieJeeve efJejepeceeve kejees~ ceebieerlegbieer ceW megOeyegOe ieghee kes heeme Yeer cesjer jCee
es mes
veJeen kes YeieJebleeW kes veJe ejCe efJejepeceeve ngS nQ~
hegv e: YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj ceW vebeeJele& cenue heefjmej
ceW Ske veJeenMeebefle efpeve cebefoj yeveeee ieee~ FmeceW veJe YeieJeeve efJejepeceeve
efk ees iees nQ~ pecyeterhe-nefmleveehegj ceW Yeer veJeen Meebefle efpevecebefoj keer hebekeueeCeke
(5)
(6)
eeflee efoveeBke 7 mes 11 hejJejer 2008 leke mecheVe ngF& nw~ eneB DeOeeleg ceW efveefce&le
veJeen kes Deefj kees otj kejves Jeeues veJe leerLekej YeieJevleeW keer ye[er-ye[er eeflceeSB
e
megvoj keceueemeveeW hej efJejepeceeve keer ieF& nQ~ meeLe ner eelve kejves hej oef#eCe mes
>eJeen kes mJeeceer veJe eefleceeDeeW kee Ske efe$e Yeer eehle ngDee~ en efe$e Yeejle kes
efoiecyej pewve leerLe& Yeeie-5, kevee&ke hegmleke ceW Yeer GheueyOe ngDee nw~ FvneR veJe
YeieJevleeW kes veJe-veJe ceb$e Yeer GheueyOe ngS nQ~ GvnW eneB os jns nQ~
ceQves meved 1999 ceW Fve veJeeneW kes veJeYeieJebleeW kee en veJeenMeebefle efJeOeeve
Deeefe&kee eboveeceleer mes yeveJeeee nw pees efke Delevle cenlJehetCe& nw~
veJeen Meebeflekej veJeleerLekej YeieJeeveeer efpevemeeiejmetefj jefele veJeenMeebefle efJeOeeve nw~ GmeceW Yeer Ske-Ske eneW
keer Meebefle nsleg Ske-Ske leerLekej kes veece nQ~ eLeeDekex heeeYeewJe, meesces eveYemleLee~
cebieues Jeemeghetpee yegOes ceefuueefpevesej:~~1~~
iegjew leg JeOe&ceevee Meges heg<heefpevesej:~
jenew vesefceefpeveW: meeveew e cegefvemegele:~~2~~
kesleew leg heee&veeLeeslesles veJeeneefOehee:~
keueeCeb mebleleb kegeg&: YeJeb YeJewkemebnles:~~3~~
mete& en kes efueS heeeYe, meesceen kes efueS ebeYe, cebieueen nsleg Jeemeghetpe,
yegOeen kes efueS ceefuueveeLe, iegen nsleg JeOe&ceeve, Megeen nsleg heg<heobleveeLe,
Meefveen nsleg cegefvemegeleveeLe, jengen nsleg vesefceveeLe SJeb keslegen kes efueS heee&veeLe
YeieJeeve nQ~ es Fve veJeeneW kes mJeeceer ceeves nQ~
Fvekes ye=nod veJeceb$e Deve$e GheueyOe nQ1. vecees n&l es YeieJeles eerceles heeeYeleerLekejee kegmegcee#eceveesJesieee#eermeefnleee Deeb eeQ eR : Deeefoleceneen! cece (..........1)
meJe&ogenjesiekeefveJeejCeb keg keg meJe&Meebefleb keg keg meJe&mece=efb keg
keg Fmebheoeb keg keg DeefveefveJeejCeb keg keg OeveOeevemece=efb keg
keg keececeebieueeslmeJeb keg keg nB hed mJeene~ (7000 peehe)
DeLeJee-1. veceesn&les YeieJeles eerceles heeeYeleerLekejee kegmegcee#eceveesJesieee#eermeefnleee Deeb eeQ eR : Deeefoleceneen cece (.........)
ogenjesiekeefveJeejCeb meJe&Meebefleb e keg keg ntB hed mJeene~ (7000 peehe)
2. veceesn&les YeieJeles eerceles eveYeleerLekejee efJepeee#epJeeueeceeefueveer e#eermeefn leee Deeb eeQ eR : meesceceneen! cece (......)
3. veceesn&les YeieJeles eerceles JeemeghetpeleerLekejee <eCcegKee#eieebOeejere#eermeefnleee Deeb eeQ eR : kegpeceneen! cece (......) ogenjesiekeefveJeejCeb
meJe&Meebefleb e keg keg nBt hed mJeene~ (10000 peehe)
4. veceesn&les YeieJeles eerceles ceefuueveeLeleerLekejee kegyesje#eDehejeef p eleee#eerm eef n leee Deeb eeQ eR : yegO eceneen! cece (......)
5. veceesn&les YeieJeles eerceles JeOe&ceeveleerLekejee ceelebiee#eefmeeefeveere#eermeefnleee Deeb eeQ eR : iegceneen! cece (......) ogenjesiekeefveJeejCeb
meJe&Meebefleb e keg keg ntB hed mJeene~ (19000 peehe)
6. veceesn&les YeieJeles eerceles heg<heobleveeLeleerLekejee Deefpelee#ecenekeeueer e#eerm eefn leee Deeb eeQ eR : Megeceneen! cece (......)
7. veceesn&les YeieJeles eerceles cegefvemegeleveeLeleerLekejee JeCee#eyengefheCeere#eermeefnleee Deeb eeQ eR : Meefveceneen! cece (......)
8. veceesn&les YeieJeles eerceles vesefceveeLeleerLekejee meJee&Cne#eket <ceeC[ere#eermeefn leee Deeb eeQ eR : jengceneen! cece (......)
9. veceesn&les YeieJeles eerceles heee&veeLeleerLekejee OejCesve#eheeeJeleere#eermeefnleee Deeb eeQ eR : keslegceneen! cece (......) ogenjesiekeefveJeejCeb meJe&Meebefleb e keg keg ntB hed mJeene~ (7000 peehe)
Fvekes ueIeg ceb$e Yeer Fme ekeej nQ1. eR Den mete&eneefjefveJeejke-eer heeeYeefpevesvee vece: meJe&Meebefleb
keg keg mJeene~
2. eR meesceeneefjefveJeejke-eer eveYeefpevesvee vece: meJe&Meebefleb
keg keg mJeene~
3. eR cebieueeneefjefveJeejke-eer Jeemeghetpeefpevesvee vece: meJe&Meebefleb
keg keg mJeene~
4. eR yegOeeneefjefveJeejke-eer ceefuueveeLeefpevesvee vece: meJe&Meebefleb
keg keg mJeene~
1. eneB efpevekes efueS ceb$e pehevee nw, <eer efJeYeefe ueieekej Gvekee veece uesvee eeefnS~ pewmes
ekeeMeevme Deeefo~
(7)
(8)
5. eR iegeneefjefveJeejke-eer ceneJeerjefpevesvee vece: meJe&Meebefleb

keg keg mJeene~
6. eR MegeeneefjefveJeejke-eer heg<heovleveeLeefpevesvee vece: meJe&Meebefleb
keg keg mJeene~
7. eR MeefveeneefjefveJeejke-eer cegefvemegeleveeLeefpevesvee vece: meJe&Meebefleb
keg keg mJeene~
8. eR jengeneefjefveJeejke-eer vesefceveeLeefpevesvee vece: meJe&Meebefleb
keg keg mJeene~
9. eR keslegeneefjefveJeejke-eer heee&veeLeefpevesvee vece: meJe&Meebefleb
keg keg mJeene~
Ceceeskeej ceneceb$e kes Ske-Ske heo Yeer Ske-Ske en keer Meebefle kes efueS ceeves
iees nQ, pees efke mete&, ev Deeefo kes vebyej mes efoes iees nQ1. eR Cecees efmeeCeb~ (7000 peehe)
2. eR Cecees DeefjnbleeCeb~ (11000 peehe)
3. eR Cecees efmeeCeb~ (10000 peehe)
4. eR Cecees GJepPeeeeCeb~ (14000 peehe)
7. eR Cecees ueesS meJJemeentCeb~ (23000 peehe)
meJe&$e efpeveJeeCeer SJeb hetpee hee" eoerhe Deeefo ceW veJeeneW kes mJeeceer
eewyeermeeW leerLekej ceeves nQ~ FvnW efYeVe-efYeVe eneW ceW efJeYee efkeee nw-
$e+<eYeeefpelemegheeee&: meeefYeveboveMeerleueew~
megceefle: mebYeJemJeeceer, esemee Je=nmheefle:~~5~~
megefJeefOe: keefLele: Meges, megelee Meefveejs~
vesefceveeLees YeJesod jenes: keslegeceefuueheee&ees:~~6~~
pevceueiveb e jeefMee, eefo heer[ebefle Keseje:~
leoe mebhetpeesled Oeerceeved, Kesejeved men leeved efpeveeved ~~7~~
Deeefolemeescecebieue-yegOeiegMegee: Meefve:~
jengkeslegcesjJeees1 ees efpevehetpeeefJeOeeeke:~~8~~
efpeveeieejs iele: ke=lJee, eneCeeb legefnsleJes~
vecemkeejMeleb Yekelee pehesoesejb Meleced ~~9~~
YeyeengiegJee&iceer hebece: eglekesJeueer~
efJeeeemeeole:2 hetJe enMeebefle: efJeefOe: ke=lee~~10~~
e: he"sled eelelLeee MegefeYet&lJee meceeefnle:~
efJeheefelees YeJesebefle: #esceb leme heos heos~~11~~
YeeJeeLe&-mete&en keer Meebeflensleg heeeYe, meesceen kes efueS eveYe, cebieueen
Meebefle nsleg Jeemeghetpe, yegOeen kes efueS eer efJeceue, Deveble, Oece&, Meebefle, kegbLeg, Dej,
veefce SJeb JeOe&ceeve es Dee" leerLekej nQ~ iegen nsleg eer $e+<eYeosJe, Deefpele, mebYeJe,
DeefYevebove, megceefle, megheee&, Meerleue Deewj eseebme es Dee" leerLekej nQ~ Megeen
nsleg heg<heobleveeLe, Meefveen Meebefle nsleg cegefvemegeleveeLe, jengen nsleg vesefceveeLe leLee
keslegen nsleg ceefuueveeLe SJeb heee&veeLe es oes leerLekej kens iees nQ~ eefo mete&, meesce
Deeefo es en Deefvekeejke neW lees Gheeg&e leerLekejeW keer hetpee kejvee eeefnS~
eerYeyeeng cenecegefve heebeJeW eglekesJeueer ngS nQ~ Gvekes emeeo mes en enMeebefle
efJeefOe eehle ngF& nw~ pees YeJe eele: Fme enMeebefle mlees$e kees he{les nQ, Jes efJeheefe
mes gkeeje heekej heo-heo hej #esce-keueeCe eehle kejles nQ~
veJeenMeebefle kes nsleg veJeceb$e1. eR keueeR eeR mete&eneefjefveJeejke eer heeeYeefpevesvee vece:
Meebefleb keg keg mJeene~ (7000 peehe)
2. eR eeQ eeR keueeR eveneefjefveJeejke eer eveYeefpeveWee vece:
DeLe veJeenMeebefle mlees$eced

peieodiegb vecemke=le eglJee meodiegYeeef<eleced~
enMeebefleb eJe#eeefce ueeskeeveeb megKensleJes~~1~~
efpevesve: Keseje %esee:, hetpeveeree efJeefOeeceeled~
heg<hewefJe&ueshevewOe&thewvezJesewmlegefnsleJes~~2~~
heeeYeme ceele&C[ev: eveYeme e~
Jeemeghetpeme Yetheg$ees yegOeeeefpevesefMeveeced ~~3~~
efJeceueevevleOecee&je:-Meebefle:kegbLegve&efcemleLee~
JeOe&ceeveefpevesvme heeoheeb yegOees vecesled ~~4~~
1. en hee" mecePe ceW veneR Deeee nw~ 2. efJeeevegJeeole: Fleefhe hee": ueYeles~
(9)
( 10 )
3. Deeb eeQ eR eeR keueeR YeewceeneefjefveJeejke eer JeemeghetpeefpeveWee

vece: Meebefleb keg keg mJeene~ (10000 peehe)
4. eR eeQ Deeb eeR yegOeeneefjefveJeejke-eerefJeceueevebleOece&Meebefle-kegbLegDejveefceJeOe&ceeveeefpeveWsYees vece: Meebefleb keg keg mJeene~ (8000 peehe)
5. Deeb eeQ eR eeR keueeR SW iegeneefjefveJeejke-$e+<eYeeefpelemebYeJeeefYevebovemegceefle megheee&MeerleueeseebmeeefpeveWsYees vece: Meebefleb keg keg mJeene~
(19000 peehe)
6. eR eeR keueeR eR MegeeneefjefveJeejke eerheg<heobleefpevesvee vece:
7. eR eeQ : eeR MeefveeneefjefveJeejke-eercegefvemegeleveeLeefpevesvee
vece:~ (23000 peehe)
8. eR keueeR eeR : jengeneefjefveJeejke eervesefceveeLeefpeveWee vece:~
(18000 peehe)
9. eR eeR keu eeR SW kes leg eneef j efv eJeejke eer c eef uueveeLeheee&veeLeefpevesveYeeb vece:~ (7000 peehe)
Fme ekeej Fve oesveeW-veJeen mlees$e, ceb$e Je efJeOeeve kees eceeCeerke ceevekej
hetpee, ceb$e Deeefo kejles jnvee eeefnS~
veJeen ele efJeefOeJe<e& ceW leerve yeej Deeeefvnke heJe& Deelee nw~ GvneR heJeeX ceW Ske efove henues mes en
ele efkeee peelee nw~ pewmes efke Dee<ee{ Megkeuee mehleceer mes Dee<ee{ Meg. hetefCe&cee leke~
keeefle&ke Meg. mehleceer mes hetefCe&cee leke SJeb heeuiegve Meg. 7 mes hetefCe&cee leke Ssmes Je<e& ceW
leerve yeej en ele kejvee eeefnS~ DeefOekelece en ele veJe Je<e& leke 27 yeej DeLeJee
kece mes kece leerve Je<e& 339 yeej en ele efkeee peelee nw~ Fme ele ceW hetJe& ceW kens
iees ceb$eeW keer ece mes peehe kejvee eeefnS SJeb veJeen hetpee efJeOeeve mes Ske-Ske
hetpeeSb kejvee eeefnS~ ele hetCe& nesves hej eLeeMeefe Geeheve kejvee eeefnS~
Fme ekeej pees Fve veJeeneW keer Meebefle kes efueS peehe, hetpee SJeb ele Deeefo
kejles nQ Jes efveefele ner Deheves meJe& eneW kees Devegketue, efmeefkeejke yeveekej mebmeej
kes meJe&megKeeW kees eehle kej hejbheje mes cees#e kees Yeer eehle kejWies~
emleeJevee
-e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer
eej ieefleeeW ceW mes osJeieefle kee Ske Yeso nw-peesefleJee&meerosJe~ es peesefle<eer osJe
ceOeueeske kes DeekeeMeceC[ue ceW efmLele Deheves-Deheves efJeceeveeW ceW jnkej Oejleer kes
eeefCeeeW hej Yeer Dehevee eYeeJe [eueles nQ~ ceveg<e efpeme mecee ceeB kes ieYe& mes GlheVe
neslee nw, Gmeer mecee Gmekeer pevceefleefLe kes meeLe-meeLe mecee, en, mete&, evcee,
ve#e$e, eesie Deeefo kees Oeeve ceW jKeles ngS ceelee-efhelee peesefle<eer mes mebbleeve keer
pevcekegb[ueer yeveJeekej hetles nQ efke Fmekee YeefJe<e MegYe nw DeLeJee DeMegYe?
kegb[ueer ceW efmLele eneeeW kes Devegmeej peesefle<eer keer YeefJe<eJeeCeer Gmekes
MegYeeMegYe keer Iees<eCee kejleer nw Deewj leYeer mes heefjJeej kes ueesie Deheveer efevleeefveJeejCe
nsleg lejn-lejn kes Gheece ceW ueie peeles nQ~ kenles nQ efke yeeueke ee yeeefuekee Deeefo
cetue ve#e$e ceW GlheVe ngS nQ lees efhelee hej mebke Deelee nw Dele Gmekeer Meebefle kee
heg<eeLe& legjble kejvee eeefnS~ Fmeer ekeej mete&, evcee SJeb eneW kee mebeej Yeer
osKee peelee nw efke evcee efkeme jeefMe ceW Lee? mete& efkeme ceneoMee DeLeJee efvecve
oMee ceW Lee?......Fleeefo~
eeefhe pewve efmeevle ceW kece&JeJemLee kees ner meJee&efOeke yeueJeeved ceevekej
Gvemes ue[ves kee ceeie& nceejs leerLekejeW ves yeleueeee nw, efhej Yeer JeJeneefjke yeee
efveefceeeW ceW en Deeefo kee Yeer cenlJehetCe& mLeeve ceevee nw~ es en veJe ceeves iees nQmete&,ev, cebieue, yegOe, ieg, Mege, Meefve, jeng Deewj kesleg~ Fve veJe eneW kes
DeefOeheefle osJelee hetJe& pevce kes Jewj ee efce$eleeJeMe DeLeJee Fme pevce ceW cee$e eer[e
Deeefo kes efveefcee mes ueesieeW kees megKe-ogKe hengBeeles jnles nQ DeLee&led Ge mLeeve Jeeues
en eeefCeeeW kees Geheo, eMe, Oeve, Deejesielee keer eeefhle kejeles nQ SJeb
efvecvemLeeve ceW he[s en DeheeMe, DeeefLe&ke neefve, Meejerefjke-ceeveefmeke JeeefOeeeB
GlheVe kejeles nQ FmeerefueS mebmeejer ceeveJe Fvekeer Meebefle kes Gheee kejles nQ~
veJeen DeefjefveJeejke hetpee, efJeOeeve SJeb mlees$e keer hejcheje keeheer efoveeW
mes nceejs meceepe ceW eue jner nw, efpemekes ceeOece mes YeeieCe eewyeermeeW leerLekejeW
keer DeejeOevee kejles nQ~ henues keer pees keefJe cevemegKe eje jefele veJeen keer
mecegehetpeve nw GmeceW Yeer eewyeermeeW leerLekej kes veece efueS nQ leLee efJeOeeve ceW peye
Deueie-Deueie eleske en keer hetpee kejles nQ lees ece mes mete&en Deefj efveJeejCe
( 11 )
( 12 )
nsleg heeeYe efpevesv keer hetpee, even ceW eveYe, cebieueen ceW Jeemeghetpe,
yegOeen ceW efJeceue, Devevle, Oece&, Meebefle, kegbLeg, Dejn, veefce Deewj JeOe&ceeve Fve Dee"
YeieJevleeW keer, iegen ceW $e+<eYe, Deefpele, mebYeJe, DeefYevevove, megceefle, megheejme,
Meerleue Deewj eseebme Fve Dee" efpevesveW keer, Megeen ceW heg<heovle YeieJeeve, Meefveen
ceW cegefvemegele efpevesv, jengen ceW vesefceveeLe YeieJeeve leLee keslegen ceW ceefuueveeLe SJeb
heee&veeLe YeieJeeved keer hetpee nesleer nw~ Fmeer ekeej Deueie-Deueie eneW keer peehe
ceW Gheeg&e eceevegmeej eewyeermeeW leerLekej meceeefJe efkees iees nQ efkevleg Fme
veJeenMeebefle efJeOeeve ceW veJeen kes Deefj efveJeejCe kejves Jeeues cee$e veew
leerLekejeW keer ner hetpeve nw~ FmeceW ecegKe keejCe en nw efke 6-7 Je<e& hetJe& hetpe
ieefCeveer eer %eeveceleer ceeleepeer ves Ske eeeerve efpeveJeeCeer meben ceW veJeen
Meebeflekeejke veJe leerLekejeW kes veece eehle efkees mees Gmeer eceeCeevegmeej GvneWves
Ske veJeenMebeefle eb$e yeveJeeee efpemeceW veJe YeieJevleeW kes ejCeefevn nQ~ hetpe
ceeleepeer ves cegPes Yeer Fmeer eceeCeevegmeej veJeen kee ueIeg efJeOeeve efueKeves keer
esjCee eoeve keer Dele en vetleve ke=efle ceQves Deheveer Deuheyegef mes jekej ieg
kes kejkeceueeW ceW meceefhe&le keer nw~
eeeerve keeue mes ner pewve Deeiece ceW veJeeneW keer Meebefle nsleg veJeenMeebefle
mlees$e-hee", hetpeve, efJeOeeve Fleeefo kejves keer hejcheje jner nw~ Fme egie kes Debeflece
eglekesJeueer cegefvejepe Yeyeeng kes eje jefele veJeenMeebefle mlees$e ceW veew eneW keer
Meebefle nsleg eewyeermeeW leerLekejeW kee ece yeleeee nw, mlees$e kee ceQves efnvoer heeevegJeeo
efkeee nw pees efke he= veb. 61-62 hej ekeeefMele nw leLee efpevemeeiejmetefj jefele
veJeen mlees$e SJeb oef#eCe Yeejle mes eehle eceeCe SJeb eeeerve Deve hegmlekeeW kes
DeeOeej hej veJeeneW keer Meebefle kejves Jeeues veew leerLekejeW kes veece eehle nesles nQ~ Fve
veJeleerLekejeW kes ece mes Yeer Ske mlees$e keer ceQves jevee keer nw pees efke he= veb. 6364 hej ekeeefMele nw leLee Fve veJeeneW mes mebyebefOele veJeleerLekej YeieJevleeW keer
peehe Fme ekeej nw1. eR mete&eneefjMeebeflekejee eerheeeYeefpeveWee vece:~
2. eR meesceeneefjMeebeflekejee eereveYeefpeveWee vece:~
3. eR cebieueeneefjMeebeflekejee eerJeemeghetpe-efpeveWee vece:~
4. eR yegOeeneefjMeebeflekejee eerceefuueveeLeefpeveWee vece:~
5. eR iegeneefjMeebeflekejee eerceneJeerjefpeveWee vece:~
6. eR MegeeneefjMeebeflekejee eerheg<heobleveeLeefpeveWee vece:~

7. eR MeefveeneefjMeebeflekejee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee vece:~
8. eR jengeneefjMeebeflekejee eervesefceveeLeefpeveWee vece:~
9. eR keslegeneefjMeebeflekejee eerheee&veeLeefpeveWee vece:~
hejcehetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer keer esjCee mes YeieJeeve ceneJeerj
pevceYetefce kegC[uehegj (veeueboe-efyenej) ceW Delevle megvoj veJeenMeebefle efpevecebefoj
kee efvecee&Ce ngDee nw, efpemeceW 9 keceueeW hej veJeeneW kees Meeble kejves Jeeues
9 leerLekej YeieJevleeW keer cetueJeCe& Jeeueer eefleceeSB efJejepeceeve keer ieF& nQ~ 23
hejJejer 2004 kees Jesoer eeflee SJeb keueMeejesnCe kes heeeled mes ner Deveskeeveske
eeueg Deheves eneW keer Meebefle nsleg hetpee-Dee&vee kejves eneB heOeej jns nQ~ YeejleJe<e&
cesW efoiecyej pewve Deeiece hejcheje kee Jen cebefoj Deheves Deehe ceW DeveesKee nw, efpemekeer
keerefle& meYeer Deesj Jeehle nes jner nw~ Deehe Yeer Gme megboj cebefoj kes oMe&ve kejkes
Deheves meewYeeie keer mejenvee kejW~
Fme efJeOeeve ceW eLece veJeen mecegee hetpeve ceW Yeer veJe leerLekejeW keer Dee&vee
nw leLee he=Leked-he=Leked eneW keer Meebefle nsleg he=Leked-he=Leked Ske-Ske leerLekej keer ner
hetpee nw, efpevekee ece efvecve ekeej nw1. jefJeen keer Meebefle nsleg heeeYe efpevesv 2. even ceW eveYe 3. cebieue
en ceW Jeemeghetpe 4. yegOeen ceW ceefuueveeLe 5. iegen ceW ceneJeerj YeieJeeve
6. Megeen ceW heg<heoble 7. Meefveen ceW cegefvemegele 8. jengen ceW vesefceveeLe Deewj
9 keslegen ceW heee&veeLe YeieJeeve keer hetpee nw~ Fme ekeej Fme hetpeve efJeOeeve ceW
kegue 10 hetpeve nQ, 9 hetCee&Ie& nQ, 10 peeceeuee ceneIe& SJeb Ske Debeflece mecegee
peeceeuee kee ceneIe& nw Dele kegue 20 DeIe& ceC[ue hej e{eves kee efveoxMe nw~
Ske efove ceW cee$e 2-3 Iebs kes Deboj en efJeOeeve mecheVe kejkes Yeepeve Deheves
eneW keer Meebefle kej mekeles nQ~ Fme hetpeve efJeOeeve kes eje Deehe meYeer JeJeneefjke
SJeb DeeOeeeflceke ue#e keer eeefhle kejW, ener cebieue YeeJevee nw~
qqqqq
( 13 )
( 14 )
hejcehetpe e%eeeceCeer Deeef e&k ee

eer eboveeceleer ceeleepeer kee mebef#ehle peerJeve heefjee
SJeb 1987 ceW hetpe ceeleepeer mes ner mehlece eeflecee enCe keer, meeLe ner Deeheves
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve kes ceb$eer heo kee keee&Yeej mebYeeuee~ Yeejle kes
Deveske MenjeW ceW Deehekes eje efce SJeb ceOegj JeeCeer ceW kejees iees efJeOeeveeW keer
Deepe Yeer ietBpe nw, Fme yeere Deeheves Deveske uesKeve keee& Yeer efkees~ Deehekes eje
yeveees iees YepeveeW, hetpeve, eeueermee, mlees$e Deeefo ceW mebef#ehle he ceW Deeiece kee
meej meceeefnle nw~ efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje ekeeefMele mecei%eeve
ceeefmeke heef$ekee kee keee&Yeej Deepe Yeer Deehekes kevOeeW hej nw~ pecyeterhe %eevepeesefle
Yeejle YeceCe, $e+<eYeosJe meceJemejCe eerefJenej SJeb YeieJeeve ceneJeerj peesefle kes
Yeejle YeceCe ceW efkees iees Deehekes eesieoeve kee JeCe&ve MeyoeW ceW DeJeCe&veere nw~
Deheves %eeve keer Je=ef kejles ngS efvejvlej eeefj$e kes ejceeslke<e& keer YeeJevee
Yeeles ngS Deeheves 13 Deiemle 1989 eeJeCe Megkeuee ieejme keer heefJe$e efleefLe ceW
nefmleveehegj pewmes Ssefleneefmeke Je heefJe$e leerLe& mLeeve ceW efveefce&le efJee keer Deefleere
jevee pecyeterhe mLeue hej hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer mes veejer peerJeve
kes ejceue#ce Deeefe&kee oer#ee keer eeefhle kej evoveeceleer veece eehle efkeee Deewj
mechetCe& peiele kees Deheveer evoveheer megjefYe mes efvejvlej DeehueeefJele kej Deveske
YeJeeW kees cees#eceeie& ceW ueiee jner nQ~ oer#ee kes heeeled Deye leke Deeheves ueieYeie
15000 efke.ceer. keer heoee$ee Deheves Fme kecepeesj Mejerj mes keer nw efpemeceW Deehekes
eje cenleer Oece&eYeeJevee ngF& nw~ Deehekeer Fme efJeee, DeespeefmJelee, JeeCeer ceW
meejieefYe&lee Je ceeefce&kelee kees osKe hetpe ieefCeveer eer ves Deketyej meved 1997 ceW 24
keuhegce efJeOeeve keer hetCe&lee hej Deehekees e%eeeceCeer keer GheeefOe mes Deuebke=le
efkeee~ uesKeve e=bKeuee ceW DeveskeeW hegmlekeeW kee uesKeve Deehekes eje ngDee nw efpemeceW
mebmke=le, efnvoer, Debespeer Deeefo Yee<eeDeeW ceW jeveeSb nQ~ %eevepeesefle keer Yeejle
ee$ee, meceemeej Je kegbokegboceefCeceeuee Deeefo ebLeeW kee heeevegJeeo, meefe$e
%eeveeeefue jevee, DeJeOe keer Deveceesu e ceefCe, YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce
kegC[uehegj, Yeeecej efJeOeeve, leerLekej pevceYetefce efJeOeeve, veJeen efJeOeeve, YeieJeeve
$e+<eYeosJe oMeeJeleej Deeefo Deveske veeke Deeefo kes meeLe-meeLe Jele&ceeve ceW hetpe
ieefCeveer eer eje efueefKele <edKeb[eiece ebLe keer efmeevleeEeleeceefCe erkee SJeb
$e+<eYeosJe eefjleced kee Deehe efnboer DevegJeeo kej jner nQ~
Ssmeer ceelee kes yeejs ceW keg Yeer kenvee vevnW yeeueke eje meceg keer ceehe kejves
pewmee nesiee Dele Flevee ner kenles ngS Deheveer uesKeveer kees efJejece osleer ntB efke ns ceeB!
peye leke Fme Oeje hej pevcetb ieghe ceW let cegPes YeJemeeiej mes heej ueieeves ceW meneeke
yeves Deewj lesjer ejCeOetefue kees heekej ceQ Yeer DeelceGlLeeve kej meketB~
-ye. keg. Fvog pewve (mebIemLe)

efpeme ekeej mes eeeer efoMee kee mete& efkemeer kes kenves mes veneR elegled Deheveer
efkejCe eYee mes peie kees Deeueesefkele kej oslee nw, efpeme ekeej efyevee ceeBies cesIe
Deheveer peueJe=ef mes meYeer kees meble=hle kej osles nQ, efpeme ekeej ceesj efkemeer kes kenves
mes veneR Deefheleg yeeoueeW kees osKe Deheves hebKe hewueekej veeeves ueieles nQ Gmeer ekeej
mevle-ceneheg<eeW kees Dehevee heefjee mJeeb osves keer DeeJeMekelee veneR nesleer elegled Jen
Deheves JeefelJe Deewj ke=eflelJe mes ner mJeeb kee heefjee eoeve kej peve-peve kee Ghekeej
kejles jnles nQ~ mevleeW keer Gmeer eb=Keuee ceW Deeves Jeeuee osoerheceeve ceefCe kes meceeve
Deeueesefkele veece pewve meceepe keer meJeexe meeOJeer hejce hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer
ceeleepeer keer megefMe<ee e%eeeceCeer Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer kee nw pees efke
efkemeer heefjee kee ceesnleepe veneR, efhej Yeer ceQ Deuheyegef cee$e YeefeJeMe ner eneB
Gvekee mebef#ehle heefjee osves kee meenme kej jner nttBYeejleJe<e& kee GejeosMe eeble Deveske leerLekej YeieJevleeW keer pevceYetefce kes he
ceW peieKeele nw~ Gmeer G.e. kes DeJeOe eeble efmLele yeejeyebkeer efpeues cesW efkewleveiej
veece kee eece nw peneB keer ceeer ves Fmemes hetJe& Yeer hetpe ieefCeveer %eeveceleer ceeleepeer,
DeYeeceleer ceeleepeer Deeefo Deveceesue jlveeW kees pevce efoee nw~ Gmeer megjefYele ceeer ceW
ceelee-efhelee eerceleer ceesefnveer osJeer SJeb ueeuee essueeue peer keer yeefieee ceW yeejnJeeR
mevleeve kes he ceW meved 1958 pes ke=<Cee DeceeJemee keer heefJe$e efleefLe ceW keg.
ceeOegjer kes veece mes Ske keueer hegef<hele-heuueefJele ngF~ ceelee-efhelee SJeb keggcyeerpeveeW
kees Deheveer ceOegjlee SJeb yeeuemegueYe eseDeeW mess emeVecevee kejleer keg. ceeOegjer peye
lesjn Je<e& keer Gce ceW hengBeeR Gme mecee FvnW mebeesieJeMe pes Yeefieveer DeLee&led
peievceelee ieefCeveer %eeveceleer ceeleepeer kes oMe&veeLe& Deheveer ceelee kes meeLe Depecesj
(jepe.) peeves kee meewYeeie eehle ngDee Deewj Jeneb Deheveer leer#Ce yegef kes eje Deeheves
mebIe kes eleske meeOeg kees eYeeefJele kej efoee, yeme Gmeer mecee ieefCeveer ceeleepeer ves
Deehekeer yegef eKejlee kees peevekej mebmeej keer Demeejlee kee yeesOe keje efoee Deewj
Deeheves Gme 13 Je<e& keer ueIegJee ceW megievOeoMeceer keer heefJe$e efleefLe ceW Deepevce
yeeee& ele enCe kej efueee Deewj efhej leeieceeie& hej keoce jKeves Jeeueer Gme
megkegceej yeeefuekee ves heers ceg[ kej veneR osKee~ meved 1972 ceW Deeheves meesueehegj mes
Meeeer SJeb 1973 ceW efJeee Jeeemheefle keer GheeefOe eehle keer~ meved 1981 ceW oes eeflecee
( 15 )
( 16 )
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve-mebef#ehle heefjee

kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceer
ef oiecyej pew ve ef $eueeske Mees Oe mebm Leeve keer mLeehevee hetpe ieef Ceveer eceg Ke
eer %eeveceleer ceeleepeer keer esjCee mes meved 1972 ceW jepeOeeveer efouueer ceW ngF& Leer~
mebmLeeve kee cegKe keeee&uee meved 1974 ceW nefmleveehegj cesW eejbYe ngDee~ Fme mebmLeeve
kes Devleie&le Deveske ieefleefJeefOeeeB nefmleveehegj ceW leLee Deve$e eue jner nQ1. meved 1972 mes Jeer j %eeveesoe eb Leceeuee kes Devleie&le ueeKeeW eb Le ekeeef Mele nes jns~nQ
2. meved 1974 mes Fme mebmLeeve kes cegKehe$e kes he ceW mecei%eeve efnvoer ceeefmeke
heef$ekee kee efvejblej ekeeMeve nes jne nw~
3. meved 1974 mes 1985 leke nef mleveehegj ceW pecyet er he jevee kee efvecee& Ce keee& ngDee~
4. meved 1974 mes Deye leke pecyeterhe jevee kes Deefleefje Deveske efpevecebefojeW kee
efvecee&Ce ngDee nw-keceue cebefoj, leerve cetefle& cebefoj, Oeeve cebefoj, MeebefleveeLe cebefoj,
Jeemeghetpe cebefoj, cebefoj, meneket cebefoj, efJeeceeve yeerme leerLekej cebefoj, DeeefoveeLe
cebefoj, Deeheo cebefoj, $e+<eYeosJe keerefle&mlebYe, mJeefCe&ce lesjnerhe jevee, veJeenMeebefle
efpevecebefoj~
5. pecyeterhe hegmlekeeuee efpemeceW ueieYeie 15000 ebLe mebenerle nQ~
6. Ceceeskeej ceneceb$e yeQke efpemeceW YeeeW eje efueKekej Yespes iees Ceceeskeej
ceb$e pecee efkees peeles nQ~
7. mecee-mecee hej efMe#eCe-eefMe#eCe efMeefJejeW leLee mebieesefeeW kes Deeeespeve
efkees peeles nQ~
8. eeef$eeeW kes Meg Yeespeve kes efueS jepee eseebme Yeespeveeuee kee mebeeueve~
9. eeef$eeeW kes "njves kes efueS DeeOegefveke megefJeOeeege [eruekeme heuewdme Jeeueer
keF& Oece&MeeueeDeeW leLee keesef"eeW SJeb yebieueeW kee efvecee&Ce efkeee ieee nw~
10. pecyeterhe heefjecee kes efueS veewkee efJenej, SsjeJele neLeer leLee ceveesjbpeve
nsleg efceveer ^sve, Petues Deeefo nQ~
11. %eeveceleer keuee cebefojced ceW nefmleveehegj kes eeeerve Fefleneme mes mebbyebefOele
PeeBefkeeeB nQ~
efouueer, cesj", cegpehehejveiej, nefjej, PeeBmeer, eflepeeje Deeefo mes pecyeterhe
mLeue leke Deeves kes efueS efove Yej yemeW efceueleer jnleer nQ~
efo. pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve kes Devleie&le YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj
(veeueboe) efyenej ceW YeJe vebeeJele& cenue leerLe& leLee eeeie-Fueeneyeeo (G.e.) ceW
efveefce&le YeieJeeve $e+<eYeosJe oer#ee leerLe& kee Yeer mebeeueve neslee nw~
pecyeterhe SJeb Deve jeveeDeeW kes oMe&ve nsleg nefmleveehegj heOeejkej DeeOeeeflceke
SJeb Meejerefjke megKe keer eeefhle kejW~
ceC[ue kee vekeMee
er B
Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee
(2)
veJeenMeeefvle efJeOeeve
Deke-MebYeg bo
`
hetpee veb. 1
veJeen hetpee
meceg ee hetp ee
(mLeehevee)
-kegmegceuelee bokeeue Deveeoer mes keceeX kes, en ves cegPes meleeee nw~
Gvekee efveen kejves kee Deye, YeeJe oe ceW Deeee nw~~
FmeerefueS en Meevleer nslet, hetpee hee" jeeee nw~
leerLekej eYeg kes Dee&ve kees, ceQves Leeue mepeeee nw~~1~~
-oesneDeeeveve mLeehevee, meefVeefOekejCe ceneve~
DeJe mes hetJe& nw, en efJeefOe ngF& eOeeve~~2~~
eR meJe&eneefjefveJeejkee eerveJeleerLekej efpevee! De$e DeJelejle
DeJelejle mebJeew<ed Deeeveveb~
eR meJe&eneefjefveJeejkee eerveJeleerLekej efpevee! De$e eflele eflele
" " mLeeheveb~
eR meJe&eneefjefveJeejkee eerveJeleerLekej efpevee! De$e cece meefVeefnlee
YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb mLeeheveb~
cegefvecevemece efvece&ue peue ueskej, eYeg heo ceW Oeeje kejvee nw~
pej pevce cejCe kees efveye&ue kej, Deye DeelceefevleJeve kejvee nw~~
veJe leerLekej keer hetpeve kej, veJeen kee efveen kejvee nw~
JeJenej efmeef kes meeLe-meeLe, hejceeLe& efmeef Yeer Jejvee nw~~1~~
eR meJe&eneefjefveJeejke eerveJeleerLekejsYees peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
kehet&j efceekej kesMej keer, megjYeer kees Deewj ye{evee nw~
ee mes Gmekees efpeveJej kes, ejCeeW ceW Deepe e{evee nw~~
veJe leerLekej keer hetpeve kej, veJeen kee efveen kejvee nw~
eR meJe&eneefjefveJeejke eer veJeleerLekejsYees evoveb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceesleer mece esle lebogueeW kees, iepeceesleer mecePe e{evee nw~
Deheves Deelece kes efhes iegCeeW kes, ceesleer Deye eieevee nw~~
veJeleerLekej keer hetpeve kej, veJeen kee efveen kejvee nw~
eR meJe&eneefjefveJeejkeeerveJeleerLekejsYees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
megjkeuheJe=#e kes heg<he mecePe, en heg<he Debpeueer Yejvee nw~
efpeveJej kes meccegKe ee mes, Deye FvnW meceefhe&le kejvee nw~~
JeJenejefmeef kes meeLe-meeLe, hejceeLe&efmeef Yeer Jejvee nw~~4~~
eR meJe&eneefjefveJeejkeeerveJeleerLekejsYees heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
Dece=lecee Fve hekeJeeveeW ceW, efoJeece=le DevegYeJe kejvee nw~
efpeveJej ejCeeW ceW YeW e{e, #egOejesie efveJeejCe kejvee nw~~
eR meJe&eneefjefveJeejkeeerveJeleerLekejsYees vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
(3)
Ie=le kes ueIeg oerheke ceW jlveeW kee, oerhe ekeefuhele kejvee nw~
eYeg keer Deejefle kejkes Devlej kee, oerhe epJeefuele kejvee nw~~
eR meJe&eneefjefveJeejkeeerveJeleerLekejsYees oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
evove Deie keer Oethe ceW ceueeeefieefj kee DevegYeJe kejvee nw~
eYeg meccegKe Deiveer ceW Keskej, Deye ve kece& meye kejvee nw~~
eR meJe&eneefjefveJeejkeeerveJeleerLekejsYees Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Debietj mesJe yeeoece Deeefo heue mes eYeg Dee&ve kejvee nw~
FveceW ner keuhele kes mees, heue kee DevegYeJe kejvee nw~~
eR meJe&eneefjefveJeejkeeerveJeleerLekejsYees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
ues De Je kee Leeue eYet kees, DeIe& meceefhe&le kejvee nw~
evoveeceleer veJeen Meebleer kes, efueS Dee&vee kejvee nw~~
eR meJe&eneefjefveJeejkeeerveJeleerLekejsYees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-oesneveJeeneW keer leheve mes, nw meblehle Mejerj~
MeebleerOeeje kejve mes, yevetB MeerIe DeMejerj~~
Meeblees MeebefleOeeje~
(4)
DeelcemegjefYe kes nsleg ues, heg<heebpeefue kee Leeue~

heg<he efyeKesb eYeg efveke, en neW cesjs Meeble~~
efoJe heg<heebpeefue~
peeceeuee
lepe&-yeeyegue keer ogDeeSB................
ns veeLe! Deehekes ejCeeW ceW, peeceeue ietBLekej ueeS nce~

en Meebefle nsleg heokeceueeW ceW, Fke Leeue DeIe& kee ueeS nce~~ske.~~
keYeer leve ceW JeeefOe ngF& cesjs, efmej DeeBKe keeve ceW oo& ngDee~
keYeer Goj ceW Metue G"er cesjs, keYeer neLe hewj ceW oo& ngDee~~
Gme yesewveer ceW Yeer eYegJej, legcekees veefnb keYeer YegueeSB nce~
en Meebefle nsleg heokeceueeW ceW, Fke Leeue DeIe& kee ueeS nce~~1~~
Jeeheej ceW neveer ngF& keYeer, keefYe eesjeW ves Oeve uet efueee~
keYeer ehee he[ves kes keejCe, ceve ceW mebleehe Je Meeske ngDee~~
Fve neefve-ueeYe kes #eCe ceW Yeer, efpeveOece& ceW Oeeve ueieeSB nce~
en Meebefle nsleg heokeceueeW ceW, Fke Leeue DeIe& kee ueeSB nce~~2~~
kegue heeBe kejes[ Je De[me" ueeKe, efveveeveJes menme heeBe Meleke~
Fkeeemeer jesieeW keer mebKee, nes mekeleer leve ceW meJee&efOeke~~
vejkeeW ceW eie nesles es meye, Gme veke& ceW keYeer ve peeSB nce~
en Meebefle nsleg heokeceueeW ceW, Fke Leeue DeIe& kee ueeS nce~~3~~
veYe ceW jnves Jeeues veJeen, ceeveJe kes mebie peye ueie peeles~
leye kece& Demeelee kes keejCe, Jes ceeveJe veevee ogKe heeles~~
legce hetpeve heue mes Gve meyekees, MegYehe menpe kej heeSB nce~
enMeebefle nsleg heokeceueeW ceW, Fke Leeue DeIe& kee ueeS nce~~4~~
(5)
jefJe, MeefMe, cebieue, yegOe, ieg SJeb, Jes Mege, Meveer kenueeles nQ~
jent, keslet efceue veJeen es, peesefle<e kee ee eueeles nQ~~
FveceW mes DeMegYe eneW mes eYeg!, veefnb keYeer meleeS peeSB nce~
enMeebefle nsleg heokeceueeW ceW, Fke Leeue DeIe& kee ueeS nce~~5~~
evoveeceleer yeme FmeerefueS, en hetpee hee" jeeee nw~
hetpee kes ceeOece mes eYegJej, YeeJeeW kees Meg yeveeee nw~~
nes ejce ue#e keer efmeef veeLe! hetpeve heue Ssmee heeSB nce~
enMeebefle nsleg heokeceueeW ceW, Fke Leeue DeIe& kee ueeSB nce~~6~~
eR meJe&eneefjefveJeejkeeerveJeleerLekejsYees peeceeuee hetCee&Ie
efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje, heg<heebpeefue~
-oesneveJeen hetpeve mes meYeer, en nes peeles Meeble~
kejes Dee&vee mes meYeer, YeJe keer JeLee meceehle~~
FleeMeerJee&o heg<heebpeefue ~
qqqqq
hetpee veb. 2
mete& en Deefj efveJeejke
eer heeeYe hetpee

-mLeehevee-
oesne-en Deefj eefo mete& nes, hetpees heeefpevesv~

kece& Demeelee otj neW, hee peeTB megKeefmevOeg~~
eR mete&eneefjefveJeejkeeerheeeYe efpevesv! De$e DeJelej DeJelej
mebJeew<ed Deeeveveb~
eR mete&eneefjefveJeejkeeerheeeYe efpevesv! De$e efle efle " " mLeeheveb~
eR mete&eneefjefveJeejkeeerheeeYe efpevesv! De$e cece meefVeefnlees YeJe
YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb mLeeheveb~
(Deke) veboerej hetpeve keer eeue
iebiee kee efvece&ue veerj, Peejer Yej ueeTB~
Oeeje os YeJeoefOe leerj, ceQ Deye nes peeTB~~
ns heeveeLe YeieJeeved, cegPeceW Meefe Yejes~
en mete& leehe nes Meevle, Ssmeer egefe kejes~~1~~
eR mete&eneefjefveJeejkeeerheeeYeefpevesvee pevcepejece=legefJeveeMeveee
peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
evove keer ievOe Deheej, eYeg heo ceW eet~
eieW iegCe oe npeej, Ssmeer Yeefe jetB~~
eR mete&eneefjefveJeejke eerheeeYeefpevesvee mebmeejleeheefJeveeMeveee
evoveb efveJe&heeceerefle mJeene~
(7)
(8)
ceesleermece levogue esle, ueskej hege OeB~

De#eeheo eehleer nsle, eYeg heo hegBpe keB~~
eR mete&eneefjefveJeejke eerheeeYeefpevesvee De#eeheoeehlees De#eleb
ceueeeefieefj Oethe peueee, iebOe megiebOe keB~

meye kece& ve nes peee, Deelece mJemLe keB~~
eR mete&eneefjefveJeejkeeerheeeYeefpevesvee Dekece&onveee Oetheb
ebheke Jej njefmebieej, hetue cebieeee nw~

Debpeefue Yej eYeg ef{ie Deepe, mJeeb e{eee nw~~
eR mete&eneefjefveJeejke eerheeeYeefpevesvee keeceyeeCeefJeveeMeveee
heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
heue mesJe Deveej Kepetj, heue kee Leeue YeB~

cegPe Deelce ue#e nes hetCe&, ejCeeW Yeeue OeB~~
eR mete&eneefjefveJeejkeeerheeeYeefpevesvee cees#eheueeehlees heueb
het[er hes[e hekeJeeve, Dehe&Ce kej hetpetB~

nes #egOeejesie keer neve, legce mece heo ues uetB~~
eR mete&eneefjefveJeejke eerheeeYeefpevesvee #egOeejesieefJeveeMeveee
vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
meefueueeefoke Je efceueee, DeIe& yeveee efueee~

evovee yemetb efMeJe peee, Dele e{ee efoee~~
eR mete&eneefjefveJeejkeeerheeeYeefpevesvee DeveIe&heoeehlees DeIe
Ie=le oerheke peesefle peueee, %eeveekeeMe keB~

De%eeve efleefcej veMe peee, Deelece mJemLe keB~~
eR mete&eneefjefveJeejke eerheeeYeefpevesvee ceesnebOekeejefJeveeMeveee
oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
-oesnejefJeen Meebleer nsleg ceQ, Oeeje ottB $eeyeej~

heeeYe kes ejCe ceW, efceueleer Meebefle Deheej~~
yesuee keceue iegueeye ues, heg<heebpeefue efJeefkejvle~
heeeYe kes efveke ceW, ogKeeW kee nes Devle~~
efoJe heg<heebpeefue~~
(9)
(Deye efvecve hee he{kej ceb[ue hej eerheue meefnle DeIe& e{eJeW~)
lepe&-evoe eYeg kes oMe&ve kejves........
heeeYe leer Lekej keer, hetpee meye heehe veMeeSieer~

jefJeen mes nesves Jeeueer en-yeeOee legjvle Yeie peeSieer~~
peue evove De#ele heg<he Deewj, vewJese oerhe Jej Oethe efueee~
heue Deeefo Dee" JeeW mes egle, evovee DeIe& kee Leeue efueee~~
eYeg ejCeeW ceW Dehe&Ce kejles ner, DeeMe cesjer heue peeSieer~
jefJeen mes nesves Jeeueer en-yeeOee legjvle Yeie peeSieer~~11~~
eR mete&eneefjefveJeejke eerheeeYeefpevesvee ceC[uemeesheefj eLece
keeskeceOes ceneIe&ced efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje, efoJe heg<heebpeefue~
peehe ceb$e- eR mete&eneefjefveJeejkeeerheeeYe efpevesvee vece~
peeceeuee
-Mesj boeerheeeYe efpevesv mete& leehe kees njW~
eerheeeYe efpevesv meJe&Meebefle kees kejW~~
eerheeeYe efpevesv jesie Meeske heefjnjW~
eerheeeYe efpevesv leve ceW mJemLelee YejW~~1~~
ceelee kes ieYe& ceW legcnejs Deeves mes henues~
keer jlveJe=ef Oeveo ves legce ceele kes cenues~~
leye mes Oeje JemegvOeje yeve Oeve ngF& nw~
ceelee efhelee kes mebbie epee Oeve ngF& nw~~2~~
Leer ueeue keceue kes meceeve keeee Deehekeer~
megkegceejlee meewvoe& ceW leguevee ve Deehekeer~~
(10)
osJesv meoe mesJee ceW emlegle jne kejlee~

efkebkej meceeve Yeefe kes ner Meyo Gejlee~~3~~
pewmes keceue efKeueeves ceW metjpe efveefcee nw~
eYeg cevekeceue efKeueeves ceW jefJe kes ner meMe nQ~~
ceQves megvee nw Deeheves efkeleveeW kees nw leeje~
efkeleves ner YeeeW kee eYees! mebke nw efveJeeje~~4~~
yeme Deepe ceQves FmeefueS legce MejCe uener nw~
cegPe ceve ceW lesjer Yeefe keer iebiee pees yener nw~~
legce mece cegPes Yeer mJemLe leve keer eeefhle nes peeJes~
cegPe evoveeceleer keer JeeefOe Meeble nes peeJes~~5~~
eR mete&eneefjefveJeejke eerheeeYeefpevesvee peeceeuee hetCee&Ie
Meeblees MeebefleOeeje, heg<heebpeefue~
heeeYe keer Dee&vee, njleer ceve mevleehe~
ejCekeceue keer Jevovee, njs evovee heehe~~1~~
FleeMeerJee&o heg<heebpeefue~
qqqqq
hetpee veb. 3
even Deefj efveJeejke
eer eveYe hetpee

mLeehevee
-ieerleeboevoeefkejCe meceesle eveYeg efpevesv mecee&vee~
MeefMeen Deefj efJeveeMe nslet, ceQ keB DeYeLe&vee~~
DeeDees efJejepees veeLe ceve-ceefvoj cesje en efje nw~
yeme YeeJevee nw ecegKe cesjer, Je lees Deefleefje nw~~1~~
eR eveneefjefveJeejkeeereveYe efpevesv! De$e DeJelej DeJelej
eR eveneefjefveJeejkeeereveYe efpevesv! De$e efle efle " " mLeeheveb~
eR eveneefjefveJeejkeeereveYe efpevesv! De$e cece meefVeefnlees
-Dekelepe&-veefoee efkeveejs cesjes Oeece............~
evoeeYet YeieJeeve, Dejpe cesjer megve ueerpes~

MeefMeen yeeOee neve, kejes peer eYeg megKe oerpes~~
iebiee kee Meerleue peue ueskes eYegJej, ejCeeW ceW peue Oeeje [euetB efpeveJej~
hee peeTB ue#e ceneve, Dejpe cesjer megve ueerpes~~1~~MeefMeen...................
eR eveneefjefveJeejke eereveYeefpevesvee pevcepejece=legefJeveeMeveee
keeMceerjer kesMej efIeme kejkes YeieJeved, ejCeeW ceW lesjs kejvee nw ee&ve~
nes YeJeDeelehe neve, Dejpe cesjer megve ueerpes~~MeefMe.............~~2~~
eR eveneefjefveJeejke eereveYeefpevesvee mebmeejleeheefJeveeMeveee
(12)
levogue OeJeue Jeemeceefle kes ueeTB, ejCeeW ceW De#ele hege e{eGB~
De#eehevee nesJes eehle, Dejpe cesjer megve ueerpes~~MeefMe...........~~13~~
eR eveneefjefveJeejke eereveYeefpevesvee De#eeheoeehlees De#eleb
yesuee keceue Deeefo megceveeW kees ueeTB, efvepe ceve megceve egle heo ceWe{eGB~
keeceJeLee nesJes neve, Dejpe cesjer megve ueerpes~~MeefMeen........~~4~~
eR eveneefjefveJeejke eereveYeefpevesvee keeceyeeCeefJeveeMeveee
hekeJeeve kee Leeue ueeTB Yejekes, efpeveJej meccegKe e{eGB Deekes~
#egOejesie nes cesje neve, Dejpe cesjer megve ueerpes~~ MeefMeen......~~5~~
eR eveneefjefveJeejke eereveYeefpevesvee #egOeejesieefJeveeMeveee
Ie=le oerheke keer Deejefle mepeekej, Deejefle GleeB eYeg meccegKe Deekej~
ceesnefleefcej nes neve, Dejpe cesjer megve ueerpes~~MeefMeen......~~6~~
eR eveneefjefveJeejke eereveYeefpevesvee ceesnevOekeejefJeveeMeveee
DeievOe keer Oethe peueeTB, Gmekes efveefcee keceeX kees peueeTB~
hee peeTB efve<kece& Oeece, Dejpe cesjer megve ueerpes~~MeefMeen.......~~7~~
eR eveneefjefveJeejke eereveYeefpevesvee Dekece&onveee Oetheb
efhemlee Je efkemeefceme yeeoece ueekej, efpeveJej efveke Leeue heue kee e{ekej~
heue eentB efMeJeOeece, Dejpe cesjer megve ueerpes~~ MeefMeen......~~8~~
eR eveneefjefveJeejke eereveYeefpevesvee cees#eheueeehlees heueb
(13)
DeJe kee Leeue mepeekej, evoeeYet kes meccegKe e{ekej~

nes evovee meejs keece, Dejpe cesjer megve ueerpes~~MeefMeen.......~~9~~
eR eveneefjefveJeejke eereveYeefpevesvee DeveIe&heoeehlees
DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
ceveMeebefle nslet nw MeebefleOeeje, eYeg kes ejCe ceW $ee yeej [euee~
efvepe ceW nes cece efJeeece, Dejpe cesjer megve ueerpes~~ MeefMeen...~~
veerues keceue ueeue keceueeW kees ueeTB, neLeeW keer Debpeefue Yejkeje{eGB~
ce=og neW cesjs heefjCeece, Dejpe cesjer megve ueerpes~~ MeefMeen......~~
efoJe heg<heebpeefue~~
(Deye ceC[ue kes Thej even kes mLeeve hej eerheue meefnle DeIe& e{eJeW~)
-MebYegbons eYeg! keg kece& DemeeleeJeMe, en ev cegPes ogKe oslee nw~
leve ceW JeeOeer kees hewoekej, cegPekees DeMeevle kej oslee nw~~
FmeefueS legcnejer Yeeer ceW, Dee"eW ner Je meceefhe&le nQ~
evovee even Meebefle nsleg, YeeJeeW kee DeIe& meceefhe&le nw~~1~~
eR eveneefjefveJeejke eer eveYeefpevesvee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
peehe ceb$e- eR eveneefjefveJeejke eereveYeefpevesvee vece~
peeceeuee
-jesuee boDenes eveYeg osJe! legce nes peie kes evoe~
cenemesve efheleg Deewj ue#ceCee ceeB kes vevoe~~
(14)
keeMeer kes ner heeme, evhegjer veiejer nw~

peneB pevce mes Oeve, nggF& epee meiejer nw~~1~~
henues yeen jeee, efhej mebveeme efueee Lee~
kesJeue%eeve Gheee, peie keueeCe efkeee Lee~~
meccesoeeue peee, Ssmee Oeeve efkeee Lee~
Dee"eW kece& veMeee, heo efveJee&Ce efueee Lee~~2~~
henues efvepeen veeMe, kej efhej hejen veeMee~
hetCe& ngF& efvepe DeeMe, hej keer Yeer DeefYeuee<ee~~
en ceefncee megve Deepe, Yee eflenejs DeeS~
megvees cessjs cenejepe, legce mes eYeg nce heeS~~3~~
kece& Deveeoer keeue, mes cesjs meb ie ueeies ~
FmeerefueS enev, cegPekees Deee meleeles~~
legce MeefMeen kes veeLe! cesje ke njes peer~
cesje meye ogKeoo&, eYeg Deye otj kejes peer~~4~~
FmeerefueS en DeIe&, keB mecehe&Ce eYeg peer~
cesje meye keg Deepe, legPekees Dehe&Ce eYeg peer~~
en Meevleer kes meeLe, DeeleceMeefe efouee oes~
Pegkee evovee ceeLe, hejceelece eiee oes~~
eR eveneefjefveJeejke eereveYeefpevesvee peeceeuee hetCee&Ie
Meevlees MeebefleOeeje, efoJe heg<heebpeefue~
-oesneeereveYeveeLe keer, kejes Yeefe eflengBkeeue~
ev meMe Meerleue yevee, en njles lelkeeue~~
FleeMeerJee&o~ efoJe heg<heebpeefue~
qqqqq
hetpee veb. 4
cebieueen Deefj efv eJeejke
eer Jeemeghetpe hetpee

mLeehevee
-oesneJeemeghetpe efpevejepe keer, keB Leehevee Deepe~
ceb[ue hej eflees eYees, hetjes cesjs keepe~~
eR cebieueeneefjefveJeejkeeerJeemeghetpe efpevesv! De$e DeJelej DeJelej
eR cebieueeneefjefveJeejkeeerJeemeghetpe efpevesv! De$e efle efle "
" mLeeheveb~
eR cebieueeneefjefveJeejkeeerJeemeghetpe efpevesv! De$e cece meefVeefnlees
Deke-MebYegbo
peue kee mJeYeeJe nw Meerleuelee, en peieeefme DevegYeJe ceevee~
Gme Meerleuelee keer eeefhle nsleg, peue mes Oeeje kejves Deevee~~
eerJeemeghetpe YeieJeeved cesjer, cebieueen yeeOee otj kejes~
leve ceve kee cebieue kej cegPeceW, DeeOeeeflceke Meeer hetCe& Yejes~~1~~
eR cebieueeneefjefveJeejke eerJeemeghetpeefpevesvee pevcepejece=legefJeveeMeveee
evove Fke nw Ssmee heoeLe&, efpemeceW Yegpebie efJe<e Jeehle ve nes~
Gme evove kees ner ueeee ceQ, efpememes Deeeflceke mebleehe ve nes~~
eerJeemeghetpe YeieJeeved cesjer, cebieue en yeeOee otj kejes~
eR cebieueeneefjefveJeejke eerJeemeghetpeefpevesvee mebmeejleeheefJeveeMeveee
eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
(16)
De#ee heo eehleer kes eleerke ceW, De#ele emlegle Je cesje~

ns eYeg! cegPekees Jen heo os oes, efpememes nes eke mJeYeeJe cesje~~
eer Jeemeghetpe YeieJeeved cesjer, cebieueen yeeOee otj kejes~
eR cebieueeneefjefveJeejke eerJeemeghetpeefpevesvee De#eeheoeehlees
De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
pees hetue meoe efJekeefmele neskej, GheJeve kees kejW megMeesefYele nQ~
Jes eYegejCeeW ceW e{kej Deewj, DeefOeke nes iees megiebefOele nQ~~
eR cebieueeneefjefveJeejke eerJeemeghetpeefpevesvee keeceyeeCeefJeveeMeveee
efpeve mejme ceOegj hekeJeeveeW mes, nce leve keer #egOee efceeles nQ~
Gvekees eYeg efveke e{eves mes, leve jesie mJeeb veMe peeles nQ~~
eR cebieueeneefjefveJeejke eerJeemeghetpeefpevesvee #egOeejesieefJeveeMeveee
efJeegle kes oerhe Oejeleue kee, DebefOeeeje otj efkeee kejles~
Ie=leoerheke mes eYeg Deejefle kej, nce ceve kee efleefcej otj kej ueW~~
eR cebieueeneefjefveJeejke eerJeemeghetpeefpevesvee ceesnevOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
(17)
ues wueyeeruee Deiej leiej, ebove ceW ket efceueeee nw~

keceeX kes onve nsleg ceQves, Deiveer ceW Gmes peueeee nw~~
eR cebieueeneefjefveJeejke eerJeemeghetpeefpevesvee Dekece&onveee
Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
yeeoece gneje ueeQie Deeefo, Gece heue Leeueer ceW Yejkes~
efpeveJej kes meccegKe YeW keB, ceveJeeef_le meewKe leYeer efceueles~~
er cebieueeneefjefveJeejke eerJeemeghetpeefpevesvee cees#eheueeehlees
heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
peue mes heue leke ues DeJe, eYeg Jeemeghetpe Dee&vee keB~
evovee DeveIe heue eeefhle nsleg, efpeveJej heo Mele Jevovee keB~~
er cebieueeneefjefveJeejke eerJeemeghetpeefpevesvee DeveIe&heoeehlees
ejCeeW ceW Oeeje kejves mes, Meeele Meebleer efceue mekeleer nw~
meebmeeefjke #eefCeke megKeeW ceW veefnb, Jewmeer Meebleer efceue mekeleer nw~~
Meevlees MeebefleOeeje~
peerJeve yeefieee ceW eYeg Yeeer mes, ner yenej Dee mekeleer nw~
heg<heebpeefue kes eje Deelcee ceW, megjefYe mJeeb Dee mekeleer nw~~
(18)
(Deye ceC[ue kes Thej cebieueen kes mLeeve hej eerheue meefnle DeIe& e{eJeW~)
lepe&-DeeDees yeeeW.........
DeeJees nce meye kejW Dee&vee, Jeemeghetpe YeieJeeve keer~~

cebi eueen keer yeeOeeveeMeke, leerLekej YeieJeeve keer~~
Jevos efpeveJejced-4~~ske.~~
keeue Deveeoer mes keceeX kee, en Deelcee kes mebie ueiee~
DeelceefveOeer kees Yeer ve evovee, mJeeb peerJe kej eehle mekee~~
FmeerefueS Deye hetpeve kej uetB, efceues jen efveJee&Ce keer~
cebieueen keer yeeOee veeMeke, leerLekej YeieJeeve keer~~
Jevos efpeveJejced, Jevos efpeveJejced ~~
eR cebieueeneefjefveJeejke eerJeemeghetpeefpevesvee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
peehe ceb$e- eR cebieueeneefjefveJeejkeeerJeemeghetpe efpevesvee vece~
peeceeuee
-MebYegbons Jeemeghetpe osJe! keB Dee& vee lesjer~
ns Jeemeghetpe osJe! keB Jevovee lesjer~~
ns veeLe! hetCe& kej oes, Ske eeLe&vee cesjer~
cesjs Deefj ve neW , nes keecevee hetjer~~1~~
keg hegCe kes mebeesie mes, ceeveJe pevece efceuee~
uesefkeve DeMegYe kes eesie mes, kegue pewve vee efceuee~~
ces js Deefj ve neW , nes keecevee hetjer ~~2~~
pewvelJe Yeer efceuee lees ve, Gheeesie kej mekee~
efpeveJeeCeer kees megvee ve Gmes, ceve ceW Oej mekee~~
(19)
peye %eeve ngDee Deehekee, ojyeej nw meee~

leye YeefeYeeJe mes MejCe, uener kejes j#ee~~
echeehegjer kes jepee, eerJemeghetpe Oeve Les~
ceelee peeeJeleer kes Iej, ceW yejmes jlve Les~~
keueeCe kejkes Dehevee hegve, peie kees mebJeeje~
eerJeemeghetpe ves efoee, YeJeeW kees meneje~~
Deye Deehekeer eee mes cegPes, Meebefle efceueer nw~
cesjs oe ceW evovee Fke, peesefle peueer nw~~
Fme DeIe& Leeue kees keB, Deefhe&le ceQ ejCe ceW~
j#ee kejes Deye ues uees, Deheveer ner MejCe ceW~~
eR cebieueeneefjefveJeejkeeerJeemeghetpeefpevesvee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-oesneJeemeghetpe Jemeghetpe megle, Jevove keB ef$ekeeue~
leYeer hetpe yeve Deelcee, nesieer ceeueeceeue~~
FleeMeerJee&o
hetpee veb. 5
qqqqq
yegOeen Deefj efveJeejke
eer ceefuueveeLe hetpee

-mLeeheveelepe&-cesjs ceve ceefvoj ceW Deeve...........
cesjs oe cenue ceW Deeve, heOeejes ceefuueveeLe YeieJeeve~~

DeeDees eflees veeLe! efJejepees
ceC[ue Thej eYeg legce jepees~~
yegOeen keer yeeOee nes neve, heOeejes ceefuueveeLe YeieJeeve~~
eR yegOeeneefjefveJeejkeeerceefuueveeLeefpevesv! De$e DeJelej DeJelej
eR yegOeeneefjefveJeejkeeerceefuueveeLeefpevesv! De$e efle efle " "
mLeeheveb~
eR yegOeeneefjefveJeejke eerceefuueveeLeefpevesv! De$e cece meefVeefnlees
Deke-oesne
ecegvee meefjlee veerj ues, keB ejCe peueOeej~
ceefuueveeLe eYeg yeeueeefle, nQ megKe kes DeeOeej~~1~~
eR yegOeeneefjefveJeejke eer ceefuueveeLeefpeves vee pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
ebove efIeme kehet&j egle, ejCeve eet veeLe~
eR yegOeeneefjefveJeejke eerceefuueveeLeefpevesvee mebmeejleeheefJeveeMeveee
(21)
cegee mece levogue OeJeue, Dehet eYeg legce heeme~

eR yegOeeneefjefveJeejke eerceefuueveeLeefpevesvee De#eeheoeehlees
efJeefJeOe YeeBefle kes heg<he ues, ejCe e{eTB veeLe~
eR yegOeeneefjefveJeejke eerceefuueveeLeefpevesvee keeceyeeCeefJeveeMeveee
Leeue Yeje vewJese kee, Deefhe&le nw eYeg heeme~
eR yegOeeneefjefveJeejke eerceefuueveeLeefpevesvee #egOeejesieefJeveeMeveee
Ie=le oerheke keer Deejleer, Deejle njs Deheej~
eR yegOeeneefjefveJeejke eerceefuueveeLeefpevesvee ceesnevOekeej
efJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Oethe megiebefOele onve mes, veMeW kece& ogKekeej~
eR yegOeeneefjefveJeejke eerceefuueveeLeefpevesvee Dekece&onveee
Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
mesJe Deece Debietj mes, efceues megheue meekeej~
eR yegOeeneefjefveJeejke eerceefuueveeLeefpevesvee cees#eheueeehlees
heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
(22)
De Je ues evovee, DeIe& e{eTB Deepe~

eR yegOeeneefjefveJeejke eerceefuueveeLeefpevesvee DeveIe&heoeehlees
-oesnejlve$ee keer eeefhle ceW, $eeOeeje DeeOeej~
mJeCe&Ye=bie keer veeue mes, kej uees MeebleerOeej~~
heg<heeW keer Yej Debpeueer, Dehet eYeg kes heeme~
cenke G"s Gme iebOe mes, ceve kee cebefoj Deepe~~
(Deye ceC[ue kes Thej yegOeen kes mLeeve hej eerheue meefnle DeIe& e{eJeW)
lepe&-Ss ceeB lesjer metjle mes Deueie......
ns ceefuueveeLe! legce ejCeeW ceW, enMeebefle nsleg nce DeeS nQ~

YeieJeeved......YeieJeeved legcnejs meccegKe nce, en DeIe& e{eves DeeS nQ~~ske.~~
en yeele megveer nceves, legce yegOeen mJeeceer nes~
leg ce Gmekes ef veen ceW, me#ece eYeg %eeveer nes~ ~
evovee legcnejer hetpeve mes, meye mebke njves DeeS nQ~
YeieJeeved.......YeieJeeved legcnejs meccegKe nce, en DeIe& e{eves Deees nQ~~1~~
eR yegOeeneefjefveJeejke eerceefuueveeLeefpevesvee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle
mJeene~
peeheceb$e- eR yegOeeneefjefveJeejke eerceefuueveeLe efpevesvee vece~
(23)
peeceeuee
lepe&-pewveOece& kes nerjs ceesleer.........
ns eYeg! hetpee kes ceeOece mes, Ske megKeo mebJesove nw~

mebmeejer Deew efmeeW kee eYeg, Deepe eneB meccesueve nw~~ske.~~
veeLe! legcnejer Deewj cesjer, Deelcee ceW Devlej yengle ye[e~
legce nes efmeefMeuee kes Jeemeer, ceQ YeJemeeiej yeere Ke[e~~
efveee vee mes oesveeW keer Deelcee ceW Fke mece Jesove nw~
mebmeejer Deew efmeeW kee eYeg, Deepe eneB meccesueve nw~~1~~
legce mece yeveves nsleg cegPes, heg<eeLe& yengle kejvee nesiee~
yeee Deewj DeeYeblej lehe keer, Deiveer ceW lehevee nesiee~
leYeer Keeve mece meesvee en yeve, peeSiee kegvove mece nw~
efvepe kees hetpe yeveeves ceW eYeg, keer hetpee Fke meeOeve nw~
efpeveJej kes iegCeieeve mes mecePees, neslee efvepe DeejeOeve nw~~
keceeX keer e=BKeuee kee neslee, Fve meyemes ner sove nw~
en kee ee cesjer Deelcee kes, mebie Deveeoerkeeue mes nw~
Gvecesb mes Fke yegOe en nw, efpememes DeMeeble cegPe leve ceve nw~~
Gmeer keer Meebleer nsleg evovee jeer veJeen hetpeve nw~
eR yegOeeneefjefveJeejke eerceefuueveeLeefpevesvee peeceeuee hetCee&Ie&ced
-oesnekece&ceuue kees ve kej, yeves ceefuue YeieJeeved ~
leerLekej heo eehle kej, heeee heo efveJee&Ce~~
qqqqq
hetpee veb. 6
ieg eneefj efv eJeejke
eer ceneJeerj efpevesv hetpee

-mLeehevee-
lepe&-Deeves mes efpemekes DeeS yenej........
oMe&ve mes efpevekes keles nQ heehe, hetpeve mes efceles nQ iegen leehe,
cetjle megneveer nw-lesjer ceneJeerje, efJe peieveejer nw-eYeg ceneJeerje~~ske.~~
Yeefe kejkes lesjer, ceQ mebleehe ceve kee efceeTB~
Deheves ceve ceW lesjer, eeflecee veeLe kewmes efye"eTB~~
legce YeieJeved, DeefleheeJeve,
ceefncee efvejeueer nw-lesjer ceneJeerje, efJe peie veejer nw-lesjer ceneJeerje~~1~~
Deepe Fme ceC[ue hej, mLeeefhele keB veeLe! legcekees~
Meebefle iegen keer kej, mJemLe kej oes eYees Deepe cegPekees~~
legce YeieJeved, DeefleheeJeve,
ceefncee efvejeueer nw-lesjer ceneJeerje, efJe peie veejer nw-eYeg ceneJeerje~~2~~
eR iegeneefjefveJeejke eerceneJeerjefpevesv! De$e DeJelej DeJelej
eR iegeneefjefveJeejke eerceneJeerjefpevesv! De$e efle efle " " mLeeheveb~
eR iegeneefjefveJeejke eerceneJeerjefpevesv! De$e cece meefVeefnlees YeJe
YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb mLeeheveb~
Deke (eefiJeCeer bo)
#eerjefmevOeg veerj kees ceQ YeB Ye=bie ceW~
leerve Oeeje keB Jeerj heo hee ceW~~
Jeerj ceneJeerj JeOe&ceeve keer Dee&vee~
veeLe! en Je=nmheleer ogKe os jbe vee~~1~~
eR iegeneefjefveJeejke eerceneJeerjefpevesvee pevcepejece=legefJeveeMeveee
(25)
keeMceerj keer megieefvOeege kesMej efueee~

efIeme kes veeLe kes ejCe ceW Gmes eefe&ee~~
eR iegeneefjefveJeejke eerceneJeerjefpevesvee mebmeejleeheefJeveeMeveee
Jeemeceleer kes Oegues lebogueeW kees efueee~
eerefpevesv kes efveke hegbpe kees e{e efoee~~
Jeer j ceneJeer j JeOe& c eeve keer Dee& vee~
eR iegeneefjefveJeejke eerceneJeerjefpevesvee De#eeheoeehlees De#eleb
YeeBefle YeeBefle kes iegueeye heg<he ceQves egve efueee~
heg<heceeue kees yeveee eYeg kes heo e{e efoee~~
eR iegeneefjefveJeejke eerceneJeerjefpevesvee keeceyeeCeefJeveeMeveee
Meg vewJese kees yeveee Leeue Yej efueee~
mJemLelee keer eeefhle nsleg eYeg meceerhe Oej efueee~~
eR iegeneefjefveJeejke eerceneJeerjefpevesvee #egOeejesieefJeveeMeveee
mJeCe&Leeue ceW peues jlveoerhe peieceies~
Deejleer Gleejles ner ceesn kee efleefcej Yeies~~
(26)

eR iegeneefjefveJeejke eerceneJeerjefpevesvee ceesnebOekeejefJeveeMeveee
Oethe kehet&j efceefele peuee Deefive ceW~
veeLe eentB peueevee Deepe kece& ceQ~~
eR iegeneefjefveJeejke eerceneJeerjefpevesvee Dekece&onveee Oetheb
mesJe Debietj Deceo Yej Leeue ceW~
heeohee ceW e{ee veeTB efvepe Yeeue ceQ~~
eR iegeneefjefveJeejke eerceneJeerjefpevesvee cees#eheueeehlees heueb
peueheueeefoke DeJe kees mepeee kes~
evoveeceleer DeveIe&heo efceues e{ee kes~~
eR iegeneefjefveJeejke eerceneJeerjefpevesvee DeveIe&heoeehlees DeIe&ced
MeebefleOeeje keB veeLe kes heeo ceW~
Meebefle nes efJee ceW ener cesjer DeeMe nw~~
veeLe! en Je=nmheleer ogKe os jbe vee~~
(27)
keuheJe=#e kes megceve nQ veneR heeme ceW~

es ner keesceue kegmegce ceQ efueee neLe ceW~~
veeLe! en Je=nmheleer ogKe os jbe vee~~
(Deye ceC[ue kes Thej iegen kes mLeeve hej eerheue meefnle DeIe& e{eJeW)
ceneJeerj eYet kes ejCeeW ceW, eerheueegle DeIe& e{eSB nce~
ee mes eYeg heo keceueeW ceW, YeeJeeW kes kegmegce e{eSB nce~~
eefo pevcekegb[ueer ceW iegen, keg efvecveesCeer ceW jnlee nw~
iegCe Yeer DeJeiegCe keer lejn yeveW, Deheceeve Yeer menvee he[lee nw~~
evoveeceleer en ke ve oW, yeme ener YeeJevee YeeSB nce~
ee mes eYeg heokeceueeW ceW, YeeJeeW kes kegmegce e{eSB nce~~1~~
eR iegeneefjefveJeejke eer ceneJeerjefpevesvee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
peehe ceb$e- eR iegeneefjefveJeejke eer ceneJeerjefpevesvee vece~
peeceeuee
lepe&-efhejkeer Jeeueer........
Jeerje Jeerje, cesjs ceneJeerje, cesjs DeefleJeerje, mevceefle JeOe&ceeve nw~

ceQves hetpeve jeeF& YeieJeeve nw~~ske.~~
ew$e megoer lesjme kes efove peye, pevcekeueeCeke Deeee Lee~
mJeieeX mes FveW ves Deekej, GlmeJe Ketye ceveeee Lee~~
SsjeJele hej, legcekees ueekej, euee Fv men heefjkej,
Jeerje legcekees, megcesheJe&le keer, heeb[gkeefMeuee hej, efkeee efJejepeceeve nw~
pevce DeefYe<eJe kej hegkeeje lesje veece nw~
ceQves hetpeve jeeF& YeieJeeve nw~~1~~
(28)
eewJeve ceW ner oer#ee ueskej, yeeueeleer kenueeS Les~

kesJeue%eeve eehle kej eYeg peer, meceJemejCe ceW DeeS Les~~
efoJeOJeefve mes, meejs peie kes,peerJe ngS eefleyeesefOele,
Jeerje lesjer, megneveer JeeCeer, kees megvekej %eeveer, yeves YeieJeeve nQ~~
meejs peie kee efmeleeje JeOe&ceeve nw~~
keeefle&ke ke=<Ce DeceeJeme kes efove, efme DeJemLee heeF& Leer~
heeJeehegefj veiejer ceW meyeves, oerheeJeueer ceveeF& Leer~~
egie kes Debeflece, leerLekej legce, kejs evovee Jevove,
Jeerje lesjer, Decej nw keneveer, meYeer ves peeveer, ve legPe meer keesF& Meeve nw~
meejs peie kee efmeleeje JeOe&ceeve nw~
ieg en kes mJeeceer ceneJeerje, cesje ieg en Ge kejes~
Oece& ceW efe nes %eeve ye{s, ieg mece eYeg j#ee mJeeb kejes~
$e+ef efmeef ceW, nesJes Je=er, heeTB Oeve mece=er,
Jeerje lesjer, megKeo nw keneveer, peiele keueeCeer, meYeer kees ceeve nw~
eR iegeneefjefveJeejke eerceneJeerjefpevesvee peeceeuee hetCee&Ie&ced
-oesneceneJeerj YeieJeeve keer, hetpee Yeefe ceneve~
Fvekeer hetpee mes efceues, eceMe heo efveJee&Ce~~
qqqqq
hetpee veb. 7
Meg eeneefj efv eJeejke
eer heg<heovleveeLe hetpee

mLeehevee-MebYeg bo
ns heg<heovle YeieJeeved heg<he leJe, ejCeeW ceW peye e{lee nw~
hetpeve keer efJeefOe ceW meJe&eLece, mLeeheve kej Jen kenlee nw~~
nes ieee pevce meeLe&ke cesje, eYegheo ceW peye mLeeve efceuee~
ceQ Oetue ceW efiejkej efce peelee, uesefkeve en lees meewYeeie efKeuee~~1~~
-oesneDeeeveve mLeehevee, meefVeefOekejCe eOeeve~
heg<heovle keer Dee&vee, eceMe os efveJee&Ce~~2~~
eR MegeeneefjefveJeejke eerheg<heovleefpevesv! De$e DeJelej DeJelej
eR MegeeneefjefveJeejke eerheg<heovleefpevesv! De$e efle efle " "
mLeeheveb~
eR MegeeneefjefveJeejke eerheg<heovleefpevesv! De$e cece meefVeefnlees
-Deke-eecej bomeeOegefee kes meceeve Meg veerj ues efueee~
Oeej os efpevesvheeo YeJe kee leerj ues efueee~~
heg<heobleveeLe! Megeen Deefj otj nes~
cesjer Deelcee ceW Meeefvle kee meowJe hetj nes~~1~~
eR MegeeneefjefveJeejke eerheg<heobleefpevesvee pevcepejece=legefJeveeMeveee
(30)
efoJe evove keer ner eleerke kesMej cesjer~

heeohee ceW efJeuesheles megiebefOe nw efceueer~~
heg<heovleveeLe! Megeen Deefj otj nes~
eR MegeeneefjefveJeejke eerheg<heobleefpevesvee mebmeejleeheefJeveeMeveee
leg lebogueeW ceW ceesefleeeW keer keuhevee cesjer~
veeLe! hetCe& nesSieer pej meeOevee cesjer~~
eR MegeeneefjefveJeejke eerheg<heobleefpevesvee De#eeheoeehlees De#eleb
hetue neWs ee heerues eeJeueeW ceW heg<heYeeJevee~
Dee&vee kes he ceW heuesieer cesjer YeeJevee~~
heg<heobleveeLe! Megeen Deefj otj nes~
cesjer Deelcee ceW Meebefle kee meowJe hetj nes~~4~~
eR MegeeneefjefveJeejke eerheg<heovleefpevesvee keeceyeeCeefJeOJebmeveee
Keerj Deewj hetefjeeW kees Leeue ceW Yeje efueee~
YetKe JeeefOe Meebefle kes efueS e e{e efoee~~
eR MegeeneefjefveJeejke eerheg<heovleefpevesvee #egOeejesieefJeveeMeveee
oerhekeeW keer peesefle mes ekeeMe hewuelee meoe~
eYeg keer Deejleer mes ceve keer peesefle heeTB meJe&oe~~
(31)

eR MegeeneefjefveJeejke eerheg<heovleefpevesvee ceesnebOekeejefJeveeMeveee
Oethe OetheIe ceW Keskes heehekece& veeMe neW~
eerefpevesv keer ke=hee mes hegCe kee efJekeeme nes~~
eR MegeeneefjefveJeejke eerheg<heobleefpevesvee Dekece&onveee Oetheb
melheueeW mes ege cees#eheue keer eeevee keB~
e#e Deece Deeefo Dehe& en ner YeeJevee keB~~
eR MegeeneefjefveJeejke eerheg<heovleefpevesvee cees#eheueeehlees heueb
peueheueeefo Je ues keB efpevesv Dee&vee~
legce meceeve heo efceues, DeeMe en ner evovee~~
eR MegeeneefjefveJeejke eerheg<heovleefpevesvee DeveIe&heoeehlees
jlve$ee keer eeefhle nsleg leerve Oeej ceQ keB~
pevce Deew peje cejCe ef$ejesie veeMe ceQ keB~~
heg<heovleveeLe! Meg eenDeefj otj nes~
(32)
eer efpevesv kes meceerhe heg<he Debpeueer YeB~

heg<he kees efyeKesj kej megiebefOe meJe&efoked keB~~
heg<heovleveeLe! MegeenDeefj otj nes~
cesjer Deelcee ceW Meeefvle kee meowJe hetj nes~~
(Deye ceC[ue kes Thej Megeen kes mLeeve hej eerheue meefnle DeIe& e{eJeW)
lepe&-eeBo cesjs Dee pee js.........
veeLe keer hetpeve kejles nQ-2,
De<Je, keer Leeueer eYet kes, ejCeeW ceW Oejles nQ~~veeLe keer......~~ske.~~
peye DeMegYe kece& kes keejCe, leve ceW JeeOeer Deeleer nw~
Oeveneefve keuen Deeefoke mes, ceve ceW DeebOeer Deeleer nw~~
veeLe keer hetpeve kejles nQ~~1~~
eYeg heg<heoble leerLekej, enMege kes mJeeceer ceeves~
Jes Fme en keer Meevleer ceW, evovee ecegKe nQ ceeves~~
veeLe keer hetpeve kejles nQ~~2~~
eR MegeeneefjefveJeejke eer heg<heobleefpevesvee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje, efoJeheg<heebpeefue
peehe ceb$e- eR MegeeneefjefveJeejke eerheg<heobleefpevesvee vece~
peeceeuee
YeieJeeved legcnejer hetpeve mes, meceioMe&ve efceue peelee nw~
ns veeLe! legcnejs Dee&ve mes, efvepe Devlece&ve efKeue peelee nw~~ske0~~
pewmes Debieej onkelee nw, peue meyekeer heeme yegPeelee nw~
metjpe pewmes oskej ekeeMe, Oejleer kee efleefcej Yeieelee nw~~
Jewmes ner eYeg cegKe oMe&ve mes, ceeveeW meye keg efceue peelee nw~
ns veeLe! legcnejs Dee&ve mes, efvepe Devlece&ve efKeue peelee nww~~1~~
oMe&ve kes YeeJe ngS efpeme #eCe, GheJeeme kee heue eejbYe ngDee~
euekej peye hengBe ieS cebefoj, ue#eesheJeeme heue menpe ngDee~~
(33)
eYeg meccegKe Dee ieodieo ceve mes, YeJe YeJe kee DeIe Oegue peelee nw~
ns veeLe! legcnejs Dee&ve mes, efvepe Devlece&ve efKeue peelee nw~~2~~
Yeeer ceW Meefe Deefevle kener, en Yegefe cegefe meye keg osleer~
efpeveeeflecee Yeues Deesleve nQ, efhej Yeer esleve kees heue osleeR~~
heewjeefCeke keLeve evovee en, keefueegie ceW Yeer heueoelee nw~
nes Mege Deefve< eoer eYegJej, ogKe F efJeeesie meleelee nw~
en MegYe nes peeJes eefo efpeveJej, meebmeeefjke meewKe efoueelee nw~~
eYeg heg<heovle YeieJeeved lesjer, Yeeer mes meye efceue peelee nw~
eR MegeeneefjefveJeejke eerheg<heobleefpevesvee peeceeuee hetCee&Ie&ced
Meeblees MeebefleOeeje~ efoJe heg<heebpeefue
heg<heoble keer Dee&vee, njs mekeue ogKe oes<e~
kejs Megeen meevlJevee, Yejs mJeelcemegKe lees<e~~
qqqqq
hetpee veb. 8
Meefv eeneefj efv eJeejke
eercegefvemegeleefpevesv hetpee
mLeehevee-ieerlee bo
cegefvemegelesMe efpevesv keer, nce meye kejW DeejeOevee~
Meefveen Deefj efJeveeMe nslet, Yeefe mes nes meeOevee~~
MeefveJeej kees eYeg efveke ceW, efJeefOeJeled kejW eefo Dee&vee~
lees mele ner ogKe otj neskej, hetCe& nesieer eeLe&vee~~1~~
-oesnehetpee kes eejbYe ceW, Deeeveve Fleeefo~
mLeeheve meefVeefOekejCe, keer efJeefOe kener Deveeefo~~2~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesv! De$e DeJelej DeJelej
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesv! De$e efle efle "
" mLeeheveb~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesv! De$e cece meefVeefnlees
Deke-meesj"e
peue ues Deceue megmJeeog, Oeej keB efpeveheokeceue~
Meefveen Meevleer nsleg, cegefvemegele eYeg kees pepetB~~1~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee pevcepejece=legefJeveeMeveee
ebove kesMej uese, eet eer efpeveheokeceue~
Meefveen Meebleer nsleg, cegefvemegele eYeg kees pepetB~~2~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee mebmeejleeheefJeveeMeveee
(35)
levogue OeJeue DeKeC[, Dehet efpeveJej heo efveke~

eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee De#eeheoeehlees
yesuee kegbo iegueeye, heg<he e{eTB eYeg ejCe~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee keeceyeeCeefJeOJebmeveee
ue ceesleeretj, Dehet Leeue Yejee kes~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee #egOeejesieefJeveeMeveee
Ie=leoerheke keer peesefle, ceesnefleefcej kees #ee kejs~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee ceesnevOekeejefJeveeMeveee
Deiej leiej keer Oethe, KesTB ceQ efpeveJej efveke~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee Dekece&onveee Oetheb
heue ues ceOegj jmeeue, Dehet efMeJeheue eehle nes~
Meefveen Meebleer nsleg, cegefvemegele eYeg kees pepeBt~~8~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee heueb efveJe&heeceerefle
mJeene~
(36)
JemegefJeefOe DeIe& yeveee ejCe e{eTB ebovee~

eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee DeveIe&heoeehlees
DeIe&ced efveJe&heeceerefle mJeene~
oesne- $eejesieeW keer Meebefle efnle, Oeeje leerve kejble~
leerve jlve eefo eehle neW, YeJeoefOe MeerIe lejble~~
ebhe ecesueer kesJe[e, megjefYele heg<he cebieee~
efpeveiegCemegjefYe efceues cegPes, efpeveJej ejCe e{ee~~
(Deye ceC[ue kes Thej Meefveen kes mLeeve hej eerheue meefnle DeIe& e{eJeW)
lepe&-ns Jeerj legcnejs..........
YeieJeeved legcnejer Yeeer mes, YeJe kes yevOeve Kegue peeles nQ~
cegefvemegele eYeg keer Yeeer mes, Meefve kes evove Oegue peeles nQ~~
Fme en kes keejCe ns mJeeceer!, leve Oeve keer neefve mener ceQves~
menves ceW nes DemeceLe& veeLe, Deye legcemes JeLee kener ceQves~~
en megvee yengle legce efevleve mes, DeJe ceeie& Kegue peeles nQ~
cegefvemegele eYeg keer Yeeer mes, Meefve kes evove Oegue peeles nQ~~1~~
veJeen ceW meyemes etj Meveer, Fmekees kej Meevle megKeer keerpes~
efvepeveececeb$e keer Ske ceCeer, mJeeceer Deye cegPekees os oerpes~~
evoveeceleer Fme egeer mes, efMeJe kes heLe Yeer Kegue peeles nQ~
cegefvemegele eYeg keer Yeeer mes, Meefve kes evove Oegue peeles nQ~~2~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje, efoJe heg<heebpeefue!
peehe ceb$e- eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee vece~
(37)
peeceeuee
lepe&-nce ueeS nQ letheeve mes........
nce DeeS nQ eYeg heeme ceW, hetpee jeeves kees~

peeceeue kes ceeOece mes, efvepe JeLee megveeves kees~~ske.~~
kesJeue pevece cejCe ceW ner, heee&e efyeleeF&~
keg hegCeeesie mes ner, $emeheee&e Deye heeF&~~
Meeer efceues efevleve kejW, Deelece peieeves kees~
peeceeue kes ceeOece mes, efvepe JeLee megveeves kees~~1~~
mJeieeX kes megKe Yeesies heMet keer, eesefve Yeer heeF&~
vejkeeW ceW jes jeskej JeneB keer, Deeeg efyeleeF&~~
vejleve eYees meeLe&ke keB, efvepe Meeefvle heeves kees~
mecekelJe keer ceefncee mes, Deelece Meg yeveeTB~
MegYe osJe Meeeieg kes eefle, kele&Je efveYeeTB~~
efhej evoveeceleer ece mes, mJeie& cees#e heeves kees~
peeceeue kes ceeOece mes, efvepeJeLee megveeves kees~~3~~
Meefveen mes cesjer ceeveefmeke, JeLeeSB ye{er nQ~
heefjJeej ceW keuen Je ke, keer es Ie[er nww~~
yeme FmeefueS legcemes kene, mebke efceeves kees~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee peeceeuee hetCee&Ie
Deke-meesj"e
mJeie&cees#eoeleej, leerLekej keer Yeefe nw~
efme meewKemeekeej, kejleer DeeleceMeefe nw~~
FleeMeerJee&o
qqqqq
hetpee veb.9
jeng eneefj efv eJeejke
eervesefceveeLe efpevesv hetpee

mLeehevee-Deef[uuevo
yeeFmeJeW leer L e k ej ves c eer v eeLe nQ ~
Fvekes lehe keer keLee peiele efJeKeele nw~~
jent en keer Meebefle nsleg ceQ hetpentB~
Deeeveve mLeeheve efJeefOe mes ceQ pepetB~~
eR jengeneefjefveJeejke eervesefceveeLeefpevesv! De$e DeJelej DeJelej
eR jengeneefjefveJeejke eervesefceveeLeefpevesv! De$e efle efle " " mLeeheveb~
eR jengeneefjefveJeejkeeervesefceveeLe efpevesv! De$e cece meefVeefnlees
YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCe mLeeheveb~
-Dekelepe&-Oeerjs-Oeerjs yeesue.............
vesefceveeLe eYet peer keer hetpee kej uees, hetpee kej uees eYet hetpee kej uees~
eYeg hetpee ner yeme meej nw, yeekeer mebmeej Demeej nw~
vesefceveeLe eYet peer keer hetpee kej uees, hetpee kej uees eYeg hetpee kej uees~~ske.~~
peue kee keueMe efueee nw ceQves neLe ceW,
peueOeeje ceQ keB efpevesej heeo ceW~
pevece peje De cejCe veMeW $ee leehe nQ,
peie ceW jnkej Yeer heeTB megKeMeeefvle ceQ~~
hetpee kejes, Deee& kejes,
eYeg hetpee ner yeme meej nw, yeekeer mebmeej Demeej nw~~vesefceveeLe.~~1~~
eR jengeneefjefveJeejke eervesefceveeLeefpevesvee pevcepejece=legefJeveeMeveee
(39)
keeMceerjer kesMej kehet&j meefnle efIemeer,

efpeveJej kes ejCeeW ceW Gmekees ee& oer~
Jen kesMej cemleke kes jesie efveJeejleer,
efleueke kejes lees efmeer nesleer keee& keer~~
eYeg hetpee ner yeme meej nw, yeekeer mebmeej Demeej nw~~vesceerveeLe.~~2~~
eR jengeneefjefveJeejke eervesefceveeLeefpevesvee mebmeejleeheefJeveeMeveee
MegYe esle levogue Oeeskej De#ele yevee,
hegbpe e{e kej eentB ceQ De#eehevee~
YeeJemeefnle Jen eeJeue ner ceesleer yevee,
ceveesJeleer mece ceQ Yeer heue heeTB Ievee~
eR jengeneefjefveJeejke eervesefceveeLeefpevesvee De#eeheoeehlees De#eleb
egve egve kej GheJeve mes hetue cebiee efueS,
Debpeefue Yejkej eYeg kes heeme e{e efoes~
Yeeie efKeuee Gve heg<heeW kee pees e{ iees,
yeekeer lees efKeuekej hes[eW mes Pe[ iees~~
eR jengeneefjefveJeejke eervesefceveeLeefpevesvee keeceyeeCeefJeOJebmeveee
pees Yeespeve nj leve keer YetKe efcee jne,
Jen Yeespeve Deelece keer JeLee ye{e jne~
(40)
Jen eefo eYeg keer hetpee ceW e{ peeSiee,

kece& Jesoveer YeJe YeJe kee Ie peeSiee~
eR jengeneefjefveJeejke eervesefceveeLeefpevesvee #egOeejesieefJeveeMeveee
oerheke hetpee eYeg hetpee kee Debie nw,
DeJe ceW oerheke Yeer Fke Je nw~
Leeue mepeekej oerhe peuee Deejefle keB,
ceesnefleefcej kees Iee mekeue Deejle nB~~
eR jengeneefjefveJeejke eervesefceveeLeefpevesvee ceesnebOekeejefJeveeMeveee
Meg Oethe kees yevee Deefive ceW onve keer,
Ske ener Fe keceeX kes nJeve keer~
Oethe peueevee eYeg hetpee kee Debie nw,
Gmekes efyeve kewmes peue mekeles kece& nQ~~
eR jengeneefjefveJeejke eervesefceveeLeefpevesvee Dekece&onveee Oetheb
Kes ceer"s heue kees Skeef$ele efkeee,
mJeCe&Leeue ceW ueskej GvnW e{e efoee~
megvee yengle meefleeeW kees Gece heue efoee,
FmeerefueS eYeg ceQves legcnW veceve efkeee~~
(41)

eR jengeneefjefveJeejke eervesefceveeLeefpevesvee cees#eheueeehlees heueb
peue evove De#ele De heg<he cebieee kes,
e oerheke Oetheced heue Deeefo efceueee kes~
DeIe& Leeue evovee e{eTB Deepe ceQ,
heo DeveIe& hee yew"tB eYeg kes heeme ceW~~
eR jengeneefjefveJeejke eervesefceveeLeefpevesvee DeveIe&heoeehlees DeIe&ced
DeJe kees e{e MeebefleOeeje keB,
Meebefle ye{s Oejleer hej en DeeMee keB~
nes megefYe#elee #esce esce cew$eer ye{s,
he=efLeJeer mes ogefYe&#e Deefve meYeer ns~~
Meeblees MeebefleOeeje
yesuee ebhe ecesueer keer keefueeeB peneB,
efKeue peeleeR lees JeeleeJejCe cenke jne~
Gve heg<heeW keer Debpeefue Yej hetpee keB,
heee&JejCe eot<eCe otj efkeee keB~~
(Deye ceC[ue hej jengen kes mLeeve hej eerheue meefnle DeIe& e{eJeW)
ns vesefceveeLe YeieJeeved cesjs, leve ceW ye{ ieF& Demeelee nw~
nesleer nw Deefe Oece& ceW Yeer, Metiej kee jessie meleelee nw~~
(42)
legce Yeeer ceW keg eer yeveer, FmeefueS efJevee en nw cesjer~

jent en keer yeeOee njkej, evovee JeeefOe nj uees cesjer~~1~~
eR jengeneefjefveJeejke eervesefceveeLeefpevesvee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
peeheceb$e- eR jengeneefjefveJeejke eervesefceveeLeefpevesvee vece~
peeceeuee
lepe&-ueskes henuee-henuee........
pee pee vesefceveeLe YeieJeeved, nce kejles lesje iegCeieeve,

lesjer hetpeve mes efcelee nw efl eef cej De%eeve~~
kejles eYet peiele keueeCe, legceves heeee heo efveJee&Ce,
lesjer hetpeve mes efcelee nw efleefcej De%eeve~~ske.~~
jepegue kees leeiee eYeg peer, yeen ve jeeee~
efiejveej efieefj hej peekej, eesie ueieeee~
eehle ngDee efhej kesJeue%eeve, otj ngDee meeje De%eeve,
lesjer hetpeve mes efcelee nw efleefcej De%eeve~~1~~
efMeJeeosJeer ceelee legcemes, Oeve ngF& LeeR~
Meewjerhegjer keer pevelee, hegueefkele ngF& Leer~~
mecegefJepee keer keerefle& ceneve, ieeF& megjFveW ves Deeve,
jengen keer Meebefle nsleg, hetpee jeeTB~
lesjs iegCe ieekes eYegpeer, efvepeiegCe kees heeTB~~
kejs evovee leJe iegCeieeve, nes Jes ces je Yeer keueeCe,
eR jengeneefjefveJeejke eervesefceveeLeefpevesvee peeceeuee hetCee&Ie
oesne- vesefceveeLe YeieJeeved keer, hetpeve nw megKekeej~
oMe&ve-Jevove meye kejes, Meewjerhegj-efiejveej~~
hetpee veb. 10
kes leg eneefj efv eJeejke
eerheee&veeLe efpevesv hetpee

mLeehevee-ieerlee bo
lepe&-DeeDees yeeeW legcnW efoKeeSb.........
euees meYeer efceue hetpeve kej ueW, heee&veeLe YeieJeeve keer~

keslet en keer yeeOee njves, Jeeues eYet ceneve keer~~
Jevos efpeveJejced-2, Jevos efpeveJejced-2~~ske.~~
nce meye eYeg keer hetpeve nslet, Deeeveve efJeefOe kejles nQ~
mLeeheve meefVeOeerkejCe, kejkes Deelece efveefOe Jejles nQ~~
DeeDees eflees eYeg cegPe ceve ceW, keg lees Meefe eoeve kejes~
efvepe mece Oewe&-#ecee iegCe oskej, cesje Yeer GlLeeve kejes~~
heejme eYeg keer hetpeve mes, yeveles heejme YeieJeeve Yeer~
keslet en keer yeeOee njves, Jeeues eYet ceneve keer~~
Jevos efpeveJejced-2, Jevos efpeveJejced-2~
eR keslegeneefjefveJeejke eerheee&veeLeefpevesv! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed
Deeeveveb~
eR keslegeneefjefveJeejke eerheee&veeLeefpevesv! De$e efle efle " " mLeeheveb~
eR keslegeneefjefveJeejke eerheee&veeLeefpevesv! De$e cece meefVeefnlees YeJe
YeJe Je<ed ~
-Dekelepe&-ns ceeB lesjer metjle.........
ns veeLe! legcnejer hetpeve kees, nce Leeue mepeekej ueeS nQ~

YeieJeeved......YeieJeeved legcnejs ejCeeW ceW, enMeebleer kejves DeeS nQ~~
(44)
YeJe YeJe ceW eYeg nceves, efkelevee peue heer [euee~

hej Meeb le ve nes heeF&, cesjs ceve keer pJeeuee~~
YeJe YeJe kes leehe efceeves kees, peueOeeje kejves DeeS nQ~
YeieJeeve legcnejs ejCeeW ceW, en Meebleer kejves DeeS nQ~~1~~
eR keslegeneefjefveJeejke eerheee&veeLeefpevesvee pevcepejece=legefJeveeMeveee
YeieJeeved.......YeieJeeved legcnejs ejCeeW ceW, enMeebleer kejves DeeS nQ~~
cesjs ewleve meove ceW, eesOeeiveer peueleer nw~
De%eeve kes Debeue ceW, efhe-efhe Jen heueleer nw~~
nce FmeerefueS evove ueskej, YeJeleehe efceeves DeeS nQ~~
YeieJeeve legcnejs ejCeeW ceW, enMeebleer kejves DeeS nQ~~2~~
beR keslegeneefjefveJeejke eerheee&veeLeefpevesvee mebmeejleeheefJeveeMeveee
cesje peerJeve Kebef[le nw, ceo ceesn Je ceeee ceW~
Deye kejvee DeKebef[le nw, eYeg Meerleue eee ceW~~
DeleSJe DeKeefC[le hegbpeeW mes, De#ee heo heeves DeeS nQ~
eR keslegeneefjefveJeejke eerheee&veeLeefpevesvee De#eeheoeehlees De#eleb
efk eleves GeeveeW ceW pee, heg <heeW keer ieb O e ef ueee~
keYeer Iej kees mepeeee ceQves, keYeer efvepe e=Bieej efkeee~~
(45)
Deye lesjs heeJeve ejCeeW ceW, nce heg<he e{eves DeeS nQ~
eR keslegeneefjefveJeejke eerheee&veeLeefpevesvee keeceyeeCeefJeOJebmeveee
YeieJeeved........YeieJeeved legcnejs ejCeeW ceW, enMeebleer kejves DeeS nQ~~
nceves efkeleves YeJe-YeJe ceW, hekeJeeve yengle KeeS~
uesefkeve Fme veej leve keer, veefnb YetKe efcee heeS~~
#egOejesie efveJeejCe nsleg eYees! vewJese Leeue Yej ueeS nQ~
eR keslegeneefjefveJeejke eerheee&veeLeefpevesvee #egOeejesieefJeveeMeveee
De%eeve veiej ceW cesje, efejkeeue mes nw jcevee~
ve=he ceesn kes yevOeve ceW, veefnb hetCe& ngDee mehevee~~
De%eeve DebOesj efceeves kees, nce oerhe peueekej ueeS nQ~~
eR keslegeneefjefveJeejke eerheee&veeLeefpevesvee ceesnebOekeejefJeveeMeveee
YeieJeeved.........YeieJeeved legcnejs ejCeeW ceW, enMeebleer kejves DeeS nQ~~
nceves keceeX ceW efvepe kees, Deeveefvole ceevee nw~
DeleSJe efvepeelece megKe kees, efkeefeled veefnb peevee nw~~
keceeX kes pJeeueve nsleg eYees! nce Oethe peueeves DeeS nQ~
eR keslegeneefjefveJeejke eerheee&veeLeefpevesvee Dekece&onveee Oetheb
(46)

ceQ #eefCeke efJeveej heue kes, mJeeoeW ceW heBmee jne~
efpee keer ueesueghelee ceW, Geceheue kees ve uene~~
legce mece heue keer eehleer nslet, heue Leeue mepeekej ueeS nQ~
eR keslegeneefjefveJeejke eerheee&veeLeefpevesvee cees#eheueeehlees heueb
ceQ DeJe ues kejkes, leJe meefVeOe Deeee ntB~
Dece JemegOee heeves kees, ceQ Yeer ueueeeee ntB~~
evovee efme heo eeefhle nsleg, keg Yee lesjs oj DeeS nQ~
eR keslegeneefjefveJeejke eerheee&veeLeefpevesvee DeveIe&heoeehlees
DeIe&ced efveJe&heeceerefle mJeene~
lepe&-kejleer ntB legcnejer Yeefe........
peye leke iebiee ecegvee ceW, peueOeej yensieer~

leye leke heejme eYeg keer Yeeer, jmeOeej yensieer~~
ns heeMJe&eYet peer, ns heee&eYet peer~
kebeve Peejer mes ejCeeW ceW, $eeOeeje kejveer nw~
meebmeeefjke pevce peje ce=let keer, yeeOee njveer nw~~
peye leke keslet kes keeW keer, veefnb neefve jnsieer~
leye leke heejme eYeg keer Yeeer, jmeOeej yensieer~
ns heee&eYet peer, ns heee&eYet peer~~1~~
(47)
peye leke mJeieeX ceW keuheJe=#e kee, Jeeme jnsiee~

heejmeeYeg kes iegCeheg<heeW kee, Fefleneme jnsiee~~
pee heejme osJee, pee heejme osJee~~
echee ecesueer heg<heeW mes heg<heebpeefue kejvee nw~
Deelceerke iegCeeW mes Devlece&ve kees, hegef<hele kejvee nw~~
Gvekee Dee&ve keslet keer yeeOee, eme kejsiee~
heejme eYeg kes iegCeheg<heeW kee, Fefleneme jnsiee~~
pee heejme osJee, pee heejme osJee~~2~~
(Deye ceC[ue hej keslegen kes mLeeve hej eerheue meefnle DeIe& e{eJeW)
lepe&-DeeS ceneJeerj YeieJeeve..............
kej uees heejme eYeg kee Oeeve, legce heejme yeve peeDeesies~
legce heejme yeve peeDeesies, cegefe eer hee peeDeesies~~ kej uees.~~ske.~~
en kesleg Deefj keer Meevleer, nesJes leye efces DeMeevleer~
Yee YeeieW meye Fke #eCe ceW, veefnb ees ueies cesjs leve ceW~~
evovee kejes iegCeieeve, legce heejme yeve peeDeesies~~ kej uees.~~1~~
eR keslegeneefjefveJeejke eerheee&veeLeefpevesvee hetCee&Ie&ced efveJe&heeceerefle mJeene~
peehe ceb$e- eR keslegeneefjefveJeejke eerheee&veeLeefpevesvee vece~
peeceeuee
lepe&-legcemes ueeieer ueieve.........
pee pee heejme eYees, YeJeoefOeleejke efJeYees, ej Deeee~

DeIe& kee Leeue ceQves mepeeee~~ske.~~
ieYe& mes ceeme n hetJe& veiejer, jlvecee Jen yeveejme hegjer Leer~
FvieCe Dee ieS, eeOej hee ieS, lesjer eee~
DeIe& kee Leeue ceQves mepeeee~~1~~
(48)
pevce nesles ner keefchele cegkeg Les, efoJe yeepes mJeeb yepe G"s Les~
peie eefkele nes ieee, ceesn lece Kees ieee, eYeg keer ceeee~
Jeeceevevove nes heejme eYees legce, Deemesve kes efee ueeue nes legce~
Oecee&ce=le pees yene, %eeveece=le kees uene, pees Yeer Deeee~
kesleg en keer meYeer yeeOee nj uees, Ge heo eMemeefnle cegPekees kej oes~
efJeIveefJepeeer nes legce, ce=legefJepeeer nes legce, efmeef heeee~
lesjer Yeeer kee heue ceQ en eentB, keb" Dehevee Dekebgef"le yeveeTB~
evoveeceleer eYees, ceebieles meye efJeYees, lesjer eee~
eR keslegeneefjefveJeejke eerheee&veeLeefpevesvee peeceeuee hetCee&Ie&ced
heee&veeLe keer Yeefe kee, pees kejles jmeheeve~
Deheveer DeeleceMeefe keer, Jes kejles heneeve~~
qqqqq
ye[er peeceeuee
lepe&-pees vej heerJes efpeveOece&............
veJeen keer hetpeve meye kej uees, jesie meYeer veMe peeSBies~
eerefpeveJej keer Dee&ve kej uees, heehe meYeer ke peeSBies~~ske.~~
cemleke ceW De%eeve Yeje nw, egle kee meej veneR Yeelee~
eYeg ejCeeW ceW MeerMe Pegkee uees, jesie meYeer veMe peeSBies~~
eerefpeveJej keer Dee&ve kej uees, heehe meYeer ke peeSBiess~~1~~
keCexefve kees Deye efpeveJeeCeer, megveves kee DeYeeme veneR~
ceefvoj ceW Dee eJeeve megve uees, jesie meYeer veMe peeSBies~~
jbie efyejbies he efvejKevee, Fve DeBefKeeve kees Yeelee nw~
eYeg cege kee lespe efvejKe uees, jesie meYeer veMe peeSBies~~
veJeen keer hetpeve meye kej uees, jesie meYeer veMe peeSBiess~
F$eheguesue megiebefOele JeeW, kees IeeCesefve een jner~
eYeg kes iegCe keer megjYeer ues uees, jesie meYeer veMe peeSBies~~
eerefpeveJej keer Dee&ve kej uees, heehe meYeer ke peeSBies~~4~~
jmevee De mheMe&ve kees, Keeves heerves kee Meewke e{e~
eYeg Yeeer kee Dece=le eKe uees, jesie meYeer veMe peeSBies~~
heesefve efJe<eeeW kees eYeg ves, leeie efoee #eCe Yej ceW ner~
FmeerefueS Fvekeer eee hee, jesie meYeer veMe peeSBies~~
(50)
pevcekegb[ueer ceW eefo es en, DeMegYe peien hej jnles nQ~
ogKe efceues eefo eYeg heo vece uees, jesie meYeer veMe peeSBies~~
eYeg Yeeer mes ner es meye en, Ge Deewj MegYe yeve peeles~
hetpeve mes Fvekees MegYe kej uees, jesie meYeer veMe peeSBies~~
pevce pevce ceW mebefele DeIe, eYeg veececee$e mes keles nQ~
Dele veece efpeveJej kee pehe uees, jesie meYeer veMe peeSBies~~
leve ceve Oeve kee ke otj nes, DeeMe ener evovee cesjer~
meye efceue DeIe& e{eDees eYeg kees, jesie meYeer veMe peeSBies~~
oesne- veJeen kee en Meevle nes, Fefle heue nes eehle~
ceve keer Meger hetCe& kej, yevetB MeerIe ceQ Deehle~~11~~
eR veJeeneefjefveJeejke eerveJeleerLekejejCesYees peeceeuee hetCee&Ie&ced
Meevlees MeebefleOeeje, efoJe heg<heebpeefue~
Mesjbo- pees YeJepeerJe veJeeneW keer, Meeefvle eenles~
Jes megKemece=ef eehle kejW, Fme efJeOeeve mes~~
en efpeveJejeW keer Dee&vee, mecekelJe efeee nw~
heue Yegefe cegefe evoveeceefle meeLe& ngDee nw~~
eMeefmle
-oesneDeeefeve ke=<Ce elego&Meer, ee hetJe& efleefLe Keele~
Jeerj mebJeled heeerme meew, heefeme kee eewceeme~~1~~
efouueer veiejer ceW ngDee, Je<ee&eesie ceneve~
%eeveceleer ieefCeveerecegKe, mebIe meefnle Jejoeve~~2~~
Gvekeer efMe<ee evoveeceefle, ves jee efJeOeeve~
veJeen Meebefle nsleg en, jevee hetjCe peeve~~3~~
veJeen keer yeeOeeDeeW mes, ogefKele peiele kes peerJe~
Gve en keer hetpeeDeeW mes, nesJeW megKeer meowJe~~4~~
peye leke veYe ceW en jns, nes Gve mebie mebyebOe~
leye leke veJeenMeebefle kee, neslee jns eyebOe~~5~~
qqqqq
(52)
Deejleer
lepe&-eeBo cesjs Dee pee js............
Deejleer veJeen mJeeceer keer-2

en Meebefle nslet leerLekejeW keer, meye efceue kejes Deejefleee~~ske.~~
Deelcee kes mebie Deveeoer, mes kece&yebOe ceevee nw~
Gme kece&yebOe kees lepekej, hejceelece heo heevee nw~
Deejleer veJeen mJeeceer keer~~1~~
efvepe oes<e Meeble kej efpeveJej, leerLekej yeve peeles nQ~
leye ner hej enveeMeve ceW, Jes me#ece kenueeles nQ~
pees veJeen Meebleer hetpeve, kees Yeefe meefnle kejles nQ~
Gvekes DeeefLe&ke-Meejerefjke, meye jesie mJeeb jles nQ~
kebeve kee oerhe peueekej, nce Deejefle kejves DeeS~
evoveeceleer cegPe ceve ceW, keg %eevepeesefle peue peeS~~
qqqqq
(54)
veJeen Meebefle mlees$e (Yee<ee)
es Jele&ceevekeeefueke eewefyeme, leerLekej meye megKe osles nQ~

DeeOeer JeeOeer kee #ee kejkes, en keer Meebleer kej osles nQ~~5~~
(Fme veJeenMeebefle mlees$e ceW eewyeermeeW leerLekej YeieJevleeW eje veJeeneW

keer Meebefle kee JeCe&ve efkeee ieee nw~ en mebmke=le kes veJeen Meebefle mlees$e kee
heeevegJeeo nw~)
DeekeeMeieceve Jeeues es en, eefo heeref[le efkemeer kees kejles nQ~

eeCeer keer pevceueive SJeb, jeMeer kes mebie en jnles nQ~~
leye yegefceeve peve lelmecyeefvOele, en mJeeceer kees Yepeles nQ~
efpeme en kes veeMeke pees efpeveJej, Gve veece ceb$e Jes peheles nQ~~6~~
$ewueeskeeieg leerLekej eYeg kees, eeegle ceQ veceve keB~

meledieg kes eje eefleYeeefmele, efpeveJej JeeCeer kees eJeCe keB~~
YeJeogKe mes ogKeer eeefCeeeW kees, megKe eehle kejeves nsleg kentB~
keceexoe JeMe mebie ueies ngS, en Meebefle nsleg efpeveJeeve kentB~~1~~
veYe ceW metjpe evoe en kes, cebefoj ceW pees efpeveefyecye DeOej~
efvepe legef nsleg Gvekeer hetpee, ceQ keB hetCe& efJeefOe mes efeOej~~
evove uesheve heg<heeeefue kej, megvoj vewJese yevee kejkes~
Dee&vee keB eer efpeveJej keer, ceueeeefieefj Oethe peueekej kes~~2~~
en mete& Deefj efveJeejke eer, heeeYeg mJeeceer kees JevotB~
eer ev Yeewce en Meebefle nsleg, eveYeg Jeemeghetpe JevoB@t~~
yegOe en mes nesves Jeeues ke, efveJeejke efJeceue Deveble efpeveced~
eer Oece& Meeefvle kegvLet Dej veefce, mevceefle eYeg kees Yeer keB veceve~~3~~
eYeg $e+<eYe Deefpele efpeveJej megheee&, DeefYevevove Meerleue megceefleveeLe~
iegen keer Meebefle kejW mebYeJe, eseebme efpevesej DeYeer Dee"~~
en MegeDeefjefveJeejke YeieJeved, heg<heoble peeves peeles~
Meefve en keer Meebleer ceW nslet, cegefvemegele efpeve ceeves peeles~~4~~
eer vesefceveeLe leerLekej eYeg, jent en keer Meebleer kejles~
eer ceefuue heee& efpeveJej oesveeW, keslet en keer yeeOee njles~~
Fme egie kes hebece eglekesJeefue, eer Yeyeeng cegefvejepe ngS~

Jes ieg Fme veJeen Meebleer keer, efJeefOe yeleueeves ceW ecegKe ngS~~
pees eele G"kej nes heefJe$e, leve ceve mes en mlegefle he{les~
Jes heo-heo hej Deeves Jeeueer, Deeheefe njW Meebleer ueYeles~~7~~
-oesneveJeen Meebleer kes efueS, vecetB efpevesej heeo~
leYeer evovee #esce megKe, kee efceuelee meeceepe~~8~~
qqqqq
veJeenMeebe fle mlees$ e

jeefe$eer-Deeefe&kee evoveeceleer
-MebYeg voefmeeW kee Jebove Fme peie ceW, Deelece efmeef kee keejCe nw~
Fvekeer Yeefe mes Yee kejW, ogie&efle kee menpe efveJeejCe nw~~
meye leerLekej YeieJeble Ske efove, efmeef efeee kees heeles nQ~
FmeefueS meYeer en keer Meebefle ceW, Jes efveefcee yeve peeles nQ~~1~~
veYe ceW pees mete&, ev, cebieue, yegOe, ieg Je Mege, Meefve en ceeves~
jent keslet efceuekej veJeen, peesefle<eer osJe kes en ceeves~~
ceeveJe kes pevce mecee mes es, meye pevcekegC[ueer ceW jnles~
MegYe-DeMegYe Deeefo heue osves ceW, jeMeer Devegmeej efveefcele yeveles~~2~~
peye en Deefvekeejer nesJes, leye eYeg Yeeer j#ee kejleer~
efpevemeeiej metefj ves yeleueeee, veJeen ceW veJe eYeg keer Yeeer~~
eerheodceeYe YeieJeeve mete& en, kes Deefj kees Meeble kejW~
en meesce kee peye nesJes ekeeshe, leye Yee eveYeg eeo kejW~~3~~
efvepe cebieue en keer Meebefle nsleg, eYeg Jeemeghetpe kees veceve kejes~
yegOeen peye osJes ke legjle, eYeg ceefuueveeLe Dee&ve kej uees~~
ceneJeerj eYet ieg en mes nesves , Jeeues ke efceeles nQ~
efvepe iegyeue lespemJeer kejves efnle, JeOe&ceeve kees Oeeles nQ~~4~~
eer heg<heoble YeieJeeve Mege en, kes Meebeflekeejke ceeves~
Meefveen Deefle Ge ngDee lees Yeer, cegefvemegele eYeg Gmekees neveW~~
en jeng Deiej nesJes Deefj, lees vesefceveeLe kee ceb$e pehees~
eYeg heee&veeLe kes ejCeeW ceW, en kesleg Meebefle nslet eCecees~~5~~
es veJe leer Le kej veJeen keer , Meebef le ceW ns let ceeves nQ ~
nw ogKe kee cetue Demeelee ner, hej yeee efveefcele en ceeves nQ~~
efpeve Yeefe Demeelee keceeX kees, meelee ceW heefjJeefle&le kejleer~
en mes GlheVe meYeer yeeOee, leye ner lees Meeble ngDee kejleer~~6~~
(56)
hetpeve-Dee&ve kes meeLe-meeLe, enMeebefle ceb$e kee peehe kejes~

efpeleveer mebKee efpeme ceb$e keer nw, Gmekees kej ceve mebleehe njes~~
Deheves eYeg kes Deefleefje keneR, efceLeecele ceW cele Yejceevee~
ogKe mebke Deeves hej Yeer keYeer, efpeveOece& kees Yetue veneR peevee~~7~~
veJeenMeebefle keer hetpeve kej, veJeen kee keYeer efJeOeeve kejes~
leerLekej eYeg kes iegCe ieekej, efvepe Deelece iegCe Yeb[ej Yejes~~
efvepe pevcekegC[ueer ceW efmLele, en kees Yeer GemLeeve kejes~
efhej mete&-ev mece MegYe ekeeMe mes, peerJeve kee GlLeeve kejes~~8~~
yeermeJeeR meoer keer eLece yeeuemeefle, ieefCeveer ceelee %eeveceleer~
Gvekeer efMe<ee Deeefe&kee evoveeceefle ves en mlegleer jeer~~
heefeme meew leerme Jeerj mebJeled, efleefLe heeuiegve ke=<Cee elego&Meer~
efvepeMeebefle nsleg enMeebefle nsleg, eYeg heo ceW Deefhe&le keeJeke=leer~~9~~
qqqqq

Navgrah Shanti Vidhan (VGM-201) '

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Navgrah Shanti Vidhan (VGM-201) '

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb.

e%eeeceCeer Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje mebeeefuele

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee

-: mebmLeeefhekee SJeb esjCeeeesle :-

hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceer peer

yeeue ye. peerJeve ekeeMe pewve

kecheesefpebie-%eeveceleer ves Jeke&

veJeenMeebe f le keejke ceb$e

kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceer

-ieefCeveerecegKe %eeveceleer ceeleepeer

5. eR iegeneefjefveJeejke-eer ceneJeerjefpevesvee vece: meJe&Meebefleb

DeLe veJeenMeebefle mlees$eced

3. Deeb eeQ eR eeR keueeR YeewceeneefjefveJeejke eer JeemeghetpeefpeveWee

6. eR MegeeneefjMeebeflekejee eerheg<heobleveeLeefpeveWee vece:~

hejcehetpe e%eeeceCeer Deeef e&k ee

-ye. keg. Fvog pewve (mebIemLe)

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve-mebef#ehle heefjee

ceC[ue kee vekeMee

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

DeelcemegjefYe kes nsleg ues, heg<heebpeefue kee Leeue~

ns veeLe! Deehekes ejCeeW ceW, peeceeue ietBLekej ueeS nce~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mete& en Deefj efveJeejke

eer heeeYe hetpee

oesne-en Deefj eefo mete& nes, hetpees heeefpevesv~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ceesleermece levogue esle, ueskej hege OeB~

ceueeeefieefj Oethe peueee, iebOe megiebOe keB~

ebheke Jej njefmebieej, hetue cebieeee nw~

heue mesJe Deveej Kepetj, heue kee Leeue YeB~

het[er hes[e hekeJeeve, Dehe&Ce kej hetpetB~

meefueueeefoke Je efceueee, DeIe& yeveee efueee~

Ie=le oerheke peesefle peueee, %eeveekeeMe keB~

-oesnejefJeen Meebleer nsleg ceQ, Oeeje ottB $eeyeej~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

heeeYe leer Lekej keer, hetpee meye heehe veMeeSieer~

osJesv meoe mesJee ceW emlegle jne kejlee~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

even Deefj efveJeejke

eer eveYe hetpee

evoeeYet YeieJeeve, Dejpe cesjer megve ueerpes~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

DeJe kee Leeue mepeekej, evoeeYet kes meccegKe e{ekej~

keeMeer kes ner heeme, evhegjer veiejer nw~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

cebieueen Deefj efv eJeejke

eer Jeemeghetpe hetpee

De#ee heo eehleer kes eleerke ceW, De#ele emlegle Je cesje~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ues wueyeeruee Deiej leiej, ebove ceW ket efceueeee nw~

DeeJees nce meye kejW Dee&vee, Jeemeghetpe YeieJeeve keer~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

peye %eeve ngDee Deehekee, ojyeej nw meee~

yegOeen Deefj efveJeejke

eer ceefuueveeLe hetpee

cesjs oe cenue ceW Deeve, heOeejes ceefuueveeLe YeieJeeve~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

cegee mece levogue OeJeue, Dehet eYeg legce heeme~