1

ME 2574 perkembangan demokrasi

EIC - dibubarkan sebab parlimen British semakin bersifat demokrasi sejak 18 7! "ebab-sebab sifat demokrasi menin#kat$ 1! 2! %eadaan keseluruhan pemban#unan - terutaman&a dalam pertambahan penduduk! %emerosotan keun##ulan industri Britain setelah disain#i oleh industri besar dan produktif di ne#ara-ne#ara lain Eropah! 'leh kerana Britain men#hadapi keadaan-keadaan &an# kuran# men#alakkan apabila ne#ara-ne#ara tersebut berusaha membentuk dan men&usun sistemsistem industri sendiri( melebarkan ruan# operasi dan melindun#i akti)iti mereka den#an tarif dan seba#ain&a( maka sistem laisse*-faire &an# diamalkan oleh Britain tidak memberi ban&ak kebaikan la#i! ,ujud konsepsi-konsepsi baru terhadap peranan ne#ara -"tate.! Campurtan#an ne#ara boleh men#alakkan( dan mun#kin pula perlu untuk pen/apaian kebebasan indi)idu dan pen&empurnaan keperibadian manusia! 0emokrasi perlu kerana empa&er tidak boleh terus bertahan den#an sifat otokratik atau sifat &an# kuran# /iri-/iri demokrasi! Masalah dalam ne#ara -sebelum 1114. terutaman&a an/aman peran# saudara di Ireland! 2eran# 0unia 2ertama dan kesan-kesann&a -pentadbiran %abinet 3entera pada 4aktu peran# dan seketika selepas peran# tidak harus diteruskan kerana kabinet itu tidak akan dapat memberi pemban#unan ekonomi dan sosial serta politik &an# positif!

+!

4! 5! !

5usteru itu perkemban#an demokrasi Britain se/ara beransur-ansur sehin##a ia menjadi 64elfare state7 selepas 1145! 8un#si parlimen ju#a dipersesuaikan den#an konsep baru -ke arah demokrasi.! 2arlimen menjadi 9instrument for imposin# the 4ill of demo/rati/ ele/torate intent on usin# its so)erei#nt& to effe/t /omprehensi)e s/hemes of so/ial and e/onomi/ amelioration!9 ,alau ba#aimanapun keupa&aan parlimen itu seba#ai instrumen kepada pen/apaian kehendak demokrasi terhad kepada transformasi domestik sahaja! Ia dan perlemba#aann&a #a#al menjadi instrumen &an# serupa ba#i tahap empa&er! 5usteru itu pendemokrasian tidak mudah:/epat terjelma di tanah jajahann&a! Malah ba#i tempoh pas/a 18 7( di India misaln&a( kerajaan kolonial British India lebih ber#antun# kepada perkhidmatan oran# Eropah! 2erkhidmatan oran# India tidak be#itu dipentin#kan! 3indakan ini berbe*a dari amalan sebelum tarikh itu &an# memberi peluan# terbuka

kepada oran#-oran# India( malah ian&a adalah bertentan#an den#an 2roklamasi 0iraja tahun 1858 &an# men&ebut( kesemua rak&at ;ueen -En#land. tidak men#ira ban#sa atau keper/a&aan hendaklah tanpa halan#an diterima berkhidmat ke ja4atan &an# la&ak ba#in&a! "ehin##a ke akhir abad ke-11( peluan# oran# India terlibat dalam pen#urusan kerajaan kolonial British India masih tertutup! <pabila kerajaan British men#ambil keputusan -melalui peruntukan <kta Majlis India 1812. memperkenalkan unsur-unsur pemilihan /alon Majlis =e#islatif kerajaan India dan kerajaan-kerajaan 4ila&ah( proses pemilihan itu tidaklah bersifat pilihanra&a terbuka -popular ele/tion.! 5usteru itu majlis-majlis le#islatif tersebut tidak berubah sifat atau memba4a unsur demokrasi! 2ara an##ota majlis han&a boleh men#emukakan soalan dan mempertimban#kan soal ke4an#an! Malah sistem ini tidak ju#a memberi peluan# perlantikan oran# India ke dalam majlis-majlis eksekutif &an# sepenuhn&a didominasi oleh oran# Eropah! "eba#ai lan#kah memperbaiki keadaan &an# di/etuskan oleh <kta Majlis India 1812( maka di4ujudkan >eformasi Morle&-Minto -11?1.! >eformasi ini memuatkan peraturan &an# memperuntukkan pembesaran majlis-majlis le#ilsatif ba#i menerima ahli-ahli &an# me4akili lebih ban&ak dan pelba#ai pandan#an dan kepentin#an oran# India! 2er4akilan &an# berasin#an ba#i komuniti @indu dan komuniti Islam disediakan! Aamun demikian sehin##a 1114( matlamat ba#i men#4ujudkan kerajaan bertan##un#ja4ab di India masih tidak ter/apai! %eadaan ini men&ebabkan Mr! Monta#u( "etiausaha %erajaan men#umumkan pada tahun 1117( matlamat dasar British di India ialah( 9the in/reasin# asso/iation of Indians in e)er& bran/h of adminstration 4ith a )ie4 to the pro#ressi)e reali*ation of responsible #o)ernment in India as an inte#ral part of British empire9! Berikutan dari 4ujud >eformasi Monta#u-Chelmsford &an# membesarkan majlis le#islatif dan para ahlin&a dipilih dari pen#undiaan lebih ramai penduduk dan meneruskan per4akilan dari komuniti &an# berbe*a! B3he le#islatures 4ere 4idel& eCtended on an enlar#ed fran/ise( preser)in# separate /ommunal ele/torateD! 0i perin#kat pusat 4ujud 2erhimpunan =e#islatif India den#an 5:7 dari jumlah ahlin&a adalah dipilih -ele/ti)e.( manakala bakin&a adalah non-offi/ial! Manakala Majlismajlis 4ila&ah:ne#eri terdiri daripada 25 ahli &an# dilantik dan +4 ahli dipilih! 2ada tahun 11+5 perlemba#aan India disusun semula ba#i memberi taraf berkerajaan sendiri -kerajaan bertan##un#ja4ab urusan rak&at India. berikutan dari laporan "uruhanja&a "imon -2ersuruhja&a "ir 5ohn "imon. pada tahun 11+?! Bruj! "ir 0a)id =indsa& %eirD( pp! 45?ff( 54?ffD! "in/e 1887 periodi/al /onsultations des/ribed as Colonial Conferen/es had been held bet4een the British #o)ernment and the Eo)ernors or 2rime Ministers of the self-#o)ernin# /olonies! "in/e 1114 -Imperial Conferen/e. /aused effe/ti)e a#reed a/tion re#ardin# su/h matters as defen/e( tariffs( emi#ration( /ommuni/ations( and the la4 re#ardin# naturali*ation( /op&ri#ht( and 2ri)& Coun/il appeals! 3hese Conferen/es( it is true( had re)ealed the relu/tan/e of the self-#o)ernin# /olonies to set up an& federal authorit& 4ithin the Empire!!! 1! 3hrou#hout the entire period of modern /olonialism no politi/al part& in an& home /ountr& has e)er been able to persua#e a #o)ernment essentiall& to modif& its /olonial poli/&!

3 4

2! 3hat the problems of "outheast <sia 4ere dealt 4ith( in the last resort( b& e/onomi/all& interested pressure #roups operatin# 4ith the help of uninterested politi/ians and a#ainst a ba/k#round of an indifferent and uninformed publi/ opinion( /ontributed to the immutable nature of /olonial poli/& as far as its ultimate obje/ti)es 4ere /on/ern! +! 3he prote/tion of ,estern e/onomi/ interests and preser)ations( in 4hate)er form( of 4estern politi/al /ontrol or influen/e! 4! @o4e)er si#nifi/ant and re)olutionar& in /hara/ter some reforms o//assionall& seemed to be( the& 4ere related onl& to minor issues or to a shift of emphasis( and in most /ases the& amounted to nothin# more than introdu/in# ne4 and more effe/ti)e methods of maintainin# 4estern domination or at least( safe#uardin# 4estern influen/e! Mala&a - to4ards the /lose of the 11+?s it 4as still under undiluted auto/rati/ re#ime 4hi/h( althou#h Fuite lenient in pra/ti/e( did not sho4 an& si#n of /han#e in the dire/tion of either representati)e or self-rule Bsebab$ "in#apore( important in e/onom& and strate#i/D! < /olonial administration( eFuipped 4ith a full&-fled#ed parliamentar& s&stem( based on #enuine popular representation and on responsibilit& of the #o)ernment to the le#islature( 4ould ine)itabl& result in a liFuidation of 4estern /ontrol! In "traits "ettlements as 4ell as in the 8ederated Mala& "tates( the #o)ernment 4as /onstitutionall& in a position to /arr& out an& poli/& it 4anted b& makin# use of the offi/ial majorit& in the le#islati)e /oun/ils( but it did so onl& 4hen the Colonial 'ffi/e insisted on su/h a /ourse! ,hene)er a proposal met 4ith stron# opposition the #o)ernment set out to find a /ompromise( and it often happened that a /ontro)ersial issue 4as Fuietl& dropped!!!#o)ernment /an afford to adopt a poli/& of enli#htened despotism! Corak 2entadbiran "elepas 112?! 2ada 1+ 'ktober( 112? satu ja4atankuasa khas telah dibentuk oleh Majlis 2erundan#an atas usul dari 2eman#ku "etiausaha 3anah 5ajahan a#ar membuat pertimban#an dalam hal-hal dan membuat laporan tentan# perlun&a me4ujudkan %erajaan Berpe4akilan di 3anah Mela&u! @asiln&a( 5a4atankuasa itu melaporkan antara lain$ 9!!! baha4a apa-apa ju#a perubahan &an# menuju kepada pembentukan kerajaan berepe4akilan itu( mendapati ti#a faktor pen#halan# ke4ujudann&a! 0i mana mereka men&impulkan baha4a meman# sedikit benar kein#inan untuk menuju ke arah tersebut! 0i sampin# terdapat pula sebilan#an #olon#an &an# kuat menentan# ke4ujudan bentuk kerajaan &an# sedemikian! 8aktor itu ialah$ i! "ebaha#ian besar mas&arakat adalah mereka &an# tidak mempun&ai kesetiaan pada Ae#eri-ne#eri "elat! "edikit benar daripada mereka &an# mempun&ai pemahaman pada politik &an# se4ajarn&a &an# perlu sebelum %erajaan Berpe4akilan di4ujudkan!

ii! Corak pentadbiran &an# ada ketika itu dian##ap baik dan boleh memenuhi tuntutan-tuntutan kesemua hal! iii! <dalah sukar untuk menilai sejauhmana hal-hal tentan# ras( u#ama( sosial dan ekonomi pelba#ai kaum akan membantu atau membantutkan kepada pelan/aran kerajaan berpe4akilan itu! 0alam kelahiran seman#at keban#saan( khasn&a di Ae#eri- ne#eri "elat tidak terdapat unsur-unsur samada ke arah emansipasi atau per#erakan &an# dilan/arkan oleh oran#-oran# kelas ba4ahan untuk menuntut hak-hak bersifat demikrasi dan kebajikan! "un##uhpun terdapat tuntutan-Gtuntutan reformasi &an# kadan#kala bersifat re)olusi tetapi keban&akann&a han&a mempersolakan isu-isu &an# ke/il! Masalah-masalah pentadbiran dan kuasa penjajah tidak disentuh! run#utan-run#utan &an# lahir daripada mas&arakat tidak lan#sun# men&entuh dasar ke4ujudan berkerajaan sendiri! ,ujudn&a kesedaran demokrasi han&a di kalan#an oran#- oran# China! Itupun bukan satu &an# jelas! Manakala an##ota tidak resmi British merasa terkon#kon# kerana sejumlah besar penmduduk adalah oran#-oran# <sia! "ebaran# pendapat &an# lebih /ondon# kepada pihak British akan mendapat tentan#an! Manakala di kalan#an oran#-oran# Mela&u perkara-perkara &an# dipersoalkan han&a men&entuh hal-hal kebajikan sosial mas&arakat Mela&u! "un##uhpun ada persoalan-persoalan politik &an# diketen#ahkan( tetapi ia han&a bersabit den#an soal-soal per4akilan Mela&u sepatutn&a terdiri daripada oran#-oran# Mela&u! @an&a pada 112? kean##otaan ahli-ahli tidak rasmi telah melebihi an#ka an##ota rasmi! %erana itu ja4atnkuasa pemilih itu men/adan#kan a#ar satu majoriti ke/il 4akil-4akil tidak rasmi dilantik dalam 0e4an 2erundan#an! 3etapi usul ini telah ditolak oleh Eabenor! 11+? satu la#i usul untuk men&amakan bilan#an pe#a4ai- pe#a4ai rasmi dan tidak rasmi untuk dipilih dalam 0e4an %erja dan 0e4an 2erundan#an serta /adan#an untuk men#hadkan kuasa undi &an# ada pada Eabenor( ju#a tidak menerima sokon#an ramai dari kalan#an a4am! 5ustru itu hin##a akhir 11+?an( di 3anah Mela&u dan "in#apura mas4ih kekal dalam sifat pentadbiran kerajaan otokratik 4alaupun pada praktikn&a ia tidak be#itu ketara! 3etapi tiada tanda-tanda &an# konkrit oleh pihak kerajaan untuk me4ujudkan kerajaan berepe4akilan! Malah ada antara kalan#an a4am terus menerus bersetuju den#an /adan#an a#ar buat masa ini( lebih baik diperkekalkan bentuk kerajaan &an# birokratik! 5ustru itu tidak hairanlah jika laporan-laporan dari 9"ele/t Committee7 dari tahun-tahun 112?-11+? menunjukkan &an# minat di kalan#an mas&arakat terhadap pembentukan kerajaan berpe4akilan amat sedikit! 2ada hakikat sebenarn&a( ketidaklan/aran dan ketiadaan sambutan dan minat di kalan#an mas&rakat terhadap pembentukan %erajaan Berpe4akilan mempun&ai sebab-sebab tertentu! "ama ada ian&a datan# dari pihak a4am mahupun pihak &an# ber4jib &an# mempun&ai kepentin#an-kepentin#an tertentu ba#i men#ekalkan bentuk kerajaan &an# sedia ada! Ba#i pihak oran# a4am di Ae#eri-ne#eri "elat( Emerson men#atakan( ketiadaan seman#at untuk mempun&ai kerajaan sendiri adalah kerana pentadbiran Majlis Mes&uarat &an# tidak pandai menarik minat oran# ramai dan perjalanan pentadbirann&a &an# tidak memberikan ke&akinan kepada umum! Ini adalah berdasarkan kepada$-

i! 2enduduk tidak mempun&ai suara ba#i melantik an##ota- an##ota de4an! ii! <n##ota-an##ota tidak rasmi &an# ada tidak dapat berhubun# den#an pendapat-pendapat seten#ah baha#ian di kalan#an penduduk! iii! @an&a kerajaan saja &an# lebih men#enali an##ota tidak resmi daripada oran# a4am! @al ini ditambah pula den#an keadaan mas&rakat a4am &an# meman# belum bersedia dalam men#hadapi pen#endalian tu#as- tu#as mentadbir ne#eri bersendirian! Ini berdasarkan pada tuntutan-tuntutan untuk berkerajaan sendiri mestilah lebih dulu untuk mempun&ai badan-badan &an# bersifat terpilih &an# meran#kumi ju#a ka4asan-ka4asan bandar dan luar bandar! %erana tanpa sifat-sifat pilihan ba#i memenuhi badan-badan tersebut adalah sukar untuk melahrikan sebuah kerajaan sendiri! Ini berkaitan pula den#an isu perpe/ahan di kalan#an mas&rakat( samada antara satu-satu ban#sa atau #olon#an! "ituasi ini jelas di kalan#an mas&arakat Mela&u dan Cina! 'ran#-oran# Mela&u sepanjan# tahun-tahun 11+?an atau lebih a4al la#i sejak tahun-tahun 112?an( telah men#alami perbe*aan pendapat dan aliran dalam memperjuan#kan hak-hak oran# Mela&u! Ini jelas den#an lahirn&a #olon#an %aum Muda dan %aum 3ua! Manakala pada oran#-oran# Cina( 4alaupun telah lebih a4al lahirn&a kesedaran keban#saan! Mereka ju#a men#hadapi perpe/ahan dari se#i lo#hat( adat dan tradisi! %erana itu suara-suara untuk membuat tuntutan adalah tidak kukuh untuk men##u#at pihak kerajaan 3anah 5ajahan! Manakala ba#i #olon#an atasan Mela&u( meman# tidak men##alakkan sebaran# tindakan oran#-oran# Mela&u &an# menuju ke arah berkerajaan sendiri( khasn&a di a4al-a4al 112?an 11+?an! Ini pernah disuarakan sendiri oleh >aja Muda 2erak( &an# boleh kita sifatkan untuk me4akili #olon#an ban#sa4an Mela&u! <ntara u/apan dasar beliau pada 11+7 dalam jamuan minum teh 2ersatuan Mela&u 2emuda perak -2M2%. ialah$ 9!!! tidak perlu berjuan# kerana oran# Mela&u mendapat la&anan baik dari pihak In##eris !!! beliau berpendapat !!! tidak ada ne#eri dalam dunia ini men#khaskan ka4asan tertentu untuk satu kaum saja ke/uali oran# Mela&u di Mala&a saja &an# mempun&ai keistime4aan itu !!!9! %eadaan demikian di sokon# pula oleh sikap seten#ah- seten#ah pihak &an# beran##apan baha4a keseluruhan perkhidmatan penjajah British telah memerintah den#an bijak dan memberikan keadildan &an# sama rata! Maka tidak perlu mereka membuat sebaran# tentan#an atau menuntut perubahan kepada satu /orak &an# mereka belum ketahui! 5ikalaupun ada sun#utan-sun#utan( ian&a bukanlah men&entuh tentan# ketidakseimban#an an##ota dalam Majlis Mes&uarat %erja! 3etapi &an# bersifat rasa tidak puashati kerana an##ota tidak rasmi &an# dipilih adalah berdasarkan pada sifat pilih kasih kepada oran#-oran# &an# mempun&ai sifat berpuas hati pada keadaan &an# sedia ada! Mas&arakat a4am ju#a mendapati mereka tidak mempun&ai suara dan kuasa ba#i menentan# sebaran# tidnakan kerjaan! Ini jelas di sepanjan# *aman kolonial moden tidak terdapat mana-mana parti politik samada di En#land atau di 3anah- tanah 5ajahan &an# beroleh keja&aan dalam mendesak kerajaan untuk merombak sepenuhn&a polisi penjajahan! %eu/ali oleh pihak &an# berkuasa itu

sendiri! 0i sampin# sikap mas&arakat &an# a/uh tidak a/uh dalam politk! ,alaupun ada keban#kitan seman#at keban#saan di Ae#eri-ne#eri "elat( han&a soal-soal kea#amaan( sosial dan ekmonomi saja &an# diperdebatkan antara kaum atau sesama kaum! <tau ju#a sesama a#ama! "oal politik belum diketen#ahkan! Manakala ba#i pihak kerajaan British di Ae#eri-ne#eri "elat( meman# tidak berniat pada matlamat nasib masa depan Ae#eri-ne#erij "elat! @ampir sejulah besar kehidupan mereka tertumpu pada hal-hal peribadi dan &an# /ondon# kepada kepentin#an tanah air mereka saja! Mereka tidak perfnah mera#ui tentan# kejujuran pe#a4ai-pe#a4ai British di 3anah 5ajahan! Medreka mempun&ai tan##apan baha4a memperjuan#kan ke4ujudan demokrasi adalah ju#a sama ertin&a membela oran#-oran# Cina! Ini kerana oran#-oran# Mela&u dan India sebenarn&a tidak mempun&ai kesedaran politik! Manakala oran#-oran# "erani tidak bermakna lan#sun# kerana mereka han&a menjadi penambah dalam bilan#an mas&arakat! %etidak4ujudan seman#at untuk berkerajaan sendiri ju#a ada kaitan den#an /orak pentadbiran di Ae#eri-ne#eri "elat masa itu! 2neduduk &an# berbilan# ban#sa han&a sedikit saja &an# berminat terhadap pentadbiran kerajaan penjajash dan hubun#ann&a den#an 3anah Mela&u! %edudukan pemerintah pula adalah terpisah daripada pen#etahuan penduduk biasa! 2entadbiran di kuasai oleh satu #olon#an &an# terbatas terdiri daripada pe#a4ai-pe#a4ai tertin##i British &an# men#adakan perundin#an se/ara tertutup den#an sebilan#an ke/il oran#-oran# British di kalan#an bukan rasmi dan sebilan#an ke/il oran#-oran# Cina &an# mempun&ai taraf sejajar daripada oran#-oran# politik! 0i mana men&ebakban an###ota-an##ota Majlis dari kalan#an oran#-oran# Cina han&a dian##ap seba#ai juru/akap kepada oran#-oran# Cina asin# &an# kepentin#an mereka dapat dilindun#i den#an lebih baik melalui 4akil-4akil &an# dipilih! Ini menjadikan mereka berpuashati den#an kerajaan &an# ada kerana tidak men##an##u kepentin#an mereka! "ikap kerajaan &an# lebih mempertimbanm#kan keuntun#an dan ke4an#an saja ju#a menjadikan ketindaklan/aran perjalanan proses berkerjaan sendiri itu! Men#ekalkan bentuk kerajaan &an# ada bererti mereka dapat meneruskan pen#uasaanke atas Ae#eri-ne#eri Mela&u! Bererti pemberian %erjaan Berpe4akilan di Ae#eri-ne#eri Mela&u! "un##uhpun dasar de/entralisasi di4ujudkan tetapi ia bukann&a satu lan#kah politik kepada kepentin#an berkerajaan sendiri di Ae#eri-ne#eri Mela&u! 3etapi lebih kepada pertimban#an soal-soal kepentin#an ekonomi barat dan ketahanan kuasa ne#ara di rantau ini! "in#apura khasn&a adalah san#at pentin# kepada In##eris sebab ekonomi dan strate#ik &an# sesuai ba#i keperluan- keperluan ian&a ditadbir se/ara otokratik! Ini amat pentin# ba#i British mene#akkan kee#oann&a ba#i menentukan sifat Empa&ar British dan %esatuan Empa&ar itudite#uhkan! %eadaan ini dikukuhkan la#i den#an lahirn&a 9mas&arakat kolonial9 sesjak abad 11 &an# berpen#aruh pentin# kepada membantutkan ke4ujudan kerajaan berpe4akilan! Eabenor pula mempun&ai kuasa &an# penuh dalam pentadbiran Ae#eri-ne#eri "elat! 2rinsip suara terban&ak di kalan#an an##ota resmi tidak akan dilon##arkan! Manakala keduduksan an##ota-an##ota tidak rasmi serin# kali berubah-ubah! Han# mana komposisin&a tidak dapat membentuk satu #arfisan pe4akilan &an# berdasarkan pada bilan#an ban#sa! %erana itu teori demokrasi biasa seperti di ne#ara-ne#ara barat tidak 4ujud di Ae#eri-ne#eri "elat! Menurut Emerson keadaan demikian mempun&ai motif tertentu$

9!!! di4ujudkan han&a untuk memenuhi dua tu#as ba#i menasihati kerajaan men#enai kehendak-kehendak dan sentimen-sentimen &an# terdapat dalam unsur-unsur &an# berlainan di kalan#an umat dan memberikan kerajaan satu dasar kepada oran#ramai dan dari kedudukan itu dapat kerajaan men#uruskan dasar-dasrn&a untuk men#uji reaksi oran#ramai !!!9 =aporan- laporan 9"ele/t Committee9 112? - 11+? itu meman# ada kebenarann&a! ,alauba#aimanapun keadaan itu 4ujud tidaklah boleh dipersalahkan bulan-bulat kepada pihak a4am di Ae#eri- ne#eri "elat! 2eranan penjajah In##eris dalam mera/uni pemikiran rak&at biasa dan #olan#an atasan Mela&u adalah tunjan# ketidak4ujudan kesedaran memperjuan#kan kerajaan berpe4akilan itu! 3erselitn&a kepentin#an-kepentin#an ekonomi( politik dan strate#ik pada kerjaan In##eris di rantau <sia 3en##ara ini( menjaidkan ta4aran untuk membentuk sebuah kerajaan sendiri di 3anah Meal&u dilaksanakan sambil le4a saja oleh pihak- pihak ber4ajib In##eris di Ae#eri-ne#eri "elat! %emun/ulan mas&rakat kolonial sejak abad 11 itu &an# tidak mempun&ai sifat taat setia di bumi &an# dipijak adalah ju#a faktor pen#halan# ke/apaian matlamat untuk membentuk sebuah kerajaan bertaraf sendiri! Ini pula ada kaitan den#an kuasa #abenor &an# terlalu berkuasa untuk men#enepikan sebaran# tuntutan dari umum termasuk 4akil- 4akil tidak rasmi ba#i mene#akkan kuasa imperialis In##eris terus kukuh di 3anah Mela&u!