Opa sociologija

1.) NAROD, N1EGOV NASTANAK I RAZVO1 - narod se pojavljuje u historijskom razdoblju

raspada plemenske zajednice i njihovim okupljanjima u velike drutvene grupe. To je uvjetovano
drutvenim razvojem irenjem teritorija i sredstava rada, irenjem kulturnih i civilizacijskih
tradicija. Tom procesu doprinijela je i sve vea podjela rada i industriije, ovjekovo ovladanje
prirodnim bogatstvima i raznim tehniko ! tehnolokim pronalascima koji su omoguili da
ovjek stvara i "ivi od svog rada i sposobnosti. #arod kao drutvena grupa je zajednica ljudi
vezana teritorijalno po pravilu zajednikim jezikom, porijeklom, tradicijom, normama, obiajima
i kulturom, na odre$enom prostoru narod govori najee jednim jezikom koji je zajedniki za
sve grupe, odnosno stanovnike. To je izraz zajednikog porijekla, naina raspoznavanja i
me$usobne komunikacije. % kasnjioj &azi drutvenog razvoja zajedniku osnovu naroda ini
sistem vjerovanja ili sistem religije, koja predstavlja znaajan &aktor veza izme$u lanova
zajednice ne samo u duhovnom smislu, ve i u teritorijalnoj pripadnosti i identi&ikaciji pojedinca
s narodom, teritorijom, kulturom i navikama.
'.) TIPOVI I OBLICI VLASTI U SOCIOLOGI1I ! danas je uobiajena klasi&ikacija, odnosno
tipologija vlasti na(
a) drave prema obliku vladavine ( dakle, prema osobinama koje imaju njihovi najvii
predstavnici, odnosno nominalni nosioci vlasti ili vladari) monarhija, republika, diktatura.
REPUBLIKA! je demokratski tip vlasti u kojoj vladar dolazi na &unkciju izborom od strane
gra$ana ili parlamenta
TIRANI1A ILI DIKTATURA ! su klasini i dobro poznati tipovi vlasti ne samo u prolosti ve
i u sadanjosti. Tiranin ili diktator, tj. vladar dolazi na vlast ne izborom i priznatim nasljedstvom,
ve najee nasilno ili putem ne demokratskih izbora.
b) drave prema drustvenom uredenju - koje zavisi od broja dr"avnih organizacija u jednoj
dr"avi,tj. o karakteru i sadr"ini unutranje strukture dr"ave)
c) drave prema tipu politickog sistema( uredenja) - to zavisi od pozicije stanovnitva prema
dr"avnoj vlasti, dakle, nainu raspolaganja suverenitetom) autokratija ! podrazumijeva sistem
vlasti, koji realizira vladar na osnovama religijskih i tradicijskih normi uz pomo sile koju
obrazuju i kojom upravlja pojedinac ili jedan broj vjernih podanika. Oligarhija - vladavina
manjine nad veinom)
demokratija - je onaj sistem vlasti u kome veina naroda ima slobodu i prava politikog
odluivanja, prava izbora i opoziva predstavnika) nosilaca vlasti.
d) drave prema stupnju centralizacije - koji ovisi prije svega, od odnosa izme$u centralnih i
lokalnih organa, odnosno naina organiziranja vlasti u jednom poretku)
*.) ODNOS DIRKEM - PI1AZE ! ima tri &aze.
a) % predkonvencionalnom nivou ! individua se subordinira nekoj izvanjskoj sili i oekuje neku
dobit na osnovu kon&ormistikih normi.
b) +onvencionalna &aza ! individua se prihvaa moralnih normi zbog svojevrsnog obeanja datog
&ormalnoj lojalnosti.
c) u postkonvencionalnoj &azi ! individua se povinuje moralnim normama samo dokle dok se
mogu opravdati apstraktnim moralnim principima.
,.) TRI PROBLEMA DRUSTVENOG PORETKA ( PARSONS) -
'. %#%T-./#01 2-O3456 2O-5T+. ! kako je poredak ustanovljen u odnosu prema
samome sebi i unutar samog sebe i u odnosu prema razliitim drutvenim sistemima)
'. 6OT17.81O#1 2-O3456 2O-5T+. ! kako drutveni sistem mo"e privui
motivaciju 9 individue), njhove potrebe, ciljeve koji su u suglasju sa drutvenim
normama i pravilima.
'. +%4T%-.4#1 2-O3456 2O-5T+. ! kako drutveni siste, mo"e legitimirati svoje
norme i pravila na nain da je sposoban prikazati njihovu konzistentnost sa razliitim
kulturnim simbolima.
:.) NAVESTI I OB1ASNITI KULTURALNE PRETPOSTAVKE WEBEROVE
;OCIOLOGI1E ! <eber ! 2rivreda i =rutvo ! +ont je nezaobilazan za <eberov njemaki
idealizam. Odnos prirode i kulture, odnos nu"nosti. 4judski duh implicira pojam slobode. .ko
postoji ta neka socioloka kategorija, onda je to kategorija kulture- najopenitiji pojam koji u sebi
ukljuuje koncept religijske znanosti. <ebera zanimaju tri glavne stvari(
O=#O; 7-105=#O;T1 ! ;O81O4O>10. -541>105)
1#T5-5; ! 5+O#O610.
6O? ! 2O41T1+.
;ve tri ove kategorije pripadaju jednoj glavnoj kategoriji, a to je kategorija kulture.
@.) DEFINISITE SL1EDECE PO1MOVE PREMA WEBERU:
a) D1ELOVAN1E - treba da znai ljudsko ponaanje, bilo spoljanje ili unutranje injenje,
uzdr"avanje od radnje ili trpljenje.
b) DRUSTVENO D1ELOVAN1E- mo"e biti orijentisano prema prolom, sadanjem ili
buduem oekivanom ponaanju drugih. #ije svako djelovanje ni spoljanje ni unutranje
djelovanje. ;poljanje djelovanje nije takvo, onda kada se orijentie samo prema ponaanju
mrtvih predmeta. %nutranje ponaanje je drutveno djelovanje samo onda kada se orijentie
prema ponaanju drugih. =rutveno djelovanje nije ni identino sa(
a) jednakim djelovanjem vie lica, niti
b) sa svakim djelovanjem na koje utie ponaanje drugih)
c) ZNACEN1E - je ovdje ili a) ;T7.-#O ;%305+T17#O ;605-.#O A#.B5#05 ! u
istorijski datom sluaju od strane onih koji djeluju ili prosjeno i pribli"no u datom mnotvu
sluajeva od strane onih koji djeluju ili b) % #5+O6 2O06O7#O +O#;T-%1;.#O6
B1;TO6 T12% O= ;T-.#5 O#O>. 141 O#1C +O01 =054%0% A.61/405#1C +.O T12.
D.) VRSTE DRUSTVENOG D1ELOVAN1A- kao i svako djelovanje, tako i drutveno
djelovanje mo"e biti odre$eno(
1.) CIL1NORACIONALNO - kada se djeluje u skladu sa oekivanjem ponaanja predmeta
spoljnog svijeta i drugih ljudi i koristei se tim oekivanjima kao uslovima ili kao sredstvima za
postizanje sopstvenih ciljeva kojima se racionalno te"i;
2.) VRI1EDNOSNORACIONALNO - kada se svjesno vjeruje u etiku,estetsku, religijoznu ili
bilo kakvu drugu apsolutnu vrijednost nekog odre$enog ponaanja, zbog toga to je ona takva i
ne zavisna od uspjeha.
3.) AFEKTIVNO - naroito emocionalno( kada se djeluje u skladu sa ustaljenim a&ektima i
duevnim stanjem)
4.) TRADICIONALNO - kada se djeluje u sladu sa ustaljenim navikama.
7.) PLEMENSKA ORGANIZACI1A - pleme kao prvobitna zajednica mo"e se po svojim
karakteristikama svrstati u red globalnih drutvenih grupa. O nastanku plemenske zajednice i
njenim evolutivnim &azama razvoja ne postoje nauno validna gra$a. 2lemenske zajedncie su
nastale na dva naina) porastom jedne ljudske grupe) porastom jedne ljudkse grupe do nivoa koji
se mo"e smatrati plemenom ili udru"ivanjem vie grupa u jednu, to je inilo plemensku
zajednicu. 2leme se konstituira i odr"ava na krvnosrodnikim vezama, rodbinskim svojstvima, a
u njegovoj konsttituciji najva"niju ulogu ima porodica kao temeljni oblik ljudske egzistencije i
drutvene zajednice, od najranije historije do danas. %dru"ivanjem vie plemena stvarani su
plemenski savezi koji su kasnije zadobijali elemente drutva. Tako su plemenski savezi
predstavljali osnovni oblik plemenske organizacije. O realizaciji pravila i obiaja starao se
starjeina zajednice. % nekim se zajednicama on nazivao i plemenski poglavica, kao primus inter
pares. #jihove &unkcije su bile obino nasljednje, prelazile su najee na najstarijeg potomska
koji se odlikovao dobrom, iskustvom i vrlinama. %jedinjavanje veeg broja plemena u prvom
redu, radi odbrane ili napada, te njihova identi&ikacija sa veom grupom i teritorijom doprinijelo
je nastajanju naroda. %dru"ivanje plemena i irenje, dovelo je do stvaranja zajednikog jezika,
teritorije, navika, obiaja, normi i time do zajednikog "ivota.
8.) STA 1E EVOLUCI1A PO SPENSERU - ideja evolucije dobila je svoju materijalistiku
osnovu nakon uenja o neunitivosti materije, s otkriem zakona o ouvanju energije u &izici.
57O4%810. ! je integracija materije uz istovremeno rasipanje kretanja za vrijeme koje materija
prelazi iz neodre$ene i ne povezane homogenosti u odre$enu i povezanu heterogenost i za
vrijeme koje sadr"ano kreanje podlije"e paralelnoj preobrazbi. Teorija evolucije se ne mo"e
jednako primjenjivati u drutvenim naukama, kao to se primjenjuje u prirodnim. To neshvaanje
posebnog determinizma drutvenih pojava i nastojanje da se drutveni razvitak tumai prema
nekim prirodnim ili biolokim zakonima uvjetovalo je jednostavnost koju nazivamo
31O4O>1A6O6 u drutvenim naukama. 5volucija je u svom najjednostavnijem i
najopenitijem obliku integracija materije uz istovremeno rasipanje kretanja, dok je disolucija
apsorbcija kretanja uz istovremenu dezintegraciju materije.
1@) NACI1A - nisu nastale niti su se konstituirale na isti nain u svim zemljama. #jihovom
konstituisanju prethodio je dugi period razvoja i a&irmacije naroda, njegove kulture,
obiaja, vjerovanja, tradicije, normativnog poretka, sistema vlasti. 2rosec konstituiranja
nacije proao je kroz razliite &aze u historiji. % historijskom smislu, on je otpoeo mnogo
ranije, a najvei zamah dostigao je u sedamnaestom i 1E- tom stoljeu. 1zme$u nacije i
dr"ave postoji bitna razlika, ne samo u pojmovnom, ve i u sadr"inskom smislu.
-azlikujemo dvije &aze konstituiranja nacije(
F u prvu ubrajamo one nacije, koje su se konstituirale u historiju u jednonacionalnim
dr"avama.
F =rugu &azu &ormiranja nacije su nastale u ostalim dijelovima 5vrope , pa i ire.
2roces &ormiranja nacija traje veema dugo. #ajznaajnije pokreti po irini i otrini su pokreti
za nacionalnu nezavisnot, koji su se zbili u 5vropi nakon Grancuske gra$anske revolucij
1DEF. godine. =vdeseto stoljee karakteristino je po obrazovanju nacija na ostalim
kontinentima u .ziji i .&rici, .ustraliji pa ak i u .merici.
Aajedniki elementi nacije(
'. =-%/T75#O ! 5+O#O6;+1 O=#O;1 ! sa mnogobrojnim svojim re&leksijama i
mani&estacijama na sve s&ere ljudske djelatnosti. Taj proces je praen i nacionalnom
identi&ikacijom naroda sa teritorijom, kulturom i poretkom vlasti. #.8105 ! ;%
C1;TO-10;+. T7O-571#., #.;T.45 #. O=-5H5#O6 ;T525#%
=-%/T75#O ! 5+O#O6;+O> -.A7O0. 1 T5I#0.6. #.-O=. +.
+O#;T1T%1-.#0% 74.;T1T1C =-I.7. #. O=-5H5#16 T5-1TO-10.6..
'. =rugi princip konstituisanja nacija jeste jezik ! kao sredstvo zajednikog
sporazumijevanja i komunikacije ljudi na irokom prostoru, radi obavljanja privrednih
svojinskih i politikih aktivnosti. 0ezik kao sredstvo komunikacije u slu"benom obliku
postaje zajednika osobina velikog broja stanovnika i gra$ana, ali i sredstvo kulturne
komunikacije i tradicije naroda.
'. Trei pristup je zajednika kultura, vjera, tradicija kao tipski model obiajnosti i
identi&ikacij pojedinca sa pripadnou jednoj grupi, narodu ili dr"avi, odnosno
nacionalnoj zajednici.
'. Betvrti znaajan elemenat nacije ! konsitiuisanja nacije je dr"avna vlast, odnosno,
poredak koji se uspostavio i koji ja za cilj imao jaku identi&ikaciju u kulturnome i u
teritorijalnome drutvu.
',) KASTINSKA ORGANIZACI1A DRUSTVA - kaste su historijska tvorevina nastale kao
proizvod poetne &aze drutvenog organiziranja. #ajee su osnovane i organizirane na
odre$enoj vjerskoj osnovi. One su izrazito zatvorene drutvene grupe, nastale na
odogovarajuoj drutvenoj podjeli rada, u kojima je polo"aj pojedinca vrsto odre$en,
obino do"ivotno i naslije$en. +ao zatvorene grrupe u kastinskom sistemu, nema
mogunosti prelaska iz jedne kaste u drugu.
',) PORODICA - je univerzalna drutvena institucija i ne razdvojni pratilac ljudskoga
drutva i ovjekovog postojanja. ;pada u red osnovnih, najstarijih i najtrajnijih drutvenih
grupa. Aasniva se na braku i odnosima srodstva, iji lanovi, po pravilu, "ive u zajednici.
2orodica je ljudska tvorevina i ima svoju veoma slo"enu historiju. To je drutvena grupa,
vezana krvnim srodstvom i vezama koje su razliite prirode o obiajno ! vjerskih
zajednica, s ciljem zadovoljavanja biolokih, socijalno ! ekonomskih i kulturnih veza i
odnosa...
>4O3.41A.810. - sve je podlo"no promjenama od politikih sistema, ekonomije,
in&ormacije do tehnologije. taj veliki proces promjena u svjetskim razmjerama oznaava se
globalizacijom . te promjene su univerzalne i zahvatale su skoro sva drutva, sve sisteme i sve
zemlje. >lobalizacija je u sutinskom smislu ukinula granicu za rob i kretanja kapitala ali i za
radnu snagu koja sa sobom nosi svoje navike. 2okretljivost stanovnitva od istoka i iz
nerazvijenih zemalja ka razvijenim je novina koja bitno mijenja dosadanji nain migracionih
kretanja. Ta pokretljivost sa sobom nosi i kulturoloke, jezike i religijsko nacionalne
autentinosti, koje ine kulture univerzalnim i gdje stare navike io predrasude gube na
znaaju..
evo ti pitanja koja su bila na ova zadnja roka( 1. ;ta su stalezi, i kako <eber de&inise stalezeJ
'. ;ta je nacija J
*. sta su drustveni sukobi J
,. ;ta su drustveni pokreti 1 kako Tourine i 3ottomor ih de&iniseJTipoviJ
:. 2ojmovi po <eberu( sociolgoja,.drdjelovanje,djelovanje i znacenjeJ
@. ;imbolicki interkacionizamJ
D.5volucija po ;penceruJ
E. .pil shema J
F. ;ocijalni sistemJ
1K. +akav odnos ima <eber prema zivotinjskomJ
11. ;ta su klase, 4enjinJ
1'. Odnos ciljno-rac. i vijedn-rac djelovanjeJ
1*. 7rste djelovanjaJ
1,.7ertikalna struktura drustvaJ
1:. ;ta idealni tipovi nisu po <eberu
E.pojmovi( sekularizacija, &ormalizam, alijenacija 9dva se ne mogu sjetiti)J
1. #avesti i objasniti kulturne pretpostavke Leberove ;ociologijeJ Tri su bitna izvora koja su
uticala na Leberovu socijalnu misao
,. +oje su centralne teme ;immelove ;ociologijeJ
@. Tri problema drutvenog poretka po 2arsonsuJ
D. #avesti i objasniti tipove i oblike vlasti
F. Objasnite +astinsku organizaciju drutvaJ
1K. ;ekularizacijaJ
6organova pravila -pravila koja se odnose na logicke operatore disjunkcije i konjukcije u
negaciji...
2ozitivni duh9+ont) - 1)ispoljava se u nauci,ali nije potpuno razlicit od zdravog razuma,nauka je
samo prociscen,sistematizovan,razvijen razum ')-ealan,nema iluzija,nastoji da rijesi probleme
koji su povezani sa prakticnom djelatnoscu i ciljevima pojedinca i drustva.*)Teznja za sigurnim i
pouzdanim znanjem ,)Teznja za preciznoscu :)susta suprotnost negativnom koje je sposobno da
razara,a ne da stvara.
2rva osobenost 6arksovog shvatanja drustva jeste prelaz iz &eudalizma u kapitalizam i zatim &aze
kroz koje prolazi kapitalisticka drustveno ekonomska &ormacija bili su osnovno podrucje
njegovih istrazivanja. 2roucavanjem tog istorijskog perioda on trazi i otkriva mogucnosti sloma
kapitalizma i njegove zamjene novim drukcijim drustvenim poretkom. 6arks je covjek kome nije
bilo stalo do nauke radi nauke nego prije svega da mijenja drustva. 6arks shvata kao totalitet
drustvo, svaki njegov istorijski tip. .li i covjek- pojedinac je takoder totalitet, bar u mogucnosti,
posto je bice s vrlo raznolikim sposobnostima i potrebama. Otudenje, jedna od osnovnih ideja
6arksovog shvatanja covjeka i drustva nastaje u odnosu izmedu ova ' razlicita totaliteta u kome
drustvo onemogucuje pojedincu da razvija i ispolji sve svoje vrlo svestrane ljudske mogucnosti
Aa epikurejce najvie dobro je dua ispunjena zadovoljstvima, koja kasnije nee dovesti do
nikakvih bolova i nemira u dui.
5pikur je smatrao da su oseaj i iskustvo 9ulno saznanje) ono ime treba da se slu"imo kada
tra"imo znanje.
% iskustvu se jasno pokazuje da je zadovoljstvo dobro, a bol lo. 6udrac treba da je u stanju da
razlikuje zadovoljstva i da vie ceni ona trajnija koja proizilaze iz umerenog "ivota.
2ored neizbe"nih &izikih bolava, dodatne bolove dui mo"e doneti strah od bogova. Aato je
5pikur uveravao uenike da se bogovi, iako postoje, ne meaju u stvari ovoga sveta. 5pikur je
verovao u atomistiku 9=emokritovu) &iziku, po kojoj se sve sastoji od atoma, pa i dua. 2osle
smrti ona vie ne osea, jer se njeni atomi rasipaju u okolni prostor. =ok jesmo smrti nema, a kad
ona nastupi nas nema, zato se ne treba plaiti kazni koje od bogova mogu doi posle smrti.
Obe kole zapravo preporuuju "ivot u sadanjosti u kome se od "ivota uzima ono to mu je
prirodjeno dobro, kome nisu potrebni posebni uslovi sveta da bi postojalo. #i jedni ni drugi ne
nadaju se nagradama, niti se plae kazni bogova. ;toici vie insistiraju na tome da se ne vezujemo
za materijalne stvari koje su nestalne i mogu duu ispuniti nemirom i strastima, dok epikurejci
nalaze mir u priro$enom zadovoljstvu. 1ako je epikurejska kola bila na loem glasu, praktina
uputstva obe kole su slina kao to to primeuje i ;eneka.