)

M-,-'

l^

i!iiiiii:i

i-.:)

1.

:/''[.':'

'^

<

'''' '"^''
^'^i;r.

!,-;''

-biaii;;i'':--i^ri;!;.:>^^::

'i!ifeiiPii;:'';^;;V'
'^.

"('w;;:; i^lih.:,-

;;'

HIBDING LIdT

TO

PROFESSOR JOHN BURNET

ON HIS COMPLETION OF THIRTY YEARS
AS GREEK PROFKSSOR HKRE

946cLL
ST.

ANDREWS UNIVERSH Y
No. XV.

PUBLICATIONS,

JULIAN OF TOLEDO
DE
VITIIS

ET FIGURIS'

FY

Professor

W. M. LINDSAY.

Published for

St.

Andrews University by

HUMPHREY MILFORD
OXFORD UNIVERSITY PRESS
New York, London, Edinburgh, Glasgow, Copenhagen, Madras, Caicutta, Bombay. Town, Toronto, Mclbourne, Cape Shanghai
1922.

JULIAN OF TOLEDO
'DE VrrilS ET FIGURIS'
Eleven years ago Prof. F"unaioli wrote for an Italian journal
(Rivista di Filologia xxxix, 42

79,

1911) a learned but very

readable pap>er on the g^rammatical works of Julian, Bishop of

Toledo 680

G90,

that

'

Isidorus Junior

'

whose

re-casting^

of

the materials used by the g^reat Bishop of Seville furnished interjxjlations in the

Spanish MvSS. of the Etymologiae.

Full details

of the literary relationship of Julian to Isidore

we

shall probably
Isi-

learn

from Prof. Anspach's long--promised publication of

ever apypears).
I

dore's works in the \'ienna Series of the Latin Church Fathers

(if
it

Meanwhile
treatise

offer

a critical

edition (the
fig^ures.

first)

of Julian's
cited

on rhetorical faults and

The witnesses

are

E(rfurtensis), Erfurt

Amplon.

10, ninth centurj-

described

by Schum in the Catalogiie of MSS. and by Funaioli (though I cannot, like him, accept Schum's arg-ument
for

South French provenance)

Berne
207,

F(loriacensis),

ninth

ccntury

describcd

by

Hagen

(.\necdota Helvetica, p. cciv) and by Funaioli

II

G(othanum frag-mentum), Gotha

it

193,

eighth century

described by Funaioli and collated for

me by Ehwald
fin.

contains VI 58 ut

tris

65

resurrectione, 109

similium congrua comparatio est

L(aurissensis), Vat. Pal. 1746, of the

116
first

fin.

half of the ninth

v,

century

described by Keil (Gram. Lat.

for

31:^);

thc

MS. used by Cardinal Lorenzana tory and now almost inaccessible

grammatical works
in

his

unsatisfacof Julian's

edition

1797;

' ;

6
finally,

Julian of Toledo

under the symbol GL, glosses

in the

Liber Glossarum

from
in

this source.
xiii

Of

the Liber Glossarumi (described by Goetz

vol.

of the

Saxon's Academy's Transactions) the two

:

leadingf

MSS. have been used

Pal.

Paris

11529

30

(written

at

Corbie) and Vat.

1773 (written at Lorsch), both of the

early part of the ninth century.

Isidore

with

Julian
Gl.
is

^material

When

the compiler blended

in

these rhetorical g-losses, the

testimony of

weakened.

I.

DE BARBARISMO.
vel in

1.

Barbarismus

est

una

pars

orationis vitiosa in

communi sermone,
quasi
a

id est in soluta oratione.

In

poemate autem
dictus

carmine metaplasmus vocatur.

barbaris
2.

Bar-

barismus

g-entibus,

dum

Latinae

orationis integritatem nescirent.

Inter

cismum boc
orationis
fit,

interest

quod barbarismus
vitiosa
si

in

barbarismum et soleuna tantum parte

id

quando
est.

in

communi sermone,

est

in

prosa, enuntiatur;

metaplasmus
tiones
interest

poemate vel in carmine Solecismus autem non potest inveniri

in

nam

fuerit,
in

una
hoc
Bar-

parte orationis, sed discrepantes aut inconsequentes in se dichabet.

3.

Inter

barbarismum
in

et

barbarolexin
fit,

quod barbarismus

nostra loquella

quando una
verba

pars orationis in communi sermone vitiose enuntiatur.

barolexis

autem
eloquiis
'

dicitur

quando peregrina
ut
siquis

et

barbara
'

Latinis
*

inseruntur;

dicat

mastruca,
est

cateia,'

mag-alia.'

Mastruca
;

enim

barbarum nomen
hastas
i.

Latinis

eloquiis

insertum

cateias,

ling-ua

Gallica

magalia, ling-ua Punica casae pastoraJes.

Omnis
in

barbaris;

mus duobus modis

tiatione profertur
5.

fit

tantum,

id est

pronuntiatione

et scripto

quia aut ^Cin^ scriptis hoc vitium in\enitur, aut

pronun-

quum non

scriptis sed
fit,

communiter loquimur.
id

Barbarismus qui bipertito modo

quattuor
species
oni. F.

est scripto aut pro-

nuntiatione,
I

habet

per
(the
p.

quas

barbarismus

II.

oin. E.

1.1. vitiosa
2.

aum
in

Spanish autem-symbol) L.

integritatis

orationem F.

ser.

eiusdcm

F.

aum

L.

unam partem
1.

FL.
3.

increpantes F.

inter se? (a better phrase, but not necessarily Julian's).

in n. lingua F.
1.

vero

P.

c. p.

dicuntur F.
F.

mastruga bar. {om. enim) F. 4. tantum item autem p.

5. Id est b.

astae dicuntur
aut.
s. q. s.

G. m.

F.

pron. nostra
L.
:

piof. F.

commune

quia bip. F.

detractio

asp.

adicctio

Julicui of

Toledo

efficitur

id

est

adicctionem,

detractionem,

inmutationem

et

transmutationcm.
aspirationis
ationis, Cet
;

Adiectio litterae, syllabae, temporis, toni,

detractio littcrac, syllabac, temporis, toni, aspir-

cetera>.

6.
'

Barbarismus per adiectionem

litterae,

sicut (Aen. 1, 30, etc.)

relliquias
et
'

Danaum,' quum
'

reliquias per
;

unum L
'

dicere

debeamus;
;

audivcram,' pro audieram

aut
'

ct

legites,'

pro legite

vel

'

permicies

pater, frater,'
7.

quum
8.

pernicies, pater et frater dicerc

debeamus.
rati,'

Per adiectionem
Per
fato profugus

syllabae, ut (Aen. 2, 25)

'

nos abiisse

pro abisse.

adiectionem temporis, ut (Aen.

Lavinia ^Cvenit^-,'

1,2)'
litterae,

Italiam

quum

Italia

correpta prima littera dicere

sicut
'
'

debeamus.
(Lucr.
10.
1,

9.

Per detractionem

infa<n>tibu

'

186) pro infantibus;

et
'

'

nutribam
11.

pro nutriebam.
'

Per detractionem syllabae, ut

;

salmcntum

pro salsamen-

tum

vel

'

paumentum
1,

'

pro pavimento.
'

Per detractionem

temporis, ut (.\en.

41)

unlus ob noxam,' pro unius.

est, et
'

NI

enim syllaba naturaliter longa

12.

loco brevis est posita.

Per inmutationem litterae, sicut olli,' pro illi, I littera in O mutata. 13. Per inmutationem syllabae, ut permities,' pro 14. Per inmutationem temporis, ut (Aen. 8, 677) pernicies.
' '

fervere Leucaten

quum

fervere,

si

secundae coniugationis
Apuliae ubi bcllum

est,

producte
p>osita.

dici

debeat.

VE

syllaba longa est et loco brevis

dicit

est

(Leucaten vcro

montem

gessit

Augustus cum Antonio et Cleopatra). 15. Per transmutationem litterae, sicut Euandre,' pro Euander; vel intreTransmutatis enim litteris dicta sunt. pella,' pro interpella.
'

'

litterae

fit
!

autem

scribto vel pronuntiatione F.

6.

.Adiectio litterae sicut L.

lcgitcs

(cf.

.'\uda.\

361, 25 legites,

cum

satis sit diccre legite).

legitis (as
if

Apparently
-f-

an impudent Greek contrast of Ae^frt with

A.e7eT

S.).

Not
perm.

as below, 2, 15 (which looks like a question by

way

of an order).

vel

deb.
of

om. L (and indced these words seem alien. But was Julian incapablc 9. s. infatibus F (ante adding them?). 8. Lav. om. L. italiam co. F. corr.) L. et nutriram L. pro nutrieram L. pro nutriveram F. 10. Per de. om. L. salmento pro salsamento L. Salmentum was a difTcrent word from
:

salsamcntum (Gram. Lat. v. 324, pavlmentum, then paumcntum. Cf.

yet there arc persons
in

14).
Ital.

But pavfmentum had bccome palmcnto (and pavimcnto). And

12-

who

dare to say that the Brevis Brevians existcd only

Inniutatione
1.

verse!

Cf. merebatur (Consent. 393, 22).

13.
lettcr.

L.

I
'

mut. om. L.

Per inm. om. L.

15- Consentius'

ut permicics

FL.

But ihat
'

is

a merc

change of a

cxample

is

(392, 22)

interpertor

pro

8
16.

Julian of Toledo
'

Per transmutationem syllabae, ut displicina,' pro disciplina. 17. Per transmutationem temporis, ut siquis deos
' '

producta priore syllaba

et correpta posteriore pronuntiet.

18.

Adicctio, detractio, inmutatio, transmutatio hoc inter se diffe-

runt quod adiectio dicitur

quando

integ^ra parte orationis per-

manente una syllaba aut

sicut
'

littera

[qua]eidem parti[cipi]
Detractio vero
fit

adicitur,

rel<;l>>iqulas,'

'abiisse.'

quando de

integ-ritate

parti<;s>> orationis littera aut syllaba Latini ser-

monis detrahitur;
vel
'

quum de
Inmutatio

sermo^ne

quem
'

proferre

debemus
'

aut litteram aut syllabam detrahimus, sicut

infa<;n>tibu[s]

salmentum.

'

fit

quando
vel
in
'

in

ipso loco ubi recta

littera vel syllaba

<alia
oUi
'

littera vel syllaba>>

illi,

per inmutationem
'

adponitur, sicut

pro
fit

permities

pro pernicies.
littera vel

lam vero transmutatio

syllaba
'

quando
locum
19.

sermone quolibet
id est
:

de
'

loco
vel
'

suo

in

alterius

transmutatur,

sicut

Euandre

displicina.'

Toni quoque,

accentus,

similiter

per has quattuor species

commutantur

per adiec;

tionem, detractionem, inmutationem et transmutationem

et
ipsi

nam

adiciuntur, detrahuntur,

inmutantur

et transmutantur.

accentum enim fit barbarlsmus quum aut acutus pro gfravi aut gravis pro acuto vel alius pro quolibet ponitur ut si dicam Metellus (acutus accentus primae), quum in secunda sit acutus accentus, in prima g-ravis. 21. Per aspirationem fit barbarismus quando H littera aut adicitur ubi non oportet, sicut est ocius,' oculus,' orbis aut detrahitur ubi non oportet, sicut est homo, honor,' honestus,' quae sine aspiratione scribi non oportet. Haec enim aspiratio sicut in
20. Per
;
'

'

'

'

'

'

'

'

'

'

interpretor.

16.

ut

sicut L.

17.

Per

tr.

orti.

L.

ut om. F.

18.

oni. L.

So wc have only one witness

F.

for this paragraph.

habiiset F.

quando] quae
pernicies

Had

thc

archet\-pe

the
'

syllabic
'

suspension

QD?

ucl

pro
(om.

pernicie F.

quoHbet] For

On

this schoolboy-joke see

Euandre is a Greek word. Amer. Journ. Phil. 37, 35.

vel disciplinae F.

20.

cum

ac.

19 (where Keil misprints sonos for tonos) Auda.K 362, 17. Julian avoids the error of Isidore, whoso transcribers havc tried to remove it (Etym. 1, 18, 5). I hope that the Vienna
aut) L.
Cf. Charisius 265,
;

ponitur om. L.

odition of Isidore's Etyinologiae sive Origines will a\oid the error of sup-

posing Isidore to have always written the truth

correctly.

aiid

to iiave

always quoted

primi FL.

cum
om.
L.

inde

sit

secundi

ac.

L.

ima

FL

(i.e.

I*""),

21. Ocius

sicut

est

The

shibboleth

of

Spanish exemplar (or

archetype)

is

the spelling nicil, mici.

This

last clause

must be Julian's own

Jitlian oj

Toledo

capite verborum aut ubi esse debet detrahitur aut ubi cssc non

debet apponitur,
dicat
'

sic

etiam

et

in

mediis verbis

fit

ut siquis
alia

nicilum

'

per

litteram,
fit

non per

hoc scribens vel

in

similia.

22. Per

hiatum
sequitur,
dicitur.

barbarismus quotiens

pronunquotiens

tiatione

scinditur versus

vocalis vocalem
scissio

antequam conpleatur, ut Musae Aonides.'

'

sive

Hiatus enim
verbi

quaedam
sed
si

Quodsi non compleat quis dictionis

inordinate

ordinem
causa,
mita-'
et

subdistinguendo

pronuntiet
'

volens quis dicere Hierosolymitanus dicat

taceat
;

Hierosoly'

subdisting^uendo
reliquis

et

postea

dicat

-tanus,'

hiatum
tientur

facit

et

sermonibus
antiqua
'

similiter
si

hoc

vitium

invenitur.

23.

Ad hoc
illa
'

vitium pertinet

^Cin^ prosa enundeclinantur

nomina
.33)

quae

declinatione

(Ennius Ann.
in

Albai Longai

dativum casum habentia quae

id

metaplasmis nominantur diaeresis,

in

est discissio syllabae

fit
'

unius

duas
in

factae.

24. Per

iotacismum
sonus
;

barbarismus
'

quotiens
ubi

iota littera duplicatur

ut

Troia,'

Maia,'

earum litterarum intantum exills erit pronuntiatio ut unum iota non duo sonare videantur. 25. Per labdacismum fit barbarismus si pro uno L duo pronuntientur, ut Afri faciunt dicentes coUoquium pro conloquio; vel quotiens unum L exilius, duo largius proferamus quod contra est, nam unum L largius debemus proferre, duo autcm exilius pronuntiare. 26. Fit per motacismum barbarismus quotiens M litteram
' '

vocalis

sequitur,

ut
fit

'

bonum aurum,
ut
'

'

'

iustum amicum.'
terra.'

27.

Per conlislones
finis

barbarismus quotiens novissimae syllabae

in alterius principio est,

mater

n.

DE SOLECISMO.
inter se inconveniens

1.

Solecismus est plurimorum ver-

borum

conpositio, sicut barbarismus est

unius verbi corruptio.

\'erba enim non recta lege coniuncta

'

solecismus

est,

ut siquis dicat

inter nobis,'

pro inter nos

et

contribution (or his teacher's).

22. qu. sc. L.

gerosolimitanus L^.
fa.
rel.

et dicat
et,

H.
23.

F.

ct tac.

et

subd. po. tan. {om. dicat) L.

is

ser.

hoc {om.
no.
is

sim.) F.

This example
vi.

aimed
fdcta

at a faltering reader in the

Church

Service.
il.

Ad hoc enim

pertinet F.

prose enunt.

F
'

prose nunt. L.
F.

antiquae declinationis L.
old mistake (see

factas L.
vi.

Dative,' for genitive,

e.xilerit

an

my

Latin Language,
ba. L.

24).

24.

25. dicentes om. L.

contra es {corr. contrahis) L.

II.

26.

sonare om. L. Itcm per metacis-

mum

ba.

F:

Fit

motacismum

1.

positio L.

10
'

Julian of Toledo
2.

date veniam sceleratorum,' pro sceleratis.

Inter solecis-

quod solecismus numquam in uno fit verbo sed in coniunctis duabus aut tribus vel plurimis partibus. Barbarismus autem sing-ula verba coret

mum

autem

barbarismum

hoc

interest

rumpit.

3.

Solecismus dictus

est

Cilicibus

qui

ex

urbc

Solo-<e>>, quae nunc Pompeiopolis appellatur, profecti,

quum
vitiose

apud

alios

commorantes

et

suam

et

illorum linguam

inconsequenterque

confunderent,

solecismo

nomen dederunt.
4.
si

Unde

et similiter

loquentes solecismos facere dicuntur.

Qui
aut
in

errantes putant

in

una parte orationis

'

fieri

solecismum,
'

demonstrantes virum
esse sed duae.
id est

hanc

'

dicamus aut feminam

hunc,'

hoc intellegant quia non est una pars ubi solecismus videtur
Quia,
si

praecedentes demonstrationes tollantur,

id est

hanc

et

hunc, et remaneant quae sequuntur,

his

virum

et

feminam, nullus solecismus esse sine

;

demonstrationibus
'
'

quando dicimus hanc virum et hunc feminam,' iam non in una parte orationis sed in duabus solecismum facimus. Similiter interrog^anti quo perg^amus <si> respondeamus Romae vel unum salutantes salvete vel g-audete dicamus, non in una parte orationis sed in
apparebit
et

ideo,

'

'

'

'

'

'

'

duabus solecismum facimus, quum interrogatio ipsa vel salutatio vim contextae orationis obtineat. Scala,' quadriga,' 6.
'

'

quae secundum Donatum (393, 15 376, 28) semper pluralia sunt barbarismi sunt, non solecismi. Nam
'

scopa

'

vel similia

quando
est

sing^ulariter enuntiatur

'

scala,'

quum

pluraliter oporteat
id

dici scalae,

quaad una parte orationis hoc vitium invenitur,

quod pluraliter dici debet singailariter dicatur, barSimilis barismus est, quia sine adiectione alterius partis est. 6. Solecismus ratio et pro huiusmodi nominibus reddenda est.
ut

duobus modis, aut per partes orationis aut per accidentia Per partes orationis fiunt solecismi quum ton-umque repente alia pars pro alia ponitur, ut (Aen. 7, 399)
fit

partibus orationis.

'

2.

sol.

ba.

{oDi.

autcm) L.
L.
4.

sed con. duobus vel

tr.

F
F.

sed in coniunc3.

tionibus
ded.
ioi.

duorum
no.)

partibus
pa.
:

om.
sol.

F.
fac.
F'
:

verborum
pa.

solecismum

L.

or.

sed in duabus solecismus

interroganti F interrogati L. Therefore in the time of Donatus, from vvhom come these examples, thc Romance use of vos for tu was not allowed. orationis om. F: solecismus facitur L. 5- semper om. L. torvumque] the quid in FL^. 6. pars om. L. op. dicere L. qu*ad L^
facitur L.
:

Julian of Toledo
clamat,' pro torve.

11
est

Nomen
G,

pro advcrbio positum

7.
'

debuit
fit

enim dicere torve clamat.

solecismus, ut (Aen.
101)

Item per partes orationis

nova mi facies, pro mihi. Adverbium blandientis posuit ubi pronomen esse debuit. 8. Et quum praepositio non Ick^-o neque ut convenit ponitur, ut (Aen. 6, r)0"2) cui tantum de te licuit? ', pro in te et apud amicum eo,' pro ad amicum. 9. Per accidentia partibus orationis tot modis fiunt solecismi quot sunt accidentia partibus orationis. Xomini accidit qualitas, et fiunt per qualitates
virg-o,
' ' ' ;

nominum

solecismi

ut

si
'

nomen proprium pro

appellativo

p>onatur, sicut (Aen. 4, 661)

'

hauriat hunc oculis ignem crudelis

ab alto Dardanus. <CDardanus>> enim pro Dardanius, proprium pro appellativo posuit. Dardanus enim proprium nomen
est,

Dardanius autem appellativum est, deductum a Dardano; non enim solus erat Dardanius Aeneas sed et socii eius. Posuit erg-o proprium pro appellativo et fecit solecismum in quarto libro Vergilius. 10. Per comparationes, sicut (Ennius Ann. 64)
*

respondit

luno Saturnia,

sancta dearum,'
posuit

pro sanctissima.
et

Positivum

gradum pro
pro

siuper^lativo
;

dixit

'

sancta
pluralis

dearum

'

sanctissima

etenim

genetivus

casus
:

doctissimus superlativo gradui deservit. Sic enim dicimus poetarum doctissimus enim superlativus gradus est, poetarum autem casus est g^enetivus pluralis. Ergo secundum istum ordinem non debuit ille dicere respondit luno sancta dearum,
;
:

sed

resp>ondit

luno sanctissima dearum.

ut diceret
11.

Nam

sancta posi-

tivus gradus est ubi sanctissima dicere debuit et ponere super-

lativum

gradum,

sanctissima
et

dearumt,
dicat
'

sicut

doctissimus
doctior,'

poetarum.

Nam
dici
'

siquis

magis
facit.

quum' per se doctior

debeat,

solecismum

12.

Per g^enera,

sicut (Lucr. 1, 571)

in

validi silices,' et (Ecl. 6,

Spanish que-symbol taken

vir,
'

F.

7.

per oin.
is

L.

virquo FL.

to

mean
9.

that VirgiTs
it

mi hcre
/'.

actualiy the

This must not be same word as mi in mi

'

etc, but merely that

has ihe same form.

sol. si

esse

in loco L.

no. acccdunt qu.

(ow. ut) F.

F.

autem om.

L.

est-Dardano om. L.

10. dixit

sanctissima
F
:

om. L.

et om. L. etenim superiativus gradus genetivo plurali

non Da. pro (ow. enim) posuit Virg. om. L.

:

ponere L.

8.

deservit

et

genetivus

casus

pluralis

superiativo

hic
si

deservire

debuit

gradui L.
{om.
resp.

Sic
lu.)

enim
L.

genetivus dearum

pluralis
de.

om. L.
si

ergo

scc. F.

sed sanct.

sa.

do.

po.

om.

L.

11.

quam

F.

12
62)

Julian of Toledo
'

amarae
'

corticis,'

et

(Plaut.

Capt.

357)

'

collus
sit

collari

caret
licet

quurri'

cortex ^Cmasculini^ et silex generis

;

feminini,

et

cortex incerti generis inveniatur

et

et

'collus,'

quum

dicere
sicut

debeamus hoc collum

(Aen.
1,

haec

colla.

13.

Per numeros,

pars in frusta secant,' pro secat. Non enim secant pluraliter sed secat sing-ulariter dici debuit, quia pars numeri sing-ularis est. ii, Per casus, ut (Aen. 1, 573)
212)
'

urbem quam statuo vestra

inc.

est,'

pro urbs

quam

statuo.
15.

Urbem

dicendo accusativum pro nominativo posuit.

Per modos

verborum, slcut (Trag.

inc.
;

34)

'

itis,

paratis
sit

arma quam
loquutio ut

primum,
dicatur
posuit.
:

viri,'
ite,

pro

ite,

parate

quum

recta

parate arma.

Indicativum

modum

pro imperativo
'

16.

Per
'

sig"nificationes, ut

(Enn. Ann. G19)

spoliantur
dicere
'

eos
*

et

corpora

nuda

relinquunt.'
;

Hoc non
'

debuit

spoliantur
17.

sed spoliant

aut

si

dicas

balneum
'

lavatur,

pro

lavat.

Per tempora
18.

sicut (Aen. 3, 2)

ceciditque superbum

Ilium et omnis

humo fumat Neptunia

quam primum arma
enim
debuit
verbi

Troia,'
inc.

pro cecidit et
35)
'

fumavit.

Per personas, sicut (Trag.

inc.

Danai

qui parent Atridis

sumite,' pro qui paretis

sumite.

Dicere
ut

causa

vos

Danai
ad-

qui paretis Atridis

verbia,
'

arma quam' primum sumite.

pro'

19. Per

intus eo,'

intro

et et

'

foras sto,'
sto.

pro foris;

quum
illud
'

oporteat
Italia

dicere
'

intro

eo

foris
'

Necnon

et

venio,'

ad
alia

Romam
sit

nomini

separatim

addenda
pro

praepositiones,

quum

alia

pergo quum praepositio 20. Per non adverbio. ponitur, ut sub lucem,' pro
; '

ante lucem.
te fui,
te,

Recta enim loquutio est

'

si

dicas

ante lucem ad
11, 686)
'

non

sub lucem.'
sublata

Et quum
est.

dicit (Aen.
si

silvis

Tyrrhene, feras agitare putasti,' ut

praepositio
2,

diceret in silvis.

In
sicut

enim
(Aen.

21. Per

coniunctiones,

37)

'

subiectisque urere flammis.'

Pro que enim ve

non debet,'
et) L.

dicere debuit, subiectisve.

12.

Et

'

autem
lic.

fieri
cor.

quum

cortices

FL.

colla rigaret L.

sint F.

(om.

14. usa (the

Spanish vestra-symbol) L. quum om. F. 15. stis par. F. 16. rel. cum non F. spoliantur om. L. ut siquis dicat L. balneus F. Cf. Caper 104, 14 ad homines utroque modo potest dici. balneae, dic, lavant, non lavantur non F (cum Donat. 19. Per adverbium sicut F. fo. sto fo. (om. pro) F. 21. pro ue ut dic. (om. si) F. 20. et cum dicis FL. 394, 16): prae L.
;

cnim

di.

pro enim

di.

F.

aum

L.

aum

L.

debuit F.


Juliiin of

Toledo
22.
In

13

dicendum

sit

fieri

autcm non dcbet.

prosa cnim,
;

id

est in oratione soluta,

vitium factum solecismum dicimus

in

poemate autcm schema appellatur.

III.

DF:
ut
' ;

CETERIS
4,

VITIIS.
'

l.

Acirologia est
si

inpropria

dictio,

(Aen.

419)

hunc

eg^o
;

potui

tantum sperare
{a-Kvpo),

dolorem

sperare dixit

prt)

timere

[acirolog-ia a-ciro

id est sinc

dominio] ut
5,

dum

sp>eramus bona, timeamus adversa.

in

Et (Aen.
(.A.en.

287)
'

'

gramineo

campo,' pro graminoso

frondea,'

et
2.

1,

191)

nemorum

silva

pro

frondosa.

Kakenfaton est obscena enuntiatio vel in conposita dictione vel in uno vcrbo, ut (.Aen. 1, 193) numerum cum navibus aequat,'
'

et (Ter.
G,

Andr. 933)
'

'

arrige aures, Pamphile.'

Et

illud

(Aen.

407)

tumida ex

ira

tum corda
'

nssident

' ;

verte illud pro-

nuntiatone et facis tumida pro tumida.

2,

Item Verg-ilius (Aen.

'

303)

'

arrectis auribus adsto

;

item (Aen. 12, 251)

'

arrexere
1,
si

animos
'

'

et (Aen. 2, 27)

'

Dorica castra
et fortis

item (Aen.
'

579)
alio
est.

animum arrecti dictis quolibet modo inconposita

his
3.

Ac<h>>ates.

Et

dictio

profertur,

kakenfaton
pro
sic

Pleonasmos
et (Geo.
alibi

est adiectio verbi supervacui

1,
'

ad plenam signi'

ficationem, ut (Aen.
est
;

614)

'

sic

ore loquuta est,

loquuta

2,

1)

hactenus arvorum cultus

caelo sint sidera.

et
in

sidera caeli,'

dum non
Ital. ?)
'

nisi

in

Et

Esaia (30, 21

aure audietis,'

Et apud loannem (1 Et in Psalmo (38, 5) loquutus sum in lingua mea.' i. Perissologia est suf>ervacua verborum adiectio sine ulla vi rerum, ut Item ibant qua poterant, qua non poterant non ibant.
' '

dum non possumus nisi aure audire. Ep. 1,1)' quem vidimus oculis nostris.'

'

22.
Gl.

sp.

schemata L. III. Accedit E. 1. po. renovare do. F. dicit L. domino gramineum in campum Verg. nemora inter bo. speramus ad. L.
2.
'

frondea Ferg.
residunt Verg.
2, 27,

inconposita dictio G/.

Isidore
'

(cf. infra).

irato (iurato F) corde coJd.

(Etjm.
in

1,

34, 5), not seeing the trueobjection to Aen.

mistakes Donatus'
dictis

composita for incomposita, a mistake into which

item his

Julian falls at the end (not the beginning) of the paragraph.

Ach.
sint]

om. L.
sunt?

om.

EF {non
first

Gl.).

3. est ut hact.

E.

dum.
Ps.
in

al.

{om. non) L.

non

nisi
4.

aure possumus L {non

(dactylic

Gl.).

et in

David F. like one

'

The

example, a stock-exampie

om. L. et in the Grammarians, looks

illustrations

mea

of

Lucilius'

hexameter)

fancifui

of

the

soloecismon genera atque vocabula centum,' moclt-iines which are often

Ennius.
'),

fathered on
gravitate

And
at

his parodies of

Ennius

('

non

ridet

versus Enni
to this

minores?

least

some of them, may have belonged

14

Julian of ToJedo
G)
'

(Deuteron. 33,
log-ja est long-a

vivat

Ruben

et

non moriatur.

'

5.

Macro-

sententia res non necessarias comprehendens, ut

'

(Liv.

frag.

G4m.)

legati

non inpetrata pace retro unde vcne'

rant

domum
'

reversi

sunt.
'

6.

Tautolog-ia
'

est

eiusdem

dicti

repetilio vitiosa,

ut

eg-omet ipse.

Item Vergilius, ut (Aen.

si fata virum servant, si vescitur aura aetheria neque 1, 54G) adhuc crudelibus occubat umbris,' crebro repetita loquutio. Et

in

Georgicorum

(2,

23)

hic plantas tenero abscidens de corpore

matrum

deposuit sulcis

hic stirpes obruit arvo

quadrifidasque sudes et acuto robore vallos,

una

res crebro adnuntiata.

Hoc

vitium diversis modis

dictionis
'

fit.

7.

Eclipsis est defectus

quidam necessariae
1,

quam
' ;

desi-

derat praecisa sententia, ut (Aen.

37)

haec secum

deest

enim loquebatur.

Item Lucanus (1,1)' bella per Emathios plus

'

quam

civiHa

campos
'

deest gesta.

Item (Aen.
1,

4,
'

138)

'

cui

pharetra ex auro

deest erat.
'

Item (Aen.

580)

tunc pater

deest erumpere nubem. Item (Aen. 1, Aeneas iamdudum deest enim 530) est locus Hesperiam Grai cognomine dicimt
;
' '

quam.
coloni
'

Item (Aen.
;

1,

12)

'

urbs antiqua

fuit,

Tyrii
'

tenuere
in libro

deest enim quam.

;

Item

in

Psalmo

(138, IG)
et

tuo omnes scribentur

deest enim
;

dies
eis

formabuntur,

nemo
et

in

eis

'

nemo

in

erit

praeter dies,
7)
'

veritatis

luce

inluminabuntur.

Item (Psalm. 74,

'

quia neque ab Oriente

'

neque ab Occidente neque a desertis montibus

patet via fugienti),
est humilitas rei 19)
*

(deest enim quoniam Deus iudex est.' 8. Tapinosis mag-nae non id agente sententia, ut (Aen. 2,
:
'

penitusque cavernas ingentes

' ;

et (Ecl. G, 7G)
G)
'

'

Dulichias

vexasse rates
cedere nescii.'
lius (Aen.
1,

et

(Hor.

C.

1,

G,

Pelidae

stomachum
Item Verg-i'

Si cavernas,

quomodo ingentes?
rari

118)

'

apparent

nantes
(2,

in

gurgnte vasto
'

gurgite posuit pro mari.

Item Lucanus
profundi.'
9.

571)

Oceanumque
tapinosis
:

vocans
Satire.

incerti
ib.

stagna
:

Est

autem

qui non F. 6. ego et ipse L. tenebro L om. L. 7. quem des. codd. praescissa L plus om. F. et pater Aen. Verg. dii form. FL Gl. recisa F. die firm. E. inluminantur L. pr. diem sed. codd. fugiendi E^ F Gl. (vel. fugient) fugientibus L. 8. gurgitem pos. E^L. 9- rei om. E. est. om. L. oppr. pl.

qui

ib.

quia E^.

tenebras

F.

depos.

vallos

julian

()/

Toledu
dictis infirmat, ut est in
et

15

miseria quae statum

('Jl,

rei

magnae
'

Psalmo

non homo [opprobrium hominum et abiertio plebis] quibus verbis vilibus inmenItem in Evangelio (lo. 10, 11) sitas divina ostenditur. ego
7)
'

egfo

autcm sum vermis

;

'

sum

pastor bonus.'

Et (Mat.

11, 7)

'

quid existis
10.

in

desertum

videie?

harundinem vento agitatam.'

Kakosintheton est
'

vitiosa conpositio dictionum, ut (Aen. 9, 610)

versaque iuvenest

cum

terga fatigamus hasta,'

quum
11.

versa hasta cuspide boves

stimulamus ut exarent terram.

dictionis
'

Amphibolia

ambiguitas

quae fit aut pcr casum accusativum, ut .siquis dicat sequutorem dixit et audio sequutorem retiarium superasse non ostendit personam tacendo nomen. Sicut Apollo ad
'

Pyrrhum (Enn. Ann.

f>osse
' ;

170)

'

aio

ubi

non

ostendit

te, Aeacida, Romanos vincere quem monstraret esse victorem.

1,

12. Fit et per incertam distinctionem, ut (Aen.

263)

'

bellum

ingens geret Italia jxtpulosque feroces'

incerta significatio

utrum

bellum ingens an ingens

ut siquis dicat
'

Italia.

13. Fit et per

'

commune verbum,
an
alii

criminatur Cato,'
;

vadatur Tullius,' nec addat

ipsi alios

quem

vel a

quo
sint.
;

nec ostenditur utrum

ipsos

calumniati

Cato itaque

philosophus

aliorum

crimina

Cicero, qui et Tullius, defensor causarum erat. enim dicuntur qui legaliter causas agunt.) Sed in hac (Vades ambiguitate non ostendit qucm criminetur Cato vel pro quo agat 14. Fit et per Cirero. f\'adatur enim, id est causam agit.) vidi statuam auream hastam tenentem.' distinctionem, ut Sicut quidam in testamento heredem suum statuit ut ab eo sibi poneret statuam auream hastam tenentem ubi fit aliquam statuam ponerc heres debeat ambiguitas an auream hastam tenentem an statuam cuiuslibet materiae hastam solum nec latuere doli auream tenentem. Et illud (Aen. 1, 130)

reprehendebat

'

'

'

'

om. codd.
item

(lion

GL).

quibus
L.
in

agitatam
ut .
tiiat

ost.

post bonus

E F

Gl. ost. et

ego sum F.
ost.

om.

des.

om. E.
rct.

10. asta cuspis de vobes stimula

mulus

om. L. com. an cal. <aut vadati> sint? (om. per) E^. al. per ipsos FL. cal. sunt E. Cic. vero qui et E. amb. non oro te non ost. L. q. crimatur C. E^ (-minaE2) om. L. quo om. E. 14. per] pro E^. Thc Spanish (and carly French) per-symbol is the Continental pro-symbol. quidem L. heredum . statuit
11. distinctionis G/.

sup. sec.

om. E.

et

non
13-

Strange

Julian does not see the point here

:

-cide F.

Fit et

om.

F.

sibi

EFL

si

Gl.

ponct F.

amb.

st.

au. po. heredes de.

al.

ha.

te.

16

Julian of Toledo
et irae
' ;

fratrem lunonis

utrum fratrem lunonis an

doli lunonis
'

incertum
dicat et

est.

15.

Fit ct per

homonymiam,

ut siquis
ferri.

aciem

'

acies est ut (Aen. 6, 788)

non addat CKUilorum aut exercitus aut huc geminas nunc

'

flecte acies,

Oculorum hanc
hinc acies

aspice fjentem.*

Exercitus acies est ut (Aen.

9,

550)

'

atque hinc acies instare Latinas.'

333)
*

Ferri acies est ut (Aen. 2,

stat ferri acies mucrone corusco.' Fit praeterea plurimis modis quos recensere omnes, ne nimis longum sit, non oportet. IV. DE METAPLASMO. 1. Metaplasmus est transformatio quaedam recti solutique sermonis in alteram speciemi metri ornatusve causa. Huius species sunt quattuordecim
:

prothesis, epenthesis, paragoge, aphaeresis, syncope, apocope,

ectasis, systole, diaeresis,
sis,

episynaliphe, synaliphe, e<[cth>lip2.

Metaplasmus Graeca ling-ua Qui fit in uno verbo propter metri necessitatem et licentiam poetarum. 3. Fit metaplasmus per conpositionem partium diversariim. Meta enim Graece per plasmare, fing-ere dicitur quod est conponere vel transantithesis,

metathesis.

Latina transformatio dicitur.

formare.

Et

fit

hoc decorandi metri

ratio.

Barbarismus,
;

in

prosa vitium,
parte oratlonis

in
fit

carmine metaplasmus

est

quia

sic

in

una

metaplasmus sicut barbarismus. Sicut et 4. Unde et dictio solecismus in poemate schema nominatur. quae transformatione conponitur Graece metamorphoseos diciSed tur, sicut Ovldius scripsit libros quindecim vel Apuleius. metaplasmus in una parte orationis fit, metamorphoseos vero 5. Omnes metaplasmi, quemadniodum in omni serie librorum.
pedes saepe de capite, saepe de medio', saepe de
trarii sunt,

fine sibi

con-

sic et

6.

Prothesis

est

metaplasmorum species sibi contrariae sunt. adpositio quaedam ad principium dictionis

ut
'

litterae aut
tulit.

syllabae,

gnato,' pro nato;

et

'

tetulit,'

pro
181,

Adicitur

ut ostendat generate,
tenentem
(sic)

idem
F.
3.

(Aen.
15.

11,

cuius

manus
1.

ha. so. au.

L.

her. pon.

per] pro E^.

fer. ac. est stat

(om. ut) E.

IV.

soluti

om. L.

mc. ornatus necessitatisve F.

Gr. pro

di.

(with

the Spanish per-symbol)

dic.

Gl.

sic

barb. G/.

sicut sol. (om. et) L.

4.

Unde

(om.

et) F.
6.

quae per transformationem

(non Gl.).

scr.

in libros F.

quinde E.

addilur E.

ut ostenderet generato F.

Clear testimony to the

form gnate

in this line of Vergil.

And

the archaism

would come well from

the lips of a goddess.

Idem-filio looks like a marginal adscript (of Julian's?)

Julian of Toledo
etc.)
'

17

^nato

'

filio,

(Aen.
litterae

1,

664)

'

g-natc,

mcae
'

vires,

mta

mag-na potentia solus.'

sicut
inptilsus,'

Terentius (.\ndr. 808)

'

numquam huc

tctulissem pedem,' pro tulissem.

'

pro pulsus.

7.

Sicut Gnaeus,' pro Naeo; Epenthesis est adpositio ad

ut
'

mcdiam dictioncm
reliquias;
alii
'

aut syllabae,

relliquias,'
alii

pro

induperator,' pro imperator.

;

Hanc
'

epcnthesin,

parenthesin noniine vccant

'

sicut

rcllig-io,'

pro

relig^io

sicut

dedidit,' pro dedit.

litterae

8.

Parag-ogfe est adpositio ad finem

ut
alii
' '

dictionis

aut

syllabae,

magis,'

pro

mage

et

'potestur,'
sicut et

pro potest.

Hanc
11,
'

prosparalemsin appellant
bellantur pictis

Vergilius (Acn.
;

660)

Amazones
2,

armis,' pro bellant

sicut

cstur,' pro est.

Sedulius (Pasch.
' ;

247)

'

annuat ipse prius, sicut benedicier idem

nam

antiqui

modo infinito f)assivo generi ER syllabam adiciebant. 9. Aphaeresis est ablatio de principio dictionis, ut mitte me,' pro omitte et temno,' pro contemno; sicut age,' pro euge
'

'

'

sicut

'

solvit,'

pro

dissolvit.

Vergilius (Aen.

6,

620)

'

discite

iustitiam moniti et

temnere divos,' pro contemnere. 10. Syncope cst ablatio de media dictione, contraria epenthesi, ut audacter,' pro audaciter et commorat,' pro commoverat.
'

<non>

'

Sicut
lius

'

audibat,' pro audiebat

3, 43)
' '

et

'

norat,' pro noverat.

Sedu-

(Pasch.

quem

norat

<non>

esse Dei
'

passimque

catervas.'

Forsan,' pro forsitan.

Item

terno mense suis

redeunt
'

tempora metis,' pro statuta. Item (Aen. 1, 249) Troia, nunc placida compostus pace quiescit,' pro compositus.
;

stata

11.

Apocope
'

est ablatio de fine dictionis, paragog^ae contraria,

ut

Achilli,'
;

pro Achillis
'

et

'

pote,' pro potest.

Sicut f
'

'

dixi,' satis,

pro dixit
or

sicut

lectu,'

pro lecturo.f

Sicut

sat,'

pro

if

these are lecture-notes

parenthetic remark by Julian in thc middle

of a sentence.

idem]

id est

codd.

generato
7.

fi.

nato

fi.

F.

s.

(item F)

repulsus
legio L.

FL
s.

{non GL).

puiso

L GL

nom.

voc.] dicunt F.
et) L.

relegio pro

dedit
/,
:

E^FL. pro

ccdit L.

8. si.

Ver. (om.

pic. bel.

Vcrg.

an esto pro es (sed cf. potestur)? Sedulius-adiciebant om. E. prior F. passivi gcneris F. 9. pro om. me F. si. uge pro eu. F om L. The fashion (due to Greek teachers) of referring Latin words to a Greek source is responsible for this absurd explanation of age. 10. et comm. audiebat om. F. si. audierat (vel -dir-) pro audierat (vel -dive-) G/. om. L.
estur pro es
: :

forsan-compositus

EF
:

Gl.

et

cetera

L.

(So

L.

deliberately
si.

shortens.)

11. acille (ach-) pro acilles (ach-) codd.

pro potis
si.

est codd.

di.xi

lecturo
Anccd.

om. L (non GL)

an

si.

di.xe

pro dixisse,

luxu pro luxuria

(cf.

18
ut est illud
Isti
'

Julian of Toledo

suavibus

effing^as

sat

dia

poemata
sibi

metris.'

12.

sex

metaplasmi
et

qui

supersunt

invicem
13.

contrarii
est
1,

sunt,

sicut

sequentes
contra

similiter.

Ectasis

extensio
'

syllabae

naturam

verbi,

ut

(Aen.

2)

Italiam

fato profugus,'

quum
:

Italia

correpta

prima
9, 1)

littera
'

dicere debeamus.

Correptum

(Prudent. Peri. St.

Itali

Sylla

forum
'

statuit

Cornelius

hoc,

urbem.'
14.
'

[Da

longa.
est

Italiam

fato

profugus Lavinaque venit.'J

ut

Systole

correptio,

contraria ectasi,

(Aen.

4,

52)

aquosus Orion,'
(Acn.
15.
1,

quum Orion producte dici debeatur. Verg^ilius quum subito adsurg^ens fluctu nimbosus Orion.'
est discissio syllabae unius in
'

5.35)

Diaeresis

duas facta, sicut (Enn. Ann. 33)

olli

respondit rex Albai

Long^ai.'

Unde

antiqui

Albam
in

et

long-am,

quae sunt nomina primae declinationis,

in

g^enetivum
Al.
1,

singularem
'

AS

mittebant,

dativum

singularem

Saiilus Paulus Christi

'

cum

facta negaret.'

(Dracont. Laud.

119)
liphe

Lux datur ante polum, lux clari causa diei.' 16. Episynaest conglutinatio duarum syllabarum in unum facta, condiaeresi,
'

traria

ut

'

Phaethon,'

pro Phaethon
'

' ;

Neri,'

pro

Nerei

aeripedem,'

pro
1,

aerjpedem
'

chors,'

pro

cohors.

[Item Vergilius (Geo.

lera
ferri.']

397)

tenvia nec lanae per caelum vel-

17. Synaliphe est per interceptionem concurren9,

1)

tium vocaHum lubrica quaedam lenisque conlisio, ut (Aen.

" atqu' ea diversa penitus

dum

parte geruntur," pro atque ea.

Haec a quibusdam synaeresis nominatur. VergiHus (Aen. 1, 5) (Aen. 11, multa quoque et bello passus dum conderet urbem
'
'

537)

'

cara mihi ante aHas, neque enim novus iste Dianae.'

18. ElHpsis est superiori contraria,

bus aspere concurrentium quaedam

(Aen.
1,

multum ille et terris domus et ingentem scopuli traxere ruinam.' 192) 8, o multum ante aHas infelix littera theta.' (Ennius 625) Item
3)
' '

consonantium cum vocaJiac dura conlisio, ut Item (Aen. iactatus et alto.

difficilis
'

stat

'

Helv. 280, 15)?

da-venit om. EF.

illud 0)n. L.

12.

sequens F.
. .

13.

correpta est ut est Sy. L.

15.

albay longay
:

ay (a Spanish spelling) L.
Julian
'

unde-AI
'

om. E.

mittebant

faciebant

L.

erip. unhappily. 16. pro Ph. om. L. om. FL. 17. pro atque ea om. L. synaeresis] sincrisis E.

combines his information pro eurip. EF. cors EF. item-ferri

cara-Di.
L.
It

E
was
his

Gl.

om. FL.

18.

Ecthlipsis?
'

sup.

om. L.

item stat
'

theta om.

this

absurd theory of

elision of -us in Virgil

which suggested ta Leo

now

Julian of Toledo
19.
Aiititliesis est littcrac
1,
'

19
'

pro littera positio, ut

'

olli,'

pro

illi.

Xer^ilius (Acn.
det>rum.'
'

'27)1)

oHi subridens
;

hominum
'

sator atque
'

Sicut

vonus,' pro bonus

sicut

vivere,
est

pro bibere

optumus,'
in

pro o|)timus.

20. Mctathesis

translatio

lit-

tcrarum
*

Euandre,'
V.

alicnum lotum, nulla tamcn cx dictione sublata, ut pro Euandcr; ct Thymbre,' pro Thymbcr.
'

'

DE SCHEMATIBUS.
eorum

1.

Schemata quibus
Latino sermone

eloquiis

proferantur Latinis aut

nullus vocabula

Graecis plurimi multa dixerunt,

;

sed

efferre p)Otuit

sed his

nuncupavit.

nunc appcllationibus proferuntur quibus ea magfistra Graecia 2. Schemata ex Graeco in Latinum eloquium
fif^urae interpretantur
;

quae

fiunt

in

verbis vel sententlis per

varias

dictionum formas.

Quae dum
;

variatim

ponuntur,

et
sibi

fastidium auferunt et cloquium ornant

quantum tamen
3.

vindicent laudis ipsa rerum natura demonstrat.

tionis

Huius orna;

generale

nomen

plasticon

Graeci
4.

vocaverunt

speciale

vocabulum

Schemata lexeos sunt Sed schemata et dianoeas, id est figurae verborum et sensus. dianoeas ad oratores pertinent, id est ad philosophos ad gramQuae quum multa sint, ex omnibus necesmaticos, lexeos. Quorum haec sunt nomina saria fere sunt decemi et octo. prolemsis, zeugma, hypozeuxis, syllemsis, item syllcmsis, anadinarratioiiis

<schemata>-.

plosis,

anaphora, epanalemsis, cpizeuxis, paronomasia, schesis

hirmos, polysyntheton, dialyton.

onomaton, paromoeon, homoeoptoton, homoeon teleuton, po^

lyptoton,
5.

Prolemsis est

praesumptio rerum ordincm sequuturarum antecedens, ut (Aen. continuo rcges ingenti mole Latinus,' et cetera. 12, IGl)
'

Debuit enimi dicere

castris;
et

interea

reges

ingenti
:

mole procedunt
pro

statim adicere quod sequitur

procedunt castris
est

deinde dicere Latinus, et cetera.

Sed facta

omamento

exploded theory of a similar elision in Plautus. 19. si. vonus pro bib. om. L. om. F. opt. pro bibere pro bibere G/. an duonus? vivere pro vivere E est om. L. 20. Metalemsis F. opt. om. E Gl. Graecis om. E. aut F ut L. eor. voc. F. po. in Lat. /.. 1. Sch. V. quantum demonstrat om. L. tamen ov\. F uiiK F. 2. formas om. L. pratticon E. id cst dian. ntv. 4. sunt om. E. (iion CrL). 3. practicon F E. fifjura F. sensuum L. quum] dum F. et octo nom. om. E. pro!;'mis interea reg. Verg. (cf. infra) cetori L. om. E^. 5. antecedens om. L. deinde om. EF. ceteri EF. et qui] equi E. qiiia] adicere en. sic dic. L.
: :

20

Julian of Toledo
rei,

praesumptio
in

et qui

sequi debuerunt reges interpositi sunt

sep'tem versibus, et postea additum est

et

procedunt castris.

Inde

praesumptio, quia anteposita sunt quae sequi debuerunt.

(Aen.
1,

Verg-ilius

5G5)

'

quis g-enus

Aeneadum, quis Troiae

:

nesciat urbem?,'

dum
'

anteponere debuit

non obtunsa adeo

678)
: '

g-estamus

pectora

Pbeni.
;

Item

(Aen.

1,

ut

faciem

mutatus
buit

et ora Cupido'

et

postea subiunxit
;

incendat reg-inam

[atque ossibus implicet ig-nem]

:

quum
et

prius ipsud dicere de;

incendat reginam atque ossibus impilicet ignem

:

et sic

subiungere
furcntem.]

ut
6.

faciem

mutatus
est

ora
verbi
'

Cupido

[donisque
diversis

Zeug-ma

unius

conclusio

clausulis apte coniuncta, ut (Aen. 3, 359)

Troiugena interpres
Clarii

divum qui numina

conclusit.
7. in

Plioebi,

qui
isto'

tripodas,

lauros,

qui

sidera sentis,' et cetera.

In

vcrbo sentis totas sententias

primo aut
sententias

Haec schema fit modis tribus. Nam aut in medio aut in extremo id verbum ponitur quod
8.

iung-it.

In primo, ut (Lucil. 139)

9.

'

vertitur oeno-

pboris fundus, scntentia nobis.'

'

In medio, (Ennius Ann. 329)

'

Graecia Sulpicio^

sorti data, Gallia Cottae.

'

10. In postremo,

(Ter.

Andr.

67)

namque hoc tempore obsequium amicos,

Item Cicero
in

veritas

odium

parit.'

Catilinam

(1,

13)

'

quae
'

nota domesticae turpitudinis, quod privatarum rerum dedecus,

quae Item
'

libido
'

ab

oculis,

quod flagitium a tuo corpore afuit?

fera telo, virque veneno.
vi,
'

ang-uis pressa perit,

Item

anguis, aper, iuvenis pereunt

pondere, morsu.'

11.

Hypo149)

zeuxis est figura superiod contraria, ubi diversa verba sing-ulis

quibusque clausulis proprie subiunguntur, ut (Aen.

'

10,

regem
illud

adit et reg-i
'

memorat nomenque
invitat,
inflat

g-enusque,' et cetera.

Et

vinolentia

superbia,

iracundia

in-

flammat, inquietat crudelitas, stimulat ambitio, delectat

praecipitat rapacitas.'

libido,

12. Syllemsis est dissimilium clausu-

larum per
'

unum verbum

cong-lutinata conceptio', ut (Aen.

fuit.'

1,

16)

hic illius

arma, hic currus

F.

13.

Hoc schema

late patet,

qui 1.

dum] cum

et post. subiun.]
6.
7.

donisque furentem L.
cl.

atque

ignem
In

om. EF.
verba E.
ut L.

don. fur. om. EL.

tota sententia L.
10. aper] apro

apt. con. div.

F.

clari (clauri i.) codd.

9.

nani ut

in

F.

8.

enforis codd.

med.

vcneno] vcnere Gl.

L (The Spanish per-symbol stood in ante inquietat EF 11. rapacitas om. L

:

the exemplar).
Gl. 14. et al.

Jtiliuu

of Toledo
ct

21

ct ficri solet

non solum per partcs orationis sed

14.

pcr accidcntia
sing"ularis

partibus

orationis.

Sicut

et

aliter
1,

fit

quum
'

dictio plurali vcrbo adlig^atur, ut (Ecl.

80)

sunt nobis mitia

poma, castaneae molles

r)54)
'

et pressi
'

copia

lactis.'

Item ut (Aen.

1,

sociis et rege recepto.

Nam
est.

ubi ct pro multis unus et

15.

pro uno multi ponuntur, syllemsis

(Acn.
2, "JO)
'

uterumquc armato
'27,

milite conplent,' 16.

uno sed multis

nvan;cIio (Mat.

militibus diceretur.
44)
'

Pro multis unus est quum non pro Pro uno multi, ut in
crucifixi

latrones qui

cum eo
:

erant

inproperabant

ci,'

quum non ambo

et

sed unus blasphemavcrit

Icsum.
(Acn.
1,

17.

l''it
'

aut'"m syllcmsis multipliciter

per genera, ut
'

114)

Cymothoe simul
1,

Triton

adnixus acuto

feminino enim
et

et

masculino generi occurrit adnixus.

554)
'

18. Fit

per numeros, ut (Aen.

'

Italiam sociis et regc reconclusit.

cepto

smgulari

numero pluralcm
(.\en.
1,

19. Fit

per

genus
tos.'

et

numeros, ut

583)

'

classcm sociosque recep'

20. Fit et per casus, ut (Aen. 5, 461)

'

tunc pater Aeneas

procedere longius iras ct saevire animis

iras

pro

ira p>osuit,
1)
'

animis pro animo.

21. Fit et per tcmpora, ut (Gco. 2,

ct sidera caeli,

hac-

tenus arvorum cultus

nunc

te,

Bacche, canam.
22. Fit ct

Praeterito et praesenti tempore subiunxit canam.

per personas, ut (Aen.

hunc ipse teneto

23.

hunc socii 408) enim et secundae personae In Exodo pro multis unus (cf. Num. "21. 7)
.'3,
' '

morcm sacrorum,
occurrit.
'

tertiae

ora

ad

Dominum

ut auferat a nobis serpentem,' pro serpcntibus quas

24.

paticbatur populus.

Et pro uno multi, ut

2,

in

Evangelio
epistola ad

defuncto Herode dictum cst (Mat.

20)

'

mortui sunt qui

in

quaerebant animam pueri.'

Hebraeos,
tui sunt,'

Et Paulus apostolus
in

quum sanctorum

passiones scribcret, dixit (11, 37)

occisione gladii mor-

Mapidati sunt, temptati sunt, secti sunt,

quum tantummodo Esaiam prophetam sectum

:

ludaei

fit

quuin (cum F) Gl.

15.
cst

f-t

al.

fit

ut
ut

quatur E.

ut utc.

E.

16.

itom siliemsis est evangolium dicit L.

:

cum
lesu

/..

aclH-

/..

17-

aum L
L:

(the

Spanish autem-symbol).
18.

mult. per gen.

19.
tertiae

Gl.

per gen. muit.

F.

mult. {_om. p.g.) F.

subvexit
/,.

per] pro E^.

j^er

Fit et per

21. pract.

igitur et L.

22.
/"
:

om. E.
E.

{non

GL).

Dominum

Deum

24.

om. F. 23. om. defuncti enim sunt qui F.

dixit

teneto

apsls, epsla (thc favourite

Spanish symbois) F.

EL

ait

F.

sec. s.

';

22

Jidian of Toledo
25. Anadiplosis est cong-eminatio dictionis
et principio

autument.
(Aen.
'

quae ex

ultimo loco praecedentis versus

ut
10,

sequentis iteratur,

180)

'

equitum pulcherrimus Astur, Astur equo

9,

fidens.

Item

(Ecl.

47)

'

ecce Dionaei processit Caesaris

astrum, astrum quo segetes gauderent frug-ibus.'

55)
'

Item

(Ecl. 8,
in

certent et cygnis ululae,

inter delphinas Arion.'

sit

Tityrus Orpheus, Orpheus

in
'

silvis,

runt

reges et pugnaverunt

ludicum (5, 19) venepugnaverunt rog-es Chanaan in

'

Item

Thanac' 26. Anaphora est relatio eiusdem verbi per principia versuum plurimorum, ut (Aen. 1, G64) nate, meae vires, mea magna potentia solus, nate, patris summi qui tela Typhoia
temnis.'

Item (Aen.
523)

3,

157)

'

nos

te

Dardania incensa tuaque

arma

sequuti, nos tumidumi sub te permensi classibus aequor.

3,
'

Item (Aen.

Italiam primus conclamat Achates, Italiam

laeto socii clamore salutant.'

Et

in

Numero

(24,

3;

15)

'

dixit

Balaam
auditor

filius

Beor, dixit
Dei.'

homo
Item

cuius obturatus est oculus, dixit

in

sermonum
in
8)
'

singulae

capite
beati

per

singulas
corde,'
'

EvangeHo, ubi beatitudines clausulas memorantur

'
'

(Mat.

5,

mundo

beati mites,

beati pacifici,'

et cetera.
in

27. Epanalemsis est verbi in principio versus positi

fine repetitio, ut

eiusdem

(Geo. 2, 536)
14,
'

'

ante etiam sceptrum

139)
'

Dictaei

regis

et

ante.'

Item (Juv.
ilHc'

crescit

amor
'

nummi quantum
dem
verbi in
9,

ipsa pecunia crescit.

caeruleos, hic piscem fluminis,

Item (Juv. 15, 7) illic 28. Epizeuxis est eius-

eodem versu
427)
'

sine aliqua dilatione congeminatio,

feci,

ut (Aen.

me, me, adsum qui

4,
'

in
ire

me
in

convertite

ferrum.'

Item (Aen.
Cat.
1,

660)
vivit,

'

sic,

sic iuvat

sub umbras.'

Item
venit.'

(Cic.

2)

vivit,

immo
in

etiam

senatum
'

Item
si

'tua, tua

contra te dimicant arma.'

Item 'o iuvenis,

9)

iuvenis,
cecidit

nescis fingere versus.'

29.

Et

Esaia (21,
veluti
dictio',

cecidit,

Babylon.'

Paronomasia
amentium,
Gl.

est

quaedam
'

de-

nominatio, sub una significatione diversa

218)
tem.
s.
'

ut (Ter. Andr.

nam
L.
25.

inceptio

cst

haud
fr.

amantium.
coild.

Item

antrum antrum E
oin. E.

fjaudet et

cigni (gi-) codd. 26. revelatin

itcm in lud.
L.

Than.

iudicium FL.

tanai (tamn-) FL.

E.

obduratus FL.
27.

item in Ev.
hio E.

et crt.

otii.

pcr

sinr;.

oin.

F.

be. m.c.

om. L.
caarulcos.

So Julian's MS.

of Juvenal

ceruleas F.

had not substitutcd acluros for item ipse 29. deminatio E. 28. o om. F.

Jtdian of Toledo

29
id

Cicero
mori.

'

abire an obire te convenit?'

'

est

exulem

fieri

aut

Item ipse
'

qui locus relig"iosissimus, hic erit locus deser'

tissimus.

Item

et

custodia
'

sacrorum,
30.
Fit

honoris a causa existimabitur.

per litteram demtam, ut
illud
'

non honorum, sed autem paronomasia et

non nomen habet ista sed omen.' commutatam, ut sapientis mensa convivium, stulti convitium est. 32. Schesis onomaton est multitudo nominum coniunctorum quodam ambitu copulandi, ut (Ennius Ann. 276) Marsa manus, Pelijfna cohors, Vestina
31.

Aut pcr litteram

'

'

'

virum
venti.'

vis.'

Item
dies.'

'

nubila,
fr. ?)
'

nix,

grando,
larga,
'

procellae,

flumina,
et

Item (Trag.
nox,

imber, aestus, nix, pruina, silva

providula,
2)

aura,

Itcm

'

sollers,

facunda,

decora.'
panis,

Item (Auson. Epigr. 70,

herba, oleum,
sal.'

ius,

aqua, mel, vinum,

est

piper,

33.

Parhomoeon
34.

quum
109)

ab isdem
*

litteris

diversa verba sumuntur, ut (Enn. Ann.

tibi

o Tite tute Tati

tanta tyranne
toto

temp>erat Vergilius,

dum non

Ennius, sed nunc

1,

in principio,

nunc

295)

'

saeva sedens super arma

(Aen.
3, 183)
'

item
bat.'

in fine

sola mihi
est

Sed bene hoc versu utitur hac figura ut in fine. Ut sunt hi (Aen. et centum vinctus aenis tales casus Cassandra canetulisti.'
:

33.

Homoeoptoton

quum
103)
'

in

similes casus exeunt

lacri-

verba diversa, ut (Enn. Ann.

mantes, conmiserantes.
'

maerentes, flentes,
12,

Item (Aen.

903)

'

sed neque cur-

rentem se nec cognoscit euntem, tollentemque manu saxumque inmane moventem.' Item Cicero (Cat. 2, 1) tandem, tandem
'

aliquando, Quirites, Lucium Catilinam furentem audacia, scelus

anhelantem,
est

pestem

patriae

nefarie
'

molientem,
36.

vobis

atque
(Enn.
L.
et

huic urbi ferro flammaque minantem.

Homoeon
30-

teleuton
ut

quum
L.
iste
:

simill
(jion
o.

modo
Gl.).

dictiones plurimae finiuntur,

custodiam sacrarum E.

exist.

om. L
saluti

autom om.
Spanish
t

om.
a).

sed

ha.
Gl.

L
(;i

(non Gl.).

31. Et per L.

ut] et E.

saptens L.

stulti

EF

curious error of the archetypc.

:

rescmbles

32. coni.

copulata Gl.
F.

quae qu. L. quod ambitu E^ magna man. codd. ut om. E.

silva ct] sol

quod.im habitu
festina' codd. (a

(non Gl).

Spanish subLucilius?).
:

stitution of / for v).

et??

item nub.
solers

docora
E"^.

om. L {non GL).

procella

The
/'".

pro- suggests to

me an

early poet (Ennius?,

33.

extus F.

providula

Gl.
/..

provida F.

iunguntur
L{
!)

35. nianus
/'.

Cic.] Vergilius L{

!)

sumuntur EL Lucium minantem om.

famcmquc

36. similitudo dict. F.

fiuntur E.

rclinqui reu hri

relinquere vehi (vei F)

FL

vix

rcl.

revehi.

abscessit ctiam Isid.

(Etym.

'

' ' ;

24
tragf.

Julian of Toledo
358)
'

eos

reduci

quam
2,
1)
'

reliuqui,
abiit,

devehi

quam

deseri

malui.'

Item

(Cic. Cat.

abscessit, evasit, crupit.

est, ut

37.
illud

Item quotiens medii

(Ovid.

et

postremi versus consonantia

'

Am.
(Aen.

1,

2,

40)

plaudit et appositas spargit in ore

multitudo'

rosas.'
tincta,

38. Polyptoton ut
4,

est
'

casuum, varietate discontraria,

fluctibus

628)

litora
;

litoribus

undas inprecor, arma armis pugnent ipsique nepotesque. Item (Persius 3, 84) ex nicilo nicilum ad nicilum nil posse reverti.' Itemi Peisius (5, 79) Marci Dama, papae Marco spondente recusas? Marcus dixit, ita est adsig^a, Marce, tabellas.' Item hic tuus pater? patrem hunc appellas? nunc
'

'

'

tibi

piatris

nomen

orationis tenoreim

724)

'

principio

venit in mentem? 39. Hirmos est series suum usque ad ultimum servans, ut (Aen. 6, caelum ac terras camposque liquentes lucen'

temque g-lobum lunae Titaniaque astra

cetera.

spiritus intus
'

alit,'

et

Item Vergilius (Aen.

1,

1.59)

est

in

secessu longo

locus,

sensus

Hic enim in longum vadit usque ad illum versumi horrentique atrum nemus inminet umbra. 40. Polysyndeton est multis nexa coniuncinsula portum,' et reliqua.
:
'

tionibus dictio, ut (Aen. 2, 262)

Acamasque Thoasque
344)
'

Pelides-

que Neoptolemus,'
'

et cetera.

Itemi (Geo. 3,

tectumque
7,

laremque armaque Amyclaeumque cahem.'

541)
'

Item (Aen.

186)
(7,

spiculaque clipeique ereptaque rostra carinis.'

Et Lucanus

vivant Galataeque Syrique, Cappadoces Gallique extremiHiberi.'

41. Dialyton vel asyndeton est figura supe4,

que orbis
riori

contraria, carens coniunctionibus, ut (Aen.

594)
'

'

ite,

ferte citi flamnias, date tela, impellite remos.

Item

venimus,

vidimus, placuit.

VL DE TROPIS.
significatione ad
tisve causa.

1.

Tropus

est dictio translata a propria

non propriami similitudinem omatus necessitaalii

Quos

ex Graeco

in

Latinum vocant loquutionis

diflScillimum est adnotare
ora Ovid.
38. item ex
:

modos.
1,

2.

Quorum omnia nomina

eripuit

36,

16j.

E.

37. -det -get

tabellas
F.
nihil
:

om. L (non GL). E om. F. est

:

nihilo

EF.

nicilum ad nicilum

nih. ad nih.

ut signa

(non Gl.).
(ct

hoc

EF

Gl.

40.

Polisindeton codd.

nunc L (cum codd. Rutil. 1, 10) GL). orbis om. EF GL 41. vel as.
item

om. F.
VI.

asindcton

EL

(_et

GL).

superiora E.

plac.
in

oni.

L.

ven.

vivimus F.
1.

In Lib. Gloss. this sentence appears s.v. Brachylogia.

d.

lata translata F.

alii]

abi E.

in

Graeco

latinum

in

Jiiliiin

of Toledo

26

scripsit.

sed cx omnibus tredccim Donatus (399, 14) usui tradcnda conQuorum hacc sunt nomina metaphora, catachrcsis,
:

metalemsis,

mctonymia, antonomasia,
pcriphrasis,

epithcton,

synccdoche,
alleg^oria,

onomatopt)eia,

hypcrbaton,
est

hyp<-rbole,

rerum vcrborumque translatio. Hacc fit modis quattuor ab animali ad animalc, ab inanimalL ad inanimalc, ab animali ad inanimale, ab inanimah ad animale. i. Ab animah ad animalc, ut (\'arro Atac. fr. 2) Tiphvn aurihomoeosis.
3.
: '

Metaphora

g-am

animam
animam
verit
'

nam et aurig^a ct gubernator aHgeros consccndit equos. Ecce hic miscuit quadrupedi alas avis, quia et quadrupes et volatile
ccleris

fecere

carinae

'

habent.

Itcm

(id. ?)

'

'

habent.

Item

et (Ecl.

G,

'^O]

'

quo cursu deserta

in

peti(5,

miscuit volatili cursum.

;

5.

Item
in

Apocalypsi
(19,

5)

leo Christus
est

item leo Diabolus.

ct

Et

Exodo

18?) iratus

Dominus
agricola

desccndit

et similia

quae ex humanis motibus

15,
1)
'

transferuntur ad

meus
'

Deum. Item in Evangelio (lo. est. 6. Ab inanimali ad inanimale,

'

Pater

ut (Aen. 5, 8)

pelagus tenuere rates

'

nam
'

et rates et

pelagus animam non

et

habent.

Item ut

'

pontum pinus
;

arat

'

nam

pinus et pontus

animam non habent item sulcum premit alta carina.' Miscuit usum terrae aquis, dum arare et sulcum premere ad terram pertineat, non ad mare. 7. Ab animali ad inanimale, ut (Aen.
4,

248)

'

Atlantem cinctum adsidue cui nubibus

et

atris

piniferum
ita

caput,'

cetera.
hal>et
'

Nam
cui

ut

haec animalis sunt,

silvae.'

mons
Item

animam non
(Isai. 55, 12)

membra hominis plaudent manu omnia lig^na

arietes
et

adscribuntur.

Item (Psal.
4)

64,
'

13)

'

exultatione colles accingentur.'

colles

Item (Psal. 113,

montes exultaverunt ut
11,
2)
'

velut agni ovium.'

Item (Zach.
petra,

ulula, abies,
1,

quia cecidit quercus Basan.'

Christus erat panis, Christus
doct.

Item Sedulius (Pasch.

Christus
:

160)

'

in

undis.'

Item ut (poeta apud Aug.

Christ. 3, 7, 11)
tu,

Neptune pater,

cui

tempora kana crcpanti

latino et gracco L.

E Gl. ascondit Doum EL: ad

pi.

7-7..

habct loquutionum E. 4. celeres facere (fec- E^) codd. ad de. est sim. E. 5. It. quadrupedcs in L {twn GL).
/
.

noniinuin

paler oui.
(-bct

6.

aii

ut

erat E.

ilem ul

liabcnt
E.

E) om. L.

pcrtincat

7.

animali sunt L.

manum

itcm mon.

ovium om.

<ut> pel.? potum EL pcrtinet F. EGL kanna E. cui

:

'

26

Julian of Toledo
cincta salo resonant, mag-nus cui perpete
profluit

mento

oceanus

et

flumina crinibus errant.

Mentum
g-enus

enim, tcmpora et crines non ad occanum pertinent sed

Sic et alia

ad homines.

rerum nomina dc
g-ratia

alio

genere
ut

in

aliud

decentissime

decoris

transferuntur
1)
'

loquutio

perornetur.
8.

Et

in

Evang-elio' (lo.

15,

^go sum
369)
'

vitis vera.'
si

Ab

inanimali

ad

animale,

ut

(Aen.

11,

tantum
ita
'

pectore robur concipis.'

Nam

ut robur

animam non
habet.

habet,

Turnus,
iuventus
'

cui
;

haec

dicuntur,

animam
' ;

Item

florida

miscuit flores inanimales iuventuti animali.

'

(Aen. 8, 660)

lactea canities

quum

canities in
11, 19;

Item homine sit,

'

adiunxit inanimale lactea.

Item (Ezech.
9.

36, 26)

lapi-

deum
phoras

cor

'

ludaeorum.
translata
vites
' ;

Scire

autem debemus esse metaPartis unius est sicut

' :

alias reciprocas, alias partis unius.

fit

quum
'

loquutio,

ut

hoc

fluctuare

seg^etes,'

g^emmare

dum

in

his rebus fluctus et

gfemmas non

invenimus. 10. Sed eae atque aliae tropicae loquutiones ad ea quae intellegenda sunt propterea fig"uratis amictibus obteguntur ut sensum legentis exerceant et ne nuda atque in promtu vilescant. Eae tropicae dictiones propter decorem eloquii vel
intelleg^entiam
11.

sensus

alio

ex

alia

significantia

referuntur.
'

Metaphora
'

autem

aut

partis

unius

est,

ut

fluctuare

segetes,'
fluctus
;

gemmare
et

vites,'

quia

aut antistropha, id est

non potest dicere segetare reciproca, ut remigium alarum.

'

Nam

alae

navium
'

alarum remigia dicuntur.

'

12. Catachresis

est usurpatio nominis alieni, ut

derit fratrem, et
nisi

parricidam

'

dicimus qui occi-

piscinam

'

extrinsecus

sumerentur,
est

quae pisces non habet. Haec enim suum vocabulum non haberent.
rei

13. Catachresis

alienae

nomen adpositum.

Haec
;

haec. metaphora differt quod illa vocabulum habenti largitur quia non habet proprium, alieno utitur. 14. Item (Aen. 5, 157) nunc una ambae iunctaeque feruntur frontibus et longa sulcant
'

prope timento profuit E.

8.

perornetur
(i.e.

vera
F
:

om. L.

et

in

Ev.

item E.

h. d.

Gl.

haec dr

dicitur)
in

hoc dicitur L.

item
F.
11.

flo.

animali
aum
L
/-.

om. L {non
GL).

Gl.).

iubcnti an. E.

hom.
Sed
al.

EL

de hom. F.

9.

recipr.] recepcaus E.

ut est hoc E.

10.

et aiiae tr.

ne om.

(twn

dicliones

FL:
al.

loquutiones E.

ex alio EF.

aum
(a

L.

ut pa.

E. ant. est

Gl.

avium L
29, 40.

G/.

12.
illi

ut] u E.

occidit L.

piscinam]

From

Aug. Doct. Christ.

3,

13-

voc.

L.

14-

nuc

Spanish nunc-

]ulian

<if

'l\Aedu

27

Frons quippe tantundem animalium et quod nonicn si poeta navi non apposuisset, quid proprium eidem parti diceret non haberet. Sicut et cetera. 18. Metalemsis est dictio gradatim perg^ens ad id quod ostendit,

vada salsa carina.'

t-st
;

hominum

ut (Aen.

1,

GO)

'

speluncis abdidit atris.

'

Et (Ecl.
'

1,

69)

'

post

aliquot

mea

reg-na videns mirabor aristas?

;

Per aristas annos

ex fructibus conputat
significati sunt

nam

per aristas grani, per g-ranos anni

pro eo quod pcr singulos annos sata colliguntur.

id

16.

Dicta

autem metalemsis ab eo quod praecedit

ut

quod
'

sequitur,

(Aen.

2,

229)

'

scelus

expendisse
(3,

merentem.*
11)

Scelus enim posuit pro poenam.

Item Persius
'

quae

manus
p)er

cartae nodosaque venit arundo.

Nam

per

manum
'

verba,

arundinem
'

litterae significatae sunt.

Item Varro (Menipp,

17. MetoHuius multae sunt species. Aut enim per id quod continet id quod continetur ostendit, ut (Aen. 7, 133) nunc pateras libate lovi. Aut contra, ut (Aen. 1, 724) vina coronant.' Aut per inventorem sine Cerere et Libero id quod inventum est, ut (Ter. Eun. 732) friget Venus. Aut contra, ut (Plaut. fr. 159) Vinum precamur, nam hic deus praesens adest.' Haec exempli causa dili-

578)

ponam bisulcam
est

et

crebrinodam arundinem.

nomasia

quaed^am veluti transnominatio.

'

'

'

'

'

'

gentibus

posita

etiam

reliqua

demonstrabunt[ur].
Fit

18.

MePer

tonymia est dictio ab alia significatione ad aliam proximitatem

translata, veluti transmutatio.

autem multis modis.

'

quod continetur significat, ut (Aen. 7, 133) Aut contra, ut (Aen. 1, 724) vina Evangelio Dominus (lo. 15, 18) 19. Item in coronant.' mundus vos odit,' pro his qui in mundo sunt. Item in qui non noverat peccatum pro Evangelio( !) (2 Cor. 5, 21)
continentem
'

id

nunc pateras

libate lovi.'

'

'

dum iunctisque Vcrg. salsa] saxa codd. {tantundcm for tantummodo is a usage of Julian). pocna FL. aiiquid FiL. frugibus E GL 16. aiim L. 15. aliquod E prosius EL G/. (through mistaiie of the Spanish per-symboi). inque ma. ca. (nom. plur.) Persius. vissulcam E. crcbrinodam E Gl. (some MSS. have
symbol) L^.
coniuncteque L
:

facies et frons tan. Gl.

:

crebrisnodam)
than apt.
a Spanish
Persius),

crebrinodosam FL.
of
else

Thc

Varro-citation

is

more welcome

It it is

not an addition by Julian (or e.g. his teacher Eugene) from

MS.

Varro
can
it

(or
ijc?

from a marginal notc

17.

in

a Spanish
F.
19.

MS.
18.

of

L.

Metonomia E. Clearly Julian borrows from two grammars

what

adest] est
(cf.

aum

23).

Duminus

28
nobis pcccatumi
4, 8)
'

Julian of Toledo
fecil,'
id

cst hoslia pro peccato.

id'

Item (Osee

peccata populi mei comedent,'

offeruntur.
dics

est oblationes

quae pro
5,

peccatis
'

20. Item
sunt,'

Apostolus
in

(Ephes.

IG)

quoniam

mali

pro his qui

calix

diebus mali sunt,

(22, 5)
'

quia dies mali esse non possunt.

Et Psalmus
inebriat

et calix

tuus inebrians,'
calicem
est.

dum
in

no^n

sed

21. Sicut et de

domo

<;' laeta

hoc quod '>, propter

intra
laeti-

tiam eorum qui

'

domo

sunt.

Europae atque Asiae

in

fatis concurreret orbis

2,

Et Vergilius (Aen. 7, 224) non quod orbis,

'

sed qui

orbe.

Itcm (Aen.
'

265)

'

invadunt urbem somno

di::it.
illic

vinoque sepultam;

urbem
hic

pm
'

hominibus signiiicans
mugiunt,'
22.

Item
per
311)
ille

'

theatra

plaudunt,'

prata

quum
Item
ut

homines
id
'

plaudunt,

boves
id

mugiunt.

contra
2,

quod
iam

continetur

quod
ardet

continet,

(Aen.

pr<;ox>>imus
eius

Ucalegon,'
(Aen.
5,
'

dum
817)
;
'

non
iungit

sed

domus

arderet.

Item

spumantia spumantiaque addit frena feris frena dixit, quum non ipsa spument sed ab eo' qui ea continet spumis conspiargantur infusis. 23. Aut per inventorem id quod
equos auri
g-enitor

inventum
Venus.
'

est, ut (Ter.

Eun. 732)

'

sine Cerere et Libero friget

Nam^ interdum per inventorem inventum significat, ut est hoc quod superius dictum est sine Cerere et Libero friget Venus et (Aen. 9, 76) commixtam Vulcanus mittit ad astra favillam.' Vult enim per Cererem panis inventricem intellegere panem, per Liberum inventorem vitis vinum, per Venerem con: '

cubitum, per Vulcanum ignem.

'

25.

Item ut (Plaut.
'

fr.

159)

Vinum precamur, nam

dixit.

hic deus praesens adest

per inven-

vinum precamur,' (Aen. 1, 734) 26. Item per adsit laetitiae Bacchus dator et bona luno. dicitur siglaeta epistula efflcientem id quod eflficitur, sicut

tum inventorem
'

Ut

'

'

'

'

om. F.
quia FI.

itcm
:

eum qui E. quum E. dum

hominibus

(tlie

exemplar had eu

'

evangelio

').

20- apsls F.
.

non]

nondum FL.

inebriet E.

21

Verg.] vermifactis concurrit

bus
(-et

EFL

Gl.

(So a faulty text of Julian

was shared by
22.

all).

primus etiam Gl. auro Verg. fr. addixit E. ab equo L. consparguntur F. 23. ab co- (habco E) EF Gl. 24. intellegcret F. vult] ut FL. Aut pro E. What inartistic patchwork adcst] est E. Bacchus] vultus F. This last sentence looks like a marginal adscript (Julian's?) or the side-remark of a lecturer (prcsumably Julian).
L^) FL.
:

FL

civibus

Gl.
:

25. epsla

F.

quo

leta

quos legentes L

(iion

GL).

eflficitur

leto

F.

Jiilidti

of Toledo
lccta
eflicit
;

29
laetos.
et et
'

nificans

eonim

laclitiam

quos

Item sicut

pigrum eo quod
'
'

frig-us,'

eo quod pig-ros faciat

'

timor paljidus,'

pallidos
bella.'

homines
26.

faciat
p)er

sicut

pallida

mors

'

et

tristia

Ilem
'

subicctum dominantcm
fcrrum cingitur
inutilis
'

signifi-

cans,
inutile

ut

(.Aen.

2,

510)

inutile

non quod
gcrebat.

ferrum esset, sed quia ipse

erat

qui

27.

Antonomasia est sit^nificatio vice nominis posita. Quae fit modis tribus ab animo, a corpore, et extrinsecus. 28. Fit nomlnis, vicc ut (Aen. 1, 297) haec ait et Maia g-enitum dimittit ab alto genitum dixit pro Mercurio filio. Item (Aen. Punica rcg^na vides, Tyrios et Agenoris urbcm 338) 1, urbem dixit pro Cartag-ine. 29. Hic tropojs fit modis tribus.
:

'

'

'

'

Ab animo,
1,

ut (Aen. o, 407)
3,

'

magnanimusquc Anchisiades.
Achilli.'

'

corpore, ut (Aen.
475)
1,
'

619)

'

ipse arduus.'

Extrinsecus, ut (Aen.

infelix

puer atque inpar congressus

'

Item

(Aen.
figunt.'

212)
30.

pars

in

frusta

secant

veribusque trementia

Epithcton est praeposita dictio proprio nomini.

Nam
est

antonomasia vicem nominis sustinet, epitheton numquam sine nomine; ut (Aen. 3, 211) dira Celaeno,' et (Aen. 11,
'
:

31. Fit etiam epitheton modis tribus ab animo, a corpore, et extrinsecus. 32. His duobus tropis vel vituperamus aliquem vel ostendimus vel ornamus ut (Geo. 1, alma Ceres,' (Ecl. 3, 33) iniusta noxcrca,' (Geo. 1, 470) 7)

657) 'di[v]a Camilla.'

'

'

'

obscenique cancs inportunaeque volucres.'

in vice

33.

Sed antonosine

masia

nominis ponitur
?)
'

epitheton autem

numquam

audax Cratinus, iracundus Eupolis, 34. Synecdoche cst significatio pleni grandis Aristophanes.' Aut enim a intellectus capax quum plus minusve pronuntiet. puppesque tuae parte totum ostendit, ut (Aen. 1, 399)
nomine, ut (Rhet. frag.
'

pubesquc tuorum.'
tice
sicut
fac.)

pontus
om. F.
(et

in

Aut contra, ut (Aen. puppim ferit et (Aen.

' ;

1,

114)

'

ing-cns a ver'

12,

119)

fontemque

fac.

homint-s
no.
et

otn.

(sed post bella add. eo

26. per] pro E.

Gl.) vi.

subiectam E.
haec E.
E.

quia] qui E.
29. trem.
est
fi.

27. ot

quod pall. hom. 28. om. F Gl.

30. dic.

Quid
om.
est

oiti.

F.

proprii
31. et

nominis
F.
si.

FL

(noii

GL).

nam om.

om. L.
F.

et] ut

(non
33.

Gl.).

extr. sicut

antonomasia E.
:

32. invisa nov.

FL.

aum

L.

nu.

E.

audatE

audatum L

audactum

gratinus codd.

iracundum
arisfanis

FL.

ippolidos

yppolidos

L
Gl.

ippolidcs E.

arisfancs

Gl.

abisfanis L.

34. fcrebat

30

Julian of Toledo
35.

ig-nemque ferebant.'

iMeminisse autem debemus,

36.

quum

fit

a parte totum, ab insig-ni parte faciendum.

Dictum autem

synecdoche
pronuntiat.

quum a parte Modo enim

totum, plus minusve significat

<C'T>

toto
37.

pars

intellegitur,

quam modo

parte nominata totum accipitur.

Eo enim

genus
g-enus
.'Ul)
'

et

per genus species demonstratur.

;

et per speciem Sed species pars est,

autem totum

a toto enim pars intellegitur, ut (Aen. 6,

quam

multae

glomerantur
38.

aves

ubi

frigidus

annus

<Ctrans> pontum
sed pars anni,
'

fug-at.'

Non enim

totus annus frigidus est

id

est hiems.

parte totum, ut (Aen.

'

1,

puppesque tuae pubesque tuorum. A puppibus enim 399) totam navem sig-nificat, a pube totos homines. 39. Aut contra
significat, ut (Aen.
ferit,' et
1,

lli)
'

'

ingens a vertice pontus

in

puppim

fontemque ignemque ferebant.' Non enim totum pelagum fuisse dixit sed partem pelagi, id est fontemque ignemque ferebant fiuctum. iO. Et ut (Aen. 2,
(Aen. 12, 119)
'
'

flammas quum regia puppis extulerat,' ubi non solum puppis sed navis, et non navis sed qui in ea, et non omnes sed unus flammas extulit. 41. Sic et illud pars pro toto accipitur
2.56)
'

dicente

eodem poeta (Aen. Phthiam clarasque Mycenas

'

1,

284)

'

quum domus
victis

Assaraci

servitio

premet ac
Et
in

domin-

abitur Argis.

Per unam civitatem Mycenas totam Graeciam

significavit.

serviendam Romanis
Esaia
(19, 19)

52.

Scripturis sanctis
;

hic tropus a parte totum, id est ab specie

in
'

ad genus
in

sicut illud

medio terrae Item Aegypti,' dum non solum in Aegypto sed in toto mundo. inmisit in eis muscam caninam,' quum non in Psalmo (77, 45) una sed diversae muscae totam repleverint Aegyptum.
in die illo erit altare
'

Domini

43. Item e contra, a genere ad speciem, sicut de Ninive legitur

(Nahum

3,

9?)

'

non

erit L.
its

'

inquit
plus

'

finis

gentibus
plurimumve
in
:

illis,'

quum
quam]

36. aum 35. aum L. cum F. (Therefore F, or quum to cum). enim om.

minusve]

FL.
of

exemplar,
tota pars

was

the

habit

clianging
(In

L.

Gl.

tot partes

FL

the

37. pro Spanish spelling toht, apparently corrected to totinn). toht acc. L. aum L. frig. sed (om. est) L. gems per] pro E. (the symbol) ispeciem E.
(corr.

hiems)

L.
Gl.
!)

38. ut]

40.

ferebat

sed et na.

propheta FL(
illo

per]
Gl.

EL

illa

E Gl. seque arte pel. E. om F (non Gl.). 41. eod. a om. F. ad] uo E. pro E GI. 42. Est et in E Gl. Aegypti om. FL (tion GL). mu. animam E. 44. Erit
est

L.

39.

ferebat

F.

non na. sed

Jiilian of

Toledo

31
quantitate temp)oris a
etc.)
reli-

esset unius gentis civitas.

44.

Fh

et in

parte totum, sicut

in id

passione Domini (Mat. 27, 45,

dicit (Gal.
ibi

quae scxtae
Et
'

feriae,

cst iilac trcs horae, totus dies accipitur.

1,

illud

quod Apostolus
(1, 5)
'

IS)

mansisse apud Pctrum

Et
in

diebus quindecim,'

dum

et

noctes intcllcyfantur.

Genesis

factum
10)

est vespyere et

mane
ct

dics unus,'
totaiii
'

dum

per

mane
in

et

vcspcrum totum diem ostcndat

(2,
'

noctcm.

Et

Ap^ocalypsin

habebitis

'

inquit

pressuram diebus
45.

deccm,'

quum

in his

omne tempus

significet.
in

Itcm a toto

partcm, sicut de quadring-cntis annis quibus

est

.Acgypto moratus

populus Dci, abstractis cxinde octoginta annis rcgni loscph

praedixerat

veniunt rcliqui scrvitutis Israel trecenti viginti anni, quos

quadringentos
(Sap.
7,

1)

'

in

Deus Salomone utero matris figuratus sum,' caro deccm men(Gcn.

Ib,
13).

Et

in

suum pro nova. Et varios a-<d>verso

aeris,
'

in

\'crgilio (Aen.

4,

701)

'

mille

trahit

sole

colores,'

pro

quattuor
ut

coloribus.
'

46. Onomatop>oeia est

nomen de sono factum,

Dicta
'

tinnitus

'

clangor

'

tubarum.

autem
stridor
'
'

onomatopocia
valvarum,
'

ab
hin-

imitando sonum vocis confusae, ut

nitus
'

equorum,

'

mugitus

'

boum,
fit

'

balatus

ovium.
rei

47. Peri-

phrasis est circumloquutio quae

aut ornandae
cst,

causa quae
4,

pulchra est aut vitandae quae turpis

ut (Aen.

584)

'

et

iam prima novo spargebat lumine

3,

terras,' et cetera.
sit

Et (Geo.
arvo,'
et

135)

'

nimio ne luxu obtunsior usus

48.

genitali

cetera.

Hic tropus geminus

sicut

est.

Nam
'

aut

veritatem

splendide producit aut foeditatem circuitu evitat.

Veritatem

splendide producit,

(Aen.

4,

584)

et

spargebat

lumine

terras

Tithoni

croceum
fetus,'

iam prima novo linquens Aurora

Et
in

cubile,' id est
licis

iam lucescebat aut dies ortus

'

erat.

Buco'

(1,

21)

ovium teneros depellere

hoc est agnos.

placi-

49. Item foeditatem circuitu evitat, sicut (Aen. 8, 405)

dumque
evitat

petivit

coniugis infusus gremio.

et
1,

'

Hoc enim

circuitu

foeditatem

deccnter
'

ostendit

concubitum.
in

Et

Apostolus (Rom.
et in L.

2G)

mutaverat naturalcm usum

difs E.
intcllpfiuntur E.

eum
L
(iion

apsls

/".

diebus

FL

quod

<t in

Gl).

45. inde

/-

(non GL).

pro

novem EL GL

46. dictum F.

ad imitanL.
d^ec.

dum EF GL
hoc
est ag.

str.

beluarum EL.

47. causa oni. F.

ut sicut FI^.

48. circuit et ev.

om. L.

49. circuit et ev. L.

evenerat foed.

32

Julian of Toledo
qui est contra naturam,' et cetera.
50.

usum
sunt

Hyperbaton

est

transcensio

quacdam verborum ordinem

:

turbans.

Cuius species
tmesis,

quinque

hysterolog-ia,

anastrophe,

parenthesis,

synthesis.

Primus hyperbaton, hysterologia vel hysteron proteron, est sententia quum verbis ordo mutatur, ut (Aen. 1, 179) et torrere parant flammis et frang"ere saxo quum dicere
51.
'

'

debuit torrere flammis post frang^ere saxo.

'

Item (Aen.
'

3,
;

GG2)

postquam
(1,

altos

tetigit

fluctus
sic

et

ad aequora venit
fluctus.

quum
Georgi'

antea ad aequora venit et

tetig^it

Item
igne

in

corum

2G7)

'

nunc torrete

ig-ni

fruges, nunc frang-ite saxo

et

dum
52.

antea

granum

frangatur
'

postea

torreatur.

moresque viris et moenia ponit.' Item, in Aeneidos (1, 2G4) (Mores quippe leges dixit.) Prius enim moenia quam leges moriamur et in media arma damus. Et in secundo (353) ruamus dum antea quisque possit ruere et postea mori. Et Anchisen facio certum remque ordine pando in tertio (179)
' '

'

'

dum
'

antea pandit

et postea certum

facit.

53. Item ibi (4, 6)

postera

Phoebea

lustrabat

lampade
'

terras

humentemque

umbram Aurora Aurora polo removet et postea Phoebi lampas refulg"et. Item in Georgicis dum desinit ante decem, post quattuor incipit annos (3, Gl) 54. Secundus, anasantea sint quattuor et postea decem.
;

dimoverat umbram

prius enim

'

'

trophe, est
'

verborum tantum
pro circum

ordo' praeposterus, ut (Aen. 1, 13)

Italiam contra,'
litora circum,'

pro contra Italiam.

litora.

Item ut (Aen.
G43)

3,

75)

'

55. Parenthesis est inter1,

'

neque enim patrius consistere mentem passus amorrapidum

Aeneas ad naves praemittit Achaten.' Debuit enim dicere Item in sexto libro de Bruto rapidum praemittit Achaten.
:

posita ratiocinatio divisae sententiae, ut (Aen.

Aeneas

(822)

ordo
*

utquumque ferent ea facta minores.' Est enim amor patriae. Item in Psalmo (17, 42) clamaverunt nec erat qui salvos faceret ad Dominum, nec 56. Tmesis est unius conpositi aut simplicis exaudivit eos.'
'

infelix,
:

talis

infelix vicit

verbi sectio una dictione vel plurimis interiectis,

{o)n.

ut (Geo.

3,

et)

F.

itcm Ap.

apsls F.

in dcl.

F-.

51.

quum

di.

de.

saxo

om.
53.

E.

post] et F.

qui antea L.

georgicon E.
54. item ut 57.
lit.

52. possit quisque E.

circ. inspicit

desinit] venit E.

ante sint E.
massilitanas L.

56. massili L.

Item ut gero E.

umbra. Paren. E. Bede (Schem. et Trop.

Julian of Toledo
381)
'

33

Ann. GOD)
'

Septem subiecta Trioni,' pro Septemtrione et (' Enn.* saxo cere comminuit brum et (' Enn.' Ann. 610) Massali portabant iuvenes ad litora tanas.' Hoc est Sep;
'

tentrioni,

cercbrum
*

et

Mnssalitanas.

Item ut
amictu,'

(.Ven.

1,

412)

'

et

multo

nebulae

circum

dea

fudit

pro

circumfudit.

57. Itcm

Hiero quem genuit solymis Davidica proles,'

pio

o lo versiculos nexos quia despicis annes,' pro loannes. 58. Synthesis hyperbaton tris Notus est ex omni parte confusum, ut (Aen. 1, 108)
Hierosolymis.
1,

Item (Eug. Tol.

23)

'

'

abreptas

in

saxa latentia torquet,

aras.'

saxa vocant
;

Itali,

mediis

quae

Etenim ordo talis est tres abreptas Xotus in saxa torquet, quae saxa in mediis fluctibus latentia Itali aras vocant. 59. Synthesis, ubi ex omni parte confusa vina bonus quae sunt verba, ut in primo Aeneidos (19.^)
in fluctibus,
'

deinde

cadis

onerarat

Acestes

litorc

Trinacrio
:

dederatque
vina heros

abeuntibus heros
dividit

dividit.'

Nam

debuit dicere
litore

quae bonus Acestes Trinacrio

;

cadis onerarat et

abeuntibus dederat

ista

heros dividit,

id est

Aeneas.

60.

In

secundo item (348)

incipio super his

iuvenes, fortissima frustra

pectora,

si

vobis audentem extrema cupido

sit

certa sequi, quae

rebus fortuna videtis

excessere
di

omnes

adytis arisque relictis

;

quibus imperium hoc steterat

;

succurritis urbi

incensae
61.

moriamur
:

ct in

media arma ruamus.

suc-

Ordo

talis

est

iuvenes,

fortissima pectora frustra,

di
;

curritis

urbi

incensae,

quia excesserunt

unde,

si

vobis
et in

cupido certa est

me
fert
:

sequi audentem extrema,

62.

moriamur
1,

media arma ruarnus.

in

Item Ovidius (Met.

1)

nova

animus mutatas dicere formas

corpora

di coeptis

(nam vos mutatis

et illas)

aspirate meis.
2, 10)
/..

does not

know
est

the

name

of this carver of Hierosolymis.

talis

58. est hyp. 59.

vi.

Acccdit G.

enim ordo
acates F.

non

Gl.).

tris

E.

vonos
G.
62.

quae E.

acates F.
cf.

oncrat (hon-) EF.

ad. sacrisque
est
id

60. audcndi (audiendi

E) codd. (sod.

infra).

cup. est L.
F.
61.

aditi sacrisquc

moriamur

(61)

incensae om.
deccptis

est iuv.

E.

extra G.
Gl.

corpore codd.

dccepti

cett.

mutatis etiam

63- dcccpti

34
63. Est

Julian of Taledo

cnim ordo
;

talis

fert

animus

in

nova corpora mutatas

dicere formas
illas.

di,

coeptis adspirate meis,

nam
est vel

et

vos mutatis
longus aut
65. Long-us,

64.

obscurus.

Hyperbaton autem aut brevis Brevis, ubi parvae sententiae

ut

aut

sermonis inter-

positio orationem decidit,

supra dictum
lesu Christi,

est.

ubi multa interponuntur, ut est Pauli apostoli in principio ad

Romanos

'

Paulus,

servus

vocatus apostolus,

segregatus
phetas suos

in

evangelio Dei, quod ante promiserat per pro-

in scripturis sanctis

de fiHo suo, qui factus est ex

;

semine David secundum carnem

Dei
in

qui praedestinatus est

filius

secundum spiritum sanctificationis ex resurrectione mortuorum lesu Christi, Domini nostri, per quem accepimus gratiam et apostolatum ad oboediendum fidei in omnibus gentibus pro nomine eius in quibus estis et vos vocati omnibus qui sunt Romae in caritate Dei vocatis lesu Christi
virtute
;
;

sanctis

gratia vobis et pax a Deo, Patre nostro, et

'

Domino
:

lesu Christo.

66.
ct

Ecce long-um, hyperbaton

inter se

in

quo removes,
ita

de medio omnia
tate Dei

prima

et

postrema

coniungis

Paulus, servus lesu Christi, omnibus qui sunt

vocatis sanctis
:

Romae

in cari-

gratia vobis et pax a

Deo, Patre
de doctrina

nostro, et

Domino
ut est
dic:it

lesu Christo.
a
(2,

67. Item longus et obscurus

in

hyperbaton,

sancto Augustino
38, 57)
'

libro

Christiana ubi

dilexerit ut iactare se inter

quae tamen omnia quisquis ita peritos velit et non potius unde sint
esse persenserit,
et

vera cognoscere, quae

tantummodo vera

unde quaedam non solum vera sed etiam incommutabiha esse conprehenderit, et sic ab ipsa specie corporum usque ad humanam mentem perA^eniens, quum et ipsam mutabilem invenerit,

quod nunc docta, nunc indocta

et

sit,

constituta tamen intra

incommutabilem, supra servitutem

mutabiHa infra se cetera,

videri

ad unius Dei laudem atque dilectionem cuncta convertere, a

quo cuncta esse cognoscit, doctus

codd.

potest,

esse

autem

mutatis ciiam Gl.

est

In finc

De
est).

tripertito
br. lon.

(cf.

64).

64.

aum LG

om. F.
est)

om. L.
om.

breve

(om.

[om. aut.) E.
est
ei

Gl.

65. apsli F. Gl.

:

apstls F.

antea

(non G/.)
66.

dictum {om. ex L. mor:

tuorum E
bis L.

FL
Gl.

(G
:

n.l.).

Deficit G.

removes

EF

Gl.

coniungis
ut] et F.

coniunges FL.
cogn.

67. dilexerit] intellexerit

removeL (non

GL).

int. inpcr. G/.

om FL.

persenserint E.

ipsa mut. E.

Jtdian of Toledo

36
!

sapiens nullo modo.

68. Long-um hyp>erbaton et obscurum Qui hoc ordine patescit si removes de medio omnia et inter se prima et postrema ita iungis quae omnia quisquis ita dilexerit ut iactare se intcr peritos velit et non potius cognoscere unde sint vcra, et ad unius Dci laudcm atquc dilectionem cuncta convertere, a quo cuncta esse cogfnoscit, doctus videri potest, esse autem sapiens nullo modo. 69. Hyperbole est dictio fi(1cm cxcedens aug"cndi minuendive causa. Augendi, ut nive Minuendi, ut candidior.' tardior testudine.' 70. Hyperbole dictum excclsitas fidem excedens ultra quam credendum est, ut terram (Aen. 3, 423) sidera verberat unda et (Aen. 1, 107) inter fluctus aperit furit aestus arenis. Hoc enim modo ultra
'

'

'

'

'

'

'

fidem aliquid aug"etur, nec tamen a tramite significandae veritatis

erratur,

voluntas

loquentis
'

quamvis verba quae indicantur excedant, ut non fallentis appareat. 71. Ut est hoc
velocior aura.'

augendi, [ut]

Item

'

durior saxo.'
'

Item
in

'

it

clamor caelo.
suum.'

'

Item
et

in

Psalmo

(72, 9)
*

posuerunt
capilli

caelo os

Item

(Psalm, G7, 22)

verticem

perambulanperambulare.

tium
72.
fecit

in

delictis suis,' id est in

in

summitate
25)
'

capilli

Item

Evang-elio (lo.

21,

sunt et alia multa quae

lesus,

quae
'

si

scribcrentur pcr sing"ula, nec ipsum arbi'

tror

mundum

caf>ere eos qui scribcndi sunt libros.

Item

in

Gene-

sis (22, 17)

faciam semen tuum sicut arena maris.'

sit

Quis enim

non videat quod

inconparabiliter amplius arenae

numerus

quam

esse

saeculi?

hominum omnium ab ipso Adam usque ad terminum Quanto mag-is solum semen Abrahae Quod ea
!

loquutione
tropica
est,
'

dictum

non

quae vocatur hyperbole, quae utique propria. 73. Item minuendi, ut mollior
est
'

pluma,'
nificatur

frigidior nivc.'

74. Alleg-oria est tropus

cmam

dicitur,

ut est (Geo.
colla,'

2,

542)
est

'

equum
intra]
si]

fumantia
li.

solvere
in
/..

hoc

quo aliud sig^set iam tempus carmen finire.

intcr

infra]

68.
et

Longiis E.
F. se

in

F
:

hinc

hic
/..

Gl.

om.
F.

obscurus E. quae om. L. (non GL).

EF

Gl.

dilcxcrit

EF

Gl.

inteiiexerit

ut] ct F.

intcr imperitos
ut]

E
aul

Gl.
/,.

cognosceret F.
71. ut
si]
s.

sunt E.L.

autem om.
vertice
/''.

70.

indicatur F.

om. L
caeii
et

(non Gh).

diloctis

E.
si.

id est]

item F.
:

72.
si.

(the sed-

symbol) E.
velut

caperc

mundum

F.

haronam ma. E
Gl.
sint
/,.

stellas

arenam quac cst in litore ma. utrumque tropice (om. est) L.

/'.

quod ad loquutionem F. 74. quo] quod E Gl. est etiam tcm.

36
75.

Julian of Toledo

est

Huius species multae sunt, ex quibus eminent septem, id ironia, antiphrasis, aenigma, charientismos, paroemia,
76. Allegoria dicta, id est aheniloquium.
intellegitur,
id

sarcasmos, astismos.
Aliud enim
htore cervos
sonat,

aHud

ut
est

(Aen.
ubi

1,

184)

'

tres

conspicit

errantes,'

tres

duces belH

Punici significantur, id est Hamilcarem, Hasdrubalem, Hanni-

balem
'

vel

tria

bella

Punica.
id est

77.

Item

in

Bucolicis

(3,

71)

aurea mala decem misi,'

(Aen.

ad Augustum decem Eclogas

ita
'

pastorum.

Item Vergilius sub persona morientis Didonis

4,

expressit dicens

690)

ter

sese adtollens cubitoque

et victa est.

adnixa levavit,' ubi ter Kartago rebellavit

(Aen. 4, 642}
'

iLem

at trepida et coeptis
'

inmanibus effera Dido sanostendit furen111)

'

guineami volvens [fjaciem

per
(Ecl.

Didonem enim
3,

tem Kartaginem.
pueri
;

78.

Item

claudite

iam
id

rivos,

sat prata biberunt.'

Allegorice hoc dixit,

est iaxn
(Ecl.
8,

cantare desinite, satiati enim audiendo sumus.

13)
'

Item
id

intcr victrices hederas tibi serpere lauros,'

florere inter tuos

est

carmen

meum

triumphos.

Nam

antea victores lauro,

9,

hedera coronabantur poetae.

79. Item

(Ecl.

28)

'

Mantua

vae miserae nimium vicina Cremonae cantantes sublime ferent

Cygnos hic allegorice Mantuanos poetas, qui Mantua vae miserae. Qui abacti sunt de paludibus, id est d'e agris suis quando Cremonenses contra Augustum Antoni copias susceperunt, et agros eorum dividi 80. Ironia iussit Caesar; Mantuani quoque <;dis>>persi sunt. est tropus per contraria quod conatur ostendens, ut (Aen. 4, egregiam vero laudem et spolia ampla refertis tuque puer93) Hanc enfm., nisi gravitas pronuntiationis que tuus,' et cetera. 81. Ironia adiuverit, confiteri videbitur quod negare contendit.
ad sidera cygni.
'

quasi cantantes dicunt

'

dicitur
*
iv/-c

pcr

pronuntiationem

contrarium

habens

intellectum.

enim tropo
vestras,

callide aut per

accusationem aut per insulta-

Honem
140)
codd.
too.
all.
'

aliquid dicitur.

Ut

est illud
;

apud \'ergilium (Aen.

iactet in aula
in

1,

Eure, domos
Pun.
be.

illa

se

Aeolus

et

76. vel] et F.
ter se esse E.

L.

77. 78.

There were pedants

id]

those days

trepidam FL.
quia F.
.

hoc

{non GL).

79. gigno sic

E.

poeta F.

qua

significantes dicit E.

miserere E.
{i.e.

After

this

word the

letters n. u. c.
est agr.
s.

may have

stood in the archetype

copia E.
82. per] pro E.

nimium
81. cxu!-

vicina Cremonae).

(pm. de) F.

persi etiam Gl.

tationem E.

au.

c.

e.]

clauso carcere L.

redcmit red.

julitui

of Toledo

37
si

clauso vcntoriiin caicrrc rcgnct.'

est?
cst,

Kt quomoclo aula

carcer

Solvitur cnim pronuntiatione.

Nam

iactet et aula ironia

carcer

vero pronuntiatio
(48, S)
'

accusationcm

fratcr

82. Item in Psalmis per cst. non rcdimct, redimet homo. Sed
'

fratcr noster Christus est qui dixit

(lo.

20,

17?):

ite,

dicite
:

fratribus mcis.

VA dicis pcr contrariam pronuntiationcm

si

Christus
83.
'

nos
in

non
Et
in

redimct,

ahquis

homo redempturus
dicit

cst ? 16)

Ucm

Tsahnis pcr insultationem laus, ubi

(39,

cui,''^,

cuge.'

Evang^cho (Mat.
deridet.

2(5,

G8)

'

prophetiza nobis,

Christe.'
tiantur,

Quae

tota p<;r contrariam

pronuntiationcm adnun84. Et
in

quando laudando
et

Regum, quum
{'i

Iczabcl ad Achal) in cxprcbratione loquuta est

'

Reg".

21,

7)

grandis auctoritatis es

bcne regis regnum

a
'

Israel.'
est.

Quod
Item
in

utique

non laudando scd exprobrando loquuta

Evanq-elio

secundum loannem
9,

ludaeis

illi

caeco nato maleillius

dicentis voto dicitur (lo.

28)

tu discipulus

sis

'

cui

contrario
ut
'

benedicebant.
bellum,'
'

85. Antiphrasis
et
'

est

unius

verbi

ironia,

lucus,'

Parcae.'
luceat.

Bellum, hoc est

minime bellum. Et quod nulli parcant.

ribiles et

lucus, eo

quod non
et

Et Parcae, eo

Item
Et
'

'

mites

modesti,'

quum

sint ter-

inmanes.

bcne faciant.
tropo
et

Et
'

'

Eumenidas,' eo quod nulli parcant vel mundus,' eo quod sit inmundus. 86. Hoc
'

nanos
'

Atlantes

vocamus,
in

et

caecos

'

videntes,'
'

ct
in

.\ethiopas

marg-aritas.'
tibi,'

Item

lob

(2,

8 Ital.)

si

non

faciem benedixerit
in

id est maledixerit.

Et

in

Regnm,
est

ubi

Naboth fictum crimen a calumniantibus nominatum

Reg. 21,
1-3)
'

quod

(^

benedixerit

Deo

et regi,'

id

est maledixerit.

87. Inter ironiam

autcm

et antiphrasin

hoc distat quod ironia

;

pronuntiationc sola indicat quod intellegi vult

ut puta
facis.
'

quum
Anti-

dicimus homini agenti male

'

bonum

est

quod

phrasis vero non voce pronuntiantis significat contrarium, sed

suis

tantummodo

vcrbis

contrario
ibi

dicitur.
ct

Veluti

dum
nobis

ciuaesumus accipere quod

h.
L'-.

non

cst

respondctur
sccuiukim]
s.

non om.

/..

83.

pion. pronunliatur
dirit

/..

84.

(usually a

sed-synibol) K.

\otoj

Vf>cf' ?

F.

qui E.

85. parcant

FL:

parcont E.

non fac (om. in) E. Rcg. in Na. si non 86- artiiiopcs E. eumcnides /.. homini] omni F. q. f. bon. est E. contrario ubi E. factum F. 87. aum L. contrarium di. L. quaerimus EL. From Aug. Doct. Christ. 3, 29, 41. di. EF
:

38
'

JuLiiin of

ToLedo

abundat.'

Item
est

'

cave illum quia bonus est homo,' pro malo.

88.

Aenigma
' ;

obscura intellegentia per occultam similitu'

dinem rerum, ut

mater me

me

quum

significet
efflucre.

eodem rursus
est illud

g-enuit, eadem mox gignitur ex aquam in g"laciem concrescere et ex 89. Aenigma est obscura parabula sive
difficile

Ut antequam parturiret pepcrit, et antequam veniret partus eius peperit masculum quod sic intellegitur antequam Chri.stum Virgo parfuriret in carne, genuit eum Pater in divinitate et antequam tempus parturi90. Item (ludic. endi veniret, genuit eum sine tempore Pater. de comedente exivit cibus, et de forte egressa est 14, 14) dulcedo,' significans ex ore leonis favum abstractum. 91. Inter alleg-oriam autem et aenigma hoc interest quod allegoriae vis gemina est et sub res alias aUud figuraHter indicat. Sicut Isaac ad sacrificium ductus significabat humilem Christum 92. Item in Exodo aries pro eo immolatus Christum passum. serpens in virga, virga in serpentem, Christum in morte Christum post mortem reversurum ad pristinam regni potesintellegitur nisi aperiatur.
'

obumbratus sensus qui

Esaiae prophetae

(66, 7)

'

'

tatem, et cetera. 93. Aenigma vero est sensus obscurus et per quasdam imagines adumbratus, habens aut in sententia obscurum intellectum aut per simiHtudines aHum sensum. Sicut

puta

(Physiolog.
'

?)
;

fremitu suscitari

fertur leonis catulus dormiens patris quod rcfertur ad resurrectionem Christi

'

post

somnum
ad

mortis resuscitatum potentia

Patris,

et

cetera

95. Charientismos mores hominum pertinentia. tropus est quo dura dictu gratius proferuntur, uti quum interrogantibus nobis numquid nos quaesierit aHquis respondetur unde intellegitur neminem nos quaesisse. Bona Fortuna 95. Paroemia est adcommodatum rebus temporibusque proveret lupus in fabula.' adversus stimulum calces bium, ut

similia

'

'

'

'

'

bo. ho. est

bo. est F.

88.

L (non
part. E.
all.

Gl.).

89.
s. t.

Christum om. E.

Pa.

(non

Gl.).

E.

aum

L.

res arias E.

FL sentcntia E Gl. significant EL G/. peperit F. tem. virginis 90. abstractum FL. extractum E GL 91. Item aries Christum oni. E. 92. mortem EF Gl.
intellegentia
:

genuit

resuscitati? 93. siniilitudinem aliquem se. L (non GL). 94. virgam EF. referuntur E. ut quum E. cst tropus E Gl. cf. Amer. Journ. Phil. 37, 37. utrum F. al. qu. F (non Gl.). nos om. E. 95- Par. est numquid EL adversum EL. ctemia adc. E. adversus F Gl 96. contra] inter EF GL
:
:

'

JuUan
96. Rcbus, versis
ut
'

of Toledo

39

contra stimulum calces,'

97. Temp)oribus,

dum
'

si^ificatur
in

atl-

resistendum.

ut

lupus

fabula.

Aiunt enim rustici vocem hominem

viderit
' ;

jjerclcrc si

eum
istutl

lupus prior

unde
in
'

et

quum
98.

subito taccnti dicitur

provcrbium
plcna odio
et,

lupus
44)

fabula." sicut

Itcm

in

1'ropheta provcrbium {lCzech.

99.
12,

IG,

matcr,
inrisio,

ct

lilia.'

Sarcasmos
360)
'

cst

atque hostilis
bello,

ut

(Aen.

en agros
iacens.'
(.Aen.

quam
'>i7)
:

Troiane,

petisti,

Hesperiam metire

100. Sar2,

casmos dicta
referes

hostilis inrisio

cum

amaritudinc, ut
ibis

ergo haec

et
illi

nuntius

mea tristia facta (id cst dicta) degeneremque Neoptolemum narrare memento.
Pelidae genitori,
iOl. Astismos
est

tropus

multiplex

numerosaeque

virtutis.

Namque
(Ecl.
3,

astismos putatur dictum

omne quod

simplicitate rus-

Ut est illud amet tua carmina, Maevi, atque idem iungat vulpes et mulgeat hircos. 102. Astismos contrarius est sarcasmo, eo quod astismos urbanitas est sine iracundia, ut illud (Ecl. 3, 90) qui Bavium non odit amct tua carmina, Maevi, atque idem iungat vulpes et mulgeat hirtica caret et faceta satis urbanitate est expolitum.

90)

'

qui

Bavium non

odit

'

'

cos.'

Id est qui

Bavium non

odit pro

poena
et

ei

contingat ut

diligat

Maevium.

Fuerunt enim Maevius

Bavius poetae

contra

inimici Vergilii. Qui hos ergo diligit faciat quae naturam sunt iungat vulpes et mulgeat hircos. 103. Homoeosis est minus notae rei per similitudinem eius quae icon, magis nota est demonstratio. Cuius species sunt tres 104. Homoeosis Graece Latine similiparabole, paradigma.
p>essimi et
:

tudo;

set tres species, icon

imago, parabole conparatio, para-

digma exemplum significat. 105. Icon est personarum inter se vel eorum quae personis accidunt conparatio, ut (Aen. 1, 589) 106. Icon, similitudo conparaos humerosque deo similis.'
'

tfva ex

simili
Gl.
:

rerum generc ad simile genus.

F.
ist.

Cuius figuram
:

dum EL
equum
lup.

cum
dic.
:

97-

sub.

tac.

prov.

unde cum sub. tac. unde ci sub. F

:

ist.

verbum L
dic.
ist.

undc* et

tac.

prov.

E.

et

in fa.

EF

om. L.

100- id est dicta] either a marginal adscript or a

101.
its

lfcturer's side-remark.
in !"

omne] mone E.

102. est contr. E.

pessimi

mihi E. (So E, or

e.xempiar,

was

in the habit of

chanj^ing Spanish
106.

tnici to mihi).

quae] quod F.

104. sed tres] seteatres E.

significant E.

40
Vergilius exsequitur.

Julian uf Toledo
Ita ut (Aen.
-i,

009)
'

'

non

aliter

quam

si

inmissis ruat hostibus omnis

Kaita^o.
Inde

Ecce propria comet

paratio de re cuius causa dicitur.

conparationem dedit

ubi res agebatur et proprio fecit exemplo.

558)

'

omnia Mercurio

flavos

specie

107. Ut (.\en. 4, vocemque coloremque et crines et membra decora.' Congrua enim est similitudo de cuius pcrsona inducitur. 108. Parabole est rerum consimilis,

grua dissimilium conparatio,

fugit

ut (.^en.
et

2,

223)

'

qualis mugitus

cum

saucius

aram

taurus,'

cetera.

109. Inter

icon

autem et parabole hoc distat quod in icon personarum inter se vel eorum quae personis accidunt conparatio, in parabole vero rerum dissimilium congrua conparatio est. 110. Parabole, conparatio ex dissimilibus rebus,
ut

(Lucan.

1,

2().j)

'

qualis

in
'

arvis aestiferae Libyae visus leo

comminus hostem consedit

alio

ubi leoni

Caesarem conparavit, non ex suo sed ex

Item
32)
'

genere

similitudinem faciens.

in

Evangelio,

quum
illi.'

Christus de
111. Paradeterrentis.

Herode deigma

dixit

(Luc.

13,

vade, dic vulpi

hortantis

est

praepositio
ut

exempli
242)
'

aut

Hortantis,

(Aen.

1,

Antenor potuit mediis elapsus

112. Deterrentis,

Achivis Illyricos penetrare sinus,' et cetera.

ut (Aen.
7,

non si<Cc!> Phrygius penetrat Lacedaemona pastor Ledaeamque Helenam Troianas vexit ad urbes.'
303)
'

at

113.

Paradeigma
rei.

dicta

exemplum
tam

dicti

vel facti alicuius,

aut

ex simili aut ex dissimili genere, conveniens eius

ponimus

Ut

est
'

'

fortiter ruit

quam proapud Hipponem Scipio

tribus

quam
'

Uticae Cato.

114. Similitudo

autem

modis
1,

fit

a pari, a maiore, a minore.

A
cum
1,

pari ad

parem, ut (Aen.
'

148)

ac veluti

magno

in
:

populo

saepe coorta est seditio.

151)
'

115.

A
F

maiore ad minus
huius F-.
(cf. Is.

(Lucan.
ex proprio

qualiter

expressum ventis

figura F.

ecce] hacc F.

propria oni. F.
G/.

dicitur
G?.

EL

Gl.

inducitur
F.

Et. 1, 37, 32).

EF

exemplum
fit

107.

Ut om.
109.

est]

et E.

mercuria codd.
accidit

108. substituit 110 E.

conp.
in

congrua] contra F.

autem
G.

om. F.
alieno

(non GL).

Gl.

110. Accedit iterum

Par. est ex

E E GL

Par. conp. et F.

armis codd.

leonem Cae.
hort.

FG

(non GL).

vade om. FG.

111. ex. pr.

Gl.

urbes
115.
si

113. Par. dicta

eius

FGL:

et
(cf.

vocatur par. E.

similium F.
{oni.

(112) om. E. aut ex diss. bis E.

periit
.\

cum ponimus F
F
(the svmbol).
si]
i

ad 36).

ut

tam

est)

F.

yponem L
om. E.

pcriit

apud vponem G.
E.

114.
116.

aum LG.

modis
.\

oin.

L.

per]
brevi]

pro

Ad minori E:

maiori F.

pot.

GL

prelii L^.

Juliitn

of Tolcdo

41

per nubila fulmen.'

'

116.

A minore ad maius
Quasi dicat de
figura
:

(Aen.

6,

119)

potuit

manes arcessere coniugis Orpheus Threicia

re

fretus

cithara fidibusque canoris.'

citliara et fidibus.

parva

et brcvi,

Et

est

si

ille

cithara fretus,

cgo

pietate.

Since the scribes can scarcely be trusted to write a

\'irgil correctly,

line of

full

apparatus criticus would crowd the pages

1,

with such contemptible vag-aries as (for Aen.

284) at
servitii

VI

41

quum domus

assirici

phitiam clarasque micenas

praemit
ait

hac victus dominabitur argis

assarici priciam clarasque

cum domus
servitii

assur iuphiti

clarusque micenas ac victis dominabitur argis

quum domus

micenas

premit acuitis domi-

nabitur agris L.
less they

usually omitted Virgil-citation variants un-

light on a possible reading or on the text's on the relationship of the MSS. But I can provide From the mongrel complete detail to anyone who needs it. text, non-Spanish transcripts of a Spanish exemplar, little of Julian's actual spelHng could be safely extracted (e.g. quum),
trac|ition or

threw

and to

sacrifice intelligibility to literal

accuracy seemed pedantic.

possible.
All

The
the

libraries of

Spain must be thoroughly searched before a

he deserves one)
is

scientific edition of Julian (if

MSS. used by me go back to iiermibus for ]'ergilius at VI 21.

lectio potior
et cetera at
' ;

a corrupt text which had e.g.

I

followed the

maxim

'

longior
its

for
10,

L avows
;

a w-ish to save vellum by

curt

and murders the sense by its curtailment of the Cicero citation at V 34 and E omits chaps. I II. Sometimes indeed a sentence found in F, but not in EL, looks like an interpolation, explanatory or illustrative. But the same may be

IV

said of

some sentences found

tell

in all

the

MSS.

(e.g. III 1).

We

cannot

whether
jottings,

this treatise w^as a finished

work

of Julinn,

or merely a
additional

posthumous publication which incorporated all his or even nothing more than notes taken from Julian's lectures (see on IV 6). The title which I have The Liber assigned to it is more convenient than certain. Cilossarum assigns no title, nor (we may almost say) do the

MSS.
\ectus
'

('

Incipit tractatus de vitiis a diversis tractatibus col-

is

the

title

in

for chaps. III sqq.)

42

Jidian oj Toledo

The

treatise

is

mainly a rechauffee of previous grammarians

(Audax, Donatus, &c.), and the source of each paragraph For the easily be found with the help of KeiTs indexes.

may
rest,

some points

of

more

or less interest (but not Bible-citations)

:

are mentioned in the following Index

African pronunciation

age pro euge

Apuleius
Atlans
'

( !)

9.

1,

25.

serviondam
-Spanish
1,

(for

servituram)
in

6, 41.

4,

symptoms

the

MSS-

4,

4.

Aspiration (see H).

dwarf

'

6, 86.

Brcvis Brevians

Law 1,

10.
6, 33.

Cornedians, Old Greek

Faltering reader in church

1, 22.

gnate (not

'

nate

')

Aen.

1,

664

H 1,

4, 6.

21.

Juvenal (15, 7) caeruleos 5, 27. espistula laeta domus 1. 6, 21

6, 25.

Lucilius

3,
'

4.
'

Margarita

mi

'

blackamoor 6, 86. Adverbium blandientis 2, 7.

'

mici

1, 21.

nicil1, 21.

paumentum

quaad
Persius

1,

10.

6,

16.

2, 5.

iiilli

s > I

' ;

\'-''''r'

'Ijv- '-'U'-'
>

w'
t-

-^.

>'.

'io;:!'''

';i'l

-?-i.^r.':!.;-^^!-i^U;J Vf,.j|

;';.::^^!H::;;:::;i;:;F'f;;H;|

:';-:.:,;::;;;i;;iH:.:i::|;j
;.''--^^iU-i';'':'J^
;

: ^'.v^irr.;;:!