Vjeba 1. Zadatak Upoznavanje s operacijskim sustavima UNIX i MS Windows. Izrada jednostavnog programa, prevoenje i izvoenje.

Materijal uz vjebu

Osnovne naredbe u UNIX okruenju

Vana napomena: adresa servera je tyke.vernnet.hr port 222. Sve poddirektorije, datoteke i programe treba raditi samo u svom poetnom direktoriju!

Openito: naredbom 'man' moemo dobiti dodatne informacije o svakoj naredbi u UNIX-u. Dovoljno je iza 'man' napisati ime naredbe koja nas zanima, npr. 'man pwd'.
Opisane naredbe:

pwd mkdir ls rmdir cd cp mv rm

pwd (print working directory - ispii radni direktorij)

Naredba pwd ispisuje u kojemu se direktoriju trenutno nalazimo - tzv. radni direktorij ili trenutni direktorij. Na poetku rada (odmah nakon pristupa UNIX raunalu preko programa

telnet) to je korisnikov home direktorij. Koristi se samo navoenjem naredbe i pritiskom na tipku Enter: > pwd (ispisuje trenutni direktorij)

mkdir (make directory - kreiraj direktorij)

Oblik: mkdir <ime_direktorija> Naredba mkdir stvara novi direktorij unutar direktorija u kojemu se treutno nalazimo. Ime novog direktorija se pie iza same naredbe: > mkdir lijevi (stvara direktorij lijevi unutar trenutnog direktorija) Novi direktorij se tada naziva i poddirektorij jer se nalazi unutar drugoga direktorija. Tako je u ovom primjeru direktorij lijevi zapravo i poddirektorij home direktorija. Uzastopnom uporabom naredbe mkdir moemo napraviti vie poddirektorija: > mkdir desni (stvara direktorij desni unutar trenutnog direktorija, tako da sada imamo dva poddirektorija) Na ovaj nain moemo nainiti hijerarhijsku strukturu direktorija, koja se jo naziva i stablo. Uporabom gornja dva primjera nainili smo dva poddirektorija unutar naega home direktorija, to se moe prikazati kao: home |--- lijevi | --- desni

ls (list - pregledaj)
Oblik: ls ls -l Naredbom ls sluimo se kada elimo vidjeti (izlistati) sadraj direktorija u kojemu se trenutno nalazimo (npr. ako su u njemu neki nai dokumenti i drugi direktoriji). Nakon aktiviranja naredbe ispisuje se sadraj direktorija:

> ls (ispisuje sadraj direktorija) U naem primjeru, trebala bi se ispisati imena direktorija koje smo nainili, lijevi i desni. Iza imena direktorija je napisan znak '/' koji oznaava da je rije o direktorijima. Taj znak se ne ispisuje kod imena datoteka. elimo li dobiti vie informacija o datotekama i direktorijima u tekuem direktoriju, naredbu ls moemo pozvati sa opcijom -l (long), koja pokazuje detaljniji ispis: > ls -l (ispisuje sadraj direktorija sa vie podataka o svakom elementu)

rmdir (remove directory - obrii direktorij)

Oblik: rmdir <ime_direktorija> Naredba rmdir brie direktorij ije ime navedemo iza naredbe. Direktorij koji briemo se mora nalaziti u trenutnom direktoriju (ne moemo obrisati neto ega nema). > rmdir desni (brie direktorij lijevi unutar trenutnog direktorija) Direktorij koji elimo obrisati mora biti prazan. Ako se u tom direktoriju neto nalazi (datoteke ili drugi poddirektoriji), moramo to prethodno sami obrisati.

cd (change directory - promijeni direktorij)

Oblik: cd <ime_direktorija> cd <put_do_direktorija> Naredba cd mijenja radni direktorij u onaj kojega napiemo neposredno iza naredbe. Ako se npr. nalazimo u naem home direktoriju i imamo poddirektorij lijevi, u njega emo otii sa: > cd lijevi (mijenja radni direktorij u direktorij lijevi) to se moe provjeriti sa naredbom pwd. Ako se sada elimo vratiti u nadreeni direktorij, koristit emo specijalnu oznaku za nadreeni direktorij koja se sastoji od dvije toke:

> cd .. (vraamo se u nadreeni direktorij) Meutim, mogue je i kombiniranje ovih elemenata, tako da se iz poddirektorija lijevi moemo odjednom premjestiti u poddirektorij desni naredbom: > cd ../desni (vraamo se u nadreeni direktorij a zatim u direktorij desni) Ovakva struktura iza naredbe cd naziva se i put (path), jer zapravo zadajemo put kojim se kreemo kroz stablo direktorija. Izmeu direktorija elemenata puta potrebno je staviti znak '/'. Ako u glavnom, home direkoriju imamo poddirektorij lijevi a u njemu poddirektorij jedan, tada se iz glavnog direktorija u direktorij jedan moemo premjestiti sa > cd lijevi/jedan (premjetamo se u poddirektorij lijevi a zatim u njegov poddirektorij jedan) elimo li se vratiti u na home direktorij, bez obzira gdje se nalazimo dovoljno je samo napisati naredbu cd bez ikakvih parametara: > cd (vraamo se u home direktorij)

cp (copy - kopiraj)
Oblik: cp <izvorite> <odredite> Naredbom cp moemo kopirati datoteku s jednog mjesta (izvorite) na neko drugo (odredite). Pretpostavimo da se u tekuem direktoriju nalazi datoteka nesto.txt. Sljedeom naredbom kopirat emo tu datoteku u drugu datoteku imena drugo.txt: > cp nesto.txt drugo.txt (datoteku nesto.txt kopira u drugo.txt) Nakon izvravanja ove naredbe imat emo dvije datoteke identinog sadraja (datoteka drugo.txt jednaka je po sadraju datoteci nesto.txt). Datoteku moemo kopirati i u neki drugi direktorij. Ako npr. imamo direktorij lijevi, onda datoteku nesto.txt moemo pod istim imenom kopirati u taj direktorij naredbom: > cp nesto.txt lijevi (datoteku nesto.txt kopira u direktorij lijevi) Ako pak elimo da datoteka u drugom direktoriju ima drugi naziv, tada jednostavno navedemo eljeno ime datoteke iza imena direktorija:

> cp nesto.txt lijevi/trece.txt (datoteku nesto.txt kopira u direktorij lijevi ali pod imenom trece.txt) Moemo se kao izvoritem posluiti i nekom datotekom koja nije u tekuem direktoriju. Sljedea naredba kopirat e datoteku trece.txt iz poddirektorija lijevi u tekuci direktorij pod imenom cetvrto.txt: > cp lijevi/trece.txt cetvrto.txt (datoteku trece.txt iz poddirektorija lijevi kopira u tekui direktorij pod imenom cetvrto.txt)

mv (move - premjesti)
Oblik: mv <izvorite> <odredite> Naredbom mv sluimo se na slian nain kao i naredbom cp, s tom razlikom da e naredba mv premjestiti izvorinu datoteku na odredite. Ako u tekuem direktoriju imamo datoteku nesto.txt, izvravanjem sljedee naredbe preimenovat emo datoteku nesto.txt u datoteku drugo.txt: > mv nesto.txt drugo.txt (datoteku nesto.txt premjeta u drugo.txt) elimo li datoteku drugo.txt premjestiti u poddirektorij lijevi, to moemo uiniti sljedeom naredbom: > mv drugo.txt lijevi (datoteku drugo.txt premjeta u poddirektorij lijevi) Datoteku moemo premjestiti i pod drugim imenom, kao u sljedeem primjeru: > mv drugo.txt lijevi/drugo1.txt (datoteku drugo.txt premjeta u poddirektorij lijevi i preimenuje u drugo1.txt)

rm (remove - obrii)
Oblik: rm <ime_datoteke> Naredbom rm sluimo se kada elimo obrisati neku datoteku. Ako se u tekuem direktoriju nalazi datoteka drugo.txt, nju moemo obrisati sa

> rm drugo.txt (brie datoteku drugo.txt) Datoteka koju elimo obrisati ne mora se nalaziti u tekuem direktoriju, no tada moramo navesti put do mjesta gdje se ona nalazi. U sljedeem primjeru briemo datoteku trece.txt koja se nalazi u poddirektoriju lijevi: > rm lijevi/drugo.txt (brie datoteku drugo.txt iz poddirektorija lijevi)

Pisanje i prevoenje C programa u UNIX okruenju

Pisanje programa
Za pisanje programskog koda potreban nam je neki program za obradu teksta. Vrlo jednostavan program koji se moe nai na UNIX raunalima je pico. Poziva ga se jednostavnim navoenjem imena programa: > pico Ako ve imamo napisani program u postojeoj datoteci, npr. 155.c, tu datoteku moemo odmah otvoriti sa: > pico 155.c Osnovne naredbe za rad s ovim editorom napisane su u dnu zaslona dok je editor pokrenut.

Prevoenje programa
Napisani programski kod u nekoj datoteci potrebno je prevesti u izvrni oblik. To se moe uiniti pozivom programa gcc. Ako se kod nalazi npr. u datoteci vjezba.c, najjednostavniji oblik poziva je > gcc vjezba.c Ako je program napisan pravilno, prevodilac e generirati program a.out koji se tada moe pokrenuti sa > ./a.out Ako u programu postoje sintaksne ili semantike pogreke, prevodilac e napisati koje su i gdje se nalaze, a izvrni program nee biti generiran. Programski kod je tada potrebno u editoru ispraviti te ponovo pokrenuti prevoenje. elimo li izvrni program nazvati drugim imenom, to moemo uiniti sa > gcc vjezba.c -o program

a nakon toga ga moemo pokrenuti kao > ./program U nekim zadacima potrebno je koristiti odreene matematike funkcije (kvadratni korijen). Za uspjeno prevoenje programa koji ih koriste potrebno je pri pozivanju prevoditelja dodati opciju -lm: > gcc vjezba.c -o program -lm