PETEMPATAN

Petempatan awal duniaa

Lokasi - lembah sungai

Lembangan Sg Huang He - China

Lembangan Sg Nil - Mesir

Lembangan Sg TigrisEuphrates - Tamadun Mesopotamia

Lembangan Sg Indus - Pakistan

#entuk muka bumi $ lembah %ang rata

#ahan binaan $ tanah liat untuk batu bata

PETEMPATAN AWAL DI MALAYSIA

Faktor-Faktor ang Mempengaruhi Lokasi Petempatan !wal "i Lembah Sungai

&awasan rumput untuk ternakan Tanih alu'ium %ang subur untuk pertanian

Perhubungan dan pengangkutan $ untuk pergerakan penduduk( perniagaan dan perdagangan Sumber protein

#ekalan air $ domestik dan pengairan tanaman

Lokasi petempaatan awal

Pinggir pantai - &uala #erang - Teluk "ar'el

"elta-Tanah Pamah Pekan( Pahang

Muara Sungai - Sungai Melaka - Lembah #u,ang

kediaman di pinggir pantai menangkap ikan kegiatan perdagangan

rumah dibina di kawasan tanah pamah atau delta *kawasaan padi+ tanah pamah subur kegiatan pertanian

petempatan di kawasan muara sungai kemudahan pengangkutan air

Pinggir sungai

.ua .ua Niah &ota Tampan

#ukit

petempatan di pinggir sungai ,alan pengangkutan utama

petempatan di kaki bukit kegiatan pertanian bukit /aktor keselamatan

petempatan di dalam gua mengelakkan an0aman haiwan liar tempat berteduh

)ENIS PETEMP!T!N

Ciri-0iri Sai1-)umlah Penduduk

Petempatan Luar #andar &urang 23(333 orang Pentadbiran peringkat rendah &awasan pertanian( petempatan( perikanan 4endah

Petempatan #andar Lebih 23(333 orang &awasaan perniagaan( perdagangan( perkhidmatan( perindustrian Tinggi

Fungsi

&epadataan penduduk

FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI PETEMPATAN DI MALAYSIA

Faktor-/aktor %ang Mempengaruhi Petempatan

Bentuk Muka Bumi Tanah pamah %ang rata Sesuai untuk pembinaan petempatan( pengangkutan dan perniagaan

&etersampaian Mudah untuk dihubungi "ihubungi melalui ,alan udara( ,alan air dan ,alan darat

Da"a! Ke!a#aaan Pro,ek perumahan #andar baru 4an0angan &ema,uan Tanah

Tanih Tanih %ang subur seperti tanih alu'ium( tanih laterit Sesuai untuk pertanian

Sum e! Ai! Ke$iatan ek%n%mi &egiatan pertanian( perlombongan( perikanan( perindustrian( pembalakan( pelan0ongan &egunaan domestik dan mengairi tanaman Sumber protein 5ntuk perhubungan dan pengangkutan *sungai+

Se#a!ah &era,aan awal - Melaka Pen,a,ahan #ritish $ pembukaan Pulau Pinang( pembukaan kawasan tanah tinggi $ #ukit Fraser 6aman darurat $ pembukaan kampung baru

S%"ia& Pendidikan $ pembinaan kole,( maktab( uni'ersiti mengu,udkan bandar baru $ 0ontoh #andar #aru #angi )aringan perhubungan dan pengangkutan

POLA PETEMPATAN
Pola Petempatan Ciri-0iri-Huraian

Pola petempatan berselerak Pola petempatan ber,a,ar

#angunan atau rumah dibina berselerak tanpa susunan teratur #angunan atau rumah dibina ,auh-,auh 4umah kediaman dibina di atas tanah milik sendiri 4umah dapat dihubungi melalui ,alan ra%a atau lorong ,alan kaki Terdapat di kawasan kebun sa%ur( kebun ke0il getah( kawasan dusun( kawasan sawah padi 4umah atau bangunan di bina selari dengan ,alan ra%a( ,alan keretapi( sepan,ang pantai( sungai( permatang dan parit atau tali air "ikenali ,uga sebagai petempatan linear "idapati di perkampungan nela%an dan kawasan penanaman padi

#angunan atau rumah dibina rapatrapat( padat dan berpusat pada sesuatu ob,ek Terdapat tanda panduan dan kemudahan asas #iasan%a terdapat di pekan( bandar dan persimpangan ,alan Pola petempatan berpusat Hampir sama dengan berpusat tetapi tiada tanda panduan #angunan dan rumah kurang padat Terdapat di simpang ,alan ra%a( ,alan keretapi( muara sungai( ladang getah dan kelapa sawit swasta Terdapat ,uga di kampung nela%an %ang dikenali sebagai kampung air Pola petempatan berkelompok

FUNGSI PETEMPATAN LUAR BANDAR

)enis &egiatan Ekonomi Huraian Pu"at 'en$e&ua!an (an Contoh Padi

)enis &egiatan

Huraian 'en$um'u&an ha"i& 'e!tanian (an 'ente!nakan Terletak di kawasan %ang men,alankan kegiatan pertanian dan penternakan

Contoh "ataran &edah-Perlis "ataran kelantan "ataran Tan,ung &arang Tanaman hawa sederhana $ buah-buahan( sa%ur-sa%uran dan bunga-bungaan &undasang Tanah Tinggi Cameron Nalapak Tebu Chuping Penterrnakan udang &erpan Penterrnakan lembu Terengganu( Pahang( &elantan( )ohor &elapa sawit Felda Serting Felda !ir Tawar Pendalaman sabah( Sarawak( Pahang( Terengganu dan &elantan

Pen$e&ua! "um e! hutan Hasil hutan dikeluarkan oleh penduduk kampung $ pu0ukpu0uk ka%u( buluh( rotan dan akar ka%u Ka)a"an !ek!ea"i (an 'e&an*%n$an Melibatkan agropelan0ongan $ kawasan pelan0ongan %ang berasaskan kegiatan pertanian( penternakan dan perikanan Eko-pelan0ongan $melawat ke kawasan %ang mempun%ai alam semula,adi %ang menarik Homesta% $ melibatkan tinggal di kawasan kampung dan mengikuti akti'iti penduduk kampung Pe!nia$aan ke*i&-ke*i&an &edai run0it men,ual barangan keperluan harian( untuk kegunaan harian In(u"t!i ke*i& "iusahakan se0ara ke0ilke0ilan oleh ahli keluarga

Taman !gro( Selandar( Melaka Taman !gro Sungai 5dang( Melaka .ua Tempurung( Perak Taman Negara Lembah "anum( Sabah Tan,ung Piai( )ohor

Terdapat di keban%akan tempat luar bandar

Sulaman &ampung #ahagian( Perak &ampung Terengganu(

)enis &egiatan

Huraian Penduduk terlibat dalam menghasilkan kra/ tangan( tembaga( songket( batik dan makanan

Contoh Perak Songket( batik( hasil kra/ tangan &ampung Ladang( Terengganu &ampung Penambang( &elantan Tembikar !ir Hitam( )ohor #au( Sarawak Labu Sa%ong &ampung Sa%ung( Perak &uala &angsar( Perak

Sosial

Kemu(ahan a)am &linik desa( perpustakaan desa( klinik bidan( pusat kesihatan ke0il( kemudahan tele/on awam dan pe,abat pos dibina untuk kemudahan penduduk setempat Kemu(ahan 'en(i(ikan Tadika( sekolah rendah dan sekolah menengah Kemu(ahan e!i a(at Mas,id tokong( gere,a atau kuil Pu"at 'enta( i!an "etem'at &ampung &etua &ampung atau Tok Sidang dan )&& Perkampungan orang asli Tok #atin 4umah Pan,ang di Sabah dan Sarawak Tuai 4umah Peringkat mukim Penghulu atau penggawa

Politik

PEMBANDARAN
Pembandaran atau urbanisasi

Satu proses perkembangan sesebuah bandar %ang melibatkan

Pe!&ua"an ka)a"an "em'a(an - hingga pinggir bandar

Pe!u ahan *a!a hi(u' 'en(u(uk - dari bersi/at tradisional ke ga%a hidup moden

Pe!tam ahan 'en(u(uk an(a! - kadar pertumbuhan semula,adi - kadar kematian rendah - kadar kelahiran tinggi - migarasi - luar bandar ke bandar - antarabangsa

Pe!u ahan ke$iatan ek%n%mi - akti'iti pertanian kepada perindustrian( perdagangan( peerkhidmatan dan perniagaan - tumpuan pada sektor sekunder dan tertier

Pe!u ahan '%&a $una tanah - kawasan pertanian bertukar men,adi kawasan perumahan( perniagaan( perdagangan dan perindustrian

Pe!u ahan 'an(an$ (a!at - kawasan tanaman ke kawasan perumahan( perniagaan - perubahan pola petempatan

Penin$katan kemu(ahan "%"ia& (an in+!a"t!uktu! - kemudahan sosial dan in/rastruktur bertambah untuk menampung ,umlah penduduk %ang bertambah

FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI PEMBANDARAN Faktor-Faktor Sumber Huraian Perkembangan bandar hasil dari Contoh

Semula,adi

kegiatan7 Pertanian !kti'iti penanaman padi di "ataran &edah-Perlis dan "elta &elantan Pembukaan ladang-ladang getah di seluruh Mala%sia Perikanan Penerokaan sumber mineral #i,ih timah Petroleum dan gas asli &uprum #i,ih besi

!lor Setar &ota #haru !lor .a,ah &luang Segamat Mersing Marang Ipoh( Taiping( &uala Lumpur &erteh( Miri( #intulu Mamut "ungun

Peluang peker,aan

Perkembangan bandar hasil dari penghi,aran ke bandar untuk beker,a dalam7 Sektor perindustrian

#a%an Lepas Perai Petaling )a%a Shah !lam

Sektor pelabuhaan

&lang #intulu Pasir .udang #andar #aru Nilai *kawasan perindustrian+ #andar #aru #atu .a,ah *kawasan perindustrian+ #andar Tun 4a1ak *kawasan petempatan+ #andar #aru Sentul *kawasan petempatan+ #andar Penawar *)ohor+ #andar Tenggara *)ohor+ #andar Sahabat *Sabah+ #andar Muad1am Shah *Pahang+

"asar &era,aan

Proses pembandaran diran0ang melalui7 Program Peran0angan Tanah #aru - bandar baru *kawasan pinggir bandar+

- bandar baru *dalam 4an0angan Tanah Felda+

Migrasi

Pertambahan penduduk akibat dari penghi,rahan dari luar bandar

FUNGSI BANDAR

Fungsi #andar perniagaan dan perdagangan

#andar pengumpulan hasil pertanian

Huraian &emudahan kewangan( perniaaan dan perdgangan %ang bertara/ antarabangsa Men,alankan urusan eksport dan import Pusat beli-belah( pasar ra%a dan kedai pelbagai ,enis #andar %ang mengumpul hasil pertanian dari luar bandar

Contoh Ipoh( .eorge Town( Seremban( &u0hing( &ota &inabalu

#andar perindustrian

8u,udn%a industri berat( ringan( elektronik( makanan( minuman dan petrokimia

#andar Pelabuhan

Men,alankan akti'iti dan urusan import dan eksport

#andar Pelan0ongan

#andar memproses sumber mineral

Mempun%ai kemudahan hotel( pusat rekreasi( dan perkelahan Terdapat pusat beli-belah bebas 0ukai( tempat-tempat berse,arah dan alam semula,adi %ang indah Terletak berhampiran kawasan perlombongan atau terdapat industri memproses

!lor Setar dan &ota #haru *hasil padi+ &ulim dan &uala &angsar *hasil getah+ 4inglet *hasil teh+ #a%an Lepas Perai Petaling )a%a &erteh Nilai Senawang Pelabuhan Pulau Pinang Pelabuhan Tan,ung Pelepas Pelabuhan &lang Pelabuhan #intulu Cameron Highland #andar Melaka Pulau Langkawi &uala Lumpur &erteh *petroleum+ #intulu *gas asli+ Miri *petroleum+ Port "i0kson *proses petroleum+ Lutong *proses petroleum+ Tangga #atu *proses petroleum+ Shah !lam *5ITM+ #andar #aru #angi *5&M+ SIntok *5I!+ Skudai *5TM+ Samarahan *5NIM!S+ &uala Lumpur )ohor #ahru &u0hing

#andar pendidikan

Mempun%ai kemudahan pendidikan tinggi $ maktab( kole,( pusat latihan serta uni'ersiti

#andar &ebuda%aan

Terdapat pelbagai pusat kegiatan kebuda%aan( mu1ium( balai seni lukis( pusat kra/ tangan

Fungsi #andar perhubungan dan pengangkutan

Huraian

#andar pentadbiran

#andar pertahanan

#andar satelit

#andar sempadan

#andar #estari

#andar Lestari

Contoh &ota &Inabalu Terletak di persimpangan atau &uala Lumpur *&L terminal ,alan ra%a atau keretapi Sentral $ pengangkutan bersepadu Men,adi tumpuan pelbagai ,enis pengangkutan dan .emas $ stesen perhubungan persimpangan landasan keretapi antara pantai timur dan pantai barat Tumpat $ terminal keretapi pantai timur #er/ungsi sama ada sebagai Putra,a%a $ Pusat ibu negara( ibu negeri( pusat Pentadbiran pentadbiran daerah dan &era,aan bahagian Persekutuan Terdapat kompleks pentadbiran Ibu-ibu negeri pentadbiran seperti pe,abat #andar-bandar kera,aan persekutuan( kera,aan utama negeri( Ma,lis perbandaran dan Ma,lis "aerah #er/ungsi sebagai bandar !rau *Perlis+ "ira,a Pusat pertahanan Port "i0kson #andar garisan tentera Lumut Limbungan tentera #utterworth Pengkalan tentera udara &awasan sokongan %ang Petaling )a%a bertu,uan mengurangkan !%er &eroh kesesakan di pusat bandar Senawang utama Tempat kediaman( perniagaan( perindustrian Terletak di sempadan Mala%sia Padang #esar *Perlis $ Thailand+ Pintu keluar masuk Mala%sia )ohor #ahru *)ohor $Singapura+ Limbang *Mala%sia $ #runei+ Tebedu *Sarawak $ &alimantan+ &awasan penumpuan C%ber,a%a pembangunan teknologi Putra,a%a maklumat Terletakn%a &oridor 4a%a Multimedia Lengkap dengan kemudahan in/rastruktur %ang berteknologi tinggi #andar baru %ang diu,udkan #andar #aru untuk men,aga alam sekitar .ebeng *Pahang+ %ang bersih Putra,a%a

KESAN-KESAN PEMBANDARAN &esan- kesan pembandaran di Mala%sia

&esan Positi/

&esan Negati/

Pertambahan kawasan setinggan 8u,ud ban%ak peluang peker,aan Pen0emaran alam sekitar $ udara dan bun%i

Peningkatan tara/ hidup

Masalah pengangguran Pasaran %ang besar #an,ir kilat 8u,udn%a pusat dan taman rekreasi &esesakan lalu lintas Peningkatan kemudahan asas $ lengkap dan moden

Nilai hartanah meningkat

Pertambahan penduduk $ penambahan tenaga ker,a

Masalah sosial( ,ena%ah dan 'andalisme

Peningkatan tara/ dan kemudahan pendidikan

Harga barang semakin mahal &adar sewa meningkat

Terdapat ban%ak kompleks dan pusat membeli-belah

&emudahan asas tidak men0ukupi

Perkembangan kegiatan ekonomi $ sekunder( tertier

Pembuangan sisa pepe,al

&ekurangan tenaga ker,a di luar bandar

Peningkatan suhu *pulau haba+

KESAN-KESAN PEMBANDARAN #angkok Kesan Positif Sama dengan di Mala%sia Kesan Negatif Sama dengan di Mala%sia Kesan Positif Sama dengan di Mala%sia Kesan Negatif Sama dengan di Mala%sia ke0uali - tidak berlaku ban,ir kilat - tiada masalah setinggan Tok%o

LANGKAH-LANGKAH MENGATASI KESAN PEMBANDARAN DI MALAYSIA Masalah Langkah-langkah mema,ukan sistem pengangkutan moden $ rel bersepadu $ L4T( monorel( komuter melebarkan ,alan ra%a %ang sempit membina lebuh ra%a membina ,alan baru &esesakan lalu lintas membina ,alan ra%a dan lebuh ra%a bertingkat menggantikan bulatan dan lampu is%arat dengan ,e,ambat memperbaiki perkhidmatan pengangkutan awam galakkan menggunakan pengangkutan awam Pen0emaran mewu,udkan 1on larangan untuk kenderaan tertentu menggunakan petrol tanpa plumbum menguatkuasa undang-undang dan !kta !lam Sekitar denda %ang tinggi kepada pesalah memperkenalkan perkhidmatan rel bersepadu membina lo,i kumbahan untuk merawat air kumbahan memasang perangkap sampah di sungai menanam pelbagai ,enis pokok di kawasan bandar mewu,udkan kawasan hi,au di kawasan bandar pro,ek pepbersihan sungai

Masalah

Langkah-langkah &empen 9Cintailah Sungai &ita9 Mendalamkan sungai longkang diperbesarkan menaik tara/ sistem saliran dan peparitan menempatkan semula setinggan membina lebih ban%ak rumah pangsa dan rumah kos rendah pembukaan tanah baru oleh agensi ran0angan pembangunan tanah seperti FEL"!( &ETEN.!H &ESE"!4( &E):4!( SL"!( "!4! mendirikan bandar satelit di pinggir bandar membangunkan bandar baru membandarkan kampung membangunkan perindustrian di luar bandar menggunakan sistem insinerator

#an,ir kilat

&ekurangan tempat tinggal dan masalah setinggan

&esesakan penduduk

Pembuangan sisa pepe,al

mendirikan tapak pelupusan sampah menggalakkan kitar semula

LANGKAH-LANGKAH MENGATASI MASALAH PEMBANDARAN DI TOKYO DAN BANGKOK Tempat Langkah-Langkah mema,ukan bas awam( sk% train( M4T mema,ukan kawasan lain bina bandar satelit dan bandar baru mengawal rebakan petempatan sepan,ang lebuh ra%a #angkok ran0angan merawat pembentungan sistem pembuangan sampah dan pembentungan membina lebuh ra%a dua tingkat Program #aan Mankong $ beri pin,aman untuk atasi masalah perumahan menebus guna tanah pinggir pantai mema,ukan tanah rang men%ediakan ;bed tower9 $ tempat tinggal peker,a Tok%o mema,ukan s%stem pengangkutan $ Sinkansen 0ipta kereta solar $ kurang pen0emaran membina lebuh ra%a lima tingkat