H ZL Okuma Teknikleri

www.MaximumBilgi.
com
Aratrma Serisi No.12
Hzl Okuma Teknikleri
DOSYA ER

Temel dman, Egzersiz Ve Teknikleri Sa Yar Beyinle "Okuma" letiim Ve Okumak n Okumalar Seerek Okuma Alglama Kt Okuma, yi Okuma Aktif/Pasif Okuma Anlama abuk Kavrama-Salam Anlama in Pratik Tavsiyeler Sonsz
"OK HIZLI ve Y ANLAMALI OKUMA"nn Temel dman, Egzersiz ve Teknikleri
Okumann hangi ekli olursa olsun, ncelikli alma, okuma tekniiyle deil, vcudunuzun bir paras olan "gz"n fiziki ileyiini dzeltmekle ilgilidir (bir de yanl alkanlklarn tashihi gerekir). Buna, eski bir deyim de olsa, "idman" diyelim. Drt idmanla balamakta yarar var.: 1) Gz daha hzl "bakmaya" (yani, ekilleri, yazlan beyne yollamaya) altrmak. dmanlar "takistoskop" aleti (el arac veya bilgisayar), altrma yoluyla salanr. Bu aralar yoksa, veya onlara ilveten, resim ve yazlar elle kapatarak da gzn hzn artrabiliriz; Gz daha geni bir alam bir kerede yakalamaya altrma idmanlar. Gene yukardaki aralarla fakat bir kerede baklacak/grlecek hedef yazlarla almalar. Gazete stunlarn ve kitap sayfalarn de byk "blok" biimler halinde okumaya almak; Yanl alkanlktan ksma idmanlar: (a) Dudak kprdatarak okumay; (b) Grtlak oynatarak okumay; (c) Okunan kelime ve cmleleri geriye dnp tekrar okumay nlemek iin eitli aralardan istifade; Okumaya uygun, rahat ortamda okumak, gzn salk durumunu, kontrol.
2)
3)
4)
Tekniklerin z Bu,"fiziki" idmanlardan sonra, okuma tekniinin zne gelmi bulunuyoruz. Burada da aama aama ie girimek gerekir. En son teknikleri de kaplayacak ekilde hzl okuma nasl uygulanr? 1) lk yaplacak ey, okuma amacn ak-seik belirlemektir. Kendi kendinize sorun; okuyacanz eyi niin okuyacaksnz? Zevk versin diye mi? Hikye, roman, iir gibi... Bir sorunun zmlerini renmek iin mi? Bir eyin kolay yollarn bulmak iin mi? Bir konunun temel dayanaklarn anlamak iin mi? Yaklaan bir snav iin doru cevaplara hazr olmak mdr okumanzn amac? Bu "hazrlk" aamasnda maksadnz aka belirlerseniz, rastgele okumaya balamak gibi, hem zaman kaybettirici, hem de anlamay bulanklatrc yanllar yapmazsnz. Okumaya beyniniz aydnlk ve hazr olarak giriirsiniz. 2) Amacnz belli. Ve okumak zere kitab, gazeteyi, dergiyi veya raporu elinize alyorsunuz.
__________________________________________________________________
WWW.MAXIMUMBILGI.COM
a) imdi yapacanz ey, bizim "ok Hzl Okuma" sisteminde nerdiimiz ikinci adm atmaktr: Materyale "Gz Atmak". 1) Kitapsa: Eserin adna ve ikinci balna, yazarn kim olduuna, yayn tarihine, yayncsna, mmknse "iindekiler" blmne, varsa "Endeks"ine gz atarsnz. Herhalde satn alma szkonusuysa fiyatna da. En ok 5 dakikada. Gazete veya Dergiyse: O nshann blmlerine, yaz balklarna, alt balklara, resimlere, yazarn adna, yaznn uzunluuna bakarsnz. 1-2 dakika yeter. Raporsa: Kimin tarafndan hazrlandna, konu balna, blm listesine, balklara, ka sayfa olduuna... v.s. gz atarsnz. En ok 3 dakika.
2)
3)
Bunlar tamamladnzda, "bunu gerekten okumam gerek mi? Okuyacam ey bu mu? Ne kadarn okumalym?" sorularn cevaplam olursunuz. b) Bir baka amacnz da olabilir: lnlardan i veya ev aramak gibi; bir telefon rehberinden arayacanz ahsn ismini, bir szlkten bir kelimeyi bulmak gibi. Bunda "Tarama" teknii uygulanr: ne atadnz ok net ekilde (kelimenin resim gibi ekliyle) gznzde canlandrdktan sonra, stun ve satrlar boyunca baknz aa doru (veya soldan saa) hzla kaydrrsnz t ki aradnz isim veya kelimelere gelesiniz. 3) Fotorafik Okuma, yeni listemde sras bizim "ok Hzl Okuma"daki "Gz Gezdirme" aamasndan nce geliyor. Bu teknikte, kelimelere, satrlara keskin bakla gz dikme yerine, "Yumuak" (adeta dalgn) bir gzle ve btn bir sayfaya bakarak yapacaksnz. Ve beyniniz, "tm" kavrayacak. Bu nasl olabilecek? Bilindii gibi, beynimizdeki iki yarmdan her biri az ok farkl bir fonksiyonla "alglar". "Sol beyin" mantkla dnp anlar (veya, anlamaya alr). Her grdn, duyduunu, analitik bir ekilde iler: Kk paralara bler, ve birimden, paradan tekten tme gider, sonuca balar. Bu bilinli okumadr. "Sa beyin" sezi yoluyla alglar. lk olarak bir eyin (ekil, yaz, ses) tamamn (tmn) yakalamaya alr; bu. "bilin-alt"nn alglaydr. Daha sonra sa beyin, yakalamaya alr; sol beynin de yardmyla, birimlere, ayrntlara iner ve hemen sentezler kurar: tmden teke alglama tarz. Okullarda retilen okuma yntemi aksi iddialara ramen hl "tekten tme" (tek harften, heceden) balanrd ama, imdi kelime ve kelimeler sralanp __________________________________________________________________
okunup sonra 3-4 szck bir arada anlam analizine giriiliyor. Yani gene tekten tme "ok Hzl Okuma" da "n Okuma", "bloklar" halinde okumaya yneldii iin "tmdenlik" ilkesine uymaktadr. "Hzl Okuma" aamasnda da 3-4 kelime, hatta btn bir satr tek bakta alglanmaya alld iin gene "tm" esasldr. Ancak bunlar, btn bir sayfay bir kerede grmeye almad iin, "Fotorafik Okuma" derecesinde "Byk Tm" deildi. Peki, btn bir sayfa, okunmasa bile, "alglanabilir" mi? Deneyler olumlu cevap veriyor. Saniyede bir sayfa evirmek suretiyle koca bir kitap il be dakikada "Fotorafik Okuma"dan geirilebiliyor. - Dikkat: Bu, tam okuma demek deildir. Burada sz konusu olan, tam okumak iin sadece beyni hazrlamaktr. Yoksa bu aamada kalrsak, o sayfalarda anlatlanlarn hibirini "bilinli" olarak anlam saylamayz.
imdi dier aamalara geelim. 4) Gz Gezdirmeli Okuma (Gz Gezdirmeyle Okuma:) okunacak materyalin ana fikrini yakalayncaya kadar metinden paralar atlana atlana okunur: 2-3 kelimeyi bir defada grerek, paragraflarn ba ve sonlarn okuyarak fikir edinilir. Ara balklar, resimler ve resim altlarna "italic veya "bold" kelimelere zellikle dikkat edilir, anlam ters evireceini belli eden szcklerin ("fakat", "her ne kadar" gibi) ve yapy zetleyeceini belli eden iaret kelimelerin tesi tam okunur. "Kayman alma" teknii de bu aamada uygulanr. 5) Hzl Okuma: Artk neyi, niin ve ne kadar okuyacamz belli olmutur. tesi ya tamamen tasfiye edilmi, gereksiz saylm, ya da "kayma alnarak" o blmler "okunmu" kabul edilmitir. imdi tam olarak, atlamadan okunacak metinlere geldik. 6) Gene de baz zor anlalan, zor hatrlanan ksmlar kalm olabilir. Metin sonuna kadar okunduktan sonra o blmler tekrar ve dikkatle okunur, notlar alnr.
__________________________________________________________________
SA YARI BEYNLE "OKUMA"
"Sol Yar Beyinle" hazrlmz bitirdik diyelim: Mantkla ve bilinli ekilde ise baladk: okuyacamz eyi niin, ne maksatla okuyacamz ak-seik kendimize hatrlattk, hzlca elden geirdik (gz attk) ve hangi ksm okuyacamz kararlatrdk. Sra geldi "Sa Yarm-Beyine". Yani "tmden" bakmaya. Okunacak eyin tamamna (kitabn tam sayfasna, gazetenin btn stununa) bakmaya. Scheele'in "Fotorafik Okuma" dedii ynteme.
A) HAZIRLIK Bunda da bir hazrlk aamas var. Sa beyinle almak iin buna uygun bir ruh haline girmeniz lazm. Bu psikolojik hali bizim derviler eskiden beri bilir ve uygularlard. Hintlilerin eitli "Meditasyon" yntemleri (Hinduizmin "yoga'lar, Maharai'nin "matra"l Transandantal'i, inlilerin Taoizmi, Mevlna'nn, Yunus Emre'nin vecd halleri, ada psikolojinin "Biofeedback" aralaryla beynin "Alfa" yaynlarn artrma usulleri, hatta salk reetelerinin "Relax" (geveme) egzersizleri hep bir "derin huzur" yaratmay amalyor. Paul Scheele bunlar Amerikan pratikliiyle basitletirmi ve "okumaya" uygulam. yle ki: 1) Dikkatinizi banzn st-arka tarafna younlatrn. Bunun kolay olmas iin yuvarlak bir cismi (pinpon topunu diyelim) banzn o noktasna oturtun, ama gerek bir topu deil, hayalisini hayalimizde canlandrp oraya yerletirin. Dikkatinizi, kafanzn arka tepesinde durduunu farzettiimiz pinpon topu zerinde younlatrn; 2) Rahat bir ekilde oturun; 3) Derin bir nefes aln, bir-iki saniye tutup yavaa boaltn ve 3 saysn aklnza getirin; iinizden "Geve" szn bir iki defa tekrarlayn. Vcudunuza verdiiniz bu emirle, tepeden trnaa kaslarnz gevetin. Bedeninizi bir geveme dalgasnn kapladn tasavvur edin. Hibir adaleniz gergin kalmasn, 4) Zihninizi de sakinletirin. Gene derin bir nefes aln, 2 rakamn dnn ve beyninize "geve" talimatn verin. Aklnzdan gemile ve gelecekle ilgili dnceleri atn, silin; sade u na "fokus" yapn, younlan.
__________________________________________________________________
Nefesinizi salarken, gerginliklerin, dertlerin ve sorunlarn akp gittiini dnn. 5) Bir nefes daha aln, biraz tutun, yavaa dar verin. Zihninizle l saysnn sesini iitin. Aklnzda gzel, zevkli bir iek canlandrn. Artk Sa Yarm Beyniniz devreye girmitir. Sezile kavrama ruh haline kavumuunuzdur. Beyniniz, ounlukla, "Gevemi halde canl uyankllk" demek olan Alfa yaynlar karyor demektir: (8-12 Hz.) Bundan sonraki aamalara gemeden nce, hibir gerginlik veya dikkat ekmeler olmamasna dikkat edin, ama sakn kendinizi zorlamayn. Fotorafik Okuma yaparken de bu huzur ve sakinlik ortamnda olacanz kendinize tatl tatl hatrlatn. Bu 5 aamal hazrlk ilk nceleri birka dakikanz alr; fakat alkanlk haline gelince, bir kere nefes alp vermeniz yetecektir.
B) DALGIN-BAKI/FOKUS (Fotorafik Okuma) Hazrlk tamamlannca bir an gzleriniz kapal halde durun, sonra sakince ap okuyacanz eye (sayfaya, stuna) bakn. Kelimelere, cmlelere, paragraflara "keskin" ekilde bakmayn. Byle dik bakma, sol beyin kresini, yani mantkl, eletirici, analitik beyninizi uyandrr, ii bozar. Sayfann, stunun tmne yumuak dalgn bir bakla bakn. Yazlar "flu" (net olmayan ekilde) grlrse tel etmeyin, daha iyi. Bu gz bebeinizin evresindeki hcrelerle "raflarla bakyorsunuz demektir; gz sinirleri "rod"lardan gelen mesajlar doruca sa beyne iletir (oysa keskin "fokus"lu bak, sk skya gzbebeine yerlemi olan "cone"lardan kan sinirler yoluyla ekilleri sol beyne nakledilir). Gznz, eski alkanlkla, hemen kelimeleri yakalayp okumaya alabilir. Bunu nlemek iin (ama tel etmeden, sakince ve aklnza kafanzn stndeki hayali pinpon topunu getirerek) u yolu deneyin: Kdn st-alt-yan, hatta paragraf aralarndaki beyaz boluklara bakn; kitapta, sayfann drt kesine. Ve "dalgn-bak" haline kavutuunuzu farkedince tam sayfaya bakn (ya da 2 sayfann ara krmna). Sayfalar de sakince bir veya iki saniyede bir evirin. "Ama okumadm ki" demeden. Sa beyniniz alglad bile. 15. yzylda yaam olan Japon samuray Miyamoto Musai de bakn iki ayr eidini "ken" ve "kan" szckleriyle ayrt eder. "Ken" bak, bir saldrgann hareketlerini olup biterken yakalar, "kan" ise dman klcn savurmadan daha olu annda sezile alglar ve savunma imkn salar. Amerika'da Tecrbi Psikolog olan kzm Ceylan da bana ilgin bir deney anlatmt: parmaa bir darbe gelmeden birka salise nce ac/alarm iareti olan gz krpmasnn harekete getii tespit edilmi. __________________________________________________________________
zetle: Foto-Focus yumuak-dalgn bak sa beyne analitik olmayan grntler yolluyor ve tmn bilin-altna geirip sezi yoluyla alglatyor. Sa beyine fotoraflanm olan bu sayfalar, bundan sonraki hzl okumayla, bilin stne kyor ve TAM OKUMA oluuyor.
__________________________________________________________________
LETM VE OKUMAK
Sesli Okuma Ayn dili konuanlar iin szle anlamak kolayd, doald. Fakat yazy yazmak ve okumak eitim gerektiriyordu. O yzden de okuma-yazma az sayda insanlarn becerebildii bir eydi (2000'ler girerken bile hala her lkede okumayazma bilmeyenler vardr). Okuyabilenler de bin yla yakn bunu sesli olarak yapyorlard; yani yazdaki kelimeleri yksek sesle okuyorlard. Baka trl yaplabilecei akllarna bile gelmiyordu, nk binlerce yl okumann bilinmedii gnlerde, o szckleri sesle yapmlard. Nihayet insanlar -bir iddiaya gre Ortaan yarsnda- "iinden", yani "seslendirmeden" okumaya baladlar. Gya seslendirmeden! Gene de okumay bir baka ekilde -ama duyulmayacak ekilde- seslendirerek yapyorlard: ya dudaklar okurken kprdyor, ya da grtlaklar hareket ederek iten seslendiriyorlard (bugn bile byle okuyanlar pek oktur); dolaysyla okuma hzlar frenleniyor ve yavalyordu. te "Hzl Okuma" eitimlerinin krmaya altklar bu "kt alkanlktr: kolay deil, bin yllk bir yntem! Talim grmemi "normal" bir konumac dakikada 125-150 kelime "syler" (saatte 7500-9000); ayn artlar altnda bir okuyucu ("iten seslendirerek" okuyan) dakikada 150-160 kelime okuyabilir (saatte en ok 9500 szck)... Grld gibi okuma hz, konuma hzyla neredeyse ayndr. Oysa o kt alkanlk yenilirse, ayn okuyucu dakikada 250-1000 kelime okuyabilir (saatte 15.000-60.000). Anlayarak. Hatta, daha iyi anlayarak!
ten Sesli-Sessiz Okuma Okurken hznz en ok frenleyen, yavalatan "kt" alkanln, kelimeleri seslendirmektir demitik: arlatrma, srasyla, dudak kprdatarak, grtlak, oynatarak, bunlarn hibirini yapmayp da, szckleri iten, derinden En zor vazgeilen alkanlk iten seslendirmektir. Ama bunun da areleri vardr. Bunlar grmeden nce, iten (bazen de azdan) sesli okumann her zaman "kt" saylmayacan da belirtmek gerekir. Hatta gerekli: 1) iir okurken 2) Yabanc dilde "telaffuz" renirken 3) Sessiz okuduunuzda anlayamadnz ksmlar gelmise __________________________________________________________________
4) Size yeni gelen bir sze veya deyime rastlamsanz. Buna karar verip, ona gre sesli veya sessiz okursunuz. Bu da "Esnek Okuma" ynteminin bir parasdr.
"Tam sessiz" okumanz gerekti diyelim. "inizden sessiz okuyamam ki" demeyin. Otomobille giderken, "DUR" iaretini grdnzde, dikkat edin, herhalde iinizden seslendirmeden okuyor, daha dorusu anlayveriyorsunuzdur. Yahut "ACL IKI", "SGARA LMEZ" gibi iaretleri de bir hamlede, dtan, iten, sessiz okuyabiliyorsunuzdur. Gznzle beyniniz tam bir iliki kurdu mu, kelimelere bile gerek olmadan, birka saniye iinde bir olay anlarsnz -hem de birok ayrntsyla. Mesel bir trafik kazasn (canl veya televizyonda). Halbuki bu "grdklerinizi" (=anladklarnz) yazyla ya da szle anlatmaya kalksanz dakikalar alr. u halde, cmleleri kelime kelime okumaya gerek olmadan da (hele iinizden seslendirerek okumaya hi gerek olmadan) "ok Hzl Okuma" yntemiyle her eyi mkemmel anlarsnz, hatta ok kere daha iyi.
ten Sesli Okuma Alkanln nlemek in En iyi are, okurken duraksz NEFES alp vermenizdir. Dikkat edin, okurken normalde hemen her kelimede nefesimizi ksa bir an iimizde tutar, sonra devam eder, sonra gene tutarz. Tpk okurken gzbebeimizin de duraklar yapmas gibi. Bu tabii, doal bir alkanlktr. Gz, kii iin tehlikeli veya ilgin bir ey farkeder etmez hem gzbebeklerini o ey zerine sabitletirir, hem de nefesini tutar. Ve bu arada grd eyi iinden kelimeletirip seslendirir. Yapacanz ey, nefesinizi hi tutmadan, normal bir ritimle alp vermeniz ve bunu aksatmadan okumanzdr. Talim yaparken, okumaya girimeden nce sayfann veya stunun stne, kadn beyaz (yazsz) ksmna birka saniye bakp normal ritimle teneffse balamayn. Nefes kontroln elde edince okumaya balayn ve ayn ritimle sonuna kadar okuyun.
__________________________________________________________________
Aratrma Serisi No.12 Baka "Frenler"
O eski alardan kalma baka "Okuma Frenleri" de vardr: Okuduunu, hi lzum yokken bile, tekrar okumak; okuduu kelimeleri, cmleleri tekrar gzden geirmek. Daha zararl bir "fren" de, "tekten tme" giderek okumaktr. Yani harf harf okuyup heceye varmak, hece hece okuyup kelimeye varmak, kelime kelime okuyup satr-cmleyi tamamlamak. Okullarmz nihayet bunun yanln anlam, "artk modern yntemle", tmden teke varla, yani kelime kelime okumay retiyoruz" diye vnyorlar. Halbuki "kelime" tam anlamyla bir "tm" deildir; okumada tm olan, cmle veya satrdr. (3 kelimeyi, kelime kelime okutup, sonra tek kelimelere geri dnmek de, o retmenlerin sandklar gibi, tmden teke gidi deildir; gene tekten tmedir) 3-4 szc bir bakta grr, beynimize aktarrsak ite asl o zaman "btnler" halinde beynimize giden mesaj hem daha iyi anlalr, hem de okuma hzl olur.
OKUMAK Alfabelerin harflerinden oluan (veya gerek-geree yakn-sadece iaret eklindeki) sembolleri "deifre" etmek, okumak demektir. Gz, okumann ilk basama ise de, bir aratr; gz bakar, ekilleri foto-raf makinesi gibi kayda alr ve beyne yollar. Gzn bakt eyi gren, yani asl okuyan gz deil, Beyindir.
Beyin Nasl Okur, Nasl Kavrar? Beyin, nceden rendii sembollerin anlamlarn hatrlar ve bylece okuma hsl olur. Mesel "A" eklinin "A" sesinin simgesi olduunu bilir. Ya da "Ana St iyidir" gibi 3 kelimeye gz, ya tek tek szcklere, ya da ne birden bakp beyne "yaz ekli" olarak yollaynca, beyin bu sefer harflerin sesleriyle uramaz, kavram karmaya alr: eer tek kelime gelmise, tesinin gelmesini bekler ve bir "btn" ona ulanca, yaz eklinin de, kelimenin de anlamn "deifre" eder. Bunlarn ou sol yar beyin tarafndan yaplr. Sol Beyin okurken yorumlar, kyaslar, yarglar, ne, neden, ne zaman, nerede, kim gibi ana sorular sorup yazda bunlarn cevabn arar.
__________________________________________________________________
Aratrma Serisi No.12 Okunan eylerin eidi
10
Okuma bir gazeteden, bir dergiden, bir kitaptan, TV veya bilgisayar ekranndan, tabeldan, daktilolu bir rapordan, ya da elyazs bir mektuptan olabilir. Teknik, bilimsel, haber niteliinde veya "fiction" (roman, hikye, iir) trnde de olabilir. Okumay zevk almak iin, kltrmz geniletmek iin, bilgilenmek iin, zorunlu olduu iin, hatta, efkarlannca, derdimizi unutmak iin okur, dalp gideriz. Montesquieu, "hibir zntm yoktur ki, bir kitaba dalarak hafiflemesin" der. ok okuyan, Hzl Okuma talimi grmese bile, hi okumayandan veya az okuyandan daha hzl ve daha iyi anlayarak okur.
Ritimli Okuma Kelime gruplarn bir bakta okumaya "Blok Okuma" denir. Bu "bloklar" bir ritim dahilinde okumak verimi artrr. Tabii her materyal ayn ritimle okunamaz. Dar stunlu metinlerde (gazete ve baz dergi stunlar) ortalama 5-6 kelime bulunur. Orta hzda gz 2-3 duru yapar; yani 2.5-3 kelimeyi bir kerede okur. Kitap veya A-4 kadna yazlm raporlar satr bana en az 10 kelimedir. Bu durumda gz ortalama 4 duru yapar. Fakat gz geni alana alrsa, dar stunda bir, kitap satrnda iki duru yapar, bu da okuma hzn en azndan bir katna karr.
Esnek Okuma "Bilgi a", "Bilgi Toplumu" gibi deyimleri pek sk kullananlar, "ada imaj" yarattklar iin fazla haber/bilginin her zaman iyi bir ey olduunu sanrlar. Oysa daima yle deildir. Okunacak eylerin gitgide art sonuna kadar alm bir musluktan lavaboyu dolduran ve delikten akacak vakti olmayan suya benzer: taar etraf berbat eder. Ya da, 1-2 tablet aspirin fayda verirken, 20 tane alrsak zehirlenmemiz gibi bir eydir. 2000'li yllarda artk bel haline gelen "ar bilgi/haber" seline isim buldular: nfoglut, yani bilgi/haber tkankl. (ancak sitemizin bu bilgi kargaasna bir dzen ve dzey getirdiini de belirtmeden gemeyelim.) Yaplan bir aratrmaya gre, ilmi (bilimsel) bilgi/haberler her 12 ylda bir kat, genel bilgi/haberler ise her iki buuk ylda bir kat artyormu! Okuyanlar iin bu selin altnda kalma tehlikesi var, meer ki eskisi gibi deil de, hem "Esnek", hem de "Hzl" okumay becersinler. Bu demek deil ki hereyi "daha hzl" okusanz baa karsnz; hayr, yetiemezsiniz! "Neyi" ve o "ne"nin "neresini", "ne kadar" okuyacanz nceden kestirmeye mecbursunuz.
__________________________________________________________________
Aratrma Serisi No.12 te buna, "Esnek Okuma" denir.
11
"Her metni u kadar hzla okuyorum" demek de doru deildir, nk her materyal, cinsine ve arlna gre, farkl hzlarla okunur. Hereyi ayn hzla (veya ayn yavalkla) okuma alkanlndan vazgemek gerekir. Bir muhasebeci bilirim, rakamlar, cetvelleri dikkatle ve yava okumann alkanlyla, eve gelip de eline bir roman aldnda onu da yava yava okur! Bir bakas da, Hzl Okuma teknikleriyle kelimeleri er drder grp getiinden, teknik bir raporu veya bilimsel bir makaleyi ayn sratli tempoda okumaya kalkar ve tabii okuduunu az anlar. Bu esnekliin bir baka boyutu da vardr: Hangi metni, hatta o metnin hangi ksmn ne kadar hzla okuyacanz da bilmeniz gereklidir. Ona gre bir yntem seeriz. u yntemlerden birini veya srasyla hepsini uygularz: Gz Atma, Tarama, Atlama, Kayman Alma, Yan Semeli Okuma, Gz Gezdirmeli Okuma, Hzl Okuma, ok Hzl veya daha yava okuma gibi. Sonra, hangi blm veya eseri, hangi makaleyi okuyacanz saptar, trafikte arlaan, hrlanan, kuak deitiren bir araba gibi "esnek" bir okumaya balar, pek ok gereksiz okumay da ekirge gibi atlar geeriz. Mesela, rakam ve istatistik dolu bir raporu, her ifadesi nemli bir dava gerekesini, her kelimesi bir kymetli ta gibi olan edebi bir eseri normal hznn yans sratinde, hatta tekrar tekrar okurken, elenceli bir gazete haberini, bir polisiye roman normal hznzn 2-3 kat hzla okursunuz. Hele zamannz kstlysa, ona gre de bir hz ve yntem uygularsnz.
Okuyacanz Materyalin Snflandrlmas 1) "A" grubu materyal: evremizde olan bitenleri renmek, kltr edinmek, ailemizle ilgili, faydal bilgi toplamak iin okuyacaklarmz; 2) "B" grubu materyal: Zevk iin okuyacaklarmz: roman, iir, fantezi, 3) "C" grubu materyal: Okul ve eitimimiz, mesleimiz, mutluluumuz, salmz, baarmz iin okuyacaklarmz. iimiz,
"Tr" olarak da yle sralarz: Gazete, dergi, rapor, metin, mektup, ett... v.b. Hznz, sessiz veya iten sesli okuma tercihlerinizi yapn, yle okuyun. Bu da ESNEK okumadr. Bazen de, bir ehir otobsnden aktarma yapar, vasta deitirir gibi, metnin bir ksmn olduu gibi atlar, baka bir sayfadan devam edersiniz, iki Amerikal __________________________________________________________________
12
okuma uzman, "Esnek Okuma"y yle tarif ediyor: "Okuma yntemini ve hzn okuma amacna ve okunan metne gre ayarlayabilme" Ancak bylelikle "Bilgi ann ar haber/bilgi kasrgasndan salkla kabilirsiniz.
__________________________________________________________________
13
N OKUMALAR n-okumay hepimiz, retilmeden de yapar dururuz. Gazete okurken haberlere yle bir gz gezdirir, bir fikir ediniriz. Koca rapor ve dosya evrakyla karlaan meslek sahipleri (avukatlar, mhendisler, yneticiler), ktlar hzla elden geirir, bana sonuna, ortasna bir gz atar, fikir edinmeye alr. Bunu hep yaptmza gre demek ki bu bir ihtiyatr. Yazlan her ey bizi ilgilendirmez ya da evrakn, kitabn neyin nesi olduunu hemen renme merakna der, hepsini okumadan acele bir gz gezdirmeyle zn, sonucunu yakalamak isteriz. Veya unuttuklarmz hatrlamak iin. Bir baka geerli sebep de, hangi ksmlarn okumamz gerektiini anlamak iin tmn kubak grmek isteyiimizdir. Nihayet ok ksa zamanda bir konu hakknda fikir edinmemiz gerekebilir. Be dakika iinde ne yaplabilir? Gz gezdirmeyle okuma ile bunlar yaplabilir. te bunlar iin n Okumayla abuk doru fikir edinmeyi bilerek ya da bilmeyerek hep yaparz.
Atlamayla Atlama Arasnda Fark Bu atlamalar kendimiz yaparz da, en verimli ekilde yapar myz? Yaplan testler gstermitir ki, rastgele (yani bu yolda eitilmeden) yaplan gz gezdirilen materyalden birok yanl sonulara ve yetersiz fikir edinmelere varlyor. yice okunmas (ok Hzl Okuma ile tabii) gereken cmlelerin, nemsiz sanlp "atland", hele Trke'deki "hileli" "ma" ile "mama" eklerinin ("yapmamalyz" kelimesini "yapmalyz" gibi) ters grlp yanl anlamalara yol at belli olmutur. ok defa, abuk fikir edinmek isterken, "abuk yanl fikir" edindiimiz olmutur. Onun iin, n Okumay salam bir teknikle yapmak iin ilkeler konmutur. n Okuma bir baka bakmdan da ok nemlidir: dier teknikle (yani ok Hzl Okuma ile) okuyacanz her eye nce "n Okuma" ile gz gezdirirseniz ve konu hakknda nceden salam bir fikir edinirseniz, doru drst (yani ok Hzl Okuma ile) okumaya getiinizde, hznz kesin olarak daha da artacaktr, (Sa Beyni ilk nce kullanarak "tm" alglamak da bunun balang yntemidir). A) Sa-Beyinle Tm Alglamak (nceki blmlerde anlatld.) B) n Okumann Ayr Yntemleri 1) Gz Atma: Soru: "Neymi?" (makale, kitap, dosya) - Bu soruyu cevaplamak iin kitabn adna, gazete yazsnn manetine, dosyann etiketine... v.b. bir gz atma;
__________________________________________________________________
14
2) Tarama: Neyi aryoruz? Nerede bulabiliriz? Bir eyi bulmak iin belirli bir dzenle "tarama": telefon rehberinde aradmz ismi, i ilanlarnda ilgilendiiniz ii, szlk veya ansiklopedide bir ad veya szc, bir kitapta sizce gerekli olan bir konuyu ileyen blm buluncaya kadar "gz kaydrarak" taramak;
Atlanacaklar, Atlanmayacaklar Gz Gezdirmeyle Okuma, tm hakknda iyice fikir edinme yntemidir. Gz Gezdirmeyle Okuma da her eyden nce, ana temay bir bakta ayrntlardan ayrmalsnz. Hemen her yazda nemli olan 3 unsur vardr: (1) Konu veya sorun, (2) Sebepler, (3) zmler-sonular. Gznz bir paragrafa, bir cmlenin bana gezdirin, bakn bakalm orada bu 3 unsurun z nerede; gz gezdirip onu bulun ve okuyun, arada uzun tanmlamalar, tasvirler, artarda "rnekler", "mesel"lar, benzetmeler, airane veya felsefi "parantezler", tariheler ve tekrarlamalar gelir geer. Siz de bunlar gein, atlayn. "unu da hatrlatmakta fayda vardr ki...", "u da gsterir ki...", "Mesela/rnein.." "birok defalar.." gibi szckler, ayrntl cmlelerin geldiini gsterir. Atlayn. Ama, "u farkla ki...", "Bir baka...", "u da var ki.." "fakat/ama" gibi kelimelerle balayan cmleleri sakn atlamayn= bunlar, yeni bir fikrin ele alnacann iaretleridir. "Anlalyor ki.." "Demek oluyor ki..." "Dikkat edilecek nokta.." fikri vurgulayan iaretleridir, okuyun. "Ksacas", "sonu olarak" szckleri zet ifade eder. nemlidir. Gz Gezdirmeyle Okuma'da gsterdiimiz bu yntemler phesiz sizin kendi amacnza gre uyarlanmaldr. Okuyacanz yazdan ne elde etmek istiyorsunuz, ne aryorsunuz? renciyseniz, kolejlere snavla alnma konusunda hangi kurallarda deiiklik yaplmas dnlyor haberinin gereini renmek istiyor olabilirsiniz; o zaman, yazdaki filn yetkilinin adn, demecini nerede verdiini, geen yllarda kurallarn ne olduunu, neden imdi deitirilmesi istendiini hep atlayabilirsiniz. Sizin, gz gezdirip aradnz satrlar, sadece yeni kurallar hakknda bilgi veren cmlelerdir. rnein burlara merakl bir hanmsnz; terazi burcundansnz. Akrep vs. burlar hakkndaki "kehanetleri" atlar, "Terazi"yi bulur, sade onu okursunuz. (zaten kendiliinizden bunu yapyorsunuzdur.) Demek ki, her ey sizin kendi amacnza tbidir, bunu berrak bir ekilde aklnzda tutar, Gz Gezdirmeyle Okumaya yle balarsnz. Aradnz kolay ve karmadan bulabilmeniz iin de, Gz Gezdirmeyle Okuma yntemlerini hatrlayarak yazya gz gezdirirsiniz.
__________________________________________________________________
Aratrma Serisi No.12 "Nefis" Yazlar, Bo Laflar
15
Ancak her yaz Gz Gezdirmeyle Okuma ile okunmaz. Baz yazlar o kadar nefis, o kadar gzel veya derindir ki, Gz Gezdirmeyle Okuma'ya gelmez. Her kelimesi bir gzellik veya bilgelik mcevheridir. Bunu farkeder etmez, yazy (kitab), Gz Gezdirmeyle Okuma ile deil, ok Hzl Okuma yntemiyle okumaya koyulun. Buna karlk pek ok yazar laf geveler durur. Vaktiniz olsa bile bunlar Gz Gezdirmeyle Okuma ile yle bir gz gezdirmeniz yeter. Baz yazlarda ise, yer yer Gz Gezdirmeyle Okuma, yer yer de ok Hzl Okuma yntemleri uygulanmaldr.
zeti: 1) lk paragraf, ayrnt mdr, ana konu mudur, anlayncaya kadar dorudrst okuyun; balang cmlelerinden ya biri, ya ikisi (hatta 1-2 kelime) ne olduunu belli eder; 2) Paragraf balar ayrnt cinsindense atlayn, son cmleye bakn; temel fikirse, okuyun (ok Hzl Okuma ile); 3) Baz yazarlar, ana fikri paragrafn sonuna saklarlar; onun iin batan bir iki paragrafn son satrlarna da bir gz atn; eer yle ise, yazarn slp ve yakalamsnz demektir; paragraflarn balar ayrnt ve sonuca var hazrl, sonlar ise okunacak ksm demektir. 4) Yazarn dn tarzn, fikirlerini ifade biimini de yakalamaya aln; o zaman, gerekli cmlelerin bile tamamn okumanza lzum kalmaz: cmlenin ortasna bir gz atar, iin neye varacan ve ne dendiini anlar, cmleyi bitirmeden teki cmleye atlarsnz. 5) ok kere yazarlar, ilk paragrafta ana konuyu yerletirir, fikrin hangi yne gideceini anlatr. Son paragraf ise, konuyu toparlar, sonular tekrarlar. Onun iin bunlar dikkatle okunmal, ara yerdekiler ise nemli bir noktay karmamaya zen gsterilerek, Gz Gezdirmeyle Okuma yntemiyle gz gezdirilmelidir. 6) Siyah (bold) veya italik yazlar mutlaka okuyun. "Trnak" iindekiler, isimler, tarihler nemli olabilir, okuyun.
3) Semeli Okuma: Okuyacamz yeri bulduktan sonra sade o ksm okumak. Gene de konuyla dolayl iliii olan blmleri Gz Gezdirmeyle Okuma ile okumanz gerekebilir. Telgraflarda nasl temel szcklerle maksat anlatlabiliyorsa, bur-da da yle okuyun. 4) Gz Gezdirmeli Okuma veya nbak: Bir metnin ana fikrini yakalayncaya kadar, veya zn anlayncaya kadar veya tam olarak, __________________________________________________________________
16
fakat hzl okumaya karar verdiiniz bir yaz hakknda nceden fikir edinmek iin "atlaya atlaya" gz gezdirmek (ama belli bir sistem dahilinde); yaznn giri ve/veya sonu ksm nemlidir.
Gz Gezdirmeyle Okumann ayr ayr yntemleri vardr: a) "Ecremage" (yani kayman alma): Metnin temel fikrini bulmak iindir. nemli cmleler tam okunur, ayrntlara "gz gezdirilir". Balarken birka cmle okuyun, sonra paragraflar hzla inin. (Asetatlarn u biimde olanlar kullann) b) Atlamal okuma: Her paragrafta bir cmle veya yars okunur, teki paragrafa atlanr, ara manetlere gz gezdirilir.
c) apraz okuma: Paragrafn ilk kelimesinden, sonuna doru apraz bir izgi boyunca (izginin rastlad kelimeleri) okumak. Dar veya geni zigzag asetatlardan yararlanabilirsiniz.
Gz Gezdirmeyle Okuma'da, her sayfaya 10 saniye yeterlidir.
Dier okuma eitleri: HIZLI OKUMA (H.O.): Bir yazdaki hereyi, fakat daha hzl olarak okumak. DKKATL OKUMA: Hzl Okumadan sonra, konuda tam anlalamam, veya aklda tutulamam blmler kalmsa, veya ok gzel bir cmle ya da benzetmenin tam tadna varamamsanz, bunlar 2-3 defa tekrar okunabilir (ama metnin tamam H.O. ile okunup bitirildikten sonra). Ezberlemek iin de, bellek zelliinize gre, 3-5 veya 10 defa tekrarlayabilirsiniz. imdi bunlar, asl Hzl ve Tam okumaya gemeden nce, biraz daha aalm ki, hi unutmayasnz:
n Okuma'nn Nedeni ve Nasl: "n Okuma"nn, abuk Doru fikir edinmek iin maksada gre deien 4-5 eidi vardr. Amacnza gre bunlardan birini sein (buna "semeli okuma" denir). Srasyla tekrar hatrlayalm:
__________________________________________________________________
Aratrma Serisi No.12 1) GZ ATMA yntemi:
17
a) Nerede ie yarar?: Kitap, dergi, dosya seerken. b) Nasl uygulanr?: Kitap, satn veya dn almadan nce adna, konusunun ne olduuna, yazarn ismine, "indekiler"in blm balklarna, yaynland tarih ve, almaya niyetleniyorsak, tabii fiyatna da gz atarz. Varsa, arka kapakta kitap ve yazar hakknda verilen bilgiye de gz atmada yarar vardr. 2) TARAMA = Yerini bulma yntemi: a) Nerede kullanlr?: Aklnzda bir ey vardr: birinin telefon numarasn bulma, bir isim, aradnz bir dosya, gazete ilnnda i ararken size uyacak i, afite maaza veya konferansn adresi, bir kitabn "indekiler"de ilgilendiiniz konunun sayfas, ansiklopedide, szlkte bir konu bal vbAratrma iine giritiimizde, okumadan nce ilk kullandmz yntemler, "Gz Atma" ile "Tarama"dr. b) Nasl uygulanr?: Bunun yntemi renmeden ok kere kendiliimizden yaparz. Gene de aklda tutulacak bir iki husus vardr: Bir kere, neyi nerede bulabileceinizi kestirin. Buna "renmeyi renmek" diyoruz. Sonra, hemen okumaya (veya hzl okumaya) balamayn, kendinizi tutun, dnn, belki de okumadan nce yukardaki iki yntemle balamanz daha verimli olabilir. Hatta bu iki yntem yetebilir bile. Bir de yazl metni tararken, parmanzla satrlardan aa, kh hzlanp, kh yavalayp kayn. 3) ATLAMALI OKUMA yntemi = (apraz okuma) Bu yntem ilk ikisine benzer. Fark, ilk paragraf okuduktan sonra, nceden yer saptamadan (tespit etmeden) rastgele birka paragraf tam okuyup, birkan atlayp son paragrafa da gz gezdirmek noktasndadr. Stun veya sayfalar aa doru apraz gz kaydrmayla okunur. 4) KAYMAINI ALMA yntemi = (Scanning/ecremage): Buna "Selektif / Semeli" okuma da denir. a) Ne Zaman kullanlr?: En ok, vaktiniz azsa veya metin ar ve zorsa. Tabii edebi eserlerde uygulamazsnz. b) Uygulama: Okumaya balar balamaz, kelimeler ve satrlar boyunca kelimelerin ve cmlelerin siluetini hzla alglayarak kayarsnz. Telgrafla yollanan mesajlar hatrlayn. Mesel:
__________________________________________________________________
18
"Yarn 3.30 Anadolu Ekspresiyle eimle Haydarpaadayz. Stop. stanbulda 3 gn. ABC oteli skdar. Stop. Ahmet'e haber. Stop. Selmlar." Mektup olsa ayn eyi u ekilde yazardk: "Mehmet dostum. Eimle birlikte yarn 3.30 da kalkan Anadolu Ekspresi treniyle stanbulda Haydarpaa garna geleceiz. stanbul'da 3 gn kalacaz. Ahmet'e ltfen haber verin. Eim ve ben selmlarmz yollarz." te "Kayman alma" yntemiyle, yukarda koyu harfli kelimeleri okumamz ayn mesaj anlamamza yeter. Hele yazy yazan, "fuzuli" szcklerle sz uzatma meraklsysa (nutuklarda, konferanslarda bunun gibi "lafebesi" merakllarna ok rastlanr) ve yle cmleler yazlmsa: "Birok hususlarda bu gerekleri tek tek veya toplumca anlamakta zorluk ekilmemesi gerekirken, bunlara srekli olarak gz yumulduu kansna varmann g olmayacan dnmek isterim... v.b." Oysa sylenmek istenen undan ibarettir: "Bu gerekler apaikr gzmzn nndeyken hep gz yu-marz bence." Demek ki, yazarn "laf ebesi" olduunu farkeder etmez, gereksiz szckleri atlayp kayman alarak, sade o kelimelere dikkat ederek okuruz.. Tamamen atlamasak bile, bir iki tanesini okuyup geeriz. Esas olan ana fikri yakalamak ve bunu aklda tutup yle okumaktr. Bu yntemin bir baka uygulamas da, okurken edindiimiz bilgiler nda daha okumadmz cmlelerin ne demek isteyeceini sezinleyip, o satrlara geldiimizde, srf tahminimizin doruluunu anlayacak kadar gz atp atlarz. 5) YARI SEMEL OKUMA: Bir yazy okumaya balaynca bizi ilgilendirmeyen veya fazla teknik kelimeleri atlaya atlaya, yarayacak blmlere gelir ve bunlar "Hzl Okuma" ile okuruz
__________________________________________________________________
19
SEEREK OKUMA Bir de zevkli bir tecrbeyi Hzl Okuma ile yazk etmek vardr: stn kaliteli bir edebi parada ok kere her bir kelime titizlikle seilmitir. "Nans" farklar, uyandraca armlar, renkler, ses ahenkleri hep dikkatle ayarlanmtr. Gustave Flaubert, "Madame Bovary" romann 17 ylda yazmtr; her gn kara tahtasna bir cmle yazar, karsna geer, oturur dakikalarca seyreder, beenmedii kelimeleri siler, yerine daha uygun bulduu bir baka szc koyarm. Byle "mcevher" gibi parlatlm kelimeleri er er hzla geerseniz tadna varmam olursunuz Demek ki hereyin bir yeri ve zaman var. Okunacak metne gre okuma hzn ayarlamaya ve seerek okumaya "esnek okuma" demitik. Yalnz hz deil, okuma yntemini de metne ve amacnza gre ayarlamalsnz. Eer sade genel bir fikir edinmek iin, ya da hangi ksmnn bizi ilgilendireceini tespit iin okumaya balayacaksak, o zaman demin szn ettiimiz Gz Gezdirmeyle Okuma veya Atlamal Okuma yntemini seeriz. "Bilgi a"nda haber-bilgi yn gitgide iinden klmaz hale geldiine gre (Bilgisayarc deyimiyle "Infoglut") ill hereyi okumak bize ok vakit kaybettirir hzl okumak dahi. Gz Gezdirmeyle Okuma burada da ie yarar ve bize gerekli olan okumay sememizde kullanrz. Bir de "zaman" faktr vardr: bir metni okumamz art olabilir, fakat zamanmz kstlysa o zaman en hzl okuma "vitesine" geeriz. Bu bile bizi yetitiremeyecekse o zaman Atlamal -"Kayman alma" (Skimming-ecremage) tekniine geeriz. En sk rastlanan durum, okunacak metnin kategorisine gre hzn seilmesidir. Metin trleri yle sralanabilir: 1- Gazete 2- Dergi 3- Kitap a) roman/hikaye, b) bilimsel, c) teknik 4- Rapor 5- Evrak, i mektubu 6- Grafik tablolar, saylar 7- El yazs (not, mektup ...v.b.)
Gazete ve Dergi Okuma Gazete stunlar, genelde, dergi stunlarndan daha dardr ve daha kolay okunur. Satrn ortasndan aa satrlara doru kaymak ok kere en hzl yntemdir. Dergi stunlar ise (kitap stunu gibi) gazeteninkinden biraz veya __________________________________________________________________
20
ok daha genitir, ya satrn ilk ve son kelimelerine gz kaydrarak, ya da satrn bandaki ve sonundaki szckleri atlayarak okuyun. Size hangisi en rahat geliyor ve en verimli oluyorsa onda karar kln. Dikkat: 1) 2) 3) 4) Gazetede ve dergide, haberin canalc noktas byk manetle (balkta) verilir. Rportajlarda nce sorulara gz atn. Resim ve izelge alt yazlar konuyu aydnlatr. Makale-fkra yazarlarnn slbu farkl farkldr. Aina deilseniz, ilk ve son paragraf okuyun; ana tema bazen ilkinde, bazen en son paragrafta aklanr. zellikle gazete haberlerinde nemli olay ilk cmlelerde verilir, sonrakilerde ayrntlara girilir. "Spot"lar yaz veya haberin zetini veya temasn verir. Dergide ise ilk paragraf zet deil, "giri" veya "tantm" niteliindedir.
5) 6) 7)
Gazete ve dergiler iin Hzl Okuma (H.O.) ve Gz Gezdirmeyle Okuma tekniklerinin bir karm kullanlr. Gz Gezdirmeyle Okuma ile ilgi alannza giren haber, fkra ve diziyi seer, onlar da H.O. yntemiyle okursunuz. Gz Gezdirmeyle Okuma aamasnda manetler, zetler, resim altlan, koyu dizilmi szckler ve sekin kelime gruplar okunur. H.O. ile okunacaklar ise daha nce belirttiimiz metotlarla. Baz gazeteler H.O. yntemiyle dakikada 600-700 kelime hzla okunursa, ortalama, Hrriyet'in l sayfas 50 saniyede, Sabah'nki l dakikada, Milliyet'inki l dakikada 20 saniyede bitirilir. Demek ki ortalama 1-1.5 dakikada. Tempo, Aktel trnde bir derginin tamam l saat 10 saniyede, orta boy roman da iki buuk saatte "hatmedilir" (roman, sradan bir eserse, bu sratle, edebi bir "aheser"se, dakikada 200 kelime gibi bir yavalkla okunmaldr). Rapor, evrak, i mektubu, "Kayman alma" yntemiyle ilgili blmleri taranr, gereken ksmlar dakikada 300-400 kelime hzyla okunur. mektuplarnda az miktar "atlama" yaplr, sonra da size in bir konuysa 400-450 kelime hzyla okunur; in deilseniz en ok 300 kelime sratle. Grafik tablolar, saylar, el yazl mektuplar daha yava (dakikada 250-300'le) gzden geirilir. Bilimsel ve teknik kitaplar, raporlar ve aratrmalar, zorluklarna gre, dakikada 150-200 kelime hzyla okunur, anlalmayan blmler, ilk okumadan sonra (tercihen bir blm bittiinde) geri dnp tekrar gzden geirilir.
__________________________________________________________________
21
zetle, hznz metnin kolayl-zorluu, sizi ilgilendirii, konu hakknda bilgili veya yabanc oluunuz, yaznn slbu, kulland szcklerin adal-eski, veya ar "yenici-uyduruku", cmlelerin uzun veya ksa oluu tayin eder. Tabii o andaki yorgunluk dereceniz de.
__________________________________________________________________
22
ALGILAMA Yava, Hzl veya ok Hzl, "Okuma"daki amacnz, bu faaliyetten faydal bir sonu karmaktr (buna, okurkenki -ve sonra hatrlanncadaki- zevk dahildir). Okurken, ekil-kelime veya satrlar deil, anlamlar yakalarz. Demek ki beynin ilk ilemi, ALGILAMAK'tr. Sonra bu okunan eyleri (veya grntleri) beyin, arivine veya deposuna yerletirir (elektrik uyarsyla kimyasal bir proteine dntrlp "yaptrlr"). Buna "Bellee/Hafzaya geirme" diyoruz. Beyin de hafzayla ilgili iki veya trl ilem yapar: 1) 2) Enstantane (ok az sreli kayt). Bu kayt bir iki dakika iinde silinir; Uzun sreli kayt: Bu da, duruma gre birka saat veya birka ay "aklda tutulur". Bazlar ise mr-boyu hafzada saklanabilir. Hibir eyin unutulmad ve beyinde bir "dipsiz kuyu"da alkonulduu sanlmaktadr.
Sonuncu ilem, istek zerine, beyin arivindeki kaytlarn bilin stne karlmasdr. Buna da "Hatrlama/Anmsama" deriz. Ezberlemiizdir. Bunu, okurken de (okuduumuz blmleri unutmadan), daha sonralar, gerektiinde de yaparz: anmsarz, hatrlarz, arm yaparz. Bunun tesinde artk "DNME" gelir: okunan, alglanan, saklanp hatrlanan, yani renilen eylerden, analiz veya sentez ilemleriyle sonu karmak: kyaslamak, zm bulmak, pln yapmak, harekete gemek (uygulamak), ama bunun yerine, gevi getiren bir mahlk gibi, hatrladklarmz hibir "dnme" ileminden geirmeden aynen tekrarlayanlar da vardr: Ezbere sylemek veya yazmak. Kukusuz ezberin de yeri ve gerei vardr ama, asl nemli olan, hatrladmz verilerden yeni bileimler (fikir) retebilmektir.
__________________________________________________________________
23
KT OKUMA, Y OKUMA Okumay arlatran nedir? Nedir hzn frenleyen? Birka "mnasebetsiz" freni tekrar da olsa, sayalm: 1) Gznz idman grmemi, belli bir hza taklp kalmtr. (Fotoraf kamerasnn merceindeki ama-kapama hzn ayarlayan mekanizmann taklmas gibi bir ey). Bylece gznz her satrda 810 defa duru yapyor; Satrdaki kelimeleri tek tek okuyarak ilerliyorsunuz (2-3 kelimeyi bir kerede okumak yerine); "Yar Cahil" dediklerindenseniz (estafurullah) kelimeyi bile bir btn olarak deil "hece-hece, belki de harf-harf okuyorsunuzdur; Dnn: ii bilye dolu iki kutu olsun; 2 yardan, bilyeleri tek tek alan m, yoksa ikier er alan m kutusunu daha hzl boaltr ve kazanr? Heceleri, kelimeleri, cmleleri okuduktan sonra; "belki iyi okumadm, belki atladm, belki iyi kavramadm" gibi kayglarla bir daha okuyorsunuzdur. Yani her cmlede biraz geri gidip tekrar ilerliyorsunuzdur; Okuduklarnz -kendi kendinize okurken bile- yksek sesle okur gibi dudaklarnz kprdatarak, ya da dilinizi, ses tellerinizi oynatarak okuyor olabilirsiniz, (kimi de, zihninden kelimeleri "sesli" gibi geirir); oysa sesin srati, gznkinden yavatr (ikisi arasnda bazen 3 kelimelik bir ara vardr). Sonuta gz durup "i sesi" beklemek zorunda kalr; Ayrntlara ve 3.-4. derece nemi olan fikirlere taklyor, bu yzden de esas kavram ak-seik anlayamyorsunuzdur; "Sindire sindire okumak daha iyidir" grne katlp okuma hznz gereinden fazla frenliyorsunuzdur. Oysa btn deneyler gstermitir ki, hzl okuma (metne gre hzn ayarlanmas artyla) hem anlamay, hem de hatrlamay artrmaktadr; Pasif bir ekilde okuyor, yazarla birlikte onun ana fikirlerinin akna kaplmyor, paralar arasndaki mnasebeti yakalayamyorsunuzdur; Yeterince kendinizi veremiyorsunuz ("konsantre" olamyorsunuz); onun iin de dikkatiniz, etraftaki grltlerle, olan bitenlerle aklnza gelen baka ilerle kolayca datlyordur;
2)
3)
4)
5)
6) 7)
8) 9)
10) abuk yoruluyorsunuz, nk okumak sizin iin zor, yava giden bell bir itir. ok lzum olmadka kitaplara el srmemeyi yeliyorsunuzdur;
__________________________________________________________________
24
11) Bir de, bilen bilmeyen -ve ok kere kendimiz de- yanl iddialar ileri srer ve bunlara inanrz. Bunlar, kendi icadmz olan "fren"lerdir. Mesela, bir konuyu daha iyi anlamak iin yava okumamz gerektiine inanrz. Halbuki zorlukla ve pek yava okuyanlarla okumay yeni renenler, okuduklarn en az anlayanlardr, ilerde de greceimiz gibi, beyin gzden hzldr ve gzn grntleri beyne yava nakletmesi anlaya fayda getirmez; bilakis. Kelimeleri tek tek okumann "salam yntem" olduuna nedense inanrz. Oysa orman, tek tek aalara bakarak deil, uzaktan toplu halde seyretmekle daha iyi anlarz. nk "btn", paralardan daha anlamldr. Okumada da yle. Ne var ki bu yanl inanlar bir kere kafamza yerletirilmitir. Kendinizi bu tasvir ettiklerimizden biri veya birka olarak gryor musunuz? Gryorsanz zlmeyin, bu saydklarmz, size okul srasnda taktklar frenlerdir, yanl retimden doma alkanlklardr, bu lzumsuz frenleri normale evirebilirsek, az sonra tasvir edeceimiz rencilerimiz gibi olabilirsiniz. Kt alkanlklar da dzeltilebilir:
KT OKUMA ALIKANLIKLARI KIRMAK Kt, yani yava, yanl okumann tek sebebi, 5500 yldr insanlara okumaya yanl retmeleridir: her yerde byle. Birka are; 1) 2) Hala kelime kelime okuyorsanz, "geni alan" talimlerinizi uygulayn. Okurken dudak kprdatyorsanz: Dilerinizin arasna bir kalem tututurun ve yle okuyun. Bir sre sonra bu kt deti yenmi olursunuz. Okuduunuz kelimeyi veya cmleyi, anladnz halde bir daha okuma eiliminiz varsa: beyaz kt kesin, okuduunuz ksmlar bununla rtn ve okuduka kaydrn, okuduklarnz nnda kapatn. Geri kayma alkanln az sonra unutursunuz. Aklnz dalyor, okuduklarnzdaki anlam sk sk karyorsanz: Birka satr okuduktan sonra, bir paragrafa balarken, yazarn iddiasnn ve ana fikrinin ne olduunu yle aklnzda "tekrar canlandrn" ve okumaya yle devam edin. Satrlar bulank gryorsanz: Bir gz doktoruna muayene olun.
3)
4)
5)
__________________________________________________________________
25
Y OKUYANIN ZELLKLER 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) Dakikada 400-800 kelime arasnda bir hzla okur; hzn, okuduu malzemeye gre ayarlar; Anafikirleri kapmak iin okur; onlar oluturan kelimelerin kelime okuduklarn farketmeden, fikir olarak okur; Kendine gveni olduundan, okuduunu tekrar okumaya kalkmaz (meer ki ok gerekli olsun); Bir satrda gz ancak 1-2 defa durur: Okumas tam anlamyla "sessiz okuma"dr. Dil, dudak, ya da ses teli oynamaz; Ayrntlar hzla okuyup geer, geri plan iin yazlanlar bir bakta kapp devam eder, yazarn temel amacn ve anlat yolunu arar; Okuduu eye kendini iyice verir; evresiyle irtibat kesilmi gibi olur; Saatlerce yorulmadan okuyabilir.
__________________________________________________________________
26
AKTF/PASF OKUMA ANLAMA
Anlayarak okumada okuyucu "Aktif", sade szcklerin ekillerini grerek okuyan da "pasif" okuyucudur. Aktif okuyucu yazarla adeta konuur, onu anlar, fikirlerini, ne demek istediini kavrar, hatta daha okumad sayfalarda nelerle karlaacan az buuk tahmin eder. Okurken de hep Ana Fikri ve "Konu ne? Sorun n? Sonu ne? zm (varsa) ne?"lerin cevabn yakalamaya gayret edin. Koyu (bold) veya italik harfli cmleleri, anahtar kelimeleri, ara balklar biraz daha yava ve dikkatinizi younlatrarak okuyun, ikinci derece fikirleri, ayrnt zerinde duran cmle ve paragraftan ok hzl okuyarak devam edin, ama atlamayn (Gz Gezdirmeyle Okuma'da ise bunlar atlarsnz). Yazarn slubuna aina iseniz, nemli-nemsiz paragraflar nceden bilir, hznz ona gre ayarlarsnz.
Zor veya teknik metinlerin hzl okunmas ve anlalmas Roman, ve teknik olmayan gazete, dergi gibi materyaller bu yntemlerle ok hzl okunabilir. Fakat, kh yazarn adal slbu yznden, kh konunun size yabancl, derinlii ve teknik szcklerle dolu oluu yznden yer yer anlamayabilirsiniz. O zaman ne yapmanz lzm? Bir kere hznz ayarlayn, biraz arlasn, fakat kesinlikle o anlalmaz sz ve terimler gelince o noktada daha yava vitese gemeyin, ve hele orada durmayn, geriye gz atmayn, devam edin. Daha sonra gelecek cmleler, sayfalar veya resimler, emalar ok kere o karanlk blmleri aydnlatverecektir. Ama sayfalar artarda daha anlalmaz hale geliyorsa ve bir k grnmyorsa (ya da hla alacakaranlkta yol alyorsanz) ite o zaman durun. Metne tekrar bakn, zellikle hi anlalmayan kelime ve terimlerin altn izin, anlamlarn aratrn: szle bakn, ansiklopedi veya www.MaximumBilgi.coma girin. Notlar aln. Hatta ayn metni tekrar okuyun. apraz endekslemeler karn, izelgeler izin. Bunlar ayrca ayn metne bir baka zaman gz attnzda hemen kavramanza, hatrlamanza yardmc olacaktr. Btn bunlar phesiz ne kadar vaktiniz olduuna tbidir. Zamannz kstlysa, "Kayman alma" yntemine bavurun, sonra da, en nemli grlen birka blm hz ayaryla tam okuyun.
__________________________________________________________________
27
Dipnotlarn ve Kaynakalarn Okunmas, Atlanmas, Anlalmas Bir metinde, esas konuyla dolayl ekilde balantl olan baz ilveler vardr, bunlar ok kere stun/sayfa altlarnda, kitap sonlarnda, kk, bazen de italik harflerle dizilidir. Bunlarn hepsine "Not" veya "Dipnot" diyelim (kitabn sonlarnda verilmi olsalar bile). Dipnotlar eittir: 1. Konuyla dorudan doruya ilgisi olmayan, ayrnt veya fkra cinsinden yazlar. 2. Teknik veya uzmanlam yazlara aklk kazandran, genel okuyucuyu deil de, uzmanlarn isteyebilecei ilve bilgiler. 3. Bibliyografi (Kaynaka): Konuyla ilgili yaynlanm eser ve makaleleri, kaynak vererek gsteren dipnotlar. Uzmanlar iin ok gereklidir. Veya sizi ilgilendiren bir nokta yeterli verilmemitir ya da yazarn iddialarndan pheniz vardr, baka kaynaklardan bunun dorusunu aratrmanz iin gerekli olabilir. Dier okuyucular bu kaynaka notlarn okumasa da olur.
Hzl Okuyarak Anlamay Etkileyen Faktrler ve Amalar 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) Metnin arl, tr Okuyucunun sz ve bilgi daarc Okuyucunun dikkat ve "konsantrasyon" derecesi Heves / ilgi (motivasyon) durumu Analiz, Sentez ve Kyaslama yetenei Bellek / hatrlama Uygulama - Kullanma Okurkenki ortamn dikkati etkileyecek durumu Okurken dudak kprdatmak, iten "sesli" okumak, parmakla kelimeleri cmleleri izlemek ("Tarama" haricinde).
__________________________________________________________________
28
ABUK KAVRAMA-SALAM ANLAMA N PRATK TAVSYELER
renmedeki esas ilkeyi aklnzda tutun: Beyin, bir gerei/konuyu, u gene iyi oturtabilirse iyi kavramaya balar: 1) 2) 3) Yaznn/konunun anlatm yaps ("Strktr"); Dzeni; liki kprleri.
imdi, basit gibi gzken pratik tavsiyelere geelim: (bunlarn bir ksm eskiden beri bilinen ve "iyi alanlar" diye tannanlarn uygulad kk, fakat ok faydal usullerdir; daha sonra greceimiz yeni tekniklerle birlikte uygulanmaldr): 1) Not alma: Okurken kitabn veya yaznn kenarna notlar kn (tabii kitap sizinse; deilse bir defter veya kada). Eskilerin "der-kenr" dedikleri bu notlar "telgrafvri" ksa szckler de olabilir; iaretler de olur -unlar gibi: 1) 2) 3) 4) 5) 6) "bk, s.14": bir baka yerde gene bu konuya ait bir ey var demektir: ilve ya da "burada sylediinin tersini yazyor orada..." gibi. (=): Konu-fikir burada balyor..... (=) burada bitiyor. .....: az-ok, belki !: Amma da ha!., inanmyorum! ?: anlamadm ??: bana ters geliyor, incele.
Bunlar veya kendi dneceiniz baka iaretleri kullanabilirsiniz. 2) Baz bilgileri ilerde kullanabilmeniz iin kitabn sonuna kendinize gre ayr bir "indeks" yapn (alfabetik olmayabilir) ve o bilginin bulunduu sayfay belirtin; 3) lerde tekrar gzatnca sizde arm yapabilecek kelimelerin altn (normal veya fosforlu kalemle) izin; ama, bir yaknmn yapt gibi, hemen her kelimenin altn izerseniz, nemli olanla olmayan kaybolur. izeceklerinizi dikkatle seerek izin; 4) Okuduunuz blmlerin zetini karn (modern ders kitaplarnn ou bunu zaten verir; yeterli deilse veya ok ayrntya girmise kendiniz yenisini yapn); 5) Bu zetlerden veya esas metinden yararlanp bir "ema" (izelge) izin ("Bu Kitabn Dzeni" blmndekine benzer bir ey); tekrar alrken konuyu kubak grmenize ve tmyle anlamanza yardmc olur ve bylelikle esas metni tekrar okumaktan kurtulursunuz; veya sadece izelgenin tam anlatamad ksm metinden bir daha okumakla yetinirsiniz;
__________________________________________________________________
29
6) Psikolojide "Tor" sistemcilerinin 1970'lerde ne srdkleri bir yolu deneyin: daha ilk batan, yazlarn bandan balamayn, nce sonuna bir gz atn: ok kere bu sizin iin konunun varaca noktay "ele verir" ve ondan sonra yeniden ve batan okumaya balaynca; nereye gittiinizin hep farknda olacanzdan daha kolay kavrarsnz. Tabii ki roman (hele polisiye roman) okurken bunu yapmazsnz! 7) Trkede (Hint-Avrupa dillerinden ayr olarak), fiil ok kere cmlenin sonuna gelir ve bu bakmdan anlay birka saniye geciktirir, alkoyar. Fiil ise -fikrin en nemlisi olmasa bile- en mhim unsurlarndan biridir. Onun iin cmlenin sonuna hzl bir gz atarak balamak Trkede anlamay abuklatrr. 8) Youn bir dikkatle okuyun ve aln (Concentration). Dardan grlt ve hareket, yetersiz k, ba ars gibi etkenleri gidermeye aln; gideremezseniz aldrmamay deneyin, o da olmazsa almay erteleyin, yoksa sayfalar "okuyarak" evirip durursunuz, 10-15 dakika sonra bir de bakarsnz ki tek bir kelime bile anlamamsnz. Hayal kurma da dikkati datr; iradenizi kullann. En iyi are de "Hzl Okuma"dr: dikkatiniz yle younlar ki, araya bir ey girmeye frsat bulamaz.
"Kavrama"nn psikolojik temel ilkelerine dayanan uygulamalar: Her ne okursanz okuyun (Kitap, rapor, gazete, dergi ve bunlardan bir ksm veya sayfa) -daha balarken listesini birazdan vereceim- sorular hemen zihninizde sorun ve okuduka cevabn arayn: En iyisi, Amerika'da "New York Times" gazetesinin mehur ettii ve onlarn haber bltenlerinin ilk paragrafnda hep cevaplandrarak kullandklar soru dizisiyle balayalm: 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) Kim veya kimler? Nedir olay? Ne zaman Nerede? Nasl olmu? Niin olmu? Nasl sonulanm?
Bu gazetecilik slbu bazen her duruma uymayabilir; onun iin yelpazeyi biraz daha aalm: Konu nedir? Okuduum ey neye aittir? Ne anlatmaya allyor? Beni ne derece ilgilendirir? Sormaya ve okurken cevaplar aramaya devam edin: Yaznn en ana fikri nedir? __________________________________________________________________
Aratrma Serisi No.12 Sorun nedir?
30
Sorunun sebeplerini bu yazda bulabilecek miyim? Sonu ve (varsa) zmler olarak ne deniyor, ne teklif ediliyor? Yazarn konu hakknda gr ne? Ana fikri ne? Bunlar nasl iliyor? Nasl ispatlyor veya aksi fikirleri nasl eletiriyor? rnekleri ne? Benzetmeleri? Paralel izgileri? Yaratt armlar? Her yeni blm veya sayfalara geldiinizde, yeniden bu sorular sorun. Bu nceleri zor gelebilir; fakat beyninizi talimlerle buna altrn. Ayrntlara boulmadan okumay renin (bunlar sonra okur, zerinde durursunuz). Kelimelerin gznz yakalamasna, saplanma eklinde yavalatmasna izin vermeyin. Yaznn, yazarn dn veya bilgi kmesinin tmn bir kerede alglamaya aln. Bunun iin de: 'aret kelimelere" dikkat edin, "Gz Gezdirme" tekniklerinde belirteceimiz "dikkat edin" trndeki kelime ve cmlecikler, hzl (ve yanl yapmadan) anlamanz iin ok nemlidir. Burada ana prensibi belirtelim: baz szckler iin ayrntsnn ve tekrarnn iaretidir: "rnein/mesel" (veya "gene bunun gibi...") ile balayan cmleler. Bazs ise, anlamn deitirileceini anlatan szler, heceler (Trke'de mama=yapmama) veya yepyeni bir bahse geileceini belirten szckler: "bundan ayr olarak", "ise de"... v.b. Bylesine hzl ve tm (yani ana fikirleri) kavrayarak okuyutan sonra geriye dnp ve bu sefer ayrntlara da dikkat ederek okuyun. Ezber isteyen hallerde (zellikle okullarmzda) mecburen okuduklarnz ezberleyin: zet ve izelgelerinizi kullanarak ve nceki blmlerde anlattmz "hatrlama" yntemlerinin de yardmyla.
Bu tavsiyeler herkes iin geerlidir. Bunlar yaplmazsa, saatler geer, ana fikirler detaylar arasnda boulup kaybolur, pek bir ey anlalmaz ve iyi de aklda kalmaz. Ama yaplrsa, bir saat iinde ne kadar ok eyi anlayp aklda tutabildiinizi grr ve aarsnz.
lave tavsiyeler 1) Daha ok okuyun. ok okuyanlarn, mesel, ne yapp yapp ayda biriki roman veya genel kltr kitab bitirenlerin anlay yetenei ve
__________________________________________________________________
31
okuma hz bilenir. Anlama yeteneimizi zorlayan, ar sluplu romanlar, zor konulu kitaplar okuyun, az anlasanz bile devam edip okuyun; bu bir nevi egzersiz olur. Hafif halterler pazu gelitirmez; 2) Hep Temel Fikri yakalayarak okuyun. Yaznn, raporun, kitabn yapsn (strktrn) hissetmeye aln. Ciddi bir eserde kark bir cmle dizisi (veya paragraf) gelirse zerinde fazla durup anlamak iin vakit kaybetmeyin, durmayn, okumaya devam edin; emin olun, az sonra o cmlelerin ne demek istedii kendiliinden belli olacaktr; ya pek de nemli olmad ortaya kacak ya da aklamalar gelecek; Romanda konunun eridi/iplii/dokusu nedir? atma neden, kimler arasnda, bunlar farketmeye bakn. Hikaye trnden olmayan yazlarda ise tema arayn; Hzl okuyun ama, kendinizi pek de fazla zorlamayn: illa 500 illa 1000 kelime okuyacam derken gerginleirsiniz ve verimli anlamay kaybedersiniz; u gerei iyice aklnzda tutun; kelime veya cmlenin okumakla ilikisi azdr: basl eyler, birer karalt ve semboldr. Nasl artk kelimelerdeki "harfler"le hecelerle vakit kaybetmiyorsanz satrlara da saplanmayn, fikri arayn. Okumak, fikirleri yakalamaktr. Tekrarda fayda var: a) Fikirlere ynelerek okuyun, bunlarn arasndan da, asl can alacak fikirleri yakalayn, okurken gznz tek kelimelere (tek tek) veya satra saplanp durmasn. Beyniniz gznzn peinden deil, gznzn peinden deil, gznz beyninizin sorularn ve hzl araylarn izlesin; gznz, ray stndeki tren gibi kayp gitsin, yukardaki sorular (ana fikri, sorunu, ispatlar ... v.b.) yakaladka duraklasn (istasyonlara ulaan tren gibi). Ve gene hareket etsin. Beyin, durakta ald bilgi ykn hazmedip, daha ne gelmesi lazm, neyi bulmas lazm onlar dnerek okumay kaydrsn. Bunu pek ok kimse kolay kabul edemez. Neden? Kiiliinizden doma sebepler olabilir: 1) Belki bir rencisiniz, size hereyi okuyup ezberlemeyi altrmlardr, 2. ve 3. derece fikirleri ilk hamlede atlamak size zor geliyordur, retmenseniz, rencilerinizin dev katlarn yanl yakalamak iin kelime kelime okumak sizde huy haline gelmitir, Hukukuysanz, ifadelerde yanl veya yalan yakalamak gayretiyle hibir ey atlamamak sizin iin her zaman gerekli gibi geliyordur,
3)
4)
5)
2)
3)
__________________________________________________________________
Aratrma Serisi No.12 4)
32
Teknik raporlarla uraan meslek sahipleri (istatistikler, muhasebe hesaplan, spesifikasyonlar, tbbi literatr gibi eylerle uraanlar) "ince eleyip sk dokumay" adet edinmilerdir, Ya da "mkemmelci" ("perfectionist") karakter sahibisiniz veya titiz bir brokratsnz, hereyin eksiksiz, sraya uygun ve belirli bir dzen iinde cereyan etmesini hayatnz boyunca uygulamsnzdr... v.b.
5)
Bu gibiler iin, "ilk hamlede sade ana fikirleri oku ve onlara dikkat et, ayrntlar atla veya stnde fazla durmadan ana temalar aramaya devam et" dendi mi tepki gsterirler. Evet, bir dereceye kadar hakldrlar; zerinde allacak baz eyler "atlamalara" msait deildir. Yukarda rnek olarak verdiklerimiz phesiz ayrntlaryla okunmaldr. Ancak burada bile, yer yer, baz atlamalar yapmay, ok nemliyi az nemliden ayrmak, tm veren bir grup kelimeyi veya rakam bir kerede okumak daha verimli olabilir. Ancak, bir materyal tr vardr ki her kelimesi hatta her hecesi ve harfi okunmaldr-, daktilo veya matbaa dizgi alanlarndan bahsediyoruz. Onlar atlayarak okursa vay halimize. Bir de iir ve ok edebi sluplu romanlar atlanarak okunmamal.
almann ruh hali: alma psikolojisi uzman ve pek ok irkette alanlara yol gsteren Prof. Mark Viktor Hansen, alma hzn ve kalitesini artrmak iin u tavsiyelerde bulunuyor: 1) 2) Yaplmas gereken ileri bir liste halinde toparlayn; e en kolay yerden balayn. Zordan balarsanz usanabilir ve "yarna erteleme" yollarn dnmeye balar, ya da ii tmyle atlatmann arelerini ararsnz. Oysa kolaydan balayp hemen sonulara ularsanz kendinizi iyi hisseder, ii brakmaz, zor ksmlara da "tam gaz" girersiniz ksacas: Motivasyon; Sevmediiniz bir i zerinde alyorsanz, nceden kendinize bir dl vaadedin (bu da Motivasyon); yi bildiiniz, baarl olduunuz (ve holandnz) konulara arlk verin, Rahat, i ac bir ortamda aln
3) 4) 5)
__________________________________________________________________
Aratrma Serisi No.12 6)
33
Kendinizi kt hissettiiniz zaman size deer veren, sevdiiniz kiilerle konuun."
Gz Salna Dikkat Ederek Okumak 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) Tabii nce durumunuzu gz doktoruna muayene ettirip anlamalsnz. Belki gzle veya yeni cama ihtiyacnz vardr. Ik gze deil, okuduunuz eye (kitaba, gazeteye) ve arkadan gelmelidir. Kitapla gz arasndaki en iyi mesafe 30-40 cm.dir. Kitab yere (masaya) dz yatrmayn, hafif eik biimde tutun veya altna (bir yanna) destek koyun. Okurken arada bir durun, uzaa bakn; gznz dinlenir. Trende, otobste, yatakta okumamaya aln. Kk harfli ve gri kda baslm yazlar bol kta, parlak sayfalar daha az kta okuyun.
__________________________________________________________________
34
SONSZ
Tm bu bilgilerden sonra sitemiz hakknda da birka kelime etmemiz doru olacaktr. Bilgisayar ekranndan herhangi bir yazy okumak elbette ki basl bir yayn okumaktan daha farkl bir olgu. Peki biz yani www.MaximumBilgi.com ekibi olarak hzl ve rahat bir okuma platformu hazrlamak adna ne yapyoruz, imdi bunlar birka maddeyle sralayalm: 1) Sitemizde kullanlan %40 gri renk, gz yormadan optimum okuma zemini salar. Tam siyah veya tam beyaz gz abuk yorar. 2) Sitemizin arayznde hareketli yaz ve logolar minimum dzeyde tutulmutur. Canl renklerde hzla hareket eden banner gibi objeler dikkat dalmasna ve gzlerin abuk yorulmasna neden olur. 3) Konu anlatm sayfalarnda justify (iki yana yasl) paragraf dzeni kullanlr. Bu yntem blok halinde okumalar iin en idealidir. Ortal ya da sola yasl paragraflar blok grnmn bozacandan hzl okuma teknii kullanmak pek mmkn olmayacaktr. 4) Konu anlatmlarnda anafikir n planda tutulur ve gereksiz anlatmlardan kanlr. 5) Yazdrlabilir Grnm zellii sayesinde tm grafiklerden arnm biimde makalelerimizi okuyabilir ve de dilerseniz yazcdan kt alabilirsiniz. 6) ndirilebilir dosyalarmz pdf formatnda hazrlandndan grnm ayarlarnz dilediiniz lee getirebilirsiniz. ekran
__________________________________________________________________

H ZL Okuma Teknikleri

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

H ZL Okuma Teknikleri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.MaximumBilgi.

Aratrma Serisi No.12