Modüler Aritmetik (Mat-1)

MODÜLER ARĐTMETĐK

MODÜLER ARĐTMETĐK

a, b, m birer tam sayı ve m > 1 olmak üzere, tam sayılar kümesi üzerinde tanımlanan,

β = {(a, b) : m, (a – b) yi tam böler}

bir denklik bağıntısıdır.

b denklik bağıntısı olduğundan

Her (a, b) ∈ β için,

a ≡ b (mod m)

biçiminde yazılır ve m modülüne göre a sayısı b ye denktir denir.

Tam sayıların m sayma sayısı ile bölünmesiyle elde edilen kalanlar, 0, 1, 2, 3, 4, ... , (m – 1) dir.

Her tam sayı m ile bölündüğünde hangi kalanı veriyorsa o kalana denktir. Bu kalanların her
biri, belirlediği denklik sınıfının temsilci elemanı olarak alınırsa, denklik sınıfları

Bu denklik sınıflarının kümesine m nin kalan sınıflarının kümesi denir ve biçiminde

gösterilir.

Buna göre,

n bir sayma sayısı ve k bir tam sayı ve

a ≡ b (mod m)

c ≡ d (mod m)

olmak üzere,

1. a + c ≡ b + d (mod m)

2. a – c ≡ b – d (mod m)

3. a ⋅ c ≡ b ⋅ d (mod m)

4. an ≡ bn (mod m)

5. a – b ≡ 0 (mod m)

6. k ⋅ a ≡ k ⋅ b (mod m) dir.

7. n sayma sayısı; a, b, m sayılarının ortak böleni ise dir.

8. a ile m ve b ile m aralarında asal olmak üzere, dir.

deki işlemler (mod m) ye göre yapılır.

Ü x, m nin tam katı olmayan pozitif bir tam sayı ve m bir asal sayı
ise,

xm–1 ≡ 1 (mod m) dir.

x in (m – 1) den daha küçük kuvvetinde de 1 bulunabilir.

x ile m aralarında asal sayılar olmak üzere, m nin asal çarpanlarının

kuvvetleri biçiminde yazılmış hâli m = ak . b r . c p olmak üzere,
m asal sayı ise,

(m – 1)! + 1 ≡ 0 (mod m) dir.