Professional Documents
Culture Documents
wkdufwkdif;atmifwyfrSL;}uD;
&Jabmfwkdufatmif
trS w f w &
pmpk
uAsmpk
ESif;qDvGifjyifpmay
1
wkdufwkdif;atmifwyfrSL;}uD;
&Jabmfwkdufatmif
ESif;qDvGifjyifpmayu xkwfa0onf
2014 ck/ rwfv
2
vGrf;ol@yef;acG
(ESpaf wGvawG tcsed f=umanmif;vkd@ &moDtaygif;awG b,fvakd jymif;ygap
usqHk;wJh &Jabmf taygif;awG toufaoG;awG vSLcJhoav a=omf
rarhEikd af y wrf;wumae ajzrajy vGrf;ol@yef;acG vSr;f vifhumyJae ) 2
(Armjynf ESpf&Snv
f &Snf c|wcf sKH usatmif ppftpkd;& zdEySd fcJhoav
b,f b 0 b,f c gwG i f ra=u wa,muf e J @ w a,muf [ m
toufudt
k yfum E$&J ygwhJ awmfvSeaf &;vrf;c&D;ay:rSmav usq;Hk olawG
rSef;ar#mfvd@k ae yef;acG qufvSrf;ae )2
(awmfvSefa&;vrf;c&D;uawmh r+yD;qH;k ao;wJh 'Dcsed fcgrmS av
wkd@&JabmfawG rSef;ar#mfcJhwJh atmifyef;ukdvnf; vSrf;umaeqJay
vGrf;&pfw&Jh Jabmftaygi;f awG opPm"dmef +rJcdik =f urav) 2
('Dae@ 'Dcsdefcgrav e,fcsJ@orm;eJ@ kyfao;kyfrsm;ukdawmh
vufpm;awmfacsygrav pdwrf mef wif;ae qxuf+zKd ;a0 wku
d zf @kd ta&;awG
t"dmefjyKrav aoG;pnf;um &Jabmftaygif;awG owWd+zdK;a0
pcef;wav#mufrmS av &efoltaygi;f acsre_ f;ypfr,fav ) 2
3
}uHhckdifwhJ ygwDpw
d f"mmwf&d+S yD; aemufq;Hk tcsdeftxd awmfveS fa&;
pdwf"mwfxufoefvSwJh &Jabmfwkdufatmif[m &Jabmftm;vHk;twGuf
avhvmtwk,lp&m pHerlemw&yftjzpf xm0pOf wnf&Sdaeygvdrfhr,f?
ol@udk od&=dS uwJh &JabmfawG rdwaf qGawG vlrsKd ;pHjk ynfoal wGuvnf; xm0pOf
wrf;w owd&ae=uygvdrfhr,f? a&&Snftaumiftxnf azmf=u&r,fh
r+yD;qHk;ao;wJh orkdif;ay;vkyfief;wm0efu kd usef&pfw Jh &Jabmfrsm;u
tm;aumif;csufawGukd avhvmtwk,l+yD; qwufxrf;ykd; tm;opfcGef
opfjzifh qufvuftaumiftxnf azmf=uygvdrfhr,f?
&Jabmf}uD;wm0efausyg+yD? at;csrf;pGm tem;,lygawmh?
&Jabmfwkdufatmif&J@ wkdufwikd f;atmifpdwf"mwf t"Ge@f &Snfygap?
&Jabmfwkd@
'Duae@ ArmjynfueG fjrLepfygw&D @J au'gaumif;/ ta&S@ajrmufykdif;
ppfa'o ppfOD;pD;Xme 'kXmerSL; usqk;H oGm;wJh &Jabmf[Graf [mftm; 0rf;enf;
a=uuGw
J Jh txdrf;trSwfudk u|efawmfwkd@wawG tvGef0rf;enf;a=uuGJpGm
jzifh jyKvkyaf ejcif; jzpfw,f?
&Jabmf[Graf [mf[m ygwDA[kdeJ@ ppfa'oygwDaumfrwD&J@ ta&;
}uD; wm0efay;csuft& igw@kd 6835 wyfzGJ@ukd acgi;f aqmif+yD; vm;[la'o
rkdi;f ykvkw
H 0kdufudk csDwuf+yD; tajccHa'oopf wkd;csJ@wnfaqmufa&; *k%f
ajymifwJh cufcJ}uD;av;wJh vkyfief;wm0ef xrf;aqmifaepOf 1976 ckESpf
{+yDv 12 &ufae@/ eHeuf 5 em&D 45 rdepfrSm aemifcrf;teD;w0dkuf ae&m
wGif &efoleJ@ awG@qHkwJhtcgrSm ukd,fwdik fOD;pD; nef=um;+yD; wkdufyGJqif&if;
*k%fa&mifajymifajrmufpGmjzifh usqHk;oGm;w,f? usqHk;oGm;csdefrSm ol[m
touf 41 ESpfom &Sdygao;w,f? usqHk;oGm;wJh owif;=um;&wJhtcg
ppfa'o&Sd uGefjrLepfygw0D iftm;vH;k / wyfrLS ;wyfom;tm;vH;k u igw@kd ygwD&J@
au'gaumif;wa,muf qHk;_H;oGm;wma=umifh tvGefyif pdwfxdckduf+yD;
0rf;enf; a=uuGJae=uygw,f?
7
10
rS w f c suf ?
? (1) xkdpsmye tcrf;tem;ukd ta&S@ajrmufppfa'o/
ppfa&;avhusihu
f iG f;wGif 1976 ck arv (20) &ufae@u usif;yjyKvkycf w
Jh m
jzpfw,f?
(2) &Jabmf [Grfa[mqkdwm *sif;azmvlrsKd; &Jabmf
aygif v f q t'D ; jzpf + yD ; 1950 ck E S p f u p+yD ; &J a bmf a emf q k d i f ; eJ @ twl
w&kwjf ynfxJ 0ifa&muf vmcJhol jzpfw,f? 1968 ck/ Zefe0g&D (1) &ufu
pwifcJhwJh ta&S@ajrmufe,fpyf ppfa'o zGifhvSpfa&;wkduyf rGJ sm;rSm awmuf
av#muf yg0ifco
Jh l jzpfw,f?
11
12
ay;pm(2)
om;
8/ 3/ 83?
cifatmif
azaz owd&pGmjzifh pma&;vkdufw,f? azazwkd@awmh acsmarm
pGmeJ@ vk&d mc&D;ok@d a&muf+yD; vkyfief;awG vkyaf e=u+yD?
azazhusef;rma&;vnf; aumif;ygw,f?
om;&J@ avhv ma&;tajctaeeJ@ usef;rma&;tajctaea&m
aumif;&J@vm;? rmrmhazazxH pma&;wkdif; rif;vnf;a&;/ rif;nDrvnf;
a&;ckdif;ayg?h azaz rif;twGuf t"du pk;d &drfwmawmh rif;&J@avhvma&;eJ@
rif;&J@a&S@a&;twGufyJ? azazuvnf; awmfvSefa&;wm0efawGa=umifh
om;orD;awGeJ@ t+rJtwlraeEkdif? rif;wdk@rmrmhu vnf; tvkyfrsm;?
om;orD;awGukd aumif;rGefpGm ynmay;zkd@ tcsdefr&jzpfaeawmh rif;wdk@
armifESr 2 OD; vlawmfvlaumif;awG jzpfvm rjzpfvmqkw
d mbJ azazht
aeeJ@ pkd;&drrf w
d mbJ? 'gayrJh ,cktxd om;a&morD;a&m vdrfrmw,f? rdb
pum; em;axmifw,f? rmrmhuvnf; t+rJwrf; rif; wkd@ukd ulnDaeawmh
azazvnf; a&S@wef;rSm pdwdcsrf;ompGmeJ@ tvkyfvkyfEkdifwmaygh? rif;nDr
ukdvnf; ulnaD emf?
rmrmhu tvkyfursm;/ ol@usef;rma&;tajccHuvnf; raumif;
qkdawmh wcgw&H zsm;wJhtcg om;taeeJ@ oufqkdif&mukd cGifhawmif;+yD;
rmrmeJ@ nDrav;udk jyefulnDaygh? rif;nDrudkvnf; olvkyfEkdifoavmuf
ckdi;f ay; okd@r[kwv
f #if }uD;vm&if bmr# rvkyfwwf jzpfaerSm
aemifvl}uHKrS xyfa&;OD;r,f?
oifh
azaz?
13
ay;pm(3)
okd@
orD;
azazowd&pGmjzifh pma&;vkdufw,f? azazuvnf; orD;wkd@eJ@
cGJvm+yD;aemuf ae@wkdif;yJ rtm;&bl;? c&D;xGufzd@k jyifqif&w,f? &Jabmf
awGe@J aqG;aEG;&wmawG vkyaf e&w,f? tvkyfrsm;vGef;vdk@ orD;xH pmr
a&;Ekid w
f mukd orD;cGiv
hf w
$ fygaemf? awmfveS af &;orm;awGqdw
k m 'Dvydk o
J rD;?
awmfvSefa&;twGuf tvkyfawGrsm;vm+yDqkd&if tJ'DtvkyfawGudk t&if
+yD;atmif vkyf+yD;rS rdrdtwGufjzpfwJh rmrmhwkd@/ orD;wdk@/ ukdudkwdk@ukd
owd&wJhta=umif;rsm; pma&;wmwdk@ukd aemufrS a&;&w,f? 'Dvkd pOf;
pm;wm[m aumif;rGefwJh tawG;tac:vkd@ac:w,f?
orD;vnf; }uD;vm&if azazwkd@ rmrmhwd@k vkd awmfveS af &; orm;
jzpf&rSmyJ? 'ga=umifh ,ckorD;[m i,fao;ayr,fh azazwkd@vykd J awmfveS f
a&;wm0efawG &Sdw,fodvm;? tJ'gu bmvJqkd&if orD;}uD;vmwJhtcg
awmfvSeaf &;vkyfief;awG aumif;aumif;vkyEf dik zf @dk twGuf ,ck orD;pmay
avhvmae&w,f r[kwfvm;? tJ'g awmfvSefa&;wm0efaygh? 'ga=umifh
avhvma&; udk }udK;pm;wm yifr/ upm;wm 'kw,
d jzpf&r,fr[kwfvm;?
azazajymwm [kwfa=umif;? azazuawmh orD;av; pmar;yGJ vkyfwkdif;
yxr&apcsifwmaygh? tdrfjyefa&muf&ifvnf; rmrmhukd ulnDzkd@ odwwf
w,fqkd&if azazuawmh tm;}uD; 0rf;omrSmaygh? 'Dvkd orD;&J@ owif;
aumif;awG =um;&&if azazjyefvmwkdif; orD;ukd csD;usL;rqHk;Ekdifb;l aygh?
orD;twGuf azazvkyfay;xm;wJh tdrfa&S@u opfcGyef;av;awG
yGif+yDvm;? jrefjrefyGifhatmif rkd;r&GmwJhae@qkd&if naewkdif; a&wcgwcg
avmif;ay;ayg?h rmrm}uD; tvkyfrtm;&if orD;u =uufuav;awGvnf;
0kdif;*kpkduf tpmau|;wmawG vkyfulOD;aygh?
azazc&D;rxGufcif tcsdef&u pmxyfa&;OD;r,f?
orD;&J@azaz?
14
v,form;uGefjrLepf
zdk;oH (vlxk)
v,form;ppfppfuae/ uGejf rLepfppfpjf zpfatmif
b,fpepfukad wmfveS /f b,ftopfux
kd al xmif
b,ftxpfawGwufvrS ;f &w,f
wu,fwrf;odcsifw,fq&dk if
ol@ta=umif;udak vhvmyg?
pum;udrk sm;rsm;rajym
ajymjyef&ifvnf;roG,0f u
kd f
wdu
k f u
kd -f wH;k wd
odwt
Jh wdik f;ajym/ ajymwJhtwdik ;f vkyf
[kwfw,fvk@d ox
l if&if
Sib
f &k ifukv
d nf;ra=umufwv
Jh }l uD;
15
16
&moDt aygif ;
b,fvkdy J ajymif;ygap
vGrf; aiG@a0qJ ?
armifvS0 if; (jrif;+cH)
rd;k rcEG,f
EG@J vs,rd f;cgvsuf
E_wq
f ufcsed f
ol
avsmif;pufomG ;cJ+h y?D
jr&mawm orkdi;f pOfrS
yJc;l k;d r&J@ rkew
f idk f;oH
tHrh ukefatmif xpfcsKef;nHqrJ mS
wku
d yf eJG @J twl
&Sio
f efvmcJw
h Jh ESvk;H om;wck ?
jr&mawmrS csw
D ufchw
J ,f
rJe,fawmifwef; ytk@d 0af wmifwef;rsm;
a&jym&pfoef; tif;av;uef
ae=umwk@d OD;armh&m rJZvDawmwef;
17
acgi;f eJ@a0S@wu
dk cf hw
J hrJ ek fwidk ;f
ausmufwHwdik ;f awG wku
d fpm;Ekdicf ahJ yr,fh
jr&mawm&J@ A[kcd sufr
'kd@ol&Jaumif;awG&J@ tjrKaw &wem
eDjref;wJh ESvk;H om;awG
ozef;yifay:rS csw
d q
f JcG w
hJ mr[kwf
apmarmifEkw@kd wawG w,kw,
ykduaf xG;odr;f qnf;cJ=h uw,f?
tif;av;a&jyifrmS
olw@kd yk&H yd fv$mawG xif[yfqJ
a0[if,u
H
tjrifhysH pifa&mfiSufawG
jrifawG@Edik =f uw,f?
vGr;f ol@yef;acG
wa0a0eJ@
wrf;wumav
ajzrajybJ
'd@k &ifxrJ mS
ol &SdaeqJyg?
ol
tdy&f mxuf yufvuf
toHrxGuEf idk &f m
ESprf sm;pGmyg
ol@tmHrk mS
qkAd ,
D ufu oHr%dol&Jaumif; kyfyv
Hk m$
tm;ay;az;raerSm aocsmygw,f?
19
wcgu
0awmifwef;}u;D ay:rSm
wm0efc&D;eJ@ oljrif;pD;tvm
OD;xkyrf Sm =u,few
D vufvufe@J
usuo
f a&&SdpGm cHhnm;wJo
h @l ukd nejf y
tJ'g
wkdufwikd ;f atmif&J@ wyfrLS ;
&JpdwfeJ@ xl;jcm;*k%fajymifwJh wOD;
'kd@wyf&J@acgi;f aqmif Akv
d fwkdufatmifygvd@k
0 - vm;[l - tcg jynfolrsm;pGmtm;
igajym=um;&if; *k%f,cl zJh ;l wm
ckxd vGrf;qGwq
f J ?
armifvS0 if; (jrif;+cH)
20
ar#mv
f if[
h efrwl
jyefawG@onfwiG f
jyL;=unfrsuv
f ;kH rsm;ESihf
+yKH ;vsuo
f m;/ tm;&0rf;om
rsufEmS &$ifvef;
vufawGurf;vk@d vSr;f zufonf
ajymrxGuo
f nfh ol@toHa=umifh
u|eaf wmfcpH m;r_ v_u
d cf eJjzpfrad o;
ta&;rxm;Ekid yf g/ ol@tmHu
k
pma&;jyrS auseyf/ acgi;f wqwfqwfEiS hf
ol@&ifxJ rSwrf ad eyHkawG
a0a00g;0g; pum;awGjyefajym
vuf[efajc[efEiS hf
pdw"f mwfreS .
f
kycf E<mrSm/ a&m*g}u;D rm;
21
ol@wm0eftm;/ wm;qD;vku
d o
f nf?
ol@use;f rma&;
awG;jyefaomfrl
wm0efxrf;&if;
,k,
d iG ;f usKd ;ayguf/ aoG;a=umazmufum
OD;aESmufwGi;f aoG;0if
u,fcsdeyf if rrDyg
tmHak =umxd/ zdp;D ESyd pf uf
toHxu
G rf &/ jzpfomG ;onf
olum; ppfa&;a&S@aqmif
Akv
d w
f u
dk af tmifyifwnf;?
acgi;f aqmifa&S@omG ;/ rsm;rsm;vkyf eJeaJ jym
tajymxuf/ vufawG@yidk ;f yko
d ef
ordik ;f rSeu
f /dk qufyikd ;f jyefvSef
*syefzufqpf/ awmfveS pf pf0,f
yJc;l e,fw0ku
d f
anmifuidk ;f wku
d yf rGJ pS
ZGJebJe@J &J0pHh Gef@pm;
xifxif&mS ;&Sm; v_y&f mS ;wku
d yf J0G ifco
Jh ?l
48 ckESpf/ jynfwiG f;ppftprSm
a0g+rKd @e,fygwaD umfrwD0ifjzpfonf
ppfa&;wGiu
f m;
&if; 5 &if;rSL;wm0ef ausyeG fcJhonf
49 rSm 'kwyfr[mrSL;ESifh
yJc;l ckid faumfrwD
aemuf - yDt,fvaf t wyfr}uD; 3 .
22
'kwyfrrSL;}u;D wm0ef,cl o
hJ nf?
jynfyrSmvnf; avhvma&;vky&f if;yif
62 ckESpw
f Gif wzef
jynfawmfjyefa&;
AD,uferfEiS ahf qG;aEG;um
vmtdrk yS if/ jynfwiG ;f 0ifonf
62 rSonf 66 ckEpS ftxd
wduscikd +f rJ/ yJc;l k;d rwcGif
ppfqifrqdik ;f
wku
d w
f idk ;f atmifwyfrLS ;rSae
txl;qufom; rtm;0efydk
A[kdXmecGEJ Sifh yJc;l kd;rtwGuf
oG,q
f ufay;+y;D aemuf
ta&S@ajrmufa&muf&jyefum
75 ckEpS rf mS / ygwAD [kad umfrwDjzpfco
Jh nf
xkpd yfu;l rwfu;l / txl;wm0ef ,ljyefao;onf
xku
d mvrSwzef
ppfa'o. 'kwyfrLS ;wm0efxrf;onf
79 vrf;pOfcst+yD;
vycrSm wyfrLS ;}u;D wm0efxrf;&if;
ysu,
f iG f;[ku
d Ef rG ;f ruse;f rrm
a&m*gaAGazmuf/ OD;aESmufaoG;a=um aygu&f onf
ESpv
f &Sn=f um/ emwm&Snjf zpf
2001 ckESpw
f Gi;f wGif olu,
G fveG jf cif;jzpfonf
olueG jf rLepfacwfopfudk ,Ho
k vkd
jynfo@l 'rD u
dk a&pDuv
dk nf; ,H=k unf
jynfo@l awmfveS af &;rSm
wm0eftvDvD ayG@cso
D ,faqmif
23
Akv
d fwu
dk af tmifonf
vGe*f %
k af jymifonfh
acgi;f aqmifaumif;jzpfonfEiS t
fh nD
u|Eyfk w
f @kd tav;eDjyKvkdu&f ayonf?
24
2001 rSm
wku
d w
f idk ;f atmif wyfrLS ;}uD
&Jabmfwu
kd af tmif uG,v
f eG fcaJh ygh
2007 rwfvrSm
wyfrLS ;}uD;&J@ ZeD;onf
&Jabmf (r) cifeJ@
qHkqnf;jzpfc=hJ u?
xkpd Ofxu
J
wyfrSL;}u;D &J@ b0tpdwt
f ykid ;f
25
azmufjyefwhJ
tkypf ;kd zdEySd o
f l tqufqufudk
rsKd ;quftvkduf awmfveS w
f u
kd fcu
kd f&if;
q,fpEk Spaf wG jzwfoef;vm
wyf&if;rSL;/ 'kwyfrrSL;
wyfr[mrSL;
wku
d fwikd f;atmif wyfrLS ;}u;D
uGejf rLepfwyfrLS ;}u;D jzpfvmcJah v&J@?
pdwt
f awG; uGef&ufxJ
tvdv
k kd E_id ;f ,SOrf dvsuo
f m;jzpfchJ
ae0if;cg;yku
d af qmifwyfu
a=u;pm;wyfrrSL;
e,fpm;y,fpm; ppfya'o&mZfwidk ;f rSL;rsm;
ppfAsLku
d &ufrsm;pGm;
atmufzd tay:zm;
&mxltm%mwk;d a&; t"duxm;
ud,
k u
f sKd ;pD;yGm;
}u;D xGm;ckid cf zhH @kd
ppfwu
dk af y;ae& ppfAv
kd v
f yk af e&
jynfwiG ;f ppfe@J }u;D yGm;csr;f omatmif vky,
f =l u
awmifay:ajrjyef@ trsdK;om;vlxkukd owf&
zdEdyS t
f Ekid u
f si&hf
jc,fv,
S f tjrwfxkwf&
&ufpufveG f;av &mxl;wk;d av
ppfwyf[m rk;d ay:axmifrypf
vlxu
k dk wnfw
h nfhyJ ypfw,f
ypfcwfowfjzwfav bG@J x;l wk;d av;
27
tJ'pD w
d "f mwf=u,fyiG hf
tJ'DceG t
f m; ZGo
J wWpd ed yf iG haf wGu
Armjynf awmfvSeaf &;tvHay:rSm
zl;yGiafh 0cJh awmufycJh
Armjynf tusn;f wef ppftrm&Gwf rsuEf mS xuf
+yKd ;jyufjc,fo qifjref;cJh
usaemfwd@k &ifxJ acgif;xufrSm
xm0& qifjref;&wJh pdwf=u,fyGiafh wGaygh?
wkdi;f jynfvGwaf jrmufa&;
toufay;xm; wku
d fyaJG wGxJrmS
av;eufwJh ,H=k unfcsux
f rJ mS
b0wckvk;H &Jabmf}uD; jrKyfEcSH aJh ygh
uk,
d u
f sdK;pGef ay;qyfveG ;f awmh
tjrwftpGe;f tjzpf a&m*gawG&vmaygh
wkdi;f jynf&@J om;aumif;&wemwkid ;f rSm
a&m*gtrsdK;rsKd ; &vmwm "rRwmyJ r[kwv
f m;?
okd@ayrifh
aorif;u &Jabmf}uD;&J@ toufukd vk,lomG ;w,f
ao&myg &Si&f myg ol&aJ umif;pdwf"mwftouf[m
usaemfwd@k vufxrJ mS t&,lxm;cJw
h ,faemf
urBmwnfoa&G@usef&pfchJ
aorif;u &Jabmf}uD;&J@
ESv;kH aoG;ckeo
f u
H dk &yfqidk f;ypfchJ
usaemfwd@k &ifxJrSm
&Jabmf}u;D vGwfajrmufa&; &ifcek o
f [
H m
w&Hrvyf yJhwifxyf
puUef@rjywf&Sifoefaeav&J@ &Jabmf}u;D a&?
29
a=uuGJr_ bmompum;vH;k
onfuAsmyef;wuH;k eJ@
OD;nGw*f g&0jyKvku
d yf gw,f &Jabmf}uD;?
armifpkd;csdef
Ekd0ifbm 16/ 2013?
30
Akv
d w
f du
k fatmifqdw
k m
yJc;l k;d reJ@ ta&S@ajrmuf
Ekdiif t
Hh ausmf
ypPn;f rJah wmfveS af &;orm;
80 ckEpS u
f mvydik ;f
tv,fydik f; AsLkdqif;
&Sr;f jynfwcGif v_y&f Sm;
yifavmif;w0kduf tajcjyK
vlxu
k dk pnf;H;k um
ppftm%m&Sipf epfukd
acsr_ef;zk@d jyifqif
jynfolcspfwJh olyif?
31
&JabmfawGav;pm;
tm;uscifrif
ol@udyk gcif?
?
at;cspf
14-2-2004?
32
33
a&S@aqmifnefjycJhwJh
ArmjynfueG jf rLepfygw&D @J
A[kXd mecsKyftajcpku
d &f m
tcsuftjcmae&mvnf; jzpfczhJ ;l w,f?
'Dae&m[m/ wcsed w
f cgu
teDa&mifrsKd ;quf/ awmfveS af &;ysKd ;yifrsm;
&Sio
f ef}u;D xGm;/ rsKd ;yGm;ul;quf
jyef@ymG ;a&;twGuf
rmhupf v
f eD if0g'wuUov
fdk rf mS
oabmw&m;a&;ynm&nfE@kd
aomufp@kd z@kd / ta&S@wdik f;okd@
rdcifygwu
D yk@d v$wcf hzJ ;l w,f?
ynmjynfph kH
tawG@t}uKH / ukv
H Hk u,f0
yHpk rH sdK;pH/k omefrsdK;pHek @J
rdcif&ifciG fx/H jyefa&mufvmwJh
awmfveS af &;rsKd ;qufrsm;ukd
aEG;axG;v_u
d v
f pJS mG
'Dae&mrSm }udKqkcd zhJ ;l w,f?
jyefa&mufvmwJh
awmfveS af &;rsKd ;qufxJrmS
&Jabmfwdu
k fatmif
olvJ ygchw
J ,f?
34
&Jo;kH &Jpw
d "f mwf &ifrmS yku
d +f yD;
tcuftcJausmv
f m$ ;
atmifyt
JG &,lqw
kd hJ
k;d r&J@pw
d "f mwfe@J
&Sr;f k;d rukd ausmjf zwf
y*d;k A[kXd mecsKyfukd ajccscw
hJ ,f?
k;d r[m &efo0l ikd ;f ywfxm;wJ=h um;rSm
&Jo;kH &Jpw
d "f mwf
wkduw
f dik ;f atmifpw
d "f mwfawG
txGwt
f xdyaf &mufaewJu
h mv
'DumvrSm
k;d rA[kXd mecsKyfu
Akdvw
f u
dk af tmifudk
wkdufwkdif;atmif wyf&J@
wyfrLS ;}u;D wm0efudk
,H=k unfpw
d cf spmG
(65-66) rSm tyfEiS ;f cJw
h ,f/
tJ'u
D mv
k;d rrSm/ wk;d yGm;cJw
h ,f
wkduw
f idk ;f atmifwyfz@JG rsm;?
tJ'aD emufrmS
A[kdXmecGJ tajcpkduf&m
&Sr;f k;d reJ@/ y*d;k k;d r A[kXd mecsKyft=um;
vGe;f xk;d oGm;vm/ txl;qufom;tjzpf
aq;vkyo
f m; q&mwifat;toGief @J
tif;av;a'ow0ku
d rf mS
ppftpk;d & a=u;pm;wyfrsm;ukd wku
d yf 0JG if&if;
vlxt
k =um; pnf;H;k v_y&f mS ;cJw
h ,f?
35
1968 aemufyidk f;
ta&S@ajrmufe,fpyf tajccHppfa'o
zGihv
f Spaf y:ayguv
f mwJt
h cg
ppfa'o&J@ 'kwyfrLS ; 0rfzpk pfvif1tjzpf
e,fpyftajccHa'orSm
}u;D xGm;vmwJh
wkid ;f &if;om;vlrsKd ;aygi;f pHyk g0ifwhJ
wyfrawmfukd acgi;f aqmif&jyefw,f?
1975 rwfv/ k;d rrSm
OuUocifZif
twGif;a&;rSL; ocifcspw
f d@k
ygwDeJ@ jynfot
l wGuf
toufaoG;ac|;ay;quf
awmfveS fa&;ukd urn;f xk;d oGm;wJhtcg
wAkdvfus wAkdvfwuf a&S@qufcsDwufzd@k
OuUocifAode;f wif a&S@aqmifwhJ
A[kad umfrwDay:aygufvmwJt
h cg
ol[m A[kad umfrwDtzG@J 0if jzpfvmw,f?
txl;vkyif ef;ukd wm0ef,l&ol jzpfvmw,f?
&9 vrf;pOft&
A[kXd mecGJrsm; ay:ayguv
f mwJt
h cg
ol[m ygwDu tyfESif;vmwJh
tv,fyidk ;f A[kXd mecG&J @J
wyfrLS ;wm0ef xrf;aqmif&jyefw,f?
36
37
u|efrcifyGef;onf&J@
b0wykdif;wp
ta=umif;wdu
k q
f idk fw,f qd&k rvm;yJ? tarzsm;awmh q&m aq;
vmukoay;&ygw,f? t'Dvdke@J q&meJ@ u|efrwdk@ro
d m;pk cifrif&if;ES;D cJh&
ygw,f? 1965 ckEpS af emufyikd ;f ygwaD jratmuf pnf;H;k a&;tzG@J awG tif;av;
a'oudk a&muf&Sdvmygw,f? u|efrwdk@ tdrfuv
dk nf; &JabmfawG 0ifxu
G f
oGm;vm=uygw,f? wcgwav tpnf;ta0;jyKvkyfavh&Sdygw,f? u|efr
uq,fausmfouft&G,fom &Sdygao;w,f? bmrS em;rvnfao;ygbl;?
pdwfr0ifpm;ao;ygbl;? taru usyef;tvkyo
f r wa,mufyg? u|erf u
toufi,f&G,fao;ayr,fh aq;vdyforvkyf+yD; udk,fh0rf;pmtwGufv;Hk yef;
ae&vdk@ EdkifiHa&;qdkwm bmr#em;rvnfao;yg? eHeufrsufESmopf+yD;wm
eJ@aq;vdyfcHo
k Gm;&ygw,f? xrif;xkyfukt
d aruvdu
k yf @dk ay;+yD; taruvnf;
ae0ifr dk;csKyfw J@ txd tvkyfv ky f&ygw,f? wae@ tarxyfzsm;awm@
olaq;ukay;ygw,f? 'ga=umifh u|efrwdk@rdom;pkawGuol@udk ydkrdkcifrif
av;pm;=uygw,f? u|erf uol@ukd OD;av; q&m udw
k ifat;vd@k ac:ygw,f?
wae@rSm u|efrudpk nf;&Hk;a&;pygawm@w,f? Edkiif Ha&;udk vltrsm;
em;vnfEkid w
f hJ pum;eJ@ajymygw,f? tvkyfawGyifyef;}uD;pGmeJ@ rd;k csKyfae0if
vkyf&vnf;b0uracsmifv nfEdkifbl;? qif;&J+rJqif;&Jaewm/ rif;qdk;
rif;npfa=umifjh zpfw,f? v,form;awG pyg;pdku+f yD; xrif;0atmif rpm;&
wmvnf; 'Drif;qdk;rif;npfa=umifhjzpfw,f? txl;ojzifh trsdK;orD;awG
&J@ b0[m ydkrdkcsKyfcs,fcHae&w,f? trsdK;om;rsm;[mvnf; zdEySd fcsKyfcs,rf _
udk cHae=u&w,f? trsdK;orD;rsm;&J@ b0[maiG0,fu|eaf wGvkjd zpfaew,f?
tJ'Db0u vGwfajrmufatmif &ke;f xGufEidk fzdk@ ygwDtzG@J tpnf;xJ udk,w
f idk f
yg0if&r,f? ygwD[m qif;&Jom;jynfolvlxkawGudk vGwfajrmufatmif
tusdK;jyKwJ@tzGJ@tpnf;jzpfw,fvdk@ajymjyygw,f?
olu'Dvdkajymjyawmh udk,fh&yf&GmxJrSm tdrfaxmifonf trsdK;
orD;rsm;&J@b0[m cifyeG f;onf&J@ qJqk&d ku
d Ef Sufru
_ kcd &H wmawGjrifawG@vm
ygw,f? u|efrtaz&SdwHk;uqdk&if tarhukd r=umc%&du
k fESuf wwfygw,f?
Edkiif Ha&;oabmw&m;awGudk em;rvnfcJhawmh b0tusdK;ay;raumif;vd@k /
rdef;rjzpfvdk@-vkd@ ,lqcJ@ygw,f?
41
42
44
46
48
50
52
yg+yD?
u|efrcifyeG f;onf[m u|efreJ@ol@om;/orD;rsm;udk cGJcGmoGm;cJw
h m
10ESpfwif;wif;wdkifcJhyg+yD?
54
56
jznf; tqifajypjyKvmygw,f?
aemufqHk;tajctaerSmawmh tvGefukd 0rf;omp&m aumif;yg
w,f? r (a':wifrav;)[m awmfvSefa&;orm;aumif;wa,muf/
ygwD0ifaumif;wa,mufjzpfvmygw,f?
'DvkdeJ@ 1970 ckESpfrSmawmh Akdvfae0if;ppftpkd;&&J@ rkd;vHk;[def;
xkd;ppftwGif;rSm cspfcifyGef;onfeJ@twl xkd;ppfukd owWd&SdpGm &J0HhpGmckcH&if
qkdi&f if; usqHk;oGm;cJh&mS ygw,f? tmZmenf&aJ bmf wa,muftjzpf 'Drkd
ua&pDta&;awmfyt
kH wGif; *k%af &mifajymifpmG ur`n;f xk;d oGm;cJyh gw,f?
'g[m Akdvfwkdfufatmif&J@ olrwlatmif ynmay; pnf;Hk;EkdifwJh
pGrf;&nf&J@ azmfjyr_w&yfq&kd if rrSm;ygbl;?
avh v ma&;twG u f wGe f ; tm;
u|efrwk@d tif;av;a'orSm v_y&f mS ;cJhpOfu vlxktwGif;rSm ygwD
u csrSwx
f m;wJhtwkdif; wl 4 wlt& usiho
f k;H &ygw,f? vlxek @J twlae/
twl p m;/ twl a vh v m/ twl v k y f & if ; vl x k tcuf t cJ u k d ul n D
aqmif&Guf wzufuvnf; aq;0g;ukoay;cJhwm a=umifh tJ'Da'orSm
&Jabmfwifat;(Akv
d fwkdufatmif)[m vlx&k J@ toJpGJ &JabmfjzpfcJhygw,f?
wu,fhtjzpftysufuav;wckukd azmfjyay;vkduf csifygw,f?
u|efrwk@d tm;vHk;[m xk;d ppfumvtwGif; vlxkpnf;H;k a&;vnf;
roGm;Ekdif/ wjcm;tvkyfawGtm;vH;k vnf; &yfqikd f;xm;&wmrd@k avhvm
a&;ukd zd+yD; wOD;csi;f a&m trsm;pkaygi;f yg }udK;pm;vkyfaecsed v
f nf; jzpfyg
w,f?
reufxrif;pm;+yD;&if tm;vHk;[m wdwfqdwf+idrfoufaewwf
ygw,f?
trsdK;orD;tzG@J uawmh xrif;pm;+yD;&if uk,
d fpD avhvma&;vky=f u
w,f? wcsKd @uawmh enf;enf;avmuf avhvm+yD;&if oef;&Sm=u/ t0wfpw
k f
xkwf+yD; csKyfaewwf=uw,f? tJ'DvkdtcsdefrSm pcef;rSL;vmawG@oGm;&ifrkd;uawmh &GmaewmyJ? wcsdK@uawmh rkd;&Gmwkef;[Jhqkd+yD; &Sdor#
tkd;cGuf ikwfqkyH grusef wHpuf+rdwfrSm a&cHxm;=uawmh wtdrfvHk;a&awG
57
58
vawGwke;f u pcef;rSL;&Jabmfwdu
k af tmif&J@ yg;pyfzsm;rSm r=umc% =um;
&wwfygw,f? 'Daqmifyk'ef J@tnD ol[m nifomaysmhaysmif;pGm usifh oHk;
wwfoyl g? ESdrfEdrS cf scs csOf;uyfajymqkdwwfol wOD;jzpfygw,f? teD;uyfqk;H
Oyrmwckukd jyygqkd&ifawmh u|efrukd,fwkdifcHpm;&r_wck &SdcJhzl;ygw,f?
tJ'guawmh xkd;ppfumvawGtwGi;f rSm jzpfaeayr,fh tcsed f
&&if &ovkd &JabmfawG avhvma&; vkyfavh&Sdwwfygw,f? u|efr[m
avhvma&;vkyf&if; tcsdef=umoGm;wmeJ@ awmifatmuf &duQmHkukdqif;
0g;ykd;eJ@ a&cyfay;ygw,f? rsufvHk;tanmif;ajywmeJ@ awmifay:jyefwuf/
tcdsef=umvm&if jyefem;/ Hk;cef;ukdoGm; Hk;tkyftvkyfrsm;ae&if Hk;tkyf&J@
vkyfief;awGukd ulnDvkyfukdifay;wwfygw,f?
'gayrJh wcgrSmawmh H;k tkyfeJ@ csufpu
f pm;aewmukd b}uD; ocif
wifxGef;u jrifoGm;awmh rapmjr -'gavmuf ta&;}uD;wJhtcsdefrSm csufpx
f ;kd aevkduw
f m
tcsdefawG odyfESajrmzkd@ aumif;vSw,fvkd@ ajymygw,f? ab;rSmvnf;
pcef;rSL;wOD;om &Sdygw,f? b}uD;[m pum;ajymcJygw,f? at;at;
aq;aq; aewwfolyg?
u|erf uvnf; tHhtm;oifhoGm;+yD; }udKwifpOf;pm;r_r&SdbJ tckvkd
aumufumiifum jyefajymvkdufygw,f?
'Duae@ u|efrwkd@ygwD&J@ au;a=umfoHu &efol@xkd;ppfukd rdrd
xkd;ppfeJ@ kdufcsdK;=uvkd@ ajymxm;w,f? +yD;awmh b}uD;wkd@yJ ygwD0ifwkdif;
ppfudk OD;pD;Ekid f&r,fv@dk awmif;qkx
d m;wmav? u|efru wyfrSL; wa,muf
vnf; r[kwfawmh ppfynmtwGuf csufpfxkd;aewmygvkd@ =uufacgif;
qdwrf cH wH@k jyefvdu
k frdygw,f?
rapmjruawmh vkyfawmhr,fvkd@ +yHK;+yHK;}uD;ajym+yD; b}uD;u
aemufxyf bmrSrajymawmhygbl;? pcef;rSL;uvnf; u|erf ukd rsuv
f ;Hk }uD;
jyL;=unfhaewmuvGJvd@k bmrSrajymyg? u|efrvnf; olwd@k ajymcsifwm&Sd&if
ajymygapqkd+yD; owif;pmawGukd [kdvSef'DvSefeJ@ tcsdeft=um}uD; =unfh
ae+yD;rS bm;wkdufukd jyefvmcJhygw,f?
aemufwae@ xrif;pm;+yD;awmh pcef;rSL;u u|efr&SdwJhqDvm+yD;
60
avat;at;eJ@ ajymygw,f?
rapmjr rae@u tjzpftysu[
f m azmfjyr_ raumif;bl;? b}uD;u
rapmjrtay: tifrwef ar#mfvifhcsuf}uD;rm;w,f? rapmjr[m omref
kd;kd;&Jabmfr[kwb
f l;? au'ga[mif;wa,muf? 'Dtjzpftysuu
f kd ab;u
&Jabmfav;awG od&if *,ufdu
k rf _ aumif;rSm r[kwfb;l
[kwyf gw,f &Jabmfwdu
k fatmif? u|erf vnf; bmrS pOf;pm;xm;
wmr&SdbJ aumufumiifum jyefajymvkdufrw
d myg? u|efr jyefpOf;pm;
=unfv
h u
kd fawmh 'Dvyk f[ef[m u|erf rSm;wmyg? u|efrtaeeJ@ b}uD;qDukd
at;at;aq;aq; oGm;+yD; u|efr trSm;ukd 0efcHyghr,f? aemifrSmvnf;
rjzpfap&ygbl;? b}uD;ukdvnf; jyefawmif;yefyghr,f(u|efr vufawG@rSm
vnf; a0zefa&;ay;cJhygw,f)?
at;Asm aumif;ygw,f? =um;&wm 0rf;omygw,f? aemifrSm
vnf; v_yf&mS ;r_wkdif; owdxm;ayghAsm? uJu|efawmfvnf; oGm;OD;r,fvdk@
ajymajymqkdqdk xjyefomG ;ygw,f?
wu,fvnf; pcef;rSL;taeeJ@ u|efr&J@ vkyf[efraumif;wmukd
a0zefaxmufjy ulnD&r,fw
h m0ef &Sdygw,f? 'gayrJh vufawG@rSm pcef;rSL;
wa,muftaeeJ@ txufpD;,l zdtm;ay;ajymwJhvkyf[ef vHk;0r&Sdyg? jy
\emukd csOf;uyf&mrSm tifrwef El;nHhodrfarG@aewm awG@&ygw,f?
a0zefa&;eJ@ rdru
d ,
kd fu,
kd f a0zefa&;qdkwm awmfveS fa&; wyfzJ@G 0if
wkdif; usifhoHk;&r,fhvkyf[efjzpfygw,f? 'gayrJh 'Dvkyf[efukd rSefuefpGm
rusiho
f k;H wwf&if tusdK;oufa&mufr_ raumif;jzpfum ygww
D Gif;/ wyfzJ@G
wGif; pnf;vHk;nDnGwfr_ukd xdckdufwwfygw,f?
&JabmfarmfpDwkef;u trSm;usL;vGefwJh&Jabmftay: a0zefa&;
vkyf&mrSm vlrrmukd aq;uku,fwif? rkd;zGJav; &Gmovkd usifhoHk;&
r,fvkd@ u|efrwkd@ukd oif=um;cJhygw,f?
u|efrwkd@pcef;rSL;&J@ vkyfaqmifcsufawG[mvnf; 'DvkdygyJvm;? ol
au;a=umfaeovkd &JabmfawGudk ykd;arG;ovkd arG;jrL&r,fqw
dk Jh au;a=umf
oHeJ@ vkyf[ef[m wxyfwnf;usae+yD; twk,lusio
fh ;Hk p&m tjzpf u|efr
b0wav#mufvHk; cH,l usifhoHk;EkdifcJhygw,f?
61
62
64
usaemf}uHK cJh&zl;wJh
&Jabmfwkdufatmif
&Jabmfwdu
k af tmifukd wyfrSL;wa,muftjzpfe@J jynfol@wyfrawmf&J@
wyfzJ@G toD;oD;rSm }uHzl;cJ=h uolawG rsm;ygvdrhrf ,f? u|efawmfuawmh ta&S@
ajrmuf ppfa'o&J@ Xmeuav;wckrmS tcsdefumvwkw
d ck }uHKcJzh ;l ygw,f?
1973 ckEpS u
f ek yf idk ;f rSm 0ajrmufckid /f ckid w
f yf&@J wyfrLS ;tjzpf wm0ef ,l
aeol ppfc|rf;&Jabmfa[mif;wa,mufjzpfwJh &Jabmf0if;aqG tdrfcGifhjyefawmh
ol@qrD Sm wm0efxrf;aewJh u|efawmfwd@k oli,fcsi;f ESpfa,mufvnf; oleJ@twl
jyefvmcJ=h uygw,f? ckid w
f yf&@J wyf&if;H;k u 0ajrmufckid f ;kH pku
d &f m rkid ;f arm+rKd @uae
ESpf&ufc&D;vrf;av#muf&wJh [kdyef/ yefvHk+rdK@rsm;eJ@ rsufESmcsif;qkdifrSm &SdaewJh
awmifwef;awGay:u ,efa,mfqkdwJh wkwf&GmrSm tajcpkdufxm;ygw,f?
ol@trd u
f uGwcf idk cf kid f ;kH pku
d &f m oHviG jf rpftaemufbufjcrf;rSm&Sw
d hJ wkw/f ucsi/f
&Srf;/ yavmif&Gmrsm; a&maESmwnf&SdaewJh wkwfArme,fpyf awmif=um;xJu
rkef;ukdqdw
k haJ e&mrSmyg? rkdif;armuae rke;f ukd ukd v0ufc&D; vrf;av#mufayr,fh
wifjrif;ay:rSm ausmyk;d tdwfeJ@ &duQmwif+yD; aoewfwvufom xrf;+yD;vrf;
av#mufc&hJ wmrk@d vlwa,muftwGuf odyf ryifyef;vSygb;l ? 0ajrmufckid w
f yfrmS
wESpaf vmufwm0efuspOftwGif; wawmifqif;wawmifwuf oGm;vm&wm
a=umifh usio
hf m;&cJw
h mvnf; ygvrd rhf ,fxifygw,f? 'DumvawGwek ;f u uGwcf idk /f
67
68
70
72
Akdvfwkdufatmifokd@ trSwfw&
&Ja bmf (a':) OD; pde f
&Jabmf}uD;wkdufatmifta=umif; u|efr olwkd@eJ@ twlaecJhpOfu xdawG@
cHpm;&wmudk owd&or# ajymjyygrh ,f? &Jabmf}uD; wku
d af tmifudk u|erf wk@d u
OD;wku
d fv@dk yJ ac:=uygw,f?
u|erf wk@d ro
d m;pk 1979 ckEpS rf mS ygwAD [kd ;kH ukd a&mufuwnf;u Akv
d f
wku
d af tmifro
d m;pke@J twlwal e&w,fv@dk qkEd idk yf gw,f? 'gayrJh &Jabmf wku
d f
atmifuawmh pcef;rSm t+rrJ &Syd g? olu tv,fyidk ;f A[kd wyfrLS ;jzpfwt
hJ wGuf
wyfrmS yJ aewmrsm;ygw,f? tv,fyidk ;f wyf[m yefqef;eJ@ wem&Davmuf
a0;wJh em;avmh&GmrSm tajcpkdufygw,f? 'ga=umifh reufoGm; njyef
jzpfoGm;ygw,f? wcgwcgrSmqkd ol@rdom;pkukdyg ac:oGm;ygw,f? &Jabmf
wkduaf tmif[m A[kdaumfrwD0ifawGxJrSmvnf; toufti,fqk;H &Jabmf
wa,mufjzpfovkd ygwv
D yk if ef;awGuv
dk nf; tm;oGecf eG pf u
dk f wufwufuu
vkyaf qmifow
l OD;vnf;jzpf/ tzufzufrmS uk,
d u
f sKd ;rzufbJ vkyaf qmifojl zpf
w,fv@dk u|erf cH,yl gw,f?
73
74
v_yf&Sm;oGm;vmae&if;rSmawmh OD;wkdu[
f m usef;rma&;qkd;vm+yD; avjzwf
oGm;cJhygw,f? tJovkd use;f rma&; qdk;vmwJhtcsed frSm tcsdefru
D kovku
d f
Ekid &f ifawmh tajctae[m 'Davmufq;dk rSmr[kwb
f ;l vk@d ,lqygw,f? 'gayrJh
ygweD @J wyfu twwfEidk q
f ;kH tpGe;f uke}f uKd ;pm;cJah yr,fh &moDOwk qk;d 0g;aer_e@J
&efou
l tqufrjywfx;dk ppfqifae wma=umifh A[kXd mecsKy&f &dS m aemufwef;
ukd awmfawmfe@J ryk@d Eidk cf yhJ g? 3 v=umrS A[kXd mecsKyf ;kH ukd jyefa&mufvmEkid cf &hJ yg
w,f? tJ'DtcsdefrSmawmh &Jabmfwkdufatmif[m ukd,fwjcrf;aoovkd
jzpfomG ;+y;D pum;vnf;rajymwwfawmhyg? tJ'aD e@ ukd u|erf rarhEidk yf g? ol@ZeD;
rciftyg u|erf wk@d A[kd ;kH &Sd &Jabmftm;vH;k [m ol@ujdk rifvu
dk &f wmeJ@ ,lusKH ;r&
jzpf=u&ygw,f? 'Davmuf oefrmxGm;usKd if;+yD; zswzf swv
f wfvwf oGm;vm
v_y&f mS ;aewJo
h w
l a,muf[m jzpfrjS zpf&avjcif;vd@k pOf;pm;rd+y;D pdwx
f cd u
dk =f u
&ygw,f?
tJ'aD emufrmS awmh ol@ro
d m;pk[m wzufEidk if u
H dk aq;uko&ef xGucf mG
oGm;=uvkd@ u|efrwkd@wawGeJ@ ,m,D tvSrf;a0;oGm;cJh&ygw,f? 'gayrJh
&Jabmfwdu
k fatmif&J@ usef;rma&;uawmh e*kdtwkid f; jyefjzpfrvmawmhyg?
q&m0efawG ajymjycsuu
f awmh pum;ajymtmHak =umukd zdaevk@d pum;rajym
wwfawmhygw?hJ tJ't
D csed u
f aq;bufqidk &f muvnf; tck avmuf rwk;d wuf
ao;bl;vk@d qkrd ,fq&kd ifawmh qkEd dik fygw,f? tckqd&k ifawmh ukrsm;ukEikd v
f rd hf
rvm;vk@d jyefawG;aerdygao;w,f? bma=umifv
h Jqkad wmh tcku|erf aq;Hek @J
r=umr=um qufpyfae&/ aq;ukocHae&olwOD;taeeJ@ OD;aESmufxJu
tom;yku
d dk cGw
J mawmif cG+J y;D 15 &ufq&kd if aq;Hu
k qif;oGm;=uwmukd jrifawG@
ae&vdk@yg? &Jabmfwdu
k fatmifukd ESarsmvGe;f vdk@ awG;rdawG;&m awG;aerdwJh
u|erf &J@ tawG;awGyg?
aq;HkrmS umvwck uko+yD; aq;Hkuqif;awmhvnf; yefqef;ukd jyef
ra&mufawmhbJ A[kd&@J ciG jfh yKcsuft& wzufEikd fiHu +rdK@w+rdK@rSm oGm;a&muf
tem;,lapcJyh gw,f? olw@dk ajymjycsut
f & tJ'+D rKd @&@J ywf0ef;usi[
f m ausmufr;D
aoG;wGi;f awG rsm;vGe;f vd@k t+rJt@kH rid_ ;f aewwf+yD; wESpv
f ;kH rSmrS &moDOwku 3
75
78
tcdseu
f awmh 1983 'DZifbmvtwGif;
ae&muawmh wkwfArme,fpyfrsOf;tjzpf owfrSwfcH&wJherfhc
acsmif;ab; wkwfjynfbuftjcrf;rSm
u|efrwk@d wawG wkwef ,fpyf+rdK@ rHktmu a&mufvmr,fh vlrrm
wOD;udk apmifhqdik ;f ae=uygw,f? u|erf wkd@wawG qkd&mrSmawmh A[kdacgif;
aqmifwcsdK@eJ@ A[kdHk;u Hk;vkyfom;wcsdK@wkd@ jzpfygw,f? ygwDA[kd&J@ wm
0efay;csuft& Armjynf tv,fykdif;a'oukd ppfa&;wm0efcHtjzpf qif;
oGm;+yD; a&S@wef;wae&mrSm t}uD;tus,f rrmrusef;jzpfoGm;wJh Arm
jynfuGefjrLepfygwD A[kdaumfrwD0if &Jabmfwkdufatmifukd u|efrwkd@ }udK
qdkae=uwmyg? &Jabmfwu
kd fatmif[m t}uD;tus,f ruse;f rrmjzpfae
79
&mu wpHw
k &maumif;rGefvm+yD; c&D;oGm;vmEkdif+yDjzpfvkd@ tem;,l aq;uk
or_cH,lzkd@ A[kdXmecsKyf&Sd&m yefqef;ukd jyefvmwmjzpfygw,f?
u|efrwk@d 'Dacsmif;ab; ul;wkd@qdyfrmS apmif}h udKaepOfrSmyJ rHktm+rdK@
u xGufvmwJh yDuif;*spfwpD; qkdufa&mufvmygw,f? u|efrwkd@wawG
pdwfv_y&f mS ;pGmeJ@ =unfh_aepOfrmS yDuif;*sp&f J@ wHcg;ayguyf GifhoGm;+yD; &$if&i$ f
vef;vef; +yHK;+yHK;&$i&f $ief @J &Jabmfwu
kd fatmif&@J rsuEf mS udk awG@vu
kd &f ygw,f?
u|erf wk@d wawGu &Jabmfwdu
k fatmif jyefvnfuse;f rmvm+yDjzpfayr,fh jzpf
wkef;u t}uD;tus,fjzpfcJh+yD; ae@vm;nvm; jzpfch&J wJt
h a=umif;awG od
xm;&vkd@ &ifwxdwfxw
d feJ@ apmifh}udKae&wmyg? ol@ukd tckvdk vef;vef;
qef;qef; awG@vu
kd f&awmh u|efrwkd@tm;vHk; pdwfaygyh g; aysm&f $ifoGm;vku
d f
=uwmav?
'gayrJh u|efrwkd@ pdwfvufayghyg;oGm;&wm wc%ygyJ? &Jabmf
wkdufatmifukd ol@ukd,f&H&Jabmfu um;ay:u wGJcs&+yD; wkwfaumufeJ@
axmheif;axmheif; vrf;av#mufvm&+yD; ol@udk }udKqkad ewJv
h al wGudk w[J[J
&,farm+yD; vufqGJE_wfquf&mrSmawmh u|efrwkd@wawG tajctaeukd
&dyfrdvkduf=u+yD; &ifxJqdk@eifhoGm;=uygw,f?
&Jabmfwkdufatmif[m OD;aESmufaoG;a=umydwfqdk@oGm;&mrS t
wefi,faumif;rGefvmwJhtcg ukd,fwjcrf; (nmzuf) aooGm;+yD; pum;
yg rajymEkdifwt
Jh ajctae jzpfomG ;wmukd kww
f &uf oabmayguo
f mG ;=u
vkd@ jzpfygw,f?
olw[J[J&,farm+yD; E_wfqufaeayr,fh u|efrwdk@wawG rsuf
&nfuswJhvlu us/ rsuf&nf0JwJhvlu0JeJ@ b,folrS ol@ukdjyef+yD; olE_wf
qufovkd +yHK;+yHK;&$i&f $if jyefrE_wq
f ufEikd f=uygb;l ? 'D=um;xJu u|erf wkd@eJ@
twlwl ol@udv
k m}udKaewJh ol@ZeD;onf &Jabmfrcif[m ik+d yD; acsmif;urf;
yg;buf jzKef;ceJ ajy;xGuo
f Gm;vkd@ u|efrwk@d trsKd ;orD;&Jabmf 3 4 OD; ol@
aemuf ajy;vkduo
f Gm;&+yD; acsmharmhjyefac:vm&ygao;w,f? kwfw&uf
pdwfrxdef;Ekdif jzpfoGm;[efxlygw,f?
oluawmh ukd,w
f jcrf;ao+yD; pum;rajymEkid fawmhwJh ol@&J@ 'kuQd
wb0ukd usev
f rl sm; pdwx
f dckdufrmS pkd;vk@d vlwumukd &,farmE_wfquf+yD;
80
ol@&@J bmrxDpw
d f"mwfukd jyoaewmyg? rdrdcHpm;ae&wJh 'kuQxuf olwyg;
pdwfxdcdu
k frmS udk pkd;&drfwwfwJh ol@&J@ tajccHpdwf"mwfuv
kd nf; azmfjyae
ygw,f?
ol[m tJovkd vlrsKd ;yg?
u|efruawmh &JabmfwkdufatmifqdkwJh emrnf=um;vkduf&if
ol@tajccHpdwaf epdwx
f m;ukd taumif;qH;k zGihq
f djk yocJhwJh tJ'D erfch g acsmif;
ab;u u|efr}uHKcJhzl;wJh jrifuGif;ukdyJ t+rJowd&vkdufrdwwfygw,f?
wu,fawmh &Jabmfwkdufatmifudk 1978 ckESpf =o*kwv
f twGif;
u u|efrwk@d A[kd ;Hk uvlawG tm;vH;k ta&S@ajrmuf ppfa'oXmecsKyf&&Sd m
yefqef;ukd a&muf&v
Sd mpOfuwnf;u u|efr pwifod&Sd&if;ES;D cJhwmyg? olu
tJ'Dwke;f u ta&S@ajrmufppfa'o&J@ 'kwyfrLS ;yg? tvGefuse;f rma&; aumif;
+yD; ukd,fcE<muvnf; tvGefukd awmifhwif;ckdifrmolwOD;yg? A[kdacgif;
aqmifawGxrJ mS touft&G,t
f i,fq;Hk vlawGxrJ mS ygygw,f? ppf0wfpku
H dk
ususee oyfoyf&yf&yf t+rJ0wfqifxm;+yD; tvGefoGuv
f ufpmG oGm;vm
v_yf&Sm;aewmukdyJ awG@&wwfygw,f? wyfaygif;pkvkyfief;rsm;ukdvnf;
wm0ef,l&oljzpf+yD; wyfaygif;pk&Jabmfrsm;&J@ tvGefav;pm;jcif;ukd cH&ol
wOD;vnf; jzpfygw,f? atmufajc&Jabmfrsm;eJ@ qufqH&mrSmvnf;
tvGefpmempGm qufqHwwfoljzpfvdk@ ol@emrnf *k%fowif;u ar$;ae
wmyg?
olemrnfaumif;&wJhtxJrSm xyfyg0ifvm&wJh ta=umif;w
a=umif;uawmh olu ol@ro
d m;pktay: awmif;qkrd _jrifhrm;wmygyJ? ol@ZeD;
&Jabmfrcif[m ppfa'oXmecsKyf Hk;Xmewcku vkyfom;wOD;jzpf+yD; usef
&Jabmfrsm;eJ@ wef;wltvkyfwuf tvkyfqif;eJ@ tvGefESdrfhcspGm aexkdif
wwfo lyg? pm;awmhv nf; tJ'DHk;vkyfo m;&Jabmfrsm;eJ@ twlwl pm;
aomuf&ygw,f? tdrfrmS csujf yKwfpm;wm r&Sdygb;l ? olwkd@rSm armifcif
atmifqdkwhJ om;av;wOD;eJ@ cifcifat;qdkwJh orD;av;wOD; &Sdyg w,f?
om;armifcifatmifu ygwu
D zGihx
f m;wJh rlvwef;ausmif;rSm ausmif;tdyf
ausmif;pm;tjzpf oGm;ae+yD; tdrfrSmawmh ausmif;aezdk@ t&G,fra&muf
ao;wJh orD;av;yJ &Sdygw,f?
81
82
84
'kuw
Qd b0ukdawmh jyefaumif;atmif rvkyfEdik af wmhygb;l ? u|efrwk@d e@J vnf;
uGJomG ;vkdufwm 1993 ckESpfusrS jyefqkcH Jh=u&ygw,f?
1989 ckESpf u|erf wkd@ e,fpyfta&;tcif;awG jzpf+yD;aemuf A[kd
acgif;aqmifrsm; (trsm;pk) tem;,lzkd@ qHk;jzwfvkdufwJhtwGuf u|efrwkd@
rdom;pk wzufEkdifix
H Ja&mufvm+yD; wkwftpkd;& ae&mcsxm;ay;wJh ,leef
jynfe,f ulrif;+rdK@ukd a&mufvmcJhygawmhw,f? tapmykdif;rSmuwnf;u
wae&mrSm tem;,laexdkifaewJh &Jabmfwkdufatmifwkd@ rdom;pk 1993
ckESpfrmS u|efrwkd@wawG&d&S m ulrif;ukd ajymif;a&$@a&mufvm+yD; u|efrwkd@eJ
twlwl yl;aygi;f aexkdicf =Jh uwm[m 2001 ckESpf ZGev
f 19 &ufae@ ol
uG,fvGef oGm;csed ftxdygy?J uG,v
f Gefcsderf Sm ol[m 73 ESpf&Sdyg+yD?
1983 ckESpfupvkd@ OD;aESmufaoG;a=umydwfoGm;+yD;uwnf;u
ukd,fwjcrf;ao+yD; pum;rajymEkdifwJh 'kuQdw}uD;tjzpf 18 ESpfwdwd ae
xkdifoGm;EkdifwJh ol&J@owWdZGJeJ@ pdwf"mwfukd oleJ@twlaerS oabmayguf
em;vnfryd gw,f? ol@rdom;pkeJ@ txl;ojzifh ZeD;onfrcif&@J twkid f;tq
}uD;rm;wJharwWmeJ@ *kwpkdujf yKpkr_ tm;ay;r_tjyif aq;ynm wkd; wufr_
awGa=umifv
h nf; yg0if ywfoufaeayr,fh ol&J@yifu,
kd f taumif; jrifpw
d f
"mwfeJ@ ckdifrm}uHkhckdifr_wdk@u ol touf&Sn&f Snf aeEkdifoGm;wm&J@ t"du
ta=umif;tcsuf jzpfaeygw,f?
u|efrwkd@ twlae=upOfrSm Armjynfu xl;jcm;wJh owif;awG
u|efrwk@d ygwD&J@ qufvufv_y&f Sm;r_awG/ tEkdifEkdifiHukd a&muf&SdoGm;=uwJh
u|efrwk@d Armjynfoal wG&J@ 'Dru
kd a&pD&&Sda&; v_y&f Sm;r_awGpwJh ol0rf;om
tm;wufEkdifr,fhowif;awG/ tcsuftvufawGukd u|efr ol@qDoGm;
zwfjywmawG/ ajymjywmawG vkyfygw,f? olu pum;jyefrajymEkid fayr,fh
acgif;wndwfndwfeJ@ em;axmifwwf+yD; pum;qHk;oGm;wmeJ@ vufrukd
axmifaxmifjywwfygw,f? tm;ay;wJhoabm/ aumif;w,fqdkwJh o
abmyg? pdwf"mwfwif tm;wif;xm;wm r[kwyf gb;l ? uk,
d cf E<mt&vnf;
t+rJavhusifhcef;vkyf/ vrf;av#mufeJ@ usef;rma&; aumif;aeatmif aexkid f
ygw,f?
aemufyikd ;f rSm ol@tqkyfrmS uifqma&m*g &Sdvma=umif; prf;oyf
85
awG@&v
dS mygw,f? e*du
k wnf;u uk,
d fwjcrf;ao 'kuw
dQ rSm uifqma&m*gyg
zdpD;vmcsdefrSm oltm;wif;xm;rxm;EkdifawmhbJ tdy&f mxJ vJygawmhw,f?
'gawmif ol @uk d aq;Hk r Sm b,fa wmh oG m ;ar;ar; vuf r waxmif
axmifygyJ? vlvpf&ifawmh wzufvSnfh+yD; wtif;tif;eJ@ wcgwav nnf;
nLoH =um;&ygw,f? uifqmqkdwm tvGeef musifwhaJ &m*gyaJ v? ol[m
b,favmuftcH&cufcuf tm;wif;+yD; aeaumif;vm; vkd@ ar;vkd@
uawmh acgi;f ndwjf yvkduf/ vufraxmifjyvku
d feJ@ aemufqHk;tcsdefxyd gyJ?
q,fausmfouft&G,f *syefawmfvSefa&;umvuwnf;upvkd@
ygwDx J a&muf & S d v m+yD ; omref q uf o m;&J abmf a v;b0uae A[k d
aumfrwDacgif;aqmif}uD;wOD;tjzpf a&muf&Sdvmonftxd b0wckvHk;
ygwDeJ@ awmfvSeaf &;tay: yHktyfxm;cJ+h yD; ukd,fprG f;&So
d r# ^m%fpGrf;&Sdor#
tusdK;aqmifchw
J hJ ygw&D J@ ta&;awmfykH oHr%dwyfom;aumif;}uD; &Jabmf
wkduaf tmif[m aemufqHk;xGufouftxd }uHhcdik af wmifhwif;pGmeJ@ aemifrsKd ;
quf tqufquf &JabmfawGukd tvGeaf umif;rGefwJh om"u vkyf &yfawG
ukd vufawG@jyo+yD; ynmay;cJhygw,f?
&Jabmfwkdufatmiftygt0if ygwD&J@ yxrrsdK;quf acgif;aqmif
awG av#mufvSrf;cJhwJhvrf;a=umif;twkdif; u|efrwkd@ rsdK;qufopf &Jabmf
rsm;uvnf; qufav#muf=uzkd@ oEMdmef csxm;=uygw,f?
&Jabmfwkdufatmif&J@ pdwf"mwf xm0pOft"Gef@&Snyf gap?
vS a usmf a Zm
15-8-2011?
86
u|efawmfodaom &Jabmfwkdufatmif
atmif a oG ;
ol @ uk d u |ef a wmf r awG @ jrif z l ; cif u wnf ; u u|ef a wmf w k d @ a'ou
jynfolawG&J@ajym=um;wmawG/ EkdifiHa&;pmtkyfawG/ ygwDeJ@ ywfoufwJh
pmtk y f p mapmif a wG zwf u wnf ; u ol @ emrnf u k d = um;zl ; cJ h y gw,f ?
yJ c l ; &k d ; rA[k d r S m wk d u f w k d i f ; atmif w yf z G J @ ES p f z G J @ &S d c J h y gw,f ? wk d f u f w k d i f ;
atmifwyfz@GJ (1) eJ@ (2)yg? oluwkdufwkdif;atmifwyfzJG@(2)&J@ wyfrSL;vkd@
u|efawmfrSwfom;rdygw,f (u|efawmfh rSwfom;csuf vGJcsifvnf; vGJEkdif
ygw,f)? +yD;awmh u|efawmf rSw frdo avmuf ol[myJcl;kd;rA[kdrSm
ol c spf c if w J h t d r f a xmif z uf u k d y gwD & J @ cG i f h j yKcsuf e J @ td r f a xmif j yK+yD ;
w&ufESp&f uf t=umrSmyJ ygwDA[ku
d wkwfEdik fio
H @kd rmhufp0f gavhvma&;
apv$wfjcif;cH&vdk@ tJ'Duwnf;uo@l tdrfaxmifzufeJ@cGJcGmcJh&olyg?
1978 ygwDA[kdu dku|efawmfa&mufawmhrS ol@ukdjrifzl;awG@zl;
&wmyg/ +yLH;&$ifazmfa&GwJhrsufESmxm;&Sdayr,fh tifrwefpum;enf;olyg?
bmyJjzpfjzpf u|efawmf uawmh &kd;om;wJhawmom;awGuckd spfcifwwfolrd@k
ol@udv
k nf; av;pm;cspcf ifrdygw,f? 'Dvekd J@ 1980 ckESpfrsm; tapmykdif;rSm
tv,fykdif;AsL&kdXmecGJukd &Srf;jynftv,fykdif; ausmuf*l &yfapmufa'
87
orSmtajccH+yD;zGiv
fh Spfzkd@ A[kd&J@q;kH jzwfcsut
f wkdi;f 'kOuU &Jabmf cifarmif
}uD;u XmecGJEdik fiHa&;rSL;/ &JabmfwkdufatmifuXmecGJ wyfrSL;tjzpfe@J A[kd
uae+yD;&Sr;f jynftv,fydik ;f ukdc&D;xGuf=uygw,f? tJ'Dc&D;rSm u|eaf wmfwd@k
ajratmufXmeu u|efawmfeJ@ &Jabmfwa,mufudk jynfwGif;jyef0ifz@kd wm
0efay;+yD; u|efawmfw@kd ukd &Jabmfwu
kd af tmif&J@ uif;wyfzGJ@rSm vkdufygapcJh
ygw,f? u|efawmfrSwrf daewmuawmh 'Dc&D;rSmu|eaf wmfwd@k wyfzJ@G }uD;[m
tawmf}uD;rm;wm ukdygy?J 4046 wyf&if;/ 108 ppfa'owyfzJ@G / &vvz
wyfzJ@G / uvvw wyfzJ@G / u,ef;jynfopfygww
D yfz@GJ e@J / u|efawmfw&kd J@ tJ'D
wyfzJ@G }uD;ukd vm}udK+yD;olw@dk a'oqk;H wJhtxd vkdufykd@ay;wJh &Sr;f jynfwyf
rawmfeJ@aygif;vkduf&if awmifwef;ay:u auG@aumufaewJhvrf;ray:rSm
tpdr;f a&mife*g;}uD;;waumif wGef@vdrf jzwfoef;aeovkdygyJ? ae@vnfykdif;
xrif;pm;csdefuvJGvkd@ waeukefvrf;av#mufygyJ? nykdif;rSmawmh &efol&Sd
&ma'ovnf;a&mufvm/ &efoleJ@vnf; eD;vmv@kd naepmawmif csuf
rpm;apbJ toifha0ay;xm;wJh&dumQ ajcmufawGukd vrf;av#muf&if; 0g;pm;
+yD; vG,v
f mwJh a&bl;xJua&aomufayg?h &dumQ ajcmufuvnf; pm;aumif;
ovm;rar;eJ@ ajymif;zl;&,f yJydpyf&,f ajryJ&,fukd tr_e@f }udwf/ o=um;eJ@
a&mar$ uspaf eatmifz+dyD; twkH;av;awGjzpfatmif vkyfxm;wmyg? av;
vufr wwkH;avmufqkd&if 0ygw,f? tdyfcsderf &yg? okH;em&Davmuf vrf;
av#muf+yD;&if 15 rdepfavmuftem;ay;ygw,f/ tJ'Dtcsdef 15 rdepf[m
u|efawmfw@kd tm;vk;H twGuf tdyrf ufxrJ Sm ewforD;awGeJ@awG@aecsed af ygh?
&Jabmfwkdufatmifuawmh warS;rSawmifrarS;ygbl;? awmifa0S;wkwf
aumufwacsmif;ukd ukdi&f if; wyfawGuykd J vkdupf pfaeygw,f/ ol@uif;wyf
&if;uvnf; vku
d fygvd@k aygh? 15 rdepfjynfh&if c&D;qufxGuzf @kd tdyfaysmaf e
wJhwyfawGudv
k kdufEd;_ ygw,f? awmfawmfeJ@ Ed_;vkd@ r&ygbl;? u|eaf wmf ol@ukd
cspfcifav;pm;wm vmyg+yDAsm? u|efawmfwkd@ csufcsif;Edk;vmawmh vl
waxmifavmuf&SdwJhwyfukd &efol@ ab;&efua0;atmif acgif;aqmif
aewJw
h yfrSL;u pdwfrwkb
d J bmajymovJqakd wmh (tif; 'Dwyfuvnf;/
w,f - tEd_;&cufwJh wyfygvm;) wJAh sm? [kwfygw,fAsm uGmrSmyg? ol
wyfrLS ; vkycf w
hJ hJ yJcl;&k;d rwyfuawmh (&efol ywfywfvnf 0kdi;f aewJh =um;rSm
88
atmif a oG ;
90
zd e yf w &H e J @ pum;ES p f c G e f ;
nd K [d e f ;
Tae&mum;
pum;a&$puf/ ykef;nufa&$avSmf/ uHhaumfa&$aoG;/ rkav;a&$+yHK;/
=uuf H k ; a&$ o m;/ cs,m;a&$ 0 g/ ZvwW m a&$ a yguf / yd a wmuf a &$ o if ; /
tif=uif;a&$xl/ ysOf;jzLa&$cufr&Sd?
Tae&mum; ppfom&S.
d ?
92
94
jrLESif;uGJcsdew
f Gif oHvGifjrpfudk avS}uD;ESppf if;ESifh jzwful;=uonfh
acwfrDvufeufcJ,rf;tjynfhtpHkESihf ta&S@ajrmuf ppfa'ou wyfzGJ@i,f
wzGJ@onf &Srf;wyfzGJ@rS u|efawmfwkd@ukd vufcHac:aqmifvmonf?
a&pD;oefvo
S nfh oHviG jf rpfukd yxrqH;k t}udrf jrifch&J onf? yxr
qHk;t}udrf wlnDppf0wfp/Hk vufeufrsKd ;pHk/ ppfonf tajrmuftjrm;ESifh ygwD
wyfukdawG@}uHK&jcif;jzpfonf? yxrqHk;t}udrf ukd,fhvGwfajrmufajrukd
a&mufzl; eif;zl;jcif;jzpfonf? yxrqH;k t}udrf uif;rapmifh&yJ? pdwfcs vuf
95
96
erfhcgacsmif;ab;em;u
wckaom naewGif ukdpkd;jrifhu wJpcef;xJY tem;,l&if; pmapmif
wcsdK@ukd zwf_avhvmaeonf? u|efawmfuawmh ae@vnfu av#mfzGyf
vSrf;xm;onfh tusabmif;bDukd kyfI acgufodrf;aeonf? ar#mfvifhr
xm;bJ wyfrSL;wkdufatmif a&mufvmonf? tvkyftm;I tanmif;
ajyvrf;av#mufxu
G v
f mjcif;jzpfrnf? uk,
d &f rH yg? wa,mufwnf;jzpfonf?
98
100
104
106
usOf;ukd ay;urf;pGef@}uJvkdufygw,f?
'DvkdeJ@ ygwDu q&m0ef &Jabmfwifat;&J@ aq;0g;uko ulnD
ay;r_eJ@ tarvnf; wjznf;jznf; aeaumif;vmygw,f? tm;aq;ukd
ta=umaq;a&m tom;aq;yg xk;d ay;um/ tm;&Sw
d Jh tpm;tpmudk awmh
bkef;}uD;ausmif;u ay;urf;pGef@}uJwmav;awGukd pm;&if;aomuf&if;eJ@
tar[m tjref emvefjyefxvmygw,f? jrav;wkd@ rdom;pkwckvHk;eJ@
q&m0ef&aJ bmfwifat;wk@d ykdr&kd if;ESD;um tjyeftvSef oHa,mZOf wG,fwm
vm=uygw,f?
tk%fOD;&J@ tvif;wef;
wae@? tJ'Dwae@[m jrav;&J@b0wauG@udk rar#mv
f ifhbJ ajymif;
vJypfvkduw
f Jh ae@wae@aygh?
tdrfa&S@cef;rSm tareJ@ pum;ajym&if; w_duf_duf ikdaewJh toH
wckukd =um;&vk@d xGuf=unfv
h du
k yf gw,f? [if- a':av;arygvm;? rsufESm
vnf; tndKtrnf;awGeJ@ bmjzpfvmwmygvdrfhvdk@ teD;uyfxkdif+yD; em;
axmif=unfhawmhrS jzpf&yfrSeu
f kd ckvkd em;vnfvkduf&ygw,f?
rae@u &GmxJrmS 0ufay:vk@d [if;pm;&atmifqd+k yD; wyd\m pyg;
eJ@ vJ+yD; 0,fxm;wm rae@nu [if;weyfcsufpm;+yD;+yD? tJ'gnu ol@
a,mufsm;[m oli,fcsif;awG ac:vm+yD; tarmajyqkdum t&uf0dkif;
axmifw,f? rdef;rukd tjrnf;vkyzf @kd awmif;awmh a':av;aru ajryJ a=umf
ay;w,f? ig;zGJav;awGvnf; a=umfay;ygw,f? 'geJ@wif rwif;wdrfEkdifbJ
a,mufsm;vkyfolu 0ufom;yg a=umfay;zdk@ awmif;awmh a':av;aru
'gavmufqkd&yg+yD/ 0ufom;u xrif;eJ@pm;zkd@ xm;wmyg? ray;Ekdifawmhbl;
ajym+yD; ray;bl;wJ?h tJ'g olawmif;wm ray;&aumif;vm;vkd@ t&ufu
vnf; rl;vmawmh aoG;uvnf; qlvmwmaygh? oli,fcsif;awG a&S@rSm
*kdux
f kwfcsiw
f mvnf; ygrSmaygh? rdef;rukd qJqd+k yD; qHyifq/GJ yg;kduf/ rsufESm
ukd vufo D;eJ@xdk; vkyfawmhwmyJwJh? tJ'ga=umifh a':av;aru ol@
a,mufsm; r&Sdckduf t0wfxkyfav;ykduf+yD; tpfrvkyfwJh (tareJ@ nDtpfr
w0rf;uGJawmfw,f)qD xGufajy;vmwmyg? taruvnf; aumif; aumif;
107
108
110
zsm;aevk d @
rxEk d i f w J h & J a bmf a wG
t0wf v J p &mr&S d
ayawnpfywfae&ifvnf; olyJ a&aEG;w,f+yD; oef@&Sif;atmif olyJ
a&bwfwkdufay;w,f? +yD;awmh &JabmfawG&J@ t0wfawGukdvnf; olyJ
av#maf y;w,f? t0wfvJ ay;w,f?
'D=um;xJ u|efrwkd@ trsdK;orD;awG tukefvHk;zsm;+yD; vJaevkd@
xrif;csuw
f Jhol r&Sd&if olyJ rD;zkx
d J0if xrif;csuyf gw,f? tJ'v
D kd tvkyf
awGursm;/ rtm;rvyf jzpfaewwfwmrd@k u|erf wkd@u ol pyg; oGm;}udwf
rSmukd oabmrwlwmyg
oluvnf; u|efrwk@d wawG &GmxJ oGm;&rSmukd oabmrwlygb;l ?
ta=umif;u &efolu A[kdXmecGJukd teH@cHum qufwdu
k f vkdufxd;k ppfqif
aevk@d yg? 'DvkdeJ@ aqG;aEG;=u&if; aemufqk;H tajzwck &vmygw,f?
tJ'gu awmxJrmS &GmeJ@ wrkdiaf vmufa0;ygw,f? tJ'DrSm acsmif;
wck&Sd+yD; OD;}uD;wa,mufu a&armif;wck vkyfxm;ygw,f? &Gmuvnf;
oHk;ygw,f? u|erf wkd@ tJ'Darmif;ukd oGm;+yD; qefzyG farmif;axmif; vky=f u
zkd@ygyJ? oGm;r,fhvluawmh 2 a,muf/ u|efreJ@ jrav;yg? u|efrwkd@ 2
a,mufu tzsm;emvefxqkdayr,fh usefvlawGeJ@ E_dif;pm&if wpHkw&m
tm;&Sd+yD; v_yf&Sm;Ekid fygw,f? 'ga=umifh u|erf wkd@ awmif; qkdcsuu
f kd tm;vHk;
u oabmwlvkdufygw,f? reufpmxrif; apmapmpm;+yD; pyg;wwif;
avmuf0ifwJh y(awmif;) xJudk pyg;xnfh+yD; acgi;f rSmy (acgi;f rSm }udK;eJ@
okdi;f +yD; ykd;)um vufrSm qefaumwcsyfpu
D ikd f+yD; a&armif;&S&d mukd xGufcJh
ygw,f? &Jabmfwa,muf vkduyf d@k ygw,f?
a&mufyg+yD? wJa&m armif;pifyg oef@&Sif;oyf,yfvkd@ aeygw,f?
armif;qHku }uD;ygw,f? qef 4 +yDavmuf qHhygw,f? a&armif;qkdwmu
vlu axmif;ay;p&m rvkdyg? a&tm;eJ@yJ axmif;ygw,f? acsmif;a& cg;
avmuf&w
Sd Jh (q,fxm;wJah e&m rSm a&&[wfwckukd wyfqifxm;ygw,f?
a&&[wfu vlvufckyfwazmifavmuf jrifh+yD; vSnf;bD;}uD;vkd 0kdif;puf
pufjzpfygw,f? &[wfrSm wyfqifxm;wJh 'vufawGu tm;vHk; 0g;t
a=umeJ@ &uf+yD; wyfqif xm;wmyg? a&&[wf[m acsmif;a&pD;qif;r_a=umifh
w&pyfvnfae+yD; =unfhvkd@ tvGefvSygw,f)
111
112
114
116
118
twlv_yf&Sm;cJh&wmyg?
wm0efr wl a'ouGJa yr,fh
tvH w ck w nf ; atmuf r S m yif
u|efr[m ukd,fhXme(A[kdXmecGJ)ukd jyefa&mufvm+yD;aemuf Hk;vkyf
ief;awG odyfrsm;ae&if Hk;vkyfief;ukd ulw,f? 'grSr[kwf&if teD;ywf0ef;
usifu vlxkawG usef;rma&;twGuf rusef;rmol&SdwJh&GmawGukd oGm;
a&muf =unfh_ukoay;ygw,f?
tJ'Dvkd vlxkxJomG ;&if b}uD;&J@ orD;t}uD;qHk; raxG; okd@r[kwf
jrav;wkd@ t+rJygygw,f?
vlemrsm;wJhtcsed f u|erf wkd@ ESpaf ,mufwnf; vlemawGukd aq;xk;d /
aq;wkdufeJ@ wcgw&H xrif;pm;csdefawmif rpm;&bJ vkyfief;awGtm;vHk;
+yD;oGm;+yD; xrif;pm;csdef tawmfaemufusrS pm;&wwfygw,f?
jrav;eJ@ u|efr[m &efol@xkd;ppftrsdK;rsdK;ukdvnf; ygwDwyfzGJ@eJ@
twl ausmfjzwfcJh=uygw,f?
1972 aEGOD;rSm jrav;[m &Jabmfwifat;eJ@ vufxyfoGm;+yD;
aemuf A[kdukd vku
d foGm;&ygw,f? A[dkuakd &muf+yD;aemuf us&mwm0ef
awGudk xrf;aqmifaea=umif;od&ygw,f? aemifA[kXd mecsKyf 0e,f awmif
ykdif; yefqef;udk a&$@vmwJhtcgrS u|efruvnf; ta&S@ajrmufppfa'o
wyfrawmfaq;HkrmS wm0efusvd@k u|efrwk@d csif; jyefq&Hk ygw,f? 'gayrJh Xme
wckqDjzpfaeawmh ol@tvkyfukd,fhtvkyf tvkyfukd,fpDeJ@rkd@ u|efrwkd@csif;
at;at;aq; rqHjk zpfoavmufvkd@ qkd&ygr,f?
1983 ckESpfrmS &Jabmfwkdufatmif OD;aESmufaoG;a=umydwaf &m*geJ@
ygwDA[kdtv,fykdif;AsLkd (&Srf; jynf awmif}uD;ywf0ef;usifeJ@ &Srf;jynf
awmifyikd ;f tajccHa'o) rS jyefvnfa&muf&dv
S mcJhw,f? aemufyikd f; wzuf
Ek d i f i H r S m oG m ;a&muf u k o cJ h a yr,f h xl ; jcm;wk d ; wuf r vmcJ h y gbl ; ?
aemufq;Hk rSm wzufEdik if Hukd oGm; a&muftem;,lz@kd jzpfvmawmh jrav;wkd@
rdom;pkukd E_wq
f uf xrif;weyf zdwaf c:au|;zk@d u|erf wkd@ ZeD;armifESH pD
pOfczhJ ;l ygw,f? jrav;u tpfr&,f oGm;zk@d vmzk@d jyifqifae&wmrk@d au|;+yD;
119
120
&Jabmfwkdufatmifokd@ trSwfw&vGrf;pmacG
&J a bmf a tmif v G i f
(1)
1960 ckESpfrsm;0ef;usifu Armjynfowif;pmawGrSm Armjynfu
uGefjrLepfawGukd epfjzLaomif;usef;olrsm;qkdwJh toHk;tE_ef;eJ@ ppftpkd;&u
vkduv
f Hwkdufcdu
k f acsre_ f; aewJw
h kdufyo
GJ wif;rsm;ukd [kwf[kwf/ r[kwf[kwf
azmfjyxm;wmawG ae@pOfvdv
k kd awG@jrifzwfc_ &Jh ygw,f? txl;ojzifh yJcl;k;d reJ@
jrpf0u|ef;ay:u wkdufyGJowif;awG zwf&wmykdrsm;w,fvdk@qkd&if rrSm;ygbl;?
yJc;l k;d ray:&Sd ygwAD [kd tajccH pcef;ukd wku
d cf u
dk af csre_ ;f ypfz@kd }uKd ;pm;aewJu
h mvvk@d
qkd&ifvnf; rrSm;ygbl;? tJ'Dumvu jynfwGif;+idrf;csrf;a&;vnf; ysuf+yD;
yJ c l ; k d ; rtajccH p cef ; ok d @ yD u if ; jyef w csd K @vnf ; jyef v nf a &muf & S d a ewJ h
umvjzpfygw,f? wyfev
D il ,fwk@d / wku
d w
f idk ;f atmif wyfz@JG qkw
d hJ a0g[m&awG
=um;ae&wJu
h mvvnf;jzpfygw,f?
u|eaf wmf[mvnf; ausmif;om;vli,fb0/ awmfveS yf ek u
f efru
_ dk pdwf
122
0ifpm;p/ awmfveS af &;eJ@ awmfveS af &;ol&aJ umif;rsm;ukd tmH0k ifpm;um tEkid Ef idk f
iHu awmfveS af &;awGudk avhvmvku
d pf m;aewJu
h mvjzpfygw,f? tJ'D aemufawmh
awmfvSeaf &;pmayavhvma&;tpk0ifjzpf&muae ArmjynfueG fjrLepfygwD A[kd
aumfrwD&@J tmabmf Armjynf jynfo@l toH ukd em;axmifwt
hJ qifo
h @dk wqifh
+y;D wqifw
h ;dk wuf wufvrS ;f jzpfwnfvmcJ&h mrS 1970 ckEpS rf sm; tapmykid ;f umv
rSm ArmjynfueG jf rLepfygw&D @J ajratmuftzG@J 0if jzpfvmcJ&h ovkd Armjynf uGejf rL
epf ygw&D @J vy_ &f mS ;r_rsm;ukd tqufrjywftmH0k ifpm;aewJh ajratmuf tzG@J 0ifjzpf
vmcJyh gw,f?
'DumvrSmyJ yJcl;kd;rtajccHpcef;rSm OuUocifZifeJ@ twGif;a&;rSL;
ocifcspw
f kd@wkdufyGJusqHk;wJhowif;eJ@twl Akdvfae0if; ppftpkd;&u Armjynf
uGejf rLepfygwAD [kd r&Sad wmhb;l qdw
k hJ vky}f u0H g'jzef@csuf w&yfay:aygucf yhJ gw,f?
tJ'Dvky}f uH0g'jzef@csuu
f kd wkH@jyefwht
J aeeJ@ ygw&D J@ jynfoltoHu 1975 arv
a=unmcsuv
f @kd emrnf}u;D wJh ocifAode;f wif&@J rdef@ceG ;f eJ@ twl ocifAode;f wif
OuUtjzpf wm0ef,w
l hJ 75 A[kad umfrwD acgi;f aqmifrsm;pm&if; xGuaf y: vmcJh
ygw,f? OuU ocifAode;f wif&J@ toH00J u
J v
kd nf; pdwfxJpx
GJ ifaeovkd jynfol@
toHu a=unmvkdufwhJ A[kad umfrwDpm&if;yg emrnfawGudv
k nf; tvGwf
avmufe;D eD;&ygw,f? (tJ'u
D mvwke;f u u|eaf wmfuvnf; jynfo@l toH xkwf
v$icfh suaf wGudk vku
d v
f u
H ;l ,lay;a&; wm0ef,x
l m;olvnf; jzpfaevk@d ygy?J ) tJ'D
vked @J A[kdaumfrwDtrnfpm&if;yg &Jabmfwu
kd af tmif qdw
k hJ trnfudk vlrod
rjrifzl;ayr,fh tjcm;A[kdacgif;aqmifrsm;enf;wl trnfukd rSwfrdaeygw,f?
acgi;f aqmiftm;vH;k &J@ trnfuv
dk nf; pdw0f ifwpm;jzpfaerdyg w,f? aemufawmh
u|eaf wmfw@dk &@J ajratmufwm0efcH &Jabmfatmif+ird ;f (u|e;f jyef) uvnf; olppkH rf;
od&or# b,facgif;aqmifu b,fvkd/ b,f rmhufpfvDeif0g'wuUokdvfu
qif;vm wmpojzifh pdw0f ifpm;p&mawG ajymjywwfwmukv
d nf; jyefvnf owd
&rdygw,f? Oyrm- 'kOuU&Jabmfcifarmif}u;D qkw
d m armfpukrd mS yg&*lb@JG twGuf
avhvmaeol pojzif?h
(2)
1978 ckESpfa&mufawmh u|efawmfw@kd ajratmufacgif;aqmif w
a,muf[m atmufArmjynf &efukeb
f ufu ppftpkd;&qef@usiaf &; v_yf&Sm;r_
123
124
126
128
w,fv@kd owif;=um;vku
d &f ygw,f? 1984 ESpq
f ef;rSm u|eaf wmf[m q&mr}u;D
&JabmfaiGe@J vufxyfz@dk pDpOfygw,f? u|eaf wmf[m &Jabmfwu
dk af tmife@J vkyif ef;
wcsdK@ xdawG@qufqHvkyu
f ikd fcJhzl;wJh&Jabmf wOD;jzpfovkd q&mr}uD;[m 1960
ckEpS rf sm; aESmif;ykid ;f awGrmS &Sr;f jynfawmifyidk ;f rSm &Jabmfwu
dk af tmife@J twl wku
d f
yGJ0ifchzJ ;l oljzpf=uawmh a&m*gar;jref;&if; u|efawmfwkd@ vufxyfr,fo
h wif;ukd
oGm;a&mufajym=um;cJyh gw,f? tJ'aD wmh ol[m pum;vH;k 0 rajymEkid af wmhygb;l ?
u|efawmfw@kd 2 OD;ukd vufraxmifjyygw,f? aumif;ygw,fqkw
d Jh oabmeJ@
tm;ay;ESpo
f rd v
hf u
dk w
f t
hJ "dym` ,fygy?J
'gu|efawmfwdk@ ZeD;armifESH &Jabmfwkdufatmifukd aemufqHk;awG@qHk
vku
d &f jcif;ygy?J
(3)
tJ'Daemuf &Jabmfwkdufatmif[m wzufEdik if HrSm rdom;pkvdu
k f oGm;
a&mufaexkdiftem;,l&awmhr,fqw
dk Jh owif; =um;&ygw,f? 'ga=umifh olwd@k
rdom;pkukd tm;ay;ESpfodrhf E_wq
f ufvw
kd ma=umifh rdom;pkukd xrif;pm;zdwfzd@k
pDpOf=unfhygw,f? &Jabmfrcifu tpfr&,f oGm;cgvmcgeD; jzpfae+yD/ xkyfyd;k
jyifp&m/ vkypf &mav;awG &Sad o;vd@k pm;+y;D om;yJ xm;vku
d yf g? rvmawmhygb;l vd@k
tajzay;vmvkd@ tpDtpOfudk pdwfraumif;pGmeJ@yJ zsufvdu
k &f ygw,f?
'Dvdek @J &Jabmfwkdufatmifrdom;pkeJ@ 10 ESpaf usmaf vmuf tqufjywf
oGm;ygw,f?
(4)
1989 ck ESpf e,fpyfa'orsm; taoG;ta&mifajymif;wJh ta&;
tcif;jzpfay:vm+yD;aemuf u|efawmfwd@k vnf; aemufq;Hk rSm wkwfjynfbuf
a&muf&SdcJh&ovkd ygwDA[kdacgif;aqmifrsm;vnf; tem;,la&;tpDtpOf ay:
aygucf yJh gw,f? tJ'DvkdeJ@ olwkd@rdom;pkvnf; usefwJh tem;,lwaJh cgif;aqmif
tdrfaxmifprk sm;eJ@ jyefvnfaygif;pnf;rd+yD; u|eaf wmfwk@d eJ@ w,fvDzke;f vkdi;f rsm;
ay:uae tquftoG,&f &Scd hyJ gw,f?
tdrfaxmifwckqkdwm ZeD;cifyGef; armifwxrf; r,fw&Gufvkyf&
wmrsKd ;yg? tckawmh tdraf xmifO;D pD;&Jabmfu ruse;f rrmjzpfawmh ZeD;r,m; vkyo
f l
129
130
vku
d ef mtaumiftxnfazmfomG ;zk@d ckid rf mwJo
h EMd mef cs=u&ygvrd rhf ,f?
&Jabmfwdu
k fatmif&@J uGejf rLepfpw
d "f mwf t"Ge@f &Snfygap?
&JabmfatmifviG f
2013 ZGefv 19 &uf?
131
132
133