C

H!C K$T C'U II

Page 1

CH) NG 5: TNH H* SIU T+NH B.NG PH) NG PHP L/C 1. KHI NI*M V0 H* SIU T+NH - B1C SIU T+NH
I. H2 siu t5nh: 1. 78nh ngh5a: H siu t$nh l nh'ng h m ch) v+i cc ph(,ng trnh cn b.ng t$nh h1c khng thi th ch(a 34 36 xc 38nh ton b: cc ph;n l<c v n:i l<c trong h . Ni cch khc, 3 l h b=t bi?n hnh v c lin k?t th@a. 2. V d:: Xt h trn hnh (H.5.1a) - PhBn h BC l t$nh 38nh v c th6 MA xc 38nh 3(Cc ngay n:i l<c b.ng cc P A B HA ph(,ng trnh cn b.ng t$nh h1c. - PhBn h AB ch(a th6 xc 38nh VA 3(Cc ph;n l<c ch) b.ng cc ph(,ng trnh H.5.1a VB cn b.ng t$nh h1c (4 ph;n l<c VA, HA, MA, VB nh(ng ch) c 3 ph(,ng trnh) nn cDng ch(a th6 xc 38nh 3(Cc n:i l<c. VEy theo 38nh ngh$a, h 3 cho l h siu t$nh. II. Tnh ch<t c?a h2 siu t5nh: 1. Tnh ch<t 1: N:i l<c, bi?n dFng v chuy6n v8 trong h siu t$nh ni chung l nhG h,n so v+i h c cng kch th(+c v t;i tr1ng tc dHng. H t$nh 38nh H siu t$nh q q A C l/2 EJ l/2
ql 2 12

A l/2

EJ l/2

H.5.1b

M
ql 8
2

ql 2 12

H.5.1c
M
max

ql 2 8

max

ql 2 5 ql 4 = , ymax = yC = 8 384 EJ

ql 2 1 ql 4 = , ymax= yC = 12 384 EJ

2. Tnh ch<t 2: Trong h siu t$nh c xu=t hi n n:i l<c do cc nguyn nhn: bi?n thin nhi t 3:, chuy6n v8 c(Ing bJc c4a cc gKi t<a v do ch? tFo, lLp rp khng chnh xc gy ra. a. Nguyn nhn biAn thin nhi2t BC: H t$nh 38nh H siu t$nh t1 (t2 > t1) MA 0 A t1 B HA = 0 t2 t2 A B (t2 > t1) VA = 0 H.5.1d VB = 0 H.5.1e

H!C K$T C'U II

Page 2

Cc lin k?t khng ngMn c;n bi?n Cc lin k?t tFi A, B ngMn c;n bi?n dFng c4a dBm nn khng lm xu=t dFng c4a dBm nn lm xu=t hi n hi n ph;n l<c v n:i l<c ph;n l<c v n:i l<c. b. Nguyn nhn chuyEn v8 cGHng bJc c?a cc gLi tMa: H t$nh 38nh H siu t$nh A B A B C D D HA = 0 VA = 0 H.5.1f VB = 0 VA 0 H.5.1g VC 0 VB 0

Cc lin k?t kh:ng ngMn c;n Cc lin k?t tFi A, B c xu h(+ng chuy6n v8 tFi gKi B nn dBm ch) b8 ngMn c;n chuy6n v8 tFi gKi C lm cho nghin 3i m khng bi?n dFng nn dBm b8 uKn cong do 3 lm xu=t hi n khng lm xu=t hi n ph;n l<c v ph;n l<c v n:i l<c n:i l<c c. Nguyn nhn chA tNo, lOp rp khng chnh xc:(H.5.1h) DBm t$nh 38nh AB n?u 3(Cc rp VC 0 thm thanh CD vo sN trO thnh h siu C t$nh. N?u thanh CD do ch? tFo hHt 1 3oFn D th khi rp vo, n sN b8 ko dn ra 3Png thQi dBm AB sN b8 uKn cong nn sN lm pht sinh ph;n l<c v n:i l<c trong h . D D 3. Tnh ch<t 3: A B N:i l<c trong h siu t$nh phH thu:c vo 3: cJng c4a cc c=u ki n trong h (EJ, H.5.1h FF, GF) *Nh n xt: H siu t$nh ch8u l<c tKt VA 0 VB 0 h,n h t$nh 38nh. III. BQc siu t5nh: 1. 78nh ngh5a: BEc siu t$nh l sK cc lin k?t th@a t(,ng 3(,ng v+i lin k?t loFi 1 ngoi sK lin k?t cBn thi?t 36 cho h b=t bi?n hnh. K hi u n 2. Cch xc B8nh: C th6 sR dHng cc cng thJc lin h gi'a sK l(Cng cc mi?ng cJng v cc lin k?t gi'a chng trong phBn c=u tFo hnh h1c c4a h 36 xc 38nh. n = T + 2K + 3H + C 3D (Cho h b=t kS c nKi 3=t) n = T + 2K + 3H 3(D - 1) (Cho h b=t kS khng nKi 3=t) n = D 2M + C (Cho h dn c nKi 3=t) n = D 2M + 3 (Cho h dn khng nKi 3=t) V d$: Xc 38nh bEc siu t$nh c4a h trn hnh (H.5.1i & H.5.1j) 3 1 2 H.5.1j H.5.1i 4 5 6

H!C K$T C'U II

Page 3

- H trn hnh (H.5.1i) c n = 0 + 2.0 + 3.0 + 6 3.1 = 3 - H trn hnh (H.5.1j) c n = 11 2.6 + 3 = 2. Cch phn tch cc chu vi kn c?a h2: Xt 1 chu vi hO trn hnh (H.5.1k). Uy l h t$nh 38nh. 1 P k P P P P P P

MVI HN

H.5.1n H.5.1l H.5.1k 1 H.5.1m - N?u nKi chu vi 3 b.ng 1 lin k?t thanh (H.5.1l) th h thu 3(Cc l h siu t$nh bEc 1 (n = 1). - N?u nKi chu 3 b.ng 1 lin k?t kh+p (H.5.1m) th h thu 3(Cc l h siu t$nh bEc 2 (n = 2) - N?u nKi chu vi 3 b.ng m:t lin k?t hn (H.5.1n) th h thu 3(Cc c bEc siu t$nh b.ng 3 (n = 3). H lc ny cn 3(Cc g1i l chu vi kn. Phn tch ng(Cc lFi ta th=y 1chu vi kn c bEc siu t$nh b.ng 3, n?u thm vo 1 kh+p 3,n gi;n th bEc siu t$nh sN gi;m 3i 1. VEy n?u g1i V l sK chu vi kn, K l sK lin k?t kh+p 3,n gi;n c4a h th bEc siu t$nh c4a h 3(Cc tnh b.ng cng thJc: n = 3V K (5-1) V d$: Xc 38nh bEc siu t$nh c4a cc h cho trn hnh vN bn d(+i.

H.5.1o

H.5.1p

H.5.1u

-H -H -H -H

trn hnh (H.5.1o) c n = 3.1 0 = 3 trn hnh (H.5.1p) c n = 3.2 5 = 1 trn hnh (H.5.1u) c n = 3.3 7 = 2 trn hnh (H.5.1v) c n = 3.4 0 = 12

H.5.1v

Ch : CBn quan ni m tri 3=t l 1 chu vi hO (mi?ng cJng t$nh 38nh) trong bi6u thJc (5 - 1) N?u quan ni m h gPm 4 chu vi kn nh( trn hnh vN (H.5.1x) th bEc siu t$nh c4a h n = 12. Uy l quan ni m sai v tri 3=t tFo thnh 1 chu vi kn. Quan ni m h gPm 3 chu vi kn nh( trn hnh (H.5.1y) l quan ni m 3ng. V n = 3.3 0 = 9

H.5.1x

H.5.1y

H!C K$T C'U II

Page 4

2. NRI DUNG CSA PH) NG PHP L/C

I. H2 cI bVn c?a phGIng php lMc: H c, b;n c4a ph(,ng php l<c l h 3(Cc suy ra t@ h 3 cho b.ng cch loFi bG m:t sK hay t=t c; cc lin k?t th@a. + N?u loFi bG t=t c; cc lin k?t th@a th h c, b;n sN l h t$nh 38nh. (th(Qng sR dHng cch ny) + N?u loFi bG m:t sK cc lin k?t th@a th h c, b;n l h siu t$nh bEc th=p h,n. Yu c&u: H c, b;n ph;i l h b=t bi?n hnh v nn thuEn ti n cho vi c tnh tnh ton. V d$: LEp h c, b;n ph(,ng php l<c c4a h siu t$nh trn hnh (H.5.2.1) H 3 cho c bEc siu t$nh n = 3. V+i h c, b;n l t$nh 38nh c th6 3(Cc tFo nh( trn cc hnh (H.5.2.2abc) ()

H.5.2.1

H.5.2.2a

H.5.2.2b

H.5.2.2c

Nh n xt: V+i m:t h siu t$nh 3 cho, c th6 c v sK h c, b;n 3(Cc tFo ra. II. H2 phGIng trnh cI bVn c?a phGIng php lMc: Khi tnh h siu t$nh, ta khng tnh tr<c ti?p trn h 3 m tnh h c, b;n c4a n. Tuy nhin, h c, b;n v h ban 3Bu l c s< khc nhau. U6 h c, b;n lm vi c giKng h siu t$nh ban 3Bu c4a n ta cBn so snh v bY sung thm cc 3iZu ki n. Ta 3i so snh h siu t$nh (H5.2.3) v h c, b;n c4a n (H5.2.4) H siu t$nh H c, b;n B P C B P C

H.5.2.3 A HD VD D MD A

H.5.2.4 D X1 X2 X3

-TFi D tPn tFi cc ph;n l<c {VD, HD, MD}. -TFi D khng tPn tFi chuy6n v8

-TFi D khng tPn tFi ph;n l<c -TFi D ni chung l tPn tFi chuy6n v8 {DxD, DyD, DjD} VEy 36 cho h c, b;n lm vi c giKng h siu t$nh ban 3Bu th trn h c, b;n + U[t thm vo D cc l<c (X1, X2, X3) t(,ng 3(,ng thay th? (HD, VD, MD). + Thi?t lEp 3iZu k8n chuy6n v8 tFi D do (X1, X2, X3, P) gy ra b.ng khng:
Dx D ( X 1 , X 2 , X 3 , P) = 0 Dy D ( X 1 , X 2 , X 3 , P ) = 0 Dj ( X , X , X , P) = 0 D 1 2 3

cBn:

H!C K$T C'U II

Page 5

T'ng qut: Cho h siu t$nh ch8u cc nguyn nhn: t;i tr1ng (P), bi?n thin nhi t 3: (t), chuy6n v8 c(Ing bJc tFi cc gKi t<a (Z) v ch1n h c, b;n b.ng cch loFi bG n lin k?t th@a. U6 h c, b;n lm vi c giKng h siu t$nh ban 3Bu, trn h c, b;n cBn: + U[t thm cc l<c (X1, X2,....., Xn) t(,ng Jng v8 tr v ph(,ng cc lin k?t b8 loFi bG, c chiZu ty . Nh'ng l<c ny ch(a bi?t v gi' vai tr \n sK. + Thi?t lEp 3iZu ki n chuy6n v8 t(,ng Jng v8 tr v ph(,ng cc lin k?t b8 loFi bG do cc nguyn nhn (X1, X2..... Xn, P, t, Z) = 0 (chnh xc h,n l b.ng nh( trn h siu t$nh ban 3Bu). UiZu ki n ny c th6 vi?t d(+i dFng:
DX 1 ( X 1 , X 2 ,...X n , P, t , Z ) = 0 DX ( X , X ,...X , P, t , Z ) = 0 2 1 2 n ..... DX n ( X 1 , X 2 ,...X n , P, t , Z ) = 0

(5-2)

H (5-2) g1i l h ph(,ng trnh c, b;n c4a ph(,ng php l<c. *Ch : X3 X3 X1 - N?u tFo h c, b;n b.ng X2 cch loFi bG lin k?t gi'a mi?ng cJng v mi?ng cJng th trn h c, X2 b;n ph;i 3[t vo nh'ng c[p l<c P P X1 l<c tr<c 3Ki nhau tFi cc lin k?t b8 loFi bG v 3iZu ki n chuy6n v8 H.5.2.5 H.5.2.6 chnh l chuy6n v8 t(,ng 3Ki gi'a 2 ti?t di n 2 bn lin k?t b8 loFi bG b.ng khng. V dH h c, b;n (H.5.2.6) c4a h trn hnh (H.5.2.5) - Tr(Qng hCp lin k?t trong h ch8u chuy6n v8 c(Ing bJc v khi tFo h c, b;n ta loFi bG lin k?t ny. V dH xt h siu t$nh trn hnh (H.5.2.7) v h c, b;n c4a n trn hnh (H.5.2.8). P P P B X1 B B m a (t, Z) (t, Z) (t, Z) n X1 X1 H.5.2.8 A A H.5.2.9 A H.5.2.7 Lc ny chuy6n v8 tFi B theo ph(,ng X1 sN b.ng chuy6n v8 c(Ing bJc. H ph(,ng trnh c, b;n sN l: DX1(X1, P, t, Z) = -a. L=y d=u m tr(+c a khi X1 ng(Cc chiZu chuy6n v8 c(Ing bJc. - CDng trong tr(Qng hCp chuy6n v8 c(Ing bJc nh(ng n?u tFo h c, b;n b.ng cch bG lin k?t ny, v dH h c, b;n tFo trn hnh (H.5.2.9). C th6 xem 3y l tr(Qng hCp loFi bG lin k?t gi'a mi?ng cJng v mi?ng cJng nn trn h c, b;n ta 3[t thm c[p X1. D r.ng tFi ti?t di n b8 cLt m, n c tPn tFi chuy6n v8 do lin k?t b8 chuy6n v8 c(Ing bJc nh(ng chuy6n v8 t(,ng 3Ki c4a chng theo ph(,ng X1 v]n b.ng khng nn h ph(,ng trnh c, b;n: DX1(X1, P t, Z) = 0

H!C K$T C'U II

Page 6

III. H2 phGIng trnh chnh tOc c?a phGIng php lMc: Xt ph(,ng trnh thJ k c4a h ph(,ng trnh c, b;n: DXk(X1, X2.... Xn, P, t, Z) = 0 p dHng nguyn l c:ng tc dHng, khai tri6n: DXk(X1) + DXk(X2) + ... DXk(Xn) + DXk(P) + DXk(t)+ DXk(Z) = 0 G1i dkm l chuy6n v8 t(,ng Jng v+i v8 tr v ph(,ng Xk do ring Xm = 1 gy ra trn h c, b;n, ta c: DXk(Xm) = dkm.Xm G1i Dkp, Dkt, DkZ lBn l(Ct l chuy6n v8 t(,ng Jng v8 tr v ph(,ng Xk do ring P, t, Z gy ra trn h c, b;n, ta c: DXk(P) = DkP, DXk(t) = Dkt, DXk(Z) = DkZ Cho m = 1, n v thay t=t c; vo, ta 3(Cc: dk1X1 + dk2X2 + ...+ dknXn + DkP + Dkt + DkZ = 0 Cho k = 1, n ta 3(Cc h ph(,ng trnh:
d 11 X 1 + d 12 X 2 + ...d 1n X n + D1P + D1t + D 1z = 0 d X + d X + ...d X + D + D + D = 0 21 1 22 2 2n n 2P 2t 2z ..... d n1 X 1 + d n 2 X 2 + ...d nn X n + D nP + D nt + D nz = 0

(5-3)

H ph(,ng trnh (5-3) g1i l h ph(,ng trnh chnh tLc c4a ph(,ng php l<c v+i cc \n sK (X1,X2,...Xn). Trong 3: dkk g1i l h sK chnh, dkk > 0 dkm (k m) g1i l h sK phH, dkm = dmk Dkp, Dkt, DkZ l cc sK hFng t< do. IV. Xc B8nh cc h2 sL c?a h2 phGIng trnh chnh tOc: Nh( 3 ni trong phBn h ph(,ng trnh chnh tLc, ngh$a c4a cc h sK v cc sK hFng t< do l chuy6n v8 trn h c, b;n do cc nguyn nhn t(,ng Jng gy ra. VEy vi c xc 38nh chng l 3i th<c hi n bi ton tm chuy6n v8. 1. H2 sL chnh v ph::(dkm) + TrFng thi "m": tnh h c, b;n ch8u nguyn nhn Xm = 1. Xc 38nh n:i l<c M m , N m ,Qm + TFo trFng thi "k": 3[t l<c Pk = 1 t(,ng Jng ph(,ng v v8 tr c4a l<c Xk trn h c, b;n. Xc 38nh n:i l<c M k , N k , Q k . p dHng cng thJc Maxwell-Morh: dkm =

Q Mm Nm ds + N k . ds + n Q k . m ds (5-4) EJ EF GF

N?u cho php p dHng php "nhn bi6u 3P" Vrxaghin: dkm = ( M m )(M k ) + ( N m )( N k ) + (Q m )(Q k ) (5-5) 2. SL hNng tM do: a. Do tVi trWng: (Dkp) + TrFng thi "m": Tnh h c, b;n ch8u t;i tr1ng. Xc 38nh n:i l<c:
o o o MP , NP , QP

+ TFo trFng thi "k": t(,ng t< lc xc 38nh dkm.

H!C K$T C'U II

Page 7

p dHng cng thJc Maxwell-Morh: DkP =

M k.

o Qo MP No ds + N k . P ds + n Q k . P ds EJ EF GF

(5-6)

N?u cho php p dHng php "nhn bi6u 3P" Vrxaghin: o o o DkP = ( M m )(M P ) + ( N m )( N P ) + (Q m )(Q P ) (5-7) b. Do biAn thin nhi2t BC (Dkt): + TrFng thi "m": l h c, b;n ch8u nguyn nhn bi?n thin nhi t 3:. N?u h c, b;n l t$nh 38nh, nguyn nhn ny sN khng gy ra n:i l<c. Cng thJc thi?t lEp d(+i 3y ch) xt cho tr(Qng hCp ny. + TrFng thi "k": t(,ng t< lc xc 38nh dkm p dHng cng thJc Maxwell-Morh: Trong tr(Qng hCp a, h, t2m, t1m, tcm = const trn t@ng 3oFn thanh th:
D kt =

a D kt = (t 2 m - t1m )M k ds + at cm N k ds h

(5-8)

a (t 2 m - t1m )W( M k ) + at cm W( N k ) h

(5-9)

ngh$a cH th6 v d=u c4a cc 3Fi l(Cng, xem trong ch(,ng chuy6n v8. c. Do chuyEn v8 cGHng bJc c?a cc gLi tMa: (Dkz) - TrFng thi "m": l h c, b;n ch8u nguyn nhn l chuy6n v8 c(Ing bJcc4a cc gKi t<a. N?u h c, b;n l t$nh 38nh, nguyn nhn ny khng gy ra n:i l<c. Cng thJc thi?t lEp d(+i 3y ch) xt cho tr(Qng hCp ny. - TrFng thi "k": t(,ng t< khi xc 38nh dkm, nh(ng ch) xc 38nh R jk . p dHng cng thJc Maxwell-Morh: DkZ = - R jk .Z j (5-10) ngh$a cH th6 v d=u c4a cc 3Fi l(Cng, xem trong ch(,ng chuy6n v8. *Ch : N?u l<c Xk l=y b.ng 1 th c th6 l=y Xk thay th? cho Pk = 1 khi tFo trFng thi "k" 36 xc 38nh cc h sK. V. Cch tm nCi lMc trong h2 siu t5nh: a. Cch tnh trMc tiAp: Sau khi gi;i h ph(,ng trnh chnh tLc xc 38nh cc \n sK Xk (k = 1, n ), ta xem chng nh( cc ngoFi l<c tc dHng ln h c, b;n cng v+i cc nguyn nhn tc dHng ln h siu t$nh ban 3Bu. Gi;i h c, b;n ch8u cc nguyn nhn ny sN tm 3(Cc cc n:i l<c c4a h . V h c, b;n th(Qng l h t$nh 38nh nn c th6 sR dHng cc ph(,ng php 3 quen bi?t 36 tm n:i l<c. b. Cch p d:ng nguyn l cCng tc d:ng: Xt 1 3Fi l(Cng nghin cJu S no 3 (n:i l<c, ph;n l<c, chuy6n v8, bi6u 3P n:i l<c...). Theo cch tnh tr<c ti?p ni trn, ta c th6 thay th? vi c xc 38nh S trn h siu t$nh b.ng cch xc 38nh 3Fi l(Cng S trn h c, b;n ch8u nguyn nhn tc dHng ln h siu t$nh ban 3Bu v cc l<c Xk 3Png thQi tc dHng. S = S(X1, X2,... Xn, P, t, Z ) p dHng nguyn l c:ng tc dHng: S = S(X1) + S(X2) + ... S(Xn) + S(P) + S(t) + S(Z) G1i S k l 3Fi l(Cng S do ring Xk = 1gy ra trn h c, b;n, ta c: S(Xk) = S k .Xk

H!C K$T C'U II

Page 8

o o G1i S P , S to , S Z lBn l(Ct l 3Fi l(Cng S do ring P, t, Z gy ra trn h c, b;n, th? th: o o S(P) = S P , S(t) = S to , S(Z) = S Z

Cho k = 1, n thay t=t c; vo ta 3(Cc:

o o S = S 1 . X 1 + S 2 . X 2 + ......S n . X n + S o p + St + S Z

(5-11)

Ch : o o - UFi l(Cng S c th6 3(Cc xc 38nh ngay n?u c s_n S k , S P , S to , S Z - N?u 3Fi l(Cng S l ph;n l<c hay n:i l<c v h c, b;n l t$nh 38nh th cc 3Fi o o l(Cng S P , S to , S Z sN khng tPn tFi. Sau 3y ta sN vEn dHng bi6u thJc (5-11) 36 vN cc bi6u 3P n:i l<c. a. BiEu BX mmen uLn (M): UKi v+i nh'ng h dBm v khung gPm nh'ng thanh th`ng, trong cc b(+c tnh ton trung gian, ng(Qi ta th(Qng bG qua ;nh h(Ong c4a l<c d1c v l<c cLt 3?n chuy6n v8. Do 3, khi xc 38nh cc h sK ng(Qi ta khng vN cc bi6u 3P (Q), (N) m ch) vN bi6u 3P mmen (M). Trong nh'ng tr(Qng hCp ny, bi6u 3P mmen c4a h 3(Cc vN theo bi6u thJc (5-11) l ti n lCi nh=t. Thay 3Fi l(Cng S b.ng bi6u 3P (M) ta 3(Cc: o o ( M ) = ( M 1 ).X 1 + ( M 2 ). X 2 + ......(M n ). X n + ( M o (5-12) p ) + (M t ) + (M Z ) b. BiEu BX lMc cOt (Q): ll ml Nh( phn tch trn, sN khng thun lCi n?u vN bi6u 3P (Q) theo bi6u thJc (5wq q 11). Sau 3y sN trnh by cch vN bi6u 3P l<c cLt theo bi6u 3P (M) 3 vN. U6 ti n lCi cho vi c p dHng, ta 3i thi?t lEp cng thJc tYng qut xc 38nh l<c cLt O 2 3Bu 1 3oFn Mph Nph thanh th`ng ab tch ra t@ h ch8u t;i tr1ng phn bK lin tHc h(+ng theo 1 ph(,ng b=t kS v c qui luEt b=t kS nh( trn hnh vN tr b Mtr Q (H.5.2.10) Qph a T;i tr1ng tc dHng 3(Cc m t; trn a tr ph tr (H.5.2.10). Trong 3 q, M , M 3 bi?t, N l Qtr, Ntr, Qph, Nph ch(a bi?t, gi; thi?t c chiZu d(,ng theo v8 tr ng(Qi quan st nhn H.5.2.10 sao cho t;i tr1ng phn bK q h(+ng xuKng. T@ cc 3iZu ki n cn b.ng mmen v+i 3i6m b v a, ta suy ra:
Q tr = Q ph - M tr cos a + m.w q cos a l M ph - M tr cos a - l .w q cos a = l M
ph

(5-13)

Trong 3: w q: l hCp l<c c4a t;i phn bK q trn 3oFn thanh ab. ll, ml: lBn l(Ct l kho;ng cch t@ hCp l<c w q 3?n 3Bu tri v ph;i c4a thanh ab theo ph(,ng n.m ngang. N?u t;i tr1ng tc dHng ln thanh ab l phn bK 3Zu:

H!C K$T C'U II

1 2

Page 9

q = const th w q = ql, l = m = Thay vo bi6u thJc (5-13)

Q tr = Q
ph

N?u trn 3oFn thanh ab khng ch8u t;i tr1ng: q = 0 th w q= 0. Thay vo bi6u thJc (5-13):
Q tr = Q ph = M
ph

- M tr 1 cos a + ql. cos a l 2 ph tr M -M 1 = cos a - ql cos a l 2 M

ph

(5-14)

- M tr cos a l

(5-15)

Sau khi xc 38nh 3(Cc l<c cLt t@ hai 3Bu mai 3oFn thanh cDng chnh l tFi cc ti?t di n 3[c tr(ng, ti?n hnh vN bi6u 3P l<c cLt d<a vo dFng 3(Qng c4a n nh( trong phBn vN bi6u 3P n:i l<c c4a h t$nh 38nh. c. BiEu BX lMc dWc: CDng t(,ng t< cho bi6u 3P (Q), bi6u 3P l<c d1c (N) 3(Cc vN b.ng cch suy ra t@ bi6u 3P l<c cLt. Cch th<c hi n nh( sau: Tch v xt cn b.ng hnh chi?u cho mai nt c4a h sao cho tFi mai nt c khng qu 2 l<c d1c ch(a bi?t. Khi kh;o st cn b.ng, ngoi t;i tr1ng tc dHng ln nt cn c n:i l<c tFi cc 3Bu thanh quy tH vo nt bao gPm: mmen uKn (3 bi?t nh(ng khng cBn quan tm), l<c cLt (3 bi?t, l=y trn bi6u 3P l<c cLt), l<c d1c (ch(a bi?t, gi; thi?t c chiZu d(,ng) Ngoi ra, khi xc 38nh l<c d1c cDng c th6 vEn dHng mKi quan h gi'a l<c d1c tFi hai 3Bu thanh t@ 3iZu ki n c4a thanh 3(Cc vN trn hnh (H.5.2.10). N ph = N tr + w q . sin a (5-16) T@ ph(,ng trnh (5-16) cho th=y n?u trn 3oFn thanh khng ch8u t;i tr1ng ho[c t;i tr1ng tc dHng vung gc v+i trHc thanh th l<c d1c tFi 2 3Bu sN b.ng nhau v cng gy ko ho[c gy nn. Sau khi xc 38nh 3(Cc l<c d1c tFi 2 3Bu mai 3oFn thanh, ti?n hnh vN bi6u 3P l<c d1c nh( trong phBn vN bi6u 3P n:i l<c c4a h t$nh 38nh.

CC V DY V0 PH) NG PHP L/C

V d$ 1: VN cc bi6u 3P n:i l<c trn hnh (H.5.2.11). Cho bi?t 3: cJng trong thanh 3Jng l EJ, trong thanh ngang l 2EJ. Ch) xt ;nh h(Ong c4a bi?n dFng uKn. 1. BEc siu t$nh: n = 3V - K = 3.1 - 2 = 1 q = 1,2T/m 3 P = 2T 3 C H.5.2.11 A 4m B D 3m H.5.2.12 X1
M1

X1 = 1 H.5.2.13

H!C K$T C'U II

6 6
2,4
o MP

Page 10

2. H c, b;n v h ph(,ng trnh chnh tLc: - H c, b;n: tFo trn hnh vN (H.5.2.12) - H ph(,ng trnh chnh tLc:
d 11 X 1 + D1 p = 0

3. Xc 38nhcc h sK c4a h ph(,ng trnh chnh tLc: - VN cc bi6u 3P ( M 1 ), (M o p ) : (H.5.2.13 & 14)
1 36 1 3.3 2 d 11 = ( M 1 ).(M 1 ) = . . .3.2 + .3.4.3 = 2 EJ EJ EJ 2 3 1 3.3 2 1 6.4 2 45,6 D1 p = ( M 1 ).(M o . . .6 + + .4.2,4.3 = p) = EJ 2 3 2 EJ 2 3 EJ

H.5.2.14

Thay vo ph(,ng trnh chnh tLc:

36 45,6 - 45,6 = 0 X1 = = -1, 266 < 0 .X 1 + EJ EJ 36

4. VN cc bi6u 3P n:i l<c: o a. Mmen: ( M ) = ( M 1 ).X 1 + (M p )

( M 1 ).X 1 : l=y tung 3: trn bi6u 3P ( M 1 ) nhn

3,8

3,8

v+i gi tr8 X1 = -1,266. D=u "-" c ngh$a l ta ph;i 3Yi d=u c4a tung 3: sau khi nhn vo. K?t qu; trn hnh vN (H5.2.15). Sau 3 l=y tYng 3Fi sK cc tung 3: trn 2 o ) sN 3(Cc bi6u 3P (M). K?t qu; bi6u 3P ( M 1 ) X 1 v ( M p trn hnh vN (H.5.2.16) b. L<c cLt: U(Cc vN b.ng cch suy ra t@ (M) - Trn 3oFn AC: q = 0
Q tr = Q ph = M ph - M tr 2,2 - 0 cos a = .1 = 0,733 l 3 M
ph

(M 1 ) X 1

H.5.2.15

- Trn 3oFn BD: q = 0

Q tr = Q ph = - M tr 3,8 - 0 cos a = .1 = 1,266 l 3

- Trn 3oFn CD: q = const

Q tr = Q ph M ph - M tr 1 - 3,8 - (2,2) 1 cos a + ql cos a = .1 + .1,2.4 = 0,9 l 2 4 2 ph tr M -M 1 - 3,8 - (2, 2) 1 = cos a - ql cos a = .1 - .1,2.4 = -3,9 l 2 4 2

D<ng cc tung 3: v@a tnh v vN bi6u 3P (Q) nh( trn hnh vN (H5.2.17) c. L<c d1c: Suy ra t@ cc bi6u 3P l<c cLt: (Q) Q1 = 0,9 - Tch nt C: P=2 SX = 0 N 1 = Q2 - P = -1,266 N1 C SY = 0 N = -Q = -0,9 2 1 Q2 = 0,733 - Tch D: N2
H.5.2.19

H!C K$T C'U II

Q3 = 3,9 N3
D

Page 11

SX = 0 N 3 = -Q4 = -1,266 SY = 0 N = -Q = -3,9 4 3

N1 giKng N3 theo quan h l<c d1c tFi 2 3Bu mai 3oFn. Suy ra l<c d1c tFi A v C theo N2 v N4. K?t qu; bi6u 3P (N) 3(Cc vN trn hnh vN (H5.2.18) 2,2
2,4

Q4 = 1,266 H.5.2.20 N4

3,8

0,9 3,9 Q (T) 1,266 1,266 N

(T)

M
(T.m)

0,733

3,9 0,9 H.5.2.16 H.5.2.17 H.5.2.18 V d$ 2: VN cc bi6u 3P n:i l<c c4a h trn hnh vN (H.5.2.21). Cho bi?t 3: cJng trong thanh 3Jng l 2EJ, trong cc thanh ngang l EJ. Ch) xt 3?n ;nh h(Ong c4a bi?n dFng uKn. q = 1,2T/m P = 2T C H.5.2.21 A 3m 3m 1. BEc siu t$nh: n = 3V - K = 3.2 - 4 = 2 2. H c, b;n v h ph(,ng trnh chnh tLc: - H c, b;n: tFo trn hnh vN.(H.5.2.22) - H ph(,ng trnh chnh tLc:
d 11 X 1 + d 12 X 2 + D 1P = 0 d 21 X 1 + d 22 X 2 + D 2 P = 0

4m

X1 H.5.2.22

X2

3. Xc 38nh cc h sK c4a h ph(,ng trnh chnh tLc: o -VN cc bi6u 3P ( M 1 ), (M 2 ), ( M p ) 3 3 3 X1 = 1 3 H.5.2.23

M1

5,4

1,35

3 H.5.2.24 3 X2 = 1
M2

H.5.2.25 13,4

o MP

-Xc 38nh cc h sK:

C
d 11 = ( M 1 )(M 1 ) =

H!C K$T C'U II

Page 12

1 3.3 2 1 27 . . .3 + .3.4.3 = EJ 2 3 2 EJ EJ 18 1 d 12 = d 21 = (M 1 )(M 2 ) = .3.4.3 = 2 EJ EJ 27 d 22 = ( M 2 )( M 2 ) = d 11 = EJ 1 13,4 + 5,4 56,4 o D1P = ( M 1 )(M P )= . .4.3 = 2 EJ 2 EJ 1 5, 4.3 2 1 2 3 68,55 o D 2 P = ( M 2 )(M P ) = -D1P - . . .3 + . .3.1,35. = EJ 2 3 EJ 3 2 EJ

Thay vo h ph(,ng trnh chnh tLc sau khi 3 bG 3i EJ d(+i m]u sK:
X = -0,713 < 0 27. X 1 - 18.X 2 + 56,4 = 0 Gi;i ra 3(Cc 1 X 2 = 2,063 > 0 - 18.X 1 + 27.X 2 - 68,55 = 0

4. VN cc bi6u 3P n:i l<c: o a. Mmen: ( M ) = ( M 1 ).X 1 + ( M 2 ).X 2 + (M P ) K?t qu; th6 hi n trn hnh vN (H.5.2.28) b. L<c cLt: Suy ra t@ bi6u 3P (M) - Trn 3oFn BC: q = 0 Q tr = Q Ph = Q =Q
tr Ph

2,139

(M 1 ) X 1

- 2,139 - 0 .1 = -0,713 3

H.5.2.26 6,189 6,189

2,139

- Trn 3oFn AC: q = 0

2,928 - (-5,072) = .1 = 2 4

- Trn 3oFn CD: q = const.

Q tr = Q
ph

0 - 0,789 1 .1 + .1,2.3.1 = 1,537 3 2 0 - 0,789 1 = .1 - .1,2.3.1 = -2,063 3 2

(M 2 ) X 2

H.5.2.27

6,189

K?t qu; vN bi6u 3P l<c cLt th6 hi n trn hnh vN (H.5.2.29) c. L<c d1c (N):Suy ra t@ Q2 = 0,713 Q3 = 1,537 Q1 = 0,713 P = 2T bi6u 3P (Q) N3 N1 * Tch v xt cn b.ng N2 = 2 C B B. Q4 = 2 * Tch v xt cn b.ng VB C. H.5.2.30b N4 H.5.2.30a Sau 3 suy ra l<c d1c tFi cc 3Bu thanh cn lFi v vN 3(Cc bi6u 3P (N) nh( trn hnh vN (H.5.2.31). 2,139 0,789 2,928
1,35

1,537 0,713 2

5,072

M (T.m) H.5.2.28

Q (T) H.5.2.29

2,063

N 2,25

(T) H.5.2.31

H!C K$T C'U II

Page 13

3m

V d$ 3:VN cc bi6u 3P n:i l<c trn hnh vN (H.5.2.32). SK li u: a = 1,2.10-5.C-1; thanh ngang c 3: cJng 2EJ, h = 0,4m; thanh 3Jng l EJ, h = 0,3m; EJ = 1080T.m2 3 3 40OC F E 3 20OC X1 X1 = 1 X1 = 1 20OC 3m C 10OC D 20OC 10OC A H.5.2.32 3m 1. BEc siu t$nh: n = 3K - V = 3.2 - 4 = 2 2. H c, b;n v h ph(,ng trnh chnh tLc: - H c, b;n: tFo trn hnh vN (H.5.2.33). - H ph(,ng trnh chnh tLc:
d11 X 1 + d12 X 2 + D1t = 0 d 21 X 1 + d 22 X 2 + D 2 t = 0

3 3 B H.5.2.33 X2

M1

N1

3 H.5.2.34 H.5.2.35 3

3. Xc 38nh cc h sK c4a h ph(,ng trnh chnh tLc: -VN cc bi6u 3P ( M 1 ), ( N 1 ), ( M 2 ), ( N 2 ) K?t qu; th6 hi n trn cc hnh vN (H.5.2.34 H.2.2.37)
1 36 1 3.3 2 d 11 = ( M 1 )( M 1 ) = . . .3.2 + .3.4.3 = EJ EJ 2 EJ 2 3 1 3.3 27 - 6, 25 d 12 = d 21 = (M 1 )(M 2 ) = . .3 = = 2 EJ 2 4 EJ EJ 1 31,5 1 3.3 2 .3.3.3 = d 22 = (M 2 )( M 2 ) = . . .3.2 + EJ 2EJ EJ 2 3

0,199 H.5.2.36 3 3
M2

H.5.2.37 1 0,199 3
N2

(M 1 ) X 1

(M 2 ) X 2

0,447 0,447

0,447

0,199
H.5.2.38

X2 = 1
D1t = S

X2 = 1
a (t 2 - t1 )W( M 1 ) + Sa .t c .W( N 1 ) = h

H.5.2.39

C
=

H!C K$T C'U II

Page 14

a a 3.3 3.3 ) = -112,5a = -0,00135 )+ (20 - 40)(+ (10 - 20)(2 2 0,4 0,4 a D 2t = S (t 2 - t1 )W( M 2 ) + Sa .t c .W( N 2 ) h a a 10 + 20 3.3 = .(1.3) = -330a = -0,00396 (10 - 20)(3.3) + (10 - 20)( ) + a . 2 2 0,4 0,3

Thay vo h ph(,ng trnh chnh tLc:

6,25 36 . X X 2 - 0,00135 = 0 1 EJ X = 0,0663 EJ Thay EJ = 1080 vo, gi;i ra 1 - 6, 25 31,5 X 2 = 0,148 .X 1 X 2 - 0,00396 = 0 EJ EJ

4. VN bi6u 3P n:i l<c: a. Mmen: ( M ) = ( M 1 ). X 1 + ( M 2 ).X 2 o o b 3y ( M P ), (M to ), ( M Z ) khng tPn tFi K?t qu; th6 hi n trn hnh vN (H.5.2.40) b. Bi6u 3P l<c cLt v l<c d1c: t(,ng t< v dH tr(+c. K?t qu; trn hnh vN (H.5.2.41 & H.5.2.42). * Ch : b 3y c th6 vN ngay bi6u 3P (N) b.ng cch:
( N ) = ( N 1 ).X 1 + ( N 2 ). X 2

0,199 M (T.m) 0,447 Q (T) 0,447 H.5.2.41 H.5.2.40

0,066

0,066 N (T)

0,199 0,248

0,066 H.5.2.42 0,066

0,149

0,149 0,149 V d$ 4:VN cc bi6u 3P n:i l<c c4a h cho trn hnh vN (H.5.2.43). Cho bi?t 3: cJng trong cc thanh ngang l EJ, thanh 3Jng l 2EJ v EJ = 1080T.m2, D1 = 0,03m, D2 = 0,02m, j = 0,005radian X1 B D C D1 D2 X2 X1 j A H.5.2.44 H.5.2.43 3m 3m 1. BEc siu t$nh: n = 3V - K = 3.2 - 4 = 2 2. H c, b;n v h ph(,ng trnh chnh tLc: - H c, b;n: tFo trn hnh vN.(H5.2.44) - H ph(,ng trnh chnh tLc: 3m

H!C K$T C'U II

Page 15

d 11 X 1 + d 12 X 2 + D1Z = 0 d 21 X 1 + d 22 X 2 + D 2 Z = - D1 = -0,03

3. Xc 38nh cc h sK c4a h ph(,ng trnh chnh tLc: -VN ( M 1 )(M 2 ) , xc 38nh cc R jk . Xem hnh (H.5.2.45 & H.5.2.46). 3 X1 = 1
M1

3 3 X2 = 1
M2

H.5.2.45

X1 = 1 RD1 = 1

H.5.2.46 RD2 = 0 RA2 = 3

RA1 = 3
d 11 = ( M 1 )(M 1 ) =

22,5 1 1 3.3 2 .3.3.3 = . . .3 + EJ 2 3 2 EJ EJ 1 13,5 .3.3.3 = d 12 = d 21 = ( M 1 )(M 2 ) = 2 EJ EJ 22,5 d 22 = (M 2 )(M 2 ) = EJ D1Z = -SR j1 .Z j = -[R A1 .j + RD1 .D 2 ] = -[- 3.0,005 + 1.0,02] = -0,005

Thay vo h ph(,ng trnh chnh tLc:

D 2 Z = - SR jZ .Z j = - R A 2 .j + RD 2 .D 2 = -[- 3.0,05 + 0.0,02 ] = 0,015

7,2

13,5 22,5 EJ . X 1 + EJ . X 2 - 0,005 = 0 13,5 22,5 .X 1 + . X 2 + 0,015 = -0,03 EJ EJ

H.5.2.47

(M 1 ) X 1

4. VN bi6u 3P n:i l<c: - Bi6u 3P momen: ( M ) = ( M 1 ). X 1 + ( M 2 ).X 2 - Bi6u 3P l<c cLt (Q) v l<c d1c (N): vN giKng cc v dH tr(+c. K?t qu; trn hnh vN (H.5.2.50 & H.5.2.48 H.5.2.51). 10,8 7,2 2,4 M 3,6 (T.m) H.5.2.50 3,6 Q (T) H.5.2.51

10,8

(M 2 ) X 2

H.5.2.49

N (T)

H!C K$T C'U II

Page 16

3. XC 7ZNH CHUY[N VZ TRONG H* SIU T+NH

I. Nguyn tOc chung: Cng thJc tnh chuy6n v8 Maxwell-Morh l cng thJc tYng qut p dHng cho c; h t$nh 38nh v h siu t$nh. Trong cng thJc ny, ta ph;i tnh h v+i 2 trFng thi: -TrFng thi "m": l trFng thi ban 3Bu c4a h . -TrFng thi "k": 3(Cc tFo ra b.ng cch 3[t l<c Pk = 1 t(,ng Jng v+i v8 tr v ph(,ng chuy6n v8 O trn s, 3P tnh ban 3Bu c4a h . Ch`ng hFn, 36 xc 38nh chuy6n v8 ngang tFi C c4a h trn hnh H.5.3.1 - b trFng thi "m" ta tnh h siu t$nh ban 3Bu (H.5.3.2) - b trFng thi "k" ta tnh h siu t$nh 3 1 lBn n'a do Pk = 1gy ra (H.5.3.3) P P Pk = 1 C D "m" A H.5.3.1 B (Mm) H.5.3.2 "k"
(M k )

H.5.3.3

Sau khi tnh gi;i n:i l<c, th<c hi n cng thJc Morh ho[c nhn bi6u 3P Vrxaghin sN 3(Cc k?t qu;. Nh n xt:Ta ph;i tnh h siu t$nh 2 lBn, khKi l(Cng tnh ton n[ng nZ. II. Cch s] d:ng h2 cI bVn: Khng m=t tnh tYng qut, ta phn tch cho bi ton xc 38nh chuy6n v8 c4a h trn hnh (H.5.3.1). Gi; sR ch1n h c, b;n c4a n trn hnh (H.5.3.4). (X1, X2, X3) l nghi m c4a h ph(,ng trnh chnh tLc. Khi gi;i h trn hnh (H.5.3.1) P P b.ng h c, b;n trn hnh (H.5.3.4) C D th 2 h ny l t(,ng 3(,ng nhau. Ngh$a l n:i l<c, bi?n dFng v "k" H.5.3.4 chuy6n v8 c4a 2 h l nh( nhau. Ta o Mk thR 3i tm chuy6n v8 trn h c, b;n. A B U6 tm chuy6n v8 trn hnh (H.5.3.4), H.5.3.5 X1 O trFng thi "m" ta cDng cBn ph;i gi;i tm X1, X2, X3, ngh$a l t(,ng 3(,ng X2 X3 v+i trFng thi "m" trn hnh (H.5.3.2). Tuy nhin O trFng thi "k" 3(Cc tFo ra trn (H.5.3.5) th tnh kh dd dng o o o v l h t$nh 38nh. Lc ny, n:i l<c O trFng thi k 3(Cc k hi u: M k , N k , Q k VEy, khi tnh chuy6n v8 trong h siu t$nh, ta tFo trFng thi k trn h c, b;n thay v trn h siu t$nh ban 3Bu. Bi6u thJc Maxwell-Morh trong tr(Qng hCp h ch8u cc nguyn nhn (P, t, Z):
M ko M m N oN Q oQ ds + S k m ds + S u k m ds EJ EF EJ a o - SR jk Z jm + S (t 2 m - t1m ) M ko ds + S at cm N ko ds h D km = S

(5-17)

H!C K$T C'U II

Page 17

N?u cho php p dHng "nhn bi6u 3P" Vrxaghin v cc 3Fi l(Cng a , h, t2m, t1m, tcm = const trn t@ng 3oFn:
D km = ( M k )(M m ) + ( N k )( N m ) + (Q k )(Q m ) a + S (t 2 m - t1m )W( M ko ) + Sat cm W( N ko ) h
o o o

(5-18)

3m

ngh$a c4a cc 3Fi l(Cng, xem O ch(,ng chuy6n v8 c4a h thanh. * Ch : - Cc 3Fi l(Cng xc 38nh O trFng thi "k" c k hi u ch) sK khng km theo l bi6u th8 cho vi c tFo trn h c, b;n. - V c nhiZu cch tFo h c, b;n nn trFng thi "k" sN c nhiZu s, 3P tnh, ta nn ch1n h c, b;n 36 tFo sao cho vi c tnh ton v nhn bi6u 3P 3(Cc dd dng. V d$: -VN cc bi6u 3P n:i l<c v xc 38nh chuy6n v8 3Jng tFi k (H.5.3.6). Cho a = 1,2.10-5(oC-1), 3: cJng chKng uKn trong thanh ngang l 2EJ, trong thanh 3Jng l EJ; chiZu cao thanh ngang l h = 0,4m; thanh 3Jng l h = 0,3m; EJ = 1080T.m2; D1 = 0,02m; D2 = 0,03m. Ch) xt ;nh h(Ong c4a bi?n dFng uKn. 1. BEc siu t$nh: n = 3V - K = 3.2 - 5 = 1 q = 2,4T/m 40oC C B D2 k D1 20oC D X1 20oC 10oC H.5.3.6 A 3m tLc: - H c, b;n: tFo trn hnh vN.(H.5.3.7) - H ph(,ng trnh chnh tLc:
d 11 X 1 + D1 p + D1t + D 1Z = 0,03

H.5.3.7 1,5m 3m 3 0 1 1 X1=1 0 1 2 H.5.3.9 2 H.5.3.8 3

M1

2. H c, b;n v h ph(,ng trnh chnh

X1 = 1

3. Xc 38nh cc h sK c4a h ph(,ng trnh chnh tLc: -VN ( M 1 ), ( N 1 ), (M o p ) , xc 38nh cc R j1 .

9 1 3.3 2 d 11 = ( M 1 )(M 1 ) = . . .3.2 = EJ 2 EJ 2 3 1 2 1 4,05 D1 p = ( M 1 )(M o . .3.2,7. .3 = p) = 2 EJ 3 2 EJ a D1t = S (t 2 - t1 )W( M 1 ) + Sa .t c .W( N 1 ) h a 3.3 a 3.3 = (10 - 20)(- ) + (20 - 40)(- ) 0,4 2 0, 4 2 = -112,5a = -0,00135

2,7
o H.5.3.10 M P

H!C K$T C'U II

Page 18

D1t = -SR j1 .Z jm = -[Rc1 .D1 ] = -[2.0,02] = -0,04

Thay vo:

9 X 1 4,05 + = -0,00324 - 0,04 = 0,03 EJ EJ

Thay EJ v gi;i X1 = 8,339 > 0 4. VN cc bi6u 3P n:i l<c: a. Mmen: ( M ) = ( M 1 ).X 1 + (M o p) L<c cLt v l<c d1c: T(,ng t< cc v dH trn. K?t qu; th6 hin trn hnh vN (H.5.3.12 & H.5.3.13). 11,939

(T) (T) H.5.3.13 H.5.3.12 11,939 5. Xc 38nh chuy6n v8 3Jng tFi k: - TrFng thi "m": Bi6u 3P mmen (Mm) 3 vN O trn. - TrFng thi "k": vN ( M ko ), ( N ko ) trn 1 h c, b;n ch1n nh( trn hnh (H.5.3.14 & H.5.3.15) Pk = 1 Pk = 1
o

2,7

4,739

25,017 M (T.m) H.5.3.11

8,339

Mk

0,75 0,5 0,5

Nk

H.5.3.14 - Xc 38nh chuy6n v8 3Jng tFi k:

o y k = ( M ko )(M m ) - SR jk Z jm + S

H.5.3.15

a (t 2m - t1m )W (M ko ) + Sat cm W( N ko ) h 1 0.75.3 25,017 a 0,75.3 = . . - [- 0,5.0,02 + 0,05.0,03] + (20 - 40)( ) 2 EJ 2 2 0, 4 2 7,036 22,5a = - 0,005 = 0,839(mm) > 0 EJ 0,4

H!C K$T C'U II

Page 19

4. KI[M TRA K$T QU^ TNH TON CSA PH) NG PHP L/C
Do ph;i th<c hi n nhiZu php tnh trung gian khi gi;i h siu t$nh nn dd mLc ph;i nh'ng sai sK l+n ho[c sai lBm trong k?t qu; cuKi cng. U6 trnh nh'ng sai sK l+n ta ph;i tnh chnh xc cc php tnh trung gian. U6 trnh nh'ng sai lBm ta cBn ki6m tra k?t qu;. I. KiEm tra qu trnh tnh ton: o 1. KiEm tra cc biEu BX BIn v8 ( M k ) v biEu BX ( M p ): - SR dHng cc lin h vi phn v 3iZu ki n cn b.ng c4a t@ng phBn h tch ra 36 ki6m tra. - VN bi6u 3P ( M s ) do cc l<c X1 = X2 = ... Xn = 1 3Png thQi tc dHng ln h c, b;n gy ra. Ki6m tra mKi quan h : ( M s ) ( M 1 ) + ( M 2 ) + ... + ( M n ) (5-19) 2. KiEm tra cc h2 sL: (dkm)
( M s )(M k ) = d k1 + d k 2 + ...d kn = d ki
i =1 n

( M s )(M s ) = d km
k =1 m =1

(5-20)

Ch*ng minh cc -i.u ki0n ki1m tra: - Theo ngh$a c4a bi6u 3P ( M s ) v cc bi6u 3P ( M k ) nn theo nguyn l c:ng tc dHng, 3iZu ki n (5-19) ph;i thGa mn. - Thay (5-19) vo 2 3iZu ki n bn d(+i v khai tri6n sN c 2 3iZu ki n (5-20). 3. KiEm tra cc sL hNng tM do: a. KiEm tra: (Dkp) Bi6u thJc ki6m tra:
o ( M s )(M P ) = D kP (5-21) k =1 n

Thay (Ms) t@ 3iZu ki n (5-19) vo v tri6n khai ta 3(Cc 3iZu ki n (5-21). b. KiEm tra: (Dkt) Bi6u thJc ki6m tra:
n a (t 2 - t1 )W( M s ) = D kt (5-22) h k =1 Trong 3 W(M s ) , W( N s ) lBn l(Ct l di n tch bi6u 3P mmen v l<c d1c do

Sat c .W( N s ) + S

X1 = X2 = ... Xn = 1 3Png thQi tc dHng ln h c, b;n gy ra. Theo nguyn l c:ng tc dHng:
W( M s ) = W( M 1 ) + W( M 2 ) + ...W (M n ) W( N s ) = W( N 1 ) + W( N 2 ) + ...W( N n )

Thay vo ta sN chJng minh 3(Cc 3iZu ki n (5-23) c. KiEm tra: (DkZ) Bi6u thJc ki6m tra: - SR js .Z jm = SD kZ (5-24)

H!C K$T C'U II

Page 20

Trong 3 R js l ph;n l<c tFi lin k?t j do X1 = X2 = ... Xn = 1 3Png thQi tc dHng ln h c, b;n gy ra. ChJng minh t(,ng t< cc bi6u thJc trn. 4. KiEm tra vi2c giVi h2 phGIng trnh chnh tOc: Do vi c lm trn sK khi tnh ton gi;i h ph(,ng trnh chnh tLc nn khi thay th? ng(Cc cc l<c Xk 3 tm 3(Cc vo th cc ph(,ng trnh th(Qng khc khng. Ng(Qi ta 3nh gi sai sK c4a mai ph(,ng trnh d(+i dFng sai sK t(,ng 3Ki e.
e=
A- B .100% [e ] A

(5-25)

Trong 3: A, B l tEp hCp cc sK li u c4a mai ph(,ng trnh cBn ki6m tra d(+i dFng A B, [e] sai sK t(,ng 3Ki cho php. II. KiEm tra kAt quV cuLi cng: Bi6u thJc ki6m tra:
( M )(M k ) = - D kt - D kZ ( M )(M s ) = -SD kt - SD kZ

(5-26)

Ch*ng minh -i.u ki0n ki1m tra:

d k1 X 1 + d k 2 X 2 + ...d kn X n + D kp + D kt + D kZ = 0
( M k )(M 1 ) X 1 + ( M k )( M 2 ) X 2 + ...(M k )(M n ) X n + ( M k )(M o p ) = - D kt - D kZ ( M k )(M 1 X 1 + M 2 X 2 + ...M n X n ( M o p )) = - D kt - D kZ ( M k )(M ) = - D kt - D kZ

( M )(M s ) = -SD kt - SD kZ : chJng minh t(,ng t<.

V d$: VN bi6u 3P mmen v ki6m tra lFi k?t qu; tnh c4a h trn H.5.4.1. Cho 3: cJng trong t=t c; cc thanh l EJ = const. 1. VN bi6u 3P mmen (M): BEc siu t$nh n = 2 H c, b;n 3(Cc tFo trn hnh H.5.4.2. P Cc h sK 3(Cc xc 38nh:
1 2a.2a 2 8a 3 . . .2a = EJ 2 3 3 EJ 1 2a.2a 2a 3 d 12 = d 21 = ( M 1 )(M 2 ) = . .a = EJ 2 EJ 3 1 a.a 2 1 7a d 22 = . . .a + .a.2a.a = EJ 2 3 EJ 3EJ 3 1 a + 2a 1,5.Pa o D1 p = ( M 1 )(M p ) = - ( .a.Pa ) = EJ 2 EJ

d 11 = ( M 1 )(M 1 ) =

a H.5.4.1

a X2

D 2 p = ( M 1 )(M o p) = -

1 Pa 3 a.a.Pa = EJ EJ

H ph(,ng trnh chnh tLc sau khi 3 quy 3Png v bG 3EJ d(+i m]u sK:
8a 3 X 1 + 6a 3 X 2 - 4,5 Pa 3 = 0 Gi;i ra 3 3 3 6a X 1 + 7a X 2 - 3Pa = 0 X 1 = 0,675 P X 2 = -0,15 P

H.5.4.2

X1

H!C K$T C'U II

Page 21

o VN bi6u 3P mmen (M): ( M ) = ( M 1 ).X 1 + ( M 2 ).X 2 + (M P ) Xem hnh (H.5.4.6) 2. Ki6m tra k?t qu;: - Ki6m tra bi6u 3P: ( M 1 ) + ( M 2 ) ( M s ) : M1 th=y 3ng H.5.4.3 ( M s ) vN trn hnh (H.5.4.7) -Ki6m tra cc h sK: Nhn 2 bi6u 3P: a 1 2a.2a 2 14a 3 X1 = 1 2a ( M )(M ) = . . a + .2a = s 1

EJ

M[c khc: d 11 + d 12 (3ng) Nhn 2 bi6u 3P:

3EJ 3 8a 2a 3 14a 3 = + = 3EJ EJ 3 EJ 3

X2 = 1
M2

H.5.4.4

1 (3a + a ) 1 a.a 2 a ( M s )(M 2 ) = . .2a.a + . . .a EJ 2 EJ 2 3 13a 3 = 3EJ 2a 3 7 a 3 13a 3 M[c khc: d 21 + d 22 = + = (3ng) EJ 3EJ 3EJ

Nhn 2 bi6u 3P:

1 a.a 2 2a a 3 26a 3 27 a 3 9a 3 . . .a + 2.9a 2 + 2a 2 + 2.3a 2 = + = = EJ 2 3 6 EJ 3EJ 3EJ 3EJ EJ 3 3 3 14a 13a 9a M[c khc: d 11 + d 12 + d 21 + d 22 = + = (3ng) 3EJ 3EJ EJ ( M s )(M s ) =

-Ki6m tra sK hFng t< do: Nhn 2 bi6u 3P:

o ( M s )(M P )=-

1 (3a + 2a ) 2,5.Pa 3 . .a.Pa = EJ 2 EJ

M[c khc:
D1 p + D 2 p = 1,5Pa 3 Pa 3 2,5 Pa 3 =EJ EJ EJ

(3ng)

- Ki6m tra k?t qu; cuKi cng: Nhn 2 bi6u 3P: P M H.5.4.5
M
o P

X2 = 1 H.5.4.6 0,475Pa
Ms

H.5.4.7 a

Pa Pa 0,2Pa

Pa 0,525Pa

0,15Pa

3a

2a

X1 = 1

C
(M s )(M ) = -

H!C K$T C'U II

Page 22

1 a.a 2 a . . .0,15Pa + [2.3a.0,2Pa - 2.2a.0,475Pa - 3a.0,475Pa + 2a.0,2Pa] EJ 2 3 6 EJ a + [2.2a.0,525Pa - 2.a.0,15Pa - 2a.0,15Pa + a.0,525Pa] = 0 6 EJ

*Ch : - Cc bi6u thJc 3iZu ki n ki6m tra v]n 3ng trong tr(Qng hCp c k6 3?n ;nh h(Ong c4a l<c cLt v l<c d1c. - KhKi l(Cng tnh ton ki6m tra cn nhiZu. - Khi 3iZu ki n ki6m tra thGa mn th cDng ch(a th6 loFi tr@ 3(Cc kh; nMng x;y ra sai lBm.

H!C K$T C'U II

Page 23

5. MRT S_ 7I0U C`N CH KHI TNH H* SIU T+NH

B1C CAO
I.Cc bi2n php nng cao BC chnh xc c?a kAt quV tnh ton: - Ch1n ph(,ng php tnh cho sK l(Cng \n sK l t nh=t (ph(,ng php l<c, ph(,ng php chuy6n v8, ph(,ng php han hCp v lin hCp... ) - Khi sR dHng ph(,ng php l<c nn ch1n h c, b;n 36 sao cho cc \n Xk t ;nh h(Ong 3?n k?t qu; cuKi cng. - Dng cc bi n php nh.m gi;m bEc c4a h ph(,ng trnh chnh tLc. (sN trnh by O d(+i) II. Cc bi2n php lm giVm nha khLi lGbng tnh ton: 1. Cc bi2n php giVm bQc c?a h2 phGIng trnh chnh tOc: - Ch1n ph(,ng php tnh cho sK \n sK l t nh=t (3 ni O trn) - Khi ch1n h c, b;n c4a ph(,ng trnh l<c, ta ch1n h c, b;n l h siu t$nh bEc th=p thay v ch1n h c, b;n t$nh 38nh. - Nn sR dHng tnh ch=t 3Ki xJng c4a h n?u h l h 3Ki xJng 2. Cc bi2n php BIn giVn ho c<u trc c?a h2 phGIng trnh chnh tOc: H ph(,ng trnh chnh tLc c c=u trc 3,n gi;n khi chng c nhiZu h sK phH b.ng khng. U6 3Ft 3(Cc mHc 3ch ny, ta c th6 th<c hi n cc cch sau: - SR dHng tnh ch=t 3Ki xJng c4a h n?u h 3Ki xJng. - Ch1n h c, b;n hCp l b.ng cch chia h thnh nhiZu b: phn 3:c lEp. V lc ny, cc bi6u 3P 3,n v8 sN phn bK cHc b:. Vi c xc 38nh cc h sK c4a ph(,ng trnh chnh tLc sN 3,n gi;n v tri6n v1ng c nhiZu h sK phH b.ng khng. M[c khc, vi c lm ny cn lm gi;m nhe khKi l(Cng tnh ton O cc khu: xc 38nh n:i l<c, xc 38nh cc h sK v sK hFng t< do, gi;i h ph(,ng trnh chnh tLc. Xt h siu t$nh trn hnh (H.5.5.1), ta nu ra 2 cch 36 ch1n h c, b;n so snh: + V+i h c, b;n ch1n trn hnh (H.5.2.2), n:i l<c trn h ny ni chung sN phn khKi trn ton h . Do 3, vi c xc 38nh cc h sK v sK hFng t< do m=t nhiZu cng sJc. Cc h sK phH 3Zu khc khng. + V+i h c, b;n ch1n trn hnh (H.5.5.3), cc bi6u 3P 3,n v8 ch) phn bK trn 1 ho[c 2 b: phEn ln cEn c4a h . Do 3, vi c vN bi6u 3P n:i l<c, xc 38nh cc h sK v sK hFng t< do sN 3,n gi;n, c nhiZu h sK phH b.ng khng. P

H.5.5.1

H.5.5.2
X8 X7 X3 X1 X2 X2 X1 X3 X5 X4 X4 X5 X5 X4 H.5.5.3 X6 X9 X7 X8 X8 X7 X2 X1 X9

X9

X6

X3

X6

H!C K$T C'U II

Page 24

d 17 = d 71 = d 18 = d 81 = d 19 = d 91 = d 27 = d 72 = d 29 = d 92 = d 37 = d 73 = = d 38 = d 83 = d 39 = d 93 = 0

- SR dHng cc thanh tuy t 3Ki cJng 36 thay 3Yi v8 tr v ph(,ng cc \n sK (nghin cJu O phBn sau).

H!C K$T C'U II

Page 25

6. CCH V1N DYNG TNH CH'T 7_I XcNG CSA H* 7_I XcNG
H 3Ki xJng l h c kch th(+c, hnh dFng hnh h1c, 3: cJng v kin k?t 3Ki xJng qua 1 trHc (H.5.6.1) I. Bi2n php s] d:ng cdp en sL BLi xJng v phVn xJng: P EJ EF GF H.5.6.1 Xt h siu t$nh 3Ki xJng ch8u t;i tr1ng tc dHng nh( trn hnh (H.5.6.2). Ch1n h c, b;n cDng c tnh ch=t X1 3Ki xJng nh( trn hnh (H.5.6.3). C 2 loFi \n sK: - C[p \n sK 3Ki xJng H.5.6.3 X4 v ph;n xJng X3. - C[p \n sK ch) c v8 trr 3Ki xJng X1 v X2. U6 tri t 36 sR dHng Y1 Y2 tnh 3Ki xJng c4a h , ta phn H.5.6.4 tch X1, X2 thnh hai c[p: c[p 3Ki xJng Y1 v c[p ph;n Jng Y2 nh( trn hnh vN (H.5.6.4).TJc l:
X1 + X 2 Y = 1 Y + Y = X 1 2 1 2 X X2 Y + Y = X 1 1 2 2 Y2 = 2

EJ EF GF H.5.6.2 X3 X4 X3 X3 X4 X4 X3 Y1 Y2 X2 X4

Cc \n sK lc ny l (Y1, Y2 , X3, X4) H ph(,ng trnh chnh tLc c dFng:

d 11Y1 + d 12 Y2 + d 13 X 3 d Y + d Y + d X 21 1 22 2 23 3 d Y + d Y + d X 32 2 33 3 31 1 d 41Y1 + d 42 Y2 + d 43 X 3 + d 14 X 4 + D1P = 0 + d 24 X 4 + D 2 P = 0 + d 34 X 4 + D 3 P = 0 + d 44 X 4 + D 4 P = 0

M[c khc, 3Ki v+i h 3Ki xJng c tnh ch=t sau: - H 3Ki xJng ch8u nguyn nhn tc dHng 3Ki xJng (ph;n Jng) th bi6u 3P mmen sN 3Ki xJng (ph;n Jng). Suy ra: ( M 1 ), (M 4 ) sN 3Ki xJng; ( M 2 ), ( M 3 ) sN ph;n Jng. - K?t qu; nhn bi6u 3P ph;n Jng v+i bi6u 3P 3Ki xJng sN b.ng khng. Suy ra:

H!C K$T C'U II

Page 26

d 12 = d 21 = d 13 = d 31 = d 24 = d 42 = d 43 = d 34 = 0

Thay vo, ta 3(Cc:

d 11Y1 + d 14 X 4 + D1P = 0 d 41Y1 + d 44 X 4 + D 4 P = 0 d 22 Y2 + d 23 X 3 + D 2 P = 0 d 32 Y2 + d 33 X 3 + D 3 P = 0

(a) (chJa c[p \n 3Ki xJng) (b) (chJa c[p \n ph;n xJng)

* K t lu$n: V+i h 3Ki xJng c bEc siu t$nh b.ng n, n?u p dHng cc c[p \n sK 3K xJng v ph;n xJng ta c th6 3(a h ph(,ng trnh chnh tLc vZ hai h ph(,ng trnh 3:c lEp: 1 h gPm n1 ph(,ng trnh chJa \n 3Ki xJng, 1 h gPm n2 ph(,ng trnh chJa \n ph;n xJng v+i n1 + n2 = n. * Cc trGfng hbp Bdc bi2t: 1. Khi nguyn nhn bn ngoi tc dHng 3Ki xJng: o Xt lFi h 3 phn tch O trn th lc ny ( M P ) sN 3Ki xJng. Suy ra D 2 P = D 3 P = 0 . Thay vo h (b) th 3(Cc Y2 = X3 = 0 VEy 1 h 3Ki xJng ch8u nguyn nhn tc dHng 3Ki xJng th cc \n ph;n xJng =0 2. Khi nguyn nhn bn ngoi tc dHng ph;n xJng: Xt lFi h 3 phn tch O trn th t(,ng t< ta sN c 3(Cc Y1 = X4 = 0 VEy khi h 3Ki xJng ch8u nguyn nhn tc dHng ph;n xJng th cc \n 3Ki xJng = 0 II. Bi2n php biAn Bhi sI BX tnh: * Cc Bdc BiEm c?a h2 BLi xJng: - M:t h 3Ki xJng ch8u nguyn nhn b=t kS bao giQ cDng c th6 phn tch thnh tYng c4a 2 h : h 3Ki xJng ch8u nguyn nhn tc dHng 3Ki xJng v+i h 3Ki xJng ch8u nguyn nhn ph;n xJng. V dH: H trn hnh H.5.6.5 b.ng tYng hai h trn hnh H.5.6.6 v+i H.5.6.7. M M M M P P P P q q/2 q/2 q/2 q/2

H.5.6.7 H.5.6.6 D D/2 D/2 D/2 D/2 - Trong h 3Ki xJng ch8u nguyn nhn 3Ki xJng th chuy6n v8, mmen uKn, l<c d1c sN 3Ki xJng, cn l<c cLt c tnh ph;n Jng. - Trong h 3Ki xJng ch8u nguyn nhn ph;n Jng th chuy6n v8, mmen, l<c d1c sN ph;n xJng, cn l<c cLt c tnh 3Ki Jng. Nh( vEy v+i cc 3[c 3i6m ny, n?u bi?t 3(Cc k?t qu; c4a m:t nRa h 3Ki xJng th c th6 suy ra k?t qu; trn ton h . Ta 3i tm 1 nRa h t(,ng 3(,ng. 1. H2 BLi xJng ch8u nguyn nhn tc d:ng BLi xJng: a. TrGfng hbp tr:c BLi xJng khng trng vii tr:c thanh no c?a h2 : Xt ti?t di n C v C' n.m bn tri v bn ph;i c4a trHc 3Ki xJng c4a h trn hnh (H.5.6.8). Do chuy6n v8 c4a h l 3Ki xJng nn tFi C khng th6 c chuy6n v8 H.5.6.5

H!C K$T C'U II

Page 27

xoay v th`ng theo ph(,ng vung gc P P P trHc 3Ki xJng. Tuy nhin, chuy6n v8 C th`ng theo ph(,ng trHc 3Ki xJng c th6 C C' 3(Cc. UiZu ny chJng tG C lm vi c nh( 1 ngm tr(Ct. VEy trn s, 3P tnh 1 nRa h H.5.6.9 H.5.6.8 t(,ng 3(,ng ta ch) vi c 3[t vo C 1 ngm tr(Ct d(+i dFng 2 lin k?t thanh c ph(,ng song song nhau v vung gc v+i trHc 3Ki xJng nh( trn hnh vN (H.5.6.9) *K t lu$n: Khi tnh h 3Ki xJng ch8u nguyn nhn tc dHng 3Ki xJng v c trHc 3Ki xJng khng trng v+i trHc thanh no c4a h , ta 3[t thm vo h cc ngm tr(Ct d(+i dFng 2 lin k?t thanh song song v vung gc v+i trHc 3Ki xJng tFi nh'ng ti?t di n trng v+i trHc 3Ki xJng rPi th<c hi n tnh ton trn m:t nRa h v suy ra k?t qu; trn ton h . b. TrGfng hbp tr:c BLi xJng trng vii 1 sL tr:c thanh c?a h2. Xt h trn hnh (H.5.6.10). U(a vZ h t(,ng 3(,ng 3Ki xJng v c trHc 3Ki xJng khng trng v+i trHc D D1 D2 thanh no c4a h b.ng cch EJ2 EJ2/2 EJ2/2 thay th? mai thanh AB, CD EF2 EF2/2 EF2/2 b.ng 2 thanh c 3: cJng gi;m GF2 GF2/2 GF2/2 C 3i m:t nRa, hai 3Bu A1A2, C1 C2 B1B2, C1C2, D1D2 l vung gc v+i trHc 3Ki xJng v c P P P P B1 B2 3: cJng b.ng v cng B (H.5.6.11). U?n 3y ta trO lai EJ1/2 EJ1/2 EJ1 tr(Qng hCp trHc 3Ki xJng EF1/2 EF1/2 EF1 khng trng v+i trHc thanh. GF1/2 GF1/2 GF1 A A1 A2 M:t nRa h t(,ng 3(,ng nh( trn hnh H.5.6.10 H.5.6.11 (H.5.6.12). Nh(ng tFi A1, B1, D1 D1 D1 C1, D1 khng tPn tFi chuy6n v8 gc xoay v chuy6n v8 EJ2/2 th`ng theo ph(,ng vung gc EF1/2 EF1/2 EF2/2 trHc 3Ki xJng m ch) c th6 GF2/2 C1 chuy6n v8 theo ph(,ngd1c C1 trHc thanh. Ngh$a l, cc C1 P P P thanh A1B1, C1D1 lm vi c B 1 nh( 1 lin k?t thanh (lin k?t B1 loFi 1) (H.5.6.13). EJ1/2 B1 EF1/2 K t lu$n: Khi tnh h EF1/2 GF1/2 3Ki xJng ch8u nguyn nhn A1 A1 tc dHng 3Ki xJng v c trHc 3Ki xJng trng v+i m:t sK H.5.6.14 H.5.6.12 H.5.6.13 trHc thanh c4a h , ta cBn 3[t thm vo h cc ngm tr(Ct d(+i dFng 2 lin k?t thanh c ph(,ng song song v+i

H!C K$T C'U II

Page 28

nhau v v(ng gc v+i trHc 3Ki xJng tFi nh'ng ti?t di n trng v+i trHc 3Ki xJng 3Png thQi thay th? cc thanh trng v+i trHc 3Ki xJng b.ng cc lin k?t thanh (lin k?t loFi 1) c 3: cJng gi;m 3i 1 nRa rPi th<c hi n tnh ton trn 1 nRa h v sau 3 suy ra k?t qu; trn ton h . Khi suy ra k?t qu; n:i l<c trn ton h , 3Ki v+i thanh trng v+i trHc 3Ki xJng l<c d1c l=y g=p 2 lBn so v+i khi gi;i 1 nRa h cn l<c cLt v mmen l=y b.ng khng. Trong tr(Qng hCp bG qua bi?n dFng d1c trHc trong cc thanh trng v+i trHc 3Ki xJng v cc thanh ny b8 ngMn c;n chuy6n v8 theo ph(,ng d1c trHc thanh (m:t 3Bu nKi 3=t), ta c th6 thay th? cc ngm tr(Ct b.ng ngm (H.5.6.14) 2. H2 BLi xJng ch8u nguyn nhn tc d:ng phVn xJng: a. TrGfng hbp tr:c BLi xJng khng trng vii tr:c thanh no c?a h2: Xt ti?t di n C v C' n.m bn tri v bn ph;i trHc 3Ki C C' xJng c4a h trn hnh P P P C (H.5.6.15). Do chuy6n v8 c4a h l ph;n xJng nn tFi C khng th6 c chuy6n v8 theo ph(,ng H.5.6.16 H.5.6.15 trHc 3Ki xJng. Tuy nhin, chuy6n v8 gc xoay v chuy6n v8 theo ph(,ng vung gc v+i trHc 3Ki xJng c th6 3(Cc. UiZu ny chJng tG C lm vi c nh( 1 gKi di 3:ng. VEy trn s, 3P tnh m:t phBn 2 h t(,ng 3(,ng ta ch) vi c 3[t vo C 1 gKi di 3:ng c ph(,ng c4a trHc 3Ki xJng (H.5.6.16). K t lu$n: Khi tnh h 3Ki xJng ch8u nguyn nhn tc dHng ph;n Jng v c trHc 3Ki xJng khng trng v+i trHc thanh no c4a h ta 3(a vZ 1 nRa h t(,ng 3(,ng b.ng cch 3[t thm vo h cc gKi di 3:ng c ph(,ng c4a trHc 3Ki xJng tFi nh'ng ti?t di n trng v+i trHc 3Ki xJng rPi th<c hi n tnh ton trn 1 nRa h v sau 3 suy ra k?t qu; trn ton h . b. TrGfng hbp tr:c BLi xJng trng vii mCt sL tr:c thanh c?a h2: CDng l luEn t(,ng t< nh( tr(Qng hCp h ch8u nguyn nhn tc dHng 3Ki xJng O trn, ta 3(a bi ton trO vZ tr(Qng hCp trHc 3Ki xJng khng trng v+i trHc thanh no c4a h . D D1 D2 V+ i h cho EJ2/2 EJ2/2 EJ2/2 trn hnh (H.5.6.17), EF /2 EF2/2 EF2/2 2 h t(,ng 3(,ng c4a GF2/2 GF2/2 GF2/2 n O trn hnh C (H.5.6.18) v h trn C1 C2 P P P hnh (H.5.6.19) l 1 P nRa h t(,ng 3(,ng. B1 B2 K t lu$n: Khi B EJ1/2 EJ1/2 EJ1 tnh h 3Ki xJng ch8u EF1/2 EF1/2 EF1 nguyn nhn tc dHng GF1/2 GF1/2 GF 1 ph;n Jng v c trHc A1 A2 A 3Ki xJng trng v+i H.5.6.17 H.5.6.18 trHc thanh no 3 c4a h , ta 3(a vZ 1 nRa h

H!C K$T C'U II

D1 EJ2/2
EF2/2 GF2/2

Page 29 D1 EJ2/2
EF2/2 GF2/2

t(,ng 3(,ng b.ng cch 3[t thm vo h cc gKi di 3:ng c ph(,ng trHc 3Ki xJng tFi nh'ng ti?t di n trHc 3Ki xJng b.ng cc thanh c 3: cJng gi;m 3i 1 nRa rPi tnh ton trn 1 phBn 2 v suy ra k?t qu; trn ton h .

C1

C1

Khi suy ra k?t qu; n:i l<c B1 B1 trn ton h , 3Ki v+i cc thanh trng v+i trHc 3Ki xJng, l<c d1c l=y b.ng EJ1/2 EJ1/2 khng cn mmen v l<c cLt l=y g=p EF1/2 EF1/2 2 lBn so v+i khi tnh trn nRa h . GF1/2 GF1/2 Trong tr(Qng hCp bG qua ;nh A1 h(Gng bi?n dFng d1c trHc th ta c th6 bG b+t 1 gKi di 3:ng trong 2 gKi H.5.6.19 H.5.6.20 O hai 3Bu thanh (H.5.6.20). * Ch thch: Tr(Qng hCp ti?t di n trng v+i trHc 3Ki xJng khng ph;i l lin k?t hn, b.ng cch phn tch s< lm vi c tFi cc ti?t di n ny t(,ng t< nh( O trn ta c th6 thay th? b.ng cc lin k?t t(,ng Jng khi tnh trn 1 nRa h . Ch_n hFn, h trn hnh (H.5.6.21) + N?u nguyn nhn tc dHng 3Ki xJng th 1 nRa h t(,ng 3(,ng trn hnh (H.5.6.22). + N?u nguyn nhn tc dHng ph;n xJng th 1 nRa h t(,ng 3(,ng trn hnh (H.5.6.23).

H.5.6.21

H.5.6.22

H.5.6.23

V d$: VN cc bi6u 3P n:i l<c c4a h trn hnh (H.5.6.24). Cho 3: cJng trong t=t c; cc thanh l EJ = const. Ch) xt ;nh h(Ong c4a bi?n dFng uKn. H 3 cho thu:c loFi h 3Ki xJng ch8u nguyn nhn tc dHng ph;n xJng. M:t nRa h tri t(,ng 3(,ng c4a h 3 cho 3(Cc tFo ra trn hnh (H.5.6.25). Uy l h siu t$nh bEc 1. Ti?n hnh cc b(+c gi;i sN vN 3(Cc bi6u 3P (M), (Q), (N). Sau 3 suy ra k?t qu; c4a nRa h ph;i theo cc 3[c 3i6m c4a h 3Ki xJng. K?t qu; th6 hi n trn hnh vN (H.5.6.26 H.5.6.31) P P P H.5.6.24 a
a

H.5.6.25

C
(M) (nRa h tri) Pa/2 Pa/2 H.5.6.26
P

H!C K$T C'U II

(M) (ton h ) Pa/2 Pa Pa/2 H.5.6.29
P P

Page 30

Pa/2 Pa Pa/2

Pa

(Q) (nRa h tri) P/2 H.5.6.27 (N) (nRa h tri) P

(Q) (ton h )

H.5.6.30 P/2 (N) (ton h )

P/2

H.5.6.28

H.5.6.31

H!C K$T C'U II

Page 31

7. Sj DYNG CC THANH TUY*T 7_I CcNG 7[ THAY 7kI

VZ TR V PH) NG CC lN S_ NH.M 7 N GI^N HO C'U TRC CSA H* PH)ONG TRNH CHNH TmC
MHc 3ch c4a bi n php l sR dHng cc thanh tuy t 3Ki cJng nh.m thay 3Yi v8 tr v ph(,ng c4a cc \n sK 36 sao cho h ph(,ng trnh chnh tLc c nhiZu h sK phH b.ng khng. X1 1 Xt h trn hnh X3 X2 X3 P P (H.5.7.1). U6 gi;i h ta c th6 C C' ch1n h c, b;n nh( trn hnh X2 (H.5.7.2) 1 X1 Ta bi?n 3Yi h trn H.5.7.1 H.5.7.2 hnh (H.5.7.1) b.ng cch th<c hi n m[t cLt 1-1, hn 2 thanh tuy t 3Ki cJng vo 2 ti?t di n C v C'. N?u nKi 2 thanh tuy t 3Ki cJng b.ng ba lin k?t loFi 1 theo 3iZu ki n nKi 2 mi?ng cJng tFo thnh h b=t bi?n hnh th h m+i sN t(,ng 3(,ng v+i h ban 3Bu (H.5.7.3, H.5.7.4...) X1 X1 P P C C' C C'
HN

X2 X3

X2 X3

H.5.7.3

H.5.7.4

H.5.7.5

N?u ta ch1n h c, b;n b.ng cch cLt cc X1 X1 P lin k?t nKi gi'a cc thanh tuy t 3Ki cJng (H.5.7.5, X3 X3 H.5.7.6) th so v+i cc h c, b;n trn hnh (...) (H.5.7.2), v8 tr v ph(,ng c4a cc \n sK 3 thay X2 X2 3Yi. UiZu 3 c ngh$a l cc h sK cDng thay 3Yi. H.5.7.6 R rng l c nhiZu cch lEp h t(,ng 3(,ng nn cDng nhiZu cch thay 3Yi v8 tr v ph(,ng c4a cc \n sK. V ta th<c hi n sao cho h ph(,ng trnh chnh tLc cng c nhiZu h sK phH b.ng khng cng tKt. V d$: Ch1n h sK c, b;n sao cho t=t c; cc h sK phH b.ng khng c4a khung trn hnh (H.5.7.7). Cho 3: cJng EJ l khng 3Yi trn ton h . H t(,ng 3(,ng trn hnh (H.5.7.8), h c, b;n tFo nn hnh (H.5.7.9) Cc bi6u 3P ( M 1 ), ( M 2 ), (M 3 ) vN trn hnh (H.5.7.10 H.5.7.12). ( M 1 ), (M 3 ) l 3Ki xJng; ( M 2 ) ph;n xJng nn d 12 = d 21 = d 23 = d 32 = 0 . U6 d 13 = d 31 = ( M 3 )(M 1 ) = 0 th c = h v khi 3 tr1ng tm l=y trn ( M 1 ) Jng v+i tung 3: = 0 trn ( M 2 ) . P h P c h X2 X1 X3 X2 X1 X3
2 3

H.5.7.7 l

H.5.7.8 l/2 l/2 H.5.7.9

C
X1 = 1 X1 = 1

H!C K$T C'U II

X2 = 1 l/2 c
c

Page 32 c c

l/2 X2 = 1

X3 = 1 X3 = 1
M1 M2

H.5.7.10

H.5.7.11

(h-c)

M3

H.5.7.12

(h-c)

H!C K$T C'U II

Page 33

8. H* DN SIU T+NH
I. BQc siu t5nh: n = D - 2M + 3 (UKi v+i h dn khng nKi 3=t) n = D - 2M + C (UKi v+i h dn nKi 3=t) II. H2 cI bVn v h2 phGIng trnh chnh tOc: Nh( trong tr(Qng hCp tYng qut c4a ph(,ng php l<c. III. Xc B8nh cc h2 sL c?a h2 phGIng trnh chnh tOc: Do trong h dn ch) tPn tFi l<c d1c nn cc h sK ch) k6 3?n thnh phBn bi?n dFng d1c trHc. 1. Cc h2 sL chnh v ph::
d km = S
Nk Nm N N .ds = ik im .li EF EFi i

2. Cc sL hNng tM do: a. Do tVi trWng:

D kP = S
o Nk N p

EF

ds =
i

o N ik N ip

EFi

li

b. Do biAn thin nhi2t BC:

i

D kt = at ci W( N ik ) = at ci N ik .li
i

c. Do chA tNo chinu di thanh khng chnh xc:

D kD = N ik .D i
i

Di : 3: di c4a thanh dn thJ i. N?u l ch? tFo ngLn h,n chiZu di (cn g1i l 3: hHt) th Di l=y d=u m. d. Do chuyEn v8 cGHng bJc c?a cc gLi tMa:
D kZ = - R jk Z j
( j)

Trong cc cng thJc trn: o N ik , N im , N iP : l<c d1c trong thanh dn thJ i do Xk = 1 v Xm = 1, P gy ra trn h c, b;n. EFi , li : 3: cJng v chiZu di thanh thJ i a : h sK dn nO v nhi t 3:. R jk : ph;n l<c tFi lin k?t j do Xk = 1 gy ra trn h c, b;n. Zj : chuy6n v8 c(Ing bJc tFi lin k?t j. IV. Xc B8nh lMc dWc trong cc thanh dn: L<c d1c trong thanh dn thJ i:
o o o N i = N i1 .X 1 + N i 2 . X 2 + ...N in . X n + N ip + N it + N io D + N iZ o o o Trong 3: N ip , N it , N io D , N iZ lBn l(Ct l l<c d1c trong thanh dn thJ i do cc

nguyn nhn P, t, D, Z gy ra trn h c, b;n. N?u h c, b;n l t$nh 38nh th o o No pt , N iD , N iZ = 0 . V d$: Xc 38nh l<c d1c trong cc thanh dn trn hnh (H.5.8.1) cho bi?t 3: cJng trong cc thanh dn l EF = const.

H!C K$T C'U II

Page 34

1. BEc siu t$nh: n = D 2M + C = 10 - 6.2 + 4 = 2 X1 5 6 a 5 X1 6 5

X2

X1 = 1 X1 = 1 6 5 6

P = 2T 3

X2 = 1

4 a

3 1

4
X2

2 1

2 1 H.5.8.4 6

a H.5.8.2 H.5.8.3 H.5.8.1 5 2. H c, b;n v h ph(,ng trnh chnh tLc: - H c, b;n (H.5.8.2). b 3y ta xem cc thanh 56, 34 l cc lin k?t thanh v cLt n. - H ph(,ng trnh chnh tLc: P = 2T
d 11 X 1 + d 12 X 2 + D1P = 0 d 21 X 1 + d 22 X 2 + D 2 P = 0

3. Xc 38nh cc h sK c4a h ph(,ng trnh chnh tLc:

d km
N N = ik im .l i EFi i
o N ik N ip i

1 k, m = 1,2 i : thanh thJ i. H.5.8.5

D kP =

EFi

.l i

o S, 3P 36 xc 38nh N i1 , N i 2 , N ip 3(Cc tFo trn cc hnh vN (H.5.8.3, H.5.8.4 & H.5.8.5) L<c d1c 3(Cc xc 38nh theo cc cch trong bi h dn. K?t qu; tnh ton 3(Cc th6 hi n trong b;ng tnh (B.5.8.1) H ph(,ng trnh chnh tLc:

(5 + 8 2 )a.X 1 + (2 - 4 2 )a. X 2 + (1 - 2 2 ) Pa = 0 (2 - 4 2 )a. X 1 + (3 + 4 2 )a. X 2 + (1 + 2 2 ) Pa = 0

b 3y do cc thanh c 3: cJng b.ng EF nn ta khng 3(a vo trong tnh ton cho g1n. Gi;i ph(,ng trnh:
X 1 = 0,014 P X 2 = -0,436 P

4. Xc 38nh l<c d1c trong cc thanh dn:

o N i = N i1 X 1 + N i 2 X 2 + N ip

Xem k?t qu; trong b;ng tnh (B.5.8.1)

C
Thanh 5-6 6-4 6-3 5-4 5-3 3-4 4-2 4-1 3-2 3-1
li

H!C K$T C'U II

N i1 N i1 li N i1 N i 2 li
N i 2 N i 2 li
o l N i1 N ip

Page 35
o li N i 2 N ip

N i1 1 1
- 2 - 2

Ni2 0 0 0 0 0 1 1
- 2
- 2

o N ip

Ni

a a
a 2

a 2 a a a
a 2 a 2

1 0 1
2 2

0 0 0 0 0 0 0 0
-P 2

a a
2a 2a
2 2

0 0 0 0 0 0 a
- 2a 2 - 2a 2

0 0 0 0 0 0 0 2a 2 2a 2 a

0 0 0 0 0 0 0 0
- 2aP 2

0 0 0 0 0 0 0 0 2aP 2 Pa

0,014P 0,014P -0,019P -0,019P 0,014P -0,436P -0,422P 0,636P -0,777P 0,578P

1 Thng

a 0 a 2a 2 2a 2 a

Pa

(5 + 8 2)a (2 - 4 2)a (3+ 4 2)a (1 - 2 2 ) Pa (1 + 2 2 ) Pa

B.8.1 BVng tnh lMc dWc trong cc thanh dn

H!C K$T C'U II

Page 36

9. D`M LIN TYC

I. phn tch h2: 1. Khi ni2m: DBm lin tHc l h gPm 1 thanh th`ng nKi v+i tri 3=t b.ng sK gKi t<a l+n h,n hai 36 tFo thnh h b=t bi?n hnh. 2. Phn loNi dom lin t:c: - DBm lin tHc hai 3Bu kh+p (H.5.9.1) - DBm lin tHc c 3Bu th@a (H.5.9.2) - DBm lin tHc c 3Bu ngm (H.5.9.3) H.5.9.1

H.5.9.2 3. BQc siu t5nh: Cch 1: n = 3V K V d$: DBm lin tHc trn hnh (H.5.9.4) c n = 3.3 7 = 2. Cch 2: n=C3 C l sK lin k?t nKi 3=t t(,ng 3(,ng quy vZ lin k?t loFi 1. V d$: DBm lin tHc trn hnh (H.5.9.5) c n = 7 3 = 4.

H.5.9.3

H.5.9.4

H.5.9.5

Tr(Qng hCp cho php bG qua ;nh h(Ong c4a bi?n dFng 3n hPi d1c trHc v t;i tr1ng ch) tc dHng vung gc v+i trHc dBm th gKi cK 38nh ch) c hi u qu; nh( gKi di 3:ng. Khi 3 bEc siu t$nh 3(Cc tnh b.ng bi6u thJc: n = Ctg + N Ctg: sK gKi t<a trung gian (khng k6 hai gKi ngoi cng), khng cBn phn bi t l gKi cK 38nh hay di 3:ng. N: sK lin k?t ngm, khng cBn phn bi t l ngm tr(Ct hay ngm. H.5.9.6 V d$: DBm lin tHc trn hnh (H.5.9.6) c n = 2 + 2 = 4. II. Cch tnh dom lin t:c bpng phGIng php phGIng trnh ba mmen: Bi ton dBm lin tHc l m:t tr(Qng hCp c4a h siu t$nh nn ta c th6 vEn dHng ph(,ng php l<c 36 tnh ton. Tuy nhin, 36 phHc vH cho vi c tnh ton 3(Cc nhanh chng v 3,n gi;n ta 3i cH th6 ho h ph(,ng trnh chnh tLc c4a n. Xt m:t dBm lin tHc hai 3Bu kh+p gPm (n + 1) nh8p, c 3: cJng EJ khng 3Yi trn t@ng nh8p, ch8u tc dHng c4a cc nguyn nhn t;i tr1ng, bi?n thin nhi t 3:, chuy6n v8 c(Ing bJc c4a cc gKi t<a (H.5.9.7). 1. H2 cI bVn: Ch1n h c, b;n b.ng cch loFi bG cc lin k?t ngMn c;n chuy6n v8 gc xoay t(,ng 3Ki c4a hai ti?t di n 2 bn gKi t<a trung gian (thay th? lin k?t hn b.ng lin k?t kh+p (H.5.9.8)). 2. H2 phGIng trnh chnh tOc: Xt ph(,ng trnh i c4a h ph(,ng trnh c, b;n
d i1 M 1 + d i 2 M 2 + ...d ii -1 M i -1 + d ii M i + d ii +1 M i +1 + ...d in M n + D iP + D it + D iZ = 0

H!C K$T C'U II

t1(i+1) EJn

Page 37

t21 t11 l1 M

EJ2

t1(i-1) t2(i-1)

i-1
Zi-1

i t2(i+1) li Mi li+1

i+1

n+1 H.5.9.7 Zn+1

Z1

l2

li-1

ln

ln+1

M1 M2 M2 Mi-1 Mi-1

Mi Mi+1 Mi+1 Mn Mn H.5.9.8 Mi

H.5.9.9

Mi-1

i-1

Mi-1

t1i EJi t2i li

t1(i+1) Mi i Mi EJi+1 t2(i+1) li+1

Mi+1 Mi+1 i+1 Zi+1 1 1 H.5.9.10

Zi-1

Mi-1 = 1 Mi-1 = 1
( M i -1 )

Zi

Mi = 1

Mi = 1

H.5.9.11 (M i )

1/li

1 1/li

1 1/li+1

H.5.9.12 1/li+1 Mi+1 = 1 Mi+1 = 1

( M i +1 )

wi

Ci

wi+1

Ci

H.5.9.13
o (M P )

H.5.9.14 ai bi ai+1 bi+1

H!C K$T C'U II

Page 38

Ph(,ng trnh ny bi6u th8 3iZu ki n gc xoay t(,ng 3Ki c4a 2 ti?t di n O hai bn gKi t<a thJ i b.ng khng. Ta bi?t d ik = d ki , d ki O 3y l chuy6n v8 gc xoay t(,ng 3Ki c4a hai ti?t di n hai bn gKi t<a thJ k do ring Mi = 1 gy ra trn h c, b;n. M[t khc, Mi ch) gy ra bi?n dFng trn nh8p i v (i + 1) (H.5.9.9). UiZu 3 c ngh$a l: d ( i -1)i , d ii , d (i +1)i 0 , cn d ki (k (i - 1), i, (i + 1)) = 0 Thay vo ph(,ng trnh trn: d ii -1 M i -1 + d ii M i + d ii +1 M i +1 + D iP + D it + D iZ = 0 . 3. Xc B8nh cc h2 sL c?a h2 phGIng trnh chnh tOc: a. Xc B8nh cc h2 sL chnh v ph::
l 1 1.li 2 . . .1 = i 6 EJ i EJ i 2 3 l l 1 1.li +1 2 1 1.li 2 d ii = ( M i )(M i ) = . . .1 = i + i +1 . . .1 + 3EJ i 3EJ i +1 EJ i 2 3 EJ i +1 2 3 l 1 1.l i +1 1 d i (i +1) = (M i )(M i +1 ) = . . .1 = i +1 6 EJ i +1 EJ i +1 2 3

d i (i -1) = ( M i )(M i -1 ) =

b. Xc B8nh cc sL hNng tM do: - Do tVi trWng: (DiP)

D iP = (M i )(M o p) =
o (MP ).

w a w .b a b 1 1 w i . i .1 + .w i +1 . i +1 .1 = i i + i +1 i +1 EJ i li EJ i +1 l i +1 l i EJ i li +1 EJ i +1

o w i: di n tch c4a ( M P ) trn nh8p thJ i, d=u c4a w i 3(Cc l=y theo d=u c4a

o ai, bi :kho;ng cch t@ tr1ng tm di n tch c4a bi6u 3P ( M P ) 3?n gKi t<a tri v ph;i c4a nh8p i. -Do biAn thin nhi2t BC: (Dit) Trn h c, b;n khng tPn tFi l<c d1c nn:

D it = S

1.l 1.l a a a (t 2 - t1 )W( M i ) = (t 2i - t1i ) i + (t 2(i +1) - t1(i +1) ). i +1 2 2 hi +1 h hi

a: H sK dn nO v nhi t. hi: chiZu cao thJ dBm O nh8p thJ i. - Do chuyEn v8 cGHng bJc c?a cc gLi tMa: (DiZ)
1 Z - Z i Z i +1 - Z i 1 1 1 D iZ = -SR ji Z j = - - .Z i -1 + .Z i + + .Z i .Z i +1 = i -1 li l i +1 l i +1 li l i +1 li

Trong 3: Zi l 3: ln c4a gKi t<a thJ i, theo bi6u thJc th Zi l=y d=u d(,ng khi chuy6n v8 3i xuKng. Thay t=t c; cc h sK vo ph(,ng trnh trn:
li l l l 1 w i ai .M i -1 + ( i + i +1 ).M i + i +1 .M i +1 + . + 6 EJ i 3EJ i 3EJ i +1 6 EJ i +1 EJ i l i l l Z - Z i Z i +1 - Z i 1 w i +1 .bi +1 a a + . + (t 2i - t1i ). i + (t 2(i +1) - t1(i +1) ). i + i -1 + =0 EJ i +1 l i +1 hi 2 hi +1 2 li li +1

Ch1n 1 J0 lm chu\n (th(Qng ch1n J c4a nhiZu nh8p c J giKng nhau c4a dBm). V 3[t:

C
li = l i .

H!C K$T C'U II

Page 39

J0 : g2i l chi.u di quy +3c c5a nh7p i. Ji

Thay vo ph(,ng trnh:

w a w .b li .M i -1 + 2(li + l i +1 ) M i + li +1 M i +1 + 6 J 0 i i + i +1 i +1 + li .J i l i +1 . J i +1 a Z - Z i Z i +1 - Z i l l a + 6 EJ o (t 2 i - t1i ). i + (t 2 (i +1) - t1( i +1) ). i +1 + 6 EJ 0 i -1 + =0 2 h i +1 2 li l i +1 hi

Tr(Qng hCp dBm c ti?t khng 3Yi trn ton nh8p:J1 = J2 =... Jn = J = const. L=y J0 = J v thay vo ta 3(Cc:
w a w .b li .M i -1 + 2(li + li +1 ) M i + l i +1 M i +1 + 6 i i + i +1 i +1 + li +1 li a Z - Z i Z i +1 - Z i l l a + 6 EJ (t 2 i - t1i ). i + (t 2(i +1) - t1(i +1) ). i +1 + 6 EJ i -1 + =0 2 h i +1 2 li l i +1 hi

Cho i = 1, n ta 3(Cc h ph(,ng trnh chnh tLc Gi;i h ph(,ng trnh chnh tLc sN xc 38nh 3(Cc (M1, M2, ..., Mn). 4. Vq ccbiEu BX nCi lMc: - V'i bi*u ,- m men (M): mai nh8p c4a dBm ta 3 bi?t 3(Cc mmen uKn tFi o 2 gKi t<a. NKi 2 tung 3: ny b.ng 1 3oFn th`ng v treo bi6u 3P ( M p ) c4a nh8p t(,ng Jng vo. -V'i bi*u ,- l/c c1t (Q), l/c d3c (N): VN nh( trong tr(Qng hCp tYng qut c4a ph(,ng php l<c. V d$: VN cc bi6u 3P n:i l<c c4a h trn hnh (H.5.9.15) 1. BEc siu t$nh: n = Ctg + N = 2 + 0 = 2 2. TFo h c, b;n, 3nh sK cc gKi t<a, vN bi6u 3P mmen do t;i tr1ng gy ra trn h c, b;n: (H.5.9.16 & H.5.9.17) 3. Vi?t cc ph(,ng trnh ba mmencho cc gKi t<a trung gian. i = 1:
w a w b l1 M 0 + 2(l1 + l 2 ) M 1 + l 2 M 2 + 6 J 0 1 1 + 2 2 = 0 l1 J 1 l 2 J 2 w a wb l 2 M 1 + 2(l 2 + l3 ) M 2 + l3 M 3 + 6 J 0 2 2 + 3 3 = 0 l3 J 3 l2 J 2

i = 2:

4. Xc 38nh cc 3Fi l(Cng trong ph(,ng trnh 3 mmen: M0 = M3 = 0 Ch1n J0 = J, tnh li = li

J0 l1 = 6m; l 2 = 3m; l3 = 3m Ji 2 2 7,5.6 w1 = l1 . f = .9.6 = 36 ; a1= b1 = 3; w 2 = = 22,5 ; a2 = b2 = 3 3 3 2 7,5.6 w3 = = 22,5 ; a3 = b3 = 3 2

Thay vo ph(,ng trnh ba mmen:

C
q = 2T/m A EJ 6m 0 M1 1 B

H!C K$T C'U II

P1 = 5T C 2EJ 3m E 3m 3m F 2EJ 3m 3 P2 = 5T D

Page 40

H.5.9.15

M1

M2 M2 2

H.5.9.16

q = 2T/m

P1 = 5T

P2 = 5T
H.5.9.17
o MP

9
7,239

7,5
3,815

7,5

H.5.9.18 M (T.m) 7,5

9 4,793 3,3

7,5 3,135 1,7

H.5.9.19 Q (T) H.5.9.20 N

7,2

1,865

36.3 22,5.3 6.0 + 18M 1 + 3M 2 + 6 J =0 + 6.2 J 6.J 22,5.3 22,5.3 i =2 3.M 1 + 12 M 2 + 3.0 + 6 J + =0 6.2 J 6.2 J 6M 1 + M 2 = -47,25 M = -7, 239 < 0 1 M 1 + 4M 2 = -22,5 M 2 = -3,815 < 0

i=1

5. VN bi6u 3P n:i l<c: a. Bi6u 3P mmen: treo bi6u 3P (H.5.9.18) b. Bi6u 3P l<c cLt: suy ra t@ bi6u 3P mmen. Trn 3oFn AB:
Q tr = Q Ph

- 7,239 - 0 1 + .2.6 = 4,793 6 2 - 7,239 - 0 1 = - .2.6 = -7,2 6 2

C
Trn 3oFn BE: Trn 3oFn EC: Trn 3oFn CF: Trn 3oFn FD:

H!C K$T C'U II

1,972 - (-7,939) = 3,3 3 - 3,815 - 1,972 = = -1,7 3 5,592 - (-3,815) = = 3,135 3 0 - 5,592 = = -1,864 3

Page 41

Q tr = Q Ph = Q tr = Q Ph Q tr = Q Ph Q tr = Q Ph

K?t qu; th6 hi n trn hnh vN (H.5.9.19) c. Bi6u 3P l<c d1c (N): trng v+i 3(Qng chu\n. * Cc tr04ng h6p khc c7a d:m lin t;c: a. D:m lin t;c c th<a: (H5.9.21) - PhBn 3Bu th@a l t$nh 38nh q P nn c th6 xc 38nh v vN bi6u 3P 0 n+1 n:i l<c b.ng cc ph(,ng trnh cn b.ng t$nh h1c. c d - Th<c hi n cLt bG 3Bu H.5.9.21 th@a, 3(a t;i tr1ng vZ thnh cc P = q.d l<c tEp trung tFi gKi t<a bin M = P.c P q.d 2 (H.5.9.22). C hai quan ni m vZ M = 2 mmen gKi t<a ny: + Xem l ngoFi l<c th cBn 0 o n+1 H.5.9.22 k6 n khi vN bi6u 3P ( M P ) + Xem l mmen tFi cc gKi t<a trong ph(,ng trnh 3 mmen, th chng l
qd . M0 v Mn+1. Trong h trn hnh (H.5.9.22) th M0 = -P.c v Mn+1 = 2
2

U?n 3y ta trO lFi bi ton dBm lin tHc 2 3Bu kh+p. b. D:m lin t;c c ,:u ngm:(H.5.9.23) Thay th? ngm ho[c ngm tr(Ct b.ng m:t nh8p c 3: cJng EJ = c chiZu di tuS ho[c chiZu di b.ng khng v EJ1 = 3(Cc lin k?t v+i tri 3=t b.ng 0 sK lin k?t t(,ng 3(,ng v+i ngm ho[c ngm tr(Ct. l1 = 0 (H.5.9.24)

H.5.9.23

EJn+1 = n+1

H.5.9.24

ln+1 = 0

Sau khi th<c hi n nh( trn, ta 3(a dBm vZ thnh hai 3Bu kh+p v trO lFi bi ton 3 bi?t. V d$: VN bi6u 3P mmen cuKn c4a h trn hnh vN (H.5.9.25). Cho bi?t EJ = 1080T.m2; j = 0,005radian; D1 = 0,03m; D2 = 0,02m; h2EJ = 0,4m; hEJ = 0,3m. U(a h vZ h t(,ng 3(,ng 2 3Bu kh+p nh( trn hnh vN (H.5.9.26) 1. BEc siu t$nh: n = Ctg + N = 2 + 0 = 2 (tnh trn h t(,ng 3(,ng)

H!C K$T C'U II

Page 42

o 2. TFo h c, b;n, 3nh sK cc gKi t<a, vN bi6u 3P ( M P ) . K?t qu; trn hnh (H5.9.27& H5.9.28) b 3y ta xem M = -P.2 = -4 l mmen M3 trong ph(,ng trnh 3 mmen. 3.Vi?t ph(,ng trnh 3 mmen cho cc gKi t<a trung gian:

P1 = 2T C D1

20C q = 1,2T/m D D2 40C 2EJ 4m 20C q = 1,2T/m E

P2 = 2T

EJ 2m

H.5.9.25

2m

2m P2 = 2T M = 4T.m

P1 = 2T
j.l

EJ =

D1

l=0 0 M1 1 M1

M2 P1 = 2T

M2

D2

40C

H.5.9.26

H.5.9.27

q = 1,2T/m

H.5.9.28
o MP

2 6,401

2,4 4

H.5.9.29 M (T.m)

2 4,038 2,038 5,752 2,4 2

H.5.9.30 Q

0,038 4,838

(T) H.5.9.31 N

H!C K$T C'U II

Page 43

i=1

w a w b l1 M 0 + 2(l1 + l2 )M 1 + l2 M 2 + 6 J 0 1 1 + 2 2 + l1 J 1 l2 J 2 a Z - Z1 Z 2 - Z 1 l l a + 6EJ 0 (t 21 - t11 ). 1 + (t 22 - t12 ). 2 + 6EJ 0 0 + =0 l2 2 h2 2 h1 l1

w a wb l 2 M 1 + 2(l 2 + l3 ) M 2 + l3 M 3 + 6 J 0 2 2 + 3 3 + l3 J 3 l2 J 2 a Z - Z2 Z3 - Z2 l l a + 6 EJ 0 (t 22 - t12 ). 2 + (t 23 - t13) ). 3 + 6 EJ 0 1 + =0 2 h3 2 l3 h2 l2

i=2

b 3Bu bi cho bi?t a = 1,2.10 -5 ( 0 C -1 ); hEJ = 0,3m ; h2EJ = 0,4m; EJ = 1080T.m2 4. Xc 38nh cc 3Fi l(Cng trong ph(,ng trnh 3 mmen: M0 = 0; M3 = -4; t23 = 400C; t13 = 200C Z0 = -0,005l1 ; Z2 = 0,03; Z0 = 0,02; Z1 = 0 w1= 0; w 2 = .2.4 = 4; a 2 = b2 = 2m ; w 3 = .4.2,4 = 6,4; a3 = b3 = 2m Ch1n J0 = J, tnh li = li .
J0 Ji 1 2 2 3

l1 = 0; l2 = 4; l3 = 2 Thay vo: i = 1:
4.2 + 0.0 + 2(0 + 4)M 1 + 4M 2 + 6 J 0 + 4.J - 0,005.l l - 0 0,03 - 0 =0 + 6 EJ[0 + 0] + 6 EJ + l1 4

8M1 + 4M2 = -12 - 0,015EJ = -28,2 i = 2: 4M 1 + 2(4 + 2)M 2 + 2.(-4) + 6 J

4.2 6,4.2 + + 4.J 4.2 J a 4 0 - 0,03 0,02 - 0,03 + 6 EJ 0 + (40 - 20) + 6 EJ =0 + 0,4 2 4 4

4M1 + 12M2 = 8 - 21,6 - 600EJ + 0,06EJ = 43,424

8M + 4 M 2 = -28, 2 M = -6,401 < 0 1 1 4M 1 + 12M 2 = 43,424 M 2 = 5,752 > 0

5. VN bi6u 3P n:i l<c: a. Bi6u 3P mmen (M): treo bi6u 3P (H5.9.29) b. Bi6u 3P l<c cLt, l<c d1c (H5.9.30 & H5.9.31) III. Tnh do m lin t:c bpng phGIng php tiu cM mmen: * M;c ,ch: L 3i vEn dHng kho lo ph(,ng php ph(,ng trnh 3 mmen 36 tnh dBm lin tHc nhiZu nh8p ch8u t;i tr1ng ch) tc dHng ln 1 nh8p m khng ph;i gi;i h ph(,ng trnh chnh tLc. N?u tr(Qng hCp t;i tr1ng tc dHng ln nhiZu nh8p th c th6 p dHng nguyn l c:ng tc dHng 36 3(a vZ thnh tYng c4a nhiZu bi ton, mai bi ton t;i tr1ng ch) tc dHng ln 1 nh8p. V d$: H trn hnh (H.5.9.32) c th6 phn tch thnh hai tr(Qng hCp nh( trn hnh (H.5.9.33 & H.5.9.34)

H!C K$T C'U II

Page 44

V+i dBm lin tHc nhiZu nh8p ch8u t;i tr1ng tc dHng ln m:t nh8p (V dH dBm trn hnh (H.5.9.33) & H.5.9.34), ta c nh'ng nhEn xt sau:
0 1 2 i-1 i i+1 n n+1

H.5.9.32

F1 F2 F'i

F'i+1 F'n

F'n+1

H.5.9.33

F1 F2

Fi-1 Fi F'n

F'n+1

H.5.9.34

a. U(Qng 3n hPi (3(Qng 3Jt nt) l(Cn theo hnh sng trn nh'ng nh8p k? ti?p nhau. b. Trn nh'ng nh8p khng ch8u t;i tr1ng tc dHng th mmen uKn tFi hai gKi t<a lin ti?p lun tri d=u nhau, mmen uKn tFi gKc t<a gBn nh8p ch8u t;i tr1ng h,n sN c gi tr8 tuy t 3Ki l+n h,n. Trn nh'ng nh8p ny bi6u 3P mmen uKn l 3oFn th`ng cLt 3(Qng chu\n tFi 1 3i6m g1i l tiu -i1m mnmen. + Nh'ng tiu 3i6m n.m bn tri nh8p ch8u t;i tr1ng g1i l tiu 3i6m tri. K hi u Fi. + Nh'ng tiu 3i6m n.m bn ph;i nh8p ch8u t;i tr1ng g1i l tiu 3i6m ph;i. K hi u F'i b 3y i l ch) sK nh8p thJ i. c. Ta 38nh ngh$a: tf sK d(,ng v l+n h,n 3,n v8 c4a 2 mmen uKn tFi 2 gKi t<a lin ti?p c4a nh8p khng ch8u t;i tr1ng tc dHng l tf sK tiu c< mmen. + UKi v+i nh8p n.m bn tri c4a nh8p ch8u t;i tr1ng:
ki = Mi : g1i l tf sK tiu c< tri. M i -1 M i -1 : g1i l tf sK tiu c< ph;i Mi

+ UKi v+i nh8p n.m bn ph;i c4a nh8p ch8u t;i tr1ng:
k 'i = -

Dd th=y n?u bi?t 3(Cc tf sK tiu c< mmen th sN bi?t 3(Cc v8 tr c4a tiu 3i6m mmen v ng(Cc lFi. d. Ta sN vN 3(Cc bi6u 3P mmen n?u bi?t 3(Cc 2 y?u tK: + Mmen uKn tFi 2 gKi t<a c4a nh8p ch8u t;i tr1ng. + Cc tf sK tiu c< mmen. 1. Xc B8nh tr sL tiu cM : a. Tr sL tiu cM tri: (ki) Xt 2 nh8p thJ i v (i-1) n.m bn tri c4a nh8p ch8u t;i tr1ng tc dHng. Vi?t ph(,ng trnh 3 mmen cho gKi (i-1):
li -1 .M i - 2 + 2(li -1 + li ) M i -1 + li .M i = 0

(Di-1P = 0 do trn cc nh8p ny khng ch8u t;i tr1ng tc dHng)

H!C K$T C'U II

Page 45

Chia 2 v? c4a ph(,ng trnh cho Mi-1 ta 3(Cc:

M i-2 Mi + 2(l i -1 + li ) + li =0 M i -1 M i -1 M M M[t khc: k i = - i , k i -1 = - i -1 M i -1 M i-2

li -1 .

Thay vo, rt g1n ta 3(Cc:

ki = 2 +

li -1 1 2 + k i -1 li

(5-27)

Cng thJc (5-12) c tnh truy hPi ngh$a l c th6 xc 38nh 3(Cc ki n?u bi?t 3(Cc ki-1. M0 M1 + N?u gKi t<a 3Bu tin l kh+p: (H.5.9.35)
k1 = -

H.5.9.35 + N?u gKi t<a 3Bu tin l ngm: (H.5.9.36) U(a vZ h t(,ng 3(,ng c gKi t<a 3Bu tin l M0 M1 kh+p (H.5.9.37), ta c k0 = . T@ cng thJc (5-12) ta H.5.9.36 tnh 3(Cc:
k1 = 2 + 1 2 - k0 0 1 = 2 + 2 - = 2 l1

M1 M =- 1 = M0 0

l0 l1

M-1 l=0

M0

M1

b. Tr sL tiu cM phVi: (k'i) T(,ng t<, ta thi?t lEp 3(Cc:

k 'i = 2 +

H.5.9.37 (5-28)

li +1 li

1 2 k 'i +1

Cng thJc truy hPi (5-13) 3(Cc xc 38nh theo ch) sK tiu c< ph;i c4a nh8p cuKi cng: + N?u gKi t<a cuKi cng l kh+p: k'n+1 = + N?u gKi t<a cuKi cng l ngm: k'n+1 = 2 2. Xc B8nh mmen uLn tNi 2 gLi tMa c?a nh8p ch8u tVi trWng tc d:ng: Gi; sR t;i tr1ng tc dHng ln nh8p thJ i, mmen cBn xc 38nh l Mi-1, Mi. B.ng cch phn tch ph(,ng trnh 3 mmen cho 2 gKi t<a thJ i v (i - 1) ta d(Cc k?t qu;:
6 J 0w i bi k 'i - ai 6w b k ' - a . = - 2i . i i i li li J i k i k ' i -1 li k i k ' i -1 6w a k - bi 6 J w a k - bi Mi = - 0 i . i i = - 2i . i i li li J i k i k ' i -1 li k i k ' i -1 M i -1 = -

(5-29) (5-30)

Ch : - N?u t;i tr1ng tc dHng ln nh8p 3Bu tin v gKi t<a 3Bu tin l kh+p: M0 = 0; M 1 = 6w1 a1 k1 - b1 6w a - b1 6w a . = - 21 . 1 = - 2 1 . 1' 2 li k1 k '1 -1 l1 k '1 -1 l1 k1

H!C K$T C'U II

Page 46

- N?u t;i tr1ng tc dHng ln nh8p cuKi cng v gKi t<a cuKi cng l kh+p: ( k ' n+1 = ) Mn+1= 0; M n = 6w n +1 bn +1k ' n +1 - a n +1 6w b . = - 2 n +1 . n +1 2 l n +1 k n +1 k ' n +1 -1 l n +1 k n +1

3. Vq biEu BX nCi lMc: a. BiEu BX mmen: - Trn nh8p ch8u t;i tr1ng tc dHng: d<ng tung 3: c4a 2 gKi t<a c4a nh8p v o treo bi6u 3P ( M P ) vo. - Bn tri c4a nh8p ch8u t;i tr1ng: l nh'ng 3oFn th`ng k? ti?p qua tung 3: tFi cc gKi t<a 3(Cc xc 38nh:
M i -1 = Mi ki

- Nh'ng nh8p bn ph;i c4a nh8p ch8u t;i tr1ng: l nh'ng 3oFn th`ng k? ti?p qua tung 3: tFi cc gKi t<a 3(Cc xc 38nh:
Mi = M i -1 k 'i

b. BiEu BX lMc cOt: U(Cc vN b.ng cch suy ra t@ bi6u 3P mmen. c. BiEu BX lMc dWc: Th(Qng trng v+i 3(Qng chu\n. V d$: VN bi6u 3P n:i l<c c4a h cho trn hnh (H.5.9.38)
o 1. TFo h c, b;n 3nh sK cc gKi t<a, vN bi6u 3P ( M P ) , xc 38nh cc 3Fi

l(Cng: w1 = w3 = w4 =0
2 2 32 w 2 = lf = .4.4 = 3 3 3 J0 Ch1n J0 = J, tnh li = li . Ji

l1 = 3m; l2 = 2m; l3 = l4 = 3m. 2. Xc 38nh cc tf sK tiu c< mmen: a. Tf sK tiu c< tri:
ki = 2 +

li -1 li

1 2 k i -1

Thay k1 = v tnh truy hPi:

k2 = 2 + 3 1 2 1 3 1 2 - = 5 ; k 3 = 2 + 2 - = 3, 2 ; k 4 = 2 + 2 = 3,68 2 3 5 3 3,2

b. Tf sK tiu c< ph;i:

k 'i = 2 +

li +1 li

1 2 k 'i +1

Thay k'4 = v tnh truy hPi:

3 1 2 1 2 1 k ' 3 = 2 + 2 - = 4 ; k ' 2 = 2 + 2 - = 4,625 ; k '1 = 2 + 2 = 3,498 3 3 4 3 4,625

3. Xc 38nh mmen uKn tFi 2 gKi t<a c4a nh8p ch8u t;i tr1ng:

C
M2 = -

H!C K$T C'U II

Page 47

6w 2 b2 k ' 2 - a 2 6.32 2.4,625 - 2 . = -1,311 =- 2 . 2 4 .3 5.4,625 - 1 l 2 k 2 k ' 2 -1 6w a k - b2 6.32 2.5 - 2 = -1, 446 M 3 = - 22 . 2 2 =- 2 . 4 .3 5.4,625 - 1 l2 k 2 k ' 2 -1

4. VN cc bi6u 3P n:i l<c: a. Bi6u 3P mmen: K?t qu; trn hnh (H.5.9.40) b. Bi6u 3P l<c cLt: Suy ra t@ (M). (H.5.9.41). c. Bi6u 3P l<c d1c: Trng v+i 3(Qng chu\n.
q = 2T/m A EJ 3m B 2EJ 4m q = 2T/m 0 1 4 1,311 1,446 2 3 4 C EJ 3m D EJ 3m E
H.5.9.38

H.5.9.39
o MP

H.5.9.40 M (T.m)
H.5.9.41

3,966

4 0,602

0,361

Q
0,437 4,033 0,120

(T) H.5.9.42 N

H!C K$T C'U II

Page 48

10. TNH D`M LIN TYC TtI 7uT TRN CC

G_I T/A 7N HvI
I. Khi ni2 m: l nh'ng dBm lin tHc 3[t trn cc gKi t<a c kh; nMng chuy6n v8 theo ph(,ng vung gc v+i trHc dBm nh( c:t c chiZu di h'u hFn h dBm 3I dBm 3ang xt (H.5.10.2), dBm trn cc gKi phao (H.5.10.3)...

H.5.10.1

H.5.10.3

GVI PHAO

H.5.10.2

G1i ki l h sK 3n hPi c4a gKi t<a thJ i. VZ ngh$a, ki l chuy6n v8 c4a gKi t<a thJ i khi gKi ch8u l<c d1c b.ng 3,n v8. V dH, h sK 3n hPi c4a c:t thJ i c ti?t di n Fi, chiZu cao di sN l ki =
1.d i . VEy n?u ph;n l<c tFi gKi t<a thJ i l Ri th EFi

chuy6n v8 tFi gKi t<a ny l kiRi. Ta bi6u th8 cc gKi t<a b.ng cc l xo v+i h sK ki. III. PhGIng trnh nwm mmen: 1. H2 cI bVn: Khng m=t tnh tYng qut, ta xt cc nh8p thJ (i - 2), (i - 1), i, (i + 1), (i + 2) c4a m:t dBm lin tHc 3[t trn cc gKc t<a 3n hPi nh( trn hnh (H.5.10.4). T(,ng t< bi ton dBm lin tHc, tFo h c, b;n b.ng cch loFi bG lin k?t ngMn c;n chuy6n v8 gc xoay t(,ng 3Ki c4a 2 ti?t di n 2 bn gKi t<a trung gian (thay hn b.ng kh+p) (H.5.10.6) 2. H2 phGIng trnh chnh tOc: Xt ph(,ng trnh thJ i c4a h ph(,ng trnh chnh tLc:
d i1 M 1 + d i 2 M 2 + ....d in M n + D iP = 0 NhEn xt r.ng: d ik = d ki ; d ki l chuy6n v8 gc xoay t(,ng 3Ki c4a 2 ti?t di n O

2 bn gKi t<a thJ k do Mi = 1 gy ra. V+i cch ch1n h c, b;n nh( trn th Mi ch) gy ra bi?n dFng tFi nh8p thJ (i - 1), i, (i + 1), (i + 2) (H.5.10.9) v ch) gy ra chuy6n v8 gc xoay tFi cc gKi t<a (i - 2), (i - 1), i, (i + 1), (i + 2). UiZu ny c ngh$a d ( i - 2)i , d (i -1)i , d ii , d (i +1)i , d (i + 2)i 0 cn cc h sK dki (k i - 2, i - 1, i, i + 1) = 0. VEy ta vi?t ph(,ng trnh thJ i:
d i (i - 2) M i - 2 + d i (i -1) M i -1 + d ii M i + d i ( i +1) M i +1 + d i (i + 2) M i + D iP = 0

Ph(,ng trnh ny g1i l ph(,ng trnh nMm mmen. 3. Xc B8nh cc h2 sL c?a h2 phGIng trnh chnh tOc: Cc h sK ny ngoi ;nh h(Ong c4a bi?n dFng uKn cn ph;i k6 3?n bi?n dFng d1c trHc trong cc gKi t<a 3n hPi.
d ik = ( M i )(M k ) + N mi .N mk .
m

dm EFm

C
i-2 d i-2 i-1 d i-1

H!C K$T C'U II

i i+1 d i+1 i+2 d i+2 li+2 i+1 ki Mi Mi ki+1 Mi+1 Mi+1 Mi+2 i+2 ki+2 Mi+2

Page 49

li-1 i-2 ki-2 Mi-2 Mi-2 i-1 ki-1 Mi-1 Mi-1

li i

di

H.5.10.4

li+1

H.5.10.5

H.5.10.6

Mi-2 = 1

H.5.10.7
(M i-2 )

1 1/li-2

1 1/li-1

1/li-1 Mi-1 = 1

H.5.10.8
( M i -1 )

1 1/li-1 1/li-1

1 1/li

1/li Mi = 1

H.5.10.9
(M i )

1/li

1 1/li

1 1/li+1

1/li+1

H.5.10.10 Ri-2 Ri-1 wi ai Ci Ri wi+1 Ci+1 Ri+1

(M P )
o

Ri+2

bi+1 bi ai+1 Trong 3: ( M i )(M k ) lBn l(Ct l bi6u 3P mmen uKn do Mi = 1, Mk = 1 tc dHng ln h c, b;n gy ra. N mi , N mk lBn l(Ct l l<c d1c (ph;n l<c) trong gKi t<a thJ m do Mi = 1 v Mk = 1 tc dHng ln h c, b;n gy ra.

C
d i (i - 2) = 0 + (1

H!C K$T C'U II

Page 50

k 1 d )(- ). i -1 = i -1 li -1 li EFi-1 l i -1 .l i l 1 1 1 d 1 1 1 d + )(- ). i -1 + ( + )(- ). i d i (i -1) = i + ( 6 EJ i li -1 li li EFi -1 li li +1 li EFi l k k 1 1 1 1 = i - i -1 ( + )- i ( + )d ii 6 EJ i l i li -1 li li l i l i +1 l l 1 1 d 1 1 2 di 1 1 d d ii = i + i +1 + (- )(- ). i -1 + ( + ) . + (- )(- ). i +1 3EJ i 3EJ i +1 li l i EFi-1 li li +1 EFi li +1 li +1 EFi +1 l l k -1 1 1 2 1 = i + i +1 + i2 +( + ) .k i + ( ) 2 .k i +1 3EJ i 3EJ i +1 li l i l i +1 l i +1 Thay ch) sK i trong h sK d i (i -1) b.ng (i-1) ta sN 3(Cc d i (i -1) . l i +1 k 1 k 1 1 1 + i ( + ) - i +1 ( + ) 6 EJ i +1 l i +1 li li +1 li +1 li +1 l i + 2 Thay ch) sK i = (i + 2) trong h sK d i (i -2) ta sN 3(Cc d i (i + 2)

d i (i +1) =

d i (i + 2) =

k i +1 li +1 .l i + 2 dm EFm

SK hFng t< do c4a h ph(,ng trnh chnh tLc:

o o D iP = (M i )(M P ) + N mi .N mP . m o P P m

( M ) l bi6u 3P mmen uKn do t;i tr1ng gy ra trn h c, b;n. ( N ) : l<c d1c (ph;n l<c) trong gKi t<a m do P gy ra trn h c, b;n. wa w b d 1 D iP = i i + i +1 i +1 + (- )(- Ri -1 ). i -1 + EFi-1 li EJ i li +1 EJ i +1 li d d 1 1 1 )(- Ri ) i + (- )(- Ri +1 ). i +1 +( + EFi +1 EFi li +1 li li +1 wa w b k k 1 1 D iP = i i + i +1 i +1 + i -1 .Ri -1 - ( + ).k i Ri + i +1 .Ri +1 li +1 li EJ i li +1 EJ i +1 li l i l i +1

Cc 3Fi l(Cng w i, ai, bi c ngh$a nh( trong phBn ph(,ng trnh 3 mmen. Thay cc h sK ta 3(Cc ph(,ng trnh 5 mmen d(+i dFng khai tri6n. Trong tr(Qng hCp dBm c 3: cJng EJ = const, chiZu di cc nh8p b.ng nhau (b.ng l), cc gKi t<a c h sK 3n hPi l nh( nhau th ph(,ng trnh 5 mmen c dFng:
aM i - 2 + (1 - 4a )M i -1 + (4 + 6a ) M i + (1 - 4a ) M i +1 + 6 + aM i + 2 + 2 (w i a i + w i +1bi +1 ) + al ( Ri -1 - 2 Ri + Ri +1 ) = 0 l 6 EJ Trong 3: a = 2 .k l

Sau khi thi?t lEp v gi;i h thKng ph(,ng trnh 5 mmen, ta sN xc 38nh v vN bi6u 3P n:i l<c nh( 3 trnh by trong phBn dBm lin tHc.

H!C K$T C'U II

Page 51

11. TNH H* SIU T+NH CHZU T^I TR!NG DI 7RNG

I. 7Gfng Vnh hGxng cI bVn: l 3(Qng ;nh h(Ong c4a cc \n Xk, l cc \n sK thay th? cho cc lin k?t b8 loFi bG khi tFo h c, b;n. 1. H2 cI bVn: TFo h c, b;n b.ng cch loFi bG cc lin k?t th@a v thay th? b.ng cc \n sK Xk nh( trong phBn h c, b;n c4a ph(,ng php l<c. 2. H2 phGIng trnh chnh tOc: U6 vN 3(Qng ;nh h(Ong ta gi; thi?t trn cng trnh ch) c 1 l<c P = 1 di 3:ng theo 1 t1a 3: z. L<c ny b.ng 3,n v8 v duy nh=t tc dHng nn sK hFng t< do ch) cn DkP v 3(Cc thay b.ng dkP. Do 3, h ph(,ng trnh chnh tLc c dFng:
d 11 X 1 + d 12 X 2 + ...d 1n X n + d 1 P = 0 d X + d X + ...d X + d = 0 21 1 22 2 2n n 2P ...... d n1 X 1 + d n 2 X 2 + ...d nn X n + d nP = 0

3. Xc B8nh cc h2 sL c?a h2 phGIng trnh chnh tOc: a. H2 sL chnh v ph:: (dkm). dkm khng phH thu:c vo l<c P = 1 di 3:ng v 3(Cc xc 38nh nh( h ch8u t;i tr1ng b=t 3:ng: d km = (M k )(M m ) . b. SL hNng tM do: (dkP) dkP do P = 1 3:ng gy ra nn sN thay 3Yi theo t1a 3: chFy z c4a l<c P di 3:ng. Khi xc 38nh dkP ta nn chia nhiZu tr(Qng hCp c4a l<c P = 1 di 3:ng v+i mai tr(Qng hCp P di 3:ng trn m:t phBn tR thu:c h . V+i mai tr(Qng hCp ta vN 3(Cc o m:t "dFng "c4a ( M P ).
o d kP = ( M k )( M P )

4. GiVi h2 phGIng trnh chnh tOc: SR dHng ph(,ng php h sK ;nh h(Ong. Trong ph(,ng trnh ny cc \n Xk 3(Cc bi6u didn qua cc sK hFng t< do (dkP) v h sK ;nh h(Ong:
X 1 = b 11d 1P + b 12d 2 P + ...b 1n d nP X = b d + b d + ...b d 2 21 1P 22 2 P 2 n nP ... X n = b n1d 1P + b n 2d 2 P + ...b nn d nP

Trong 3 b ik: l h sK ;nh h(Ong, 3(Cc xc 38nh theo cng thJc sau:
b ik = (-1) i + k 1 .
Dik D

D l 38nh thJc c4a h sK chnh v phH c4a h ph(,ng trnh chnh tLc:
d 11d 12 ...d 1n d d ...d D = 21 22 2 n ... d n1d n 2 ...d nn

Dik l 38nh thJc 3(Cc suy ra t@ 38nh thJc D b.ng cch loFi bG hng thJ i c:t thJ k (ho[c hng k c:t i)

H!C K$T C'U II

Page 52

Sau khi xc 38nh 3(Cc Xk (l hm theo t1a 3: chFy z c4a P = 1 di 3:ng ), cho z bi?n thin sN vN 3(Cc 3.a.h.Xk. II. 7Gfng Vnh hGxng phVn lMc, nCi lMc, chuyEn v8: Sau khi tm 3(Cc cc 3(Qng ;nh h(Ong c, b;n, p dHng nguyn l c:ng tc dHng ta c th6 vN 3(Qng ;nh h(Ong c4a 3Fi l(Cng S (n:i l<c, ph;n l<c, chuy6n v8) theo bi6u thJc sau: (5-31) 3.a.h.S = S1 .(3.a.h.X1) + S2 .(3.a.h.X2) +... Sn .(3.a.h.Xn) + 3.a.h.So Trong 3: Sk l gi tr8 c4a S do ring Xk = 1 gy ra trn h c, b;n. 3.a.h.Xk: l cc ;nh h(Ong c, b;n. 3.a.h.So: 3(Qng ;nh h(Ong c4a S trn h c, b;n. N?u h c, b;n ch1n l t$nh 38nh th 3.a.h.So 3(Cc vN nh( trong phBn c, h1c k?t c=u I. * Ch : Do ph(,ng trnh 3(Qng ;nh h(Ong S(z) l hm bEc cao theo z nn trong cch vN th<c hnh ng(Qi ta sR dHng ph(,ng php 3i6m chia v lEp thnh b;ng tnh. C th6 tham kh;o n:i dung c4a b;ng (B.5.11.1) bn d(+i. B.5.11.1 BVng tnh B.a.h.S trong h2 siu t5nh Ui6m z 3.a.h.X1 3.a.h.X2 ... 3.a.h.Xn 3.a.h.So 3.a.h.S

V d$: VN 3(Qng ;nh h(Ong mmen uKn tFi ti?t di n k c4a h trn hnh vN (H.5.11.1). Cho EJ trong cc thanh b.ng h.ng sK trn ton h . 1. VN 3(Qng ;nh h(Ong c, b;n: a. BEc siu t$nh: n = 3V - K = 3.3 - 7 = 2 b. h c, b;n v h ph(,ng trnh chnh tLc: - H c, b;n: (H.5.11.2) - H ph(,ng trnh chnh tLc:
d 11 X 1 + d 12 X 2 + d 1P = 0 d 21 X 1 + d 22 X 2 + d 2 P = 0

c. Xc 38nh cc h sK c4a h ph(,ng trnh chnh tLc: - H sK chnh v phH dkm:

d 11 = ( d 12 d 22
1 1.3 2 2 . . .1).2 = EJ 2 3 EJ 1 1.3 1 1 = d 21 = . . .1 = EJ 2 3 2 EJ 2 = (= d 11 ) EJ

- Xc 38nh sK hFng t< do dkP: Chia 3(Qng xe chFy ra lm ba 3oFn (phBn tR) AB, BC, CD. gng v+i mai o phBn tR ta ch1n gKc t1a 3: tFi 3Bu tri. gng v+i mai phBn tR, ta vN 3(Cc ( M P ) t(,ng Jng (H.5.11.5 H.5.11.7) + Khi P = 1di 3:ng trn AB (z [0;3])
o d 1P = ( M 1 )(M P 1) =

1 z (3 - z ) 1 1 (3 + z ) 1 z (9 - z 2 ) . .3. . = . EJ 3 2 3 3 EJ 18

C
A k 1m 2m X1 B

H!C K$T C'U II

P=1 C D

Page 53

H.5.11.1
3m X2 3m

H.5.11.2
X1 = 1

H.5.11.3
(M 1 )

X2 = 1

H.5.11.4 z
(M 2 )

P=1

H.5.11.5
z(l - z) l

C b

a=1 3(l + z); z P=1

b=1 3(2l - z)

o (M P 1)

H.5.11.6
o (M P 2)

z(l - z) l

P=1 H.5.11.7
o (M P 3)

0,75 k 1 0,687 0,325 0,287 0,072

P=1

z(l - z) l

H.5.11.8
d .a.h.M ko

0,075

0,041

0,75 0,65

0,025

0,022

0,016

H.5.11.9 3.a.h.Mk

o d 2 P = ( M 2 )(M P 1) = 0

+ Khi P = 1di 3:ng trn BC (z [0;3])

o d 1P = ( M 1 )(M P 2) =

1 z (3 - z ) 1 1 (2.3 - z ) 1 z (3 - z )(6 - z ) . .3. . . = EJ 3 2 3 3 EJ 18

C
o = ( M 2 )(M P 2) =

H!C K$T C'U II

Page 54

1 z (9 - z 2 ) . d 2P EJ 18 + Khi P = 1di 3:ng trn CD (z [0;3]) o d 1P = ( M 1 )(M P 3) = 0 1 z (3 - z )(6 - z ) o d 2 P = ( M 2 )(M P . 3) = EJ 18

d. Gi;i h ph(,ng trnh chnh tLc:

X 1 = b 11d 1P + b 12 d 2 P X 2 = b 21d 1P + b 22 d 2 P D b ik = (-1) i + k 1 . ik D 2 1 d 11 d 12 15 D= = EJ 2 EJ = 1 2 d 21 d 22 4( EJ ) 2 2 EJ EJ 2 15 8 EJ b 11 = (-1) 3 . / =2 15 EJ 4( EJ ) 1 15 2 EJ = / b 12 = (-1) 4 . 2 2 EJ 4( EJ ) 15 2 EJ b 21 = b 12 = 15 2 15 8 EJ =b 22 = (-1) 5 . / 2 EJ 4( EJ ) 15

Thay vo ph(,ng trnh: + Khi P = 1di 3:ng trn AB (z [0;3])

8 EJ 1 z (9 - z 2 ) 2 EJ 1 . . + .0 = .z (9 - z 2 ) 15 EJ 18 15 33,75 2 2 EJ 1 z (9 - z ) 8EJ 1 X2 = . . .0 = .z (9 - z 2 ) 15 EJ 18 15 135 + Khi P = 1 di 3:ng trn BC (z [0;3]) 8 EJ 1 z (3 - z )(6 - z ) 2 EJ 1 z (9 - z 2 ) X1 = . . + . . 15 EJ 18 15 EJ 18 1 1 =.z (3 - z )(6 - z ) + .z (9 - z 2 ) 33,75 135 2 EJ 1 z (3 - z )(6 - z ) 8 EJ 1 z (9 - z 2 ) X2 = . . . . 15 EJ 18 15 EJ 18 1 1 = . z (3 - z )(6 - z ) .z (9 - z 2 ) 135 33,75 + Khi P = 1 di 3:ng trn CD (z [0;3]) 8 EJ 2 EJ 1 z (3 - z )(6 - z ) 1 X1 = .0 + . = .z (3 - z )(6 - z ) 15 15 EJ 18 135 X1 = -

C
X2 =

H!C K$T C'U II

Page 55

1 8 EJ 1 z (3 - z )(6 - z ) 2 EJ .z (3 - z )(6 - z ) . . .0 =18 33,75 15 EJ 15

Cho z bi?n thin trn t@ng 3oFn ta c th6 vN 3(Cc cc 3(Qng ;nh h(Ong c, b;n. 2. U(Qng ;nh h(Ong mmen uKn tFi k: 3.a.h. M ko = M k1 (3.a.h.X1) + M k 2 (3.a.h.X2) + 3.a.h. M ko 3.a.h. M ko 3(Cc vN trn hnh (H.5.11.8)
M k1 = 1 ; Mk2 = 0 3

Ta lEp b;ng tnh ton: Chia 3(Qng xe chFy ra lm 12 3oFn, mai 3oFn di 0,75m.
PhBntR z(m) 3.a.h.X1 3.a.h.X2 M k1 3.a.h.X1 M k 2 3.a.h.X2 3.a.h. M ko 3.a.h.Mk

AB

BC

CD

0 0 0 0,75 -0,187 0,047 1,5 -0,3 0,075 2,25 -0,263 0,066 3 0 0 0 0 0 0,75 -0,216 -0,122 1,5 -0,225 -0,225 2,25 -0,122 -0,216 3 0 0 0 0 0 0,75 0,066 -0,187 1,5 0,075 -0,3 2,25 0,047 -0,263 3 0 0 BVng 5.12. BVng tnh

0 0 0 -0,063 0 0,75 -0,1 0 0,75 -0,088 0 0,375 0 0 0 0 0 0 -0,072 0 0 -0,075 0 0 -0,041 0 0 0 0 0 0 0 0 0,022 0 0 0,025 0 0 0,016 0 0 0 0 0 B.a.h cI bVn v B.a.h.Mk

0 0,687 0,65 0,287 0 0 0,072 -0,075 -0,041 0 0 0,022 0,025 0,016 0

H!C K$T C'U II

Page 56

12. BI[U 7v BAO NRI L/C

Theo thQi gian tc dHng ln cng trnh, t;i tr1ng 3(Cc chia thnh 2 loFi: + T;i tr1ng lu di: N:i l<c do n gy ra khng 3Yi. + T;i tr1ng tFm thQi: N:i l<c do n gy ra sN thay 3Yi. T;i tr1ng tc dHng ln cng trnh gPm 2 loFi trn nn n:i l<c sN thay 3Yi trong suKt qu trnh tPn tFi c4a cng trnh. Do 3, khi thi?t k? cBn ph;i xc 38nh cc gi tr8 3Fi sK l+n nh=t v nhG nh=t c4a n:i l<c tFi t=t c; cc ti?t di n c4a h . N?u bi6u didn n ln trn m:t 3P th8 sN 3(Cc bi6u 3P g1i l bi6u 3P bao n:i l<c. I. 78nh ngh5a biEu BX bao nCi lMc: Bi6u 3P bao n:i l<c l bi6u 3P m mai tung 3: c4a n bi6u th8 gi tr8 3Fi sK c4a n:i l<c l+n nh=t ho[c nhG nh=t do t;i tr1ng lu di v t;i tr1ng tFm thQi c th6 c gy ra tFi ti?t di n t(,ng Jng. II. Cch thMc hi2n: U6 3,n gi;n, ta xem t;i tr1ng tFm thQi tc dHng 3Png thQi ln t@ng nh8p c4a h v ti?n hnh cc b(+c sau: B+3c 1: VN bi6u 3P n:i l<c do t;i tr1ng lu di tc dHng ln ton h gy ra (Sld) B+3c 2: LBn l(Ct vN cc bi6u 3P n:i l<c do t;i tr1ng tFm thQi gy ra sao cho mai tr(Qng hCp t;i tr1ng tFm thQi ch) tc dHng ln m:t nh8p c4a h (Stt) B+3c 3: VN bi6u 3P bao n:i l<c b.ng cch xc 38nh tung 3: l+n nh=t (nhG nh=t) tFi cc ti?t di n c4a h . Bi6u thJc xc 38nh c th6 3(Cc vi?t:
k k k S max = S ld + SS tt (+) k k k S min = S ld + SS tt ( -)

k: ch) ti?t di n xc 38nh tung 3: bi6u 3P bao. k k SS tt (+ ) , SS tt (-) : l=y tYng cc tr(Qng hCp n:i l<c tFi k do t;i tr1ng tFm thQi gy ra mang d=u d(,ng hay m.