Professional Documents
Culture Documents
Toplumsal Değişme
Toplumsal Değişme
Tablodan da aka anlald gibi, Trkiyedeki gelir dalm, blgeler bakmndan da ok adaletli deildir. Marmara ve Ege blgeleri, nfus iindeki paylarndan daha ok gelir elde ederken, teki blgelerin hepsini ulusal gelirdeki pay, nfus iindeki oranlarndan daha dktr.
Bu arada ilgin bir bulgu, Dou ve Gneydou blgelerindeki nfus ile gelir arasndaki oran, Marmara ve Ege hari, Trkiyenin teki blgelerinden ok farkl olmaddr. Hi kukusuz bu durumun nedenlerinden biri bu blgeye devlete yaplan yatrmlarn, blgeden elde edilen vergi gelirlerinin ok stnde olmas gereindendir.
Birinci olarak, sanayicilerin ulusal gelirden alacaklar payn gelecekte daha da byyeceini dile getirebiliriz.
kinci olarak, tccar snfnn da ulusal gelirden alaca pay daha da byyecektir.
nc olarak serbest meslek sahiplerinin de gelirden alacaklar payn daha da artmas beklenmektedir.
Drdnc olarak, kk ve byk brokratlarn, ulusal gelirden aldklar pay korumalar beklenmektedir.
Altnc olarak, kk esnaf ve zanaatkrlarn ulusal gelirden aldklar pay azalacaktr. Altnc olarak, kk esnaf ve zanaatkrlarn ulusal gelirden aldklar pay azalacaktr.
Yedinci olarak, sanayilemenin srmesi, gelien sendikaclk ile birlikte, hi kukusuz dz ve nitelikli iilerin, ulusal gelirden aldklar pay artacaktr. Sekizinci olarak iftilerin ve tarm iilerinin bugn bile ok dk olan paylar ileride daha da azalacaktr. Tarmda sendikaclk gelimezse tarm iileri ve aile iletmeleri daha da yoksullarken, byk iletmeler zenginleecektir.
Ksaca belirtmeye altmz bu iki nitelik bir arada, Trk toplumsal, ekonomik ve siyasal yaamn baz zelliklerini biimlendirmitir. Bu zellikler yle zetlenebilir: Biim ve ierik elikileri Bilin sorunu atmaya kar hogr yokluu Devletin ideoloji alama gereklilii
BM VE ERK ELKLER
Trkiyedeki styap kurumlarnn biimleri ve ierikleri arasnda grlen elikilerdir. Bu kurumlar, toplumsal ve ekonomik gelimeler erevesinde ilgili snf ve gruplar arasndaki etkileim ve atmalar sonucu ortaya kmadklar iin, biimleriyle zleri arasndaki elikileri de birlikte getirmilerdir. Demokrasi bunun en gzel rneklerinden biridir.
demokrasinin
nnde
drt
sorun
Birincisi, genel olarak insan haklar sorunudur. zellikle PKK terrnn de varl, demokratik rejimim, temel hak ve zgrlkleri gelitirerek bu saldry amasn gerektirirken, tam tersi ynde etkiler yapmaktadr.
kinci sorun, demokratik hak ve zgrlklerin yine bu hak ve zgrlkleri yok etmek iin kullanmasn engelleme gcnn zayfldr. nc bir sorun, siyasetteki yolsuzluk ve rvet yozlamasdr. Hukuk devleti kurallar iinde kalarak sistemi yolsuzluklardan ve etelerden arndrma ilevi, baaryla uygulamaya konulamamtr.
Drdnc sorun, kent hukuku dnda gelimi alanlarda yaayanlarn ykselen kesimlerinin gelitirdikleri yama kltrnn siyasetle eklemlenmesi sonucu, tm lkede, bir temsili demokrasi krizine yol alm olmasdr.
Siyasal partilerin yapsndaki, lider-delege ksrdngs ile hem yasama hem de yrtme organlarna egemen olmu grnen bu kltr, lkenin 21.yzyldaki en nemli sorunlarndan biri olacaktr.
BLN SORUNU
Trkiyedeki snfl toplumun kendine zg bir ikinci zellii, yine altyap ve styap arasndaki elikilerin sonucu ortaya kmtr. styap gdmlemeleri, altyap gelimelerinin nne getii ve kimi kurumlar tepeden inme bir biimde yaratld iin, ilgili grup ve snflarn bilin sorunu byk bir nem kazanmtr. lgili grup ve snflar, kendi karlarn korumak ve gelitirmek iin kurulmu olan kurumlar ne benimsemiler ne de savunmulardr. Semenler, kendi gerek karlarn ve kime oy vereceklerini bilmemekle sulanmlardr. Ayn biimde bir sulama da ii snfnn gerek karlarn bilmeyen ve bu yzden de sendikacl hangi dorultuda kullanaca hakknda kararsz olan iilere yneltilmitir.
Birinci neden; devleti-sekinci brokratlarn denetledii devlet, ok uzun zamandan beri her trl kar atmasn engelleyerek bastrd iin, toplumun, deiik grup ve snflar arasndaki iddetli kar atmalarna almam olmasdr. kinci neden; atmalarn zm iin kullanlacak olan bar yntemler topluma yukardan aa alanm bulunduundan bu yollarn kullanlmasnn da henz yeterince benimsenmemi ve gelimemi olmasdr. Bu iki temel neden birlikte, toplumda genel bir hogrszlk davran yaratmtr.
ilk olarak, Batllama abalarnn bir anayasal eylem erevesinde ortaya kt ve gelitii unutulmamaldr. Bu anayasaclk yaklam, askeri brokrasi arasnda bir meruiyet duygusunun gelimesine yol amtr. kinci olarak, aklda tutulmas gereken nokta, askerlerin siyasete karmasnn ardnda yatan temel dncenin Batllama olduudur
nc olarak, ordunun, Padiahn basks ile birlikte, dinselgeleneksel nitelik tayan Osmanl toplum yapsn da deitirmek arzusunda oluudur. Drdnc olarak, anayasaclk, Batclk, laiklik gibi kavramlar halk desteinden yoksun olduu iin, askeri brokrasinin siyasal olarak tepeden inme devrimci bir yaklam uygulanmasdr.
Trkiyede brokrasinin ynetici snf olarak oynad tarihsel rolden dolay, zaman zaman, bu grubu, toplum iinde burjuvazi dengeleyecek bir g olarak grme eilimi domutur. Bu yaklamn temel yanl, Osmanl-Trk toplumlarndaki zel tarihsel gelimeler sonucu brokrasiye, toplumdaki snflar karsnda bamsz bir rol vermektedir.
DI DNYA
D dnyadaki gelimelerin Trk toplumsal deime srecine belirleyici etkileri iki aamaya ayrlabilir.
Birinci aama, yabanc lkelerin Osmanl mparatorluu zerindeki siyasal ve ekonomik etkileri sonunda ortaya kan Alman dostluu ile balar. kinci aama, Sovyet Rusyann Trkiye zerinde, 1945 ylnda aklad istemlerle balar. Sovyet istemleri, Trkiyeyi Batda, bunlara kar gvenceler aramaya yneltmitir. Trk-Amerikan yaknlamas, bu arayn bir rndr.
Marshall Plan, Kuzey Atlantik Antlamas(NATO), Ekonomik birlii ve Kalknma Tekilat (OECD) ve Avrupa Gmrk Birlii gibi antlama ve rgtler yoluyla Trkiyenin siyasal ve ekonomik olarak Batyla btnlemesine yol amtr.
Trk toplumsal deimenin Cumhuriyet dneminde oluan ikinci aamas, kart snflar arasndaki etkileimler biiminde alglanabilir. Ulusal sermaye snf brokratlarn ynetim dneminde gelimitir. Daha sonra, gelien burjuvazi iktidara gelmi ve temel atma burjuvazi ile brokrasi arasndaki ilikilerde belirlenmitir.
Bu gzlem bizi 21. yzyl Trkiyesi asndan nereye gtrr? Birinci sonu, Trkiyenin yapsn ve deime srecini zmlerken, klasik snfsal modellerin her zaman geerli olmad gereidir. kinci sonu, 21. yzyl Trkiyesinin, ada anlamda gelimi snflarla birlikte tarihten gelen zelliklerden dolay, askeri brokrasi ve siyasal slam gibi, kendine zg nitelikler tayan ve klasik snfsal zmlemelerde yerleri ve ittifaklar zor belirlenen gruplarn varlna ve etkinliine ayn anda tank olacadr.
nc sonu, klasik snfsal balantlarn her zaman zorunlu olarak, o snfn desteini almak ya da o snfn karlarn korumak sonucunu vermedii biiminde ortaya kmtr. Drdnc sonu, mparatorluktan ulus-devlete geiin gsterdii olan demokratik ve laik sosyal hukuk devletinin temelleri tehlikede grld zaman btn snflar ve gruplar apraz kesen kitlesel ve ideolojik bir ittifakn oluturabilmi olmasdr.
Btn bu sonularn 21. yzyl Trkiyesi asndan ifade ettii ok nemli bir anlam vardr: Gelecei ynlendirecek gler olarak ortaya kan byk sermaye ile askeri brokrasi, rejimin demokratik niteliinin korunmas ve gelitirilmesi asndan gelecekte de olumlu roller oynayabilirler.
Mustafa Kemal olmasayd, Anadolu topra acaba bir baka Atatrk yaratabilir miydi? Bamszlk Sava, Batya inanm bir Mustafa Kemal yerine sosyalist bir Mustafa Kemal tarafndan ynetilseydi sonu ne olurdu? Osmanl toplumu iin, evresinde ulusal bamszlk savan rgtleyecek bir sosyalist nder yaratma olana var myd?
Osmanl toplumu ideolojik olarak, Fransz Devrimi aamasnda kalmt. mparatorluktaki Batllk, sosyalist akmlardan bamsz gelitii iin Sovyet Devrimi, Osmanllar zerinde etki yapmaktan uzakt.
SMET NN
CELAL BAYAR
ADNAN MENDERES
CEMAL GRSEL
CEVDET SUNAY
MEMDUH TAMA
SLEYMAN DEMREL
TURGUT ZAL
KENAN EVREN
Trk toplumsal deimesinde iki diyalektik sre grlmektedir. Birinci sre, i gelime geleri,d geler ve nderlikle ilgili kiisel geler arasndaki etkileimlerdir. kinci sre ise, ideolojik gdmlemeler ile toplumsal ve ekonomik deimeler arasndaki etkileimlerdir.
EKONOMK OLARAK GER KALMI LKELER N BR SYASAL DEME MODEL: YALNIZCA BRTAKIM PULARI
Trk siyasal deime kavramlatrlmtr. sreci drt aama erevesinde
Birinci aama, tepki biimlenmesi aamasdr. O gnk toplumsal ve ekonomik dzene kar olan bir ideoloji ortaya kar. Toplumsal ve ekonomik dzen, yabanclarn etkisi altndaysa, bu ideoloji, byk bir olaslkla, emperyalizme kar bir nitelik tar.
kinci aama, iktidar ele geirmedir. Yeni ideoloji sahibi olan grup iktidara gelir. Bu tip toplumlarda snfsal gelime geri olduu iin, toplumsal, ekonomik ve siyasal olaylar denetleyebilmek ve deime yaratabilmek iin siyasal iktidar ele geirmek bir zorunluluktur.
nc aama, uygulamadr. ktidar eline geiren grup, toplumu, kendi ideolojisine gre biimlendirmeye balar. Eski dzeni ortadan kaldrarak yeni uygulamaya geite iki temel ara kullanlr. Bunlardan biri, yeni kurumlarn kurulmas, ikincisi ise yeni ideolojinin topluma alanmasdr. Drdnc aama, kurumlamadr. Yeni modele uygun olarak ortaya kan deimeler artk topluma mal edilerek kurumlatrlr. Ynetici sekinler iinde blnen kesimlerin toplumdaki kart snflarla kurduklar birlikler bu aamada artk iyice kesinleir.
Trk deneyine dayal evrensel bir siyasal gelime modeli, Frederick Frey tarafndan ortaya atlmtr. Bu modele gre , dzen nce kart siyasal grubun rgtlenmesine izin verir; ikinci olarak, genellikle seim yasalarnda deiiklikler yapma yoluyla toplumdaki siyasal g yapsn yeniden dzenleyerek, kart gruba iktidar ele geirme olana tanr ve nc olarak da, rgtlenmi olan kart grup, meru yollardan iktidar kazannca, siyasal iktidar ona devreder.
Frey modelini, toplumsal ierie dayamamtr. Bu nedenle, modelin baka toplumlarn siyasal gelime srelerini aklamakta kullanlabilmesi olanakszdr.
Toplumsal deikenlere daha ok dayal olan bir adalama modeli, Daniel Lerner tarafndan gelitirilmitir. Lerner, evrensellik sav tayan modelini, Trk toplumsal deime srecini de aklamakta kullanmaya alr. Buna gre Batnn adalama modeli, btn dnya iin geerli olan belli elere ve dzene sahiptir.
BZ DNLEDNZ N TEEKKRLER !
TOPLUMSAL DEME
MEHMET GM CEMAL ESAT URHAN NAZLICAN GRDAL CEMLE KN TAYLAN BAYDIR BRAHM ZMETE 20123355012 20113355046 20123355055 20123355027