Kovalent Ba ve Kovalent Bileikler

Ametal atomlar arasnda elektron ortaklamas sonucu oluan ba trne kovalent ba denir. Kovalent
balar ile oluan bileikler kovalent bileikler veya molekler bileikler olarak adlandnlr.
>- Kovalent ban oluumu srasnda zt ykl yonlar olumadndan bu ba tr yonik badan daha
zayftr. >- Kovalent ba ayn tr atomlar arasnda oluabilecei !ibi farkl tr atomlar arasnda da
oluabilir.
Ayn cins ametal atomlar element molekln oluturur. "# $# %# &l# '! !ibi.... %arkl cins ametal
atomlar bileik molekln oluturur. "#$ (") && &"* !ibi...
+o,
ki ametal atomu arasnda ortaklaa kullanlan bir -ift elektron bir kovalent ba oluturur. "er iki
atomun.
>/ 0 1er elektronu ortaklanyorsa 0 tane >/ #1er elektronu ortaklanyorsa # tane >/ )1er elektronu odaklanyorsa ) tane kovalent ba
oluur
Molekl Oluumunun Lewis Yapsyla Gsterimi
Kovalent bileiklerin 2e3is elektron nokta !4sterimleri de iyonik bileiklerdeki !ibi ol- maktadr. Kovalent bileiklerde ortaklaa
kullanlan elektron -iftlerine balayc elektron -ifti veya ortaklanm elektron -ifti denir. Atomlarn ba ya5mna katlmayan elektron
-iftlerine ise ortaklanmam elektron -ifti denir.
Aada verilen baz molekllerin Lewis yapsn inceleyelim.
6
1165|
.
7- "# molekl oluurken "
atomlan birer
elektronlarn ortaklaa kullanr ve son kat-
manlarndaki elektron saysn # ya5arak
dubletlerini tamamlam olurlar.
8eldi kovalent ba
"- "9
:alayc ;ortaklanm9 elektron -ifti
>- $# molekl oluurken '
atomlar ikier elektronlarn
ortaklaa kullanr ve son kat-
manlarndaki elektron saysn < ya5arak oktetini
tamamlam olurlar. :u arada ba ya5mna katlan # elektron iki
oksi=en atomu tarafndan ortaklaa
kullanlarak iki kovalent ba ;>9 oluturur. $# moleklnde < tane de ortaklanmam elektron vardr.
>- "#$ molekl hidro=enin bir tane
balayc elektronu
oksi=enin ise iki tane
balayc elektronu ve d4rt
tane ortaklanmam
elektronu bulundurmaktadr. :u nedenle " 1nin bir balayc elektronu ile
'1nun iki tane balayc elektronu arasnda iki tane tekli ba olumaktadr. ?ani "#$ molekl oluurken " atomlar birer
elektron alarak dubleti- ni ' atomu ise iki elektron alarak oktetini tamamlam olur.
<5)
H atomu
H atomu
1165|
@
*i
1
i
H atomu
1
P
H
atomu
A 05
B". , ." C
Ho
molekl
h."
--------------------------------------------
7
'ksi=en moleklnn oluum aamalar
=
'rtaklanmam
elektron
-iftleri
W - WW (# - w
; D o- , . oD E)oD D oD - >- D o >
oD 9
A_____ _______A.
O* molekl
O atomu
kili
koval
ent
:alay
c
elektro
nlar
'rtaklanmam
elektron -iftleri
;". ,. F. ,
. "- G $H 9
:alayc elektronlar
' atomu
O atomu
>- &l atomunun son katmannda I elektron vardr. Klor atomu 2e3is ya5s ile !4sterildiinde - tane
ortaklanmam elektron -ifti bir tane de balayc elektronu bulunmaktadr. &l# moleklnde bir -ift
balayc elektron olduu i-in bir tane tekli ba bulunmakta ve her bir &l atomu ) tane ortaklanmam
elektron -ifti i-ermektedir.
D c - cD
H A H
8ekli kovalent ba
"er bir atom balayc
elektronlarn ortaklaa
kullanarak oktetini
tamamlar.
7- "&J moleklnde " atomu bir elektron alarak dubletini &l atomu ise bir elektron alarak
oktetini tamamlam olur. "idro=en atomu ba oluumu srasnda elektronunu ba
ya5mnda kullanr. &l atomu ise I elektronundan 0 tanesini ba ya5mnda kullanrken
dier K tanesini ) elektron -ifti olarak bulundurur.
h. , .cD
" - c D A H
yada H:ci:
LL
8ekli kovalent ba
>- &#"* moleklnde hidro=enin
bir tane balayc elektronu
karbonun ise d4rt tane
balayc elektronu
bulunmaktadr. Karbon atomlar ikier tane balayc
elektron ile birbirlerine balanrlarken dier iki balayc
elektron yardmyla da hidro=en atomlarna
balanmaktadr. :u nedenle & atomlar kendi arasnda ikili
balar hidro=enlerle ise tekli kovalent balar
oluturmaktadrlar.
i " " " "
M #". ,#. &. ,#". N>cD D c1 .
0
yada E& > &
" A " " fl 1"
kili kovalent ba

:alayc

lldll
kovalent
elektronl
ar
balar
0 N C , C ( O
:alayc
elektronla
r
skeletimiz &a!fP'E1tan oluur.
&a);P$*9#1ta #, ykl
kalsiyum iyonlar ile )- ykl
fosfat iyonlar birbirini kuvvetle
-ektikleri i-in suda
-4znmeyen sert bir ya5
oluturur. &aEP'E suda
-4znseydi iskeletimiz vcut
svsnda bile -4znebilirdi.
Ancak unu unutmamak
!erekir ki bizim -4znmez
olarak kabul ettiimiz bir-ok
madde suda eser miktarda
-4znebilir. "er!n az
miktarda &a!fP'E da v-
cudumuzda -4znr.
Q4znen &a);P$*9#
l
n yerine
yenisinin oluabilmesi i-in
!nlk olarak yeterli miktarda
kalsiyum alma-
D c C , Oc D - D c D c D yada
:alayc
elektronla
r
yada
LLLALL
>- Azot atomunun
son
katmannda
R elektron
vardr. Azot
atomu
2e3is ya5s
ile !4s-
terildiinde
bir tane
ortaklanmam
elektron
-ifti - tane
de
ortaklanmam
elektronu
bulunmaktad
r. (#
moleklnde
- -ift
balayc
elektron
olduu i-in
bir tane -l
ba
bulunmakta
ve her bir (
atomunda bir
-ift
ortaklanmam
elektron
bulunmaktad
r.S-l kovalent
ba
:alayc
elektronla
r
!"KL#
$L%&'%M$L$ (

xm
Aada verilen bileiklerden
an!isinde ba yapmam "or#
taklanmam$ deerlik elektronu
^H.gO, 7N>6C,17CI)
A) HCI B)NH3
C)H20
D) CH4 E) CHgC

%ant & znz

A !ru5larnda bulunan T ve ?
elementlerinin oluturduu T?# mo-
leklnn elektron nokta ya5s
? D U D ?
eklindedir. 'una !(re)
J. T1in # tane ortaklanmam elektron -ifti
vardr.
JJ. ?1nin ba ya5ma ka5asitesi 0 1dir.
***. T KA !rubundadr yar!larndan
an!ileri dorudur+
A9 ?alnz JJ :9 ?alnz JJJ
&9 J ve JJ
a * ((( )

i
Sorul
hci h D cD
NHo .N.
CV C C C
H H
h2o
H* H
"
ch4 h : c: h
H H
ch!ci h D cD cD W C C C C
I
i
"o#$%
C2
X9 J ve JJJ Y9 J JJ ve JJ
znz

.
"D (
D D (D
"
. D
'D D
%ukarda elektron nokta yaps verilen
kovalent bal molekllerden
an!ilerinin !(sterimi dorudur+
;"D 0A 'D KA (D RA &JD IA9
A9 ?alnz J :9 JJ ve JJJ
&9 J ve JJJ
X9 J ve JJ Y9 J JJ ve JJ

znz

%ant ,
J
Soru
%ant '
J
Sorul
-ovalent bal bileikler ile il!ili)
J. +olekll ya5dalardr.
JJ. Ametal atomlar arasnda elektron ortaklamas sonucu oluurlar.
JJJ. :ileikteki balar iyonik balara !4re daha zayftr
yar!larndan an!ileri dorudur+
A9 ?alnz JJ :9 J ve JJ &9 J ve JJJ
X9 JJ ve JJJ Y9 J JJ ve JJJ
%ant ,